Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on altıncısında Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.
Yararlı olması dileklerimle.
Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riski üzerine odaklanmaktadır.
Kimyasal ve patlayıcı maddelerin taşınması sırasında kullanılan boru hatları, işletmenin kritik altyapı unsurlarından biridir. Ancak, boru tesisatında meydana gelebilecek fiziksel darbe veya çarpmalar, boruların yapısal bütünlüğünü zayıflatabilir ve bunun sonucunda sızıntılar meydana gelebilir.
Kimyasal sızıntılar, özellikle uçucu ve yanıcı maddelerin taşındığı sistemlerde, yangın ve patlama risklerini doğurur.
Boru tesisatına darbe veya çarpma, dışsal etkenler (örneğin, ekipman çarpması, forklift kazaları) veya içsel faktörler (örneğin, sistemdeki basınç dalgalanmaları, malzeme yorgunluğu) sonucu oluşabilir. Bu tür olaylar, yalnızca doğrudan boru hatlarında zarar yaratmakla kalmaz, aynı zamanda daha geniş çaplı güvenlik tehditleri oluşturabilir.
Sızıntılar, patlamalar, yangınlar ve çevresel kirlenmeler gibi sonuçlara yol açabilir. Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, boru tesisatındaki darbe veya çarpmaların ardından oluşabilecek sızıntı ve yangın risklerini detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.
🔺 HZ-14 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi
Tehlike Başlığı: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski
Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Boru sistemine dışsal bir darbe veya çarpma sonucu meydana gelen mekanik hasar ve ardından sızıntı oluşması.
🔸 1. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Koruyucu Kapaklar ve Bariyerler Var mı?
- Evet:
- Boru hatları uygun şekilde koruma kapakları veya bariyerlerle korunmuş.
✅ Sonuç: Dışsal darbe riski azaltılmış. - Risk Değerlendirmesi: Düşük
- Boru hatları uygun şekilde koruma kapakları veya bariyerlerle korunmuş.
- Hayır:
- Koruyucu tedbirler yok.
🔸 2. Kontrol Noktası: Boru Tesisatının Konumu ve Erişilebilirliği Kontrol Edildi mi?- Evet:
- Borular, darbe riski oluşturabilecek bölgelerden uzak.
⚠️ Sonuç: Dışsal etkiler minimize edilmiş. - Risk Değerlendirmesi: Orta
- Borular, darbe riski oluşturabilecek bölgelerden uzak.
- Hayır:
- Boru hattı, darbe alabilecek bölgelerde konumlandırılmış.
🔸 3. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Tasarımı ve Malzeme Seçimi Uygun mu?- Evet:
- Yüksek dayanımlı malzemeler, koruyucu katmanlar kullanılmış.
⚠️ Sonuç: Çarpma sonucu boru hasarı olasılığı azaltılmış. - Risk Değerlendirmesi: Orta
- Yüksek dayanımlı malzemeler, koruyucu katmanlar kullanılmış.
- Hayır:
- Yetersiz malzeme, tasarım hataları mevcut.
🔸 4. Kontrol Noktası: Boru Sisteminde İzleme ve Erken Uyarı Sistemi Var mı?- Evet:
- Basınç sensörleri, sızıntı dedektörleri ve alarm sistemleri mevcut.
⚠️ Sonuç: Hasar hemen tespit edilip müdahale edilebilir. - Risk Değerlendirmesi: Düşük
- Basınç sensörleri, sızıntı dedektörleri ve alarm sistemleri mevcut.
- Hayır:
- Hiçbir izleme sistemi yok.
❌ Sonuç: Boru hattındaki hasar fark edilmeden devam edilebilir, sızıntı artar. - Risk Değerlendirmesi: Yüksek
- Hiçbir izleme sistemi yok.
- Evet:
- Yetersiz malzeme, tasarım hataları mevcut.
- Evet:
- Boru hattı, darbe alabilecek bölgelerde konumlandırılmış.
- Evet:
- Koruyucu tedbirler yok.
🧩 🧩 🧩
Senaryonun Özeti
| Senaryo No | Sonuç | Risk Seviyesi |
|---|---|---|
| 1 | Boru hatları korunaklı, tasarım iyi, izleme sistemleri aktif | Düşük |
| 2 | Koruma yok, ancak borular darbe alabilecek bölgeden uzak | Orta |
| 3 | Boru hatları zayıf tasarlanmış, koruma yok | Yüksek |
| 4 | Boru hattı izlenmiyor ve darbe sonucu hasar oluşuyor | Çok Yüksek |
🛡️ 🛡️ 🛡️
Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler
- Boru hatları dışsal darbe riski taşıyan bölgelere yerleştirilmemeli, koruyucu bariyerler veya çarpma engelleyiciler kullanılmalı.
- Tesisat boyunca yüksek dayanımlı, koruyucu malzemeler seçilmeli ve izolasyon katmanları uygulanmalıdır.
- Boru hatları düzenli olarak basınç testi ve görsel denetim ile izlenmeli; olası çatlama veya sızıntılar erken aşamada tespit edilmelidir.
- Sızıntı dedektörleri, alarm sistemleri ve basınç sensörleri kurulmalı, anormal bir durumda hızlı müdahale sağlanmalıdır.
- Boru hattı üzerinde görsel işaretlemeler yapılarak, potansiyel darbe noktaları net bir şekilde belirlenmeli.
Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.
Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi
| Tehlike Kodu | Tehlike Başlığı | Olası Nedenler | Etkilenen Alanlar / Sistemler | Olası Sonuçlar | Mevcut / Önerilen Kontroller |
|---|---|---|---|---|---|
| HZ-01 | Sızıntı – Flanş / Conta | Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk | Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları | Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme | Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme |
| HZ-02 | Tank Delinmesi / Korozyon | Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu | Tank gövdesi, temel çevresi | Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike | Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri |
| HZ-03 | Statik Elektrik Boşalması | Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi | Dolum hattı, pompa, operatör | Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması | Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı |
| HZ-04 | Tank Aşırı Dolumu | Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası | Tank içi, taşma menholü | Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski | İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund) |
| HZ-05 | Köpük Sistemi Arızası | Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar | Yangınla mücadele sistemi | Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski | Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi |
| HZ-06 | Elektriksel Kıvılcım | EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım | Tank çevresi, dolum alanı | Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın | EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri |
| HZ-07 | Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği) | Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı | Tank havalandırması, soluma hattı | Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi | ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü |
| HZ-08 | Operatör Hataları | Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik | Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması | Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet | SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü |
| HZ-09 | Yangın / Harici Kaynaklı | Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları | Tank dışı, tesis geneli | Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski | 30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı |
| HZ-10 | Yanlış Kimyasal Dolumu | Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası | Tank içi kimyasal uyumu | Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı | Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi |
| HZ-11 | PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası | Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon | Tank üst kısmı, solunum hattı | Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama | Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi |
| HZ-12 | Gaz Dedektör Arızası | Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar | Gaz izleme sistemi | Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar | Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu |
| HZ-13 | Sızan Kimyasalın Giderilememesi | Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale | Sızıntı alanı, yer altı suyu | Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu | Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri |
| HZ-14 | Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu | Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar | Tüm saha | Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi | Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi |
| HZ-15 | Acil Tahliye Gecikmesi | Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği | Tüm çalışanlar | Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması | Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat |
🧩 🧩 🧩
Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma kaynaklı sızıntı ve yangın riski, yalnızca tesisin güvenliği açısından değil, aynı zamanda çevreye ve çalışan sağlığına yönelik büyük tehditler yaratabilir.
Boru hatlarında meydana gelen darbe veya çarpmalar, sistemin güvenliğini ciddi şekilde zayıflatabilir, kimyasal maddelerin sızmasına, yangın ve patlamalara yol açabilir. Bu tür durumlar, doğru tespit edilmez ve yönetilmezse, büyük çaplı kazalara neden olabilir.
Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizinde, darbe veya çarpma sonucu meydana gelen sızıntıların önceden tespit edilmesi, etkilerinin en aza indirilmesi ve yangın risklerinin önlenmesi için gerekli güvenlik önlemlerini sundum.
Etkin bir risk yönetimi, boru tesisatının düzenli bakımı, sistemdeki basınç değişimlerinin izlenmesi ve acil durum müdahale prosedürlerinin sürekli olarak güncellenmesi ile sağlanabilir. Boru tesisatlarının tasarımı, yerleştirilmesi ve işletme koşullarının düzenli olarak gözden geçirilmesi, bu tür risklerin minimize edilmesinde kritik bir rol oynamaktadır.
Sonuç olarak, boru tesisatındaki darbe veya çarpmalar nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riskleri, doğru mühendislik çözümleri, sürekli bakım ve izleme ile etkin bir şekilde yönetilebilir.
Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı gibi tesislerde bu tür tehlikelerin önlenmesi ve güvenli operasyonların sürdürülmesi için gerekli önlemleri belirlemektedir.
Olası bir kazanın önlenmesi, sadece tesisin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çevre ve iş sağlığı güvenliği açısından da önemli bir adımdır.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,
Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.
Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.
Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page
⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub
⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis
⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419
⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896
⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,
Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.
Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.
Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page
⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub
⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis
⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419
⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896
⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü