Psödoefedrin ihtiva eden soğuk algınlığı ve grip ilaçları hastalar tarafından sonbahar ve kış aylarında fazlasıyla talep edilmekteler. Kimi alışkanlıklardan kimi acelecilikten kimi her ihtimale karşı evde bulunsun düşüncesi ile hekimlere başvuruyor.
Psödoefedrin ihtiva eden ilaçlar, soğuk algınlığı ve grip, sinüzit, astım ve bronşit semptomlarının tedavisinde yardımcıdır.
Merkezi sinir sistemi (CNS) uyarıcı özellikleri ve amfetamine yapısal benzerliği nedeniyle tıbbi olmayan amaçlar için de kullanılır.
Psödoefedrin, iştah azaltıcı, uyuşukluk ve yorgunluğu gideren bir ajan, konsantrasyonu artırmak için ve doping maddesi olarak alınır.
Daha kolay bulunabilmesi nedeniyle bazen amfetamin veya metamfetamin yerine kullanılır.
Psödoefedrin (PSE)
- Sempatik sinir sistemini savaş ya da kaç tepkilerine teşvik eder
- Nefes almayı hızlandırır
- Kan basıncını yükseltir
- Kalp atış hızını hızlandırır
- Periferik kan damarlarını daraltır
- Bronkodilatasyona neden olur
- Kan glikoz seviyelerini yükseltir
- Merkezi sinir sistemini uyarır
- Enerji dalgalanması hissi verir ve ruh halini iyileştirir
Daily Mail’ de yayınlanan bir haberin başlığı “Sudafed, Nurofen ve Day & Night Nurse yasaklanabilir veya ancak reçete ile alınabilir”
Açıklamanın devamında;
”Son derece nadir fakat ölümcül olabilen beyin damar hastalıklarıyla muhtemel bağlantıları sebebiyle sadece reçeteyle yazılabilecekleri veya hatta yasaklanabilecekleri açıklandı”
Aslında bu konu ABD nin gündemine daha önceki yıllarda da gelmiş 2005 yılında Metanfetamin (Sentetik Uyuşturucu Bir Madde) ile mücadele için çıkarılan yasaya psödoefedrin hakkındaki kısıtlamalar da sonradan ilave edilmişti.
ABD’ de 2005 Metamfetamin Salgınıyla Mücadele Yasası, 9 Mart 2006’da imzalanan Vatanseverlik Yasası’na dahil edildi.
30 Eylül 2006 tarihinde yürürlüğe giren yasal düzenleme ile de metamfetamin yapımında yaygın olarak kullanılan pseudoephedrine adlı maddeyi içeren soğuk algınlığı ilaçlarının reçetesiz satışını yasaklıyor.
Bu yasal düzenleme ile;
Psödoefedrin içeren soğuk algınlığı ilaçlarının satışı tezgah arkasında sınırlıdır. Bir bireyin her ay satın alabileceği psödoefedrin miktarı sınırlıdır ve bireylerin psödoefedrin içeren ürünleri satın almak için fotoğraflı kimlik göstermeleri gerekir. Ayrıca, mağazaların alıcılar hakkında en az iki yıl boyunca kişisel bilgileri saklaması gerekir.
Görüleceği gibi ABD her ne kadar ilaç sektörünün lideri bir ülke de olsa vatandaşlarının sağlığını korumak adına uygusuz kullanımı olan, yan etkileri ie risk arz eden ilaçların satışına kısıtlama ve kontrol getirdi.
Niçin bu kısıtlamalar kontrol mekanizmaları kurma çabası ile araştırma kararı verdiler?
Çünkü;
Psödoefedrin içeriği olan ilaçların kullanılması ile işkili olarak beyinde kan akımını bozan biri posterior geri dönüşümlü ensefalopati sendromu (PRES) ve diğeri geri dönüşümlü serebral vazokonstriksiyon sendromu (RCVS) olan beyin kan akımı bozukluklarının bildirilmesi sebebiyle.
RCVS – Geri Dönüşümlü Serebral Vazokonstriksiyon Sendromu
20 – 50 yaş arası kadınlarda en sık görülen ani, şiddetli gök gürültüsü şeklinde şiddetli baş ağrısı ile karakterize günler ile haftalar arasında tekrarlayacı ve psödoefedrin kullanımının kesilmesinden sonra azalarak normale dönülebilen bir süreçtir.
Erken teşhis ve tedavi ile düzelmekle beraber felç ve ölüm riski taşımaktadır. Ölüm oran % 5 in altındadır.
PRES – Posterior Geri Dönüşümlü Ensefalopati Sendromu
40 – 60 yaş aralığı erişkilerde en sık görülmekle birlikte bebeklik sonrası her yaşta görülen, ağırlıklı olarak beynin arkasını etkileyeni bulanık görme, baş ağrısı, nöbetler ve kafa karışıklığına yol açan bir süreçtir. Genel olarak kadınlarda daha fazla görülür.
Erken teşhis ve tedavi ile düzelmekle beraber felç ve ölüm riski taşımaktadır. Ölüm oran % 3 – 6 dır.
Sebebi kesin olarak tespit edilememiş de olsa yüksek tansiyon, eklampsi, şiddetli enfeksiyon, böbrek hastalığı ve bazı otoimmün hastalıklarla bağlantılı olabileceği gib bağışıklığı baskılayan ilaçlarla ve kanser ilaçlarının riski arttırabileceği düşünülmektedir.
Ülkemizde Psödoefedrin Bulunan İlaç Var mı?
Ülkemizde de psödoefedrin bulunan ilaçlar yaygın olarak kullanılıyor. Bu ilaçları öğrenmek isteyenlerin inceleyebilecekleri yer Türk İlaç Rehberidir. https://www.ilacrehberi.com/s/pseudoephedrine_hcl/2/
Psödoefedrin içeren ilaçlar tablet, şurup ve damla formlarında reçeteli veya reçetesiz satılmaktadır. Son yıllarda giderek artan kısıtlamalar ile denetim altına alınmaya başladırlar.
Psödoefedrin içeren ilaçlar birçok ülkede reçetesiz olarak marketlerden bile satın alınabiliyor.
Ne Yapıyor Bu Psödoefedrin
Psödoefedrin ve bu gruptan ilaçların ajitasyon, uykusuzluk, çarpıntı, baş ağrısı, tansiyon yüksekliği, halsizlik, ateş, titreme, vücut ağrıları, deri döküntüsü gibi birçok ciddi yan etkileri var.
Tansiyon yükselmesine bağlı gelişen inme ve ölüm riski mevcuttur.
Psödoefedrin, kan damarlarının daralmasına sebep olan noradrenalini serbest bırakmak için sinir uçlarını uyararak etki eder. Damarlardan salınan sıvı miktarı azalır ve burun daha az şişer ve mukus üretimi azalır.
Psödoefedrin bulunan ilaçlar, burun tıkanıklığı olan kişilerde baş ağrısı, ateş ve ağrı veya nezle gibi soğuk algınlığı ve grip semptomlarını tedavi etmek için tek başına veya başka kimyasallarla kombine edilerek kullanılır.
Psödoefedrin, özellikle burun ve paranazal sinüslerde (oral uygulamadan sonra) üst solunum yolu mukozasının tıkanıklığını azaltır, bu da şişliği, salgı miktarını azaltır ve burnu temizler.
Psödoefedrinin sempatomimetik etkisi ayrıca östaki borusunun açıklığını iyileştirebilir ve dalış veya uçakla uçarken atmosfer basıncındaki değişiklikler sırasında orta kulaktaki basıncı eşitleyebilir.
Bir yetişkine uçuştan en az 30 dakika önce 120 mg psödoefedrin verilmesi kulak ağrısını azaltabilir.
Psödoefedrin ve Doping İçin Kullanım
Psödoefedrin, kas kasılmasının artması, iskelet kaslarına kan akışının artması, glikojenezin uyarılması, bronkodilatasyon, kardiyak tropizmlerin artması, merkezi sinir sisteminin aktivasyonu, iştahın bastırılması gibi özellikleri nedeniyle zayıflama maddesi olarak ve sporda ergojenik madde olarak, yani verimliliği artırarak daha hızlı rejenerasyon ve daha iyi performans sağlayarak kullanılır.
Yarışmalar sırasında sporcular tarafından kullanılması yasak olan maddeler listesinde yer almaktadır.
Yaygın olarak bulunabilmesi nedeniyle, idrardaki konsantrasyonu 150 μg/mL’yi aştığında anti-doping kural ihlali olarak kabul edilir. Bu liste zorunlu bir uluslararası standarttır ve Dünya Anti-Doping Programı’nın bir parçası olan Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA) tarafından her yıl güncellenir.
Psödoefedrin İzin Verilen Maksimum Günlük Doz
Yetişkin için 240 mg
6-12 yaş arası çocuklar için 120 mg
2-5 yaş arası çocuklar için 60 mg’dır
Psödoefedrin ve Ben
Şahsi tercihim doğal yollardan iyileşmek mümkün olan bir hastalıkta sadece psödoefedrin içerenleri değil soğuk algınlığı, grip ve benzeri kapsamda yer alan tüm ilaçları kendim de kullanmıyorum birinci derece yakınlarıma da kullandırmıyorum.
İşyeri hekimliklerini yaptığım dalgıçlara östaki kanallarının işlevini sağlamak amacı ile kontrollü olarak kullandırıyorum. Ve takiplerini yapıyorum.
Soğuk algınlığı, grip ve benzeri hastalıklarda reçete yazmak yerine doğal yolları tavsiye ediyorum.
Lakin Hekim olarak her ne kadar gerek görmesem ve tavsiye etmesem de hastaların ısrarcı taleplerine karşı durabilmek her zaman pek mümkün olmuyor.
Vücut Sizin Tercih Sizin
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Türk İlaç Rehberi https://www.ilacrehberi.com/s/pseudoephedrine_hcl/2/
⭐️⭐️ Psödoefedrin—Faydaları ve Riskleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8152226/
⭐️⭐️ Psödoefedrin, Efedrin ve Fenilpropanolamin İçeren İlaç Ürünlerinin Satışı ve Satın Alınması İçin Yasal Gereklilikler https://www.fda.gov/drugs/information-drug-class/legal-requirements-sale-and-purchase-drug-products-containing-pseudoephedrine-ephedrine-and
⭐️⭐️ PRAC, pseudoefedrin içeren ilaçların güvenlik incelemesine başlıyor https://www.ema.europa.eu/en/news/prac-starts-safety-review-pseudoephedrine-containing-medicines
⭐️⭐️ 2023 Şubat – Milyonlarca kişi tarafından kullanılan soğuk algınlığı ve grip ilaçlarının raflardan kaldırılmasına veya yalnızca reçeteli hale getirilmesine yol açabilecek Sudafed güvenlik incelemesinin ardındaki ölümcül koşullar https://www.dailymail.co.uk/health/article-11784223/The-deadly-conditions-Sudafed-safety-review-flu-remedies-pulled-shelves.html
⭐️⭐️ 2023 Şubat – Nadir görülen beyin riski nedeniyle psödoefedrin güvenliği incelemesi https://www.bbc.com/news/health-64742221
⭐️⭐️ Nazal dekonjestan olarak efedrin ve psödoefedrinin faydaları, sınırları ve tehlikeleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1879729614001665
⭐️⭐️ 2023 Şubat – Popüler soğuk algınlığı ve grip ilaçları ‘beyin bozukluklarıyla bağlantıları’ nedeniyle yasaklanabilir https://www.dailyrecord.co.uk/lifestyle/popular-cold-flu-medicines-could-29293360
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü