İnşaat sektörü, doğası gereği çok disiplinli, dinamik ve yüksek riskli bir iş alanıdır. Gerek insan faktörünün yoğunluğu, gerekse ağır ekipman ve çalışma ortamının değişkenliği, iş kazalarının meydana gelme ihtimalini artırmaktadır. Özellikle yüksekten düşmeler, makine ile temas, elektrik çarpması ve yapısal çökme gibi ölümcül potansiyele sahip riskler, sahadaki en kritik tehditler arasında yer almaktadır.

Bu bağlamda, proaktif bir yaklaşımla geliştirilen “Kritik Risk Yönetimi Programı”, sadece mevzuata uyum sağlamakla kalmaz; aynı zamanda çalışanların hayatını korumak ve operasyonel devamlılığı sürdürülebilir kılmak açısından da yaşamsal bir rol oynar.

Elinizdeki bu örneklem çalışma; sahada sık karşılaşılan ancak gerçekleştiğinde ölümcül veya kalıcı hasar yaratabilecek olaylara odaklanarak, inşaat sektörüne özel, gerçek saha verileri ve uluslararası en iyi uygulamalar göz önünde bulundurularak hazırlanmış 50 adet kritik risk maddesini, her biri için olası ölümcül sonuçları, kontrol önlemleri, sorumlu kişiler, doğrulama yöntemleri ve uygulama sıklıkları ile birlikte sunmaktadır.

Faydalı olmasını temenni ediyorum…

İnşaat Sektöründen Örneklenmiş 50 Kritik Risk Matrisi Tablosu

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
1. Yüksekten Düşme	Ölüm, omurilik yaralanması, felç	– Çift kancalı düşüş durdurucu kullanımı – Uygun ankraj noktası – Kenar koruması (korkuluk + file) – İskele uygunluğu kontrolü (TSE / TS EN 12811) – Yüksekte çalışma izni ve eğitimi	Saha formeni İSG uzmanı Saha çalışanı	Gözle kontrol İskele kontrol formu Fotoğraf kayıt İmza ile izin belgesi	Her gün, iş öncesi
2. Kapalı Alanda Çalışma	Zehirlenme, oksijen yetersizliği, boğulma	– Gaz ölçüm cihazı ile ön test (O₂, CO, H₂S vb.) – Havalandırma sistemi – Gözlemci (standby person) – Acil kurtarma planı ve tripod sistemi – Eğitim ve yazılı izin	İSG uzmanı Çalışma izin sorumlusu Kapalı alan ekibi	Ölçüm kayıtları İzin belgeleri Video kaydı Check-list	Her girişte
3. Vinçle Yük Kaldırma	Ezilme, kopma, ölüm	– Sertifikalı operatör ve sapancı – Çalışma alanı yaya girişine kapalı – Yük limiti uygunluğu – Halat/çelik kanca muayenesi – Rüzgar hızı kontrolü	Vinç operatörü Sapan işçisi Saha şefi	Vinç kontrol listesi Operatör sertifikası Rüzgar ölçer verisi	Her kaldırmada
4. Elektriksel Temas	Elektrik çarpması, yanık, ölüm	– Enerji izolasyonu (LOTO) – İzolasyon etiketi, kilitli pano – Uygun el aleti (VDE standartlı) – Yetkisiz kişilerin erişimi engellenmiş pano	Elektrik teknikeri İSG uzmanı Şantiye şefi	Enerji kesim tutanağı LOTO formu Fotoğraf kanıt	Her müdahalede
5. Hareketli Makine Teması	Ezilme, kopma, iç kanama	– Geri görüş kamerası – 360° uyarı sensörü – Saha yaya yollarının işaretlenmesi – Refakatçi ile hareket etme	Operatör Yaya çalışan Makine bakımcı	Gözlem Video kaydı Yol haritası	Günlük ve her çalıştırmada
6. Kazı Çökmesi	Toprak altında kalma, boğulma, ölüm	– 1.5 m üstü kazılarda şev, tahkimat, kuyu – Kapanan alan tabelası – Kazı derinliği ve tipi uygunluğu kontrolü	Kazı şefi İSG uzmanı Jeoteknik müh.	Kazı kontrol formu Harita/kesit Fotoğraf	Kazı öncesi ve her gün
7. Patlayıcı/Parlayıcı Ortam	Yangın, patlama, ağır yanık	– Kıvılcım kaynağı engelleme – Gaz ölçümü – Statik topraklama sistemi – Uygun KKD (alev geciktirici kıyafet) – Kaynak izni sistemi	Kaynakçı İSG uzmanı Saha formeni	Kaynak izin belgesi Gaz ölçüm cihazı kaydı Gözlem	Her kaynak işinde
8. Asılı Yük Altında Çalışma	Kafa travması, ölüm	– Asılı yük altına kesinlikle girilmez uyarısı – Yükün dengede olması ve kilitlenmesi – İkaz şeridi ile alan sınırlandırması – Vinçte overload sensörü	Operatör Saha güvenliği Sapan işçisi	Gözlem Giriş yasak alan kontrol listesi	Her kaldırma anında
9. Toksik / Kimyasal Madde Teması	Solunum yetmezliği, yanık, zehirlenme	– Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (SDS) bulunur – Uygun KKD: Maske, gözlük, eldiven – Kapalı sistem transferi yapılır – Uygun havalandırma ve emici sistemler	Kimyasal sorumlusu İSG uzmanı	SDS denetimi Kullanım talimatı imzası KKD kontrol	Kimyasal kullanımı öncesi
10. Gürültü Maruziyeti	Kalıcı işitme kaybı	– Ortam dB ölçümü (85 dB üstü riskli) – Kulak tıkacı ve kulaklık kontrolü – Gürültülü alan tabelası – Maruziyet süresi yönetimi	Çalışan İSG uzmanı İK birimi	Ses ölçüm cihazı raporu KKD kullanımı gözlemi	Haftalık ölçüm + anlık kontrol

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
11. İskele sökümü sırasında bağlantı kopması	Düşme, ezilme	Mühendis onaylı söküm planı, düşmeye karşı koruma sistemleri	Şantiye Şefi, İskele Ekip Lideri	Kontrol listesi, saha gözlemi	Her söküm öncesi
12. Vinç altında izinsiz personel geçişi	Ezilme, ölüm	Vinç operasyon bölgesi işaretlenmesi, spotter ataması	Vinç Operatörü, Saha Mühendisi	Kamera ve spotter gözlemi	Günlük
13. Elektrik panosu açıkta çalıştırılması	Elektrik çarpması, yanma	Kilitleme/etiketleme (LOTO), IP korumalı pano	Elektrik Teknikeri, EKB Sorumlusu	Gerçek zamanlı denetim	Haftalık
14. Şevli kazılarda dik açılı kazı yapılması	Göçük, toprak altında kalma	Şev stabilite kontrolü, kazı planı, destek sistemi	Şantiye Mühendisi, Kazı Operatörü	Aletli şev ölçümü, görsel kontrol	Her vardiya
15. Yetersiz iskandil (denge ağırlığı) ile kule vinç kurulumu	Devrilme, çoklu ölüm	Mühendis onaylı kurulum, üretici talimatına uygun montaj	Kule Vinç Yetkili Firması, Şantiye Şefi	Belge kontrolü, saha denetimi	Kurulum anında
16. Tavan ankrajı olmayan yüksekte çalışma	Serbest düşme, ölüm	Yaşam hattı kurulumu, düşüş durdurucu sistem	İş Güvenliği Uzmanı, Ekip Lideri	Ekipman listesi ve bağlantı kontrolü	Günlük
17. Gece çalışmasında yetersiz aydınlatma	Düşme, çarpma, kaza	Lüksmetre ile ölçüm, portatif kule aydınlatmalar	Gece Vardiya Amiri, Elektrikçi	Lüksmetre kayıtları	Her gece vardiyası
18. El aletlerinde izolasyon hatası	Elektrik çarpması	Periyodik test/etiketleme, çift izolasyon kontrolü	Elektrik Teknikeri	Test cihazı ile ölçüm	Aylık
19. Asansör boşluğu çevresinde bariyer eksikliği	Serbest düşme, çoklu yaralanma	Sabit bariyer sistemi, uyarı işaretleri	Forman, İş Güvenliği Uzmanı	Fiziksel kontrol ve fotoğraf kaydı	Günlük
20. Prefabrik panel montajında geçici sabitleme yapılmaması	Panel düşmesi, ölüm	Geçici kilit sistemleri, montaj sırası denetimi	Prefabrik Montaj Şefi, Mühendis	Saha uygulama kontrolü	Her montajda
21. Kaynak işlemi yakınında yanıcı madde bırakılması	Patlama, yangın	Ateşli çalışma izin formu, 10 metre çevresel temizlik	Kaynakçı, Güvenlik Şefi	Görsel kontrol ve belge denetimi	Her işlem öncesi
22. Beton mikseri dönüş alanında personel varlığı	Ezilme, travmatik ölüm	Spotter eşliğinde yönlendirme, uyarı levhaları	Beton Pompa Operatörü	Gözlem ve kamera kaydı	Her dökümde
23. Rüzgarlı havada panel kaldırılması	Panel uçması, düşme	Rüzgar hızı ölçümü, işin durdurulması	Saha Amiri, Kaldırma Operatörü	Anemometre kayıtları	Her kaldırma öncesi
24. Gaz birikimi olan tünel girişinde izinsiz çalışma	Boğulma, patlama	Gaz dedektörü kullanımı, havalandırma planı	Tünel Şefi, İSG Uzmanı	Cihaz log kontrolü	Her vardiya başı
25. Kesici aletlerin kontrolsüz taşınması	Kesilme, amputasyon	Kesici koruma aparatı, kapalı taşıma çantası	Ustabaşı, Ekip Lideri	Görsel saha kontrolü	Günlük
26. Asansör kabini olmadan kat kapısı açık bırakılması	Kat boşluğuna düşme	Geçici kapak + kilitlenebilir geçiş	Elektrik ve Mekanik Şefi	Fiziksel kontrol	Her kat geçişinde
27. Malzeme istifinin aşırı yüksek yapılması	Devrilme, ezilme	Raflı istif sistemi, yükseklik sınırı	Depo Sorumlusu, Forklift Operatörü	Cetvelle ölçüm, görsel kontrol	Haftalık
28. Aşırı sıcak havada sıvı kaybına bağlı bayılma	Yüksekte bayılma, düşme	Sıvı takviyesi, 45 dakikada bir gölge molası	Ekip Şefi, Sağlık Personeli	Mola çizelgesi ve saha gözlemi	Günlük
29. Kaldırma araçlarında yük dengesizliği	Vincin devrilmesi	Denge hesap çizelgesi, forklift adaptör kontrolü	Lojistik Şefi, Vinç Operatörü	Yük kartı ve saha gözlemi	Her kaldırma
30. Asbestli malzemenin kontrolsüz kesimi	Solunumla maruziyet	Risk analizi sonrası izole alan ve P3 maske	Saha Mühendisi, İSG Uzmanı	Belge kontrolü, hava örneklemesi	Her uygulama öncesi

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
31. Beton döküm sırasında vibratör kablosunun kopması	Elektrik çarpması	İzole vibratör kullanımı, kablo bütünlüğü kontrolü	Elektrik Teknikeri	Görsel ve cihazla kontrol	Her döküm öncesi
32. Kalıp sisteminin yanlış kurulumu	Kalıp çökmesi, göçük altında kalma	Statik hesaplı ve mühendis onaylı kalıp sistemi	Kalıp Formeni, Saha Mühendisi	Proje kontrolü ve saha gözlemi	Her kurulumda
33. Römorklu araçların kontrolsüz manevrası	Ezilme	Geri vites uyarı sistemi, manevra rehberi görevlendirme	Araç Sürücüsü, Lojistik Amiri	Kamera takibi, saha gözlemi	Her giriş-çıkışta
34. Yağmurlu zeminde mobil vinç kullanımı	Kayma, devrilme	Stabil zemin tespiti, vinç altı plakaları	Vinç Operatörü, Şantiye Şefi	Zemin sertliği ölçümü, vinç denge testi	Her kurulumda
35. Yetersiz havalandırmalı kapalı alan çalışması	Boğulma, gaz zehirlenmesi	Kapalı alan izin formu, gaz dedektörü, ventilatör	Kapalı Alan Sorumlusu, İSG Uzmanı	Gaz ölçüm cihazı, evrak kontrolü	Her giriş öncesi
36. Hatalı ankraj yerleştirme	Düşme	Ankraj noktası test cihazı kullanımı, mühendis onayı	Montaj Ekibi, İş Güvenliği Uzmanı	Cihazla test ve belge kontrolü	Her kurulumda
37. Merdiven sabitlemeden kullanım	Düşme	Sabitleme kayışları, 4:1 açı kuralı eğitimi	Ekip Lideri	Görsel kontrol	Günlük
38. Vinç kancasında kilitleme olmaması	Yük düşmesi, ölüm	Emniyet tırnaklı kanca kullanımı	Vinç Operatörü	Donanım kontrol listesi	Her vardiya
39. Hızlı beton priz reaksiyonu ile oluşan sıcaklık	Yanık, kimyasal etki	Özel katkılı beton, koruyucu eldiven kullanımı	Beton Tedarikçisi, Ustabaşı	Malzeme güvenlik bilgi formu kontrolü	Her kullanımda
40. Polietilen torbaların iskelede uçuşması	Görüş engeli, düşme	Malzeme sabitleme, rüzgar perdesi	İskele Kurulum Ekibi	Fiziksel saha denetimi	Günlük
41. Yüksekte sabit olmayan malzeme bırakılması	Malzeme düşmesi, yaralanma	Malzeme sepeti ve kutusu kullanımı	Ekip Şefi, Saha Amiri	Gözlem ve fotoğraf kaydı	Her vardiya
42. Taşlama sırasında kıvılcım sıçraması	Yangın, göz yaralanması	Kıvılcım perdesi, yüz siperliği kullanımı	Ustabaşı, İş Güvenliği Uzmanı	KKD ve ekipman kontrolü	Günlük
43. Düşük izolasyonlu aydınlatma armatürü	Elektrik çarpması	IP65 üzeri armatür kullanımı	Elektrik Ustası	Ölçüm cihazı ile kontrol	Aylık
44. Vinçle insan taşınması	Düşme, ölüm	Personel taşıma kafesi, mühendis onayı	Vinç Operatörü, Kaldırma Ekipmanı Yetkilisi	Kafes sertifikası, görsel kontrol	Her kullanım öncesi
45. Asfaltlama sırasında sıcak bitümle temas	Yanık	Isıya dayanıklı KKD, döküm bariyerleri	Asfalt Ekibi Şefi	KKD kontrolü	Günlük
46. Soğuk havada iskele platformunda buzlanma	Kayma, düşme	Tuzlama, kaymaz zemin örtüsü	İskele Sorumlusu, İş Güvenliği Uzmanı	Saha gözlemi, hava durumu kontrolü	Her sabah vardiya
47. Vinç halatlarında çatlak/sarım hatası	Halat kopması, yük düşmesi	Günlük halat kontrol listesi, üretici talimatı	Vinç Operatörü	Halat inceleme formu	Her vardiya başı
48. LPG tüpünün yanlış depolanması	Patlama, yangın	Dikey, havalandırmalı tüp dolabı, uzaklık kriterleri	Depo Sorumlusu	Saha kontrol listesi	Haftalık
49. Kazı alanı kenarında emniyetsiz malzeme yığılması	Toprak kayması	Malzeme emniyet sınırına göre yığılma	Kazı Operatörü, Mühendis	Mesafe ölçüm cihazı ile kontrol	Her kazı gününde
50. Prefabrik döşeme boşluğunun açık bırakılması	Serbest düşme	Metal geçici kapak, işaretli bariyer	Prefabrik Montaj Ekibi	Fiziksel saha kontrolü	Her döşeme yerleştirmesi sonrası

📌 📌 📌

Açıklayıcı Notlar

• Kritik Risk: Sektöre özgü en tehlikeli durumlardan 50 tanesi örneklem olarak seçilmiştir.
• Kritik Kontroller: Mühendislik, idari ve bireysel kontrol önlemleri birlikte verilmiştir.
• Sorumlu Kişiler: Önleme ve doğrulamada aktif rol alması gereken tüm unvanlar belirtilmiştir.
• Doğrulama Yöntemi: Belgeli, izlenebilir ve gözlemlenebilir yöntemlere odaklanılmıştır.
• Uygulama Sıklığı: Proaktif kültür için mümkün olan en sık denetim aralığı önerilmiştir.

İnşaat projelerinde güvenlik kültürünün sürdürülebilir şekilde gelişmesi, yalnızca prosedürlerin değil, saha uygulamalarının ve liderlik anlayışının da değişimiyle mümkündür. Kritik risklerin sistematik şekilde analiz edilmesi, ölümcül kazaların önlenmesinde istatistiksel değil, yaşamsal bir fark yaratır.

Bu çalışma, şantiyelerde sıkça karşılaşılan tehlikelerin ötesine geçerek, “ne olabilir?” sorusunu bilimsel, davranışsal ve operasyonel verilerle yanıtlamayı hedeflemiştir. 50 kritik riskin tanımlandığı bu tablo, yalnızca mevcut tehlikeleri listelemekle kalmayıp; her bir riskin kim tarafından, ne zaman, nasıl ve hangi sıklıkla kontrol edilmesi gerektiğini detaylıca ortaya koymaktadır.

Unutulmamalıdır ki, kritik riskleri belirlemek bilgi; yönetmek ise irade ister.
Bu irade, yalnızca mevzuata uyum değil, aynı zamanda her çalışanın sağ salim evine dönmesini ilke edinmiş bir yönetim anlayışı ile mümkündür.

Güvenli bir inşaat, sadece projeyi değil; insan hayatını da inşa eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️