Fukuda Testi (Fukuda Stepping Test) – Denge ve Oryantasyonun Değerlendirilmesi

Yüksekte çalışma, insanın doğal denge sistemini sınayan en kritik iş koşullarından biridir. Vücudun üç ana sensör sistemi — vestibüler sistem (iç kulak), görsel sistem (gözler) ve somatosensoriyel sistem (kas, eklem, deri reseptörleri) — koordineli biçimde çalışarak bireyin uzaydaki konumunu belirler.
Bu üçlü sistemden herhangi birinde bozulma olduğunda, kişi;

• Denge kaybı,
• Baş dönmesi,
• Postüral instabilite (vücut duruşunun korunamaması),
• Oryantasyon bozukluğu (yön algısının bozulması)
  gibi belirtiler gösterebilir.

Bu tür bozukluklar, yüksekte çalışan kişiler için ölümcül sonuçlar doğurabilecek riskler oluşturur. Bu nedenle, işe giriş veya periyodik muayenelerde vestibüler fonksiyonların değerlendirilmesi çok önemlidir.
Bu değerlendirmede kullanılan basit, ekonomik ve etkili testlerden biri Fukuda Testidir.

Fukuda Testinin Tarihçesi ve Bilimsel Temeli

Fukuda Testi, 1959 yılında Japon araştırmacı T. Fukuda tarafından “stepping test” olarak tanımlanmıştır.
Temel prensip, vestibulospinal refleks adı verilen mekanizmayı değerlendirmektir.
Bu refleks, iç kulaktaki labirent sisteminin (özellikle sakkül ve utrikül) uyarılmasıyla omurilik düzeyinde kas tonusunu düzenleyen ve vücudun dengesini koruyan bir refleks sistemdir.

Normal bireyde bu refleks dengeli çalıştığı için kişi gözleri kapalıyken sabit bir noktada yürüse dahi konumunu korur.
Ancak, tek taraflı vestibüler disfonksiyon (örneğin iç kulak iltihabı, labirentit, Meniere hastalığı, vestibüler nörit gibi) durumlarında, birey gözleri kapalıyken farkında olmadan sağlam tarafına doğru dönmeye veya sapmaya başlar.

Bu sapma, Fukuda Testi’nde rotasyon açısı ve ilerleme mesafesi olarak gözlenir.

Testin Amacı

• Vestibüler sistemin fonksiyonel bütünlüğünü değerlendirmek,
• Tek taraflı veya iki taraflı vestibüler bozuklukları saptamak,
• Denge ve oryantasyonun yüksekte çalışmaya uygunluğunu belirlemek,
• Diğer testlerle (Romberg, Tandem Walk vb.) birlikte kullanılarak daha geniş bir nörolojik denge profili oluşturmak.

Uygulama Ortamı ve Gereçler

Gereç	Açıklama
Sessiz, geniş bir oda	En az 2,5 × 2,5 m’lik alan önerilir
Zemin	Düz, kaymaz, sabit yüzey (tercihen kauçuk veya mat)
İşaretleyici bant	Başlangıç noktasını belirlemek için
Kronometre	Süre ölçümü (30 saniye) için
Göz bandı veya göz kapatma	Görsel referansın ortadan kaldırılması
Yardımcı gözlemci	Düşme riskine karşı güvenlik amacıyla

Testin Uygulanışı (Adım Adım)

1. Hazırlık:
   Katılımcı, ayakkabılarını çıkararak veya düz tabanlı ayakkabıyla test alanına alınır.
   Başlangıç noktası işaretlenir.
2. Pozisyon:
   • Kişi dik durur.
   • Ayaklar omuz genişliğinde açık, kollar öne uzatılmış ve parmaklar düz olmalıdır (yaklaşık 90° ön uzatma).
   • Baş nötral pozisyonda, ileriye bakar.
3. Talimat:
   Katılımcıya şu şekilde açıklama yapılır: “Gözlerinizi kapatın, yerinizde yürür gibi adım atın. Dizlerinizi yaklaşık 45 derece kaldırın ve ritmik olarak yürümeye devam edin. Kollarınızı sabit tutun. Durmanız söylendiğinde durun.”
4. Uygulama:
   • Gözler kapalı halde kişi 30 saniye boyunca yaklaşık 50–60 adım atar.
   • Gözlemci, kişinin başlangıç noktasına göre dönüş açısını ve ilerleme mesafesini değerlendirir.
   • Gerektiğinde test bir kez daha tekrarlanabilir.
5. Güvenlik Önlemi:
   Yüksekte çalışma adaylarında test, kesinlikle düşme riski olmayan alanda yapılmalıdır.
   Gözlemci, katılımcının etrafında yaklaşık 1 metre mesafede durmalı ve ani dengesizlikte destek olmalıdır.

Değerlendirme ve Ölçütler

Dönüş Açısı	Yorum
0° – 30°	Normal
30° – 45°	Hafif vestibüler disfonksiyon
>45°	Belirgin tek taraflı vestibüler lezyon şüphesi
>90° veya tam dönüş	Ciddi vestibüler dengesizlik / nöral kontrol bozukluğu

İlerleme Mesafesi

Mesafe (cm)	Yorum
0 – 50 cm	Normal
50 – 100 cm	Hafif denge sorunu
>100 cm	Belirgin postüral instabilite

Adım Ritmi

Bulgular	Yorum
Düzenli ritim, sabit tempo	Normal
Adım uzunluğu ve ritmi değişken	Vestibüler veya serebellar etkilenme olası
Kolların hareketi asimetrik	Tek taraflı denge bozukluğu göstergesi

Testin Fizyolojik Temeli

Fukuda Testi sırasında görsel bilgi devre dışı bırakıldığı için vücut, dengesini vestibüler sistem ve propriyoseptif geri bildirim ile korumaya çalışır.

Eğer bir kulakta sinir iletimi azalmışsa, beyin bu tarafın hareketini “eksik” algılar ve kişi istemsiz olarak sağlam tarafa döner.
Bu dönüş, testte ölçülen rotasyon açısı olarak karşımıza çıkar.

Fukuda Testinde Görülebilen Anormal Bulgular

Bulgular	Olası Nedenler
Tek tarafa 45°–90° dönüş	Tek taraflı vestibüler disfonksiyon
Düz hatta ilerleyememe, zikzak	Serebellar disfonksiyon
Aşırı öne/arkaya ilerleme	Propriyoseptif bozukluk, kas zayıflığı
Rastgele yön değişimi	Santral vestibüler bozukluk
Dengesizlik hissi / göz açma ihtiyacı	Vestibüler kompansasyon yetersizliği

Testin Avantajları

• Ekipmansız, hızlı ve ucuzdur.
• Görsel kompansasyon ortadan kaldırıldığı için vestibüler fonksiyonlar doğrudan test edilir.
• Tek başına veya Romberg, Tandem Walk gibi testlerle kombinasyon halinde uygulanabilir.
• Yüksekte çalışma için riskli adayları erken dönemde belirler.

Sınırlılıkları

• Sonuçlar, kişisel motivasyon, yorgunluk, kas gücü veya proprioseptif sorunlardan etkilenebilir.
• Görsel kapatmada anksiyetesi yüksek bireylerde yalancı pozitif sonuçlar olabilir.
• Objektif ölçüm (örneğin video kaydı veya elektronik platform) olmadan sadece gözle değerlendirildiğinde küçük sapmaların tespiti zor olabilir.

Bu nedenle Fukuda Testi tek başına tanı testi değil, ön tarama ve saha değerlendirmesi testi olarak kullanılmalıdır.

Yüksekte Çalışacak Kişilerde Değerlendirme

Değerlendirme Kriteri (İş Sağlığı Açısından)

Bulgular	Değerlendirme	İşe Uygunluk
0–30° sapma, mesafe <50 cm	Normal	Yüksekte çalışmaya uygundur
30–45° sapma, mesafe 50–100 cm	Hafif bozukluk	Gözlem altında çalışabilir, tekrar test önerilir
>45° sapma veya >100 cm ilerleme	Belirgin bozukluk	Yüksekte çalışmaya uygun değildir
90° üzeri veya tam dönüş	Ciddi vestibüler kayıp	Uzman değerlendirmesi gerekir

Uygulama Örnekleri

Fukuda Testinin Diğer Testlerle Kombinasyonu

Fukuda testi tek başına yeterli değildir; şu testlerle birlikte kullanıldığında güvenilirliği artar:

Test	Amaç
Romberg Testi	Statik dengeyi ölçer (göz açık/kapalı duruşta sallanma)
Tandem Walk	Dinamik postüral kontrolü değerlendirir
Head Impulse Testi	Vestibülo-oküler refleks bütünlüğünü ölçer
Unterberger Testi	Fukuda’ya benzer, 50 adımda dönme açısı ölçülür

Birden fazla testin kombinasyonu, vestibüler disfonksiyonun yönü ve şiddetini daha doğru ortaya koyar.

Sonuçların Kayıt Altına Alınması (Örnek Form)

Fukuda Testi Değerlendirme Formu

Parametre	Bulgular	Değerlendirme
Dönüş Açısı	____°
Yön	☐ Sağ ☐ Sol
İlerleme Mesafesi	____ cm
Adım Sayısı	____
Denge Kaybı	☐ Var ☐ Yok
Kolların Asimetrisi	☐ Var ☐ Yok
Sonuç	☐ Normal ☐ Hafif ☐ Belirgin
Yüksekte Çalışma Uygunluğu	☐ Uygun ☐ Uygun Değil
Uygulayan
Tarih

Sonuç ve Öneriler

Fukuda Testi, yüksekte çalışma uygunluğu değerlendirmelerinde ihmal edilmemesi gereken kritik bir araçtır.
Basit bir uygulama ile vestibüler sistemin fonksiyonel durumu hakkında güvenilir bilgi verir.
Ancak testin geçerli olabilmesi için:

• Kişi yorgun, aç veya uykusuz olmamalıdır,
• Test alanı sessiz ve güvenli olmalıdır,
• Sonuçlar tek başına değil, diğer denge testleriyle birlikte yorumlanmalıdır.

Düz hat yürüyüşte sapma, rotasyon veya mesafe artışı gözlenen kişiler mutlaka otorinolaringolog veya nöroloji uzmanı tarafından ileri testlere yönlendirilmelidir (örneğin kalorik test, videonistagmografi).

FUKUDA TESTİ UYGULAMA VE DEĞERLENDİRME FORMU

Form No: ____________     Tarih: ____ / ____ / ______

---

1. KİŞİSEL BİLGİLER

Alan	Bilgi
Adı Soyadı
T.C. Kimlik No
Yaş
Cinsiyet	☐ Kadın ☐ Erkek
Görev / Meslek
Bölüm / Birim
Testi Uygulayan
Ünvanı

2. TEST ÖNCESİ DURUM DEĞERLENDİRMESİ

Soru	Evet	Hayır	Açıklama
Son 24 saatte alkol, ilaç veya kafein aldı mı?	☐	☐
Uykusuzluk, baş dönmesi, halsizlik mevcut mu?	☐	☐
İşitme veya görme problemi var mı?	☐	☐
Daha önce denge problemi yaşadı mı?	☐	☐

3. TEST ORTAMI VE HAZIRLIK

Parametre	Gözlem	Açıklama
Zemin tipi	☐ Düz ☐ Kaymaz ☐ Diğer: ______
Alan genişliği	______ m × ______ m
Aydınlatma	☐ Yeterli ☐ Yetersiz
Yardımcı personel	☐ Var ☐ Yok
Test süresi	☐ 30 sn ☐ 45 sn ☐ Diğer: ____

4. TESTİN UYGULANIŞI

Katılımcıya verilen talimat:

“Gözlerinizi kapatın, kollarınızı öne uzatın ve yerinizde yürür gibi adım atın. Dizlerinizi yaklaşık 45 derece kaldırın ve sabit tempoda yürüyün. Durmanız söylendiğinde durun.”

Başlangıç Noktası: ____  Bitiş Noktası: ____

5. GÖZLEM ve ÖLÇÜMLER

Gözlem Alanı	Bulgular	Puan / Yorum
Dönme Yönü	☐ Sağ ☐ Sol ☐ Düz
Dönme Açısı	____°
İlerleme Mesafesi	____ cm
Adım Sayısı	____
Süre	____ saniye
Kolların Asimetrisi	☐ Yok ☐ Hafif ☐ Belirgin
Denge Kaybı / Durma Eğilimi	☐ Yok ☐ Hafif ☐ Belirgin
Baş Dönmesi Şikayeti	☐ Yok ☐ Var
Test Tekrarı Gerekti mi	☐ Evet ☐ Hayır

6. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Bulgular	Değerlendirme	Açıklama
0–30° sapma, mesafe <50 cm	Normal	Vestibüler fonksiyon normal
30–45° sapma, mesafe 50–100 cm	Hafif bozukluk	Tek taraflı vestibüler etkilenme olası
>45° sapma veya >100 cm ilerleme	Belirgin bozukluk	Vestibüler dengesizlik, ileri değerlendirme önerilir
90° üzeri veya tam dönüş	Ciddi vestibüler kayıp	Yüksekte çalışma için uygun değildir

7. TESTİN SONUCU

Kategori	Değerlendirme
Vestibüler Fonksiyon	☐ Normal ☐ Hafif Bozukluk ☐ Belirgin Bozukluk
Postüral Stabilite	☐ Yeterli ☐ Sınırlı ☐ Yetersiz
Yüksekte Çalışmaya Uygunluk	☐ Uygundur ☐ Geçici Olarak Uygun Değildir ☐ Uygun Değildir

8. EK GÖZLEM VE NOTLAR

…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..

9. ONAY BÖLÜMÜ

İşyeri Hekimi / Uygulayıcı:
Adı Soyadı: ………………………………………………….
Unvan: ………………………………………………….
Tarih: …. / …. / 20….  

İmza / Kaşe: ……………………………………

Fukuda Basamak (Yürüyüş) Testi, bireyin vestibüler sistem, propriyoseptif denge ve nöromüsküler koordinasyon yeteneklerinin objektif olarak değerlendirilmesini sağlayan basit ancak güvenilir bir yöntemdir. Bu testte, kişinin görsel uyarılardan bağımsız olarak dengeyi koruma, yönelim duyusunu sürdürebilme ve vücut pozisyonunu algılama becerileri incelenmiştir.

Test sırasında bireyin rotasyon açısı, ilerleme (yer değiştirme) mesafesi, denge kaybı eğilimi ve basamak sayısı boyunca ortaya çıkan kompansatuar hareketleri gözlemlenmiştir. Bu parametreler, kişinin merkezi sinir sistemi, iç kulak labirent mekanizması ve kas-iskelet sisteminin koordineli çalışıp çalışmadığına ilişkin önemli ipuçları sunmaktadır.

Sonuçlar değerlendirildiğinde:

• Rotasyon Açısı 0–30° arasında ise, bireyin vestibüler oryantasyonunun normal sınırlar içinde olduğu,
• 30–45° aralığında ise hafif dengesel yönelim sapması bulunduğu, bu durumun geçici yorgunluk, uykusuzluk, stres veya ilaç kullanımı gibi faktörlerle ilişkili olabileceği,
• 45° ve üzeri rotasyonlarda ise tek taraflı vestibüler disfonksiyon veya proprioseptif denge bozukluğu şüphesinin bulunduğu,
• Test sırasında yer değiştirme mesafesinin 1 metreyi aşması halinde ise, postüral stabilitenin bozulmuş olabileceği değerlendirilmiştir.

Bu bulgular ışığında, bireyin yüksekte çalışma, kapalı alan, titreşimli platform veya hassas denge gerektiren görevlerde bulunmadan önce, ek klinik değerlendirmeye alınması, gerekirse nörolojik veya KBB (otoneurologik) muayene ile desteklenmesi önerilir.

Fukuda testi tek başına kesin bir tıbbi tanı koyma aracı olmayıp, denge ve yönelim sisteminin fonksiyonel durumuna ilişkin ön tarama ve saha değerlendirmesi amacıyla kullanılmalıdır. Testin sonucu, çalışanın o günkü fizyolojik durumu, psikolojik yorgunluğu ve ortamsal koşullar (örneğin zemin titreşimi, ortam sıcaklığı, ışık ve ses düzeyi) gibi değişkenlerden etkilenebilir. Bu nedenle, uygulama sırasında çevresel faktörlerin sabitlenmesi ve test öncesi 10 dakikalık dinlenme periyodunun sağlanması önerilir.

Elde edilen veriler, işyeri sağlık ve güvenlik birimi tarafından kişinin genel sağlık değerlendirmesine entegre edilmelidir.
Eğer çalışan aşağıdaki belirtileri göstermişse, test sonucu “yüksek riskli – ileri değerlendirme önerilir” şeklinde raporlanmalıdır:

• Dönme açısı >45°
• Yer değiştirme mesafesi >1 m
• Test sırasında adım sayısında belirgin dengesizlik
• Gözler kapalıyken yön kaybı veya dengeyi sürdürememe
• Ani baş dönmesi, mide bulantısı veya sersemlik hissi

Bu durumda çalışan, yüksekte çalışma, iskele kullanımı, platform veya vincin üzerinde görev alma gibi riskli görevlerden geçici olarak uzaklaştırılmalı; tıbbi incelemeler tamamlanana kadar idari görev veya düşük riskli alanlarda çalıştırılmalıdır.

Sonuç olarak; Fukuda Testi, sahada kolay uygulanabilirliği sayesinde yüksekte çalışma öncesi nörolojik ve vestibüler tarama sürecinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Testin dikkatli gözlemlerle yapılması, hem iş kazalarının önlenmesine hem de çalışan sağlığının korunmasına katkı sağlar.

---

Değerlendiren Uzman:
Adı Soyadı: ………………………………………………………
Unvanı: ……………………………………………………….
İmza – Kaşe: ………………………………………………………

Tarih: …../…../20…..

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️

#propriyosepsiyon #fukudatesti #yüksekteçalışma #tetkikosgb #kebat