Ne zaman” kanser yapar?

Sorusunu okuduğunuzda akla ilk gelen yine bir soru ”Kim?” veya ”Ne?

Burada olması gereken soru ”Ne?

Ne?” kanser yapar?

Karsinojen kanser yapar ve Karsinojen, kanser yapıcı şeylerin genel adıdır.

Karsinojen” kelimesi, “Carcino-genesis” den (kanser oluşumu) gelmektedir. Yani “kanser oluşturan” da diyebiliriz.

Karsinojen, kanser yapıcı “şeyler” bir madde de olabilir bir yaşam tarzı şekli de (sigara, Human Papilloma Virüs, güneş ışınları, kuaförlük mesleği vb).

Eveeeet girişi yaptık asıl soruya dönelim…

Ne zaman kanser yapar?

Doğal ve yapay kanser yapıcı etkisi olan o kadar çok madde ile birlikte yaşamaktayız ki.. Neden bu kadar az kanser hastası var diyebilirsiniz…

İşte geldik sorduğumuz ”Ne zaman kanser yapar?”sorusunun cevabının anahtarına…

Karsinojenin Dozuna ve Maruz Kalma Süresine Bağlıdır

Karsinojenlerin ortak özelliği doza ve maruz kalma süresine bağlı kanser meydana getirmeleridir.

Zararlı / toksik olmanın ana belirleyicisi “Doz (şiddet) X Süre” dir. Lakin konumuz insan olduğu için işimiz bu kadar basit olmuyor maalesef. Çünkü insanın yapısının karmaşıklığının yanı sıra yaşamın her anında sayılamayacak kadar çok etkene maruziyetin olması belirsizliğin artmasına yol açmaktadır.

Karsinojenlerin öncelikli etkisi olan DNA’nın hücresel tamir kapasitesi de insandan insana farklıdır. Temeli genetik farklılıklarımızdır.Bu farklılık karsinojenlerden daha az veya fazla etkilenmenin de sebebidir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) bir alt kuruluşu olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (International Agency of Research Cancer-IARC), karsinojen – ürünlerin içeriklerinin veya yaşam biçimlerinin kanser riskini belirlemekle sorumludur. Pek tabi ki birçok ülke kendi ulusal örgütlenmeleri ile çalışmalar yaptığını da hatırlatmalıyım.

Başa dönüp kanser için yapılmış tanımlardan birini tekrar okuyalım…

Kanser, doğal seçilim yoluyla evrime tabi olan dönüştürülmüş hücreler tarafından kontrolsüz çoğalma hastalığıdır.”

Yada

“Kanser, doğal seçilim yoluyla evrimleşen, dönüşmüş hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan bir hastalıktır” 

Kontrolsüz çoğalma…!! Evet..kritik nokta burası – – ”Kontrolsüz çoğalma…!!’

Ne zaman kanser yapar? diye sorarak başlamıştım…

Hatırlayın ”DNA’nın hücresel tamir kapasitesi” kişisel farklıklar gösteriyor yazmıştım…

Kontrolsüz çoğalma, DNA’nın hücresel tamir kapasitesi‘ ni geçtiği anda artık kritik eşik aşılmıştır. Sistem yenilmiştir. Ve işte o an kanser başlar.

Ne zaman kanser yapar? sorusunun cevabını bulduk.

O aşamadan sonra giderek artan bir hızla kanser hücreleri hakimiyeti alır. Bu süreci Hanahan ve Weinberg 2000 yılında sıralamışlardı.

Hanahan ve Weinberg kanser hücresinin temel fonksiyonel özelliklerini 6 maddede özetlediler;

  1. Kanser hücresi kendi çoğalma sinyallerini kendisi oluşturur (otokrin stimülasyon),
  2. Büyümeyi baskılayan sinyallere karşı duyarsızdır,
  3. Sınırsız çoğalma potansiyeli vardır,
  4. Apoptozisten kaçar,
  5. Doku invazyonu ve metastaz yapar,
  6. Kendisine yeni damar oluşturur.

Yeri gelmişken hayal etmek yerine gözünüzde canlanması için devam edin…Bilimsel kelimelere de çok da takılmayın..

Şematik olarak hücrelerin kansere dönüşümünü izleyin…

Kanser Öncü Hücreleri ve Metastatik Kanserin İlerlemesi

a : Sarı noktalı altıgenler normal hücreleri temsil eder;
b : Soluk yeşil, sarı noktalı bozuk altıgenler kanser öncü hücrelerini temsil eder; 
c : Öncü hücrelerin sayısı artmaktadır; 
d : Yıldız benzeri kahverengi hücreler kanser hücrelerinin metastatik formunu, öncü ve yetişkin hücrelerin karışık bir popülasyonunu temsil eder; 
e : Metastatik hücrelerin aşırı büyümesi; 
f : Hem metastatik hem de yetişkin öncü hücreler bölgeyi terk eder. İlerleme: Kanser öncü hücreleri normal hücrelerden gelişir (a’dan b’ye );

Büyüme sonrasında (b’den c’ye ),  

EMT’ye uğrarlar (c’den d’ ye);

Farklılaşma sinyalleri azalır ve büyüme sinyalleri artar, öncü ve yetişkin metastatik kanser hücrelerinin bir kombinasyonunu üretir (d’ den e’ye );

Metastatik hücrelerin büyümesinden sonra uzak bir yere taşınma meydana gelir (e’den f’ye); 

Dereceye özgü kanserlerin gelişimi için modeli aşağıda.

Kanser öncü hücreleri her farklılaşma derecesinde duraklar ve daha fazla farklılaşma yeteneğini korurken o dereceden itibaren çoğalır

Dereceye özgü kanserlerin gelişimine ilişkin model aşağıda.

Bazı hücreler diğerlerinden daha fazla farklılaşma yoluyla ilerler, farklılaşmayı durdurur ve sonra çoğalır ve farklı derecelerde klonlanmış kanser hücresi popülasyonlarına yol açar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır
.