İş Güvenliğinde Uygulanabilecek Risk Analizi Yöntemleri

İş sağlığı ve güvenliği (İSG) alanında risk analizi, potansiyel tehlikeleri belirlemek, risk seviyelerini değerlendirmek ve kontrol önlemleri almak için kullanılan sistematik süreçlerdir.

Bu yöntemler, uluslararası standartlar (örneğin, ISO 31000) ve ulusal yönetmeliklere (örneğin, Türkiye’de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) dayanır.

Aşağıda, iş güvenliğinde yaygın olarak uygulanan tüm risk analizi yöntemlerini okuyacaksınız

Sıralama, genel (nitel) yöntemlerden daha spesifik (nicel) yöntemlere doğru ilerliyor.

Bu liste, OSHA, CCOHS, SafetyCulture gibi güvenilir kaynaklardan derlenmiştir ve kapsamlıdır – ancak işyerine göre uyarlanmalıdır.

1. Nitel (Qualitative) Risk Analizi Yöntemleri

Bu yöntemler, riskleri sayısal olmayan kriterlerle (düşük/orta/yüksek) değerlendirir ve hızlı uygulanabilir.

  • Nitel Risk Değerlendirmesi (Qualitative Risk Assessment): Tehlikeleri tanımlayıp olasılık ve şiddete göre sınıflandırır. Risk matrisi (matrix method) ile kullanılır.
  • What-If Analysis (Ne Olursa Analizi): “Ne olursa ne olur?” soruları ile potansiyel senaryoları inceler. Basit ve ekip tabanlıdır.
  • Checklist Analysis (Kontrol Listesi Analizi): Standart checklist’ler ile tehlikeleri tarar. OSHA gibi kurumların hazır listeleri vardır.
  • Preliminary Hazard Analysis (PHA – Ön Tehlike Analizi): Proje başlangıcında genel tehlikeleri belirler.
  • HAZID (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama): Sistemli bir şekilde tehlikeleri listeler; beyin fırtınası ile yapılır.

2. Nicel (Quantitative) Risk Analizi Yöntemleri

Bu yöntemler, riskleri sayısal verilerle (olasılık x şiddet) hesaplar ve daha hassas sonuçlar verir.

  • Nicel Risk Değerlendirmesi (Quantitative Risk Assessment – QRA): Riskleri olasılık ve etki puanlarıyla hesaplar; Monte Carlo simülasyonu ile desteklenir.
  • Failure Mode and Effects Analysis (FMEA – Arıza Modu ve Etkileri Analizi): Potansiyel arızaları, nedenlerini ve etkilerini puanlar. Üretim ve bakımda yaygındır.
  • Hazard and Operability Study (HAZOP – Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışması): Süreç endüstrisinde (kimya, petrol) kullanılır; anahtar kelimelerle (daha fazla, daha az vb.) sapmaları analiz eder.
  • Fault Tree Analysis (FTA – Hata Ağacı Analizi): İstenmeyen olayın kök nedenlerini mantık kapılarıyla modeller; olasılık hesaplar.
  • Event Tree Analysis (ETA – Olay Ağacı Analizi): Bir olaydan sonraki olası sonuçları dallandırarak inceler; FTA ile birlikte kullanılır.
  • Layer of Protection Analysis (LOPA – Koruma Katmanları Analizi): Güvenlik katmanlarını (sensör, valf vb.) değerlendirir; SIL (Safety Integrity Level) ile entegredir.

3. Karma ve Özel Yöntemler
  • Generic Risk Assessment (Genel Risk Değerlendirmesi): Standart şablonlar ile genel tehlikeleri kapsar; küçük işyerleri için uygundur.
  • Site-Specific Risk Assessment (Yerel/İşyerine Özel Risk Değerlendirmesi): Belirli bir işyerine odaklanır; inşaat veya laboratuvar gibi alanlarda kullanılır.
  • Dynamic Risk Assessment (Dinamik Risk Değerlendirmesi): Gerçek zamanlı, değişen koşullara göre yapılır; acil durumlar veya saha çalışmaları için.
  • Bow-Tie Analysis (Papyon Analizi): Tehlike, önlemler ve sonuçları görsel olarak bağlar; engeller ve sonuçları modeller.
  • Job Safety Analysis (JSA – İş Güvenliği Analizi): Bir işi adımlara bölerek tehlikeleri belirler; eğitim amaçlıdır.
  • Ergonomic Risk Assessment (Ergonomik Risk Değerlendirmesi): RULA (Rapid Upper Limb Assessment), REBA (Rapid Entire Body Assessment) veya NIOSH gibi araçlarla ergonomik riskleri (kas-iskelet) analiz eder.
  • SWOT Analysis (Güçlü/Zayıf Yönler, Fırsatlar/Tehditler): Stratejik riskler için; İSG planlamasında kullanılır.
  • Monte Carlo Simulation: Nicel bir araç; olasılık dağılımlarıyla risk senaryolarını simüle eder; QRA ile entegre.

Uygulama Notları
  • Seçim Kriterleri: Yöntem, işyerinin tehlike sınıfına (az/tehlikeli/çok tehlikeli), sektörüne (inşaat, kimya vb.) ve risk seviyesine göre seçilir. Örneğin, proses endüstrisinde HAZOP, ofislerde checklist tercih edilir.
  • Yasal Zorunluluk: Türkiye’de, İşyerlerinde Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği (29 Aralık 2012, RG 28512) gereği, tüm işyerlerinde risk analizi zorunludur ve ekip tabanlı yapılmalıdır.
  • Avantajlar: Bu yöntemler, kazaları önler, yasal uyumu sağlar ve maliyetleri düşürür (örneğin, FMEA ile arıza oranı %30 azalabilir).

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

#riskanalizi #risk #analiz #yasal #ülke #tetkikosgb #kebat