30 Haziran 2025

İnşaat Sektöründe Örnek 50 Kritik Risk Matrisi

İnşaat sektörü, doğası gereği çok disiplinli, dinamik ve yüksek riskli bir iş alanıdır. Gerek insan faktörünün yoğunluğu, gerekse ağır ekipman ve çalışma ortamının değişkenliği, iş kazalarının meydana gelme ihtimalini artırmaktadır. Özellikle yüksekten düşmeler, makine ile temas, elektrik çarpması ve yapısal çökme gibi ölümcül potansiyele sahip riskler, sahadaki en kritik tehditler arasında yer almaktadır.

Bu bağlamda, proaktif bir yaklaşımla geliştirilen “Kritik Risk Yönetimi Programı”, sadece mevzuata uyum sağlamakla kalmaz; aynı zamanda çalışanların hayatını korumak ve operasyonel devamlılığı sürdürülebilir kılmak açısından da yaşamsal bir rol oynar.

Elinizdeki bu örneklem çalışma; sahada sık karşılaşılan ancak gerçekleştiğinde ölümcül veya kalıcı hasar yaratabilecek olaylara odaklanarak, inşaat sektörüne özel, gerçek saha verileri ve uluslararası en iyi uygulamalar göz önünde bulundurularak hazırlanmış 50 adet kritik risk maddesini, her biri için olası ölümcül sonuçları, kontrol önlemleri, sorumlu kişiler, doğrulama yöntemleri ve uygulama sıklıkları ile birlikte sunmaktadır.

Faydalı olmasını temenni ediyorum…

İnşaat Sektöründen Örneklenmiş 50 Kritik Risk Matrisi Tablosu

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
1. Yüksekten Düşme	Ölüm, omurilik yaralanması, felç	– Çift kancalı düşüş durdurucu kullanımı – Uygun ankraj noktası – Kenar koruması (korkuluk + file) – İskele uygunluğu kontrolü (TSE / TS EN 12811) – Yüksekte çalışma izni ve eğitimi	Saha formeni İSG uzmanı Saha çalışanı	Gözle kontrol İskele kontrol formu Fotoğraf kayıt İmza ile izin belgesi	Her gün, iş öncesi
2. Kapalı Alanda Çalışma	Zehirlenme, oksijen yetersizliği, boğulma	– Gaz ölçüm cihazı ile ön test (O₂, CO, H₂S vb.) – Havalandırma sistemi – Gözlemci (standby person) – Acil kurtarma planı ve tripod sistemi – Eğitim ve yazılı izin	İSG uzmanı Çalışma izin sorumlusu Kapalı alan ekibi	Ölçüm kayıtları İzin belgeleri Video kaydı Check-list	Her girişte
3. Vinçle Yük Kaldırma	Ezilme, kopma, ölüm	– Sertifikalı operatör ve sapancı – Çalışma alanı yaya girişine kapalı – Yük limiti uygunluğu – Halat/çelik kanca muayenesi – Rüzgar hızı kontrolü	Vinç operatörü Sapan işçisi Saha şefi	Vinç kontrol listesi Operatör sertifikası Rüzgar ölçer verisi	Her kaldırmada
4. Elektriksel Temas	Elektrik çarpması, yanık, ölüm	– Enerji izolasyonu (LOTO) – İzolasyon etiketi, kilitli pano – Uygun el aleti (VDE standartlı) – Yetkisiz kişilerin erişimi engellenmiş pano	Elektrik teknikeri İSG uzmanı Şantiye şefi	Enerji kesim tutanağı LOTO formu Fotoğraf kanıt	Her müdahalede
5. Hareketli Makine Teması	Ezilme, kopma, iç kanama	– Geri görüş kamerası – 360° uyarı sensörü – Saha yaya yollarının işaretlenmesi – Refakatçi ile hareket etme	Operatör Yaya çalışan Makine bakımcı	Gözlem Video kaydı Yol haritası	Günlük ve her çalıştırmada
6. Kazı Çökmesi	Toprak altında kalma, boğulma, ölüm	– 1.5 m üstü kazılarda şev, tahkimat, kuyu – Kapanan alan tabelası – Kazı derinliği ve tipi uygunluğu kontrolü	Kazı şefi İSG uzmanı Jeoteknik müh.	Kazı kontrol formu Harita/kesit Fotoğraf	Kazı öncesi ve her gün
7. Patlayıcı/Parlayıcı Ortam	Yangın, patlama, ağır yanık	– Kıvılcım kaynağı engelleme – Gaz ölçümü – Statik topraklama sistemi – Uygun KKD (alev geciktirici kıyafet) – Kaynak izni sistemi	Kaynakçı İSG uzmanı Saha formeni	Kaynak izin belgesi Gaz ölçüm cihazı kaydı Gözlem	Her kaynak işinde
8. Asılı Yük Altında Çalışma	Kafa travması, ölüm	– Asılı yük altına kesinlikle girilmez uyarısı – Yükün dengede olması ve kilitlenmesi – İkaz şeridi ile alan sınırlandırması – Vinçte overload sensörü	Operatör Saha güvenliği Sapan işçisi	Gözlem Giriş yasak alan kontrol listesi	Her kaldırma anında
9. Toksik / Kimyasal Madde Teması	Solunum yetmezliği, yanık, zehirlenme	– Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (SDS) bulunur – Uygun KKD: Maske, gözlük, eldiven – Kapalı sistem transferi yapılır – Uygun havalandırma ve emici sistemler	Kimyasal sorumlusu İSG uzmanı	SDS denetimi Kullanım talimatı imzası KKD kontrol	Kimyasal kullanımı öncesi
10. Gürültü Maruziyeti	Kalıcı işitme kaybı	– Ortam dB ölçümü (85 dB üstü riskli) – Kulak tıkacı ve kulaklık kontrolü – Gürültülü alan tabelası – Maruziyet süresi yönetimi	Çalışan İSG uzmanı İK birimi	Ses ölçüm cihazı raporu KKD kullanımı gözlemi	Haftalık ölçüm + anlık kontrol

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
11. İskele sökümü sırasında bağlantı kopması	Düşme, ezilme	Mühendis onaylı söküm planı, düşmeye karşı koruma sistemleri	Şantiye Şefi, İskele Ekip Lideri	Kontrol listesi, saha gözlemi	Her söküm öncesi
12. Vinç altında izinsiz personel geçişi	Ezilme, ölüm	Vinç operasyon bölgesi işaretlenmesi, spotter ataması	Vinç Operatörü, Saha Mühendisi	Kamera ve spotter gözlemi	Günlük
13. Elektrik panosu açıkta çalıştırılması	Elektrik çarpması, yanma	Kilitleme/etiketleme (LOTO), IP korumalı pano	Elektrik Teknikeri, EKB Sorumlusu	Gerçek zamanlı denetim	Haftalık
14. Şevli kazılarda dik açılı kazı yapılması	Göçük, toprak altında kalma	Şev stabilite kontrolü, kazı planı, destek sistemi	Şantiye Mühendisi, Kazı Operatörü	Aletli şev ölçümü, görsel kontrol	Her vardiya
15. Yetersiz iskandil (denge ağırlığı) ile kule vinç kurulumu	Devrilme, çoklu ölüm	Mühendis onaylı kurulum, üretici talimatına uygun montaj	Kule Vinç Yetkili Firması, Şantiye Şefi	Belge kontrolü, saha denetimi	Kurulum anında
16. Tavan ankrajı olmayan yüksekte çalışma	Serbest düşme, ölüm	Yaşam hattı kurulumu, düşüş durdurucu sistem	İş Güvenliği Uzmanı, Ekip Lideri	Ekipman listesi ve bağlantı kontrolü	Günlük
17. Gece çalışmasında yetersiz aydınlatma	Düşme, çarpma, kaza	Lüksmetre ile ölçüm, portatif kule aydınlatmalar	Gece Vardiya Amiri, Elektrikçi	Lüksmetre kayıtları	Her gece vardiyası
18. El aletlerinde izolasyon hatası	Elektrik çarpması	Periyodik test/etiketleme, çift izolasyon kontrolü	Elektrik Teknikeri	Test cihazı ile ölçüm	Aylık
19. Asansör boşluğu çevresinde bariyer eksikliği	Serbest düşme, çoklu yaralanma	Sabit bariyer sistemi, uyarı işaretleri	Forman, İş Güvenliği Uzmanı	Fiziksel kontrol ve fotoğraf kaydı	Günlük
20. Prefabrik panel montajında geçici sabitleme yapılmaması	Panel düşmesi, ölüm	Geçici kilit sistemleri, montaj sırası denetimi	Prefabrik Montaj Şefi, Mühendis	Saha uygulama kontrolü	Her montajda
21. Kaynak işlemi yakınında yanıcı madde bırakılması	Patlama, yangın	Ateşli çalışma izin formu, 10 metre çevresel temizlik	Kaynakçı, Güvenlik Şefi	Görsel kontrol ve belge denetimi	Her işlem öncesi
22. Beton mikseri dönüş alanında personel varlığı	Ezilme, travmatik ölüm	Spotter eşliğinde yönlendirme, uyarı levhaları	Beton Pompa Operatörü	Gözlem ve kamera kaydı	Her dökümde
23. Rüzgarlı havada panel kaldırılması	Panel uçması, düşme	Rüzgar hızı ölçümü, işin durdurulması	Saha Amiri, Kaldırma Operatörü	Anemometre kayıtları	Her kaldırma öncesi
24. Gaz birikimi olan tünel girişinde izinsiz çalışma	Boğulma, patlama	Gaz dedektörü kullanımı, havalandırma planı	Tünel Şefi, İSG Uzmanı	Cihaz log kontrolü	Her vardiya başı
25. Kesici aletlerin kontrolsüz taşınması	Kesilme, amputasyon	Kesici koruma aparatı, kapalı taşıma çantası	Ustabaşı, Ekip Lideri	Görsel saha kontrolü	Günlük
26. Asansör kabini olmadan kat kapısı açık bırakılması	Kat boşluğuna düşme	Geçici kapak + kilitlenebilir geçiş	Elektrik ve Mekanik Şefi	Fiziksel kontrol	Her kat geçişinde
27. Malzeme istifinin aşırı yüksek yapılması	Devrilme, ezilme	Raflı istif sistemi, yükseklik sınırı	Depo Sorumlusu, Forklift Operatörü	Cetvelle ölçüm, görsel kontrol	Haftalık
28. Aşırı sıcak havada sıvı kaybına bağlı bayılma	Yüksekte bayılma, düşme	Sıvı takviyesi, 45 dakikada bir gölge molası	Ekip Şefi, Sağlık Personeli	Mola çizelgesi ve saha gözlemi	Günlük
29. Kaldırma araçlarında yük dengesizliği	Vincin devrilmesi	Denge hesap çizelgesi, forklift adaptör kontrolü	Lojistik Şefi, Vinç Operatörü	Yük kartı ve saha gözlemi	Her kaldırma
30. Asbestli malzemenin kontrolsüz kesimi	Solunumla maruziyet	Risk analizi sonrası izole alan ve P3 maske	Saha Mühendisi, İSG Uzmanı	Belge kontrolü, hava örneklemesi	Her uygulama öncesi

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
31. Beton döküm sırasında vibratör kablosunun kopması	Elektrik çarpması	İzole vibratör kullanımı, kablo bütünlüğü kontrolü	Elektrik Teknikeri	Görsel ve cihazla kontrol	Her döküm öncesi
32. Kalıp sisteminin yanlış kurulumu	Kalıp çökmesi, göçük altında kalma	Statik hesaplı ve mühendis onaylı kalıp sistemi	Kalıp Formeni, Saha Mühendisi	Proje kontrolü ve saha gözlemi	Her kurulumda
33. Römorklu araçların kontrolsüz manevrası	Ezilme	Geri vites uyarı sistemi, manevra rehberi görevlendirme	Araç Sürücüsü, Lojistik Amiri	Kamera takibi, saha gözlemi	Her giriş-çıkışta
34. Yağmurlu zeminde mobil vinç kullanımı	Kayma, devrilme	Stabil zemin tespiti, vinç altı plakaları	Vinç Operatörü, Şantiye Şefi	Zemin sertliği ölçümü, vinç denge testi	Her kurulumda
35. Yetersiz havalandırmalı kapalı alan çalışması	Boğulma, gaz zehirlenmesi	Kapalı alan izin formu, gaz dedektörü, ventilatör	Kapalı Alan Sorumlusu, İSG Uzmanı	Gaz ölçüm cihazı, evrak kontrolü	Her giriş öncesi
36. Hatalı ankraj yerleştirme	Düşme	Ankraj noktası test cihazı kullanımı, mühendis onayı	Montaj Ekibi, İş Güvenliği Uzmanı	Cihazla test ve belge kontrolü	Her kurulumda
37. Merdiven sabitlemeden kullanım	Düşme	Sabitleme kayışları, 4:1 açı kuralı eğitimi	Ekip Lideri	Görsel kontrol	Günlük
38. Vinç kancasında kilitleme olmaması	Yük düşmesi, ölüm	Emniyet tırnaklı kanca kullanımı	Vinç Operatörü	Donanım kontrol listesi	Her vardiya
39. Hızlı beton priz reaksiyonu ile oluşan sıcaklık	Yanık, kimyasal etki	Özel katkılı beton, koruyucu eldiven kullanımı	Beton Tedarikçisi, Ustabaşı	Malzeme güvenlik bilgi formu kontrolü	Her kullanımda
40. Polietilen torbaların iskelede uçuşması	Görüş engeli, düşme	Malzeme sabitleme, rüzgar perdesi	İskele Kurulum Ekibi	Fiziksel saha denetimi	Günlük
41. Yüksekte sabit olmayan malzeme bırakılması	Malzeme düşmesi, yaralanma	Malzeme sepeti ve kutusu kullanımı	Ekip Şefi, Saha Amiri	Gözlem ve fotoğraf kaydı	Her vardiya
42. Taşlama sırasında kıvılcım sıçraması	Yangın, göz yaralanması	Kıvılcım perdesi, yüz siperliği kullanımı	Ustabaşı, İş Güvenliği Uzmanı	KKD ve ekipman kontrolü	Günlük
43. Düşük izolasyonlu aydınlatma armatürü	Elektrik çarpması	IP65 üzeri armatür kullanımı	Elektrik Ustası	Ölçüm cihazı ile kontrol	Aylık
44. Vinçle insan taşınması	Düşme, ölüm	Personel taşıma kafesi, mühendis onayı	Vinç Operatörü, Kaldırma Ekipmanı Yetkilisi	Kafes sertifikası, görsel kontrol	Her kullanım öncesi
45. Asfaltlama sırasında sıcak bitümle temas	Yanık	Isıya dayanıklı KKD, döküm bariyerleri	Asfalt Ekibi Şefi	KKD kontrolü	Günlük
46. Soğuk havada iskele platformunda buzlanma	Kayma, düşme	Tuzlama, kaymaz zemin örtüsü	İskele Sorumlusu, İş Güvenliği Uzmanı	Saha gözlemi, hava durumu kontrolü	Her sabah vardiya
47. Vinç halatlarında çatlak/sarım hatası	Halat kopması, yük düşmesi	Günlük halat kontrol listesi, üretici talimatı	Vinç Operatörü	Halat inceleme formu	Her vardiya başı
48. LPG tüpünün yanlış depolanması	Patlama, yangın	Dikey, havalandırmalı tüp dolabı, uzaklık kriterleri	Depo Sorumlusu	Saha kontrol listesi	Haftalık
49. Kazı alanı kenarında emniyetsiz malzeme yığılması	Toprak kayması	Malzeme emniyet sınırına göre yığılma	Kazı Operatörü, Mühendis	Mesafe ölçüm cihazı ile kontrol	Her kazı gününde
50. Prefabrik döşeme boşluğunun açık bırakılması	Serbest düşme	Metal geçici kapak, işaretli bariyer	Prefabrik Montaj Ekibi	Fiziksel saha kontrolü	Her döşeme yerleştirmesi sonrası

📌 📌 📌

Açıklayıcı Notlar

Kritik Risk: Sektöre özgü en tehlikeli durumlardan 50 tanesi örneklem olarak seçilmiştir.
Kritik Kontroller: Mühendislik, idari ve bireysel kontrol önlemleri birlikte verilmiştir.
Sorumlu Kişiler: Önleme ve doğrulamada aktif rol alması gereken tüm unvanlar belirtilmiştir.
Doğrulama Yöntemi: Belgeli, izlenebilir ve gözlemlenebilir yöntemlere odaklanılmıştır.
Uygulama Sıklığı: Proaktif kültür için mümkün olan en sık denetim aralığı önerilmiştir.

İnşaat projelerinde güvenlik kültürünün sürdürülebilir şekilde gelişmesi, yalnızca prosedürlerin değil, saha uygulamalarının ve liderlik anlayışının da değişimiyle mümkündür. Kritik risklerin sistematik şekilde analiz edilmesi, ölümcül kazaların önlenmesinde istatistiksel değil, yaşamsal bir fark yaratır.

Bu çalışma, şantiyelerde sıkça karşılaşılan tehlikelerin ötesine geçerek, “ne olabilir?” sorusunu bilimsel, davranışsal ve operasyonel verilerle yanıtlamayı hedeflemiştir. 50 kritik riskin tanımlandığı bu tablo, yalnızca mevcut tehlikeleri listelemekle kalmayıp; her bir riskin kim tarafından, ne zaman, nasıl ve hangi sıklıkla kontrol edilmesi gerektiğini detaylıca ortaya koymaktadır.

Unutulmamalıdır ki, kritik riskleri belirlemek bilgi; yönetmek ise irade ister.
Bu irade, yalnızca mevzuata uyum değil, aynı zamanda her çalışanın sağ salim evine dönmesini ilke edinmiş bir yönetim anlayışı ile mümkündür.

Güvenli bir inşaat, sadece projeyi değil; insan hayatını da inşa eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği30 Haziran 2025

29 Haziran 2025

İş Güvenliği Eldiveninin Gizli Riski

🧤 🧤 🧤

Koruyucu Eldiven Takmak Neden Her Zaman Güvenli Değil?

İş güvenliği dendiğinde ilk önerilen kişisel koruyucu donanımlardan – KKD biri koruyucu eldivendir. Lakin neredeyse tüm sektörlerde standart hale gelmiş bu uygulamanın, yanlış kullanıldığında ciddi kazalara yol açabileceğini biliyor olmalısınız?

Maalesef çok az bilinen – dikkat edilen lakin son derece kritik bir konu olan “eldiven paradoksu”, yani koruma için kullanılan eldivenin bazı işlerde asıl tehlike kaynağına dönüşmesi özellikle mekanik riskli işler, dönen parçalar, pres makineleri gibi alanlarda çalışanlar için çok önemlidir.

🧩 🧩 🧩

Eldiven Paradoksu Nedir?

Eldiven (KKD) paradoksu, koruyucu eldivenlerin bazı işlerde beklenenin aksine tehlike faktörünü artırmasıdır.

Özellikle:

Dönen makine parçalarıyla çalışırken,
Freze, torna, taşlama gibi işlemlerde,
Sıkıştırma riski bulunan pres makinelerinde

kullanılan eldivenler, kumaş ya da lateks yapıları nedeniyle dönen parçaya takılarak çalışanın elini ve kolunu makine içine çekebilir.

Bu tür kazalar genellikle ani gelişir ve çok ciddi uzuv kayıplarıyla sonuçlanır.

🔥 🔥 🔥

Avrupa’daki makine kaynaklı el yaralanmalarının %17’si eldiven takıldığı için meydana geliyor.

⚠️ ⚠️ ⚠️

Hayali Bir Olay “Korunduğunu Sanıyordu”

Almanya’da bir torna atölyesinde çalışan deneyimli bir işçi, güvenlik prosedürlerini uyguladığını düşünüyordu. Her zaman eldiven (KKD) takıyor, kollarını kapalı tutuyordu. Ancak bir gün torna miline hafifçe değen eldiveni saniyeler içinde dönme hareketine kapıldı. Eldivenin kumaşı mile sarıldı ve adamın bileği anında kırıldı. Parmaklarını kaybetti, çünkü korunduğunu zannediyordu.

🧠 🧠 🧠

İş Güvenliğinde Davranışsal Yön

Çalışanların büyük bir kısmı, eldiven takmanın otomatik olarak güvenlik sağladığını düşünür. Oysa bilinçsiz kullanım, özellikle hızlı ve otomatik makinelerde ciddi sorunlara yol açar. İş güvenliği kültüründe, “her KKD her yerde kullanılmaz” bilinci henüz yeterince yerleşmemiştir.

⚠️ ⚠️ ⚠️

✅ İş Güvenliği Uzmanlarının Bildikleri Gerçekler

Eğitimlerde özellikle dönen makine riski ve eldiven ilişkisini vurgulayın.
Eldivenin “kullanılmaması gereken işlerde” kullanıldığını tespit edin ve uyarı işaretleriyle belirtin.
“Kör koruma alışkanlıklarını” kırmak için vaka analizlerini eğitimlerde kullanın.
Makine başlarında eldiven kullanımı uygun değildir tabelaları yerleştirin.
İş başı kontrollerinde sadece KKD varlığı değil, uygunluğu da denetleyin.

🎯 🎯 🎯

Koruma Bilinci, Kör Koruma Değildir

Eldiven (KKD) takmak güvenli değildir. Doğru yerde, doğru eldiveni (KKD) takmak güvenlidir.
Bu ayrım, birçok uzuv kaybı, ağır iş kazası ve geri dönüşsüz travmanın önüne geçebilir. İş güvenliğinde sektör fark etmeksizin tüm mekanik riskli alanlarda hayati bir öneme sahiptir.

⚠️ ⚠️ ⚠️

Eldiven Kullanımı – Nerede Evet, Nerede Hayır?

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Asit tankı temizliği	Gerekli	Kimyasal yanıklardan korunmak için.
Torna tezgahı kullanımı	Yasak	Dönen parçaya takılma riski.
Boyama işlemi (fırça ile)	Gerekli	Kimyasal boyaların ciltle teması engellenir.
Elektrik pano montajı	Seçici	İzole eldiven gerekebilir; hareketi kısıtlamamalı.
Taşlama makinesi ile kesme	Yasak	Eldiven taşlama diskiyle sıkışabilir.
Ahşap işleme (zımpara)	Gerekli	Talaş ve kıymık riskine karşı korur.
Kaynak yapımı	Gerekli	Isı ve kıvılcım nedeniyle yanıkları önler.
Pres makinesi kullanımı	Yasak	Sıkışma ve kopma riski artar.
Cam kesimi	Gerekli	Kesilmelere karşı koruma sağlar.
İlaç üretimi	Gerekli	Biyolojik ajanlara karşı bariyer görevi görür.
Montaj hattı (manuel, küçük parça)	Seçici	Parmak hassasiyeti önemli, uygun eldiven seçilmeli.
Mutfak personeli	Seçici	Hijyen için gerekebilir; kesici aletlerde dikkat.
Asfalt dökümü	Gerekli	Sıcak madde ile teması önler.
Hidrolik sistem bakımı	Gerekli	Basınçlı sıvı teması riskini azaltır.
Yüksek gerilim hattı çalışması	Gerekli	Yalıtkan eldivenle çalışmak zorunludur.
Çöp toplama işi	Gerekli	Biyolojik bulaş ve kesik riski vardır.
Kimyasal laboratuvar çalışması	Gerekli	Kimyasalların deriyle temasını engeller.
Kalıp döküm işlemleri	Gerekli	Sıcak metallerden kaynaklı yanıkları önler.
Forklift bakımı	Seçici	Yağlı yüzey teması için eldiven gerekebilir.
Paketleme (temizlik ürünleri)	Gerekli	Tahriş edici kimyasallarla temas engellenir.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Metal taşlama	Yasak	Eldiven makineye takılabilir, ciddi yaralanma riski vardır.
Tıbbi atık taşıma	Gerekli	Enfeksiyon riskine karşı tam bariyer sağlar.
Tarım ilacı uygulaması	Gerekli	Pestisitlerin ciltle temasını önler.
Paket açma (bıçakla)	Seçici	Kesilmelere karşı koruyucu eldiven gerekebilir.
Beton dökümü	Gerekli	Çimento ve katkı maddeleri ciltte yanık yapabilir.
Vinç operatörlüğü	Seçici	Temas yüzeyi temizse eldivensiz tercih edilebilir.
Atölye temizliği	Seçici	Toz, atık ve temizlik kimyasalları nedeniyle gerekebilir.
Otopsi asistanlığı	Gerekli	Biyolojik sıvılarla temas riskine karşı.
Gıda paketleme	Gerekli	Hijyen standardı açısından zorunludur.
Elektronik kart üretimi	Seçici	Statik elektriğe karşı özel eldiven gerekebilir.
Seramik üretimi	Gerekli	Kesici kenarlar ve toz riskine karşı koruma sağlar.
Nakliyat ve taşıma	Seçici	Yükün cinsine göre koruma gerekebilir.
Kalorifer kazanı temizliği	Gerekli	Sıcak yüzey ve kurumla temas nedeniyle zorunludur.
Oto boya atölyesi	Gerekli	Kimyasal solventlere karşı korur.
Matbaa çalışanı	Seçici	Mürekkep ve çözücülere temas olabilir.
Gemi gövdesi raspalama	Gerekli	Metal çapaklara karşı el koruması sağlar.
İplik boyama	Gerekli	Boya maddeleri ve sıcaklık riski vardır.
İnşaat kalıp montajı	Seçici	Vidalı bağlantılar nedeniyle koruma gerekebilir.
Kalite kontrol (elle test)	Seçici	Ürün yüzeyine ve sektöre bağlı olarak değişir.
Ağaç kesimi (motorlu testere ile)	Gerekli	Kesilmeye dayanıklı özel eldiven gereklidir.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Su tesisatı montajı	Gerekli	Keskin kenarlar, paslı yüzeyler ve suya temas riski.
Elektrikli el aletleri kullanımı	Seçici	Tutma hassasiyeti gerekir; ince eldiven tercih edilebilir.
Havai fişek üretimi	Yasak	Statik elektrik ve patlama riski nedeniyle.
Geri dönüşüm ayrıştırma	Gerekli	Bulaşıcı atıklar ve kesici cisimlerle temas mümkündür.
Metal kaynak dikişi kontrolü	Gerekli	Sıcaklık ve metal çapaklarına karşı korur.
Boya sökme işlemi (kimyasal bazlı)	Gerekli	Kimyasallara karşı bariyer sağlar.
Dökümhane kalıp temizliği	Gerekli	Sıcak, tozlu ve kesici ortam nedeniyle.
LPG dolum istasyonu çalışması	Gerekli	Gaz teması ve kimyasal yanık riski vardır.
Deri işleme	Gerekli	Kimyasal tuzlar ve asitlerle temas söz konusu olabilir.
Dış cephe cam temizliği (ip ile erişim)	Seçici	Tutunma hassasiyeti gerektirir; eldiven kaygan olmamalı.
Kablo sıyırma ve montaj	Seçici	Kesici uçlar ve iletkenlik riski var.
Gemi içi izolasyon döşeme	Gerekli	Elyaf ve cam yünüyle teması önler.
Maden ocağı yüzey işçiliği	Gerekli	Mekanik ve kimyasal tehlikelere karşı koruma.
Asansör montajı	Seçici	Mekanik parçalarda tutuş hassasiyeti gerekir.
Süt sağım ve mandıra işçiliği	Gerekli	Hijyen gerekliliği ve hayvan kaynaklı mikroorganizmalar.
Oto elektrik arıza tespiti	Seçici	Kısa devre ve yağlı yüzeylerde koruma gerekebilir.
Liman yükleme boşaltma	Gerekli	Ağır yükler ve kaygan yüzeylerle temas riski.
Boya kabini operatörlüğü	Gerekli	Solvent ve boya partiküllerine karşı el koruması.
Evsel temizlik	Seçici	Temizlik ürünlerine ve deterjanlara temas olabilir.
Vinç kanca sabitleyici (işaretçi)	Seçici	Takılma riski varsa eldiven kullanılmamalıdır.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Akü şarj ve bakım işleri	Gerekli	Asit sızıntılarına karşı kimyasal koruma gerektirir.
Laboratuvar kimyasal deney	Gerekli	Ciltle teması zararlı olabilecek reaktif maddeler kullanılır.
Yüksek gerilim trafosu bakımı	Yasak	Eldiven iletkenlik riskini artırabilir, özel izole eldiven gerekebilir.
Tır şoförlüğü (yükleme hariç)	Seçici	Eldiven genellikle gerekmez, yüklemede tercih edilebilir.
Alçı ve sıva ustalığı	Gerekli	Kimyasal tahriş ve cilt kuruluğu riskine karşı gereklidir.
Diş teknisyenliği	Gerekli	Hijyen, biyolojik madde ve kimyasal temas riski nedeniyle.
Tersane raspa ve boya	Gerekli	Metal çapaklar, boya ve solvent teması riski vardır.
Pastane üretim alanı	Gerekli	Gıda güvenliği açısından zorunlu.
Su altı kaynakçılığı	Gerekli	Su geçirmez ve kesilmeye dayanıklı eldiven gerektirir.
Vinç bakım onarım	Gerekli	Yağ, gres, metal parçaları ve kesici uçlara karşı korur.
İlaç üretim hattı	Gerekli	GMP kuralları gereği hijyen eldiveni zorunludur.
Mobilya montaj ustalığı	Seçici	Vidalar, kesici parçalar varsa eldiven gerekebilir.
Termik santral kazan temizliği	Gerekli	Isıya dayanıklı ve toz geçirmez eldiven gerektirir.
Spor salonu eğitmenliği	Seçici	Genelde gerekmez, ağırlık taşıma için tercih edilebilir.
Kalıpçılık (metal enjeksiyon)	Gerekli	Yüksek sıcaklık ve keskin kenar riski nedeniyle.
Oto lastik değişimi ve balans	Gerekli	Yağ, kir ve metal kenarlara karşı koruma sağlar.
Endüstriyel çamaşırhane operatörlüğü	Gerekli	Kimyasallar ve yüksek ısıya karşı bariyer sağlar.
Raf montajı ve depolama işleri	Seçici	Kesici parçalara temas varsa gereklidir.
Gemi motor dairesi temizlik	Gerekli	Yağ, gres ve kontamine yüzeyler nedeniyle eldiven zorunludur.
Döner parça taşlama makinesi (diskli)	Yasak	Eldiven takılması durumunda dönüşe takılarak ciddi yaralanma riski oluşur.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Gıda depolama (soğuk hava deposu)	Gerekli	Soğuk yanıkları ve hijyen gerekliliği için.
Fotoğraf baskı laboratuvarı	Gerekli	Kimyasal çözücülere karşı cilt koruması gerekir.
Beton mikseri operatörlüğü	Seçici	Mikser bakımında gerekebilir; kabin içi kullanımda genellikle gerekmez.
CNC operatörlüğü	Seçici	Eldiven, döner parçalara takılma riski taşıyabilir; sadece iş parçası taşırken kullanılmalı.
Et işleme tesisi	Gerekli	Kesici aletler ve hijyen açısından zorunludur.
Kağıt kesim ve ambalaj makinesi kullanımı	Yasak	Döner bıçak ve makaralara takılma riski taşır.
Hurdacılık ve metal geri dönüşüm işleri	Gerekli	Kesici ve paslı yüzeylerle temas yaygındır.
Sondaj kuyusu açma	Gerekli	Yağ, çamur ve mekanik darbelere karşı koruma sağlar.
Tıbbi atık taşıma	Gerekli	Biyolojik riskler ve kontaminasyon için bariyer oluşturur.
Hassas elektronik devre lehimleme	Seçici	Statik elektrik oluşumuna dikkat edilmelidir; antistatik eldiven gerekebilir.
Tavan arası izolasyon	Gerekli	Cam yünü ve tozlu ortamdan cildi korumak için.
Petrokimya rafineri bakımı	Gerekli	Kimyasal buharlar ve dökülmelere karşı dirençli eldiven gerekir.
Sahne kurulum ve aydınlatma teknik işleri	Seçici	Tutunma hassasiyeti gerektirir, ince eldiven uygun olabilir.
Seramik ve cam dekor işçiliği	Gerekli	Keskin kenarlara ve cam tozuna karşı koruma sağlar.
Hayvan barınağı görevlisi	Gerekli	Isırık, tırmalama ve biyolojik riskler için gereklidir.
Taş ocağı delici-çıkarıcı	Gerekli	Titreşim, toz ve kesici yüzeylere karşı el koruması gerekir.
Grafik baskı makineleri operatörlüğü	Seçici	Mürekkep ve çözücüler için eldiven gerekebilir; makine çalışırken dikkat edilmeli.
Kalaylama ve lehim kaplama işleri	Gerekli	Yüzey sıcaklığı ve metal buharları ile temas riski.
Eğlence parkı operatörlüğü	Seçici	Genel kullanımda gerekmez; bakım veya temizlikte kullanılabilir.
Yangın söndürme (itfaiyeci)	Gerekli	Isı, darbe ve kimyasal risklere karşı özel koruyucu eldiven şarttır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Koruyucu eldivenler (KKD) https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/protective-gloveshttps://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/protective-gloves

⭐️⭐️ Eldiven (KKD) Risk Paradigmasını Anlamak: Bölüm I. https://www.researchgate.net/publication/258021976_Understanding_the_Glove_Risk_Paradigm_Part_I

⭐️⭐️ Eldiven (KKD) Risk Paradigmasını Anlamak: Bölüm II. https://www.researchgate.net/publication/258021980_Understanding_the_Glove_Risk_Paradigm_Part_II

⭐️⭐️ Güvenlik Eldivenlerinin (KKD) Arkasındaki Bilim: El Korumasını Sağlayan veya Bozan 5 Faktör https://ohsonline.com/Articles/2025/03/14/Pub-Icasas.aspx

⭐️⭐️ Doğrudan Fiziksel, Kimyasal ve Mikrobiyolojik Kontaminasyon Yoluyla Eldiven Riskinin Arttırılması Potansiyeli https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0362028X2400067X

⭐️⭐️ Eldiven (KKD) takmaya devam etmek: Hasta bakımında riskli bir davranış https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8336026/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği29 Haziran 2025

29 Haziran 2025

İş Güvenliği Uzmanları İçin SEVESO III’ün Şifreleri

Sanayi tesislerinin büyümesi, üretim kapasitelerinin artması ve tehlikeli kimyasalların daha yaygın kullanımı, beraberinde büyük endüstriyel kazaların potansiyelini de artırmıştır. Bu tür kazalar sadece işyerindeki çalışanları değil, çevreyi, halk sağlığını ve ekonomik yapıyı da tehdit eder hale gelmiştir. Avrupa Birliği, bu riskleri önleyebilmek için 1982 yılında “SEVESO Direktifi”ni çıkarmıştır.

Seveso I (82/501/EEC): 1982 yılında kabul edilmiştir. Büyük endüstriyel kazaların önlenmesine yönelik temel çerçeveyi oluşturmuştur.

Seveso II (96/82/EC): 1996’da yürürlüğe girmiştir. Risk değerlendirmesi, acil durum planları ve halkın bilgilendirilmesi gibi ek yükümlülükler getirmiştir.

Seveso III (2012/18/EU): 2015’te yürürlüğe girmiştir. Kimyasalların sınıflandırılması için CLP (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) yönetmeliğine uyum sağlanmış ve halkın bilgilendirilmesi güçlendirilmiştir.

Direktifin son güncellenmiş hali SEVESO III Direktifi olarak anılmaktadır.

Türkiye, Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde SEVESO III Direktifi’ni iç hukuk sistemine dâhil etmiş ve buna uygun mevzuat düzenlemeleri yapmıştır.

Bu yazıda, SEVESO III Direktifi‘nin temel kavramlarını, kapsamını, yükümlülüklerini ve Türkiye’deki uygulamasını siz iş güvenliği uzmanlarına sunuyorum.

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

SEVESO III Direktifi Nedir?

SEVESO III Direktifi, tehlikeli maddelerin bulunduğu veya işleme tabi tutulduğu tesislerde meydana gelebilecek büyük kazaların önlenmesini ve bu tür kazaların etkilerinin sınırlandırılmasını hedefleyen Avrupa Birliği direktifidir.

Adını 1976 yılında İtalya’nın Seveso kentinde bir kimyasal fabrikanın patlaması sonucu ortaya çıkan ve ciddi çevresel ve sağlık sorunlarına neden olan kazadan alır. Bu olay, Avrupa’da sanayi güvenliği konusundaki yaklaşımın kökten değişmesine neden olmuştur.

Direktifin Kapsamı

SEVESO III Direktifi, tehlikeli maddelerin belirli eşik miktarların üzerinde bulundurulduğu tesisleri kapsamaktadır.

Bu maddeler genellikle:

Yanıcı sıvılar ve gazlar (örneğin: pentan, propan),
Toksik ve çok toksik maddeler (örneğin: siyanür bileşikleri),
Oksitleyici, patlayıcı veya çevre için tehlikeli kimyasallardır.

Yönetmelik kapsamında tesisler, ellerindeki tehlikeli madde miktarlarına göre ikiye ayrılır:

Alt Seviye Kuruluşlar
Üst Seviye Kuruluşlar

Alt ve üst seviyeler, yönetmelikte tanımlanan eşik değerlerle belirlenir. Üst seviyedeki kuruluşlar için yükümlülükler daha fazladır çünkü riskler daha büyüktür.

Temel Amaç ve Hedefler

SEVESO III Direktifi‘nin üç temel hedefi vardır:

Büyük endüstriyel kazaların önlenmesi
Kazaların etkilerinin azaltılması
Kazaya müdahale ve acil durum planlaması

Bunlar, hem teknik önlemler hem de organizasyonel süreçlerle sağlanır.

Türkiye’de Uygulama – Mevzuat Altyapısı

SEVESO III Direktifi, Türkiye’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı öncülüğünde yürürlüğe alınmış ve şu mevzuatlar ile iç hukuk sistemine entegre edilmiştir:

“Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik” (BEKAY) – 2 Mart 2019 tarihli ve 30702 sayılı Resmî Gazete.
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı)

Bu kapsamda, iş güvenliği uzmanları özellikle BEKAY Yönetmeliği’ni detaylı şekilde bilmeli ve tesislerde uygulanmasını sağlamalıdır.

İş Güvenliği Uzmanlarının Rolü

SEVESO III kapsamında iş güvenliği uzmanlarının aktif ve sürekli görevleri bulunur. Bunlar şu başlıklar altında toplanabilir:

1. Tehlikeli Maddelerin Envanteri

Her bir tesisin, sahasında bulunan kimyasalları tehlike sınıflarına ve miktarlarına göre sınıflandırması gerekir. İş güvenliği uzmanları, bu envanterin güncel tutulmasını ve yönetmelikteki eşiğin aşılıp aşılmadığını denetlemelidir.

2. Risk Analizi ve Değerlendirme

Büyük kaza senaryoları, domino etkisi, yangın-patlama riskleri gibi olası tehditler bilimsel yöntemlerle analiz edilmelidir. Türkiye’de bu değerlendirmeler genellikle “Büyük Kaza Senaryo Dokümanı (BKSD)” ve “Güvenlik Raporu” adı altında hazırlanır. Bu belgelerin hazırlanmasında iş güvenliği uzmanları işletmenin mühendisleri ile birlikte çalışmalıdır.

3. Acil Durum Planları

İç Acil Durum Planları (İADP), alt seviye ve üst seviye kuruluşlar için zorunludur. Bu planlar; yangın, sızıntı, patlama gibi senaryolara göre tahliye, müdahale, bilgilendirme ve kontrol süreçlerini kapsar. İş güvenliği uzmanı bu planların uygulanabilirliğini ve eğitimlerle desteklenmesini sağlar.

4. Çalışanların Bilgilendirilmesi

Çalışanlara tehlikeli maddelerle ilgili riskler, alınacak önlemler ve acil durumda yapılması gerekenler hakkında sürekli eğitim verilmelidir. Bu yükümlülük, doğrudan SEVESO’nun eğitim ve bilgilendirme şartlarıyla ilişkilidir.

5. Denetim Süreçleri

Bakanlık tarafından yapılan denetimlerde, iş güvenliği uzmanının hazırladığı evraklar, yapılan risk analizleri, güvenlik kültürü uygulamaları gözden geçirilir. Eksiklikler doğrudan öncelikle işveren ve vekilinin olup iş güvenliği uzmanın sorumlulukları hem kanun – yönetmelikler hem de işletme içi belgeler ile sınırlıdır.

SEVESO III ile Gelen Yenilikler

SEVESO III Direktifi, önceki versiyonlara göre bazı önemli değişiklikler ve iyileştirmeler içermektedir:

Kimyasalların CLP Tüzüğü’ne göre sınıflandırılması: Maddenin tehlike durumu artık CLP (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) sistemine göre yapılır.

Kamu Bilgilendirme Zorunluluğu: Artık halkın da büyük kaza riski olan tesisler hakkında bilgilendirilmesi zorunludur.

Arazilerin planlanması: Tesislerin konumu, çevresindeki yerleşim yerlerine olan mesafe dikkate alınmalıdır.

Şeffaflık ve raporlama: Tüm veriler çevre otoritesine raporlanmalı, güncellenmeli ve istenildiğinde kamuoyuna sunulmalıdır.

Uyum Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar

Türkiye’de özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde SEVESO yükümlülüklerinin tam olarak anlaşılmaması veya uygulanmasında eksiklikler yaşanmaktadır. İş güvenliği uzmanlarının bu noktada danışmanlık becerilerini geliştirmeleri, mevzuat takibini sıklaştırmaları gerekmektedir.

Bazı temel sorunlar şunlardır:

Kimyasal envanterinin eksik veya yanlış tutulması
Acil durum planlarının sadece “kâğıt üzerinde” kalması
Eğitimlerin yetersiz veya teorik olması
Güvenlik raporlarının uzman olmayan kişilerce hazırlanması

Sonuç ve Öneriler

SEVESO III Direktifi, yalnızca büyük kazaları önlemeye yönelik bir belge değil, aynı zamanda sürdürülebilir sanayi güvenliğini sağlayacak bir yaşam kültürüdür. Türkiye’de bu kültürün yerleşebilmesi için iş güvenliği uzmanlarının aktif rol üstlenmesi hayati önem taşır. (Yetkili makamların işletme yetki izni -denetimi – takibi mekanizmalarını tam ve yetkin işlettiğini varsayarak…)

Bu bağlamda şu öneriler öne çıkar:

Mevzuatın sürekli takibi yapılmalı, yönetmelikteki değişiklikler hızla adapte edilmelidir.
Eğitimler sadece çalışanlara değil, yönetime de verilmelidir. Karar vericiler riskleri anlamadıkça kalıcı çözümler geliştirilemez.
Multidisipliner çalışma teşvik edilmelidir. Kimya mühendisleri, çevre mühendisleri, iş güvenliği uzmanları birlikte hareket etmelidir.
Saha denetimleri göz ardı edilmemelidir. Kağıt üzerinde yapılan işler değil, sahadaki gerçek durum önemlidir.
Halkın bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Özellikle yerleşim yerlerine yakın tesislerde yaşayan halkın bilgi sahibi olması acil durumlarda kaosu önleyecektir.

Sonuç olarak, SEVESO III Direktifi Türkiye için sadece bir uyum yükümlülüğü değil, aynı zamanda çağdaş sanayi yönetiminin temel taşıdır. Bu taşı yerli yerine oturtmak için iş güvenliği uzmanlarına düşen görev büyüktür.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Mevzuat Okumayı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Bekra (Seveso) https://ced.csb.gov.tr/bekra-i-82669

⭐️⭐️ Seveso Direktifinin Ortaya Çıkışı https://bekrapedia.cevre.gov.tr/seveso-ortaya-cikis

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=31298&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK GÜVENLİK RAPORU TEBLİĞİ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=31436&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK BÜYÜK KAZA ÖNLEME POLİTİKA BELGESİ TEBLİĞİ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=31437&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK BÜYÜK KAZA SENARYO DOKÜMANI TEBLİĞİ https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200630-10.htm

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARDA UYGULANACAK DÂHİLİ ACİL DURUM PLANLARI HAKKINDA TEBLİĞ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34773&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ Seveso Direktifi: AB’nin Yeşil Hidrojen Geçişinde Endüstriyel Güvenliğin Güçlendirilmesi ve Risklerin Önlenmesi https://med-gem.eu/PitstopMeeting2-LSamarelli

⭐️⭐️ AB Konseyi Seveso Direktiflerinin Fransa, Almanya, İtalya ve İspanya’da uygulanmasına ilişkin eleştirel bir bakış açısı https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582020317821

⭐️⭐️ Seveso kazası: 40 yıllık sağlık araştırmalarına ve ötesine bir bakış https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6221983/

⭐️⭐️ 24 Haziran 1982 tarihli 82/501/EEC sayılı Konsey Direktifi, belirli endüstriyel faaliyetlerin büyük kaza tehlikeleri hakkında SEVESO I https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/1982/501/oj/eng

⭐️⭐️ Tehlikeli maddeleri içeren büyük kaza tehlikelerinin kontrolüne ilişkin 9 Aralık 1996 tarihli 96/82/EC sayılı Konsey Direktifi SEVESO II https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/ALL/?uri=CELEX%3A31996L0082

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği29 Haziran 2025

28 Haziran 2025

İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü

1. Neden İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü olmalı?

Günümüzde işyerleri yalnızca üretim ve hizmet merkezleri değil, aynı zamanda çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal güvenliğinin sağlandığı mekânlar olmalıdır.

“Hedefli bireysel şiddet” ve “grup çatışması riski” gibi tehditler, yalnızca bireyleri değil tüm işyeri ortamını etkileyen, kimi zaman ciddi yaralanmalara ve hatta ölümlere varan sonuçlar doğurabilen gerçek ve göz ardı edilemez tehlikelerdir.

Risklerin kaynağında genellikle fark edilmeyen veya bildirilmeyen tehdit unsurları yer almaktadır. Bu nedenle, çalışanların maruz kalabileceği veya tanıklık edebileceği şiddet potansiyelinin sistematik biçimde raporlanması, değerlendirilmesi ve önlenmesi amacıyla her işyerinde uygulanabilir, şeffaf ve erişilebilir bir “Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü“nün oluşturulması, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bir zorunluluk olduğu kadar, işverenin özen yükümlülüğünün de asli parçasıdır.

2. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürünün Hukuki Dayanakları

İşyerlerinde şiddet riskine karşı önlemler alınması yükümlülüğü, aşağıdaki mevzuat hükümlerine dayanmaktadır:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- Madde 4: İşverenin genel yükümlülüğü
- Madde 10: Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma
- Madde 11: Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım
4857 sayılı İş Kanunu
- Madde 77: İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülük
- Madde 24 ve 25: Derhal fesih halleri (şiddet davranışları gerekçe olabilir)
Türk Ceza Kanunu
- Madde 96: Eziyet
- Madde 106: Tehdit
- Madde 117: İş ve çalışma hürriyetinin ihlali
İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Genelgesi (2011)

3. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedüründeki Tanımlar

İşyeri şiddeti: Çalışanlara yönelik olarak gerçekleşen, fiziksel saldırı, tehdit, hakaret, yıldırma (mobbing), sözlü taciz, psikolojik baskı, grup içi çatışma ve benzeri davranışların tümünü ifade eder.

Şiddet riski: Henüz gerçekleşmemiş, ancak ihmal edildiğinde potansiyel olarak çalışanlara zarar verebilecek şiddet eğilimli olayların ihtimali.

Şiddet riski bildirimi: Bir çalışanın, kendisine ya da diğer çalışanlara yönelik oluşabilecek bir şiddet tehdidini işverene veya yetkili birime yazılı ya da sözlü olarak iletmesi.

4. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Temel Aşamaları

4.1. Riskin Fark Edilmesi

Çalışan ya da gözlemci kişi aşağıdaki örnek durumlarla karşılaştığında şiddet riski algısı oluşabilir:

Sürekli olarak tehdit, hakaret veya fiziksel sataşmaya maruz kalmak
Aile bireylerinden, eski eşlerden, grup üyelerinden tehdit almak
Kan davası, husumet gibi nedenlerle kişisel güvenliğin tehdit altında olması
Mesai arkadaşları arasında artan gerilim, sosyal dışlama, sözlü saldırılar
Müşteri ya da ziyaretçiden gelen tehdit içerikli mesajlar

4.2. İlk Bildirim

Bildirim şekilleri:

Yazılı bildirim (Dilekçe, elektronik form, mail)
Sözlü bildirim (İK’ya, amire, İG uzmanına)
Anonim kutular veya mobil uygulamalar üzerinden

İçerik:

Şiddet riski algısının kim tarafından, ne zaman, nasıl fark edildiği
İlgili kişilerin kimlik bilgileri
Şiddet tehdidinin içeriği (fiziksel, sözlü, psikolojik vb.)
Önceki benzer olaylar varsa bunların özeti

4.3. Değerlendirme Süreci

Bildirim üzerine görevlendirilen birim (İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu, İK birimi, Rehberlik servisi veya Şiddet Önleme Komisyonu) aşağıdaki adımları izler:

Bildirimi kayda alır (KVKK kapsamında gizlilik sağlanarak)
Şiddet riskinin seviyesini belirler:
- Düşük: Anlık öfke, sözlü gerginlik
- Orta: Sürekli tehdit, husumet geçmişi
- Yüksek: Silahlı tehdit, fiili saldırı ihtimali
Taraflar ayrı ayrı dinlenir
Tanık ifadeleri toplanabilir
Gerekirse kolluk kuvvetlerine ön bildirimde bulunulur

5. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Sonrası Müdahale ve Önlem Planı

Riskin seviyesi tespit edildikten sonra işveren aşağıdaki önlemleri almalıdır:

5.1. Fiziksel Önlemler

Kamera sistemlerinin etkinliği artırılır
Giriş-çıkışlar kontrol altına alınır
Tehlike altındaki çalışan geçici süreyle başka birime alınabilir
Gerekirse özel güvenlik desteği sağlanır

5.2. Organizasyonel Önlemler

Husumet tarafları fiziksel olarak ayrı birimlerde konumlandırılır
Vardiya planlaması yapılır (aynı anda bulunmamaları sağlanır)
Şiddet tehdidi olan kişi hakkında disiplin süreci başlatılır
Gerekirse iş akdi sona erdirilir (4857/25. madde gereği)

5.3. Psikososyal Destek

Taraflara işyeri rehberlik birimi ya da dış destekle psikolojik danışmanlık sağlanır
Mobbing veya tehdit sonrası travma etkileri için psikolog/psikiyatrist yönlendirmesi yapılabilir

6. İşyerinde Şiddet Riski Bildirim Gizliliği ve Koruma İlkeleri

Şiddet riski bildiriminde bulunan kişi:

Kesinlikle işten çıkarılamaz veya cezalandırılamaz
Diğer çalışanlarca dışlanamaz
Bildirimi değerlendiren tüm yetkililer gizlilik kuralına uymakla yükümlüdür

Aksi uygulamalar 4857 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında “eşit davranma ilkesine aykırılık” teşkil eder.

7. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü İzleme ve Raporlama

Şiddet vakalarıyla ilgili olarak:

Olay sonrası raporlar tutulur
Risk değerlendirmesi güncellenir
Yılda en az bir kez “şiddet olayları değerlendirme toplantısı” yapılır
Eğitim ve farkındalık çalışmaları planlanır

8. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Hakkında Eğitim ve Farkındalık

İşyerinde şiddetin önlenmesine dair yılda en az bir defa şu içerikte eğitimler düzenlenmelidir:

Şiddet türleri ve belirtileri
Bildirim süreci ve haklar
Kriz anında doğru tepki
Şiddet mağdurlarının korunması
Kurumsal destek mekanizmaları

9. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Sonuç ve Sorumlulukları

Şiddet riski bildirimi prosedürü;

Çalışanların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar
İşverenin hukuki sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur
Şiddet olaylarını önceden tespit ederek, zararların önlenmesini mümkün kılar

10. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Oluşumu Sonrası

İşyerlerinde hedefli bireysel şiddet ve grup çatışması gibi öngörülebilir şiddet riskleri karşısında sessiz kalmak veya bu tehditleri “olağan” kabul ederek görmezden gelmek, yalnızca çalışan güvenliğini değil, işverenin hukuki sorumluluğunu da doğrudan etkileyen ciddi bir ihmaldir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca işveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.

Bu kapsamda risk değerlendirmesine tüm olası tehditlerin –şiddet dahil– açıkça ve somut biçimde dâhil edilmesi, irdelenmesi ve sonuçlarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması esastır.

Birçok Yargıtay kararında da görüldüğü üzere, işverenin çalışanının maruz kalacağı saldırı riskini önceden bildiği ya da bilebilecek durumda olduğu hâllerde, gerekli önlemleri almaması doğrudan sorumluluğuna neden olmaktadır.

Bu bağlamda, “Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü” yalnızca bir evrak düzeni değil; çalışanların maruz kalabileceği tehditlerin erken tanılanması, risklerin kontrol altına alınması ve toplu güvenliğin sağlanması adına hayati bir iş sağlığı ve güvenliği mekanizmasıdır.

Etkin bir bildirim kültürü oluşturmak, hem çalışan haklarına duyulan saygının hem de işverenin özen yükümlülüğünün en somut göstergelerindendir.

Her işyerinde bu prosedür; İSG Kurulu kararı ile yazılı hale getirilmeli, tüm çalışanlara duyurulmalı ve uygulanması titizlikle izlenmelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki makalelerimiz ve teknik yazılarımızda eksiklerimiz olabilir. Bizlere her zaman ulaşılabilirsiniz.

Bizlerle nilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız, vereceğiniz katkılar ile web sitemizi ve içindeki yazıları iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği28 Haziran 2025

27 Haziran 2025

Türkiye – ABD – AB Pentan Tankı Denetimi Dayanakları

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk beşincisi Pentan Tankı Denetimi Dayanaklarını inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan tanklarının denetimi ve güvenliği, Türkiye’deki birçok yasa, yönetmelik ve standartla düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, hem iş sağlığı ve güvenliği hem de çevre koruma açısından kritik öneme sahiptir.

Aşağıda, pentan tanklarının denetimi ile ilgili Türkiye’deki önemli kanun ve yönetmelikler listelenmiştir:

Türkiye Cumhuriyeti Kanun ve Yönetmelikleri

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

Amaç: İşyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı hedefler. Bu kanun, tehlikeli kimyasal maddelerle çalışan işletmelerin, güvenli çalışma koşullarını sağlamak için gereken tüm önlemleri almasını zorunlu kılar.
Uygulama: Pentan tankları ve diğer kimyasal maddelerin depolanması sırasında, güvenlik önlemlerinin alınması ve iş kazalarının önlenmesi için bu kanun çerçevesinde çeşitli düzenlemelere yer verilir.

2. Patlayıcı ve Tehlikeli Maddelerle Çalışma Yönetmeliği (2013/10/EC)

Amaç: Patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışan işletmelerde risklerin yönetilmesini sağlar. Bu yönetmelik, tehlikeli maddelerin depolanması, taşınması ve kullanılması sırasında alınması gereken güvenlik önlemlerini belirler.
Uygulama: Pentan gibi uçucu ve yanıcı maddelerin depolandığı tanklarda, patlama riski ve tehlikeli kimyasal sızıntılarla ilgili önlemler bu yönetmeliğe dayalı olarak alınır.

3. Tehlikeli Kimyasal Maddelerle Çalışma Yönetmeliği (2013/56/EC)

Amaç: Çalışanların sağlığına zarar verebilecek kimyasal maddelerle yapılan işlerde güvenli çalışma ortamlarını oluşturmayı amaçlar. Bu yönetmelik, kimyasal maddelerin depolanmasında ve taşınmasında alınacak güvenlik önlemleri hakkında detaylı bilgi sunar.
Uygulama: Pentan tanklarının depolanması ve yönetimi sırasında, bu yönetmelik gereği tehlikeli kimyasallarla ilgili riskler değerlendirilir ve uygun önlemler alınır.

4. Çevre Kanunu (2872 Sayılı Kanun)

Amaç: Türkiye’de çevre kirliliğini önlemek ve çevreyi korumak amacıyla düzenlenen en önemli kanundur. Bu kanun, sanayi tesislerinin çevreye olan etkilerini denetler ve bu etkilerin minimize edilmesine yönelik önlemler alır.
Uygulama: Pentan tanklarının sızıntı yapması ve çevreye zarar vermemesi için çevresel düzenlemelere uyulması gerekir. Çevre Kanunu çerçevesinde, tehlikeli kimyasal maddelerin güvenli şekilde depolanması ve yönetimi sağlanır.

5. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (2872 Sayılı Çevre Kanunu)

Amaç: Tehlikeli atıkların kontrol edilmesini ve güvenli şekilde bertaraf edilmesini sağlar. Kimyasal maddelerin depolanması, taşınması ve atıklarının yönetilmesinde bu yönetmelik büyük rol oynar.
Uygulama: Pentan gibi maddeler, tehlikeli atık kategorisinde yer alabilir. Bu durumda, tanklarda oluşabilecek sızıntı ve atıkların yönetimi bu yönetmelik çerçevesinde yapılmalıdır.

6. Baskı Altında Çalışan Ekipmanlar Yönetmeliği (2014/68/EC)

Amaç: Basınçlı ekipmanların güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için düzenlenmiş bir Avrupa Birliği yönetmeliğidir. Bu yönetmelik, depolama tankları gibi basınç altında çalışan ekipmanların tasarım, üretim, denetim ve bakımlarını kapsar.
Uygulama: Pentan tankları genellikle basınç altında çalışan ekipmanlar olduğundan, bu yönetmeliğe uygunluk sağlanarak tankların güvenli kullanımına dair kurallar belirlenir.

7. Yangın Güvenliği Yönetmeliği (2019/14/EC)

Amaç: Yangın güvenliği konusunda düzenlemeler yaparak, yangınların olumsuz etkilerinin önlenmesini hedefler. Yangın güvenliği ekipmanlarının ve yangın söndürme sistemlerinin yerinde olması zorunludur.
Uygulama: Pentan gibi yangın riski taşıyan maddelerin depolandığı tanklarda yangın güvenliği önlemlerinin alınması, yangın algılama ve söndürme sistemlerinin bulunması gerekmektedir.

8. İşyerlerinde Elektrik Tesisatları Yönetmeliği (2014/35/EU)

Amaç: Elektrik tesisatlarının güvenli kullanımını düzenler. Elektriksel hatalar nedeniyle kıvılcım çıkışı ve yangın riski oluşturabilecek durumlar engellenir.
Uygulama: Pentan tankları gibi yanıcı maddelerin depolandığı tesislerde elektrikli ekipmanların güvenliğini sağlamak için bu yönetmelik doğrultusunda denetimler yapılır.

9. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği (2012/89/EC)

Amaç: İşyerlerinde potansiyel sağlık ve güvenlik risklerinin belirlenmesi, önlenmesi ve bu risklerin azaltılması amacıyla yapılacak değerlendirmenin çerçevesini belirler.
Uygulama: Pentan tanklarında risk analizi yapılması, potansiyel sızıntı, yangın, patlama gibi tehlikelerin tespit edilmesi ve bu risklerin önlenmesi için uygun önlemlerin alınması gereklidir.

10. ISO 45001:2018 – İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi

Amaç: İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri için uluslararası bir standarttır. Çalışan sağlığı ve güvenliği ile ilgili süreçlerin kontrolünü sağlar.
Uygulama: Pentan tanklarının işletilmesinde iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi uygulanarak, olası risklerin en aza indirilmesi ve çalışan güvenliğinin sağlanması için alınması gereken tüm önlemler belirlenir.

11. ISO 14001:2015 – Çevre Yönetim Sistemi

Amaç: Çevreye duyarlı bir yönetim sistemi oluşturulmasını sağlar. Çevresel etkilerin izlenmesi, kontrol edilmesi ve azaltılması amaçlanır.
Uygulama: Pentan tankları için çevresel etkilerin yönetilmesi, sızıntıların çevreye zarar vermemesi için gerekli önlemler alınır ve uygun depolama şartları sağlanır.

Bu kanun ve yönetmelikler, pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi, bakımının yapılması ve çevre ile insan sağlığına zarar vermemesi için gerekli düzenlemeleri içermektedir. İşletmelerin, bu düzenlemelere uymaları hem yasal sorumlulukları hem de iş güvenliği açısından kritik önem taşır.

ABD – Occupational Safety and Health Administration (OSHA)

Pentan tanklarının denetiminde Occupational Safety and Health Administration (OSHA), yani İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi tarafından belirlenen çeşitli kanunlar ve yönetmelikler dikkate alınır.

OSHA, Amerika Birleşik Devletleri’nde işyerlerinde güvenlik ve sağlık standartlarını belirleyen bir kurumdur. Pentan tankları gibi tehlikeli kimyasallarla ilgili düzenlemeler, aşağıdaki kanunlar ve yönetmelikler ile denetlenir:

1. Occupational Safety and Health Act of 1970 (OSHA Kanunu)

Amaç: Bu temel kanun, Amerika’da işyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı amaçlar. OSHA Kanunu, iş yerlerinde güvenli çalışma ortamlarının oluşturulmasını zorunlu kılar ve çeşitli standartların uygulanmasını gerektirir.
Uygulama: Pentan tankları gibi tehlikeli kimyasal maddelerin depolandığı ve işlendiği tesislerde, çalışanların korunması amacıyla bu kanun çerçevesinde güvenlik önlemleri alınması gerekmektedir.

2. Hazard Communication Standard (HCS) – 29 CFR 1910.1200

Amaç: Bu standart, tehlikeli kimyasalların işyerlerinde güvenli bir şekilde kullanılması için gerekli bilgi ve etiketleme sistemlerini düzenler. Kimyasal maddelerle çalışan çalışanlara gerekli güvenlik bilgileri sağlanmalıdır.
Uygulama: Pentan tanklarında çalışan personelin kimyasal özellikler, sağlık riskleri ve acil durum prosedürleri hakkında bilgilendirilmesi için bu yönetmelik gereği etiketleme ve veri sayfaları sağlanır.

3. Process Safety Management (PSM) – 29 CFR 1910.119

Amaç: Bu yönetmelik, özellikle yüksek risk taşıyan kimyasal süreçlerin güvenli bir şekilde yönetilmesini sağlar. Kimyasal maddelerin büyük miktarda depolanması ve taşınması durumlarında, sürecin güvenliği için gerekli önlemleri belirler.
Uygulama: Pentan gibi yanıcı ve patlayıcı maddelerin depolandığı tanklar için PSM yönetmeliği geçerli olup, tanklarda oluşabilecek tehlikelerin değerlendirilmesi, risk analizleri, prosedürler ve acil durum müdahale planları gereklidir.

4. Flammable and Combustible Liquids – 29 CFR 1910.106

Amaç: Bu yönetmelik, yanıcı ve tutuşabilir sıvıların depolanması, taşınması ve kullanılması ile ilgili güvenlik standartlarını belirler. Pentan, yanıcı ve patlayıcı bir madde olarak bu düzenlemeye tabidir.
Uygulama: Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi için sıvıların depolanması, taşınması ve kullanımıyla ilgili özel güvenlik önlemleri alınmalıdır. Depolama tanklarının tasarımı ve çevresindeki güvenlik önlemleri bu yönetmelik doğrultusunda belirlenir.

5. Confined Spaces – 29 CFR 1910.146

Amaç: Bu yönetmelik, kapalı alanlarda çalışanların güvenliğini sağlar. Kapalı alanlar, zehirli gazlar, oksijen eksikliği veya patlama riski gibi tehlikelerle dolu olabilir.
Uygulama: Pentan tanklarının bakım, temizlik ve onarım işlemleri sırasında, tankların içinde yapılan işler, kapalı alan iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğine tabidir. Bu tür alanlara giriş için özel güvenlik önlemleri ve eğitimler gereklidir.

6. Personal Protective Equipment (PPE) – 29 CFR 1910.132

Amaç: Bu yönetmelik, işyerlerinde kişisel koruyucu ekipmanların kullanımını düzenler. Tehlikeli kimyasallar ve patlayıcı maddelerle çalışan kişilerin uygun koruyucu ekipmanları kullanmaları zorunludur.
Uygulama: Pentan tanklarında çalışan kişilerin, sızıntılar, yangın veya patlama riski gibi tehlikelerden korunması için uygun kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanmaları gerekmektedir. Bu ekipmanlar, eldivenler, maskeler, koruyucu giysiler ve gözlükleri içerebilir.

7. Emergency Action Plan (EAP) – 29 CFR 1910.38

Amaç: Bu yönetmelik, işyerlerinde acil durum planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını zorunlu kılar. Acil durum planları, yangın, patlama, kimyasal sızıntı ve diğer tehlikeli durumlarla başa çıkmak için gereklidir.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu tesislerde, yangın, patlama veya kimyasal sızıntılar gibi acil durumlara müdahale etmek için hazırlanan acil durum planları bu yönetmeliğe uygun olmalıdır.

8. National Fire Protection Association (NFPA) Standartları

Amaç: NFPA, yangın güvenliği ile ilgili uluslararası standartlar geliştiren bir kuruluştur. Pentan gibi patlayıcı ve yanıcı maddelerin depolanmasında, bu standartlar doğrultusunda yangın güvenliği önlemleri alınmalıdır.
Uygulama: Pentan tanklarının yangın riski taşıyan özellikleri göz önüne alındığında, NFPA standartlarına göre yangın söndürme sistemleri, yangın algılama ve acil durum çıkışları gibi güvenlik önlemleri alınmalıdır.

9. General Duty Clause – 29 USC 654

Amaç: OSHA’nın General Duty Clause’u, işverenlerin çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini koruma sorumluluğunu düzenler. Bu madde, belirli bir tehlikenin tanımlanıp, önlenmesi gerektiği durumları kapsamaktadır.
Uygulama: Pentan tanklarının denetiminde, işverenler tankların güvenli kullanımını sağlamak ve işçileri olası tehlikelerden korumak için gerekli önlemleri almak zorundadır.

10. Electrical Safety – 29 CFR 1910.302-308

Amaç: Elektriksel güvenlik, özellikle patlama riski taşıyan ortamlarda büyük önem taşır. Elektriksel ekipmanlar ve hatlar, yangın ve patlama riski oluşturabilir.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu tesislerde, elektrikli ekipmanların güvenliğini sağlamak için elektriksel güvenlik yönetmeliklerine uyulmalıdır. Bu, özellikle kıvılcım riski ve statik elektrik kaynaklı tehlikelerin önlenmesini içerir.

OSHA

Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi ve denetlenmesi, OSHA tarafından belirlenen kanunlar ve yönetmeliklere sıkı bir şekilde bağlıdır. Bu düzenlemeler, çalışanların güvenliğini sağlamak, çevreye zarar vermemek ve yangın ya da patlama gibi tehlikeleri önlemek için kritik öneme sahiptir. Pentan gibi tehlikeli maddelerin bulunduğu tesislerde, tüm bu yönetmeliklere uyulması zorunludur ve bu uyum, hem iş sağlığı ve güvenliğini hem de çevreyi koruma açısından büyük bir öneme sahiptir.

Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA

Pentan tanklarının denetiminde Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) tarafından belirlenen kanunlar ve yönetmelikler, işyerlerinde çalışanların güvenliği, sağlıkları ve çevresel etkiler açısından büyük bir öneme sahiptir. Avrupa Birliği (AB) ve EU-OSHA, iş sağlığı ve güvenliği konusunda geniş bir düzenleyici çerçeve sunar. Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi için dikkate alınması gereken bazı önemli AB düzenlemeleri şunlardır:

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Direktifi (89/391/EEC)

Amaç: Bu temel direktif, işyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı hedefler. İşverenlere, çalışanların güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri alma yükümlülüğü getirir.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu tesislerde işverenler, risk değerlendirmesi yapmalı, iş sağlığı ve güvenliği konusunda tedbirler almalı ve çalışanlara gerekli eğitimleri sağlamalıdır.

2. Patlayıcı Ortamlar için Minimum Sağlık ve Güvenlik Gereklilikleri (ATEX Direktifi 1999/92/EC)

Amaç: Bu direktif, patlama riski taşıyan ortamlarda çalışanların güvenliğini sağlamayı amaçlar. Kimyasal maddeler, özellikle yanıcı ve patlayıcı maddelerle ilgili güvenlik gereksinimlerini belirler.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu alanlar, patlayıcı ortamlar olarak kabul edilebilir. Bu nedenle, ATEX direktiflerine uygun güvenlik önlemleri alınmalı, uygun ekipman kullanılmalı ve patlama koruma sistemleri kurulmalıdır.

3. Kimyasal Maddelerin Etiketlenmesi ve Paketlenmesi (CLP Düzenlemesi – 1272/2008/EC)

Amaç: CLP (Classification, Labeling and Packaging) Düzenlemesi, kimyasal maddelerin doğru şekilde sınıflandırılmasını, etiketlenmesini ve paketlenmesini zorunlu kılar. Bu, çalışanların kimyasal maddelerle ilgili tehlikeleri anlamalarına yardımcı olur.
Uygulama: Pentan, tehlikeli bir kimyasal madde olarak etiketlenmeli ve doğru güvenlik bilgileri içeren veri sayfaları sağlanmalıdır. Ayrıca, tankların etiketleri de uygun şekilde düzenlenmeli ve çalışanlar bu bilgilere erişebilmelidir.

4. Tehlikeli Kimyasalların Kullanımı ve İşyerlerinde Risk Değerlendirmesi (2006/121/EC – REACH Düzenlemesi)

Amaç: REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) Düzenlemesi, Avrupa’daki kimyasal maddelerin kaydını, değerlendirilmesini, yetkilendirilmesini ve kısıtlanmasını denetler. Bu düzenleme, kimyasal maddelerin güvenli kullanımını sağlamak amacıyla yapılacak testleri ve değerlendirmeleri belirler.
Uygulama: Pentan gibi kimyasal maddelerin kullanımında, REACH düzenlemeleri doğrultusunda, kimyasal maddelerin güvenli kullanımına ilişkin gerekli önlemler alınmalı ve uygun güvenlik bilgileri sağlanmalıdır.

5. İşyerlerinde Kapalı Alanlar için Güvenlik (2002/44/EC – Kapalı Alanlar Direktifi)

Amaç: Bu direktif, kapalı alanlarda yapılan işler için güvenlik gerekliliklerini belirler. Kapalı alanlar, oksijen eksikliği, zehirli gazlar ve patlama riski gibi tehlikeler taşır.
Uygulama: Pentan tanklarının bakım ve temizlik işlemleri sırasında, tanklar kapalı alan olarak kabul edilebilir. Bu yüzden çalışanların kapalı alanlara girişi için özel güvenlik önlemleri alınmalı ve gerekli eğitimler sağlanmalıdır.

6. İşyerlerinde Yangın Güvenliği (2006/42/EC – Makine Direktifi ve 2014/34/EU – ATEX)

Amaç: Yangın güvenliği, özellikle patlayıcı maddelerin bulunduğu tesislerde büyük bir öneme sahiptir. Yangınla mücadele ekipmanları, alarm sistemleri ve yangın güvenliği prosedürleri düzenlenmiştir.
Uygulama: Pentan tanklarında yangın ve patlama riski vardır. Bu nedenle, yangın söndürme sistemleri, yangın alarm sistemleri ve acil durum müdahale planları bu düzenlemelere uygun olarak kurulmalıdır.

7. İşyerlerinde Kişisel Koruyucu Donanım (PPE) Kullanımı – 89/656/EEC

Amaç: Bu düzenleme, işyerlerinde kişisel koruyucu ekipman kullanımını belirler. Çalışanlar, kimyasal maddeler, tehlikeli sıvılar veya patlama riski gibi durumlarla karşılaştıklarında uygun koruyucu ekipman kullanmalıdır.
Uygulama: Pentan tanklarında çalışanlar, kimyasal sızıntı, yangın veya patlama gibi tehlikelere karşı uygun kişisel koruyucu ekipmanları kullanmalıdır. Bu ekipmanlar, eldivenler, gözlükler, maskeler, koruyucu giysiler ve ayakkabıları içerebilir.

8. Çevresel Riskler ve Atık Yönetimi – 2008/98/EC (Atık Çerçeve Direktifi)

Amaç: Bu direktif, atıkların yönetimi ve işyerlerinden çevreye verilen zararın önlenmesiyle ilgilidir. Kimyasal maddelerin atıkları, çevreye zarar vermemek için uygun şekilde yönetilmelidir.
Uygulama: Pentan tanklarının işletilmesinde atık yönetimi de önemli bir faktördür. Kimyasal atıkların doğru şekilde depolanması, taşınması ve imha edilmesi için bu direktife uygun önlemler alınmalıdır.

9. Çalışanların Sağlığına Zarar Veren Kimyasal Maddeler – 2004/37/EC (Kanserojen Maddelere Karşı Koruma Direktifi)

Amaç: Bu direktif, kanserojen veya mutajenik etkilere sahip kimyasal maddelerle çalışırken alınması gereken önlemleri belirler.
Uygulama: Pentan, patlayıcı ve kanserojen özelliklere sahip olabileceği için, bu tür maddelerle çalışanların korunması için bu direktif gereği gerekli tedbirler alınmalıdır.

Sonuç

Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi için EU-OSHA ve Avrupa Birliği’nin belirlediği bir dizi kanun ve yönetmelik uygulanmalıdır. Bu düzenlemeler, işyerlerinde kimyasal maddelerin güvenli kullanımını sağlamak, yangın ve patlama risklerini minimize etmek, çalışanların sağlığını korumak ve çevreye zarar vermemek için gereklidir. Pentan tanklarında çalışanların güvenliği için bu düzenlemelere uygun hareket edilmesi, iş sağlığı ve güvenliği açısından büyük bir önem taşır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler27 Haziran 2025

27 Haziran 2025

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri

Paraşüt tipi emniyet kemeri, düşüş riskine karşı işçiyi destekleyen ve düşüş anında vücudu güvenli bir şekilde durduran tam vücut sarmalı koruyucu sistemdir.

Paraşüt tipi emniyet kemeri (tam vücut emniyet kemeri), yüksekte çalışma güvenliğinde kullanılan en önemli kişisel koruyucu donanımlardan biridir.

🧩 🧩 🧩

1. Ana Parçaları

1.1 Omuz Askıları (Shoulder Straps)

Vücut ağırlığını taşımaya yardımcı olur.
Genellikle ayarlanabilir ve dayanıklı polyester malzemeden yapılır.
Sürtünmeye ve UV ışınlarına dayanıklıdır.

Omuz Askıları (Shoulder Straps)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Askılarda aşınma, yırtık veya kopma	Düşüş anında destek kaybı → ağır yaralanma veya ölüm	Günlük kontrol ile tespit edilmeli, zarar görmüş kemer hemen kullanım dışı bırakılmalı ve yenisiyle değiştirilmelidir.
Askıların gevşek takılması	Vücudun kemerde kayması → iç organ zedelenmeleri, omurga hasarı	Kullanmadan önce kullanıcıya özel ayar yapılmalı; sıkılık test edilmelidir.

1.2 Bacak Askıları (Leg Straps)

Kullanıcının kalçalarının altından geçirilir.
Düşüş sırasında kişinin vücudunun kemere sabit kalmasını sağlar.
Ayarlanabilir tokalar içerir.

Bacak Askıları (Leg Straps)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Kayışların aşırı sıkı ya da gevşek olması	Düşüş sırasında kan dolaşımının kesilmesi ya da kayma sonucu yaralanma	Askılar kişiye göre ayarlanmalı; bir parmak genişliğinde boşluk bırakılmalı.
Tokaların deformasyonu, paslanması	Açılma veya kopma riski → düşüş sırasında ölümcül sonuç	Tokalar kontrol edilmeli, bozulmuş parçalar yenilenmeli. Paslanmayı önleyici bakım yapılmalı.

1.3 Göğüs Askısı (Chest Strap)

Omuz askılarını birbirine bağlar.
Denge sağlar, askıların kaymasını engeller.
Ayarlanabilir olmalıdır.

Göğüs Askısı (Chest Strap)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Askının takılmaması veya gevşek bırakılması	Vücudun kemerden kayması → boğulma riski, üst vücut travması	Kullanımdan önce mutlaka takılmalı ve ortada sabitlenmiş olmalı.
Tokaların kopması	Kemerin üst kısmı sabit kalmaz → düşüşte denge kaybı	Tokalar metal olmalı, deformasyon varsa kemer değiştirilmelidir.

1.4 Dorsal (Sırt) D-Halkası

Düşüş durdurma sistemlerine bağlanma noktasıdır.
Kemerin sırt kısmında, iki omuz arasına konumlanır.
EN 361 standartına uygun olmalı ve 15 kN kuvvet taşıyabilmelidir.

Dorsal D-Halkası (Sırt Bağlantı Noktası)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
D-Halkasında çatlak, eğilme, pas	Düşüş anında kopma riski → ölümcül düşüş	EN 361 sertifikalı ve sağlam malzemeden olmalı, düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Yanlış konumlandırma (omuz hizası yerine bele yakın)	Düşüş sırasında kullanıcı ters dönebilir → baş travması	Bağlantı noktası omuz hizasında olmalı, kullanım öncesi kontrol edilmelidir.

1.5 Yan D-Halkaları (Opsiyonel)

Pozisyonlandırma için kullanılır (örneğin enerji direği çalışmaları).
Bel hizasında bulunur.
Düşüş durdurma için değil, destek için kullanılır.

Yan D-Halkaları (Pozisyonlandırma Halkaları)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Yan D-halkalarının düşüş durdurmada kullanılması	Beklenmeyen şekilde kopma → ciddi yaralanma	Kullanım amacı dışına çıkılmamalı, sadece pozisyonlama için kullanılmalıdır.
D-halkasının gevşek montajı	Bağlantı kancası kurtulabilir	Montaj noktaları üretici talimatlarına uygun olarak sabitlenmeli.

1.6 Karın Halkası (Ventral D-Halkası) – Opsiyonel

Dağcılık, endüstriyel ip erişim gibi özel uygulamalarda kullanılır.
Oturma kemeriyle birlikte kullanılabilir.

1.7 Bel Kemeri / Destek Kuşağı (Belt Support)

Uzun süreli çalışmalarda bel desteği sağlar.
Kullanıcı konforunu artırır.

Bel Desteği (Support Belt) – opsiyonel

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Kayışın gevşekliği ya da kopması	Bel bölgesinde ağrı, kullanım konforsuzluğu	Doğru ayar yapılmalı, kopuk/gevşek destekler değiştirilmelidir.
Destek kemerinin düşüş sırasında kullanılması	Düşüş durdurma amacı için tasarlanmadığı için ciddi hasar	Sadece konfor ve pozisyonlama için kullanılmalı, düşüşe yönelik yükleme yapılmamalı.

Dikişler ve Bağlantı Noktaları

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Dikişlerde açılma, kopma	Kemerin güvenliğini tamamen kaybetmesi → düşüş	Renkli iplikli dikişler sayesinde hasar kolayca gözlemlenebilir; hasarlı ürünler kullanım dışı bırakılmalı.
Aşırı ıslaklık, UV maruziyeti	Liflerde zayıflama, zamanla dikiş kopmaları	Ürün kuru ve serin yerde muhafaza edilmeli, kullanım sonrası temizlenmeli ve kurutulmalı.

🛠️ 🛠️ 🛠️

2. Teknik Özellikler

Özellik	Açıklama
Malzeme	Yüksek dayanımlı polyester veya naylon kumaş
Taşıma Kapasitesi	En az 100 kg (çoğu model 140 kg+ taşıyabilir)
Düşüş Kuvvet Dayanımı	Minimum 15 kN (EN 361 standardı)
Ağırlık	1.2 – 2.5 kg arasında değişebilir
Renk	Yüksek görünürlük için genellikle sarı, turuncu, kırmızı
Sertifikalar	EN 361 (Avrupa), ANSI Z359.1 (ABD), CE, ISO 10333
Dikişler	Renkli ve yüksek mukavemetli ipliklerle güçlendirilmiş
Bağlantı Tokaları	Paslanmaz çelik, alüminyum veya yüksek mukavemetli alaşımlar

⚙️ ⚙️ ⚙️

3. Ek Donanımlar ve Bileşenler

Enerji Emici Lanyardlar (Bağlantı İpleri)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Enerji emici sistemin açılması/kullanılmış olması	Tekrar kullanımda düşüş enerjisini absorbe etmez → ağır yaralanma	Her kullanımdan sonra görsel kontrol yapılmalı; açılmış emici değiştirilmeli.
Lanyard yıpranması veya kopması	Düşüşte korumasızlık	Lanyardlar periyodik olarak kontrol edilmeli ve sertifikalı ürünlerle değiştirilmelidir.

3.1 Enerji Emici Bağlantılar (Shock Absorber)

Düşüş anında oluşan enerjiyi emer, kullanıcının vücuduna iletilen kuvveti azaltır.
Genellikle lanyard (bağlantı ipi) ile birlikte gelir.

3.2 Lanyard (Emniyet Halatı)

Kullanıcıyı sabit bir noktaya bağlar.
Sabit uzunlukta ya da geri sarımlı (retractable) olabilir.

3.3 Karabinalar ve Kancalar

D-Halkalarla bağlantıyı sağlar.
Otomatik kilitleme sistemleri tercih edilmelidir.

3.4 Kask ile Kombinasyon

Baş koruması için sertifikalı endüstriyel kasklar kullanılır.
Kemer ile birlikte entegre kullanıldığında tam koruma sağlar.

🧪 🧪 🧪

4. Bakım ve Kontrol

4.1 Günlük Kontroller

Yırtık, kesik, aşınma, pas, deformasyon var mı kontrol edilir.
Dikişler sağlam mı kontrol edilir.
D-Halkalarının deformasyonu gözlenir.

4.2 Periyodik Test ve Belgelendirme

En az yılda bir uzman tarafından detaylı kontrol yapılmalıdır.
Kullanım kayıtları tutulmalı (seri no, üretim tarihi, kontrol tarihi).

Dikkat

Her kullanım öncesi emniyet kemeri detaylı gözle kontrol edilmeli.
Her yıl uzman denetiminden geçmeli.
Üzerinde üretim tarihi ve seri numarası olan ürünler tercih edilmeli.
Kullanım ömrü genellikle 5 yıldır (üreticiye göre değişebilir).
Etiketleri yıpranmış ürünler hemen kullanım dışı bırakılmalıdır.

Standartlar

Standart	Açıklama
TS EN 361	Düşüş durdurucu tam vücut kemeri standardı
TS EN 358	Pozisyonlandırma sistemleri için kemer standardı
TS EN 813	Oturma tipi kemerler için standard
ANSI Z359.1	ABD düşüş durdurma sistemleri standardı

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

Omuz, bel ve bacak destek noktaları
Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
CE işareti ve üretici beyanı
Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.

🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği27 Haziran 2025

26 Haziran 2025

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk dördüncüsü Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosunu…

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip, düşük parlama noktası olan maddelerin depolandığı tanklarda statik elektrik birikimi ciddi bir yangın ve patlama riskidir. Bu nedenle, statik elektrik kaynaklı yangın başlangıcı senaryoları üzerine tatbikat yapılması, personelin doğru müdahale becerileri geliştirmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Tatbikatın Amacı

Statik yükten kaynaklı yangın riskinin anlaşılması,
Doğru topraklama ve potansiyel dengeleme yöntemlerinin öğretilmesi,
Yangın anında ilk müdahale ve söndürme prosedürlerinin uygulanması,
Personelin panik yapmadan sistemli müdahale becerilerinin geliştirilmesi,
Alan güvenliğinin sağlanması ve tahliye organizasyonunun test edilmesi.

Tatbikatın Kapsamı

Tatbikat sadece tank üstü statik kaynaklı kıvılcım ve yangın başlangıcı senaryosunu kapsar.
İlgili alanlar: Pentan tank sahası, dolum-boşaltım bağlantıları, tank üstü platform, yangın söndürme ekipmanı odası.
Tatbikata tüm dolum, bakım, güvenlik ve acil müdahale ekipleri katılacaktır.

Tatbikatın Temel Senaryosu

Senaryo adımları:

Tank üstünde dolum hortumunun bağlantısı sırasında topraklama ihlali oluşur.
Statik yük birikimi sonucu tank üstü flanş civarında kıvılcım meydana gelir.
Kıvılcım, tank üstü buhar fazındaki pentan gazını tutuşturur.
Küçük çaplı bir alevlenme başlar.
Görevli personel yangını fark eder ve alarm verir.
Yangın ilk müdahale ekipleri çağrılır.
Yangın tüpleriyle ilk müdahale yapılır, köpük sistemleri devreye alınır.
Alan kontrollü şekilde boşaltılır, soğutma ve gaz izleme işlemleri başlatılır.
Alan güvenli hale getirilir.

Tatbikat Hazırlıkları

Malzemeler ve Ekipmanlar

Statik yük simülasyon cihazı,
Kontrollü ateşleme sistemleri (emniyetli kıvılcım üreticisi),
Yangın tüpleri (Köpüklü ve kuru kimyevi tozlu),
Sabit köpük sistemleri,
El tipi gaz dedektörleri,
Kişisel koruyucu donanımlar (KKD),
Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemleri.

Personel Görev Dağılımı

Tatbikat Yöneticisi
Yangın Müdahale Ekip Lideri
Dolum Operatörleri
Bakım Personeli
Güvenlik ve Tahliye Koordinatörü
İlkyardım Ekibi

Tatbikat Akışı

Başlangıç Hazırlıkları

Tüm ekip alanın güvenliğini sağlar.
Topraklama sistemleri ve yangın ekipmanları hazır bekletilir.
Tatbikatın “gerçek yangınmış gibi” yapılacağı hatırlatılır.

Olayın Başlangıcı

Simülasyon ekibi kontrollü kıvılcım çıkarır.
Tank üstü bağlantı flanşı çevresinde küçük bir alevlenme görülür.

Alarm Verilmesi

Yangını ilk fark eden operatör “Yangın, Yangın, Yangın!” diyerek sesli alarmı başlatır.
Yakın alarm butonuna basılarak ana alarm sistemi aktive edilir.

İlk Müdahale

Yangın söndürme eğitimi almış olan personel, 10-20 saniye içinde uygun tipte yangın söndürme tüpü ile müdahaleye başlar.
Yangın büyümeden köpüklü tüplerle üstten bastırılır.

İkinci Aşama Müdahale

Tank çevresindeki sabit köpük sistemleri devreye alınır.
Köpük başlıklarından tank üstüne sürekli köpük akışı sağlanır.
Bu aşamada, köpüğün yangın bölgesine tam temas ettiğinden emin olunur.

Alanın Boşaltılması

Dolum hattı otomatik vana sistemi ile kapatılır.
Tüm personel kontrollü bir şekilde toplanma noktasına tahliye edilir.
Alanın girişleri kapatılır.

Soğutma ve Gaz İzleme

Yangın tamamen söndürüldükten sonra tank üstü ve çevresi soğutma işlemleri yapılır.
Portatif gaz ölçüm cihazları ile patlayıcı gaz konsantrasyonu ölçülür.

Tatbikat Sonu Değerlendirme

Tüm süreç adım adım gözden geçirilir.
Eksikler ve iyileştirme alanları kaydedilir.
Katılımcı ekiplerle brifing yapılır.

Özel Uygulama Detayları

Statik Elektrik Önleme Önlemleri

Her dolum ve boşaltım öncesi topraklama kontrolü yapılmalı.
Tüm bağlantılar potansiyel dengeleme sistemine dahil edilmeli.
İletken hortumlar kullanılmalı.

Yangın Söndürme Teknikleri

Küçük kıvılcımlarda doğrudan köpüklü tüple müdahale edilir.
Gelişen yangınlarda sabit köpük sistemleri kullanılır.
Soğutma aşamasında tank cidarlarının sıcaklığı sürekli izlenir.

Tahliye ve Toplanma

Tank çevresi riskli alan ilan edilerek 30 metre çapında güvenlik perdesi oluşturulmalıdır.
Toplanma noktaları rüzgar yönü göz önünde bulundurularak seçilmelidir.

Riskler ve Önlemler

Risk	Önlem
Statik Elektrik Kıvılcımı	Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemlerinin kontrolü
Yangının Büyümesi	Hızlı ilk müdahale, sabit köpük sistemlerinin kullanımı
Personel Yaralanması	KKD kullanımı, hızlı tahliye
Patlayıcı Gaz Birikimi	Sürekli gaz izleme, havalandırma sağlanması

Tatbikat Sonu Değerlendirme Soruları

Alarm verme süresi ne kadar sürdü?
İlk müdahale doğru ekipmanla ve uygun teknikle yapıldı mı?
Alan zamanında ve güvenli şekilde boşaltıldı mı?
Köpük sistemi yeterli etki sağladı mı?
Tüm personel tahliye prosedürüne uygun davrandı mı?

Sonuç

Pentan gibi yüksek yanıcılık özelliğine sahip kimyasalların depolandığı alanlarda, statik elektrik sadece bir kıvılcım değil, potansiyel bir felaketin tetikleyicisidir. Bu nedenle, olası bir yangın anında panik değil, hazırlık ve refleks hâkim olmalıdır.

Senaryoya dayalı tatbikatlar, olayı kağıt üzerinde değil, gerçek yaşam koşullarında prova etmektir. Tatbikat yapılmayan her gün, riskin fark edilmediği gündür. Bu çalışmalarla sadece yangın söndürme becerisi değil, hayat kurtarma refleksi, sistem güvenliği ve ekip koordinasyonu da pekiştirilir.

Unutmayın: Tatbikat yapılmayan sistemde güvenlik varsayımdır. Tatbikat yapılan sistemde ise güvenlik, kontrol altına alınmış bir gerçekliktir.

Hazırlıklı olan kurumlar sadece iş süreçlerini değil, çalışanlarını da korur.

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu – Değerlendirme Formu

Başlık	Bilgi
Tatbikat Adı	Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu
Tatbikat Tarihi	…/…/202….
Tatbikat Yeri	…………………………… ……..Firması Dolum Alanı / Pentan Depolama Tesisi
Tatbikat Yöneticisi / İSG Koordinatörü	[Ad Soyad]
Gözlemciler	[Ad Soyad – Unvan]
Tatbikata Katılan Birimler	Operatörler, Acil Durum Müdahale Ekibi, Güvenlik, İlk Yardım, İletişim
Tatbikata Katılan Personel Sayısı	…….
Tatbikat Başlangıç Saati	…:…
Tatbikat Bitiş Saati	…:…

Yangınla Mücadele ve Kontrol

Değerlendirme Başlığı	Puan (0-10)	Açıklamalar
Yangın söndürme tekniklerinin uygunluğu	………	Köpük tekniği, püskürtme mesafesi, yaklaşım taktiği
Sabit söndürme sistemlerinin devreye alınması	………	Köpük sisteminin zamanında ve doğru kullanımı
Yangının kontrol altına alınma süresi	………	Ne kadar sürede yangın kontrol altına alındı?

Değerlendirme Başlığı	Puan (0-10)	Açıklamalar
Soğutma işlemleri yeterliliği	………	Tank ve çevrenin uygun şekilde soğutulması
Gaz dedektörleri ile patlayıcı atmosfer ölçümleri	………	Hava kalitesi kontrolü, güvenlik teyidi

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği26 Haziran 2025

25 Haziran 2025

Pentan Dolum Hattında Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı Senaryosu

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk üçüncüsü Pentan Dolum Hattında Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı Senaryosunu inceleyebilirsiniz.

Pentan gibi son derece yanıcı ve uçucu bir kimyasalın dolumu sırasında yaşanabilecek olası sızıntılara karşı personelin acil müdahale, tahliye ve izolasyon kabiliyetlerini artırmak.
Tatbikat sayesinde:

Sızıntı tespit prosedürlerinin etkinliği,
Alan tahliyesi hız ve doğruluğu,
İlk müdahale ekiplerinin koordinasyonu,
İletişim ve alarm sistemlerinin işlevselliği,
Kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanım becerileri,
test edilmiş olacak.

Tatbikatın Kapsamı

Tatbikat, dolum alanı, dolum hattı, kontrol odası, toplanma alanı ve giriş-çıkış yolları gibi birimleri kapsayacak.
Tatbikat sürecinde gerçek sızıntı olmayacak; olay yapay bir sızıntı düzeneğiyle simüle edilecek.

Tatbikat Senaryosu

Varsayılan Durum

Tank dolum işlemi devam ederken, dolum hortumu bağlantı flanşından hafif bir pentan sızıntısı meydana gelir.
Operatör, dolum alanında anormal koku ve hafif nem fark eder.
Hızlıca alarm verir ve prosedürler devreye alınır.
Alan tahliye edilir, sızıntı izolasyonu yapılır.

Hedefler

Dolum operatörlerinin sızıntı algılama reflekslerini ölçmek.
Alanın güvenli şekilde tahliyesini gerçekleştirmek.
Müdahale ekibinin olay yerine güvenli şekilde intikalini ve izolasyonu sağlamak.
Alarm, anons ve iletişim sistemlerinin işlerliğini test etmek.
Acil durum prosedürlerine uyum seviyesini değerlendirmek.

Katılımcılar

Rol	Sorumluluk
Dolum Operatörleri	Sızıntıyı tespit etmek ve alarmı tetiklemek
Acil Durum Müdahale Ekibi	Sızıntıya müdahale ve izolasyonu sağlamak
Güvenlik Görevlileri	Alan tahliyesi ve giriş çıkış kontrolü
İlk Yardım Ekibi	Olası yaralanmalara müdahale
Alan Sorumluları	Toplanma ve sayım işlemleri
İletişim Koordinatörü	İç ve dış iletişimi sağlamak
Gözlemciler (Tatbikat İzleyicileri)	Performans ölçmek ve kayıt tutmak

Ön Hazırlıklar

Tatbikat öncesinde tüm katılımcılara görev ataması ve kısa eğitim verilir.
Sahte sızıntı aparatı dolum hortumuna kurulur (kontrollü şekilde simülasyon yapılacak).
Alarm sistemlerinin çalıştığı test edilir.
Tahliye rotaları ve toplanma alanı güncellenir, tabelalar kontrol edilir.
Koruyucu donanımlar (KKD – Solunum maskesi, eldiven, gözlük vs.) hazır hale getirilir.
İlk yardım setleri ve yangın söndürme cihazları gözden geçirilir.

Tatbikat Akış Planı

Başlangıç

Tatbikat komutanı megafon veya telsiz anonsu ile “Tatbikat başlatılıyor” komutu verir.
Tüm alan personeline tatbikatın gerçek tehlike olmadığı anons edilir.

Olay Tespiti

Dolum operatörü dolum sırasında bağlantı noktasında “sızıntı” olduğunu fark eder.
Sızıntıyı gördüğünde:
- Hemen dolum işlemini durdurur.
- Acil durum alarmını devreye sokar (buton veya telsiz kodu ile).
- En yakın amire bilgi verir.

Alarm ve Anons

Alarm sistemi devreye girer (sesli ve ışıklı uyarılar başlar).
Anons sistemi üzerinden, ilgili kodla tüm personele tahliye emri verilir: “Dikkat! Pentan Dolum Alanında Acil Durum. Lütfen en yakın çıkış yolundan toplanma alanına tahliye olunuz!”

Tahliye

Tüm personel, panik yapmadan en kısa kaçış rotalarını kullanarak toplanma alanına hareket eder.
Her çıkış noktasında güvenlik görevlileri yönlendirme yapar.
Engelli veya yardıma ihtiyacı olan personel için destek timi hazır bekler.

Saha İzolasyonu ve İlk Müdahale

Acil durum müdahale ekibi olay yerine koruyucu ekipmanla intikal eder.
Sızıntı kaynağına yaklaşmadan önce:
- Rüzgar yönü kontrol edilir.
- Alanın elektriksel enerjisi kesilir (yangın tehlikesi için).
İlk müdahale ekibi:
- Sızıntı noktası çevresine bariyerler kurar.
- Absorban malzemeler kullanarak sıvı yayılmasını önler.
- Olası yangın riskine karşı köpüklü yangın söndürme cihazları hazırda bekletilir.

Toplanma Alanı Yönetimi

Alan sorumluları toplanma alanında personel yoklaması yapar.
Eksik personel varsa, acil müdahale ekibine haber verilir.
Herkesin KKD’yi doğru kullanıp kullanmadığı gözlemlenir.

Tatbikat Sonlandırılması

Tatbikat komutanı sahayı kontrol ettikten sonra megafon/telsiz aracılığıyla tatbikatın bittiğini anons eder.
Tüm personel normal faaliyet alanına yönlendirilir.

Değerlendirme

Tatbikat sonrası, katılımcılardan ve gözlemcilerden geri bildirim toplanır. Değerlendirilecek ana başlıklar:

Değerlendirme Kriteri	Ölçüm Hedefi
Sızıntı tespit süresi	< 30 saniye
Alarm tetikleme süresi	< 1 dakika
Tahliye süresi	< 3 dakika
KKD doğru kullanımı	%100
İzolasyon tamamlama süresi	< 5 dakika
İletişim ve koordinasyon başarısı	%95 ve üzeri

Tespit edilen eksiklikler için ilave eğitimler veya prosedür güncellemeleri planlanır.

Riskler ve Önlemler

Tatbikat sırasında gerçek yaralanma veya paniğin önüne geçmek için:

Her noktada ilk yardım ekipleri hazır bekler.
Yangın riski için gerçek söndürücüler bulundurulur.
Elektrik hatları gerekli alanlarda devre dışı bırakılır.
Solunum riski olan alanlarda gerçek gaz ölçümleri yapılır.

Tatbikat Sonrası Raporlama

Tatbikatı takiben 3 iş günü içinde kapsamlı bir “Tatbikat Değerlendirme Raporu” hazırlanmalıdır.

Değerlendirme bağımsız gözlemciler tarafından yapılmalıdır.
Puanlar net ve gerekçeli olmalıdır.
Gözlemler açıklamalı ve geliştirici nitelikte yazılmalıdır.
Her bir aşama için ayrı fotoğraf/video kaydı yapılması önerilir.

Raporda İçeriğinde olması gerekenler;

Gerçekleşenler ve hedefler arasındaki farklar,
Eksik kalan uygulamalar,
İyileştirme önerileri,
Bir sonraki tatbikat için aksiyon planı.

Sonuç

Bu tatbikat, pentan gibi kritik kimyasallarla çalışan bir tesiste yaşamsal öneme sahiptir.
Tatbikatın gerçekçi yapılması, personelin bilinç ve refleks düzeyinin yükseltilmesini sağlar.
Her başarılı tatbikat, olası bir gerçek acil durumda hayat kurtarır.

Pentan Dolum Hattı Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı – Değerlendirme Formu

Başlık	Bilgi
Tatbikat Adı	Pentan Dolum Hattı Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı
Tatbikat Tarihi	…/…/202….
Tatbikat Yeri	…………………………… ……..Firması Dolum Alanı / Pentan Depolama Tesisi
Tatbikat Yöneticisi / İSG Koordinatörü	[Ad Soyad]
Gözlemciler	[Ad Soyad – Unvan]
Tatbikata Katılan Birimler	Operatörler, Acil Durum Müdahale Ekibi, Güvenlik, İlk Yardım, İletişim
Tatbikata Katılan Personel Sayısı	…….
Tatbikat Başlangıç Saati	…:…
Tatbikat Bitiş Saati	…:…

Tatbikat Puanlı Değerlendirme Cetveli

Değerlendirme Başlığı	Kriterler	Puan Aralığı	Açıklamalar
Tatbikat planlaması ve hazırlıklarının yeterliliği			Tatbikat planlaması ve hazırlıklarının yeterliliği
Tatbikat başlangıcında yapılan bilgilendirme kalitesi			Açıklık, tehlike vurguları, prosedürler
Sızıntı Tespiti	Sızıntı 30 saniye içinde doğru tespit edildi	0–10 puan	0 = Hiç tespit edilmedi, 10 = Anında tespit
Alarm verme hızı ve doğruluğu	Alarmın hızlı ve doğru verilmesi	0–10 puan	0 = Alarm verilmedi, 10 = Anında alarm
İlk müdahalede ekipman seçimi doğruluğu
İlk müdahale süresi (reaksiyon hızı)
Tahliye Başlangıcı	Alarm sonrası hızlı tahliye başlangıcı	0–10 puan	İlk tespitten ve Alarmdan ne kadar süre sonra tahliye başladı
Alan tahliyesinin organizasyonu			Güvenli alanlara tahliye düzeni
Tahliye Süresi	Tüm personelin 3 dakika içinde toplanma alanında olması	0–10 puan	Güvenli alanlara tahliye hızı
Toplanma alanına erişim ve yoklama doğruluğu			Tüm personelin toplanması ve eksiksiz yoklama
Alan güvenliğinin sağlanması			Girişlerin kapatılması, izolasyon, çevre emniyeti
Toplanma Alanı Yönetimi
KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) Kullanımı	Doğru ve eksiksiz KKD kullanımı	0–10 puan	0 = Eksik/kötü kullanım, 10 = Eksiksiz ve doğru
Acil Müdahale Ekibi İntikali	Müdahale ekibinin hızlı gelmesi	0–10 puan	0 = Müdahale yok/geç, 10 = Anında intikal
Sızıntının İzolasyonuna Başlama Süresi	Sızıntının 5 dakika içinde kontrol altına alınması	0–10 puan	0 = Başarısız, 10 = Hızlı ve güvenli izolasyon
Sızıntı İzolasyon tekniklerinin uygunluğu
Sızıntının kontrol altına alınma süresi
Sızıntı Alanının Kontrol Altına Alınması
İlk Yardım Müdahalesi	Olası yaralanmalara doğru ilk yardım müdahalesi	0–10 puan	0 = Hatalı/eksik müdahale, 10 = Hızlı ve doğru müdahale
Ekip içi iletişimin etkinliği	Ekip içi ve dışı iletişim kalitesi	0–10 puan	Sızıntı anında net ve anlaşılır iletişim
Müdahale birimleri arasındaki koordinasyon			Yangın, güvenlik, sağlık ekiplerinin uyumu
Komuta ve kontrol yapısının işlerliği			Yetkilendirme ve liderlik uygunluğu
Tatbikat sonrası değerlendirme toplantısının etkinliği	Personel sayımı ve güvenliğin sağlanması	0–10 puan	0 = Eksik sayım/karmaşa, 10 = Tam ve düzenli sayım
Tatbikatın gerçekçiliği

Ayrıntılı Puanlama Tanımları (Her Kriter İçin Geçerli)

Puan	Ayrıntılı Açıklama
10	Eylem anında ve mükemmel şekilde gerçekleştirildi. Hız, doğruluk, ekip uyumu ve prosedürlere tam uygunluk sağlandı. Hata yok.
9	Çok küçük ve önemsiz bir gecikme ya da hata oldu, ancak genel süreç çok başarılı şekilde yürütüldü. İyileştirme gerektirmez.
8	Küçük bir hata veya gecikme yaşandı (örneğin birkaç saniye içinde düzeltildi), genel başarı yüksek. İyileştirme önerilir.
7	Birkaç küçük hata veya kısa gecikmeler görüldü. Müdahale veya tahliye sorunsuz tamamlandı ancak hız/koordinasyon iyileştirilebilir.
6	Belirgin bir gecikme veya birkaç orta seviyede hata oluştu. İşlemler tamamlandı ancak süreç akıcı değildi. Eğitim ihtiyacı var.
5	Orta düzeyde aksama yaşandı. Gecikme/hata birimi olumsuz etkiledi. Süreç tamamlandı fakat ciddi iyileştirme gerekiyor.
4	Kritik hatalar yapıldı. Gecikmeler ciddi boyutta. Prosedüre uyulmadı. Müdahale başarısızlığa yakın. Tatbikatın yeniden yapılması gerekli.
3	Çok ciddi hatalar yapıldı. Müdahale/tahliye işleyişi başarısız oldu. Can güvenliği riske atıldı. Acil eğitim şart.
2	Müdahale veya tahliye tam anlamıyla gerçekleşmedi. Kritik güvenlik adımları atlandı. Organizasyon tamamen başarısız.
1	Müdahale veya tahliye hiç başlamadı veya tamamen yanlış uygulandı. Ekipler panikledi/uyumsuzdu. Yeniden yapılandırma şart.
0	Hiçbir aksiyon alınmadı. Prosedürler tamamen ihlal edildi. Hayati tehlike seviyesi çok yüksek. Tatbikat değil gerçek bir kriz ortamı oluştu.

Doldurulacak Değerlendirme Tablosu

Değerlendirme Başlığı	Verilen Puan (0-10)	Açıklama / Gözlem
Sızıntı Tespiti	[ ]	…
Alarmın Verilmesi	[ ]	…
Tahliye Başlangıcı	[ ]	…
Tahliye Süresi	[ ]	…
KKD Kullanımı	[ ]	…
Acil Müdahale İntikali	[ ]	…
Sızıntının İzolasyonu	[ ]	…
İlk Yardım Müdahalesi	[ ]	…
İletişim Süreçleri	[ ]	…
Toplanma Alanı Yönetimi	[ ]	…

Tatbikat Puanı Değerlendirmesi

Toplam Puan	Performans Değerlendirmesi
90–100	Mükemmel (Profesyonel Seviye)
80–89	Çok İyi (İyi Uygulama)
70–79	İyi (Ufak İyileştirme Gerekiyor)
60–69	Orta (Ciddi İyileştirme Gerekiyor)
0–59	Zayıf (Tatbikat Tekrarı ve Eğitim Şart)

Güçlü Yönler

[Örneğin: Personelin hızlı tahliye refleksi çok iyi.]

[Örneğin: İletişim ekipmanı kusursuz çalıştı.]

[Örneğin: İlk müdahale ekibi KKD kullanımında tam başarı sağladı.]

İyileştirme Gereken Alanlar

[Örneğin: Bazı personeller toplanma alanına giderken KKD’lerini doğru takmadı.]

[Örneğin: Alarm butonuna ulaşım süresi beklenenden uzundu.]

[Örneğin: Tahliye yönlendirme tabelalarının bazıları eksik.]

Önerilen İyileştirici Faaliyetler

Öneri	Sorumlu Birim	Hedef Tamamlanma Tarihi
Dolum alanı alarm butonlarının daha görünür hale getirilmesi	Bakım Departmanı	…/…/2025
KKD kullanımı konusunda ek eğitim verilmesi	İş Güvenliği Birimi	…/…/2025
Tahliye rotası tabelalarının güncellenmesi	İSG Koordinatörlüğü	…/…/2025
İletişim kodlarının sadeleştirilmesi	Acil Durum Ekip Lideri	…/…/2025

Genel Değerlendirme

Tatbikatın genel başarı düzeyi %___ olarak ölçülmüştür.
(Gözlemciler tarafından genel performans % puanla belirtilecek.)

Adı Soyadı	Ünvan	İmza
İşveren / işveren vekili / İSG Koordinatörü
İSG Yöneticisi
Acil Durum Müdahale Ekibi Lideri
Gözlemci 1
Gözlemci 2

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği25 Haziran 2025

24 Haziran 2025

Pentan Tankı Acil Durum Müdahale Planı

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk ikinci Pentan Tankı Acil Durum Müdahale Planını inceleyebilirsiniz.

Endüstriyel süreçlerde kullanılan kimyasalların görünmeyen etkileri, çoğu zaman yalnızca üretim hatlarında değil; çalışan sağlığında, çevre güvenliğinde ve işletmenin geleceğinde derin izler bırakır. Pentan, bu görünmeyen ama son derece tehlikeli kimyasallardan biridir.

Yüksek uçuculuğu, düşük parlama noktası ve neredeyse kokusuz yapısı nedeniyle sızıntı ya da patlama gibi senaryolarda anında fark edilemeyebilir ve birkaç dakika içinde büyük bir felakete dönüşebilir. Bu nedenle Pentan içeren sistemlerin yer aldığı tüm tesislerde, acil durum müdahale planlarının sadece “hazırda” değil, aynı zamanda “ezberde” olması gerekir.

Gerçek bir olay anında saniyelerin dahi kritik olduğu unutulmamalıdır. Eğitimli personel, doğru ekipman ve eksiksiz müdahale planları hayati farklar yaratır. Burada sunulan adımlar ve prosedürler, yalnızca yasal yükümlülükleri yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda bir işletmenin sosyal sorumluluğunu ve çalışanlarının yaşam hakkına gösterdiği saygıyı da temsil eder.

Bu kapsamlı planlama yalnızca bir “evrak” değil, çalışanların her gün omuzladığı riske karşı oluşturulan bir güvenlik zırhıdır. Çünkü kriz anında hazırlıksız olmak, sadece ekipmanı değil, hayatları da kaybetmek anlamına gelir.

Pentan Sızıntısı Durumu

İlk Müdahale

Gaz algılama alarmı verildiğinde derhal alan boşaltılır.
Kıvılcım yaratabilecek tüm ekipmanlar kapatılır.
Alan hızlı şekilde havalandırılır.

Tahliye

Sızıntı bölgesinin 50 metre çevresi boşaltılır.
Önceden belirlenen acil toplanma noktalarına gidilir.

Ekipler

İlk müdahale ekibi sızıntı kaynağını lokalize etmeye çalışır (EX-proof gaz algılama cihazı ile).
Teknik ekip, güvenli kapatma prosedürünü uygular.

İletişim

Güvenlik Merkezi’ne ve İşyeri Sağlık Güvenlik Birimi’ne anlık bildirim yapılır.
Yetkili makamlarla (İtfaiye, Çevre Müdürlüğü) iletişime geçilir.

Ekipmanlar

EX-proof vantilatörler
Kimyasal sızıntı bariyerleri
Solunum koruma maskeleri (SCBA)

Toparlanma

Hava ölçümleri “güvenli seviye” değerine dönene kadar giriş yasaklanır.

Yangın Çıkması Durumu

İlk Müdahale:

Alarm verilir ve çalışanlar en yakın güvenli çıkışlardan tahliye edilir.
Yangın söndürme sistemleri (CO₂ veya kuru kimyevi) aktive edilir.

Tahliye:

Tesis tamamen boşaltılır.
Rüzgar yönü dikkate alınarak toplanma alanına hareket edilir.

Ekipler:

Yangınla Mücadele Ekibi, ilk müdahaleyi yapar.
İtfaiye ekiplerine olay yeri teslim edilir.

İletişim:

İtfaiye ve acil sağlık birimleri anında çağrılır.
Şirket yönetimine ve HSE departmanına bildirim yapılır.

Ekipmanlar:

EX-proof sabit söndürme sistemleri
Taşınabilir CO₂ tüpleri
Isı koruyucu kıyafetler

Toparlanma:

Yangın tamamen kontrol altına alındıktan sonra hasar tespiti yapılır.
Yeniden başlatmadan önce tesis denetimden geçirilir.

Patlama Riski Tespit Edilmesi Durumu

İlk Müdahale:

Alan acil olarak boşaltılır.
Elektrik sistemleri kontrollü şekilde kapatılır.

Tahliye:

En geniş mesafe tahliyesi yapılır (minimum 100 metre).

Ekipler:

Patlama risk uzmanı ekibi (tehlikeli gaz ölçüm uzmanı) risk analizi yapar.
Tesisin kapatılması yönünde karar verilirse yönetim devreye girer.

İletişim:

Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) gibi resmi kurumlara haber verilir.
Çevre güvenliği için emniyet birimleriyle koordinasyon kurulur.

Ekipmanlar:

İnert gaz sistemleri
Acil tahliye sistemleri
Yüksek dayanımlı koruma ekipmanları

Toparlanma:

Risk ortadan kalkana kadar tesis kapalı kalır.
Hasar tespit ekibi değerlendirme raporu sunar.

Sağlık Acil Durumu (Zehirlenme, Yanık vb.)

İlk Müdahale:

Etkilenen kişiye solunum desteği verilir (varsa oksijen).
Kimyasal bulaş varsa duş sistemleri çalıştırılır.

Tahliye:

Yaralı hızlıca güvenli alana taşınır.

Ekipler:

İlkyardım ekibi hemen müdahale eder.
Sağlık birimleri sevk edilir.

İletişim:

112 Acil Servis’e haber verilir.
İşyeri hekimi olay yerine yönlendirilir.

Ekipmanlar:

Acil durum ilkyardım kitleri
Taşınabilir göz duşları ve vücut duş sistemleri
Solunum cihazları

Toparlanma:

Olay kaydı tutulur ve gerekirse rehabilitasyon süreçleri başlatılır.

📈 📈 📈

İlave Müdahale Önlemleri

Her acil durum tipi için yıllık en az iki tatbikat yapılmalı.
Acil durum kitleri (sızıntı kitleri, yanmaz elbiseler) yılda bir kez yenilenmeli.
Tüm çalışanlar yılda en az bir acil durum eğitimine katılmalıdır.

Plan Kâğıtta Kalırsa, Kriz Gerçek Olur

Pentan içeren sistemlerle çalışan her tesis, doğası gereği her gün bir riskin kenarında yürür. Bu riskin felakete dönüşüp dönüşmemesi, sadece kullanılan teknolojilere değil, insan faktörüne –yani bilgiye, eğitime ve hazırlığa– bağlıdır. En ileri güvenlik sistemleri bile insan davranışıyla uyumlu olmadıkça işlevini yitirir. Bu nedenle acil durum planları, yazılı prosedürlerden ibaret değil; sahada tekrar tekrar tatbik edilen, sorgulanan, geliştirilen bir canlı doküman olmalıdır.

Bu yazıda ele alınan dört ana acil durum senaryosu (sızıntı, yangın, patlama riski, sağlık acili) gerçek bir olayda birbirine zincirleme şekilde bağlanabilir. Dolayısıyla her personelin, sadece kendi görevini değil, tüm sistemin nasıl işlediğini de bilmesi gerekir. Unutmayalım ki, yangınla mücadelede başarılı olamayan bir ekip, patlamaya neden olabilir; sızıntıyı geç fark eden bir vardiya, çok sayıda zehirlenme vakası yaşanmasına yol açabilir. Bu nedenle bütüncül düşünmek, tüm süreçleri entegre biçimde planlamak ve yönetmek, iş sağlığı ve güvenliğinin omurgasını oluşturur.

İSG bir “sonradan düşünülmesi gereken” bir konu değil, işin ta kendisidir.

Çünkü işleyen bir sistem, yalnızca üretim yapan değil, krizleri de öngörüp yönetebilen sistemdir.

Her satırı bir canın sorumluluğunu taşıyan bu planın, sadece okunmakla kalmayıp, uygulanması ve yaşatılması dileğiyle…

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni24 Haziran 2025

23 Haziran 2025

Pentan Tankı Sağlık Riskleri Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk birinci Pentan Tankı Sağlık Riskleri Analizini inceleyebilirsiniz.

Görünmeyeni Görmek – Pentan Buharlarının Sessiz Tehdidi

Sanayileşmenin itici gücü olan kimyasal depolama sistemleri, üretim verimliliğini artırırken bir o kadar da görünmeyen sağlık risklerini beraberinde getirir. Bu yazının odak noktasında yer alan pentan tankları, özellikle plastik, ambalaj ve petrokimya endüstrilerinde yoğun olarak kullanılan bir hammaddeyi barındırır. Ancak bu faydalı bileşik, uçuculuğu ve toksik özellikleri nedeniyle uygun önlemler alınmadığında insan sağlığı açısından ciddi tehditler oluşturabilir. Özellikle işyerlerinde çalışanların inhalasyon, deri teması veya kronik maruziyet yoluyla maruz kalabileceği nörotoksik etkiler, solunum yolu irritasyonları, deri hastalıkları ve uzun vadeli sistemik bozulmalar, “görünmeyen” ancak hayati önemdeki risklerin başında gelir.

Pentan Tankı Sağlık Riskleri Analizi, yalnızca iş kazalarının “aniden” ortaya çıkan sonuçlarına değil, zamanla biriken mikro tehlikelerin de bir “iş sağlığı felaketi” yaratabileceği bilinciyle hazırlanmıştır. Maruziyet limitlerinin altında bile olsa, sürekli solunan pentan buharları; çalışanların zihinsel performansını, reflekslerini ve hatta psikolojik dengesini etkileyebilir. Dahası, sağlık riskleri çoğu zaman yangın ya da patlama kadar dramatik görünmediği için göz ardı edilir — ta ki kronik hasar geri döndürülemez bir hâl alana dek.

Pentan Tankı Sağlık Riskleri Analizi pentan gazının fiziksel özellikleri, insan vücudu üzerindeki biyolojik etkileri, maruziyet senaryoları, mesleki maruziyet limitleri (TLV, TWA, STEL) ve alınabilecek sağlık odaklı önlemler detaylı biçimde analiz etmeye çalıştım. Özellikle işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları için hazırladığım bu metin, teknik bilgi ile uygulamaya yönelik önlemleri buluşturmayı hedeflemektedir.

Unutulmamalıdır ki; her tank, sadece bir hacim değil, aynı zamanda potansiyel bir sağlık tehdididir. Ve bu tehdidi kontrol altına almak, doğru bilgiyle başlar.

Pentan Tankı Sağlık Riskleri Analizi

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Pentan buharına uzun süre maruz kalmak	Havalandırma eksikliği	Solunum sistemi	Baş ağrısı, baş dönmesi	Zorunlu PPE (maske) kullanımı ve havalandırma	3	4	12
Cilt teması ile kimyasal yanıklar	Sıvı sıçraması	Deri	Kimyasal yanıklar, dermatit	Kimyasal koruyucu kıyafet kullanımı	3	4	12
Göz temasında hasar	Sıvı sıçraması	Gözler	Görme kaybı, tahriş	Kimyasal gözlük kullanımı	3	5	15
Yüksek konsantrasyon buhar solunması	Kapalı alanda çalışmak	Solunum sistemi	Solunum sıkıntısı, bilinç kaybı	Solunum cihazı kullanımı	3	5	15
Uzun süreli düşük seviyede maruziyet	Maruziyetin fark edilmemesi	Tüm vücut	Kronik hastalık riski	Düzenli sağlık taramaları	2	4	8
İnhalasyon sonrası ani reaksiyon	Yetersiz uyarı sistemleri	Solunum sistemi	Öksürük, mide bulantısı	Alan gaz dedektörleri kurulumu	3	4	12
Deri yoluyla emilim	Koruyucu ekipman eksikliği	Kan dolaşımı	Sistemik toksisite	Deri bariyer kremleri ve kıyafetler	2	4	8
Uzun süreli temas sonucu alerjik reaksiyonlar	Önlem eksikliği	Deri	Alerjik kontakt dermatit	Kimyasal risk eğitimi	2	3	6
Kimyasal kontaminasyona bağlı zehirlenme	Sızıntı veya dökülme	Vücut	Akut zehirlenme	Kimyasal sızıntı müdahale kitleri	3	5	15
Solunum cihazı arızası	Bakım eksikliği	Solunum sistemi	Solunum yetmezliği	Cihazların düzenli bakımı	2	5	10
Kapalı alan zehirlenmesi	Yetersiz havalandırma	Tank içi çalışma	Hipoksi, bilinç kaybı	Kapalı alan prosedürleri	3	5	15
Yanlış PPE kullanımı	Eğitim eksikliği	Tüm vücut	Kimyasal yanık, solunum sıkıntısı	Eğitim ve kontrol programı	2	4	8
Acil durumda geç müdahale	Müdahale planı eksikliği	Tüm vücut	Ciddi sağlık sorunları	Acil müdahale ekipmanlarının erişilebilir olması	2	5	10
Kimyasal maddelerin karışımı sonucu reaksiyon	Bilgi eksikliği	Solunum, cilt	Aşırı toksik gaz oluşumu	Kimyasal depolama protokolleri	2	5	10
Sağlık gözetimi eksikliği	Yönetim ihmal	Çalışanlar	Hastalıkların tespiti gecikmesi	Periyodik sağlık kontrolleri	2	4	8
Kimyasal sıvının yutulması	Kaza sonucu	Sindirim sistemi	Zehirlenme	Yutmayı önleyici ekipman ve prosedürler	2	5	10
Yetersiz ilk yardım bilgisi	Eğitim eksikliği	İlk yardım ekipleri	Müdahale eksikliği	Kimyasal ilk yardım eğitimleri	2	4	8
Kimyasal dökülme sonrası temas	Temizlik hatası	Deri, solunum	İkincil maruziyet	Temizlik protokollerinin belirlenmesi	2	4	8
PPE kullanımında süreklilik sağlanamaması	Çalışan direnci	Tüm vücut	Korunmasız maruziyet	Sürekli denetim ve bilinçlendirme	2	3	6
Kimyasal buharına sıcak havada aşırı maruziyet	Sıcaklık etkisiyle volatilite artışı	Solunum sistemi	Yoğun zehirlenme riski	Çalışma saatlerinin düzenlenmesi	2	4	8
Tank içi gaz konsantrasyon değişimleri	İzleme eksikliği	Solunum sistemi	Ani zehirlenmeler	Anlık gaz ölçüm cihazları	3	5	15
Yetersiz işaretleme ve uyarı tabelaları	İhmal	Tüm tesis	Bilinçsiz temas	Kimyasal uyarı işaretleri	2	3	6
Yanlış tahliye prosedürü uygulamaları	Eğitim eksikliği	Tüm çalışanlar	Artan maruziyet süresi	Doğru tahliye eğitimleri	2	4	8
Eksik MSDS bilgisi	Bilgi eksikliği	Tüm personel	Yanlış müdahale	MSDS eğitimi ve erişimi sağlanması	2	4	8
Tank alanında uzun süreli kalış	Operasyon süreleri uzunluğu	Solunum sistemi	Kronik maruziyet	Vardiya süresi limitleri	2	4	8
Yangın sırasında toksik gaz inhalasyonu	Yanma ürünleri	Solunum sistemi	Zehirlenme, ölümler	Yangın eğitimi ve PPE kullanımı	3	5	15
Düşük oksijen ortamında çalışma	Kapalı alan yönetimi eksikliği	Solunum sistemi	Boğulma riski	O2 seviye dedektörleri kurulumu	3	5	15
Müdahale ekipmanlarının yetersiz olması	Ekipman eksikliği	İlk yardım ve kurtarma ekipleri	Gecikmiş müdahale	Ekipman tamamlama ve güncelleme	2	4	8
Kontamine olmuş yüzeylere temas	Temizlik eksikliği	Cilt	Kimyasal yanık, enfeksiyon	Yüzey dezenfeksiyonu protokolleri	2	4	8
Gaz sızıntısının fark edilmemesi	Sensör yetersizliği	Solunum sistemi	Fark edilmeden zehirlenme	Çok bölgeli gaz dedektörleri	2	5	10
Yüksek kimyasal konsantrasyonda çalışma	Maruziyet süresinin uzunluğu	Solunum, cilt	Yüksek doz etkisi	Maruziyet süresinin sınırlandırılması	2	5	10
Kaza sonucu yaralanmada kimyasal temas	İkincil risk	Yaralanan bölge	Enfeksiyon, zehirlenme	Kaza sonrası temiz müdahale prosedürü	2	4	8
Solunum yollarında kimyasal birikim	Uzun vadeli düşük maruziyet	Akciğerler	Fibrozis, KOAH	Yıllık akciğer fonksiyon testleri	2	4	8
Yanlış PPE seçimi	Bilgi eksikliği	Tüm vücut	Yetersiz koruma	Uygun PPE seçimi eğitimi	2	4	8
Kimyasal madde ile kontamine olmuş kıyafetler	Yetersiz hijyen prosedürleri	Deri	İkincil maruziyet	Kıyafet değiştirme politikaları	2	4	8
Gaz dedektörünün yanlış kalibrasyonu	Bakım hatası	Algılama sistemleri	Maruziyet riski	Dedektör kalibrasyon prosedürü	2	4	8
Yoğun kimyasal maruziyeti sonrası psikolojik etkiler	Zehirlenme deneyimi	Mental sağlık	Anksiyete, PTSD	Psikolojik destek hizmetleri	2	3	6
Acil durumlarda panik sonucu hatalı müdahale	Stres yönetimi eksikliği	Tüm çalışanlar	Riskin artması	Acil durum tatbikatları	2	4	8

Saha deneyimlerim, dünya genelinde yaşanmış kaza raporları incelemelerim ve uluslararası standartlar (API 620, API 650, OSHA, NFPA, ATEX direktifleri vb.) referans alarak hazırlanmıştır.

Başlık	Açıklama
Tehlike Başlığı	Gerçek saha tehlikesi başlığı
Olası Nedenler	Tehlikeyi tetikleyebilecek sebepler
Etkilenen Alanlar / Sistemler	Riskten etkilenecek bölümler
Olası Sonuçlar	Gerçekleşirse olacak etkiler
Mevcut / Önerilen Kontroller	Alınması gereken önlemler
Olasılık	1-5 arası
Şiddet	1-5 arası
Risk Skoru (L x S)	Olasılık × Şiddet
Kategori	İlgili saha kategorisi (Dolum, Depolama, Bakım, Acil Durum vs.)

Hazard Identification (Tehlike Tanımlama) + 5×5 Risk Değerlendirme Matrisi (Olasılık × Şiddet)

Risk Skorları Renk kodları
- 1–5: Düşük Risk
- 6–10: Orta Risk
- 11–15: Yüksek Risk
- 16–25: Çok Yüksek Risk

Pentan Tankı, İş Sağlığı ve Güvenliği Riskleri konulu serinin ana hatlarını tek bir yerde görebilmeniz için aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.

Pentan Tankı 13 Kategori Genel Özet Tablosu

Kategori	Toplam Madde Sayısı	Kritik Riskli Madde Sayısı (Risk Skoru ≥ 15)	Öne Çıkan Önlemler
Dolum ve Boşaltım İşlemleri Riskleri	40	8	Yüksek düzeyde gaz dedektörleri, aşırı dolumu önleyici sistemler
Depolama Süreci Riskleri	40	6	İyi havalandırma, sıcaklık kontrolü
Tank Bakım ve Onarım Riskleri	40	9	Kapalı alan izin prosedürleri, patlayıcı gaz ölçümü
Tankın Çevresel Etkileri Riskleri	40	5	Toprak ve su izleme, kaçak önleme sistemleri
Acil Durum Yönetimi Riskleri	40	10	Etkili acil durum planı, yangın tatbikatları
Müdahale Senaryoları Riskleri	40	11	Acil müdahale kitleri, kurtarma eğitimi
Mekanik Riskler	40	7	Mekanik bağlantı kontrolleri, koruma ekipmanları
Kimyasal Riskler	40	13	MSDS eğitimi, kimyasal sızıntı ekipmanları
Elektriksel Riskler	40	6	Patlamaya dayanıklı ekipman kullanımı, topraklama kontrolleri
İnsan Kaynaklı Riskler	40	8	Eğitim ve yetkilendirme programları
Yangın Riski	40	15	Yangın söndürme sistemleri, kıvılcım önleyici tedbirler
Patlama Riski	40	17	EX-proof ekipmanlar, inert gaz sistemleri
Sağlık Riskleri	40	9	PPE kullanımı, düzenli sağlık taramaları

Pentan Tankı Risk Analizinin 450 Maddesinin Grafik Dağılımı

Görünmeyeni Yönetmek, Görüneni Korumaktır

Pentan gibi uçucu ve hızla buharlaşabilen solventlerle çalışmak, sadece bir yangın veya patlama riski değil; aynı zamanda görünmeyen, sinsi ve zamanla biriken sağlık tehlikeleri zinciridir. Bu analiz boyunca ortaya koyduğumuz; maruziyet limitleri, emilim yolları, akut ve kronik etkiler ile işyeri ortam koşullarının değerlendirmesi, bize bir gerçeği tekrar hatırlatıyor: Sağlık riski; sessizdir, birikir ve fark edildiğinde çoğu zaman geç kalınmıştır.

Pentan maruziyeti, merkezi sinir sistemi depresyonundan, solunum fonksiyonlarında bozulmaya; göz ve cilt tahrişinden uzun vadeli nörotoksik etkilere kadar uzanan bir etki spektrumuna sahiptir. Bu nedenle yalnızca fiziksel patlama riski değil, biyolojik ve kimyasal etkilerin bütünü dikkate alınmalı; “risk yoksa iş güvenliği vardır” anlayışı, “risk yönetiliyorsa sağlık güvendedir” bilinciyle yeniden şekillendirilmelidir.

İş güvenliği uzmanlarının, işyeri hekimlerinin ve saha yöneticilerinin birlikte oluşturacağı bütünleşik bir sağlık izleme ve maruziyet önleme stratejisi, çalışanları yalnızca bugünün risklerinden değil; yıllar sonra ortaya çıkabilecek mesleki hastalıkların karanlığından da koruyacaktır. Unutulmamalıdır ki, bir çalışan sadece işini değil, bedenini, sinir sistemini, geleceğini ve ailesini de işyerine taşır.

Bu bağlamda, pentan tankı gibi yüksek riskli ortamlarda yürütülen her bir sağlık risk analizi, aslında görünmeyeni görünür kılma çabasıdır. Riskler azaltılabilir, tehlikeler bertaraf edilebilir ve en önemlisi; önlenebilir kayıplar için geçerli tek seçenek, önden gelen bilgi ve proaktif korumadır.

İş sağlığı, sadece mevzuatın değil, vicdanın da denetim alanındadır. Pentan buharını görmezden gelmek, hem bugünü hem yarını tehlikeye atmaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ n-pentan toksikolojisi (CAS no. 109-66-0) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9840750/

⭐️⭐️ Sıçanlarda inhalasyon yoluyla pentanın sınırlı bir gelişimsel toksisite çalışması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10456686/

⭐️⭐️ n-pentan gerçekten insanlarda ve hayvanlarda lipid peroksidasyonunun bir endeksi midir? Metodolojik bir yeniden değerlendirme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8512062/

⭐️⭐️ 5-(Benziloksi)pentan-1-ol https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/5-Benzyloxy-1-pentanol

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni23 Haziran 2025