19 Temmuz 2025

Yangın Kapılarında Ülkelere Göre Standart Farklılıkları ve İSG Açısından Teknik Değerlendirme

Yangın güvenliği, yalnızca yapı güvenliğiyle sınırlı olmayan; aynı zamanda yaşam güvenliği, iş sağlığı ve iş sürekliliği açısından kritik bir bileşen olarak değerlendirilmelidir. Bu bağlamda, yangın kapıları gibi pasif yangın önlemleri, can ve mal güvenliğini doğrudan etkileyen, teknik şartnamelerle uyumlu olarak tasarlanması ve uygulanması gereken temel yapılardır.

Türkiye’de 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı olarak yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik gibi düzenlemeler, işyerlerinde yangın riskine karşı koruyucu önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, TS EN 1634-1, TS EN 13501-2 ve TS 12655 standartları, Türkiye’de yangın kapısı üretimi, test edilmesi ve kullanımına ilişkin teknik kriterleri tanımlayan temel referans normlardır.

Bu kısa makalede farklı ülkelerdeki yangın kapısı standartlarını karşılaştırmalı olarak ele alarak; Ulusal. mevzuatımızın uluslararası uygulamalarla hangi yönlerden örtüştüğü veya ayrıştığını teknik açıdan değerlendirmeye çalıştım. Aynı zamanda yangın kapılarının seçimi, kurulumu ve denetiminin iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde nasıl ele alınması gerektiğine dair ilgililere – firma yetkililerine bir bakış açısı da sunmaya çalıştım.

🔥 🔥 🔥

Yangın Kapısı Nedir ve Neden Kritik Bir Unsurdur?

Yangın kapısı, yangın durumunda dumanın ve alevin yayılmasını belirli bir süre engellemek için özel olarak tasarlanmış, duman sızdırmazlığı ve ısı dayanımı testlerinden geçmiş, kaçış yollarını güvence altına alan kritik bir güvenlik ekipmanıdır.
İş yerlerinde, özellikle de çok katlı binalarda, fabrikalarda ve kalabalık ofislerde yangın kapıları, çalışanların güvenli tahliyesi için hayati bir bileşendir.

Ancak ülkelere göre yangın kapısı standartları, malzeme kalitesinden montaj tekniğine, test yöntemlerinden sertifikasyon sürecine kadar önemli farklılıklar gösterebilmektedir.

Bu farklar, iş sağlığı ve güvenliği politikalarını doğrudan etkilemektedir.

🌍 🌍 🌍

Ülkelere Göre Yangın Kapısı Standartları – Teknik Kıyaslama

Ülke / Bölge	Standart Kodu	Dayanım Süresi	Test Yöntemi	Sertifikasyon Kurumu	Öne Çıkan Unsurlar
Avrupa (EU)	EN 1634-1 / EN 13501-2	30, 60, 90, 120 dk	Tam duman, alev, sıcaklık testleri	CE Sertifikası / Notified Body	Duman sızdırmazlığına özel vurgu yapılır.
ABD	NFPA 80 / UL 10C	20, 45, 60, 90, 180 dk	Pozitif basınç altında test edilir	Underwriters Laboratories (UL), Intertek	Alev dayanımından çok kaçış süresi ön plandadır.
İngiltere	BS 476-22	30, 60, 90 dk	İngiliz Yangın Tüneli Testi	BSI, BRE Global	Hızlı montaj ve tahliye verimliliği önceliklidir.
Türkiye	TS EN 1634-1 / TS 12655	30, 60, 90 dk	Avrupa ile uyumlu testler	TSE / Akredite Kurumlar	CE Uyumlu sistemler kullanılmaktadır.
Avustralya	AS 1905.1 / AS 1530.4	30–240 dk	Yüksek sıcaklıkta kademeli testler	SAI Global / CSIRO	Yangına maruz kalan tarafın çökme anı analiz edilir.
Kanada	CAN/ULC-S104	20–180 dk	UL benzeri testler	ULC Standards	Yalıtım özellikleri ön plandadır.

🧯 🧯 🧯

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Standartların Etkileri

✅ Avrupa Standartları (EN 1634-1, EN 13501-2)

Avantaj: Duman sızdırmazlık sınıfları (Sa, S200) ile çalışanların dumandan boğulma riskine karşı korunması ön plandadır. Bu, özellikle ofis yapılarında panik anında yön kaybını azaltır.

İSG Açısından: Dumanın geçişini engelleyen yapı sayesinde, tahliye süresinin uzaması durumunda dahi personel güvenliği sağlanabilir. Yangın tatbikatlarında kaçış rotaları daha etkili olur.

🧯 🧯 🧯

✅ ABD Standartları (NFPA 80 / UL 10C)

Avantaj: Pozitif basınç testi, yangın anında kapının ne kadar iyi sızdırmazlık sağladığını ölçer. Kapıların açılış yönleri, menteşe sistemleri dahil değerlendirilir.

İSG Açısından: Kaçış yollarının sürekliliği ve yönlendirme sistemi ile entegrasyonu yüksek seviyededir. Kritik tesislerde (örneğin petrol rafinerileri) yüksek performanslı tahliye sistemleri desteklenir.

🧯 🧯 🧯

✅ Türkiye’deki Uygulama (TS EN 1634-1 / TSE Uyumlu Sistemler)

Türkiye, Avrupa standardizasyonu ile paralel bir sistem uygulamakla birlikte, uygulayıcı firmaların kalifikasyonu kritik bir farklılık noktasıdır.

İSG Açısından: Teoride CE belgeli ürün kullanılsa da, montaj hataları ve denetim eksiklikleri nedeniyle kapılar işlevsizleşebilir. Bu da çalışanlar için sahte güvenlik hissi yaratabilir.

🧯 🧯 🧯

❗ İleri Seviye Uygulamalar (Avustralya, Kanada)

Bu ülkelerde kapıların çökme süresi, kapı ile duvar birleşim yerlerinin tepkimesi gibi mikro detaylar analiz edilir.

İSG Açısından: Özellikle endüstriyel tesislerde, kimyasal dumanlara karşı yalıtım performansı ön plandadır. Bu, toksik gaz maruziyeti riskini minimize eder.

Yangın Kapısı Bir Yapı Öğesi Değil, Bir Yaşam Hattıdır.

🔍 🔍 🔍

Kritik Farklılıkların Neden Olduğu Riskler ve Örnekler

🧯 🧯 🧯

🔸 Duman Sızdırmazlığı Olmayan Kapılar (ABD’de 20 dk sınıfında yaygın)

Sorun:
Yangın başlamadan önce yayılan duman, tahliye sürecinin baş aktörüdür. Duman sızdırmazlığı olmayan iç kapılar, yangın çıkmadan önce bile dumanın yaşam alanlarına geçmesine sebep olur. Bu durum tahliye gecikmelerine, yön kaybına ve boğulma riskine neden olur.

Mevzuat Notu (NFPA & EN):

NFPA 105 ve EN 1634-3, kapılarda duman sızdırmazlığını test eden ve belgeleyen standartlardır.
“20 dakikalık yangına dayanımlı” kapılar ABD’de yaygındır ancak yalnızca yangına dayanıklılık, dumanı önleme konusunda yeterli değildir. Duman contası ve uygun kilitlenme mekanizmaları gereklidir.

İSG Açısından Risk:

Duman tahliyesi eğitimi olmayan çalışanlar, birkaç dakikada panikle yönünü kaybeder.
İlk 5 dakika, duman kaynaklı yaralanmaların ve ölümlerin çoğunun yaşandığı kritik süredir.
Hatalı mimari planlamalarda, dumanla dolu koridorlar çıkışı tamamen engeller.

Yorum:
Duman sızdırmazlığı, çoğu zaman yangın kapısı kadar kritik önemdedir. Özellikle ofis katları gibi çoklu geçiş alanlarında, ilk kaçış rotasını güvence altına almazsanız, yangına değil dumana yenilirsiniz. Türkiye’de bu farkındalık oldukça düşüktür.

🔸 Montaj Kalitesi Eksik Kapılar (Türkiye’de sık görülen bir durum)

Sorun:
CE belgeli yangın kapıları, montaj hataları nedeniyle koruma fonksiyonunu kaybedebilir. Genellikle şu hatalar yapılır:

Kapı çerçevesi uygun sabitlenmemiştir.
Yangın contaları eksiktir ya da yanlış konumlandırılmıştır.
Kapının menteşe-pivot montajında deformasyon vardır.

Mevzuat Notu:

EN 16034, yangına dayanıklı dış kapılar için performans ve montaj koşullarını düzenler.
Kapı, belgeliyse bile montajı sertifikalı kişi veya ekip tarafından yapılmalıdır.
Türkiye’de montaj sonrası kontrol ve belgelendirme kültürü çok zayıftır.

İSG Açısından Risk:

Duman dedektörü çalışsa da kapı, alevin yayılmasını engelleyemez.
Kapıların yıllık kontrol ve bakım kayıtları genellikle tutulmaz (İSG dosyalarında bu eksik görülür).
Yangın sırasında çalışanlar, “yangın kapısı olduğu için güvenli” zannettikleri kapının açılmaması ya da işlevsiz kalması nedeniyle büyük tehlikeye girer.

Yorum:
Yangın kapısı, yalnızca “görünüşte” bir kapı değil; doğru monte edilmezse hiçbir anlamı olmayan bir yangın güvenlik sistemidir. CE belgesi varsa da montaj hataları bu belgeyi geçersiz kılar. Özellikle taşeron sisteminin yaygın olduğu küçük ve orta ölçekli sanayi tesislerinde bu durum çok sık yaşanır.

🔸 Küçük Endüstriyel İşletmelerde Yangın Kapısı Yerine Basit Demir Kapı Kullanımı

Sorun:
Endüstriyel atölye, marangozhane, tamirhane gibi küçük işletmelerde yangın çıkış noktalarında EN 1634 onaylı yangın kapısı yerine sıradan demir veya sac kapılar tercih edilir.

Bunlar:

Isı karşısında genleşip kilitlenir.
Duman ve alevi sızdırır.
“Panik bar” (kaçış anında açmayı kolaylaştıran kol sistemi) içermez.

Mevzuat Notu:

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, (Türkiye), toplu kullanım alanları ve sanayi yapılarında yangın çıkış kapılarının EN 1634-1 uyumlu olması gerektiğini belirtir.
Panik bar, dışa açılma, dumandan korunma bu yönetmelikte açıkça zorunlu tutulmuştur.

İSG Açısından Risk:

Yangın anında çalışan kapıyı açamaz, içeride sıkışır.
Psikolojik panik ortamında kaçış rotasının “yanlış kapı” olması ölümlere neden olur.
Bu tür kapılar genellikle kilitli veya istif malzemeleriyle kapanmış durumdadır (çoğu denetimde tespit edilir).

Yorum:
Küçük işletmelerde “çıkış kapısı var” algısı, “yangın çıkış kapısı var” algısıyla karıştırılır. Sıradan demir kapılar, yangın kapısı değildir. Özellikle psikolojik panik ve karbondioksit birikimi etkisiyle birlikte bu kapılar birer tuzağa dönüşebilir.

📌 📌 📌

Değerlendirme

🔎 Bu üç durum arasındaki ortak riskler:

Yanıltıcı güven hissi: Kapı varsa güvendeyiz algısı.
Gizli ihmaller: Bakım, kontrol ve uygunluk belgelerinin eksikliği.
İletişim eksikliği: Çalışanlara gerçek yangın davranışı eğitiminin verilmemesi.
Yön kaybı ve panik: Yangın planı okunmamış, kapılar tanınmıyor, kaçış bilinmiyor.

🛠️ 🛠️ 🛠️

İş Güvenliği Değerlendirmesi İçin Teknik Tavsiyeler

Yangın Kapısı Seçiminde
- EN veya UL belgeli olmasına veya ikisini birden karşılayan hibrit ürünleri tercih edin.
- Sadece kapı değil, kasa, menteşe ve kilit sisteminin de sertifikalı olduğuna dikkat edin.
Montaj ve Uygulamada
- Sertifikalı montaj firmalarıyla çalışın.
- Yıllık test ve bakım takvimi oluşturun.
- Kapıların üzerine yangın dayanım süresi ve sertifika kodu etiketlenmiş olmalı.
Çalışan Farkındalığı Açısından
- Yangın kapılarının önüne masa, koltuk gibi engeller konulmaması için sürekli uyarı yapın.
- Kapıların açık tutulmaması için manyetik kilit sistemleri kurun.

Standartlar Hayat Kurtarır, Uygulama Sorumluluktur

Yangın, etkisi itibariyle yalnızca dakikalar içinde büyük can ve mal kayıplarına neden olabilen, çok yönlü ve yıkıcı bir tehlikedir. Bu tehdide karşı pasif güvenlik sistemlerinin —özellikle yangın kapılarının— doğru seçimi, montajı ve sürdürülebilir şekilde denetlenmesi, mevzuatla sınırlı kalmamalı; teknik yeterlilik ve uygulama disipliniyle desteklenmelidir.

Bir Yangın Kapısı, Ya Yaşatır Ya da Geciktirir.

Bu nedenle ülkesel farklılıklar ne olursa olsun, en yüksek standardı uygulamak, İSG’nin omurgasıdır.

Ülkemizde yürürlükte olan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, yangın kapılarına ilişkin temel hükümleri barındırsa da uygulamada görülen hatalar, mevzuata uygun ürünlerin yetkisiz kişilerce monte edilmesi, periyodik kontrollerin yapılmaması ve teknik şartnamelerin sahada karşılık bulmaması gibi sorunlar, iş sağlığı ve güvenliği açısından önemli zafiyetler doğurmaktadır.

Uluslararası standartlarla kıyaslandığında; Ülkemizin teknik altyapısı yeterli olmakla birlikte, uygulamada denetim, belgelendirme ve çalışan farkındalığı açısından gelişime ihtiyaç duyulan alanlar olduğu aşikardır. Bu nedenle, yangın kapılarını yalnızca bir yapı bileşeni değil, bir yaşam koruma mekanizması olarak gören bir anlayışın kurumsallaşması elzemdir.

İş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, teknik personel ve işverenler bu konuda sorumluluk almalı; yasal yükümlülüklerin ötesinde, teknik doğruluk ve insan hayatını önceleyen bir refleksle hareket etmelidir. Unutulmamalıdır ki bir yangın kapısı doğru tasarlandığında hayat kurtarır; ihmal edildiğinde ise tehlikeyi katlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

İlgili Mevzuat Arayanlar Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=200712937&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ National Fire Protection Association (NFPA) https://www.nfpa.org/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği19 Temmuz 2025

2 Temmuz 2025

NFPA 01’den 8506’ya Yangın Güvenliği

NFPA – National Fire Protection Association

Endüstriyel güvenliğin küresel ölçekte yönetilebilmesi için standartların varlığı hayati önemdedir. Bu noktada National Fire Protection Association (NFPA) tarafından yayımlanan standartlar, yalnızca ABD’de değil, dünya genelinde birçok ülkede güvenlik planlamasının temel taşlarından biri hâline gelmiştir. Türkiye’de özellikle yüksek yangın riski barındıran sektörlerde (petrokimya, enerji, tehlikeli madde depolama vb.) NFPA standartlarını referans alınarak daha entegre ve bilimsel temelli önlemler geliştirme fırsatı mevcuttur.

NFPA Nedir? Temel Yapısı ve Amaçları

NFPA,1896 yılında ABD’de kurulmuş, kar amacı gütmeyen ve yangın, patlama, elektriksel tehlikeler ile ilgili riskleri önlemeye odaklanmış uluslararası bir kuruluştur. Misyonu, “insanların ve mülklerin yangın ve ilgili risklerden korunmasını teşvik etmek”tir.

NFPA; uzman komiteler aracılığıyla hazırladığı ve düzenli olarak güncellediği standartlar ve kılavuzlar yayımlar. Bu belgeler; yangın söndürme sistemlerinden bina tasarımına, tehlikeli madde depolamadan acil durum müdahale prosedürlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.

NFPA’nin en bilinen standartlarından bazıları şunlardır:

NFPA 01: Yangın Kodu
NFPA 10: Taşınabilir yangın söndürücüler
NFPA 30: Yanıcı ve parlayıcı sıvıların depolanması
NFPA 70 (NEC): Elektrik kodu
NFPA 72: Yangın alarm sistemleri
NFPA 101: Yaşam güvenliği kodu
NFPA 704: Tehlikeli kimyasalların etiketlenmesi
NFPA 8506: Isı Geri Kazanımlı Buhar Jeneratörü Sistemlerinde Standart

NFPA Standartlarının Türkiye’deki Yasal Statüsü

NFPA standartları, Türkiye’de doğrudan bir yasal zorunluluk taşımasa da, birçok sektörde “iyi uygulama örneği” ve uluslararası kabul görmüş kılavuz olarak kabul edilir. Özellikle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, AFAD, İSGGM ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında hazırlanmış birçok düzenlemede NFPA referanslarına yer verilmektedir.

Ayrıca uluslararası sermayeli firmalar, sigorta kuruluşları, rafineri ve tank terminali işletmeleri gibi yüksek riskli alanlarda faaliyet gösteren şirketler, NFPA uyumluluğunu bir gereklilik olarak talep etmektedir.

İş güvenliği uzmanları için bu noktada önemli olan, NFPA standartlarının ülkemiz mevzuatı ile nasıl entegre edileceği konusunda yetkinliğini arttırmak olmalıdır.

Uygulamada En Sık Kullanılan NFPA Standartları ve Örnekler

NFPA 10 – Taşınabilir Yangın Söndürücüler

Bu standart, işyerlerinde bulundurulması gereken yangın söndürücülerin tipleri, konumlandırılması, bakım aralıkları ve test yöntemlerini düzenler.

Uygulama Örneği

Bir tersanede solvent kullanılan atölyeler için A sınıfı (katı madde), B sınıfı (sıvı) ve C sınıfı (elektriksel) riskler göz önüne alınarak çok maksatlı kuru kimyevi tozlu (ABC tipi) söndürücülerin kullanımı gereklidir.

NFPA 30 – Yanıcı ve Parlayıcı Sıvıların Depolanması

Bu standart, özellikle kimya ve akaryakıt sektörlerinde tehlikeli sıvıların tank, varil ya da kapalı ortamlarda nasıl depolanacağını detaylandırır.

Kritik Hususlar

Tanklar arası minimum mesafe
Havalandırma zorunlulukları
Topraklama ve kaçak izleme sistemleri

NFPA 70 – Ulusal Elektrik Kodu (NEC)

Bu standart, patlayıcı ortamlar dahil olmak üzere tüm elektrik tesisatlarının güvenli biçimde tasarlanması ve uygulanması için kural setidir.

Uygulama Notu

Türkiye’deki TS EN IEC 60079-0 gibi ATEX uyumlu sistemlerle birebir örtüşen bölümleri vardır.
EX-proof tesisat uygulamaları bu standarda dayanılarak denetlenebilir.

NFPA 704 – Tehlikeli Madde Etiketleme Sistemi

Kimyasal maddelerin fiziksel, sağlık ve reaktivite risklerini basit ve çarpıcı sembollerle gösteren elmas sistemidir.

Örnek

Amonyak: Sağlık (3), Yanıcılık (1), Reaktivite (0), Özel Risk: OX (oksitleyici)

İş güvenliği uzmanları için özellikle kimyasal depolama alanlarının görsel risk analizi bakımından kritik öneme sahiptir.

NFPA Standartlarının Risk Değerlendirme Sürecine Katkısı

İSG profesyonelleri için risk değerlendirmesi süreci, sadece tehlikeyi tanımlamak değil, ulusal ve uluslararası en iyi uygulamaları entegre etmek anlamına gelir.

NFPA, bu noktada;

Risk puanlaması (örneğin 704 sistemi ile)
Kaçış yollarının planlanması (NFPA 101 ile)
Yangın yükü analizi
Aktif ve pasif yangın önlemlerinin entegrasyonu

gibi çok sayıda başlıkta kullanılabilir.

NFPA Standartları ile Eğitim ve Denetim Süreci

İşyerlerinde periyodik eğitimlerde NFPA standartları kullanılarak:

Yangın sınıflarının ayırt edilmesi
Uygun söndürücü kullanımı
Acil durum prosedürlerinin uygulanması

gibi beceriler kazandırılabilir.

Denetimlerde ise

NFPA 25 (yangın sistemlerinin bakımı) kontrol listeleri
NFPA 101 ile çıkış yolları kontrolü
Elektrik panolarında NFPA 70’e uygunluk

gibi teknik kontrol başlıkları kullanılabilir.

İş Güvenliği Uzmanları İçin Yol Haritası

İş Güvenliği uzmanlarının, NFPA ile uyumlu ve etkin bir güvenlik yönetim sistemi kurabilmesi için önerilen adımlar:

1. Eğitim ve Belgelendirme
NFPA ve ilgili sistemler üzerine uluslararası sertifikalı eğitimlerin alınması.

2. Sektöre Özgü Standart Belirleme:
Her sektöre özel kritik NFPA standartlarının belirlenmesi (örneğin rafinerilerde NFPA 30, tekstilde NFPA 701 vb.)

3. Mevzuat Uyum Analizi:
Türk mevzuatı ile NFPA arasında örtüşen ve ayrışan alanların tespiti.

4. Risk Tabanlı Uygulama:
Yangın, patlama veya kimyasal maruziyet risklerinin NFPA verilerine göre yeniden değerlendirilmesi.

5. Dokümantasyon ve İzleme:
Periyodik testler, bakım faaliyetleri ve tatbikatlar NFPA’ye uygun şekilde planlanmalı ve belgelenmelidir.

Küresel Standartlarla Güvenli Geleceğe

NFPA standartları, sadece teknik bir referans seti değil, aynı zamanda güvenlik kültürünün evrensel bir dilidir. Türkiye’de iş güvenliği uzmanları, bu dili öğrenerek ve doğru biçimde uygulayarak, yalnızca mevzuat uyumunu değil, aynı zamanda kalıcı güvenlik alışkanlıklarını da işyerlerinde yerleştirebilirler.

Yangın, patlama ve elektriksel tehlikeler gibi yüksek riskli alanlarda, NFPA standartları sayesinde proaktif önlemler almak mümkündür. Her iş güvenliği uzmanı, sadece bugünün değil, geleceğin güvenliğini de şekillendirme sorumluluğuna sahiptir. Bu yolda NFPA, güçlü, bilimsel ve öncü bir rol üstlenmektedir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

İlgili Mevzuat Arayanlar Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=200712937&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ National Fire Protection Association (NFPA) https://www.nfpa.org/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği2 Temmuz 2025

26 Haziran 2025

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk dördüncüsü Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosunu…

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip, düşük parlama noktası olan maddelerin depolandığı tanklarda statik elektrik birikimi ciddi bir yangın ve patlama riskidir. Bu nedenle, statik elektrik kaynaklı yangın başlangıcı senaryoları üzerine tatbikat yapılması, personelin doğru müdahale becerileri geliştirmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Tatbikatın Amacı

Statik yükten kaynaklı yangın riskinin anlaşılması,
Doğru topraklama ve potansiyel dengeleme yöntemlerinin öğretilmesi,
Yangın anında ilk müdahale ve söndürme prosedürlerinin uygulanması,
Personelin panik yapmadan sistemli müdahale becerilerinin geliştirilmesi,
Alan güvenliğinin sağlanması ve tahliye organizasyonunun test edilmesi.

Tatbikatın Kapsamı

Tatbikat sadece tank üstü statik kaynaklı kıvılcım ve yangın başlangıcı senaryosunu kapsar.
İlgili alanlar: Pentan tank sahası, dolum-boşaltım bağlantıları, tank üstü platform, yangın söndürme ekipmanı odası.
Tatbikata tüm dolum, bakım, güvenlik ve acil müdahale ekipleri katılacaktır.

Tatbikatın Temel Senaryosu

Senaryo adımları:

Tank üstünde dolum hortumunun bağlantısı sırasında topraklama ihlali oluşur.
Statik yük birikimi sonucu tank üstü flanş civarında kıvılcım meydana gelir.
Kıvılcım, tank üstü buhar fazındaki pentan gazını tutuşturur.
Küçük çaplı bir alevlenme başlar.
Görevli personel yangını fark eder ve alarm verir.
Yangın ilk müdahale ekipleri çağrılır.
Yangın tüpleriyle ilk müdahale yapılır, köpük sistemleri devreye alınır.
Alan kontrollü şekilde boşaltılır, soğutma ve gaz izleme işlemleri başlatılır.
Alan güvenli hale getirilir.

Tatbikat Hazırlıkları

Malzemeler ve Ekipmanlar

Statik yük simülasyon cihazı,
Kontrollü ateşleme sistemleri (emniyetli kıvılcım üreticisi),
Yangın tüpleri (Köpüklü ve kuru kimyevi tozlu),
Sabit köpük sistemleri,
El tipi gaz dedektörleri,
Kişisel koruyucu donanımlar (KKD),
Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemleri.

Personel Görev Dağılımı

Tatbikat Yöneticisi
Yangın Müdahale Ekip Lideri
Dolum Operatörleri
Bakım Personeli
Güvenlik ve Tahliye Koordinatörü
İlkyardım Ekibi

Tatbikat Akışı

Başlangıç Hazırlıkları

Tüm ekip alanın güvenliğini sağlar.
Topraklama sistemleri ve yangın ekipmanları hazır bekletilir.
Tatbikatın “gerçek yangınmış gibi” yapılacağı hatırlatılır.

Olayın Başlangıcı

Simülasyon ekibi kontrollü kıvılcım çıkarır.
Tank üstü bağlantı flanşı çevresinde küçük bir alevlenme görülür.

Alarm Verilmesi

Yangını ilk fark eden operatör “Yangın, Yangın, Yangın!” diyerek sesli alarmı başlatır.
Yakın alarm butonuna basılarak ana alarm sistemi aktive edilir.

İlk Müdahale

Yangın söndürme eğitimi almış olan personel, 10-20 saniye içinde uygun tipte yangın söndürme tüpü ile müdahaleye başlar.
Yangın büyümeden köpüklü tüplerle üstten bastırılır.

İkinci Aşama Müdahale

Tank çevresindeki sabit köpük sistemleri devreye alınır.
Köpük başlıklarından tank üstüne sürekli köpük akışı sağlanır.
Bu aşamada, köpüğün yangın bölgesine tam temas ettiğinden emin olunur.

Alanın Boşaltılması

Dolum hattı otomatik vana sistemi ile kapatılır.
Tüm personel kontrollü bir şekilde toplanma noktasına tahliye edilir.
Alanın girişleri kapatılır.

Soğutma ve Gaz İzleme

Yangın tamamen söndürüldükten sonra tank üstü ve çevresi soğutma işlemleri yapılır.
Portatif gaz ölçüm cihazları ile patlayıcı gaz konsantrasyonu ölçülür.

Tatbikat Sonu Değerlendirme

Tüm süreç adım adım gözden geçirilir.
Eksikler ve iyileştirme alanları kaydedilir.
Katılımcı ekiplerle brifing yapılır.

Özel Uygulama Detayları

Statik Elektrik Önleme Önlemleri

Her dolum ve boşaltım öncesi topraklama kontrolü yapılmalı.
Tüm bağlantılar potansiyel dengeleme sistemine dahil edilmeli.
İletken hortumlar kullanılmalı.

Yangın Söndürme Teknikleri

Küçük kıvılcımlarda doğrudan köpüklü tüple müdahale edilir.
Gelişen yangınlarda sabit köpük sistemleri kullanılır.
Soğutma aşamasında tank cidarlarının sıcaklığı sürekli izlenir.

Tahliye ve Toplanma

Tank çevresi riskli alan ilan edilerek 30 metre çapında güvenlik perdesi oluşturulmalıdır.
Toplanma noktaları rüzgar yönü göz önünde bulundurularak seçilmelidir.

Riskler ve Önlemler

Risk	Önlem
Statik Elektrik Kıvılcımı	Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemlerinin kontrolü
Yangının Büyümesi	Hızlı ilk müdahale, sabit köpük sistemlerinin kullanımı
Personel Yaralanması	KKD kullanımı, hızlı tahliye
Patlayıcı Gaz Birikimi	Sürekli gaz izleme, havalandırma sağlanması

Tatbikat Sonu Değerlendirme Soruları

Alarm verme süresi ne kadar sürdü?
İlk müdahale doğru ekipmanla ve uygun teknikle yapıldı mı?
Alan zamanında ve güvenli şekilde boşaltıldı mı?
Köpük sistemi yeterli etki sağladı mı?
Tüm personel tahliye prosedürüne uygun davrandı mı?

Sonuç

Pentan gibi yüksek yanıcılık özelliğine sahip kimyasalların depolandığı alanlarda, statik elektrik sadece bir kıvılcım değil, potansiyel bir felaketin tetikleyicisidir. Bu nedenle, olası bir yangın anında panik değil, hazırlık ve refleks hâkim olmalıdır.

Senaryoya dayalı tatbikatlar, olayı kağıt üzerinde değil, gerçek yaşam koşullarında prova etmektir. Tatbikat yapılmayan her gün, riskin fark edilmediği gündür. Bu çalışmalarla sadece yangın söndürme becerisi değil, hayat kurtarma refleksi, sistem güvenliği ve ekip koordinasyonu da pekiştirilir.

Unutmayın: Tatbikat yapılmayan sistemde güvenlik varsayımdır. Tatbikat yapılan sistemde ise güvenlik, kontrol altına alınmış bir gerçekliktir.

Hazırlıklı olan kurumlar sadece iş süreçlerini değil, çalışanlarını da korur.

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu – Değerlendirme Formu

Başlık	Bilgi
Tatbikat Adı	Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu
Tatbikat Tarihi	…/…/202….
Tatbikat Yeri	…………………………… ……..Firması Dolum Alanı / Pentan Depolama Tesisi
Tatbikat Yöneticisi / İSG Koordinatörü	[Ad Soyad]
Gözlemciler	[Ad Soyad – Unvan]
Tatbikata Katılan Birimler	Operatörler, Acil Durum Müdahale Ekibi, Güvenlik, İlk Yardım, İletişim
Tatbikata Katılan Personel Sayısı	…….
Tatbikat Başlangıç Saati	…:…
Tatbikat Bitiş Saati	…:…

Yangınla Mücadele ve Kontrol

Değerlendirme Başlığı	Puan (0-10)	Açıklamalar
Yangın söndürme tekniklerinin uygunluğu	………	Köpük tekniği, püskürtme mesafesi, yaklaşım taktiği
Sabit söndürme sistemlerinin devreye alınması	………	Köpük sisteminin zamanında ve doğru kullanımı
Yangının kontrol altına alınma süresi	………	Ne kadar sürede yangın kontrol altına alındı?

Değerlendirme Başlığı	Puan (0-10)	Açıklamalar
Soğutma işlemleri yeterliliği	………	Tank ve çevrenin uygun şekilde soğutulması
Gaz dedektörleri ile patlayıcı atmosfer ölçümleri	………	Hava kalitesi kontrolü, güvenlik teyidi

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği26 Haziran 2025

24 Haziran 2025

Pentan Tankı Acil Durum Müdahale Planı

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk ikinci Pentan Tankı Acil Durum Müdahale Planını inceleyebilirsiniz.

Endüstriyel süreçlerde kullanılan kimyasalların görünmeyen etkileri, çoğu zaman yalnızca üretim hatlarında değil; çalışan sağlığında, çevre güvenliğinde ve işletmenin geleceğinde derin izler bırakır. Pentan, bu görünmeyen ama son derece tehlikeli kimyasallardan biridir.

Yüksek uçuculuğu, düşük parlama noktası ve neredeyse kokusuz yapısı nedeniyle sızıntı ya da patlama gibi senaryolarda anında fark edilemeyebilir ve birkaç dakika içinde büyük bir felakete dönüşebilir. Bu nedenle Pentan içeren sistemlerin yer aldığı tüm tesislerde, acil durum müdahale planlarının sadece “hazırda” değil, aynı zamanda “ezberde” olması gerekir.

Gerçek bir olay anında saniyelerin dahi kritik olduğu unutulmamalıdır. Eğitimli personel, doğru ekipman ve eksiksiz müdahale planları hayati farklar yaratır. Burada sunulan adımlar ve prosedürler, yalnızca yasal yükümlülükleri yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda bir işletmenin sosyal sorumluluğunu ve çalışanlarının yaşam hakkına gösterdiği saygıyı da temsil eder.

Bu kapsamlı planlama yalnızca bir “evrak” değil, çalışanların her gün omuzladığı riske karşı oluşturulan bir güvenlik zırhıdır. Çünkü kriz anında hazırlıksız olmak, sadece ekipmanı değil, hayatları da kaybetmek anlamına gelir.

Pentan Sızıntısı Durumu

İlk Müdahale

Gaz algılama alarmı verildiğinde derhal alan boşaltılır.
Kıvılcım yaratabilecek tüm ekipmanlar kapatılır.
Alan hızlı şekilde havalandırılır.

Tahliye

Sızıntı bölgesinin 50 metre çevresi boşaltılır.
Önceden belirlenen acil toplanma noktalarına gidilir.

Ekipler

İlk müdahale ekibi sızıntı kaynağını lokalize etmeye çalışır (EX-proof gaz algılama cihazı ile).
Teknik ekip, güvenli kapatma prosedürünü uygular.

İletişim

Güvenlik Merkezi’ne ve İşyeri Sağlık Güvenlik Birimi’ne anlık bildirim yapılır.
Yetkili makamlarla (İtfaiye, Çevre Müdürlüğü) iletişime geçilir.

Ekipmanlar

EX-proof vantilatörler
Kimyasal sızıntı bariyerleri
Solunum koruma maskeleri (SCBA)

Toparlanma

Hava ölçümleri “güvenli seviye” değerine dönene kadar giriş yasaklanır.

Yangın Çıkması Durumu

İlk Müdahale:

Alarm verilir ve çalışanlar en yakın güvenli çıkışlardan tahliye edilir.
Yangın söndürme sistemleri (CO₂ veya kuru kimyevi) aktive edilir.

Tahliye:

Tesis tamamen boşaltılır.
Rüzgar yönü dikkate alınarak toplanma alanına hareket edilir.

Ekipler:

Yangınla Mücadele Ekibi, ilk müdahaleyi yapar.
İtfaiye ekiplerine olay yeri teslim edilir.

İletişim:

İtfaiye ve acil sağlık birimleri anında çağrılır.
Şirket yönetimine ve HSE departmanına bildirim yapılır.

Ekipmanlar:

EX-proof sabit söndürme sistemleri
Taşınabilir CO₂ tüpleri
Isı koruyucu kıyafetler

Toparlanma:

Yangın tamamen kontrol altına alındıktan sonra hasar tespiti yapılır.
Yeniden başlatmadan önce tesis denetimden geçirilir.

Patlama Riski Tespit Edilmesi Durumu

İlk Müdahale:

Alan acil olarak boşaltılır.
Elektrik sistemleri kontrollü şekilde kapatılır.

Tahliye:

En geniş mesafe tahliyesi yapılır (minimum 100 metre).

Ekipler:

Patlama risk uzmanı ekibi (tehlikeli gaz ölçüm uzmanı) risk analizi yapar.
Tesisin kapatılması yönünde karar verilirse yönetim devreye girer.

İletişim:

Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) gibi resmi kurumlara haber verilir.
Çevre güvenliği için emniyet birimleriyle koordinasyon kurulur.

Ekipmanlar:

İnert gaz sistemleri
Acil tahliye sistemleri
Yüksek dayanımlı koruma ekipmanları

Toparlanma:

Risk ortadan kalkana kadar tesis kapalı kalır.
Hasar tespit ekibi değerlendirme raporu sunar.

Sağlık Acil Durumu (Zehirlenme, Yanık vb.)

İlk Müdahale:

Etkilenen kişiye solunum desteği verilir (varsa oksijen).
Kimyasal bulaş varsa duş sistemleri çalıştırılır.

Tahliye:

Yaralı hızlıca güvenli alana taşınır.

Ekipler:

İlkyardım ekibi hemen müdahale eder.
Sağlık birimleri sevk edilir.

İletişim:

112 Acil Servis’e haber verilir.
İşyeri hekimi olay yerine yönlendirilir.

Ekipmanlar:

Acil durum ilkyardım kitleri
Taşınabilir göz duşları ve vücut duş sistemleri
Solunum cihazları

Toparlanma:

Olay kaydı tutulur ve gerekirse rehabilitasyon süreçleri başlatılır.

📈 📈 📈

İlave Müdahale Önlemleri

Her acil durum tipi için yıllık en az iki tatbikat yapılmalı.
Acil durum kitleri (sızıntı kitleri, yanmaz elbiseler) yılda bir kez yenilenmeli.
Tüm çalışanlar yılda en az bir acil durum eğitimine katılmalıdır.

Plan Kâğıtta Kalırsa, Kriz Gerçek Olur

Pentan içeren sistemlerle çalışan her tesis, doğası gereği her gün bir riskin kenarında yürür. Bu riskin felakete dönüşüp dönüşmemesi, sadece kullanılan teknolojilere değil, insan faktörüne –yani bilgiye, eğitime ve hazırlığa– bağlıdır. En ileri güvenlik sistemleri bile insan davranışıyla uyumlu olmadıkça işlevini yitirir. Bu nedenle acil durum planları, yazılı prosedürlerden ibaret değil; sahada tekrar tekrar tatbik edilen, sorgulanan, geliştirilen bir canlı doküman olmalıdır.

Bu yazıda ele alınan dört ana acil durum senaryosu (sızıntı, yangın, patlama riski, sağlık acili) gerçek bir olayda birbirine zincirleme şekilde bağlanabilir. Dolayısıyla her personelin, sadece kendi görevini değil, tüm sistemin nasıl işlediğini de bilmesi gerekir. Unutmayalım ki, yangınla mücadelede başarılı olamayan bir ekip, patlamaya neden olabilir; sızıntıyı geç fark eden bir vardiya, çok sayıda zehirlenme vakası yaşanmasına yol açabilir. Bu nedenle bütüncül düşünmek, tüm süreçleri entegre biçimde planlamak ve yönetmek, iş sağlığı ve güvenliğinin omurgasını oluşturur.

İSG bir “sonradan düşünülmesi gereken” bir konu değil, işin ta kendisidir.

Çünkü işleyen bir sistem, yalnızca üretim yapan değil, krizleri de öngörüp yönetebilen sistemdir.

Her satırı bir canın sorumluluğunu taşıyan bu planın, sadece okunmakla kalmayıp, uygulanması ve yaşatılması dileğiyle…

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni24 Haziran 2025

21 Haziran 2025

Pentan Tankı Yangın Risk Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin otuz dokuzuncu Pentan Tankı Yangın Risk Analizini inceleyebilirsiniz.

Pentan, son derece uçucu, düşük parlama noktasına sahip ve patlayıcı potansiyeli yüksek bir alifatik hidrokarbondur. Kimya, ilaç, plastik ve enerji sanayilerinde yaygın olarak kullanılan pentan; depolama, dolum, transfer ve taşıma süreçlerinde özel güvenlik önlemleri gerektiren, yangın açısından yüksek riskli bir maddedir. Bu bağlamda, pentan tanklarının yangın riski analizi, yalnızca endüstriyel güvenlik açısından değil, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirlik, işçi sağlığı ve kritik operasyonların sürekliliği açısından da stratejik önem taşımaktadır.

Pentan Tankı Yangın Risk Analizi, yangın güvenliği mühendisliği ilkeleri, TS EN ISO 31010 Risk Değerlendirme Standartları, NFPA 30 (Flammable and Combustible Liquids Code) ve SEVESO III Direktifi gibi ulusal ve uluslararası düzenlemeler ışığında hazırlanmıştır. Çalışmada, pentan tankı çevresindeki prosesler ve yardımcı sistemler detaylı olarak incelenmiş; olası yangın senaryoları, tetikleyici unsurlar ve zincirleme etki mekanizmaları sistematik olarak analiz edilmiştir.

Analiz süreci; tehlike tanımlama (HAZID), olay ağacı analizi (ETA), hata türü ve etkileri analizi (FMEA), yangın yayılım simülasyonları ve insan faktörü değerlendirmeleri gibi çok katmanlı metodolojilerle desteklenmiş, birçok makaleden yararlanılmıştır. Bu sayede yalnızca fiziksel yangın tetikleyicileri değil, aynı zamanda operasyonel hatalar, bakım eksiklikleri, ihmal kaynaklı kıvılcım oluşumları ve elektriksel arızalar gibi insan kaynaklı riskler de kapsamlı şekilde ele alınmıştır.

Bu çalışmanın amacı, pentan tankı yangın risklerine karşı proaktif ve önleyici bir yaklaşım geliştirmek, işletme genelinde entegre yangın güvenliği stratejilerinin oluşturulmasına katkı sağlamak ve olası can kaybı, çevresel yıkım ve ekonomik zararın önüne geçilmesine yardımcı olmaktır.

Unutulmamalıdır ki, kimyasal yangınlar önlenebilir felaketlerdir. Ancak bu, yalnızca mühendislik sistemlerinin değil, aynı zamanda kurumsal bilinç, sürekli eğitim ve sistematik denetimin birlikte işlemesiyle mümkündür. Bu rapor, tam da bu amaca hizmet etmek üzere tasarlanmış, bilimsel temelli ve uygulama odaklı bir analiz bütünüdür.

Pentan Tankı Yangın Risk Analizi

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Statik elektrik boşalması	Uygunsuz topraklama	Tank sahası	Yangın, patlama	Statik elektrik önleyici sistemler	3	5	15
Kıvılcım oluşumu	Metal sürtünmesi	Dolum alanı	Yangın	Antistatik ekipman kullanımı	3	5	15
Tank havalandırmasının yetersiz olması	Havalandırma arızası	Tank üstü	Buhar birikimi ve yangın	Periyodik havalandırma kontrolleri	3	5	15
Sıcak çalışma (kaynak vb.)	İzin alınmadan çalışma	Tank çevresi	Yangın başlangıcı	Sıcak çalışma izin prosedürü	3	5	15
Elektrik arızası	Kısa devreler	Tesis içi kablo sistemleri	Yangın, elektrik kesintisi	Ex-proof ekipman ve periyodik bakım	3	5	15
Yanıcı malzeme birikimi	Temizlik yetersizliği	Tank çevresi	Yangının yayılması	Temizlik ve atık yönetimi programı	3	4	12
Sigara içilmesi	Yasağa uyulmaması	Tank sahası	Ani yangın	Saha içi mutlak sigara yasağı ve denetim	2	5	10
Yıldırım düşmesi	Doğal afet	Tank sahası	Patlama, büyük yangın	Yıldırımdan korunma sistemleri kurulması	2	5	10
Taşma ve sızıntı sonrası buhar birikimi	Dolum hataları	Tank çevresi	Yangın, patlama	Otomatik dolum kesme sistemleri	3	5	15
Tank çatlakları	Mekanik yorgunluk	Tank yapısı	Sızıntıdan dolayı yangın	Düzenli tank muayenesi	3	5	15
Aşırı sıcaklıklar	İklim koşulları	Tank yapısı	Buhar basıncı artışı ve yangın	Tank izolasyonu ve sıcaklık izleme	2	5	10
Yanıcı sıvı dökülmesi	Operasyon hatası	Dolum alanı	Yangın, çevre kirliliği	Dökülme bariyerleri ve absorbanlar	3	5	15
Yakıtlı araçların yakın çalışması	Kıvılcım veya sıcak yüzey	Tank sahası	Yangın	Araç erişim kontrolü	2	5	10
Vana veya bağlantı sızıntıları	Ekipman aşınması	Boru sistemleri	Buhar kaçışı, yangın riski	Periyodik sızıntı kontrolleri	3	5	15
Yanıcı gaz birikimi	Yetersiz havalandırma	Tank çevresi	Patlama, yangın	Gaz algılama sistemleri kurulması	3	5	15
Otopark alanında yangın	Araç arızası	Tank sahasına yakın park alanı	Yayılma riski	Otopark mesafe kuralları	2	5	10
Acil durum ekipmanlarının eksikliği	Denetim eksikliği	Tank sahası	Yangına geç müdahale	Yangın söndürme ekipmanlarının kontrolü	3	4	12
Tehlikeli atıkların uygunsuz depolanması	Eğitim eksikliği	Atık depolama alanı	Yangın çıkışı	Atık yönetim prosedürü	3	4	12
Yanıcı gaz algılayıcılarının arızası	Periyodik bakım yapılmaması	Gaz algılama sistemleri	Tehlikenin geç algılanması	Gaz algılayıcı bakım programı	3	5	15
Elektrik panolarında aşırı yüklenme	Yetersiz pano yönetimi	Elektrik sistemleri	Yangın	Yük dengelemesi ve koruma röleleri	3	5	15
Sıcak yüzeylere yanıcı madde teması	İhmal	Operasyon alanı	Yangın başlangıcı	Sıcaklık kontrol prosedürleri	3	5	15
Elektriksel topraklama hatası	Eksik montaj	Tüm saha	Kıvılcım ve yangın	Topraklama testleri yapılması	3	5	15
Yanıcı gazların tahliyesinde sorun	Tahliye sistem arızası	Tank üstü tahliye sistemleri	Patlama, yangın	Tahliye sistem bakımı	3	5	15
Eksik veya arızalı yangın dolapları	Bakım eksikliği	Yangın savunma sistemleri	Yangınla mücadelede yetersizlik	Yangın dolabı bakım planı	3	4	12
Köpük sisteminin çalışmaması	Test edilmemesi	Yangın savunma sistemleri	Yangının yayılması	Köpük sistem test programı	3	5	15
Acil durum kaçış yollarının kapalı olması	Düzensizlik, ihmal	Çalışan güvenliği	Panik ve yaralanmalar	Kaçış yolları kontrol prosedürü	2	5	10
Yangın alarm sisteminin arızalı olması	Elektriksel arıza	Tüm saha	Yangının geç algılanması	Alarm sistemi bakım prosedürü	3	5	15
Yanıcı madde depolarının uygunsuz yerleşimi	İhmal	Depolama alanları	Yangın riski artışı	Uygun depolama planı yapılması	3	5	15
Elektrik kablolarının yıpranması	Çevresel etkiler	Elektrik tesisatı	Kısa devre, yangın	Kablo yalıtım kontrolleri	3	5	15
Tank üstü bakımda sıcak kaynak yapılması	Uygunsuz çalışma izni	Tank üstü	Yangın, patlama	Sıcak iş izin prosedürü	3	5	15
Pompa motorlarının aşırı ısınması	Aşırı yüklenme	Dolum/boşaltım pompaları	Yangın	Motor sıcaklık sensörleri kullanımı	3	5	15
İSG talimatlarına uyulmaması	Bilinçsizlik	Tüm operasyonlar	Yangın riski	Sürekli eğitim ve denetim	3	4	12
Yangın tatbikatlarının eksik yapılması	Zaman eksikliği	Çalışanlar	Geç müdahale	Düzenli tatbikat planı	3	4	12
Yangına dayanıklı olmayan ekipman kullanımı	Yanlış malzeme seçimi	Elektrik ve mekanik sistemler	Yangın başlatma riski	Yangına dayanıklı ekipman kullanımı	3	5	15
Depolama alanlarının aşırı doluluğu	Lojistik hatası	Tank çevresi	Yangının hızla yayılması	Depolama kapasite limitleri uygulanması	3	5	15
Yanıcı olmayan maddelerin kontamine olması	Yanıcılarla karışım	Atık alanları	Yangın çıkışı	Atık yönetim prosedürü	3	4	12
Yangın söndürme sistemlerinin yetersiz kapasitesi	Yanlış kapasite seçimi	Yangın savunma sistemleri	Yangının kontrol edilememesi	Sistem kapasite hesaplamalarının revizyonu	3	5	15
Yanıcı gaz transferi sırasında sızıntı	Bağlantı hatası	Dolum/boşaltım hatları	Yangın, patlama	Otomatik sızıntı algılama sistemleri	3	5	15
Yanıcı madde konteynerlerinin yanlış etiketlenmesi	Bilgi eksikliği	Depolama sahası	Yanlış müdahale	Etiketleme prosedürleri uygulanması	3	4	12

Saha deneyimlerim, dünya genelinde yaşanmış kaza raporları incelemelerim ve uluslararası standartlar (API 620, API 650, OSHA, NFPA, ATEX direktifleri vb.) referans alarak hazırlanmıştır.

Başlık	Açıklama
Tehlike Başlığı	Gerçek saha tehlikesi başlığı
Olası Nedenler	Tehlikeyi tetikleyebilecek sebepler
Etkilenen Alanlar / Sistemler	Riskten etkilenecek bölümler
Olası Sonuçlar	Gerçekleşirse olacak etkiler
Mevcut / Önerilen Kontroller	Alınması gereken önlemler
Olasılık	1-5 arası
Şiddet	1-5 arası
Risk Skoru (L x S)	Olasılık × Şiddet
Kategori	İlgili saha kategorisi (Dolum, Depolama, Bakım, Acil Durum vs.)

Hazard Identification (Tehlike Tanımlama) + 5×5 Risk Değerlendirme Matrisi (Olasılık × Şiddet)

Risk Skorları Renk kodları
- 1–5: Düşük Risk
- 6–10: Orta Risk
- 11–15: Yüksek Risk
- 16–25: Çok Yüksek Risk

Pentan Tankı, İş Sağlığı ve Güvenliği Riskleri konulu serinin ana hatlarını tek bir yerde görebilmeniz için aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.

Pentan Tankı 13 Kategori Genel Özet Tablosu

Kategori	Toplam Madde Sayısı	Kritik Riskli Madde Sayısı (Risk Skoru ≥ 15)	Öne Çıkan Önlemler
Dolum ve Boşaltım İşlemleri Riskleri	40	8	Yüksek düzeyde gaz dedektörleri, aşırı dolumu önleyici sistemler
Depolama Süreci Riskleri	40	6	İyi havalandırma, sıcaklık kontrolü
Tank Bakım ve Onarım Riskleri	40	9	Kapalı alan izin prosedürleri, patlayıcı gaz ölçümü
Tankın Çevresel Etkileri Riskleri	40	5	Toprak ve su izleme, kaçak önleme sistemleri
Acil Durum Yönetimi Riskleri	40	10	Etkili acil durum planı, yangın tatbikatları
Müdahale Senaryoları Riskleri	40	11	Acil müdahale kitleri, kurtarma eğitimi
Mekanik Riskler	40	7	Mekanik bağlantı kontrolleri, koruma ekipmanları
Kimyasal Riskler	40	13	MSDS eğitimi, kimyasal sızıntı ekipmanları
Elektriksel Riskler	40	6	Patlamaya dayanıklı ekipman kullanımı, topraklama kontrolleri
İnsan Kaynaklı Riskler	40	8	Eğitim ve yetkilendirme programları
Yangın Riski	40	15	Yangın söndürme sistemleri, kıvılcım önleyici tedbirler
Patlama Riski	40	17	EX-proof ekipmanlar, inert gaz sistemleri
Sağlık Riskleri	40	9	PPE kullanımı, düzenli sağlık taramaları

Pentan Tankı Risk Analizinin 450 Maddesinin Grafik Dağılımı

Pentan tankları, yüksek riskli yanıcı kimyasal maddelerin depolanmasında kullanılan stratejik tesislerdir. Bu çalışma kapsamında gerçekleştirilen yangın risk analizi, tehlikenin yalnızca kimyasal özelliklerde değil, aynı zamanda süreç bütünlüğü, insan davranışı ve sistem yetersizliklerinde de gizlendiğini açıkça ortaya koymuştur.

Pentanın düşük parlama noktası, buhar yoğunluğu ve havayla kolayca patlayıcı karışımlar oluşturabilme kapasitesi; en küçük ihmalin bile büyük çaplı yangın veya patlama ile sonuçlanabileceğini göstermektedir. Bu nedenle alınacak önlemlerin geçici değil, süreklilik arz eden bir güvenlik kültürü çerçevesinde yapılandırılması elzemdir.

Analiz sonucunda şu temel gerçekler öne çıkmıştır:

Erken tespit sistemleri (gaz dedektörleri, sıcaklık sensörleri) sadece varlık olarak değil, işlevsellik açısından da sürekli izlenmeli,
Yangınla mücadele sistemleri (köpük, inert gaz sistemleri, otomatik sprinkler) düzenli bakım ve tatbikatlarla aktif kalmalıdır,
İnsan hatasına dayalı yangın tetikleyicileri (statik elektrik, açık alev kullanımı, bilinçsiz temizlik faaliyetleri) özel prosedürlerle engellenmelidir,
Acil durum planları ve yangın senaryoları, güncel saha verileriyle sürekli test edilerek iyileştirilmelidir.

Yangın, çoğu zaman ilk birkaç saniyede kaderi belirler. Bu süre içinde çalışanın kararı, sistemin refleksi, dedektörün hassasiyeti ya da vana otomasyonunun gecikmesi her şeyin yönünü tayin eder. Bu gerçekler ışığında, yangını yalnızca söndürmeye değil, başlamadan önce durdurmaya odaklı bir bakış açısına ihtiyaç vardır.

Pentan Tankı Yangın Risk Analizinin nihai amacı; pentan tanklarıyla çalışan tüm paydaşlara önleyici yaklaşımı sistemleştiren, bilimsel verilere dayalı, sahaya uygulanabilir bir güvenlik perspektifi kazandırmaktır. Çünkü her önlenmiş yangın, yalnızca bir tankı değil; bir hayatı, bir çevreyi, bir üretimi, bir işletmeyi kurtarır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği21 Haziran 2025

5 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-21: Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin yirmi üçüncü Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı operasyonlarında yangın güvenliği ve tutuşma riski üzerine odaklanmaktadır.

Pentan, oldukça volatile ve patlayıcı bir kimyasal bileşen olup, herhangi bir kıvılcım, yüksek ısı ya da uygun olmayan koşullar altında yangın ve patlama riski taşıyan bir maddedir. Bu sebeple, pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi, hem çalışanların güvenliği hem de çevre sağlığı açısından kritik öneme sahiptir.

Yangın güvenliği, özellikle tehlikeli kimyasalların depolandığı tesislerde en yüksek önceliğe sahip olmalıdır. Olası bir yangın, yalnızca tesisin altyapısını tahrip etmekle kalmaz, aynı zamanda çevresel felaketlere, ciddi insan yaralanmalarına ve hatta can kayıplarına yol açabilir.

Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizi, yangın ve tutuşma risklerini detaylı bir şekilde inceleyerek, bu tür olayların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması için gerekli güvenlik önlemlerini belirlemeyi hedeflemektedir. Ayrıca, yangın güvenliği konusunda alınması gereken önlemler, sadece tesisin iç yapısı ile sınırlı kalmamalı; yangın tatbikatları, acil durum ekipmanları ve sürekli izleme sistemleri gibi unsurlarla güçlendirilmelidir.

Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi yüksek riskli tesislerde yangın güvenliği sağlamak için gerekli olan tüm adımları ve stratejileri kapsamlı bir şekilde ele almaya çalıştım. Katkılarınız ile çok daha iyihale geleceğine eminim.

🔺 **HZ-21 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı işletmesinde yangın güvenliği önlemlerinin yetersiz olması veya tutuşma risklerinin göz ardı edilmesi.

🔸 1. Kontrol Noktası: Yangın Güvenliği Protokolü Var mı?

Evet:
- İşletme, yangın güvenliği protokollerini oluşturmuş ve bu protokoller tüm çalışanlara düzenli olarak eğitimle aktarılmaktadır.
  ✅ Sonuç: Yangın güvenliği için belirlenmiş adımlar ve protokoller çalışanlar tarafından bilinmekte, yangın anında etkili bir müdahale yapılmaktadır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Yangın güvenliği protokollerinin varlığı ya da uygulanabilirliği yok.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Yangın Tespit ve Alarm Sistemleri Kurulmuş mu?
  - Evet:
    - Yangın tespiti için sensorlar, alarm sistemleri ve otomatik yangın söndürme sistemleri mevcuttur.
      ⚠️ Sonuç: Yangın riski anında tespit edilir ve erken müdahale sağlanır.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Yangın tespit sistemleri ve alarm sistemleri yok.
      ❌ Sonuç: Yangın riski geç tespit edilir, erken müdahale mümkün olmaz.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 3. Kontrol Noktası: Yangın Söndürme Ekipmanları Mevcut mu?

Evet:
- Yangın söndürme ekipmanları (örneğin, yangın söndürücüler, yangın tüpleri, su sistemleri) her alanda bulundurulmakta ve bakımları düzenli olarak yapılmaktadır.
  ✅ Sonuç: Yangın çıktığında hızlı ve etkin müdahale yapılabilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Yangın söndürme ekipmanları eksik veya kullanılmaz durumda.
  ❌ Sonuç: Yangın söndürme müdahalesi yetersiz olabilir, yangın büyüyebilir.
- Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Elektrik Sistemleri Güvenli mi?

Evet:
- Elektrik sistemleri yangın güvenliği göz önünde bulundurularak tasarlanmış ve düzenli olarak bakımları yapılmaktadır.
  ✅ Sonuç: Elektrik arızaları ve kısa devreler sonucu yangın riski düşük olur.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Elektrik sistemlerinde yangına neden olabilecek arızalar olabilir.
  🔸 5. Kontrol Noktası: Yüksek Isı ve Alev Üreten Cihazlar Güvenli mi?
  - Evet:
    - Yüksek ısı ve alev üreten cihazlar güvenli çalışma koşullarına uygun şekilde yerleştirilmiş ve izlenmektedir.
      ⚠️ Sonuç: Bu cihazlardan kaynaklanacak yangın riski minimize edilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Yüksek ısı ve alev üreten cihazlar güvenli olmayan şekilde kullanılmaktadır.
      ❌ Sonuç: Bu cihazlardan kaynaklanan bir kıvılcım veya aşırı ısınma yangına yol açabilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 6. Kontrol Noktası: Yangın Güvenliği Eğitimleri Veriliyor mu?

Evet:
- Çalışanlar düzenli olarak yangın güvenliği eğitimi almakta ve yangın tatbikatlarına katılmaktadır.
  ✅ Sonuç: Yangın anında çalışanlar ne yapacaklarını bilir, yangının büyümesi engellenebilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Çalışanlar yangın güvenliği eğitimine katılmıyor.
  ❌ Sonuç: Yangın anında çalışanlar doğru müdahaleyi yapamayabilir ve yangın daha büyük zararlara yol açabilir.
- Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryomuzun Özeti

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Yangın güvenliği protokolleri var, tespit ve alarm sistemleri mevcut, eğitim veriliyor	Düşük
2	Yangın güvenliği protokolleri yok, tespit sistemleri yok, eğitim eksik	Yüksek
3	Yangın güvenliği protokolleri var, söndürme ekipmanları eksik	Orta
4	Yangın güvenliği protokolleri yok, elektrik sistemi arızalı	Çok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Yangın güvenliği protokollerinin oluşturulması ve düzenli olarak tüm çalışanlara öğretilmesi, acil durumlarda yapılacak müdahalelerin etkili olmasını sağlar.
Yangın tespit ve alarm sistemlerinin kurulması, yangının çok erken bir aşamada tespit edilmesini sağlar, bu da yangının büyümesini engeller.
Yangın söndürme ekipmanlarının düzenli olarak kontrol edilmesi ve çalışır durumda olması gerekmektedir. Yangın söndürücüler, su sistemleri gibi ekipmanların bakımları düzenli olarak yapılmalıdır.
Elektrik sistemlerinin güvenli hale getirilmesi ve olası arızaların önlenmesi için periyodik bakım yapılmalıdır. Yangın çıkartabilecek tüm elektriksel cihazlar kontrol edilmelidir.
Yüksek ısı ve alev üreten cihazların güvenli bir şekilde çalıştığından emin olunmalı ve yangın riski oluşturabilecek durumlar gözden geçirilmelidir.
Yangın güvenliği eğitimlerinin düzenli olarak verilmesi ve tatbikatların yapılması, çalışanların doğru bir şekilde eğitilmesini sağlar ve herhangi bir yangın durumunda paniği engeller.

Yangın güvenliği ve tutuşma riski, pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde kritik bir öneme sahiptir. Pentan gibi patlayıcı kimyasalların depolandığı tesislerde yangın, yalnızca maddi hasara yol açmakla kalmaz, aynı zamanda çalışanlar ve çevre için büyük tehditler oluşturabilir.

Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizi, yangın risklerini ve tutuşma olasılıklarını değerlendirerek, bu tür felaketlerin önlenmesi ve olumsuz etkilerinin minimize edilmesi için alınması gereken güvenlik önlemleri üzerinde özellikle durmuştur.

Yangın güvenliği yönetimi, yalnızca ekipmanlarla değil, aynı zamanda prosedürlerin, çalışan eğitimlerinin ve düzenli tatbikatların etkin bir şekilde uygulanmasıyla sağlanabilir. Yangına karşı duyarlılık artırılmalı, olası yangın senaryoları önceden simüle edilerek, her durumda hızlı ve etkili müdahale stratejileri oluşturulmalıdır.

Sonuç olarak, Yangın Güvenliği ve Tutuşma Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi tehlikeli kimyasalların depolandığı tesislerde yangın güvenliğini sağlamak için gerekli stratejileri ve prosedürleri sunarak, güvenli ve verimli bir çalışma ortamının oluşturulmasına yardımcı olmaktadır.

Yangın ve tutuşma risklerinin doğru bir şekilde yönetilmesi, tesisin hem güvenliğini hem de operasyonel sürekliliğini sağlayacak en önemli adımlardan biridir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği5 Haziran 2025

1 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-17: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on dokuzuncusunda Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Petrokimya ve rafinaj tesislerinde kullanılan yanıcı kimyasal depolama sistemleri, yüksek risk profili taşıyan operasyonlardır. Bu tesislerdeki tank sistemleri, özellikle pentan gibi düşük parlama noktasına sahip hidrokarbonların depolandığı alanlarda, küçük bir ihmalin dahi felaketle sonuçlanabileceği karmaşık senaryoları barındırır.

Bu bağlamda, Pentan Tankı gibi kritik ekipmanların güvenli işletimi, sadece mühendislik kontrolleri ile değil, aynı zamanda personel güvenliği önlemleri ve etkin çalışan ikaz sistemleri ile desteklenmelidir.

Bu çalışmada, Pentan Tankın’da meydana gelebilecek potansiyel bir sızıntı ya da patlama senaryosunun, çalışan güvenliğini nasıl etkileyebileceği; uyarı sistemlerinin bu senaryolardaki rolü ve başarım yüzdeleri; Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis) yaklaşımı kullanarak değerlendirmeye çalıştım.

Böylece, sistemin risk kontrol kapasitesi ölçmüş, zafiyet alanları sayısal olarak modellenmiş oldum. Elde ettiğim sonuçlarla, sahada alınması gereken önleyici ve düzeltici tedbirler için veri temelli bir yol haritası sunmaya çalıştım. Katkı ve görüşleriniz ile çok daha iyi hale getirebileceğimize eminim.

HZ-17: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 **HZ-17 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Patlama veya yangın sonucu personelin güvenliğini sağlamak ve doğru bir şekilde tahliye edilmesini sağlamak için çalışan ikaz sistemlerinin etkinliği.

🔸 1. Kontrol Noktası: Personel Güvenliği İçin İkaz Sistemleri Var mı?

Evet:
- Çalışanları bilgilendirecek sesli ve görsel ikaz sistemleri mevcuttur.
  ✅ Sonuç: Çalışanlar yangın veya tehlike durumunda hemen bilgilendirilir, güvenli tahliye sağlanır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- İkaz sistemleri eksik veya yetersizdir.
  🔸 2. Kontrol Noktası: İkaz Sistemleri Düzenli Olarak Test Ediliyor mu?
  - Evet:
    - İkaz sistemlerinin düzenli olarak testleri yapılıyor ve bakımları sağlanıyor.
      ⚠️ Sonuç: Arızalar tespit edilip giderilir, ikaz sistemi her zaman çalışır durumda.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - İkaz sistemlerinin bakımları yapılmıyor.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Çalışanlar Tahliye Eğitimine Katılıyor mu?
      - Evet:
        
        Çalışanlar, düzenli olarak tahliye eğitimi almakta ve tatbikatlar yapılmaktadır.
        ⚠️ Sonuç: Çalışanlar acil durumlarda etkili bir şekilde tahliye edilebilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Düşük
      - Hayır:
        
        Çalışanlar yeterli eğitim almadı.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Acil Durum Çıkış Yolları Açık mı ve Erişilebilir mi?
        
        Evet:
        
        Acil çıkış yolları her zaman açık ve erişilebilir.
        ⚠️ Sonuç: Acil durumda çalışanlar hızlıca tahliye edilebilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Düşük
        
        Hayır:
        
        Çıkış yolları engellenmiş veya tıkanmış.
        ❌ Sonuç: Tahliye işlemi gecikir veya engellenir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	İkaz sistemleri var, eğitimli çalışanlar, açık çıkış yolları	Düşük
2	İkaz sistemleri eksik, eğitim yetersiz, çıkış yolları engellenmiş	Çok Yüksek
3	İkaz sistemleri var, eğitimli çalışanlar, fakat çıkış yolları tıkalı	Yüksek
4	İkaz sistemleri eksik, çıkış yolları engellenmiş, eğitim yok	Çok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

İkaz sistemleri (sesli ve görsel) düzenli olarak kurulmalı ve her iki sistem de her türlü acil durumda etkin bir şekilde çalışmalıdır.
İkaz sistemlerinin düzenli bakımları yapılmalı ve periyodik testler gerçekleştirilmeli, her türlü arıza hemen giderilmelidir.
Acil durum tahliye tatbikatları düzenli olarak yapılmalı ve çalışanların bu tatbikatlara katılımı sağlanmalıdır.
Eğitimler; yangın, patlama, kimyasal sızıntı gibi acil durumlar için çalışanlara, her senaryo için nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda bilgi verilmeli, tatbikatlarla pekiştirilmelidir.
Acil çıkış yolları her zaman açık tutulmalı ve hiçbir şekilde engellenmemelidir. Çıkış yolları, acil durumlara uygun şekilde işaretlenmeli ve bu işaretler net bir şekilde görünür olmalıdır.
Personel güvenliği için, yapay zeka destekli alarm ve ikaz sistemleri kullanılarak her türlü tehlike, çalışanların daha hızlı uyarılmasını sağlayacak şekilde yönetilmelidir.

Pentan Tankı’na özgü yaptığım, Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizinde, yüksek tehlike içeren kimyasal depolama sistemlerinde personel güvenliğinin, sadece donanımsal önlemlerle değil, insan-makine etkileşimini esas alan ikaz sistemleriyle ne derece bütünleşik bir yapıda ele alınması gerektiğini açık biçimde ortaya koymayı hedefledim.

İkaz sisteminin zamanında ve doğru çalışması, personelin tehlikeyi fark edip güvenli tahliye sürecine geçebilmesi için kritik bir faktördür.

Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi göstermektedir ki; çalışan ikaz sistemlerinin fonksiyonel güvenilirliği, alarm eşiklerinin optimize edilmesi, periyodik testler ve personel eğitimleri ile desteklenmediği sürece, teknik sistemlerin tasarım güvenliği tek başına yeterli değildir.

Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi bu açıdan, sadece kaza sonrası değerlendirme değil, önleyici mühendislik ve İSG stratejilerinin geliştirilmesinde güçlü bir araç olarak kullanılmalıdır.

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip maddelerle çalışan personelin güvenliği, sadece bireysel sorumluluk değil, aynı zamanda organizasyonel güvenlik kültürünün ve sistem mühendisliğinin ortak sorumluluğudur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği1 Haziran 2025

31 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-16: Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on sekizincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı tesislerinde meydana gelebilecek yangın ve patlama olaylarının ardından oluşabilecek ikincil hasar risklerini incelemeyi amaçladım.

Kimyasal ve patlayıcı maddelerin depolandığı alanlarda yangın ve patlama, ilk aşamada doğrudan fiziksel zararlar yaratabilir. Ancak, olay sonrası oluşan ikincil hasarlar, çoğunlukla daha geniş çaplı olumsuz etkiler yaratır ve bu tür tesislerin operasyonel sürekliliğini ciddi şekilde tehdit edebilir.

İkincil hasarlar, yangın sonrası patlama, kimyasal sızıntılar, toksik gaz salınımları ve çevresel kirlenme gibi unsurları içerebilir. Bu tür etkiler, hem çalışanların güvenliğini tehdit eder hem de çevreye zarar verebilir.

Yangın ve patlamaların ardından oluşan ikincil hasarların yönetilmesi, kriz yönetimi sürecinin kritik bir parçasıdır. Bu, sadece olayın erken dönemde etkili bir şekilde kontrol edilmesiyle değil, aynı zamanda uzun vadeli çevresel ve operasyonel etkilerin yönetilmesiyle de ilgilidir.

İkincil hasar risklerinin belirlenmesi, bu risklerin en aza indirgenmesi için stratejilerin geliştirilmesi, yalnızca tesisin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda yasal ve çevresel uyum gerekliliklerini yerine getirmeyi de temin eder.

Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi, yangın ve patlama sonrasında ortaya çıkabilecek ikincil hasar risklerinin detaylı bir şekilde değerlendirilmesi için gerekli araçları sağlayacaktır. Bu değerlendirmeler, ilgili risklerin doğru bir şekilde tanımlanması ve bu risklere karşı alınacak önlemlerin optimize edilmesi için hayati önem taşır.

HZ-16: Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 **HZ-16 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankındaki patlama veya yangın sonucu meydana gelen ikincil hasar riski, yapısal zararlar, çevresel etkiler ve ekipman arızaları gibi faktörler nedeniyle büyür.

🔸 1. Kontrol Noktası: Yangın Söndürme Sistemi Çalışır Durumda mı?

Evet:
- Yangın söndürme sistemleri, sprinklerler ve yangın söndürücüler düzgün çalışıyor ve aktif durumda.
  ✅ Sonuç: Yangın hızla kontrol altına alınır, ikincil hasar riski azalır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Yangın söndürme sistemlerinde arıza veya eksiklik var.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Yangın İzolasyonu ve Bariyerler Var mı?
  - Evet:
    - Yangın öncesinde yangının yayılmasını engelleyecek izolasyon bariyerleri var.
      ⚠️ Sonuç: Yangının çevreye yayılma olasılığı azalır.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta
  - Hayır:
    - Yangın bölgeyi hızla sarar, çevreye yayılma riski yüksek.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Elektriksel Tesisat ve Güç Kesintisi Durumu Yönetiliyor mu?
      - Evet:
        
        Elektriksel tesisat güvenli ve güç kesintisi durumunda devreye giren otomatik sistemler var.
        ⚠️ Sonuç: Yangın sırasında elektriksel yangın riski azalır.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Elektriksel sistemlerin güvenliği sağlanmamış, elektrik kesintisi yönetilemiyor.
        ❌ Sonuç: Yangın sırasında elektriksel tehlikeler ve ikincil yangın riski artar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Sızıntı ve Kimyasal Etkileşim Riskleri Yönetiliyor mu?

Evet:
- Yangın sonrası sızıntılar, kimyasal etkileşimler ve zehirli gazların yayılma riski kontrol altında.
  ⚠️ Sonuç: Kimyasal etkileşimler minimize edilir, çevre kirliliği azaltılır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Yangın sonrası kimyasal sızıntı ve zehirli gaz salınımı riski yönetilemiyor.
  ❌ Sonuç: Kimyasal buharlar ve zehirli gazlar çevreyi kirletir, insan sağlığını tehdit eder.
- Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryomuzun Özet Tablosu

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Yangın söndürme sistemleri aktif, izolasyon ve elektriksel sistemler yönetiliyor	Düşük
2	Yangın söndürme sistemi yok, izolasyon yok, elektriksel sistem arızalı	Çok Yüksek
3	Yangın söndürme var, fakat sızıntı ve kimyasal etkileşimler kontrol edilmiyor	Çok Yüksek
4	Tüm sistemler etkin, kimyasal etkileşimler izleniyor, elektrik kesintisi yok	Düşük

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Yangın söndürme sistemleri düzenli olarak test edilmeli ve periyodik bakımları yapılmalıdır. Herhangi bir aksaklık durumunda yedek sistemler devreye girmelidir.
Yangın izolasyonu bariyerleri yerleştirilmeli, yangının yayılmasını önleyecek yanmaz malzemeler kullanılmalıdır.
Elektriksel tesisat güvenliği sağlanmalı, yangın durumunda güvenli bir şekilde kesilebilen otomatik devre kesiciler kullanılmalıdır.
Kimyasal sızıntılar için erken uyarı sistemleri kurulmalı, yangın sırasında kimyasal etkileşimleri kontrol altına alacak güvenlik önlemleri alınmalıdır.
Sızıntı kontrol ekipmanları, gaz dedektörleri ve koruyucu ekipmanlar kullanılarak çevreye yayılacak tehlikeler önlenmelidir.
Yangın sonrası çevreyi kirletebilecek maddeler konusunda hazırlıklı olunmalı ve acil müdahale planları oluşturulmalıdır.

Pentan tankı gibi yüksek riskli tesislerde yangın ve patlama sonrası ikincil hasar riski, yalnızca fiziksel zararlarla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda çevresel, hukuki ve operasyonel açılardan da ciddi sonuçlar doğurabilir.

Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi, yangın ve patlama olaylarının ardından ortaya çıkabilecek ikincil hasarları en aza indirmek için gerekli strateji ve önlemleri belirleyecektir.

İkincil hasar riski yönetimi, etkin bir yangın güvenliği altyapısı, hızlı müdahale süreçleri, doğru acil durum planlaması ve sürekli eğitimlerle mümkün olacaktır.

Buna ek olarak, tesisin içinde bulunduğu çevreyi korumak, iş sağlığı ve güvenliği standartlarını sağlamak, ve tesisin faaliyetlerine devam edebilmesini temin etmek adına risklerin doğru bir şekilde izlenmesi ve yönetilmesi önemlidir.

Düzenli denetimler ve simülasyonlar, potansiyel ikincil hasarları önceden tespit etmek ve hızlıca müdahale edebilmek için kritik unsurlardır.

Sonuç olarak, Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizinde, yangın ve patlama sonrası ikincil hasar risklerinin etkin bir şekilde yönetilmesi ve minimize edilmesi için alınması gereken tüm önlemleri kapsamlı bir şekilde ortaya koymayı amaçladım.

Hem tesis güvenliğini sağlamak hem de çevresel etkileri minimize etmek adına, bu analizden çıkarılacak dersler, Pentan Tankı operasyonlarının sürdürülebilirliğine büyük katkı sağlayacaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği31 Mayıs 2025

29 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-14: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on altıncısında Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riski üzerine odaklanmaktadır.

Kimyasal ve patlayıcı maddelerin taşınması sırasında kullanılan boru hatları, işletmenin kritik altyapı unsurlarından biridir. Ancak, boru tesisatında meydana gelebilecek fiziksel darbe veya çarpmalar, boruların yapısal bütünlüğünü zayıflatabilir ve bunun sonucunda sızıntılar meydana gelebilir.

Kimyasal sızıntılar, özellikle uçucu ve yanıcı maddelerin taşındığı sistemlerde, yangın ve patlama risklerini doğurur.

Boru tesisatına darbe veya çarpma, dışsal etkenler (örneğin, ekipman çarpması, forklift kazaları) veya içsel faktörler (örneğin, sistemdeki basınç dalgalanmaları, malzeme yorgunluğu) sonucu oluşabilir. Bu tür olaylar, yalnızca doğrudan boru hatlarında zarar yaratmakla kalmaz, aynı zamanda daha geniş çaplı güvenlik tehditleri oluşturabilir.

Sızıntılar, patlamalar, yangınlar ve çevresel kirlenmeler gibi sonuçlara yol açabilir. Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, boru tesisatındaki darbe veya çarpmaların ardından oluşabilecek sızıntı ve yangın risklerini detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.

🔺 **HZ-14 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Boru sistemine dışsal bir darbe veya çarpma sonucu meydana gelen mekanik hasar ve ardından sızıntı oluşması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Koruyucu Kapaklar ve Bariyerler Var mı?

Evet:
- Boru hatları uygun şekilde koruma kapakları veya bariyerlerle korunmuş.
  ✅ Sonuç: Dışsal darbe riski azaltılmış.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Koruyucu tedbirler yok.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Boru Tesisatının Konumu ve Erişilebilirliği Kontrol Edildi mi?
  - Evet:
    - Borular, darbe riski oluşturabilecek bölgelerden uzak.
      ⚠️ Sonuç: Dışsal etkiler minimize edilmiş.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta
  - Hayır:
    - Boru hattı, darbe alabilecek bölgelerde konumlandırılmış.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Tasarımı ve Malzeme Seçimi Uygun mu?
      - Evet:
        
        Yüksek dayanımlı malzemeler, koruyucu katmanlar kullanılmış.
        ⚠️ Sonuç: Çarpma sonucu boru hasarı olasılığı azaltılmış.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Yetersiz malzeme, tasarım hataları mevcut.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Boru Sisteminde İzleme ve Erken Uyarı Sistemi Var mı?
        
        Evet:
        
        Basınç sensörleri, sızıntı dedektörleri ve alarm sistemleri mevcut.
        ⚠️ Sonuç: Hasar hemen tespit edilip müdahale edilebilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Düşük
        
        Hayır:
        
        Hiçbir izleme sistemi yok.
        ❌ Sonuç: Boru hattındaki hasar fark edilmeden devam edilebilir, sızıntı artar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryonun Özeti

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Boru hatları korunaklı, tasarım iyi, izleme sistemleri aktif	Düşük
2	Koruma yok, ancak borular darbe alabilecek bölgeden uzak	Orta
3	Boru hatları zayıf tasarlanmış, koruma yok	Yüksek
4	Boru hattı izlenmiyor ve darbe sonucu hasar oluşuyor	Çok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Boru hatları dışsal darbe riski taşıyan bölgelere yerleştirilmemeli, koruyucu bariyerler veya çarpma engelleyiciler kullanılmalı.
Tesisat boyunca yüksek dayanımlı, koruyucu malzemeler seçilmeli ve izolasyon katmanları uygulanmalıdır.
Boru hatları düzenli olarak basınç testi ve görsel denetim ile izlenmeli; olası çatlama veya sızıntılar erken aşamada tespit edilmelidir.
Sızıntı dedektörleri, alarm sistemleri ve basınç sensörleri kurulmalı, anormal bir durumda hızlı müdahale sağlanmalıdır.
Boru hattı üzerinde görsel işaretlemeler yapılarak, potansiyel darbe noktaları net bir şekilde belirlenmeli.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

🧩 🧩 🧩

Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma kaynaklı sızıntı ve yangın riski, yalnızca tesisin güvenliği açısından değil, aynı zamanda çevreye ve çalışan sağlığına yönelik büyük tehditler yaratabilir.

Boru hatlarında meydana gelen darbe veya çarpmalar, sistemin güvenliğini ciddi şekilde zayıflatabilir, kimyasal maddelerin sızmasına, yangın ve patlamalara yol açabilir. Bu tür durumlar, doğru tespit edilmez ve yönetilmezse, büyük çaplı kazalara neden olabilir.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizinde, darbe veya çarpma sonucu meydana gelen sızıntıların önceden tespit edilmesi, etkilerinin en aza indirilmesi ve yangın risklerinin önlenmesi için gerekli güvenlik önlemlerini sundum.

Etkin bir risk yönetimi, boru tesisatının düzenli bakımı, sistemdeki basınç değişimlerinin izlenmesi ve acil durum müdahale prosedürlerinin sürekli olarak güncellenmesi ile sağlanabilir. Boru tesisatlarının tasarımı, yerleştirilmesi ve işletme koşullarının düzenli olarak gözden geçirilmesi, bu tür risklerin minimize edilmesinde kritik bir rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, boru tesisatındaki darbe veya çarpmalar nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riskleri, doğru mühendislik çözümleri, sürekli bakım ve izleme ile etkin bir şekilde yönetilebilir.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı gibi tesislerde bu tür tehlikelerin önlenmesi ve güvenli operasyonların sürdürülmesi için gerekli önlemleri belirlemektedir.

Olası bir kazanın önlenmesi, sadece tesisin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çevre ve iş sağlığı güvenliği açısından da önemli bir adımdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği29 Mayıs 2025

25 Mayıs 2025

Yangın Dolabı İçeriği Gereklilik mi, Şarta Bağlı mı?

Saygıdeğer İşletme Yöneticileri ve Değerli İş Güvenliği Uzmanları,

Mizansen de olsa; karşılıklı görüşlerin taraflarca dile getirildiği, özlediğimiz tartışma-saygı kültürünü sergilemeye de çalıştığım, sonucunda hem ortak bir noktada uzlaşı lle sonuçlandırmayı hem de yakın zamanda hizmet verdiğimiz firmalarımızdan birinde yaşadığımız farklı bakış açılarını sizlerin muhakemelerinize sunmayı hedeflediğim yazının yararlı olmasını umut ediyorum.

Yangın, saniyeler içinde felakete dönüşebilecek bir risktir. Bu riski yönetmek, yalnızca yangın tüpü ve alarm sistemleriyle sınırlı kalmayıp, işyerinin her bir noktasında alınacak önleyici tedbirlerle mümkündür. Yangın dolaplarının içeriği de bu zincirin önemli halkalarından biridir.

Okumakta olduğunuzu bu yazıyı, yangın dolaplarında bulunması gereken ekipmanlar konusundaki iki temel yaklaşımı —“her dolapta tam donanım” ve “risk esaslı içerik planlaması”— teknik, mevzuat temelli ve örnek olaylar ışığında derinlemesine ele almaya çalışarak, moderatör yönetiminde iki farklı görüşün tartışması formatında sunmaya. çalışacağım

Amacım; güvenliğin en üst düzeyde sağlanması için yalnızca mevzuatla sınırlı kalmadan, sahadan gelen verileri de dikkate alarak akılcı, sürdürülebilir ve etkin çözümler üretmektir.

Bu yazımın, iş sağlığı ve güvenliği kültürünü geliştirme yolculuğunda siz değerli uzman ve yöneticilere katkı sunmasını umuyor, yangına karşı hazırlıkta “önce insan, önce yaşam” ilkesini rehber edinmenizi temenni ediyoruz.

Saygılarımla,
Dr Mustafa KEBAT

Moderatör Mustafa KEBAT Açılış Konuşması

Hoş geldiniz saygıdeğer katılımcılar. Bugünkü oturumumuzun konusu: “Yangın dolaplarının içeriği nasıl olmalı? Her dolapta tam ekipman mı olmalı, yoksa riske ve şartlara göre mi belirlenmeli?”

İki değerli konuğumuz bu tartışmada bizlere rehberlik edecek:

Sayın. Ali TAMOLMALI, İş Güvenliği Uzmanı ve Afet Acil Durum Koordinatörü
Sayın. Nilüfer COŞAR, A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Yangın Eğitmeni

I. Görüş: “Her Yangın Dolabında Tam Ekipman Olmalı” – Ali TAMOLMALI

Ali TAMOLMALI:
Teşekkür ederim. Benim durduğum nokta net: Her yangın dolabında temel müdahale ekipmanlarının tam olması gerekir. Bu sadece teknik bir gereklilik değil, aynı zamanda insan hayatına doğrudan dokunan bir etik sorumluluktur.

Bugün yangın dolaplarında genellikle sadece hortum ve nozullar bulunduruluyor. Ancak bir yangın anında müdahale edecek kişinin o dolapta yangın elbisesi, baret, eldiven, yangın battaniyesi, duman maskesi, mümkünse portatif oksijen tüpü, el feneri, düdük gibi ekipmanlara da ihtiyacı vardır.

II. Görüş: “Şartlara Göre Belirlenmeli” – Nilüfer COŞAR

Nilüfer COŞAR:
Ben bu yaklaşımı anlayışla karşılasam da, mevzuat ve risk yönetimi açısından daha bütüncül bakmak gerektiğini düşünüyorum. Tüm yangın dolaplarının içeriğini standart hale getirmek, özellikle düşük riskli yerlerde maliyet ve karmaşa doğurabilir. Yangın yönetmeliği zaten neyin nerede olması gerektiğini tarif eder.

Örneğin, “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” madde 97’de açıkça “yangın söndürme sistemlerinin bina kullanım amacına, yüküne, risk sınıfına göre belirleneceği“ vurgulanır. Tüm dolaplara aynı ekipmanı koymak yerine, risk analizi sonuçlarına göre farklı seviyelerde donanım sağlamak daha etkili olur.

Teknik Temelli Sorgulama

Ali TAMOLMALI:
Peki Nilüfer Hanım, yangın ilk 90 saniyede kontrol altına alınmazsa ölümcül duman yoğunluğu ve sıcaklıkla müdahale imkânı kalmaz. Yangın sırasında olay yerine ilk ulaşan, genellikle eğitimli olmayan bir personel oluyor. O kişinin yangın hortumunu takacak zamanı bile zor buluyor.

Peki ya duman yoğunluğu yüksekse?

Yangın battaniyesi ya da solunum maskesi olmadan bu kişiyi o noktaya göndermek ne kadar etik?

Nilüfer COŞAR:
Bu doğru. Ancak bir dolaba maske, tüp, battaniye gibi malzemeleri koymak onları işlevsel hale getirmiyor. O maskenin filtresi 5 yılda bir değişmeli. Tüpün doluluk oranı düzenli denetlenmeli. Yangın elbiseleri uygun şekilde saklanmazsa nemden etkilenip işlevini kaybedebilir. Sıkı bir bakım protokolü uygulanmazsa bu malzemeler hem işe yaramaz hale gelir hem de güvenli olduğu sanılan tehlikeli bir ortam yaratır.

Mevzuat Referansları

Ali TAMOLMALI:
Ben yine de şuna vurgu yapmak istiyorum: Mevzuatlar bir çerçeve sunar ama uygulamada daha ileriye gitmek mümkündür. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu madde 4 der ki: “İşveren, risklerden korunma ilkelerine uygun olarak her türlü önlemi almak zorundadır.” Bir çalışanın dumanlı ortama girerken sadece hortumla müdahale etmesini beklemek, bu hükmü karşılamaz.

Nilüfer COŞAR:
Ama 6331 sayılı kanun da “makul önlem” der. Örneğin, yüksek katlı otellerde yangın dolaplarının içinde solunum cihazı olabilir. Ancak bir otoparkta ya da bir depo koridorunda bu tür ekipmanlara her dolapta yer vermek uygulamada sürdürülebilir değil. Ayrıca, yangına ilk müdahale ekipleri zaten baretli, eldivenli ve gaz maskeli olarak hazır beklemelidir.

Örnek Olay – Tuzla Tersaneleri Vakası

Ali TAMOLMALI:
İzin verirseniz bir örnek vereyim. 2016’da Tuzla tersaneler bölgesinde bir kabin yangını yaşandı. Yangın anında 3 işçi ilk müdahale için yangın dolabına koştu. Hortum vardı, ama yoğun dumandan dolayı içeri giremediler. Solunum maskesi yoktu, sadece biri cebinde kişisel maskeyle müdahale edebildi. O yangın 11 dakikada büyüdü. Eğer her dolapta temel maske ve battaniye olsaydı, belki ilk müdahale daha etkin olurdu.

Nilüfer COŞAR:
Haklısınız ama o örnek “riskli alan” sınıfında. Orada istasyon tipi yangın dolabı kurulmalıydı. “Yangın dolabı içeriği tek tip olmalı” dediğinizde, aynı sistemi bir AVM’nin tuvalet katındaki dolaba da uygulamış oluyorsunuz. Bu ise kaynak israfı yaratır ve yanlış alarm durumlarında müdahale eden kişinin anlamadığı ekipmanlarla karşılaşması riskini doğurur.

Eğitim ve Denetim Açısından Tartışma

Ali TAMOLMALI:
Amaç caydırıcılık değil, hazırlıklı olmak. Ekipman varsa, eğitim verilir. Bir okulda bile yangın tatbikatı yapılırken öğrenciler yangın battaniyesiyle eğitiliyor. O zaman neden her dolapta bu ekipman olmasın? Ayrıca düzenli eğitim ve tatbikat şart. Yangın anında herkesin ilk 30 saniyedeki kararları hayati olur.

Nilüfer COŞAR:
İşte tam da bu yüzden yangına ilk müdahale ekiplerinin özel dolapları olmalı. Genel yangın dolaplarında temel müdahale araçları yeterlidir. Herkesin profesyonel bir itfaiyeci gibi davranmasını bekleyemeyiz. Eğitim verilir, lakin fazla malzeme kafa karıştırabilir. Bir ofis çalışanına oksijen tüpü verip “Yangına git” diyemezsiniz.

Karşılıklı Soru-Cevap

Ali TAMOLMALI:
O zaman size sorayım: Bir fabrikada 3 vardiya çalışanı var. Gece vardiyasında sadece 8 kişi görevde. Yangın çıktığında, tek yangın dolabında hortum ve musluk var. Duman artıyor. O 8 kişiden biri müdahale etmek zorunda. Elinde maske ya da battaniye yoksa ne olacak?

Nilüfer COŞAR:
O fabrikada “gece acil eylem planı” hazırlanmalıydı. Dolapta battaniye olsun diye değil, o saatlerde görevli bir yangın ekibi bulunsun diye. Sistem kişiler üzerine değil, organizasyon üzerine kurulmalı. Ayrıca sadece maskeyi koymak yeterli değil. Onu kullanmayı da öğretmek gerek. Bu da her kurumda uygulanamaz.

Uzlaşı Noktası Arayışı

Moderatör Mustafa KEBAT:
İki görüş de oldukça güçlü argümanlar sundu. Bir uzlaşı noktası – ortak bir karar belirleyebilir miyiz?

Ali TAMOLMALI:
Benim önerim şu: Yangın dolapları 3 seviyede sınıflandırılsın.

Temel Tip – Hortum, lans, nozül
Genişletilmiş Tip – + Yangın battaniyesi, maske
İleri Tip – + Solunum tüpü, yangın elbisesi, baret, gözlük

Bu sınıflama, risk analizine göre belirlensin.

Nilüfer COŞAR
Görüşmenin başında da savunduğum noktadayız ”Yangın dolapları 3 seviyede sınıflandırılsın” önerinizi destekliyorum. Ve ayrıca her yangın dolabına her şeyi koymak yerine, “yangına müdahale alanı” veya “istasyon” mantığıyla planlama yapılmasının yanısıra eğitimin de zorunlu olması gerektiğini eklemek istiyorum. Ekipman kadar bilgili insan da önemli.

Sonuç

Yangın dolaplarının içeriği konusundaki bu tartışma, aslında iş güvenliği kültürünün temel bir prensibini gösteriyor: “Yalnızca ekipman değil, sistem önemlidir.”

Her dolaba her şeyi koymak ideal olabilir lakin sürdürülebilir olmadığı giibi işlevsizdir de. Öte yandan dengeler iyi sağlanmalıdır. Gereksiz tasarruf uğruna insan hayatı riske atılamaz.

Önerilen Yaklaşım:

Risk analizine göre yangın dolabı içeriği seviyelendirilmeli.
Ekipmanlar düzenli olarak denetlenmeli ve bakım görmeli.
Tüm çalışanlar belirli periyotlarla tatbikat ve eğitimlerle hazırlanmalı.
İleri düzey dolaplar, yangın yükü ve erişim mesafesi yüksek bölgelerde zorunlu tutulmalı.

🧯 🧯 🧯

Yangın, birkaç dakika içinde bir binayı yok edebilir. Ama iyi organize edilmiş bir dolap, iyi eğitilmiş bir personel ve doğru zamanlama, bu senaryoyu bir başarı öyküsüne çevirebilir.

En iyi ekipman, doğru yerde, doğru zamanda ve doğru kişiyle buluştuğunda hayat kurtarır.

Kapanış

İşyerlerinde yangın güvenliği, yalnızca yasal zorunluluklar çerçevesinde ele alınmamalıdır. Her dolabın içinde neyin bulunacağı, sahadaki gerçeklik ve risk analiziyle şekillenmelidir. Ancak bu kararlar alınırken bir an için bile olsa “bir çalışanın hayatı” akıldan çıkarılmamalıdır.

Bu yazıda tartışılan iki yaklaşım da önemli açılımlar sunmaktadır: Her dolapta tam donanım bulunması savı, insan hayatını ön planda tutarken; şartlara göre belirleme yaklaşımı, sistemin sürdürülebilirliğine işaret etmektedir. Gerçek çözüm, bu iki uç arasında risk temelli, kaynak verimliliği yüksek ve eğitimle desteklenmiş bir yapı kurmaktır.

Unutulmamalıdır ki; bir yangın dolabının içinde sadece hortum değil, bazen hayat kurtaracak küçük bir maske ya da battaniye olabilir. Ancak her şeyden önce, o dolaba uzanacak elin, neyle karşılaşacağını ve nasıl müdahale edeceğini biliyor olması gerekir.

Bu metni rehber edinerek atacağınız her adım, hem çalışanlarınızın hem de işletmenizin geleceği için güçlü birer güvenlik yatırımı olacağına inanıyorum.

Güvenli yarınlar için birlikte çalışmaya devam edelim.

Saygılarımla,
Dr Mustafa KEBAT

Aşağıdaki bölümü, yangın dolaplarının içeriğine dair teknik, mevzuat içeriğini topluca bulabilmeniz için derledim.

Yararlı olmasını dilerim

🔥 🔥 🔥

Yangın Dolaplarının İçeriği

Yangın dolapları, binalarda yangına ilk müdahale amacıyla kullanılan ve genellikle duvar içine veya yüzeyine monte edilen sabit yangın söndürme tertibatlarıdır. İçeriğinde aşağıdaki temel bileşenler bulunur:

✅ 1. Yangın Hortumu

Tip: Yassı hortum veya kauçuk hortum (yarı sert)
Uzunluk: Genellikle 20 m – 30 m arası
Çap: 1” (25 mm) veya 1½” (38 mm)
Bağlantı Uçları: DIN veya BS tip rekorlu (nozul bağlantısına uygun)

✅ 2. Lans (Nozul)

Ayarlanabilir su çıkışı (jet/sis/kapalı)
Debi kontrolü yapılabilir
Genellikle pirinç ya da paslanmaz çelik malzemeden

✅ 3. Hortum Makarası veya Tamburu

Hortumun düzgün sarılmasını ve hızla açılmasını sağlar
Otomatik geri sarma mekanizması opsiyoneldir

✅ 4. Su Alma Vanası

1” ya da 2½” çapa sahip olabilir
Genellikle küresel vana veya düz tip vana

✅ 5. Basınç Göstergesi (Manometre)

Sistem basıncını gösterir (özellikle kuru sistemlerde önerilir)

✅ 6. Talimat Levhası ve Kullanım Şeması

Kullanım yönergeleri
Yangın anında aranacak telefon numaraları

✅ 7. (Opsiyonel) Yangın Tüpü

Kimi yangın dolaplarının içine kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü eklenebilir (bina risk analizine göre)

📘 📘 📘

Türk Mevzuatında Yangın Dolaplarını Belirleyen Yönetmelikler

1. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY).

Resmî Gazete Tarihi: 19 Aralık 2007
Son Değişiklik: 21 Haziran 2023
Bağlayıcılığı: Zorunludur (Tüm bina ve tesislerde geçerlidir)

🔹 İlgili Maddeler:

Madde 96 – Yangın dolapları: Her yapı sınıfı için uygun çapta, uzunlukta ve basınçta yangın hortumu içeren sabit sistemlerin kurulması gerekir.
Madde 97 – Yangın hortum sistemleri: Hortumlar 1 veya 2 kişi tarafından kullanılabilecek şekilde ve en fazla 30 metre uzunlukta olmalıdır.
Madde 129 – İlk müdahale ekipmanı: Yangın dolapları, yangın tüpleri ve yangın vanaları gibi donanımların erişilebilir, açık ve bakımlı olması zorunludur.

Yorum:
BYKHY, temel yangın söndürme donanımını tanımlar. Ancak kişisel yangın koruyucu ekipmanların (KKD) bulundurulması, özel risklere göre belirlenir.

2. TS EN 671 Serisi – Yangın Dolabı Standardı (TSE Tarafından Yayımlanmıştır)

Bu standartlar, yangın dolaplarının tasarımı, üretimi, testi ve kullanımı hakkında teknik kriterler sunar.

TS EN 671-1: Yarı sert hortumlu yangın dolapları
TS EN 671-2: Yassı hortumlu yangın dolapları
TS EN 671-3: Periyodik kontrol ve bakım kuralları

3. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Dayanak: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
İlgili: Yangınla mücadele ekipmanlarının periyodik kontrolü zorunludur.

4. Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik (2013)

Madde 11 – Acil Durum Ekipleri ve Donanımları:

🔍 🔍 🔍

Yangın Dolaplarının Kontrol ve Denetim Sıklığı

Bakım Aralığı: TS EN 671-3’e göre 6 ayda bir bakım yapılmalı
Basınç testi ve hortum kontrolü: Yılda en az 1 kez
İlgili kişi/kurum: İşyeri sağlık ve güvenlik birimi veya yetkili yangın güvenliği firması

Solunum maskesi, alev geciktirici elbise, yangın battaniyesi gibi ekipmanların, özellikle kapalı alan, yüksek ısı, duman bulunan yerlerde müdahale edecek kişiler için hazır bulundurulması istenir.

TS EN 469 – İtfaiyeci Koruyucu Elbiseleri Standardı

Bu standarda göre, yangına doğrudan müdahale edecek görevli ekiplerde olması gereken temel kişisel donanım:

Isıya dayanıklı yangın elbisesi
Baret, eldiven, gözlük
Solunum cihazı (SCBA), duman maskesi
Oksijen tüpü (solunabilir ortamın olmadığı yerlerde)

Tesisin Kendi Acil Durum Planları ve Risk Analizleri

Her tesisin hazırlamakla yükümlü olduğu Acil Durum Planları, yangın risk analizleri, ve KKD değerlendirmeleri doğrultusunda, yangın dolapları dışında “Yangın Güvenlik Noktaları”, “Acil Müdahale İstasyonları” veya “KKD dolapları” kurulması gerekebilir.

📌 📌 📌

Sonuç ve Uygulama Önerisi

Malzeme	Yangın Dolabında Zorunlu mu?	Hangi Mevzuata Göre?
Yangın hortumu, nozul, vana	✅ Evet	BYKHY Madde 96, TS EN 671-1/2
Yangın tüpü	⚠️ Opsiyonel	BYKHY’ye göre bina riskine göre eklenebilir
Yangın battaniyesi	⚠️ Risk bazlı	Acil Durum Yönetmeliği / Risk analizi çıktısına göre
Solunum maskesi, SCBA	❌ Dolapta değil, KKD istasyonunda	Acil Durumlar Yön. Madde 11, EN 136-EN 137
Oksijen tüpü	❌ Yalnızca kapalı-yoğun dumanlı ortamlarda	KKD yönetmeliği + özel görevli ekip şartı
İtfaiyeci elbisesi (EN 469)	❌ Genel dolapta değil	TS EN 469 + Acil Müdahale Ekibi donanımı

🔧 🔧 🔧

Öneriler

Yangın dolapları, temel müdahale için hortum, lans ve vanayı içermelidir. Ancak yangın müdahale ekipleri için ayrı olarak kurulan “Yangın Müdahale Donanım Dolapları” içinde şu ekipmanlar bulunabilir:

EN 469’a uygun elbise
SCBA (Solunum cihazı)
Yüksek sıcaklığa dayanıklı eldiven ve bot
Taşınabilir el feneri
Yangın battaniyesi
Gaz maskesi

Sizlerin de eklemek istediği maddeleri dahi etmekten mutluluk duyarım.

Yangın dolaplarının içeriğiyle ilgili yaklaşım farkları olsa da hedef ortaktır.

Can kayıplarını ve zararı en aza indirmek.

Yangın dolaplarının içine yangın elbisesi, itfaiyeci kıyafeti, yangın battaniyesi, solunum maskesi, oksijen tüpü, yangın tüpü gibi ek kişisel koruyucu ve müdahale ekipmanlarının yerleştirilmesi, doğrudan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” (BYKHY) kapsamında zorunlu tutulmaz, ancak riskli alanlar, endüstriyel tesisler, patlayıcı-yanıcı malzeme depolanan yerler, rafineriler, boyahaneler, kimya fabrikaları gibi özel nitelikli çalışma sahaları için özel iş güvenliği mevzuatları, acil durum planları ve sektör standartları kapsamında gerekebilir.

Bu nedenle, mevzuata uyumlu ancak aynı zamanda sahaya uygun, risk odaklı ve sürdürülebilir çözümler geliştirmek zorunludur. Unutmayalım ki, kriz anında en büyük farkı doğru yerde, doğru ekipman yaratır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler25 Mayıs 2025