29 Temmuz 2025

Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR)

Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR) Nedir?

KOPSOR (COPSOQ – Copenhagen Psychosocial Questionnaire), iş yerindeki psikososyal riskleri sistematik ve bilimsel bir şekilde değerlendirmek için geliştirilmiş uluslararası bir ölçektir.

Danimarka’da 1990’lı yıllarda geliştirilmiş ve daha sonra birçok ülke tarafından kültürel ve dilsel uyarlamalarla kullanıma alınmıştır. Türkiye için de uyarlanmış Türkçe sürümü bulunmaktadır.

🎯 🎯 🎯

Amacı Nedir?

Çalışma yaşamındaki stres kaynaklarını, psikolojik yükleri, iş tatmini düzeylerini ve iş-yaşam dengesi sorunlarını ölçmek.
İşyeri psikososyal ortamı hakkında veri toplayarak, müdahale planları geliştirmek.
İşverenin sorumluluğunu yerine getirmesi için bilimsel dayanak sunmak.

🧩 🧩 🧩

KOPSOR’un Yapısı

KOPSOR’un farklı versiyonları mevcuttur:

Kısa Versiyon (KOPSOR-K)
Orta Versiyon (KOPSOR-O)
Geniş Versiyon (KOPSOR-G)

Türkiye’de genellikle orta uzunluktaki versiyon tercih edilmektedir. Ölçek genelde 20–40 dakika arasında uygulanır.

🧠 🧠 🧠

KOPSOR, telif korumalı bir psikososyal ölçektir. Yasal ve etik sınırlar içinde, içerik paylaşımı aynı şekilde korunur. Bu sebeplerle ölçeğin tamamı yerine anlaşılmasını sağlamak için örneklem sorular iki farklı açıdan aşağıda verilmiştir.

🧠 🧠 🧠

Ana Boyutlar – Örnek Alt Başlıklarla

Boyut	Açıklama	Örnek Soru
İş Talepleri	Zihinsel, duygusal, fiziksel yükler	“İş yükünüz zihinsel olarak sizi zorluyor mu?”
Çalışan Kontrolü (Özerklik)	Kendi kararlarını verebilme düzeyi	“İşinizi nasıl yapacağınızı siz mi belirlersiniz?”
Sosyal Destek	Yöneticilerden ve çalışma arkadaşlarından alınan destek	“Zor zamanlarda yöneticiniz size destek olur mu?”
İş-Yaşam Dengesi	İşin özel hayat üzerindeki etkisi	“İşiniz, özel yaşamınızı olumsuz etkiliyor mu?”
Rol Açıklığı ve Çatışması	Görev tanımlarının netliği, çelişkili beklentiler	“Yaptığınız işin sizden tam olarak ne beklendiğini biliyor musunuz?”
İş Güvenliği ve Gelecek	İş güvencesi algısı ve kariyer devamlılığı	“İşinizi kaybetme korkusu taşıyor musunuz?”
İşyerinde Adalet	Yönetsel kararların adil olup olmadığı	“Yöneticiniz herkese adil davranıyor mu?”
Duygusal Talepler	Duygusal emek yükü, müşteri ilişkilerinin yoruculuğu	“İşinizde duygusal olarak yıpranıyor musunuz?”
Mobbing ve Taciz	İşyerinde olumsuz davranışlara maruz kalma durumu	“İş arkadaşlarınız tarafından dışlandığınızı hissediyor musunuz?”
İş Tatmini	İşten genel memnuniyet	“İşinizden genel olarak memnun musunuz?”

🧠 🧠 🧠

KOPSOR‑O’nun Yapısı

KOPSOR‑O, 17 temel boyuttan ve bu boyutlara ait 45–60 arası maddeden oluşur. Türkiye’de uygulanan uyarlanmış sürümde yaklaşık 52 madde vardır.

KOPSOR‑O: Ölçek Boyutları ve Örnek Sorular

Aşağıda, KOPSOR‑O’nun ana boyutları ve her birinden seçilmiş örnek sorular yer almaktadır. Bu yapı, anketin neyi ölçtüğünü ve nasıl kurgulandığını anlamanızı sağlar.

Boyut	Örnek Madde
Zihinsel Talepler	“İşiniz zihinsel olarak sizi ne kadar yoruyor?”
Duygusal Talepler	“Gün boyunca duygusal anlamda kendinizi yıpranmış hissediyor musunuz?”
Fiziksel Talepler	“Çalışma pozisyonunuz vücudunuzda ağrıya neden oluyor mu?”
Çalışma Hızı ve Yoğunluğu	“İşlerinizi zamanında yetiştirmekte zorlanıyor musunuz?”
Karar Özgürlüğü (Kontrol)	“İşinizi kendi yöntemlerinizle yapma imkânınız var mı?”
Gelişim İmkanları	“İşiniz mesleki gelişime uygun fırsatlar sunuyor mu?”
İşin Anlamlılığı	“Yaptığınız işin topluma fayda sağladığını düşünüyor musunuz?”
Rol Netliği	“Görev ve sorumluluklarınız açıkça tanımlanmış mı?”
Rol Çatışması	“İş yerinde çelişkili istekler alıyor musunuz?”
Sosyal Destek – Yönetici	“Yöneticiniz zor durumda olduğunuzda yanınızda mı?”
Sosyal Destek – Meslektaş	“İş arkadaşlarınız zor zamanınızda destek oluyor mu?”
İş Güvencesi	“İşinizi kaybetme korkusu hissediyor musunuz?”
İş Tatmini	“İşinizden genel olarak memnun musunuz?”
Ödül ve Tanıma	“Yaptığınız başarılı işler takdir ediliyor mu?”
Adalet Algısı	“Dairenizde herkes adil şekilde muamele görüyor mu?”
Mobbing / Taciz	“Meslektaşlarınız tarafından psikolojik tacize uğradığınızı hissediyor musunuz?”
İş-Yaşam Dengesi	“İşiniz özel hayatınızı düzenlemenizi zorlaştırıyor mu?”

📊 📊 📊

Uygulama Biçimi

Likert Tipi Ölçek: Genellikle 5’li veya 7’li skalada (örneğin: hiç – bazen – sık sık – her zaman) puanlama yapılır.
Anonim ve Gönüllü: Katılımcılar dürüst yanıt verebilsin diye anonimlik esastır.
Toplu veya Bireysel Uygulama: Kâğıt-kalem yöntemiyle ya da çevrim içi anket olarak uygulanabilir.

🔍 🔍 🔍

Neden KOPSOR Kullanılmalı?

Avantajı	Açıklama
Bilimsel Geçerlik ve Güvenirlik	Uluslararası araştırmalarla test edilmiştir, geçerliliği kanıtlanmıştır.
Kültürel Uyarlanabilirlik	Türkiye dâhil birçok ülkede dil ve kültüre uygun hale getirilmiştir.
Çok Boyutluluk	Tek bir testle iş yerindeki birçok psikososyal faktörü değerlendirme imkânı sunar.
Kıyaslama İmkânı	Kurum içi birimler arasında ya da sektörler arası karşılaştırma yapılabilir.
Erken Uyarı Mekanizması	Müdahale gerektiren psikososyal riskleri önceden tespit etmeye yardımcı olur.

🎯 🎯 🎯

Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR) Nasıl Uygulanır?

Uygulama Yöntemi:

Kağıt-kalem anket veya çevrim içi form (Google Forms, SurveyMonkey, vb.)
Bireysel veya grup ortamında
Anonimlik garanti edilir
25–35 dakika sürer
Ortalama 52 soru sorulur

Ölçek Biçimi:

5’li Likert Tipi
1 = Hiç katılmıyorum
2 = Katılmıyorum
3 = Ne katılıyorum ne katılmıyorum
4 = Katılıyorum
5 = Tamamen katılıyorum

Bazı maddelerde ters puanlama yapılabilir (örneğin: “Yaptığım iş anlamsız geliyor.” → yüksek puan = olumsuz)

Puanlama ve Değerlendirme

Puanlama

Her alt boyut için soruların puanları toplanır ve ortalaması alınır.
Boyutlar 1 ile 5 arasında puanlanır.
Yüksek puan = Olumlu algı (bazı boyutlar hariç: mobbing, rol çatışması gibi).
Bazı maddeler ters puanlanır → (5 – madde puanı)

📈 📈 📈

Değerlendirme Aralıkları (örnek olarak)

Alt Boyut	1.00–2.00	2.01–3.00	3.01–4.00	4.01–5.00
Sosyal Destek	Düşük	Orta Düşük	Orta Yüksek	Yüksek
Rol Çatışması	Yüksek Risk	Orta Risk	Düşük Risk	Yok
Mobbing	Yüksek Risk	Orta Risk	Düşük Risk	Yok
İş Tatmini	Çok Düşük	Düşük	İyi	Çok İyi

Bu sınıflandırma, her kurumun yapısına göre özelleştirilebilir.

Raporlama ve Kullanım

Raporlama İçeriği

Genel memnuniyet ve stres düzeyleri
Hangi birimlerde hangi boyutlarda risk yüksek
Çalışanlar hangi destekleri eksik hissediyor
Müdahale gerektiren alanlar

🔧 🔧 🔧

Müdahale Önerileri

Risk Alanı	Olası Müdahale
Yüksek iş yükü	İş planlamasının yeniden düzenlenmesi, iş bölümü
Düşük sosyal destek	Liderlik eğitimi, ekip çalışması programları
Rol belirsizliği	Görev tanımlarının yeniden yazılması
İş-yaşam dengesi zayıf	Esnek çalışma saatleri, evden çalışma olanakları
Yüksek mobbing riski	Kurumsal davranış politikaları, psikolojik danışmanlık hattı kurulması

🎯 🎯 🎯

Etik ve Hukuki Dikkatler

Anonim ve gönüllülük esasına göre uygulanmalıdır.
Çalışanlar sonuçlara göre etik dışı muameleye uğramamalıdır.
Kişisel veri korunmalı, analizler toplu yapılmalıdır.

🎓 🎓 🎓

KOPSOR’un Sonuçlarının Kullanımı

Raporlama: İstatistiksel analizlerle birim bazlı risk düzeyleri çıkarılır.
Müdahale Planı: Yüksek riskli boyutlar için özel çözümler geliştirilir (ör. rol tanımlarının netleştirilmesi, stres yönetimi eğitimi).
Eğitim ve Farkındalık: Riskin görüldüğü alanlarda eğitim çalışmaları başlatılır.
İzleme: 6 ay ya da 1 yıl sonra tekrar ölçüm yapılarak iyileşme seviyesi kontrol edilir.

Vermiş olduğum bilgileri esas alarak kurumsal iç anketler hazırlayabilirsiniz.

Örneğin:

“İşim beni zihinsel olarak çok yoruyor mu?”
“Yaptığım işler için yeterince takdir görüyor muyum?”
“Ev ve iş yaşamımı dengede tutabiliyor muyum?”

Bu şekilde, kendi “mini KOPSOR” versiyonunuzu oluşturabilir ve erken aşamada psikososyal riskleri tespit edebilirsiniz.

📌 📌 📌

Sonuç

KOPSOR, iş yaşamında giderek önem kazanan psikososyal risk yönetimi için güçlü, bilimsel ve uygulaması kolay bir araçtır. İşverenler için hem çalışan sağlığını desteklemek, hem de verimliliği artırmak açısından etkili sonuçlar üretir. Türkiye’de Türkçeye çevrilmiş ve uyarlanmış versiyonu sayesinde artık yerel koşullara göre uygulanabilir durumdadır.

Firmanızın Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Var mı?

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sağlık ve Davranış: Biyolojik, Davranışsal ve Toplumsal Etkilerin Etkileşimi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK43750/

⭐️⭐️ Psikososyal riskler ve çalışan sağlığı https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/psychosocial-risks-and-workers-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri İşyerinde Refah ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamikleri Yönetme Stratejileri https://www.researchgate.net/publication/377014012_Calisma_Yasaminda_Esenlik_ve_Psikososyal_Riskler_Degisen_Dinamiklerle_Basa_Cikma_Stratejileri_Well-being_and_Psychosocial_Risks_in_the_Workplace_Strategies_for_Navigating_Changing_Dynamics

⭐️⭐️ İş Stresi Kardiyovasküler Hastalıklar İçin Bir Risk Faktörüdür https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26238744/

⭐️⭐️ İşyerinde psikososyal riskler ve ruh sağlığı https://osha.europa.eu/en/themes/psychosocial-risks-and-mental-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohsacademy/issue/85769/1393212

⭐️⭐️ Fazla Saatlerle Çalışmanın Iş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkileri https://www.proquest.com/openview/29e975929e3587a0d68322e2e822c18e/1?cbl=2026366&diss=y&pq-origsite=gscholar

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni29 Temmuz 2025

20 Temmuz 2025

Hep Yorgunsunuz… Değil mi? Çünkü…

Evet.. Çünkü…
Vücudunuz serbest radikallerle dolu…

💢 💢 💢

Binlerce yıldır insanlık evrildi; yaşam biçimimiz değişti, hedeflerimiz çeşitlendi. Ama bazı şeyler değişmedi:
Dertler hep çoğaldı, hem de biraz daha karmaşık hale gelerek…

On bin yıl önce bir insanın derdi, o gün ne yiyeceğiyle sınırlıydı.
Geceleri başını sokacak bir mağara ya da rüzgâr almayan bir kayanın yanı yeterdi.

Kimse yaz tatili planı yapmıyordu, doğalgaz faturasını düşünmüyordu, çocuk için özel öğretmen tutmak gibi kaygılardan bihaberdi.

Zaman aktı…

İnsan çakmak taşını yonttu, ateşi kontrol etmeye başladı.
Avcılıktan tarıma geçişle toprak işlenmeye başlandı.
Bu kez sorunlar da evrim geçirdi: Ürünü zararlılardan korumak, komşunun hayvanını tarladan uzak tutmak gibi…
Mülkiyet kavramı doğdu. Sahip olma arzusu kök saldı.
İlk defa “benim” kelimesi, bir kavganın bahanesi oldu.

Sonra…

Demir dövüldü, makine icat edildi.
İş bölümü başladı. Biri üretirken diğeri yönetti.
Savaşlar çıktı; kim daha çok silah yaparsa o daha güçlü oldu.
Çocuklar, yarış pistine dönmüş okul sistemine atıldı.
Ebeveynler, çocuğun ödevini mi yapsın, faturayı mı düşünsün diye gece uyuyamaz hale geldi.

Ve artık…

Elektrik faturası, kira ödemesi, yakıt masrafı, servis ücreti…
Taksitli cep telefonları, yeni model arabalar, daha gösterişli düğün salonları…
Sabah ezanı okunurken evden çıkan; akşam yorgunluktan gökyüzüne bile bakmadan yatağa giren insanlar…
Büyüyen çocuk, işsizlikle tanışır; evlense dert, evlenmese ayrı dert…
Yıllar geçer, umut şuna dönüşür: “Bir gün emekli olurum da, küçük bir yerde bahçeyle uğraşırım.”

Ama şöyle bir dur, düşün:

🔍Bu kadar yıl geçti, icatlar yapıldı, şehirler büyüdü, teknoloji gelişti. Ama özde ne değişti?
İnsan, yine kendi kendine yeni sıkıntılar üretmekte ustalaştı.

Üstelik henüz tartışma programlarında harcanan sinirleri, sosyal medyada tüketilen akıl sağlığını, “haklı çıkma” çabasının yarattığı kavgaları bile konuşmadık…

Demek ki mesele, ne kadar geliştiğimiz değil…
Mesele, bu gelişimden ne kadar huzur devşirebildiğimiz…

Belki de en başta bıraktığımız sadelik, aslında en büyük zenginlikti. Ama o çark bir kez döndü mü, durdurmak zor…

💧 💧 💧

Peki bu dertleri düşünürken vücudumuz ne yapıyor?

Enerji harcıyoruz.

🧬 🧬 🧬

Bu enerji, hücrelerimizdeki mitokondriler tarafından sağlanıyor.
Ama her enerji üretimi bir yan ürün üretir.
Tıpkı odunu yakınca ortaya kül ve duman çıkması gibi…

Ve bir de stres var:
Azı faydalı ama fazlası zararlı.
Çünkü fazla stres = fazla kortizol
Fazla kortizol = fazla serbest radikal

🩸 🩸 🩸

Serbest Radikaller Nedir?

Eksik elektrona sahip, dengesiz moleküllerdir.
Bir tür “bir kolu eksik” molekül gibi düşünebilirsin.
Bu elektronu tamamlamak için hücre zarından, DNA’dan, proteinlerden çalarlar.
Sonuç: Sağlıklı hücreler bozulur.

İşte buna Oksidatif Stres diyoruz.

Ve bu oksidatif stres:

🔸 Kalp-damar hastalıklarından
🔸 Alzheimer, Parkinson gibi nörolojik rahatsızlıklara
🔸 Mide-bağırsak hastalıklarına
🔸 Kanserlere
🔸 Tip 2 diyabete
🔸 Otoimmün hastalıklara
🔸 Hızlı yaşlanmaya kadar birçok sağlık sorununa yol açıyor.

🧬 🧬 🧬

Oksidatif Stresin Yol Açtığı Başlıca Sorunlar

1️⃣ Kalp-Damar Hastalıkları

Damar duvarları zarar görür, sertleşir. Pıhtı atma ve kalp krizi riski artar.

2️⃣ Nörolojik Hastalıklar

Sinir hücreleri zarar görür. Alzheimer, MS, Parkinson gibi hastalıklar tetiklenir.

3️⃣ Mide-Bağırsak Sorunları

Ülseratif kolit, IBS, huzursuz bağırsak, gastrit… Hepsinde serbest radikaller rol oynar.

4️⃣ Kanser

DNA hasarı mutasyona yol açar. Bu da kontrolsüz hücre çoğalması, yani kansere davetiye çıkarır.

5️⃣ Tip-2 Diyabet

Pankreas ve hücre zarları zarar görür. İnsülin etkisizleşir.

6️⃣ Hızlı Yaşlanma – Cilt Hasarları

Kırışıklık, sarkma, lekeler… Hepsi serbest radikallerin işidir.

7️⃣ Otoimmün Hastalıklar

Romatoid artrit, sedef, lupus gibi hastalıklarda dokulara saldırı başlar.

🛡️ 🛡️ 🛡️

Peki Ne Yapmalı?

Vücudumuzun serbest radikallerle savaşan doğal savunma sistemi var.
En önemlisi: Glutatyon

Ama 25 yaşından sonra üretimi azalır.
İşte bu yüzden takviyeler ve beslenme devreye girer

💊 💊 💊

Güçlü Antioksidan Takviyeler

Glutatyon
R-Lipoik Asit
Resveratrol
N-asetil sistein
C vitamini
E vitamini

🥗 🥗 🥗

Antioksidan Zengini Besinler

Nar
Karanfil
Kırmızı pancar
Mor lahana
Yeşil çay

😴 😴 😴

UYKU En Etkili Antioksidan Yenileme Süreci

Gecede 7.5–8 saat uyumak şart.
(İtiraf edelim, pek çoğumuz bunu beceremiyoruz…)

🏃‍♀️ 🏃‍♀️ 🏃‍♀️

Egzersiz

Hafif egzersiz yararlıdır.
Ağır egzersiz ise serbest radikal üretimini artırır. Dikkatli olun!

🔚 🔚 🔚

Ya o taşları birbirine vurup ateşi ilk yakan veya tekerleği ilk döndüren kişiden şikayet olacağız…
Ya da yaşam kalitemizi artırmak için bilinçli ve dengeleyici seçimler yapacağız.

⭐️ Antioksidanları artıracağız.
⭐️ Kendimize “alışılmışın dışında” meşguliyetler bulacağız.

💡AVM ye kafeye gitmek, internetten film izlemek değil…
💡Evde, bahçede, saksıda bir şeyler (çiçek, fesleğen, biber vb gibi) yetiştirmek, dikiş dikmek, gidip bir tarlada çapa yapmak, el emeği eşyalar üretmek… bulun kendinize göre bir şeyler yani..

Zihni dağıtmak için farklılık gerekir.

Ve unutmayın

Mal kavgasına bu kadar düşmeyin boşuna…
Çünkü başrolünüz sona erdiğinde 10 -12 metre bez ile 1,5 metre derinlikte toprağa kavuşacaksınız…

Kendinizi Topraklayın

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Serbest radikaller, antioksidanlar ve fonksiyonel gıdalar: İnsan sağlığına etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3249911/

⭐️⭐️ Serbest Radikaller, Hastalık ve Sağlıkta Antioksidanlar https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3614697/

⭐️⭐️ Serbest Radikaller ve Dışsal Cilt Yaşlanması https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3299230/

⭐️⭐️ Bitkilerden Elde Edilen Antioksidanlar Cildin Foto Yaşlanmasına Karşı Korur https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6098906/

⭐️⭐️ Diabetes mellitus ve diyabetik kardiyovasküler hastalıkta eritrosit membranının dinamik ve elektrokinetik davranışı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18035063/

⭐️⭐️ İnsan vücudunun topraklanması (topraklanması) kan viskozitesini azaltır – kardiyovasküler hastalıklarda önemli bir faktördür https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22757749/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni20 Temmuz 2025

12 Temmuz 2025

Kan Akışını Hızlandıran Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Kan akışını hızlandırmak ve dolaşım sisteminizi sağlıklı tutmak için yaşam tarzınızda yapabileceğiniz önemli değişiklikler şunlardır:

Düzenli Egzersiz: Haftada en az 3-4 gün, 30 dakika süreyle yürüyüş, hafif koşu, bisiklet sürme veya yüzme gibi aerobik aktiviteler yapmak kalp atış hızını artırır, damarları güçlendirir ve kan dolaşımını hızlandırır. Özellikle bacak kaslarını çalıştıran egzersizler, bacaklardaki kan akışını iyileştirir ve dolaşım bozukluklarını önler.

Sağlıklı ve Dengeli Beslenme: Omega-3 yağ asitleri (somon, ceviz, keten tohumu), antioksidanlar (meyve ve sebzeler), potasyum, magnezyum ve lif açısından zengin besinler tüketmek damar sağlığını destekler ve kan akışını iyileştiri. Herhangi tuz tüketimi doğru değildir. Kaya tuzu tüketmelisiniz. Tabi ki tuz tüketiminizi terleminiz ile orantılı olarak dengelemelisiniz. Ve meyve-sebze ağırlıklı beslenmek kan basıncını dengeler.

Yeterince Su İçmek: Günlük en az ……. bardak su tüketmek gibi bir yanılgıya düşmeyin.İdrarınız su renginde veya çok açık sarı olmasını sağlayacak şekilde tüketiğinz su miktarını günlük ayarlamalısınız. Yeterli su içmek,kanın akışkanlığını artırır ve dolaşımın yavaşlamasını önler.

Sigara ve Alkolü Sınırlamak: Sigara damarları (nitrik oksit miktarını azaltarak) daraltır ve kan akışını olumsuz etkiler; alkolün aşırı tüketimi de dolaşım sistemine zarar verir. Bu alışkanlıklardan kaçınmak veya sınırlandırmak önemlidir.

Uzun Süre Hareketsiz Kalmamak: Özellikle masa başı çalışanlar veya uzun yolculuk yapanlar, sık sık ayağa kalkıp kısa yürüyüşler yapmalı, bacakları hareket ettirmelidir. Uzun süre oturmak veya ayakta kalmak kan dolaşımını zorlaştırır.

Bacakları Yüksekte Tutmak: Gün içinde bacakları 15-20 dakika yüksekte tutmak, kanın kalbe geri dönüşünü kolaylaştırır ve şişlikleri azaltır.

Kompresyon Çorapları Kullanmak: Dolaşım bozukluğu riski yüksek kişilerde kan akışını desteklemek için kompresyon çorapları önerilir.

Kilo Kontrolü ve Sağlıklı Vücut Ağırlığı: Fazla kilo damarlar üzerinde baskı oluşturur ve kan akışını zorlaştırır. Sağlıklı kilo aralığında kalmak dolaşımı iyileştirir.

Stres Yönetimi: Kronik stres damar sağlığını olumsuz etkiler. Meditasyon, nefes egzersizleri ve düzenli uyku ile stres kontrolü kan akışına olumlu katkı sağlar.

Bu yaşam tarzı değişiklikleri, damarlarınızın esnekliğini artırır, kanın daha rahat akmasını sağlar ve kalp-damar hastalıkları riskini azaltır.

Sağlıklı alışkanlıklarla kan dolaşımınızı güçlendirerek daha enerjik ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Kalp Damar Sisteminiz İçin Muhteşem Sarımsak https://tetkik.com.tr/2025/05/09/muhtesem-sarimsak/

⭐️⭐️ K Vitamini https://tetkik.com.tr/2025/02/15/22042/

⭐️⭐️ Pıhtı – Kan Sulandırıcı https://tetkik.com.tr/2024/10/31/13845/

⭐️⭐️ Uyku Sorununuza Zerdaçal Keyfi https://tetkik.com.tr/2025/04/13/24343/

⭐️⭐️ Biyokimya, Pıhtılaşma Faktörleri https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507850/

⭐️⭐️ Endotel hücreleri ve pıhtılaşma https://link.springer.com/article/10.1007/s00441-021-03471-2

⭐️⭐️ Enfeksiyon ve inflamasyon ve pıhtılaşma sistemi https://academic.oup.com/cardiovascres/article/60/1/26/321951

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Hesperdin https://tetkik.com.tr/2024/09/23/hesperidin-p-vitamini/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni12 Temmuz 2025

6 Haziran 2025

Denize Girmenin İnsan Vücudu Üzerindeki Etkileri

Deniz, insanlık tarihi boyunca yalnızca bir geçim kaynağı değil; aynı zamanda fiziksel, zihinsel ve ruhsal iyileşmenin doğal bir sahnesi olmuştur.

Modern tıbbın ve bilimsel araştırmaların ilerlemesiyle birlikte, deniz suyunun ve deniz ortamının insan sağlığı üzerindeki etkileri daha derinlemesine anlaşılmaya başlanmıştır.

Gerek içerdiği mineraller, gerekse düşük yerçekimi ortamı ve negatif iyonların yoğunluğu, denize girmenin sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin temelini oluşturmaktadır.

🌊 🌊 🌊

Denize Girmenin İnsan Vücudu Üzerindeki Sağlık Etkileri

Kardiyovasküler Sistem Üzerine Etkileri

Denize girme, özellikle yüzme gibi aktif hareketlerle birleştiğinde kalp-damar sistemi üzerinde önemli fizyolojik etkiler yaratır:

Dolaşımın Hızlanması: Su, vücut üzerinde hafif bir basınç uygular. Bu basınç, yüzeyel venöz dönüşü destekleyerek venöz dolaşımı hızlandırır, kalbin yükünü azaltır.

Kardiyak Kondisyonun Artması: Düzenli deniz yüzmesi, kalp kasını güçlendirir, istirahat nabzını düşürür, kalbin pompa verimini artırır.

Kan Basıncını Düzenleme: Soğuk deniz suyu, periferik damarları daraltarak başlangıçta kan basıncını artırsa da, adaptasyon sonrası uzun vadede kan basıncında dengeleyici bir etki oluşturabilir.

Kolesterol ve Trigliserid Düzeyleri: Deniz yüzmesi, HDL düzeyini artırabilirken LDL ve trigliserid düzeylerinin düşmesine katkıda bulunur.

Bağışıklık Sistemi Üzerine Etkileri

Soğuk Su Adaptasyonu (Hardening Etkisi): Düzenli olarak soğuk denize giren bireylerde lökosit (akyuvar) düzeylerinin arttığı, fagositik aktivitenin yükseldiği ve sitokin dengesinin iyileştiği gösterilmiştir.

Lenf Dolaşımını Artırma: Su basıncı ve hareketin birleşimi, lenf drenajını hızlandırarak vücudun toksinleri uzaklaştırmasına ve immüniteyi artırmasına yardımcı olur.

Doğal Antiviral ve Antibakteriyel Etki: Tuzlu deniz suyu, ciltteki mikrobiyal yükü azaltarak ikincil enfeksiyonların önlenmesine destek verir.

Cilt Sağlığı Üzerine Etkileri

Mineral İçeriği: Deniz suyu sodyum, magnezyum, kalsiyum, potasyum, iyot gibi minerallerce zengindir. Bu mineraller, cildin pH’ını dengeler, epidermal yenilenmeyi destekler.

Antiseptik Özellik: Tuzlu su, yara iyileşmesini hızlandırır, akne ve egzama gibi inflamatuar cilt sorunlarının yatışmasına yardımcı olur.

Peeling Etkisi: Deniz suyu ve kumun birleşimi, doğal bir eksfoliyan (ölü deri temizleyici) görevi görür.

Not: Hassas ciltlerde deniz sonrası duş alınmaması durumunda tuz tahrişe neden olabilir. Bu yüzden kontrollü kullanım önemlidir.

Psikolojik ve Nöropsikolojik Etkiler

Stres Azaltıcı Etki: Deniz sesleri, mavinin sakinleştirici etkisi ve serin su, parasempatik sinir sistemini aktive eder. Bu, stres hormonlarının (kortizol, adrenalin) azalmasına yol açar.

Endorfin ve Serotonin Artışı: Yüzme veya serbest dalış gibi aktiviteler, beynin mutluluk hormonlarını salgılamasına neden olur.

Dikkat ve Zihinsel Açıklık: Soğuk suya ani maruz kalma, noradrenalin salınımını artırır. Bu da zihinsel uyanıklığı ve bilişsel performansı kısa süreli olarak yükseltir.

Depresyon ve Anksiyete Üzerindeki Etkisi: Klinik gözlemler ve bazı vaka raporları, düzenli soğuk su banyolarının depresif semptomları azalttığını ve duygu durumunu düzenlediğini göstermiştir.

Kas-İskelet Sistemi ve Fiziksel Fonksiyonlar

Ağırlıksızlık Etkisi: Su içindeki kaldırma kuvveti, eklem stresini azaltarak ağrısız hareket imkânı sunar. Bu etki özellikle artrit ve fibromiyalji gibi rahatsızlıkları olan bireylerde fizyoterapiye yardımcıdır.

Kas Gücünü Artırma: Su direnci, kasların farklı açılardan çalışmasını sağlar. Düzenli deniz yüzmesi, tüm kas gruplarını dengeli şekilde çalıştırır.

Esneklik ve Denge: Yüzme ve su içinde hareket, proprioseptif farkındalığı ve motor koordinasyonu geliştirir.

Solunum Sistemi Üzerine Etkiler

Nefes Egzersizi Olarak Yüzme: Deniz yüzmesi, akciğer kapasitesini artırır ve diyafram kaslarını güçlendirir.

Negatif İyonların Etkisi: Deniz kenarı ortamında bulunan negatif iyonlar, solunum yollarında rahatlatıcı etki yaparak astım, bronşit gibi hastalık semptomlarının azalmasına yardımcı olabilir.

Hormon Düzeyleri ve Metabolizma

Metabolizma Hızlandırıcı Etki: Soğuk su teması, kahverengi yağ dokusunu aktive ederek termogenez yoluyla kalori harcamasını artırır.

Tiroid Fonksiyonları: Deniz suyu iyot içerdiğinden, yüzeysel emilim yoluyla tiroid sağlığını destekleyici bir etki sağlayabilir (özellikle iyot eksikliği olan bireylerde).

⏱️ ⏱️ ⏱️

İdeal Denizde Kalma Süresi

Denize girmenin süresi; su sıcaklığı, kişinin sağlık durumu ve fiziksel kondisyonuna bağlıdır. Ancak genel olarak:

Su Sıcaklığı	Denizde Kalma Süresi
18–21 °C	10–15 dakika
22–26 °C	15–30 dakika
27–30 °C	30–45 dakika

Çocuklar ve yaşlılar için süre daha kısa tutulmalıdır.
Uzun süre kalmak hipotermi, kas krampları veya tuz dengesizliğine yol açabilir.

✅ ✅ ✅

İnsan Sağlığı İçin İdeal Deniz Özellikleri

Temiz ve Akıntılı Olmalı: Kirli, durağan sularda mikrobiyolojik risk artar.

Tuz Oranı Dengeli Olmalı: Aşırı tuzlu sular (örneğin Ölü Deniz) ciltte tahrişe neden olabilir. Orta düzey tuzluluk idealdir.

Sıcaklık: 24–27 °C arası deniz suyu hem rahatlatıcı hem de tedavi edicidir.

Doğal Kıyı Şartları: Kumlu ya da çakıllı zemin, taşlı ve ani derinleşen yerlere göre daha güvenlidir.

Kimyasal Temizliği: Ağır metallerden ve deterjan kalıntılarından arındırılmış sular sağlıklıdır.

Deniz Canlıları Açısından Güvenli: Zehirli deniz canlılarının olmadığı bölgeler tercih edilmelidir.

🌍 🌍 🌍

Dünya Üzerinde İnsan Sağlığı İçin İdeal Denizler

1. Adriyatik Denizi (Hırvatistan – Dalmaçya Sahilleri)

Temiz, mineralli, bol oksijenli ve yumuşak dalgalarıyla ünlü.

2. Ege Denizi (Türkiye Yunanistan)

Orta tuzluluk, berraklık ve sıcaklık bakımından idealdir. Özellikle Çeşme, Bodrum ve Gökçeada sahilleri öne çıkar.

3. İzlanda Jeotermal Kıyıları (Mavi Lagün)

Mineraller açısından zengin; özellikle cilt hastalıkları için faydalı.

4. Karayipler (Barbados, Bahamalar)

Tropikal sular; sıcaklık, tuzluluk ve mikrobiyolojik temizlik açısından mükemmel.

5. Kızıldeniz (Mısır, Ürdün, İsrail)

Yoğun mineral içeriği ve sıcak suları ile romatizmal hastalıklar için tercih edilir.

⭐️⭐️⭐️

Denize girmek, yalnızca yaz aylarının vazgeçilmez bir keyfi değil, aynı zamanda bilimsel olarak da desteklenen çok boyutlu bir sağlık pratiğidir.

Düzenli ve bilinçli deniz banyoları, fiziksel direnci artırmakla kalmaz; ruhsal dengeyi destekler, stres düzeylerini azaltır ve yaşam kalitesini yükseltir. Ancak her sağlık uygulamasında olduğu gibi, bireysel sağlık durumu ve çevresel koşullar göz önünde bulundurularak hareket edilmelidir.

Sonuç olarak, denizin iyileştirici gücü doğru şekilde kullanıldığında, modern yaşamın getirdiği pek çok sağlık sorununa karşı doğal ve bütüncül bir destek sunmaktadır. İnsan ile doğa arasındaki bu kadim bağın yeniden keşfi, geleceğin sağlık yaklaşımlarında giderek daha fazla yer bulacaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Derin Deniz Suyunun Potansiyel Sağlık Faydaları: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5221345/

⭐️⭐️ Deniz suyu iletkenliğinin üç aşamalı dikey dağılımı https://www.nature.com/articles/s41598-018-27931-y

⭐️⭐️ Ölü Deniz Suyunun Cilt Sağlığındaki Biyolojik Rolü: Bir İnceleme https://www.mdpi.com/2079-9284/10/1/21

⭐️⭐️ Doğada yüzme: Açık su yüzmenin zihinsel sağlık ve refah faydalarına ilişkin kapsamlı bir inceleme https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0272494423001214

⭐️⭐️ Dayanıklılık Yarışmalarında Sporcular İçin Deniz Suyu Tüketimi Fizyolojik Faydaları ve Performansı: Sistematik Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9657671/

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni6 Haziran 2025

25 Mayıs 2025

Visseral Yağ Fazlalığınız Var mı?

Visseral yağ, (İç Yağ) karın boşluğu içinde yer alan karaciğer, pankreas ve bağırsaklar gibi hayati iç organların çevresinde biriken yağ dokusudur.

Bu yağ türü, deri altı (subkutan) yağlardan farklıdır, gizlidir, bu da onu daha da tehlikeli hale getirir. Çünkü metabolik olarak daha aktif olup normal organ fonksiyonlarını engellediği, Hormonal dengesizliğe, inflamasyona neden olur, kalp hastalığı, tip 2 diyabet, hipertansiyon, insülin direnci, yağlı karaciğer hastalığı, inme, uyku apnesi, bilişsel gerileme ve bazı kanser türleri (Meme ve kolon kanserleri vb) gibi birçok kronik hastalıkla da ilişkili olduğu için tehlikelidir.

Visseral yağın aşırı birikimi, sadece estetik bir sorun değil, aynı zamanda ciddi bir sağlık riski olarak da değerlendirilmelidir.

Visseral Yağ Artış Sebepleri

Visseral yağ, başta yaşam tarzı faktörlerine olmak üzere daha az da genetik faktörlere bağlı olarak birikir.

Genetik Yatkınlık

Visseral yağ oluşumunda genetik faktörler önemli rol oynar. Bu durumu en raha bir şekilde aile öyküsü ile anlayabilirsiniz. Aile bireylerinde abdominal obezite bulunan bireylerde, visseral yağlanmaya daha sık rastlanır.

Genetik yatkınlık, vücudun yağ depolama biçimini, enerji metabolizmasını, iştah düzenlemesini ve insülin hassasiyetini etkileyerek kişinin karın içi yağ birikimine (visseral yağ) eğilimli hale gelmesine neden olabilir.

Örneğin,

Fazla alınan kalorilerin yağ olarak depolanması bazı kişilerde daha çok visseral bölgede olurken, bazı kişilerde de deri altı (subkutan) bölgede olmaktadır.

Bazı kişilerde kas kütlesi genetik olarak düşük olup bazal metabolizma hızı da düşük olması durumunda alınan fazla kaloriler visseral yağ artışına neden olabilir.

Dengesiz ve Yüksek Kalorili Beslenme

Günümüzde, visseral yağlanmanın en önemli nedeni beslenme alışkanlıklarıdır. Özellikle endüstriyel – işlenmiş gıdalar içerikleri sebebi ile visseral yağlanmanın ana sebeplerindendir.

Yüksek şeker tüketimi (özellikle fruktoz) – Fruktozun fazla tüketimi, lipogenez (yağ üretimi) yoluyla karaciğerde trigliserid sentezini artırarak visseral yağ depolanmasını tetikler.

Basit karbonhidrat ağırlıklı diyet – Rafine karbonhidratlar (Beyaz ekmek, pirinç, makarna ve şekerli yiyecekler) kan şekerinde ani yükselmelere neden olur. Bu da insülin salımını artırır ve insülinin lipogenez (yağ üretimi) etkisiyle karaciğerde trigliserid sentezini artırarak visseral yağ depolanmasını tetikler.

Yüksek yağlı ve işlenmiş gıdalar – Trans yağlar ve doymuş yağ asitleri içeren işlenmiş gıdalar (fast food, cips, paketli gıdalar) inflamasyonu artırarak visseral yağ birikimini kolaylaştırır.

Protein eksikliği – Protein, tokluk hissi sağlar ve metabolizmayı hızlandırır. Düşük proteinli diyetler, enerji dengesini bozarak visseral yağ birikimine neden olabilir.

Hareketsiz Yaşam Tarzı (Sedanter Davranışlar)

Günümüzde moder yaşam adı altında teknolojinin ve araçlarınn daha yoğun ve genel kullanımı ile insanların hareketliliği oldukça azalmıştır. Hareket eksikliği – azlığı (sedanter yaşam) visseral yağlanma için önemli bir risk faktörüdür.

Egzersiz eksikliği, alınan kalorilerin enerjiye dönüştürülemeden depolanmasına yol açar. Aynı şekilde hareket azlığı kas kütlesinde de azalmaya yol açarak bazal metabolizmanın düşmesine ve bu durum da enerji dengesizliğine yol açar.

Düzenli egzersiz, özellikle aerobik (yürüyüş, koşu, yüzme) ve direnç egzersizleri, visseral yağ dokusunu azaltmak için etkilidir. Sedanter yaşam tarzına sahip bireylerde ise visseral yağ oranı önemli ölçüde yüksektir.

Stres ve Kortizol Salınımı

Kronik stres, hipotalamus-hipofiz-adrenal (HHA) aksını aktive ederek kortizol hormonunun artmasına neden olur.

Kortizol, vücudu “savaş ya da kaç” durumuna hazırlar; ancak sürekli yüksek kortizol seviyeleri yağ metabolizmasını bozarak özellikle karın bölgesinde yağ depolanmasını tetikler.

Kortizol, lipoprotein lipaz enziminin aktivitesini artırarak visseral bölgede yağ depolamasını teşvik eder. Ayrıca, insülin direncini artırarak glikozun yağ asidi sentezine yönelmesini sağlar. Bu nedenle stresle başa çıkamayan bireylerde visseral yağlanma daha yaygındır.

Hormon Düzensizlikleri

Hormonal değişiklikler, visseral yağ birikimini büyük ölçüde etkileyebilir:

Menopoz: Östrojen seviyeleri menopoz sonrası azaldığında, kadınlarda yağ dağılımı subkutan bölgeden visseral bölgeye kayar.

Andropoz: Erkeklerde yaşla birlikte testosteron seviyeleri azalır, bu da kas kaybına ve visseral yağ artışına neden olur.

İnsülin direnci: Hücrelerin insüline yanıtı azaldığında, glikozun enerjiye dönüştürülmesi zorlaşır ve bu fazla enerji yağ olarak özellikle karın çevresinde depolanır.

Leptin ve ghrelin dengesizliği: Leptin, tokluk hissi sağlarken ghrelin açlık sinyali verir. Obez bireylerde leptin direnci gelişebilir; bu durumda beyin tokluk sinyalini algılamaz ve yeme eğilimi artar.

Yaşlanma

Yaş ilerledikçe metabolizma yavaşlar, kas kütlesi azalır ve hormon dengeleri bozulur. Bu durum visseral yağ artışını kolaylaştırır. Ayrıca yaşla birlikte fiziksel aktivitenin azalması, visseral yağlanmanın daha belirgin hale gelmesine neden olur.

Uyku Bozuklukları

Yetersiz ve kalitesiz uyku, iştah hormonlarını etkileyerek ghrelin artışına ve leptin azalmasına neden olur. Bu durum daha fazla yeme eğilimine ve dolayısıyla visseral yağlanmaya yol açar.

Ayrıca, uyku apnesi, gece boyunca vücudun oksijenlenmesini bozar ve stres hormonlarını artırarak visseral yağ depolanmasını teşvik eder.

Alkol Tüketimi

Alkol, yüksek kalorili bir içecektir ve metabolize edilirken yağ yakımını yavaşlatır. Aynı zamanda karaciğerde yağ sentezini artırarak visseral yağlanmayı tetikler.

Özellikle “bira göbeği” olarak bilinen durum, visseral yağ birikiminin klasik bir örneğidir.

Bağırsak Mikrobiyotası ve İnflamasyon

Son yıllarda yapılan araştırmalar, bağırsaklardaki mikrobiyal dengenin bozulmasının (disbiyozis) obezite ve visseral yağ artışıyla ilişkili olduğunu göstermektedir.

Zararlı bakterilerin baskın hale gelmesi, bağırsak geçirgenliğini artırarak sistemik inflamasyona neden olur. Bu da visseral yağ dokusunda sitokin salınımını ve yağ depolanmasını artırır.

Probiyotik ve prebiyotik zengin diyetlerin, bu dengenin yeniden kurulmasına yardımcı olarak visseral yağlanmayı azaltabileceği düşünülmektedir.

Sigara Kullanımı

Sigara içmek, vücutta oksidatif stres ve inflamasyon düzeyini artırır. Aynı zamanda iştah baskılayıcı etkisi nedeniyle sigarayı bırakan bireylerde kısa vadede kilo artışı olabilir. Ancak ilginç biçimde, düzenli sigara içenlerde visseral yağ oranı subkutan yağa göre daha yüksek bulunmuştur. Bu da sigaranın visseral yağlanmayı spesifik olarak artırabileceğini düşündürmektedir.

Metabolik Sendrom ve İnsülin Direnci

Visseral yağ, metabolik sendromun hem sebebi hem de sonucu olabilir.

Yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri, yüksek trigliserid, düşük HDL ve abdominal obezite, metabolik sendromun beş bileşenidir. Visseral yağ dokusu, adipokin adı verilen hormonları ve inflamatuar sitokinleri salgılayarak bu parametreleri olumsuz etkiler.

Özellikle TNF-α, IL-6 gibi sitokinler insülin sinyal yolaklarını bozar ve bu durum bir kısır döngü yaratarak visseral yağ artışını pekiştirir.

Psikolojik Etmenler ve Yeme Bozuklukları

Emosyonel yeme, yani stres, depresyon, anksiyete gibi duygusal durumlarla başa çıkmak için yemek yeme davranışı, genellikle yüksek kalorili ve işlenmiş gıdalara yönelimi artırır. Bu da zamanla karın içi yağ (visseral yağ) birikimine neden olabilir.

Binge eating (aşırı yeme atakları) ve gece yeme sendromu da visseral yağlanmaya katkı sağlar.

Viseral Yağınız Var mı Yok mu Nasıl Anlarsınız?

Zayıf görünebilirsiniz…Lakin viseral yağlarınız fazla olabilir.

Kendinizi kontrol edebilir ve rahatlıkla viseral yağ durumunuz konusunda yorum yapabilirisiniz.

Artan bel çevresi (>Kadınlar için 88,90 santimetre, >Erkekler için 101,60 santimetre)
Bel Kalça Oranı
Göbekli veya elma tipi vücut
Yorgunluk ve uyku eksikliği
Yüksek kan şekeri veya tansiyon
Vücut yağ taramaları
Kan testleri

Bel Kalça Oranı

Bel Kalça Oranı Ölçümü Nasıl Yapılır?

Bel çevresi: Göbek deliğinin hemen üstünden (genellikle en dar yerden).
Kalça çevresi: Kalçanın en geniş yerinden.

Ölçüm esnasında:

Ayakta durulmalı.
Nefes verildikten sonra ölçüm yapılmalı.
Mezura ciltle temas etmeli ama bastırmamalı.

Bel Kalça Oranı = Bel çevresi (cm) / Kalça çevresi (cm)

İdeal Bel-Kalça Oranı (Dünya Sağlık Örgütü – WHO’ya göre)

Cinsiyet	Düşük Risk	Orta Risk	Yüksek Risk (Tehlikeli)
Kadın	< 0.80	0.80–0.85	> 0.85
Erkek	< 0.90	0.90–1.00	> 1.00

Kadınlarda > 0.85, erkeklerde > 1.00 olması yüksek visseral yağlanma ve kalp hastalığı riski anlamına gelir.

Ne kadar düşükse o kadar iyi demek değildir; çünkü çok düşük oranlar da beslenme yetersizlikleri veya kas kaybı ile ilişkili olabilir.

Bel Kalça Oranı, VKİ’den (vücut kitle indeksi) daha iyi bir göstergedir çünkü kas kütlesi ve visseral yağın dağılımını dikkate alır.

Visseral Yağları Azaltmak İçin 10 Altın Kural

İç yağları eritmek kıyafetlerinize sığmaktan daha önemlidir, ancak bu da yardımcı olur.

Strateji	Açıklama
Şekerden uzak dur	Fruktoz ve rafine karbonhidratları azalt
Lif tüketimini artır	Tokluk süresini uzatır, kan şekerini dengeler
Düzenli egzersiz yap	Kardiyo + direnç antrenmanı kombinasyonu
Yeterli uyku al	7–9 saat kaliteli uyku şart
Alkolü sınırlı tut	Özellikle bira, visseral yağı artırır
Stresi azalt	Kortizol seviyelerini düşür
Protein ağırlıklı beslen	Kas koruyucu, tokluk artırıcı etki
İnflamasyonu düşür	Trans yağ, işlenmiş gıdadan kaçın
Bağırsak sağlığını koru	Prebiyotik ve probiyotik tüketimi
BKO ve bel çevresini takip et	Gelişimi izlemek için önemlidir

Visseral Yağ Yakımı Örnek Antrenman Programı

Aşağıda 70 kg’lık, herhangi bir hastalığı olmayan – ilaç kullanmayan sağlıklı ortalama kondisyon seviyesinde bir erkek için visseral yağları hedef alan, 1 haftalık egzersiz programı örneği göreceksiniz. Bu programda yağ yakımını hızlandırmak, metabolizmayı canlandırmak ve kas kütlesini korumak hedeflenmiştir.

Visseral Yağ Yakma Programının Ana Hatları

Haftada 5 gün egzersiz (2 gün dinlenme)
Kombinasyon:
- 3 gün Kardiyo (yağ yakımı)
- 2 gün Ağırlık/Direnç Antrenmanı (kas koruma/arttırma)
- 2 gün aktif dinlenme veya tam dinlenme (stres ve kortizol kontrolü)
Süre: Günde ortalama 30–45 dakika

Hareketlerin – Egzersizlerin teknik adlarını yazdım. Bilemediğinizde o egzersizi nasıl yapacağınıza dair bilgileri ve görüntüleri Youtube da videolarını bulabilirsiniz.

Visseral Yağ Yakma Haftalık Egzersiz Programı

Pazartesi – Kardiyo + Core (Karın)

Isınma (10 dk):

5 dk tempolu yürüyüş veya hafif koşu
5 dk dinamik esneme (kol-diz çevirme, kalça açma)

Ana Antrenman (25 dk):

30 saniye jumping jack
30 saniye dinlen
30 saniye mountain climber
30 saniye dinlen
30 saniye squat jump
30 saniye dinlen
⮕ Bu seti 3 tur yap. Aralarda 1 dk dinlen.

Core (Karın) (10 dk):

Plank (3 set x 30 saniye)
Russian twist (3 set x 20 tekrar)
Leg raise (3 set x 12 tekrar)
Bicycle crunch (3 set x 15 tekrar)

Salı – Ağırlık + Direnç Antrenmanı (Üst Vücut Odaklı)

Isınma (5–7 dk):

Dairesel kol hareketleri, mekik, şınav, ip atlama

Antrenman (3 set x 10–12 tekrar):

Şınav (diz üstü olabilir)
Dumbbell shoulder press (evde su şişesi/dumbbell)
Dumbbell bench row
Dumbbell biceps curl
Triceps dips (sandalye destekli)

Soğuma:
5 dk esneme – göğüs, sırt, omuzlar

Çarşamba – HIIT Kardiyo (Yüksek Yoğunluklu Interval)

Isınma (5–10 dk):

Tempolu yürüyüş → koşuya geçiş
Dinamik esneme hareketleri

HIIT (Toplam 20 dk):

30 saniye sprint (veya hızlı ip atlama)
90 saniye yavaş yürüyüş/dinlenme
⮕ 8 tur yap.

Core (5–10 dk):

Plank varyasyonları + karın mekikleri

Perşembe – Dinlenme / Aktif Dinlenme

Alternatifler:

30 dk yürüyüş
20 dk yoga / nefes egzersizi
Hafif esneme ve meditasyon

Cuma – Ağırlık / Direnç Antrenmanı (Alt Vücut Odaklı)

Isınma (5 dk): Hafif yürüyüş + diz çekme egzersizi

Ana Egzersiz (3 set x 10–15 tekrar):

Squat
Lunge (her bacak)
Glute bridge
Deadlift (dumbbell veya su şişesiyle)
Calf raise (topuk kaldırma)

Core:

Leg raise (3 set)
Plank (1 dakika)

Cumartesi – Kardiyo + Mobilite

Kardiyo (30 dk):

Hafif tempo bisiklet / yürüyüş / yüzme
⮕ Nabzı orta seviyede tut (110–130 bpm civarı)

Mobility ve Esneme (15 dk):

Kalça açıcılar, bel-sırt-germe, hamstring

Pazar – Tam Dinlenme

Yeterli uyku ve su alımı
Hafif esneme yapılabilir
Film, kitap, doğa yürüyüşü gibi rahatlatıcı aktiviteler

Göbek yağları sadece kozmetik bir sorun değil, vücudunuzun içinde gizlenen, hormonlarınızı bozan ve kaos yaratan sessiz bir katildir.

Bölgesel olarak azaltamazsınız ancak sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek bunu yenebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Visseral adiposopati: vasküler bir bakış açısı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4442778/

⭐️⭐️ Visseral yağ: NAFLD gelişimi ve ilerlemesinin temel aracısı https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666149723000270

⭐️⭐️ Visseral Obezite ve Kanser ve Kardiyovasküler Hastalıklardaki Ortak Rolü: Patofizyoloji ve Farmakolojik Tedavilerin Kapsamlı Bir İncelemesi https://www.mdpi.com/1422-0067/21/23/9042

⭐️⭐️ Visseral Yağ Dokusu: Tip 2 Diyabetin Gizli Suçlusu https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11013274/

⭐️⭐️ Antropometrik ve obezite göstergeleri ve tip 2 diyabet riski: Kohort çalışmalarının sistematik incelemesi ve doz-cevap meta-analizi https://www.bmj.com/content/376/bmj-2021-067516

⭐️⭐️ Klinik uygulamada hayati bir bulgu olarak bel çevresi: IAS ve ICCR Visseral Obezite Çalışma Grubu’ndan bir Konsensüs Beyanı https://www.nature.com/articles/s41574-019-0310-7

⭐️⭐️ Epikardiyal yağ: özellikleri, işlevi ve obeziteyle ilişkisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17444966/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni25 Mayıs 2025

19 Mayıs 2025

Yüksekte Çalışanlarda Gelişen Psikolojik Sorunlar

Yüksekte çalışma, inşaat, enerji, bakım-onarım, temizlik ve çeşitli endüstriyel sektörlerde çalışan bireyler için yaygın bir faaliyettir.

Yüksekte çalışma yapılan işlerde genellikle fiziksel riskler ön planda tutularak değerlendirilse de, psikolojik etkiler de en az fizyolojik tehlikeler kadar önemlidir.

Yüksekte çalışmak, kişinin bilişsel, duygusal ve davranışsal tepkilerini etkileyebilir; bu durum zaman içinde çeşitli psikolojik sorunların gelişmesine zemin hazırlayabilir.

1. Yüksekte Çalışmanın Psikolojik Yükü

1.1. Tehdit Algısı ve Sürekli Stres

Tehdit Algısı (Perceived Threat)

Tehdit algısı, bireyin bulunduğu ortamda bir tehlike ya da zarar görme ihtimalini zihinsel olarak değerlendirmesi ve buna karşı bilinçli ya da bilinçsiz olarak verdiği psikolojik tepkidir.

Yüksekte çalışan işçilerde Tehdit algısı;

Düşme riski
İş ekipmanlarının arızalanması
Zemin desteğinin kaybolması
Hava koşullarının ani değişimi
Kendi fiziksel yetersizliği veya dikkatsizliği gibi durumlardan kaynaklanabilir.

Bu tür durumlar, zihinde sürekli bir “hazır olma” ya da “kaç ya da savaş” tepkisi oluşturur.

🧷 Örnek: Bir işçinin 20 metrelik bir iskelede çalışırken zeminin esnemesiyle panik yaşaması, zihinsel olarak “Düşebilirim” düşüncesinin tehdit algısını tetiklediğinin göstergesidir.

Tehdit algısı yüksek olduğunda, beden sürekli alarm modundadır. Bu da doğrudan sürekli strese yol açar.

Sürekli Stres (Chronic Stress)

Sürekli stres, bireyin uzun süre boyunca yüksek düzeyde stres faktörlerine maruz kalması ve zihinsel-fiziksel olarak gevşeyememesi durumudur. Yüksekte çalışan bireylerde bu stres, işin doğası gereği sürekli mevcuttur.

Sürekli Stres Belirtileri;

Kronik yorgunluk
Odaklanma zorluğu
Uyku problemleri
Sinirlilik, sabırsızlık
Kas gerginliği ve çarpıntı
Motivasyon düşüklüğü

Yüksekte çalışmak, doğrudan hayatı tehdit edebileceği için çalışan kişi bilinçli ya da bilinçsiz şekilde hep tetikte olur. Bu tetikte olma hali, zamanla zihinsel kaynakların tükenmesine ve kişinin fiziksel olarak da yıpranmasına neden olur.

Bu durum sempatik sinir sistemini uyarır ve sürekli bir “alarm” durumu yaratır.

Günlük olarak stres yüküne maruz kalan bireylerde zaman içinde:

Tükenmişlik
Kaygı bozuklukları
Uyku problemleri gibi belirtiler gözlemlenebilir.

1.2. Bilişsel Yüklenme

Yüksekte çalışma, sadece fiziksel değil aynı zamanda ciddi bilişsel talepler içeren bir süreçtir.

Dengeyi koruma, dikkat dağıtıcı unsurları filtreleme, çevresel tehditleri algılama ve eş zamanlı olarak görevleri yerine getirme gibi beceriler, beynin sürekli aktif olmasını gerektirir.

Bu durum, çalışan üzerinde bilişsel yüklenmeye yol açabilir.

Bilişsel yüklenme; kişinin zihinsel kapasitesinin, görev ve çevresel talepler karşısında zorlanması durumudur. Yüksekte çalışan bireyler için bu yüklenme, özellikle tehlikeye karşı tetikte kalma ihtiyacı nedeniyle daha da artar. Denge kaybı yaşama korkusu, ekipman kullanımı, zaman baskısı ve güvenlik kurallarını eş zamanlı uygulama çabası, zihinsel kaynakların tükenmesine neden olabilir.

Bilişsel yüklenme, dikkat dağınıklığı, karar verme hataları, problem çözmede yavaşlama ve reaksiyon süresinde uzamayla sonuçlanabilir. Bu da iş kazası riskini artırır. Ayrıca uzun vadede zihinsel yorgunluk, tükenmişlik ve stres bozuklukları gibi psikolojik sorunlara zemin hazırlar.

Bu nedenle yüksekte çalışanlara yönelik eğitimlerde sadece fiziksel değil, bilişsel dayanıklılığı artırmaya yönelik stratejilere de yer verilmesi gerekir. Mola düzenlemeleri, görev rotasyonu, mindfulness çalışmaları ve dikkat geliştirme egzersizleri, bilişsel yüklenmeyi azaltmada etkili olabilir.

2. Sık Görülen Psikolojik Sorunlar

2.1. **Yükseklik Kaygısı (*Akrofobi***)

Akrofobi, bireyin yüksek bir yerde bulunurken ya da yüksekte olma fikriyle karşılaştığında aşırı, mantıksız ve yoğun bir korku ya da kaygı yaşaması durumudur. Bu durum sadece gerçek bir yükseklik ortamında değil, bazı durumlarda yükseklik hayal edildiğinde bile tetiklenebilir.

Akrofobi; klasik anlamda bir spesifik fobi türüdür ve kişinin günlük yaşamını, mesleki performansını ya da sosyal aktivitelerini kısıtlayacak düzeyde yoğun kaygılara yol açabilir.

Yüksekten korkmak, evrimsel olarak doğal bir tepki olsa da, bazı bireylerde bu korku yoğun ve işlev bozucu hale gelebilir. Akrofobi, yüksekte çalışan bireylerde şu şekilde kendini gösterebilir.

Fiziksel Tepkiler

Dizlerde titreme
Kalp çarpıntısı
Baş dönmesi
Nefes darlığı
Terleme
Bulantı

Psikolojik Tepkiler

Düşme korkusu (gerçekçi olmasa bile)
Kontrolünü kaybetme hissi
Kaçma isteği
Panik hissi
Ölecekmiş gibi düşünmek

Bu tür belirtiler, iş sırasında büyük bir tehlike oluşturabilir.

Yüksekte çalışmak zorunda olan bir işçide akrofobi varsa:

Dikkat dağınıklığı yaşanabilir
Panik anında refleks davranışlarla düşme riski artabilir
Çalışma kalitesi ve güvenliği ciddi şekilde etkilenebilir
Kişi görevden kaçınabilir ya da işi bırakabilir

Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği kapsamında, çalışanların yükseklik korkusu olup olmadığı işe alım öncesi ya da periyodik değerlendirmelerde test edilmelidir. Mümkün şartlarda yükseklik korkusu olanlar bu tür işlerde çalıştırılmamalı, zorunluluk hallerinde psikolojik destek sağlanmalıdır.

2.2. Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu

Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu, bireyin günlük yaşamında karşılaştığı olaylara ve durumlara karşı sürekli, aşırı ve kontrol edilemeyen bir kaygı ve endişe hali yaşadığı uzun süreli bir anksiyete (kaygı) bozukluğudur. Bu durum, kişide hem zihinsel hem de fiziksel belirtilerle kendini gösterir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Bu kaygı hali belirli bir olayla sınırlı değildir; sağlık, iş, para, aile, gelecek gibi birçok konuda orantısız ve sürekli endişe duyulur.

Yüksekte çalışmanın getirdiği sürekli stres ve belirsizlik, zaman içinde genelleşmiş anksiyeteye yol açabilir. Kişi sadece yükseklikle değil, hayatının diğer alanlarında da kontrolsüz kaygılar yaşamaya başlar. Bu durum:

Zihinsel ve Duygusal Belirtiler:

Sürekli endişeli ya da tedirgin hissetme
Kötü bir şey olacakmış hissi
Konsantrasyon güçlüğü
Karar vermekte zorlanma
Aşırı düşünme (overthinking)

Fiziksel Belirtiler:

Kas gerginliği
Mide rahatsızlıkları
Terleme
Titreme
Uyku problemleri
Yorgunluk, halsizlik

gibi bulgularla kendini gösterebilir.

2.3. **Travma Sonrası Stres Bozukluğu (*TSSB***)

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), kişinin yaşamını veya bütünlüğünü tehdit eden ağır bir travmatik olay (örneğin ciddi iş kazası, doğal afet, savaş, fiziksel saldırı, tanık olunan bir ölüm vb.) yaşadıktan sonra, bu olayı zihninde sürekli tekrar yaşaması, kaçınma davranışları sergilemesi ve yüksek uyarılmışlık hali içinde olmasıyla karakterize edilen ciddi bir ruhsal bozukluktur.

Bu bozukluk, yalnızca olay anında değil, aylar hatta yıllar sonra da etkisini gösterebilir.

Daha önce bir düşme tehlikesi atlatan ya da meslektaşının düşüşüne tanık olan bireylerde travma sonrası stres bozukluğu gelişebilir. Bu bozuklukta kişi:

1. Yeniden Yaşantılama

Olayı rüyalarda ya da gündüz aniden tekrar yaşamak (flashback)
Olayla ilgili görüntü, ses, koku gibi tetikleyicilerle yoğun rahatsızlık hissetmek

2. Kaçınma Davranışları

Travmayı hatırlatan yer, kişi ya da konuşmalardan uzak durma
Duygusal uyuşma, insanlara karşı yabancılaşma

3. Artmış Uyarılmışlık

Sürekli tetikte olma hali
Uyku sorunları
Sinirlilik, öfke patlamaları
Konsantrasyon güçlüğü
Aşırı irkilme tepkileri

Bu tür bireylerin iş verimliliği ciddi şekilde düşer.

2.4. Depresyon

Depresyon, kişinin duygu durumunu, düşüncelerini, davranışlarını ve fiziksel işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen, yaygın ve ciddi bir duygudurum bozukluğudur.

Kişi kendini uzun süreli olarak üzgün, boşlukta, umutsuz ya da değersiz hisseder ve bu durum günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesini zorlaştırabilir.

Depresyon sadece “mutsuzluk” ya da “moral bozukluğu” değildir; ruhsal, zihinsel ve bedensel belirtileri olan klinik bir durumdur ve çoğu zaman hekim müdahalesi gerektirir.

Sürekli stres, sosyal izolasyon, fiziksel yorgunluk ve kontrolsüz çalışma saatleri, zamanla depresyona neden olabilir.

Yüksekte çalışan kişi depresyonda ise:

Sürekli üzgün ya da çökkün ruh hali
Günlük aktivitelere karşı ilgi ve zevk kaybı
Enerji eksikliği, yorgunluk hissi
Uyku bozuklukları (az ya da aşırı uyuma)
İştah değişiklikleri (azalma ya da artma)
Değersizlik ya da suçluluk hissi
Konsantrasyon güçlüğü
Hareketlerde yavaşlama veya huzursuzluk
Umutsuzluk hissi
Ölüm ya da intihar düşünceleri

geliştirebilir.

2.5. Performans Kaygısı

Yüksekte çalışırken hata yapma korkusu, işini kaybetme kaygısıyla birleştiğinde, kişilerde performans anksiyetesi gelişebilir. Bu durum bireyin işine dair sürekli olarak “yetersizim, hata yapacağım” şeklinde düşünmesine neden olur.

3. Psikolojik Sorunların Nedenleri

3.1. Çevresel Faktörler

Yetersiz güvenlik önlemleri
Düzensiz çalışma saatleri
Gürültü, sıcaklık, rüzgâr gibi çevresel zorluklar

3.2. Kişisel Faktörler

Önceden travma öyküsü
Düşük stres toleransı
Kişilik yapısı (mükemmeliyetçilik, obsesif özellikler)

3.3. Kurumsal Faktörler

Psikolojik destek hizmetlerinin olmaması
Yetersiz iş güvenliği eğitimi
Mobing veya yönetici baskısı

4. Psikolojik Etkilerin İş Güvenliğine Yansıması

Yüksekte çalışmak, sadece fiziksel bir denge ve koordinasyon meselesi değil; aynı zamanda bireyin zihinsel dayanıklılığını, duygusal kontrolünü ve psikolojik sağlamlığını doğrudan etkileyen bir durumdur. Bu psikolojik etkiler, çalışanın güvenli davranışlarını doğrudan şekillendirir ve iş güvenliği uygulamalarının başarısını belirleyen temel faktörlerden biri haline gelir.

Psikolojik Etkiler Nelerdir?

Kaygı ve korku (örneğin yükseklik korkusu / akrofobi)
Kronik stres ve baskı altında hissetme
Dikkat dağınıklığı ve zihinsel yorgunluk
Tükenmişlik ve motivasyon eksikliği
Tehdit algısında artış ve panik davranışlar

Bu etkiler; çalışanın zihinsel yükünü artırarak doğru karar alma, tehlikeleri fark etme, iş ekipmanlarını dikkatli kullanma gibi kritik becerilerde bozulmaya neden olabilir.

İş Güvenliğine Yansıması Nasıldır?

Kazaların Artışı: Psikolojik olarak zorlanan çalışan, hata yapmaya daha yatkındır. Bu durum düşme, ekipman hatası veya çevresel riskleri görmeme gibi kazaları artırır.

Güvenlik Prosedürlerine Uyumsuzluk: Aşırı stres ya da korku yaşayan kişi, güvenlik donanımlarını doğru kullanmayabilir ya da prosedürleri ihmal edebilir.

İletişim Sorunları: Psikolojik baskı altındaki çalışanlar, ekip arkadaşlarıyla iletişimde zorlanabilir ve bu durum grup güvenliğini tehdit eder.

İşe Devamsızlık ve Verimlilik Düşüşü: Sürekli stres altında olan kişilerde iş bırakma, devamsızlık ve motivasyon kaybı gibi durumlar görülebilir.

Çözüm – Psikolojik Güvenlik Kültürü

İşverenler, sadece fiziksel güvenlik önlemleriyle değil; aynı zamanda çalışanların psikolojik iyilik halini koruyacak uygulamalarla da iş güvenliğini desteklemelidir. Desteklemelerini sağlamak için gerekli – yeterli bilgilendirme ve motivasyon işyeri hekimi – İş Güvenliği Uzmanı tarafından verilmelidir.

Psikolojik dayanıklılık eğitimleri
Düzenli psikolojik değerlendirme ve destek hizmetleri
Tehlike algısını düşüren simülasyonlar ve uygulamalı eğitimler
Kazalardan sonra “psikolojik ilk yardım” programları

5. Koruyucu ve Önleyici Yaklaşımlar

5.1. Psikolojik Dayanıklılık Eğitimi

Psikolojik Dayanıklılık Eğitimi, yüksekte çalışan bireylerin yüksek riskli ve stresli ortamlarda zihinsel esnekliklerini artırmak, duygusal tepkilerini düzenleyebilmek, olumsuz düşüncelerle başa çıkmak ve kriz anlarında soğukkanlılıkla hareket edebilmek amacıyla verilen yapılandırılmış psikoeğitim programıdır.

Bu eğitim, çalışanların sadece ruhsal sağlığını desteklemekle kalmaz, aynı zamanda iş güvenliği davranışlarını güçlendirerek iş kazalarının önlenmesine de katkı sağlar.

Eğitimin Temel Amaçları

Stresle başa çıkma becerisi kazandırmak
Tehlike algısı ve duygusal kontrolü güçlendirmek
Özgüven, odaklanma ve sakin kalabilme yetisini geliştirmek
Panik yerine çözüm odaklı düşünmeyi öğretmek
Travmatik olaylardan sonra toparlanma sürecini hızlandırmak

Neden Yüksekte Çalışanlara Bu Eğitim Gerekli?

Yüksekte çalışmak, fiziksel riskin yanı sıra ciddi psikolojik baskılar da yaratır (yükseklik korkusu, düşme endişesi, yoğun dikkat gereksinimi vb.)
Psikolojik olarak hazırlıksız olan çalışan, panikleyebilir, hatalı kararlar verebilir ya da güvenlik kurallarını ihmal edebilir.
Eğitim sayesinde çalışanlar, bu baskılar karşısında kontrolü kaybetmeden, soğukkanlılıkla ve güvenli davranışlarla süreci yönetebilir.

5.2. Psikolojik Destek Mekanizmaları

Psikolojik danışmanlık
Grup terapileri
İşyeri psikoloğu hizmeti

5.3. Düzenli Psikolojik Değerlendirme

Çalışanların periyodik olarak duygusal durumları gözden geçirilmeli; erken müdahale imkânı sağlanmalıdır.

5.4. İş Ortamında Destekleyici İletişim

Yöneticilerin empatik yaklaşımı, destekleyici liderlik tarzı ve çalışanla etkili iletişim kurulması kaygı düzeylerini önemli ölçüde düşürür.

Yüksekte Çalışanlar İçin Psikolojik Dayanıklılık Eğitim Programı

Firmalarımız Tetkik OSGB ve Tetkik Danışmanlık bünyelerinde, yüksekte çalışan personellere yönelik eğitimlerimiz mevcuttur. https://tetkik.com.tr/iletisim/ Bize ulaşabilirsiniz.

Eğitim içeriği: Yükseklik kaygısı ile baş etme, gevşeme teknikleri, grup çalışmaları
Uygulama süresi: 6 hafta boyunca haftada 1 gün
Sonuç: Kaygı düzeylerinde %30 azalma, iş memnuniyetinde artış, kaza oranlarında düşüş

Uygulamda hedefimiz hem çalışan sağlığını hem de iş verimliliğini olumlu yönde arttırmak, işverenin çalışanınan olan özen borcunu yerine getirmesinde destek olmaktır.

Eğtim başvurusu için bizi arayabilirsiniz.

Eğitim Koordinatörümüz Dr Mustafa KEBAT yönetiminde açılan eğitimlere personelinizin dahil olmasını yada firmanıza özel eğitim programı düzenlenmesini talep edebilirsiniz.

Yüksekte çalışmak, fiziksel beceriler kadar psikolojik dayanıklılığı da gerektiren bir süreçtir.

Sürekli tehlike altında olmak, zihinsel ve duygusal dengeyi bozabilir. Bu bağlamda; yüksekte çalışanların psikolojik açıdan desteklenmesi, yalnızca bireysel değil kurumsal bir sorumluluktur.

Unutulmamalıdır ki, “İş güvenliği” emniyet kemeri takmakla değil, zihne yerleştirmekle başlar.

Personelinizin zihnine güvenlik kültürünün yerleştirilmesine destek olalım.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yüksekte Çalışanlarda İş Kazalarını Önlemek Amaçlı Uygulanacak Bilişsel ve Psikomotor Testlerin Geliştirilmesi. https://openurl.ebsco.com/EPDB%3Agcd%3A13%3A9849677/detailv2?sid=ebsco%3Aplink%3Ascholar&id=ebsco%3Agcd%3A149702645&crl=c&link_origin=scholar.google.com.tr

⭐️⭐️ Yükseklik Korkusu https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/fear-of-heights

⭐️⭐️ Belirli Fobiler https://www.msdmanuals.com/professional/psychiatric-disorders/anxiety-and-stressor-related-disorders/specific-phobias

⭐️⭐️ Akrofobi ve görsel yükseklik tahammülsüzlüğü: Epidemiyoloji ve mekanizmalardaki gelişmeler https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7718183/

⭐️⭐️ Yükseklik tahammülsüzlüğü fizyolojik mekanizmalar ve psikolojik sıkıntı arasında: literatür taraması ve deneyimlerimiz https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6734202/

⭐️⭐️ Yükseklik baş dönmesi ve insan duruşu https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/484362/

⭐️⭐️ Yükseklikten mi düştünüz? Üç kişiden biri görsel yükseklik tahammülsüzlüğü yaşıyor https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23070463/

⭐️⭐️ Yüksekliğin vücudun mekansal yönelimi ve dengesi üzerindeki etkisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11020194/

⭐️⭐️ Yüksekte Güvenli Çalışma Eğitimi Çalıştayı 12 ARALIK 2017 ÇASGEM / ANKARA http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/um0hn5n5/yuksekte_guvenli_calisma.pdf

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği19 Mayıs 2025

15 Mayıs 2025

Firmanızın Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Var mı?

Kurumsal Psikolojik Dayanıklılık için Yeni Nesil Bir Hizmet

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı

Günümüz iş dünyasında başarı yalnızca fiziksel güvenlikle değil, çalışanların zihinsel ve duygusal sağlığının korunmasıyla mümkün hale geliyor. Ekonomik, siyasal ve sosyal dalgalanmaların getirdiği belirsizlik, dijitalleşmenin hızlanması, artan rekabet baskısı ve iş-özel hayat dengesizliği; işyerlerinde psikososyal risklerin görünürlüğünü hiç olmadığı kadar artırmıştır.

Biz, Tetkik İş Sağlığı ve Güvenliği (OSGB) ve Danışmanlık firmalarımız olarak 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde sadece görünen değil, görünmeyen riskleri de yönetmeyi hedefliyoruz. Bu amaçla sunduğumuz “Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı”, çalışanların ruh sağlığını güçlendirirken işyerinizdeki verimliliği, iş barışını ve yasal uyumluluğu artırır.

🎯 🎯 🎯

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Ne Sağlar?

Psikososyal riskler; stres, tükenmişlik, mobbing, iş tatminsizliği, iş-aile çatışması gibi bireysel ve kurumsal verimliliği doğrudan etkileyen unsurlardır. Bu program, çalışanların ruhsal ve sosyal iyilik halini artırmayı, iş ortamındaki psikolojik riskleri tespit etmeyi ve gerekli müdahaleleri sistematik bir şekilde yürütmeyi amaçlamaktadır.

🔹 Kurumsal Ruh Sağlığı Haritası: Anketler, görüşmeler ve analizler ile şirketin psikososyal fotoğrafını çıkarır.
🔹 Erken Uyarı ve İzleme Mekanizması: Tükenmişlik, stres ve uyum sorunlarını proaktif şekilde tespit eder.
🔹 Danışmanlık ve Müdahale: Çalışanlara bireysel destek sunar; çatışmaları, mobbing vakalarını ve travmaları yönetir.
🔹 Yönetici Eğitimi: Orta ve üst kademe yöneticiler için duygusal liderlik ve kriz yönetimi becerileri kazandırır.
🔹 İş Kazalarını ve Devamsızlığı Azaltır: Dikkat dağınıklığı, tükenmişlik ve motivasyon eksikliğine bağlı riskleri düşürür.

👩‍⚕️ 👩‍⚕️ 👩‍⚕️

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Kime Hitap Eder?

✅ İnsan Kaynakları Departmanları
✅ İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanları
✅ Üretim, hizmet mavi yaka ve beyaz yaka ekipleri
✅ Lider kadrolar ve takım yöneticileri
✅ Yasal yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmek isteyen işverenler

🤔 🤔 🤔

Neden Bu Program?

Çünkü bugün:

Her 4 çalışandan 1’i yüksek stres altında çalışıyor.
Tükenmişlik, işten ayrılmaların %40’ının nedeni haline geldi.
Psikososyal sorunlar, iş kazalarının %60’ına dolaylı etkide bulunuyor.
İşyerinde yaşanan psikolojik problemler, hem verim kaybına hem de hukuki risklere yol açabiliyor.

İş sağlığı artık sadece kask, eldiven, yangın tüpü ile sağlanmıyor.
Zihinsel güvenlik, 21. yüzyılın en az fiziksel güvenlik kadar önemli unsurudur.

🎗️ 🎗️ 🎗️

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programının Yasal Dayanakları

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
ILO 100 ve 155 No’lu Sözleşmeler
WHO “Healthy Workplaces” Kriterleri
Türk Borçlar Kanunu Madde 417 (İşverenin Gözetme Borcu)

🎗️ 🎗️ 🎗️

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programının Hizmet Kapsamı

A) Psikososyal Risk Değerlendirme Süreci

Anket çalışmaları (İş stresi, tükenmişlik, iş doyumu vb.)
Bireysel görüşmeler ve grup oturumları
Psikososyal risk haritasının oluşturulması
Kurum kültürü ve liderlik analizleri

B) İzleme ve Erken Uyarı Sistemi

3 ayda bir periyodik psikososyal iklim taraması
Tükenmişlik – stres puanı raporlaması
Bireysel ve departman bazlı izleme

C) Müdahale ve Destek Hizmetleri

Psikolojik danışmanlık (yerinde ve online)
Kriz yönetimi desteği (ölüm, travma, afet sonrası)
Mobbing ve çatışma çözüm programları
Liderler için duygusal farkındalık eğitimleri

D) Kurumsal Eğitimler

Psikososyal Risk Farkındalığı
Stresle Baş Etme ve Zihinsel Dayanıklılık
İş-Yaşam Dengesi Geliştirme
Çalışanlar için Psikolojik İlkyardım

🎗️ 🎗️ 🎗️

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programının Uygulama Süreci

Aşama	Açıklama	Süre
1. Ön Görüşme	Kurum ihtiyaçlarının belirlenmesi	1 Gün
2. Risk Analizi	Anket ve birebir görüşmeler	1–2 Hafta
3. Değerlendirme ve Raporlama	Risk haritası + analiz raporu	1 Hafta
4. Müdahale Planı	Müdahale ve destek programlarının devreye alınması	Sürekli
5. İzleme ve Güncelleme	3 veya 6 ayda bir tekrarlanan taramalar	Yıllık Döngü

📊 📂 📚

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programında Raporlama ve Geri Bildirim

Yönetim için özet risk değerlendirme raporu
Departman bazlı geri bildirim sunumları
Anonimlik esaslı bireysel danışan geri bildirimleri
Kurumsal iyileştirme önerileri

📈 📈 📈

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programının Faydaları

✅ Psikolojik iyi oluş ve iş doyumu artar
✅ İş kazası riski azalır (stres kaynaklı dikkat kaybı önlenir)
✅ İşe devamsızlık ve personel sirkülasyonu düşer
✅ Mobbing ve benzeri şikayetlerin hukuki riski azaltılır
✅ Çalışan bağlılığı ve kurumsal imaj güçlenir

🎗️ 🎗️ 🎗️

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programının Paket Seçenekleri

Paket	Kapsam	Süre	Fiyat (Örnek)
Temel Paket	Psikososyal risk analizi + tek seferlik rapor	1 – 3 Ay	₺X.XXX/ay + KDV
Gelişmiş Paket	Sürekli izleme + Danışmanlık + eğitim	3 Ay	₺X.XXX/ay + KDV
Kurumsal Dönüşüm Paketi	12 ay izleme + tüm eğitimler + sürekli destek	12 Ay	₺X.XXX/ay + KDV

Fiyatlar kurumunuzun büyüklüğü, çalışan sayısı ve lokasyona göre değişkenlik göstermektedir. Detaylı keşif sonrası nihai teklif oluşturulur.

🧿 🧿 🧿

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Ek Hizmet Önerileri

Psikolojik ilkyardım eğitimi (birey ve yönetim kadrosuna)
Yıllık “Kurumsal Ruh Sağlığı Günü” organizasyonu
İşe dönüş öncesi psikolojik değerlendirme protokolü

📈 📈 📈

Neden Bizi Tercih Etmelisiniz?

🔬 Alanında uzman – deneyimli ekip
📊 Kurumunuza özel raporlama ve istatistikler
🔄 Periyodik takip sistemi
📅 Esnek tarama planları
📁 KVKK uyumlu veri koruma süreçlerimiz ve GDPR’ ye saygılı politikamız

🤝 🤝 🤝

Gelin, Çalışanlarınızla Daha Güçlü Bir Bağ Kurun

Tetkik İş Sağlığı ve Güvenliği (OSGB) ve Danışmanlık firmalarımız olarak; deneyimli işyeri hekimlerimiz uzman psikologlar, iş sağlığı profesyonelleri ve kurumsal gelişim danışmanlarımızla işyerinize özel, uygulanabilir, etkili ve sürdürülebilir bir psikososyal risk yönetim sistemi kuruyoruz.

Bugünün en değerli sermayesi “sağlıklı ve mutlu çalışan”dır.
Siz de işyerinizde bu dönüşüme öncülük etmek isterseniz, detaylı bilgi ve keşif toplantısı için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

📞 📞 📞

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Teklifi Almak İçin;

📞 İletişim: +90 232 265 20 65
📧 E-posta: [email protected]
🌐 Web sitesi: www.tetkik.com.tr

TETKİK İş Güvenliği ve Sağlığı Eğitim Danışmanlık Ticaret Limited Şirketi

Adres:Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar – İZMİR

Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Yöneticisi

Dr. Mustafa KEBAT

İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

0 530 568 42 75

🏆 🏆 🏆

Referanslar ve Belgeler

Referanslarımız www.tetkik.com.tr dan inceleyebirsiniz.
Sağlık Bakanlığı / İSG destekli projeler
Alanında uzman deneyimli işyeri hekimler, klinik psikologlar
ISO 45003 (Psikososyal Risk Yönetimi Standardı) Uyumlu

Daha Fazla

Genel, Haberler&Duyurular, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni15 Mayıs 2025

3 Mayıs 2025

Uyku Sorununuza Kediotu Çayı

Kediotu (Valerian Root), uyku sorunlarına yardımcı olabilecek doğal bir bitkidir ve halk arasında sıkça kediotu çayı olarak kullanılır.

Kediotu, özellikle uykusuzluk, uykuya geçiş zorluğu, ve kaliteli uyku sorunları yaşayan kişiler için popüler bir bitkisel çözümdür.

Kediotu kökünden elde edilen bu çay, rahatlatıcı ve sakinleştirici özelliklere sahiptir.

Kediotu Çayının Uyku Üzerindeki Etkileri

Rahatlatıcı ve Sakinleştirici Etki: Kediotu, GABA (gamma-aminobütirik asit) adlı bir nörotransmitteri artırarak beynin sakinleşmesine yardımcı olur.

GABA, beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişimini yavaşlatan ve stresle mücadele eden bir bileşiktir. Bu nedenle kediotu, ruh halini sakinleştirir ve uykuya geçişi kolaylaştırabilir.

Anksiyete ve Stres Azaltma: Kediotu, anksiyete ve stresle mücadeleye yardımcı olabilir. Çünkü, doğal bir sakinleştirici olarak, zihinsel ve duygusal gerginliği azaltmaya yardımcı olur. Bu, gece uykuya geçişi kolaylaştırabilir ve gece boyunca uyku kalitesini artırabilir.

Uyku Kalitesini İyileştirme: Kediotu çayı, uykuya dalmayı hızlandırabilir ve gece boyunca uyanmaları azaltabilir. Yapılan bazı araştırmalar, kediotu kullanımının uyku süresi üzerinde olumlu etkiler yaratabileceğini göstermektedir. Aynı zamanda, kediotu çayı, daha derin ve dinlendirici bir uyku sağlamaya yardımcı olabilir.

Uykuya Geçişi Kolaylaştırma: Kediotu, gece yatmadan önce tüketildiğinde, kişilerin daha hızlı bir şekilde uykuya dalmalarına yardımcı olabilir. Özellikle gece uykusuzluk yaşayan kişiler için faydalı olabilir.

Kediotu Çayının Faydaları

Uykusuzluk Tedavisi: Uykuya geçmekte zorluk çeken veya gece uykusu sırasında sık sık uyananlar için kediotu çayı faydalı olabilir.

Stres ve Kaygı Azaltma: Kediotu, stres ve kaygıyı azaltarak zihni rahatlatır ve uykuya geçişi kolaylaştırır.

Sinir Sistemi Üzerindeki Etkiler: Sinir sistemi üzerinde sakinleştirici bir etki yaratarak, genel bir huzur hissi sağlayabilir.

Doğal Uyku Yardımcısı: Kimyasal uyku ilaçlarına alternatif olarak, doğal bir çözüm sunar.

Kediotu Çayı Çeşitleri

Doğal Benzodiazepin Kediotu kökü, benzodiazepinlerin çalışmasına benzer şekilde, ancak daha hafif ve doğal bir şekilde GABA agonisti olarak hareket eden valerik asit içerir.

Kediotu çayı, uyku sorunu yaşayan kişiler için doğal bir çözüm sunabilir. Rahatlatıcı ve sakinleştirici özellikleri sayesinde, stresin ve kaygının etkilerini azaltabilir ve uykuya geçişi kolaylaştırabilir. Lakin, düzenli ilaç kullanıyorsanız ya da herhangi bir sağlık sorununuz varsa, kediotu çayı kullanmadan önce mutlaka hekiminize danışmalısınız.

Klasik Kediotu Çayı (Uyku Destekli)

Malzemeler

1 tatlı kaşığı kurutulmuş kediotu kökü
1 su bardağı kaynar su
(İsteğe bağlı) Bal veya limon

Hazırlık

Kediotu kökünü bir fincana koy.
Üzerine kaynar suyu dök.
10-15 dakika demle.
Süzerek iç. Uyumadan 30 dakika önce içilmesi tavsiye edilir.

Kediotu ve Papatya Çayı (Rahatlatıcı & Anti-Stres)

Malzemeler

1 çay kaşığı kediotu kökü
1 çay kaşığı kurutulmuş papatya
1 çay kaşığı melisa (limon otu)
1 su bardağı kaynar su

Hazırlık

Tüm bitkileri karıştır ve kaynar suyla demle.
10 dakika beklet.
Süzerek iç.
Gerginlik hissedildiğinde ya da uyumadan önce içilmesi önerilir.

Kediotu ve Nane Çayı (Baş Ağrısına Karşı)

Malzemeler

1 çay kaşığı kediotu kökü
1 çay kaşığı kuru nane
1 çay kaşığı lavanta (isteğe bağlı)
1 bardak kaynar su

Hazırlık

Bitkileri karıştırıp sıcak suya ekle.
10 dakika demle.
Günde 1-2 fincan içilebilir. Stres kaynaklı baş ağrıları için idealdir.

Kediotu-Zencefil-Limon Çayı (Sindirim ve Sakinlik)

Malzemeler

1 çay kaşığı kediotu kökü
1 ince dilim taze zencefil
1 dilim limon
1 bardak sıcak su

Hazırlık

Kediotu ve zencefili sıcak suda 10 dakika demle.
Limonu en son ekle ve süzerek iç.
Özellikle akşam yemeklerinden sonra tüketilebilir.

Kediotu-Tarçın-Anason Çayı (Derin Gevşeme ve Uyku Kalitesi)

Malzemeler

1 tatlı kaşığı kediotu kökü
1 çubuk tarçın
1 çay kaşığı yıldız anason
1 su bardağı kaynar su

Hazırlık

Tüm malzemeleri karıştırıp 10 dakika demle.
Geceleri uyumadan önce iç.
Uykuya geçişi kolaylaştırır, zihni sakinleştirir.

Kediotu çayı yoğun kokulu olabilir; ilk denemelerde düşük dozla başlamak iyi olur.

Kronik hastalığınız, hamileliğiniz ya da ilaç kullanımınız varsa doktora danışmanız önemlidir.

Günlük önerilen miktar genelde 1-2 fincandır.

Kediotu Çayının Yan Etkileri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kediotu çayı genellikle güvenlidir, ancak bazı kişilerde yan etkiler görülebilir. Bunlar arasında:

Baş dönmesi ve yorgunluk: Kediotu çayı, bazı kişilerde baş dönmesine veya aşırı rahatlamaya yol açabilir. Bu nedenle, çayı içtikten sonra araç kullanmaktan kaçınılması önerilir.

Mide Bulantısı ve Hazımsızlık: Kediotu bazı insanlarda mide bulantısı yapabilir. Eğer sindirimle ilgili bir probleminiz varsa, çayı içmeden önce doktorunuza danışmanızda fayda var.

Alerjik Reaksiyonlar: Kediotu bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Eğer herhangi bir bitkiye karşı alerjiniz varsa, dikkatli olmalısınız.

Etki Süresi: Kediotu çayı, genellikle yatmadan 30 dakika – 1 saat önce tüketildiğinde en iyi sonucu verir. Daha uzun süreli etkiler için düzenli kullanım gerekebilir.

Hamile veya emziren kadınlar, fetüs veya bebek için olası riskler değerlendirilmediğinden, tıbbi tavsiye almadan kediotu almamalıdır.

3 yaşından küçük çocuklar, bu yaştaki çocuklarda olası risklerin değerlendirilmemesi nedeniyle kediotu almamalıdır.

Kediotu kullanan kişiler, alkol veya barbitüratlar ve benzodiazepinler gibi sakinleştirici ilaçların ek sakinleştirici etki yaratma olasılığının teorik olarak farkında olmalıdır

Kediotu Çayının Diğer Kullanım Alanları

Kediotu çayı sadece uyku sorunları için değil, aynı zamanda stres yönetimi ve sinirsel rahatlama için de kullanılabilir. Bazı araştırmalar, kediotunun hiperaktivite, sinirsel gerginlik ve sıkıntı gibi durumları da iyileştirmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kediotu https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK548255/

⭐️⭐️ Bozulmuş uyku sorunu olan kişilerde nutrasötik kombinasyonunun uyku kalitesine etkisi: randomize, plasebo kontrollü bir çalışma https://www.nature.com/articles/s41598-024-58661-z

⭐️⭐️ Kediotu https://ods.od.nih.gov/factsheets/Valerian-HealthProfessional/

⭐️⭐️ Uyku Bozukluklarında Bitki Kaynaklı Doğal Ürünlerin Kullanımı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33861446/

⭐️⭐️ Uyku Kalitesini İyileştirmek İçin Fonksiyonel Bir İçeceğin Geliştirilmesinde Potansiyel Hedefler Olarak Nutrasötikler https://www.mdpi.com/2306-5710/7/2/33

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni3 Mayıs 2025

1 Mayıs 2025

Nöroergonomik İş Güvenliği

Nöroergonominin Bilimsel Temelleri

Nöroergonomi, insan beyninin iş ortamındaki tepkilerini ve performansını etkileyen nörolojik süreçleri anlamayı amaçlar.

Bu disiplin, bilişsel yükün (cognitive load) çalışanların dikkatini, karar verme süreçlerini ve genel performansını nasıl etkilediğini inceler. Yüksek bilişsel yük, stres ve yorgunluk mekanizmalarını tetikleyebilir, bu da iş kazaları riskini artırır.

Nöroergonomi, nörobilim ve ergonomi disiplinlerinin kesişiminde yer alır. Bu alanda, beyin işlevlerinin iş performansına etkisi derinlemesine incelenir.

Nörobilim, beynin nasıl çalıştığını anlamamızı sağlarken, ergonomi ise insan-makine etkileşimini optimize etmeyi hedefler.

Nöroergonomi, bu iki alanın birleşimiyle, çalışanların bilişsel süreçlerini ve bu süreçlerin iş güvenliği üzerindeki etkilerini anlamaya odaklanır.

Özellikle kognitif yük ve yorgunluk mekanizmaları, nöroergonominin temel ilgi alanları arasındadır. Kognitif yük, bir görevi yerine getirirken beynin ne kadar zorlandığını ifade ederken, yorgunluk ise uzun süreli zihinsel aktiviteler sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Bu mekanizmaların anlaşılması, iş yerlerinde daha iyi çalışma koşulları sağlamak ve iş kazalarını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Nöroergonomi, bu bilimsel temelleri kullanarak, iş yerlerinde insan odaklı çözümler geliştirmeyi amaçlar.

Beyin işlevlerinin iş performansına etkisi, dikkat, hafıza, karar verme ve problem çözme gibi çeşitli bilişsel süreçleri içerir. Çalışanların bu süreçlerdeki performansı, iş güvenliği ve verimliliği doğrudan etkiler.

Örneğin, dikkat eksikliği veya hafıza problemleri, iş kazalarına yol açabilirken, etkili karar verme ve problem çözme becerileri, iş süreçlerini optimize edebilir.

Bu nedenle, nöroergonomi, çalışanların bilişsel yeteneklerini destekleyecek ve geliştirecek stratejiler sunar. Kognitif yükün yönetimi ve yorgunluğun azaltılması, iş yerlerinde daha sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı yaratmak için önemlidir.

Nöroergonomik yaklaşımlar, çalışanların zihinsel kapasitelerini en üst düzeye çıkararak, iş performansını artırmayı ve iş kazalarını önlemeyi hedefler.

İnsan beyninin stres ve yorgunluk mekanizmalarını anlamak, çalışanların aşırı yüklenmesini önlemek ve daha güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için kritik öneme sahiptir.

Nöroergonomik araştırmalar, çalışanların nörolojik durumlarını izleyerek erken uyarı sistemleri geliştirmeyi ve kişiselleştirilmiş müdahaleler uygulamayı mümkün kılar. Bu sayede, iş güvenliği riskleri proaktif bir şekilde yönetilebilir ve çalışanların refahı desteklenebilir.

Nörolojik süreçlerin iş güvenliğine etkisi, özellikle tehlikeli ve karmaşık görevlerde çalışanlar için önemlidir.

Örneğin, bir inşaat işçisinin tehlikeli bir ortamda çalışırken hızlı ve doğru kararlar vermesi gerekir. Nöroergonomik yaklaşımlar, bu tür görevlerde çalışanların dikkatini ve karar verme becerilerini optimize etmeyi hedefler, böylece iş kazalarının önüne geçilebilir.

Nöroergonomik İş Güvenliğinin Temel Prensipleri

Bilişsel Yükün Yönetimi: İş yerlerinde aşırı bilişsel yük, çalışanların performansını olumsuz yönde etkileyebilir. Nöroergonomik iş güvenliği, bilişsel yükü azaltarak, çalışanların daha az zihinsel çaba harcayarak güvenli bir şekilde çalışabilmelerine olanak tanır. Bu, çalışanların dikkatlerini daha kolay toplamasına, daha doğru kararlar almasına ve hata yapma olasılıklarını düşürmesine yardımcı olabilir.

Dikkat ve Odaklanmanın İyileştirilmesi: Dikkat dağınıklığı veya odaklanma eksikliği, iş kazalarının önemli sebeplerinden biridir. Nöroergonomi, çalışma ortamındaki çeşitli faktörleri (gürültü, ışıklandırma, sıcaklık vb.) optimize ederek çalışanların dikkatlerini daha iyi odaklamalarını sağlar. Beynin çalışma kapasitesine uygun ortamlar yaratarak, iş güvenliğini artırmak mümkündür.

Stres Yönetimi: Yüksek stres seviyeleri, bilişsel işlevleri olumsuz yönde etkileyebilir ve iş kazalarına yol açabilir. Nöroergonomik yaklaşımlar, stresin yönetilmesine yardımcı olabilecek araçlar ve yöntemler sunar. Çalışanların stresli durumlarla daha iyi başa çıkabilmelerini sağlamak, güvenliği artırmada önemli bir rol oynar.

İnsan-Bilgisayar Etkileşimi ve Teknoloji Kullanımı: Çalışanların kullandığı teknolojik cihazlar, onların beyin işleyişine uygun şekilde tasarlandığında, iş güvenliği artabilir. Nöroergonomik iş güvenliği, kullanıcı dostu teknolojilerin ve arayüzlerin geliştirilmesine yardımcı olur. Özellikle endüstriyel makineler ve güvenlik sistemleri, kullanıcıların zihinsel işlevlerine uygun hale getirilerek, yanlış kullanım ve kaza riskleri azaltılabilir.

Yorgunluk ve Uyku Düzenlemeleri: Yorgunluk, güvenliği ciddi şekilde tehdit eden bir faktördür. Nöroergonomi, çalışma saatleri, molalar ve uyku düzenlemeleri gibi faktörlere dikkat ederek, yorgunluğun iş güvenliği üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmayı hedefler. Çalışanların zihinsel ve fiziksel olarak dinç olmalarını sağlayacak stratejiler geliştirilir.

İş Güvenliği İçin Nöroergonomik Çözümler

İş güvenliği için nöroergonomik çözümler, çalışma ortamı tasarımı, zihinsel performansı artırma stratejileri ve yorgunlukla başa çıkma tekniklerini içerir.

Çalışma ortamı tasarımı, çalışanların bilişsel yükünü azaltacak ve dikkatini artıracak şekilde düzenlenmelidir. Gürültü, ışıklandırma ve ergonomik faktörler, çalışma ortamının tasarımında dikkate alınması gereken önemli unsurlardır.

Gürültünün azaltılması, dikkat dağınıklığını önleyerek çalışanların görevlerine odaklanmasını sağlar.

Uygun ışıklandırma, görsel yorgunluğu azaltarak çalışanların performansını artırır.

Ergonomik düzenlemeler ise, fiziksel rahatsızlıkları önleyerek çalışanların zihinsel enerjisini korur.

Zihinsel performansı artırma stratejileri, çalışanların bilişsel yeteneklerini geliştirmek ve optimize etmek için kullanılır. Bu stratejiler arasında eğitim programları, bilişsel egzersizler ve teknoloji destekli çözümler bulunur.

Yorgunlukla başa çıkma teknikleri, çalışanların zihinsel ve fiziksel yorgunluğunu azaltmak için uygulanır.

Düzenli molalar, uyku düzeninin sağlanması ve stres yönetimi, yorgunlukla başa çıkmada etkili yöntemlerdir.

Molalar, çalışanların zihinsel olarak dinlenmesini ve yenilenmesini sağlar.

Uyku düzeninin sağlanması, çalışanların bilişsel fonksiyonlarını ve genel sağlığını iyileştirir. Stres yönetimi teknikleri ise, çalışanların stresle başa çıkmasına yardımcı olarak zihinsel yorgunluğu azaltır.

Nöroergonomik çözümler, iş yerlerinde daha güvenli ve verimli çalışma ortamları yaratmak için kapsamlı bir yaklaşım sunar.

Bu çözümler, çalışanların bilişsel yeteneklerini destekleyerek, iş kazalarını önlemeyi ve iş performansını artırmayı hedefler.

Nöroergonominin Yöntemleri

Beyin Dalgası İzleme (EEG): Elektroensefalografi (EEG) kullanarak çalışanların beyin dalgaları izlenebilir. Bu, odaklanma, yorgunluk, stres ve rahatlama seviyelerinin ölçülmesine olanak tanır.

Göz Takibi (Eye Tracking): Göz hareketleri ve bakış süreleri takip edilerek, bir kişinin dikkati, iş yükü ve çevresel faktörlerle etkileşimi hakkında bilgi edinilebilir.

Bilişsel Yük Testleri: Çeşitli testlerle çalışanların bilişsel yükü ölçülür. Bu testler, zihinsel çaba gerektiren görevler sırasında, bir kişinin beyin kapasitesinin nasıl kullanıldığını ve hangi durumlarda daha verimli olduğunu belirlemeye yardımcı olabilir.

Fonksiyonel Nörogörüntüleme (fMRI): Beynin çeşitli bölgelerinin aktivitesini izleyerek, zihinsel süreçlerin nasıl işlediği hakkında bilgi edinilir. Bu, özellikle yoğun bilişsel görevler sırasında beynin hangi bölgelerinin aktif olduğunu anlamada kullanılır.

Nöroergonomik İş Güvenliği Stratejileri

Bilişsel Yükü Azaltma:
- Çalışanların görevlerini yerine getirirken karşılaştıkları bilişsel yük, iş güvenliği açısından kritik olabilir. Karmaşık görevler, çalışanların dikkatlerini dağıtabilir ve hata yapma olasılıklarını artırabilir.
- Görevlerin basitleştirilmesi, rutin işlemlerin otomatikleştirilmesi veya iyi tasarlanmış kullanıcı arayüzleri ile bilişsel yük azaltılabilir.
Çalışma Ortamının Düzenlenmesi:
- Aydınlatma, ses seviyesi, sıcaklık ve havalandırma gibi çevresel faktörler, çalışanların beyin sağlığını ve odaklanmasını etkileyebilir.
- Çalışma alanının ergonomik olarak düzenlenmesi, zihinsel performansı iyileştirir ve kazaları önler. Örneğin, aşırı ışık veya düşük ışık, dikkat dağınıklığına yol açabilir, gürültü ise çalışanların odaklanmasını zorlaştırabilir.
Dikkat Takibi ve Beyin Aktivitesi İzleme:
- Çalışanların beyin aktiviteleri, dikkat seviyeleri ve odaklanma dereceleri izlenebilir. Bu amaçla beyin dalgası izleme (EEG), göz takip teknolojisi ve bilişsel yük testleri gibi araçlar kullanılabilir.
- Beynin yorgunluk, stres veya düşük dikkat seviyelerini gösteren işaretler izlenebilir ve gerektiğinde müdahale yapılabilir. Bu şekilde, kritik görevlerde dikkat kaybı ve kazaların önüne geçilebilir.
İnsan-Bilgisayar Etkileşiminin İyileştirilmesi:
- İnsanların kullandığı teknolojilerin beyin işlevlerine uyumlu olması önemlidir. İş yerindeki cihazlar, makineler veya yazılımlar, çalışanların karar verme süreçlerini destekleyecek şekilde tasarlanmalıdır.
- Hata yapmayı azaltacak arayüzler, daha hızlı geri bildirim sistemleri ve yapay zeka destekli teknolojiler, çalışanların doğru kararlar almasına yardımcı olabilir.
Ergonomik Eğitim ve Bilinçlendirme:
- Çalışanlara, nöroergonomi ile ilgili eğitimler verilebilir. Bu eğitimlerde, bilişsel yük, dikkat, odaklanma, stres yönetimi ve doğru iş yapma yöntemleri gibi konulara odaklanılabilir.
- Eğitimler, çalışanların güvenlik konusunda daha bilinçli olmalarını sağlar ve beyinlerinin nasıl çalıştığını anlamalarına yardımcı olur.

Nöroergonomik İş Güvenliği Uygulama Alanları

Ağır Sanayi ve İnşaat:
- İnşaat ve fabrika gibi iş yerlerinde, fiziksel ve zihinsel taleplerin yüksek olduğu ortamlar bulunur. Nöroergonomik iş güvenliği, işçilerin dikkatini arttırmak, yorgunluklarını yönetmek ve güvenlik risklerini azaltmak için önemlidir.
- Çalışma alanı tasarımı ve teknolojinin çalışanlara uygun hale getirilmesi, kazaları önlemede etkili olabilir.
Ulaşım ve Taşımacılık:
- Ulaşım sektöründe (özellikle hava, deniz ve kara taşımacılığında), sürücüler, pilotlar ve denizciler gibi çalışanların dikkatini sürekli olarak yüksek tutmaları gerekir. Nöroergonomi, dikkat dağıtıcı unsurları minimize ederek, odaklanma seviyelerini iyileştirir ve kaza risklerini azaltır.
Sağlık Sektörü:
- Sağlık çalışanları, özellikle cerrahlar ve hemşireler, yüksek dikkat gerektiren görevleri yerine getirirken, nöroergonomi onların performansını iyileştirebilir. Beyin temelli stratejilerle, cerrahi hata oranları azaltılabilir ve hastaların güvenliği sağlanabilir.
Ofis Ortamları:
- Ofis çalışanlarında da bilişsel yük ve dikkat kaybı, iş güvenliği açısından sorun oluşturabilir. Nöroergonomi, çalışanların fiziksel ortamlarının yanı sıra, iş yoğunlukları ve çalışma saatleri gibi faktörleri de optimize eder.

Nöroergonomik iş güvenliği, çalışanların zihinsel sağlığını, güvenliğini ve verimliliğini artırmaya yönelik bir yaklaşım sunar. Bu alan, iş yerlerindeki kazaların önlenmesinde, çalışanların daha sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak için kritik bir rol oynamaktadır.

Nöroergonomi, geleneksel iş güvenliği kurallarını bilimsel verilerle destekleyerek, iş yerindeki güvenliği ve verimliliği artırabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Nöroergonomi: Fiziksel ve bilişsel çalışmalara yönelik uygulamaların gözden geçirilmesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24391575/

⭐️⭐️ NÖROERGONOMİ ÇALIŞMALARINA YÖNELİK BİR LİTERATÜR ARAŞTIRMASI http://NÖROERGONOMİ ÇALIŞMALARINA YÖNELİK BİR LİTERATÜR ARAŞTIRMASI

⭐️⭐️ İnsan bilişsel performansının nicelleştirilmesinde EEG endekslerinin uygulamaları: Sistematik bir inceleme ve bibliyometrik analiz https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7717519/

⭐️⭐️ Bilişsel ergonomi https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/cognitive-ergonomics

⭐️⭐️ Zihinsel İş Yükü, Katılım ve İnsan Performansına Nöroergonomi Yaklaşımı https://www.frontiersin.org/journals/neuroscience/articles/10.3389/fnins.2020.00268/full

⭐️⭐️ İnsan Zihinsel İş Yükü: Bir Araştırma ve Yeni Bir Kapsayıcı Tanım https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2022.883321/full

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği1 Mayıs 2025

25 Nisan 2025

İş Yerinde Bilişsel Riskler – Nöroergonomi

Bilişsel Risk Faktörlerinin Tanımı

İş Yerinde Bilişsel Riskler, çalışanların zihinsel sağlıklarını, dikkatlerini, belleklerini, karar verme becerilerini ve problem çözme kapasitelerini etkileyen faktörlerdir. Nöroergonomi açısından çalışanların değerlendirilmesinde öncelikli olarak değerlendirilmesi gerekir.

Nöroergonomi de bu riskler, çalışanların verimliliğini, güvenliğini ve genel işyeri atmosferini olumsuz yönde etkileyebilir. Bilişsel riskler, genellikle işin doğası, çalışma koşulları ve iş yerindeki organizasyonel faktörlerle doğrudan ilişkilidir.

İş yerinde bilişsel risklerin anlaşılması, bu risklere karşı önlemler geliştirilmesi ve çalışanların sağlıklı bir şekilde verimli bir ortamda çalışmalarını sağlamak için oldukça önemlidir.

Nöroergonomi – Bilişsel riskler, çoğunlukla zihinsel aşırı yüklenme, dikkat eksikliği, karar verme zorlukları ve stres gibi unsurları içerir.

1. Bilişsel Yük (Cognitive Load)

Bilişsel yük, insanın (burada çalışanın) aynı anda işlemesi gereken bilgi miktarını ifade eder. Aşırı bilişsel yük, hatalara yol açabilir, performansı düşürebilir ve öğrenmeyi engelleyebilir.

Yüksek bilişsel yük, şu şekilde etkiler yaratabilir:

Düşük verimlilik: Aşırı yüklenmiş bir zihin, görevleri etkin bir şekilde yerine getiremez.
Hatalar ve unutkanlık: Zihinsel yorgunluk ve dikkat dağılması nedeniyle hatalar artabilir.
Stres ve tükenmişlik: Sürekli bilişsel yük, stres seviyelerini artırabilir ve tükenmişlik sendromuna yol açabilir.

2. Bireysel Hassasiyet ve Dayanıklılık

Bireysel hassasiyet ve dayanıklılık, çalışanların bilişsel risklere karşı gösterdiği tepkileri ve başa çıkma yeteneklerini etkileyen önemli faktörlerdir.

Kişilik özellikleri, genetik yatkınlık ve yaşam deneyimleri, bireylerin bilişsel risk toleransını ve stresle başa çıkma stratejilerini şekillendirebilir.

Bazı kişilik özellikleri, bireyleri bilişsel risklere karşı daha hassas hale getirebilirken, bazıları ise daha dayanıklı olmalarını sağlayabilir. Bireysel başa çıkma mekanizmaları, çalışanların stresle başa çıkmak için kullandığı yöntemlerdir ve bu yöntemler, problem odaklı, duygu odaklı veya kaçınma odaklı olabilir.

Psikolojik dayanıklılık, zorluklar karşısında toparlanma ve uyum sağlama yeteneğidir ve bu yetenek, bireylerin stresli durumlarda daha iyi performans göstermesine ve zihinsel sağlıklarını korumasına yardımcı olabilir.

3. Stres ve Anksiyete

İş yerinde karşılaşılan başlıca psikolojik risk türleri arasında kronik iş stresi, duygusal tükenme ve zihinsel yorgunluk bulunmaktadır.

İş yerinde stres, çalışanların bilişsel fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Stresli bir ortamda çalışan bireylerin dikkatleri dağılabilir, karar verme süreçleri bozulabilir ve problem çözme yetenekleri azalabilir. Ayrıca, stresle birlikte gelen anksiyete duygusu, çalışanların verimliliğini ve motivasyonunu düşürebilir.

Açık ve etkili iletişimin olmaması: Stresli bir ortamda insanlar iletişimde zorluk yaşayabilir.
Yetersiz destek: Çalışanların ruhsal ve zihinsel sağlıklarını iyileştirecek desteklerin eksikliği, bilişsel riskleri artırabilir.

Bu riskler, çalışanların hem iş performansını hem de genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. İş stresi, bireyin başa çıkma kapasitesini aşan taleplerle karşılaştığında ortaya çıkar ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Duygusal tükenme, sürekli olarak duygusal enerji harcamayı gerektiren işlerde çalışanların yaşadığı bir durumdur ve motivasyon kaybı, sinirlilik ve depresyon gibi belirtilerle kendini gösterir.

Zihinsel yorgunluk ise, uzun süreli ve yoğun zihinsel aktivite sonucunda ortaya çıkan bir yorgunluk türüdür ve dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve karar verme güçlüğü gibi sorunlara neden olabilir.

4. Fiziksel Çalışma Koşulları

Çalışma ortamındaki fiziksel faktörler de bilişsel risklere katkıda bulunabilir. Bu faktörler arasında kötü aydınlatma, gürültü, hava kalitesi, ergonomik olmayan mobilyalar veya sıcaklık gibi unsurlar yer alır. Bu tür fiziksel stres faktörleri, çalışanların bilişsel performansını doğrudan etkileyebilir.

Aydınlatma: Yetersiz ışık, göz yorgunluğuna ve dikkat eksikliğine yol açabilir.
Gürültü: Yüksek ses seviyeleri, çalışanların dikkatini dağıtarak iş performansını olumsuz etkileyebilir.
Ergonomi: Kötü çalışma pozisyonları ve ergonomik olmayan masa düzenlemeleri, fiziksel yorgunluğa ve buna bağlı olarak bilişsel düşüşlere neden olabilir.

5. Çoklu Görev Yapma (Multitasking)

Birden fazla görevin aynı anda yapılması, bilişsel yükü artırabilir ve bu da çalışanların hata yapma riskini artırır. Özellikle karmaşık görevlerde multitasking, dikkat dağılmasına, işin verimsiz yapılmasına ve iş kazalarına yol açabilir. Ayrıca, sürekli olarak dikkat dağıtan görevler ve talepler, bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyebilir.

Dikkat dağılması: Aynı anda birçok şeyle ilgilenmek, çalışanların önemli detayları kaçırmasına neden olabilir.
Karar verme bozuklukları: Birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışmak, karar verme süreçlerini karmaşıklaştırabilir.

6. Karar Verme Zorlukları

Bilişsel risklerden biri de karar verme süreçlerindeki bozulmalardır. İş yerinde zorlu ve sık karar vermeyi gerektiren durumlar, çalışanları zihinsel olarak zorlayabilir. Bu tür durumlar, uzun süreli karar verme süreçlerinde karar yorgunluğuna yol açabilir.

Karar yorgunluğu: Birçok karar vermek, zihinsel kaynakları tüketebilir ve bu da yanlış kararlar alınmasına neden olabilir.
Kısıtlı bilgi ile karar verme: Çalışanlar yeterli bilgiye sahip olmadığında veya bilgi eksikliği olduğunda, yanlış kararlar verebilirler.

7. Bilişsel Gerileme ve Yaşlanma

İş yerindeki bilişsel riskler, özellikle yaşlı çalışanlarda daha belirgin hale gelebilir. Yaşla birlikte bilişsel fonksiyonların gerilemesi, çalışanların dikkatini ve belleğini olumsuz etkileyebilir. Aynı zamanda yaşlı çalışanlar, daha uzun süreli çalışmanın etkisiyle zihinsel yorgunluk yaşayabilirler.

Yaşla birlikte dikkat dağılma: Yaşlanan bireylerde, işyerindeki görevlerde dikkat eksikliği yaşanabilir.
Hafıza problemleri: Yaş ilerledikçe, hafıza ve öğrenme yeteneklerinde düşüş görülebilir, bu da çalışanların işlerini yapmalarını zorlaştırabilir.

8. Sosyal ve Organizasyonel Faktörler

Örgütsel faktörler, iş yerinde bilişsel risklerin ortaya çıkmasında ve şiddetlenmesinde önemli bir rol oynar. Kurumsal kültür, iş yükü ve özerklik dengesi, yönetim yaklaşımları gibi unsurlar, çalışanların zihinsel sağlığını doğrudan etkileyebilir.

Sağlıksız bir kurumsal kültür, çalışanlar arasında güvensizlik, rekabet ve baskı yaratabilir, bu da stresi artırır ve bilişsel performansı düşürür.

Aşırı iş yükü, çalışanların dinlenmeye ve toparlanmaya fırsat bulamamasına neden olurken, yetersiz özerklik ise motivasyonu azaltır ve kontrol kaybı hissini tetikler.

Otoriter yönetim yaklaşımları, çalışanların fikirlerini ifade etmelerini engeller ve karar alma süreçlerine katılımı kısıtlar, bu da stres ve memnuniyetsizlik yaratır.

Aşağıdaki faktörler bu riski artırabilir:

Zayıf ekip çalışması: İşyerinde kötü bir takım dinamiği ve işbirliği, çalışanların daha fazla zihinsel stres yaşamasına neden olabilir.
İletişim eksiklikleri: Çalışanlar arasında yeterli bilgi paylaşımı ve açık iletişim olmaması, bilişsel yükü artırabilir.
Belirsizlik ve iş güvencesizliği: Çalışanlar, işlerinde belirsizlik ve güvencesizlik yaşadıklarında, bilişsel kaynakları daha çok tükenebilir.

9. Teknolojik Yük ve Dijital Bilişsel Riskler

Dijital teknolojilerin aşırı kullanımı, çalışanların bilişsel iş yükünü artırabilir. Sürekli olarak bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve diğer dijital cihazlarla etkileşimde olmak, dikkat dağılmasına, bilgi aşırı yüklenmesine ve zihinsel yorgunluğa yol açabilir.

Ekran başında uzun süre çalışma: Uzun süre bilgisayar kullanımı, zihinsel yorgunluk ve odaklanma kaybı yaratabilir.
Bilgi aşırı yüklenmesi: Dijital araçlar aracılığıyla gelen sürekli bilgi akışı, çalışanların dikkatini dağılmasına neden olabilir.

Bilişsel Risk Faktörleri – İş Güvenliği

İş yerinde karşılaşılan bilişsel risk faktörleri, çalışanların zihinsel süreçlerini olumsuz etkileyerek iş güvenliğini tehlikeye atabilir.

Bu faktörler arasında stres altında karar verme süreçleri, dikkat dağınıklığı ve zihinsel yorgunluk önemli yer tutar.

Stres, çalışanların bilişsel kaynaklarını tüketerek hatalı kararlar vermesine neden olabilir. Özellikle yüksek riskli işlerde, stres altında doğru karar vermek hayati öneme sahiptir.

Dikkat dağınıklığı ise, çalışanların görevlerine odaklanmasını zorlaştırarak güvenlik risklerini artırır. Gürültülü veya karmaşık çalışma ortamları, dikkat dağınıklığına yol açabilir ve iş kazalarının olasılığını artırabilir.

Zihinsel yorgunluk, uzun süreli ve yoğun zihinsel aktiviteler sonucunda ortaya çıkar ve çalışanların performansını düşürerek iş kazalarına davetiye çıkarır. Bu nedenle, iş yerlerinde bilişsel risk faktörlerinin belirlenmesi ve yönetilmesi, iş güvenliği açısından büyük önem taşır.

Stres altında karar verme süreçleri, çalışanların bilişsel yeteneklerini baskı altına alarak mantıklı ve rasyonel kararlar vermesini engelleyebilir. Bu durum, özellikle acil durumlar veya beklenmedik olaylar karşısında daha da belirginleşir.

Dikkat dağınıklığı, çalışanların çevrelerindeki potansiyel tehlikeleri fark etmesini zorlaştırarak iş kazalarına neden olabilir.

Örneğin, bir inşaat işçisinin dikkatinin dağılması, düşmelere veya ekipman kazalarına yol açabilir. Zihinsel yorgunluk ise, çalışanların tepki sürelerini yavaşlatarak ve hata yapma olasılığını artırarak iş kazalarına katkıda bulunabilir.

Bu nedenle, iş yerlerinde bilişsel risk faktörlerinin azaltılması için çeşitli önlemler alınmalıdır. Çalışma ortamının ergonomik olarak tasarlanması, stres azaltma programlarının uygulanması ve düzenli molalar verilmesi, bu önlemler arasında sayılabilir.

Nöroergonomik yaklaşımlar, bu risk faktörlerini anlamak ve yönetmek için bilimsel ve pratik çözümler sunar.

İş Yerinde Bilişsel Risklerin Yönetimi

İş yerinde bilişsel risklerin etkilerini azaltmak için aşağıdaki stratejiler uygulanabilir:

İyi ergonomik koşullar sağlamak: Çalışanların rahat ve sağlıklı bir ortamda çalışmasını sağlamak.
Açık iletişim ve destekleyici bir iş kültürü oluşturmak: İşyerinde stres azaltıcı, açık iletişime dayalı bir kültür oluşturmak.
Zihinsel dinlenmeye zaman ayırmak: Çalışanların düzenli aralarla dinlenmelerine olanak tanımak.
Çoklu görevden kaçınmak: Çalışanlara tek bir göreve odaklanma imkânı sağlamak ve aşırı yüklenmeyi önlemek.
Eğitim ve farkındalık programları düzenlemek: Çalışanlara bilişsel riskler ve bunların yönetimi hakkında eğitimler vererek farkındalık yaratmak.

İş Yerinde Bilişsel Riskler

İş yerindeki bilişsel riskler, çalışanların verimliliğini ve genel sağlıklarını önemli ölçüde etkileyebilir. Bu risklerin etkisini en aza indirmek için işyerinde uygun çalışma koşullarının sağlanması, stres yönetimi, doğru iş planlaması ve çalışanların desteklenmesi gerekmektedir. Bilişsel risklere karşı alınacak önlemler, işyeri verimliliğini artırırken, çalışanların zihinsel ve fiziksel sağlıklarını korumaya da yardımcı olacaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Çalışanların Sağlık Davranışları Ve Etkileyen Faktörler: Sistematik İnceleme https://dergipark.org.tr/en/pub/fnjn/issue/9007/112253

⭐️⭐️ Beyin sağlığı için sosyal belirleyiciler ve yaşam tarzı faktörleri: Bilişsel gerileme ve bunama riskinin azaltılmasına yönelik çıkarımlar https://www.nature.com/articles/s41598-022-16771-6

⭐️⭐️ Hafif Bilişsel Bozukluğun Demansa İlerlemesi İçin Risk Faktörleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5915285/

⭐️⭐️ Çalışanların Psikolojik Güvenlik Algısı ve Politik Taktik Davranışları http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1193579?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️ Acil durum ve güvenlik yönetiminde nöroteknolojinin kullanımıyla daha güvenli bir çalışma ortamı yaratmak https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37270412/

⭐️⭐️ Beyinden işyerine: fNIRS’in bilişsel çalışmalarda ve işçi güvenliğindeki rolü https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10634210/

⭐️⭐️ Nörogüvenlik bilimi: Güvenlik sorunlarının sinirsel mekanizmalarını ortaya çıkarmak için ortaya çıkan yeni bir disiplin https://www.frontiersin.org/journals/neuroscience/articles/10.3389/fnins.2023.1190995/full

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni25 Nisan 2025