12 Haziran 2025

Pentan Tankı Depolama Süreci Risk Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin otuzuncusu Pentan Tankı Depolama Süreci Risk Analizini inceleyebilirsiniz.

Petrokimya, köpük sanayi ve solvent üretim süreçlerinde kritik öneme sahip olan pentan (C₅H₁₂), yüksek uçuculuk, düşük parlama noktası ve geniş patlama aralığı gibi özellikleriyle, özellikle depolama ve transfer aşamalarında ciddi güvenlik riskleri barındırmaktadır.

Bu bağlamda, pentan tanklarının işletilmesinde hem proses güvenliği hem de çevresel ve personel güvenliği açısından proaktif risk yönetimi kaçınılmazdır.

Bu teknik çalışma, pentan tankı depolama sürecine ilişkin tehlikelerin belirlenmesi ve olası risklerin sistematik olarak sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla, 5X5 Matris Tabanlı Risk Değerlendirme Metodolojisi kullanılarak hazırlanmıştır. Bu yöntem, hem sayısal hem de niteliksel verilerle çalışmaya olanak tanıyan pratik ve etkili bir risk derecelendirme aracıdır.

5X5 Risk Matrisi Yaklaşımının Temel Bileşenleri

Olasılık (1-5): Tehlikenin gerçekleşme ihtimalini temsil eder (1: çok düşük, 5: çok yüksek).
Şiddet (1-5): Gerçekleşmesi durumunda oluşabilecek zararın büyüklüğünü tanımlar (1: ihmal edilebilir, 5: felaket).
Risk Skoru = Olasılık x Şiddet: Skor aralığı 1-25 olup, risk seviyeleri şu şekilde sınıflandırılır:
- 1–4: Kabul edilebilir
- 5–9: İzlenebilir – düşük risk
- 10–14: Orta – önlem alınmalı
- 15–19: Yüksek – kontrol önlemleri zorunlu
- 20–25: Kabul edilemez – derhal müdahale gerek

Bu Risk Değerlendirmesi Kapsamında Ele Alınan Temel Süreçler:

Tank dolumu ve boşaltımı
Havalandırma ve inert gaz sistemleri
Statik elektrik birikimi
Sızdırma ve sızdırmazlık kontrolleri
Bakım onarım çalışmaları
Yangın ve patlama potansiyelleri
Operasyonel hata ve prosedür dışı hareketler

Pentan Tankı Depolama Süreci Risk Analizi yalnızca teknik kontrollerin yeterliliğini değerlendirmekle kalmaz, aynı zamanda organizasyonel ve davranışsal risk faktörlerini de dikkate alarak çok katmanlı bir güvenlik anlayışı benimser.

Pentan gibi kimyasal açıdan hassas bir maddenin depolanmasında yapılacak en küçük ihmal, büyük çaplı iş kazalarına, çevresel felaketlere ve can kayıplarına yol açabileceğinden bu analiz stratejik önem taşımaktadır.

Hazırladığım bu çalışma ile üretim mühendislerinden saha uygulayıcılarına, iş güvenliği uzmanlarından yönetsel kararlara kadar geniş bir paydaş kitlesine teknik bir rehberlik sağlamayı hedefledim. Pek tabi ki başlangıcını yapmış olduğu ve sizlerle paylaştığım bu analiz sizlerden gelecek geri bildirimler ve katkılarla çok daha iyi hale geleceğine eminim.

Pentan Tankı Depolama Süreci Risk Analizi

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Tanklarda iç basınç artışı	Gaz birikimi	Tank içi	Patlama, yapısal hasar	Basınç tahliye sistemlerinin kurulması	3	5	15
Tank havalandırma sisteminin arızalanması	Donanım yorgunluğu	Havalandırma valfleri	Gaz birikimi	Periyodik havalandırma bakımları	2	5	10
Tank seviyesinin aşılması	Prosedür eksikliği	Depolama tankı	Ürün taşması, çevre kirliliği	Seviye sensörleri ve alarm sistemleri kurulması	2	5	10
Depolama sahasında topraklama eksikliği	İhmal	Tank sahası	Statik elektrik kaynaklı yangın	Topraklama kontrollerinin yapılması	2	5	10
Tank cidarında çatlak oluşumu	Malzeme yorulması	Tank gövdesi	Sızıntı, çevre kirliliği	NDT (non-destructive testing) yöntemleriyle periyodik kontrol	3	5	15
Tank çatı sızdırmazlık problemleri	Yapısal yetersizlik	Tank üst bölgesi	Gaz kaçağı, yangın	Çatı bakım onarım protokolleri	3	5	15
Depolama alanı aydınlatmasının yetersiz olması	Yetersiz altyapı	Depo sahası	Görüş eksikliği, hata riski	Endüstriyel sahaya uygun aydınlatma kurulumu	2	4	8
Tank ısıtma sisteminin arızalanması	Donanım arızası	Isı sistemleri	Ürün özelliklerinin bozulması	Isıtıcıların periyodik bakımı	2	4	8
Tank etrafında sızdırmaz bariyer eksikliği	Yapı eksikliği	Tank çevresi	Sızıntı durumunda geniş çevresel etkiler	Sızdırmaz ikincil kontenman sistemleri kurulması	2	5	10
Tank dip vanasında kaçak oluşumu	Malzeme eskimesi	Dip vanaları	Ürün kaybı, yangın riski	Vanaların bakım periyotlarının sıklaştırılması	3	5	15
Tankların yer değişimi sırasında hasar	Uygunsuz taşıma teknikleri	Tank gövdesi	Yapısal zayıflık	Tank taşıma prosedürlerinin hazırlanması	2	5	10
Depolama alanında yabancı madde bulunması	Alan kontrolsüzlüğü	Depo sahası	Patlama, yangın tetiklenmesi	Depolama alanı temizlik protokolleri	3	4	12
Tank etrafında kimyasal buhar birikimi	Havalandırma eksikliği	Tank çevresi	Patlama riski	Gaz ölçüm sistemlerinin kurulması	3	5	15
Depolama sahasında su birikimi	Drenaj eksikliği	Zemin	Korozyon, yapısal hasar	Drenaj kanalları tasarımı	3	3	9
Tank sıcaklık kontrolünün yetersiz olması	Sensör arızası	Tank içi	Ürün bozulması	Sıcaklık kontrol ve alarm sistemleri kurulması	2	4	8
Depolama alanında açık alev kullanımı	İhlal	Sahadaki tüm alanlar	Yangın ve patlama riski	Açık alev yasaklarının denetimi	2	5	10
Tank numaralandırmalarının eksik olması	Operasyonel ihmal	Tanklar	Yanlış operasyon, dolum hatası	Tank tanımlama sistemlerinin standardizasyonu	2	4	8
Tank zemin izolasyonunun hasar görmesi	Fiziksel aşınma	Zemin izolasyonu	Toprak ve su kirliliği	Zemin izolasyon sistemlerinin düzenli bakımı	3	5	15
Depolama tanklarında aşırı sıcaklık artışı	Yangın başlangıcı	Tank yapısı	Patlama, ürün bozunumu	Isı algılama ve otomatik yangın sistemleri kurulması	2	5	10
Tank çevresinde yabani ot büyümesi	Alan kontrolsüzlüğü	Tank çevresi	Yangın riski artışı	Düzenli saha temizliği yapılması	3	4	12
Depolama alanı güvenlik kameralarının çalışmaması	Sistem arızası	Güvenlik izleme	İzinsiz giriş, sabotaj	Kamera sistemlerinin test edilmesi	2	4	8
Tank etrafında pest kontrol eksikliği	Haşere istilası	Depolama alanı	Yapısal zararlar	Pest kontrol protokollerinin uygulanması	2	3	6
Tank üst kapak contasının yıpranması	Malzeme eskimesi	Tank üstü	Gaz kaçağı riski	Conta değişim programlarının oluşturulması	3	5	15
Tank seviye ölçüm cihazlarının arızalanması	Sensör arızası	Seviye izleme	Dolum/boşaltım hataları	Seviye cihazlarının kalibrasyon takibi	2	5	10
Depolama sahasında izinsiz kaynak çalışması	Prosedür ihlali	Depolama sahası	Yangın, patlama riski	Çalışma izin sistemlerinin uygulanması	2	5	10
Tank civarında metal parçacık birikimi	Temizlik eksikliği	Zemin alanı	Kıvılcım riski	Metal temizliği ve yönetimi planı	2	4	8
Tank etrafında kimyasal taşma bariyeri olmaması	Yapı eksikliği	Tank çevresi	Sızıntı yayılması	Bariyer inşaatı ve bakımı	2	5	10
Tankın aşırı dolması sonucu kapak patlaması	Operasyonel hata	Tank yapısı	Patlama ve yangın	Dolum kontrollerinin otomasyonu	3	5	15
Depolama sahasında yeterli yangın musluğu bulunmaması	Güvenlik eksikliği	Depo çevresi	Yangına müdahalede gecikme	Yangın musluğu dağılım optimizasyonu	2	5	10
Tank çevresindeki kablolarda izolasyon eksikliği	Bakım eksikliği	Elektrik sistemleri	Kıvılcım, yangın	Kablo kontrolleri ve izolasyon onarımı	2	5	10
Tank gövdesinde boya kaplaması aşınması	Kimyasal aşınma	Tank dışı	Korozyon, zayıflama	Boya kaplama yenileme programı	2	4	8
Tank erişim platformlarında korkuluk eksikliği	Yapısal eksiklik	Platformlar	Düşme kazaları	Korkuluk montajı	2	4	8
Tankların yanlış numaralandırılması	Etiketleme hatası	Tank tanımlama	Operasyon hataları	Etiketlerin standartlara göre güncellenmesi	2	4	8
Tank dip noktalarında tortu birikimi	Uzun süreli kullanım	Tank içi	Ürün kalitesinde düşüş	Tank dip temizlik planlarının oluşturulması	2	3	6
Depolama alanında kaçak gaz alarm sisteminin bulunmaması	Güvenlik eksikliği	Depo sahası	Geç tespit, patlama	Gaz alarm sistemlerinin kurulması	3	5	15
Tankın iç yüzeyinde paslanma	Nem, korozyon	Tank içi	Yapısal hasar	Tank iç kaplama işlemlerinin yapılması	3	5	15
Tank etrafındaki yürüyüş yollarında deformasyon	Zemin aşınması	Yürüyüş yolları	Kayma, düşme riski	Zemin yenileme çalışmaları	3	3	9
Tank çevresinde geçici depolama yapılması	Alan ihlali	Tank çevresi	Kaos, yangın risk artışı	Geçici depolama yasakları	2	4	8
Tanklarda ürün karışımı riski	Operasyonel hata	Depolama tankları	Ürün özelliklerinin bozulması	Ürün izleme sistemleri	2	4	8
Tank etrafında kaçak ürün kokusu	Sızıntı	Tank çevresi	Erken yangın göstergesi	Kaçak dedektör sistemlerinin kurulması	3	4	12
Depolama sahasında sızıntıların geç tespiti	İzleme eksikliği	Depo alanı	Çevresel zarar artışı	Sızıntı izleme protokollerinin uygulanması	2	5	10

Saha deneyimlerim, dünya genelinde yaşanmış kaza raporları incelemelerim ve uluslararası standartlar (API 620, API 650, OSHA, NFPA, ATEX direktifleri vb.) referans alarak hazırlanmıştır.

Başlık	Açıklama
Tehlike Başlığı	Gerçek saha tehlikesi başlığı
Olası Nedenler	Tehlikeyi tetikleyebilecek sebepler
Etkilenen Alanlar / Sistemler	Riskten etkilenecek bölümler
Olası Sonuçlar	Gerçekleşirse olacak etkiler
Mevcut / Önerilen Kontroller	Alınması gereken önlemler
Olasılık	1-5 arası
Şiddet	1-5 arası
Risk Skoru (L x S)	Olasılık × Şiddet
Kategori	İlgili saha kategorisi (Dolum, Depolama, Bakım, Acil Durum vs.)

Hazard Identification (Tehlike Tanımlama) + 5×5 Risk Değerlendirme Matrisi (Olasılık × Şiddet)

Risk Skorları Renk kodları
- 1–5: Düşük Risk
- 6–10: Orta Risk
- 11–15: Yüksek Risk
- 16–25: Çok Yüksek Risk

Pentan Tankı, İş Sağlığı ve Güvenliği Riskleri konulu serinin ana hatlarını tek bir yerde görebilmeniz için aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.

Pentan Tankı 13 Kategori Genel Özet Tablosu

Kategori	Toplam Madde Sayısı	Kritik Riskli Madde Sayısı (Risk Skoru ≥ 15)	Öne Çıkan Önlemler
Dolum ve Boşaltım İşlemleri Riskleri	40	8	Yüksek düzeyde gaz dedektörleri, aşırı dolumu önleyici sistemler
Depolama Süreci Riskleri	40	6	İyi havalandırma, sıcaklık kontrolü
Tank Bakım ve Onarım Riskleri	40	9	Kapalı alan izin prosedürleri, patlayıcı gaz ölçümü
Tankın Çevresel Etkileri Riskleri	40	5	Toprak ve su izleme, kaçak önleme sistemleri
Acil Durum Yönetimi Riskleri	40	10	Etkili acil durum planı, yangın tatbikatları
Müdahale Senaryoları Riskleri	40	11	Acil müdahale kitleri, kurtarma eğitimi
Mekanik Riskler	40	7	Mekanik bağlantı kontrolleri, koruma ekipmanları
Kimyasal Riskler	40	13	MSDS eğitimi, kimyasal sızıntı ekipmanları
Elektriksel Riskler	40	6	Patlamaya dayanıklı ekipman kullanımı, topraklama kontrolleri
İnsan Kaynaklı Riskler	40	8	Eğitim ve yetkilendirme programları
Yangın Riski	40	15	Yangın söndürme sistemleri, kıvılcım önleyici tedbirler
Patlama Riski	40	17	EX-proof ekipmanlar, inert gaz sistemleri
Sağlık Riskleri	40	9	PPE kullanımı, düzenli sağlık taramaları

Pentan Tankı Risk Analizinin 450 Maddesinin Grafik Dağılımı

Genel Değerlendirmede Kritik Noktalar

En yüksek risk seviyesi – Yangın ve Patlama kategorilerinde (birçok 20+ skorlu madde var).
En yaygın risk kaynağı – Pentan gazı sızıntısı ve buharlaşması.
İnsan kaynaklı risklerin çoğu eğitim eksikliği ve prosedür dışı hareketlerden kaynaklanıyor.
Depolama ve bakım süreçlerinde, kapalı alan çalışmaları özel dikkat gerektiriyor.

Pentan Tankı Risk Yönetiminde Dinamik İzleme ve Entegre Güvenlik Protokollerinin Önemi

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip hidrokarbonların depolanması ve elleçlenmesi, sadece başlangıç risk analizleriyle değil, sürekli güncellenen ve sahadan beslenen dinamik güvenlik yönetim sistemleriyle güvenli hale getirilebilir. Bu risk annalizindee 5X5 matris yöntemiyle risk haritaları, tank prosesleri sırasında oluşabilecek farklı senaryoları hem şiddet hem de olasılık temelinde önceliklendirme imkânı sunmuş oldum.

Ancak unutmamak gerekir ki bu analiz, yaşayan bir doküman olarak düşünülmelidir. Yani:

Tank içi gaz ölçüm protokolleri,
Alevlenme noktası kontrol döngüleri,
Basınç tahliye valflerinin periyodik performans testleri,
İnertleme gazı sistemlerinin kalibrasyon kontrolleri,
Tank zeminine yakın statik elektriği boşaltıcı topraklama sistemlerinin sürekliliği,
gibi konuların periyodik olarak izlenmesi ve sisteme geri bildirim olarak aktarılması gerekir.

Bununla birlikte, HSE (Health, Safety, Environment) yönetim sistemleriyle entegre bir yapı kurmak, sadece mühendislik önlemlerine değil aynı zamanda davranışsal güvenlik kültürüne yatırım yapmayı da zorunlu kılar.

İnsan hatasını azaltmaya yönelik:

İş başı eğitimleri,
Rol bazlı izin sistemleri (LoTo, Hot Work Permit vb.),
Dijital izleme sistemleri (IoT tabanlı sensörler),
gibi uygulamalar risk kontrolünde kritik rol oynar.

Ayrıca, ATEX direktiflerine uygunluk, özellikle elektrikli ekipmanlar ve aydınlatma sistemleri için öncelikli olmalıdır.

Patlayıcı ortam zonlaması kapsamında:

Zon 0: Tankın içi (her zaman patlayıcı ortam),
Zon 1: Dolum ağzı ve havalandırma çıkış çevresi (sık sık patlayıcı atmosfer oluşur),
Zon 2: Tank çevresi ve pompa alanı (nadiren patlayıcı atmosfer),
şeklinde sınıflandırılarak IECEx/ATEX onaylı ekipmanlarla donatılmalıdır.

Sonuç olarak, Pentan tankı gibi yüksek riskli ekipmanların 5X5 analizleri yalnızca bir başlangıçtır. Gerçek güvenlik, bu analizlerin sürekli izleme, disiplinler arası entegrasyon ve güçlü iş sağlığı ve güvenliği kültürüyle desteklenmesiyle sağlanabilir.

Bu yaklaşım sadece kazaları önlemekle kalmaz; aynı zamanda verimliliği, ekipman ömrünü ve yasal uyumu da maksimize eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği12 Haziran 2025

12 Haziran 2025

İzmit Körfezi’ndeki Tersanelerin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Riskleri

İzmit Körfezi, Türkiye’nin en yoğun endüstriyel bölgelerinden biri olup, özellikle Gölcük, Başiskele, Körfez ve Dilovası bölgelerinde yoğunlaşan tersane faaliyetleriyle dikkat çeker.

Bölgede konuşlanan bu tersaneler, üretim, bakım-onarım, gemi inşa ve hurda geri dönüşüm gibi faaliyetleriyle yüksek düzeyde insan kaynağı barındırır. Lakin bu bölgede yapılan çalışmalar, yalnızca kimyasal, fiziksel ve ergonomik değil, aynı zamanda biyolojik risklerin de göz ardı edilmemesi gerektiğini göstermektedir.

Özellikle İzmit Körfezi çevresindeki kara ve deniz faunası, çalışanlar için alerjenik, toksik, parazitik veya zoonotik etkiler barındıran çeşitli biyolojik tehlikeler yaratmaktadır.

Biyolojik Risklerin Tanımı ve Önemi

Biyolojik riskler, çalışanların mikroorganizmalar, toksinler, allerjenler veya vektörler ile temas etmesi sonucu ortaya çıkan sağlık tehditleridir. Bu riskler genellikle enfeksiyon hastalıkları, alerjik reaksiyonlar, kronik bağışıklık sorunları ve hatta bazı durumlarda sistemik toksik reaksiyonlarla sonuçlanabilir. Tersane gibi dış ortamla iç içe, su kenarında ve doğal faunanın yoğun olduğu alanlarda, bu tür riskler iş sağlığı açısından kritik bir öneme sahiptir.

İzmit Körfezi Faunası ve Tersane Çalışanları Üzerindeki Etkileri

İzmit Körfezi’nin doğal yapısı; kıyı bataklıkları, sazlıklar, çalılıklar ve sık ormanlık alanlarla iç içe geçmiş durumdadır. Bu da, bölgenin kuşlar, kemirgenler, sürüngenler, böcekler ve çeşitli deniz canlıları açısından zengin bir fauna çeşitliliğine sahip olmasına yol açar.

2.1. Sürüngenler (Yılanlar)

Tersane bölgelerinde özellikle yaz aylarında yoğun olarak karşılaşılan su yılanı (Natrix natrix), sarı yılan (Elaphe quatuorlineata) ve kedi gözlü yılan (Telescopus fallax) gibi türler, çalışanlarda korku, panik ve ısırık riski oluşturmaktadır. Zehirsiz olmalarına rağmen bu yılanların varlığı, çalışanların refleks hareketlerine, düşme veya yaralanmalara neden olabilmektedir. Ayrıca bazı türlerin ısırıkları lokal enfeksiyon ve ikincil enfeksiyon riski taşır.

2.2. Kemirgenler

Körfez çevresinde özellikle geceleri aktif olan sıçanlar ve fareler, leptospiroz gibi bakteri kaynaklı hastalıkların yayılmasına neden olabilir. Açıkta bırakılan gıda atıkları ve çöpler, bu canlıların yaşam alanlarını tersanelere taşımasına zemin hazırlar. Ayrıca kemirgen dışkısı ve idrarı ile temas, hem gastrointestinal enfeksiyonlar hem de hava yoluyla bulaşan solunum hastalıkları riskini artırır.

2.3. Böcekler ve Artrhopodlar

İzmit Körfezi, nemli ve sıcak yapısı nedeniyle yaz aylarında sivrisinek, kene, örümcek ve çeşitli uçan böceklerin yaşam alanıdır. Bu canlıların ısırıkları veya sokmaları, lokal reaksiyonlardan sistemik alerjik tepkilere kadar uzanan sonuçlar doğurabilir. Özellikle kene ısırıkları, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi gibi ölümcül hastalıkların vektörü olabilir. Ayrıca arı sokmaları, alerjik bireylerde anafilaktik şoka yol açabilir.

2.4. Deniz Canlıları

Tersaneler kıyıya sıfır faaliyet gösterdiği için denizanaları, deniz kestaneleri ve bazı durumlarda deniz yılanları gibi deniz faunası da iş sağlığını etkileyebilir. Özellikle suya temas edilen bakım-onarım işlemlerinde veya denize düşme gibi acil durumlarda, bu canlıların oluşturduğu riskler (temas yoluyla yanık benzeri yaralanmalar, toksik etkiler) önemli hale gelir.

2.5. Kuşlar

Körfez kıyılarında martılar, kargalar, serçeler gibi kuş türleri yoğun biçimde yaşar. Bu kuşlar özellikle açık yemek alanlarında çalışanlarla temas edebilir. Dışkılarıyla çevreye yayılan psittakoz, kriptokokkoz ve kampilobakteriyoz gibi zoonotik enfeksiyonlar, açık yaradan ya da hava yoluyla bulaşma riski taşır.

3. Biyolojik Risklerin Mevsimsel Değişimi

Yukarıda belirtilen risk faktörleri mevsimsel olarak değişkenlik gösterir. İlkbahar ve yaz aylarında böcek ve yılan sayısı artarken, kış aylarında kemirgenlerin kapalı alanlara sığınma eğilimi yükselir. Bu nedenle tersanelerde risk analizi mevsimsel olarak güncellenmelidir.

4. İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirme

4.1. Maruz Kalma Olasılığı

Tersane çalışanlarının çoğu, dış mekanda, zemin seviyesi ve kıyı hattına yakın bölgelerde faaliyet gösterdiğinden, faunadan kaynaklı risklere maruz kalma olasılığı oldukça yüksektir. Özellikle gece vardiyalarında bu olasılık artar.

4.2. Şiddet (Etkilenme Düzeyi)

Zehirli türlerle karşılaşma nadir olsa da, çalışanların bilgi eksikliği, korku refleksleri ve panik davranışları ciddi iş kazalarına yol açabilir. Bazı alerjik durumlar, tedavi edilmediği takdirde hayati risk oluşturabilir.

4.3. Zoonoz ve Meslek Hastalığı Riski

Kemirgen ve kuş kaynaklı enfeksiyonların meslek hastalığı kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Bu durumlar genellikle kronikleşebilir ve sağlık sistemine yük oluşturabilir.

5. Alınması Gereken Kontrol Önlemleri

Periyodik Eğitimler: Tüm çalışanlara, faunanın tanıtımı, hayvanlara yaklaşım, ısırık/temas durumunda yapılması gerekenler konusunda eğitim verilmelidir.

Koruyucu Donanım: Açık alanda çalışan personelin uygun ayakkabı, eldiven ve uzun giysiler giymesi sağlanmalıdır.

Pest Kontrol Faaliyetleri: Kemirgen ve böcek kontrolü düzenli olarak yapılmalı, çöp alanları kapalı tutulmalıdır.

İlk Yardım İstasyonları: Hayvan ısırığı ve sokmalarına karşı acil müdahale kiti ve antihistaminik ilaçlar bulundurulmalıdır.

Alan Güvenliği ve Gözlem: Kamera sistemleri ve gece gözlem devriyeleri ile yılan ve kemirgen hareketliliği izlenmelidir.

Acil Durum Protokolleri: Isırık ve alerjik reaksiyonlar için acil müdahale algoritmaları belirlenmeli ve ilan edilmelidir.

Veteriner ve Halk Sağlığı Desteği: Özellikle zoonoz takibi için çevre halk sağlığı birimleriyle işbirliği yapılmalıdır.

6. Sonuç

İzmit Körfezi’nde yer alan tersaneler, sadece endüstriyel tehlikeler değil, çevresel ve biyolojik tehditlerin de merkezinde yer almaktadır.

Bölgenin fauna yapısı, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında, çalışan sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu nedenle faunadan kaynaklanan biyolojik riskler, İSG risk analizlerinde ayrı bir başlık altında değerlendirilmeli; eğitim, kontrol ve izleme adımlarıyla bütünleşik bir yaklaşımla yönetilmelidir.

Sağlıklı iş gücü, sadece fiziksel koruma değil, aynı zamanda çevresel bilinçle sürdürülebilir hale gelir.

Aşağıda, İzmit Körfezi’ndeki faunadan kaynaklanan biyolojik tehditlere özel, tersaneler için hazırlanmış örnek bir 5×5 Risk Matrisi tablosu yer almaktadır.

İzmit Körfezi’ndeki Tersanelerin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Risklerin Risk Matrisi

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz anası istilası	Dalgıç ekipmanı	5	3	15	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Balık parazitleri	Balast suyu	3	4	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Zehirli yosun türleri	Dalgıç ekipmanı	3	4	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Yabancı midye türleri	Atık sular	4	2	8	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Deniz tavşanı artışı	Balast suyu	2	1	2	Düşük	Rutin gözlem ve temizlik
Deniz pireleri	Liman altyapısı	4	2	8	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Zebra midye istilası	Rüzgar	2	3	6	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Yosun aşırı büyümesi	Gemi gövdesi	5	4	20	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Jelatinöz plankton çoğalması	Atık sular	3	5	15	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Balık ölümleri	Liman altyapısı	4	4	16	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Salyangoz popülasyon artışı	Dalgıç ekipmanı	3	2	6	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Gemi yüzey kirlenmesi (deniz salyangozları)	Gemi gövdesi	2	2	4	Düşük	Rutin gözlem ve temizlik
Deniz hıyarı artışı	Atık sular	1	2	2	Düşük	Rutin gözlem ve temizlik
Yabancı kabuklu türler	Gemi gövdesi	4	3	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Larva istilaları	Rüzgar	2	5	10	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Kıyı sineği yoğunluğu	Liman altyapısı	5	2	10	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Atıklara bağlı fauna artışı	Atık sular	4	5	20	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Termik atıkla tetiklenen fauna	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Yosun kaynaklı kaygan yüzeyler	Gemi gövdesi	2	4	8	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Deniz anaları pompa tıkanıklığı	Balast suyu	5	5	25	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Eklem bacaklı larvaların boru tıkanıklığı	Gemi gövdesi	4	5	20	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Mikroorganizma kaynaklı koku	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Islak yüzeyde bakteri plağı oluşumu	Dalgıç ekipmanı	4	3	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Biyofilm gelişimi nedeniyle bozulma	Atık sular	3	4	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Küf mantarları	Gemi gövdesi	2	3	6	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Gemi altı midye tutunması	Gemi gövdesi	5	4	20	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Yosunla kaplı liman zeminleri	Liman altyapısı	4	2	8	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Elektrik tesisatına zarar veren fauna	Rüzgar	2	5	10	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Deniz kenesi istilası	Balast suyu	3	5	15	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Kırmızı gelgit etkisi	Atık sular	5	5	25	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Küçük yengeç popülasyonu	Liman altyapısı	3	2	6	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Deniz canlılarının korozyon etkisi	Gemi gövdesi	2	4	8	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Kanalizasyon kaynaklı fauna riski	Atık sular	4	4	16	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Arıtılmamış atıkla fauna çoğalması	Atık sular	4	5	20	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Zararlı canlılar (dalgıçlar için)	Dalgıç ekipmanı	3	4	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Kuşlarla taşınan fauna	Rüzgar	2	2	4	Düşük	Rutin gözlem ve temizlik
Rüzgarla taşınan yumurtalar	Rüzgar	2	3	6	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü
Gemiyle taşınan istilacı türler	Gemi gövdesi	5	5	25	Çok Yüksek	Anında müdahale, izolasyon, uzman incelemesi
Balast suyuyla gelen mikrofauna	Balast suyu	4	3	12	Yüksek	Biyosidal boya kullanımı, filtre temizliği
Konteynerlere yapışan organizmalar	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Aylık yüzey temizlik planı, ekipman kontrolü

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz kabuklularının tahliye hatlarına etkisi	Gemi gövdesi	4	4	16	Çok Yüksek	Hat içi kontroller, periyodik temizlik
Borulara yerleşen yosun kolonileri	Gemi içi sistem	3	4	12	Yüksek	Kimyasal yıkama, boru içi filtreleme
Biyolojik tortular nedeniyle su girişinde azalma	Liman altyapısı	4	3	12	Yüksek	Fiziksel temizlik, emiş ağzı kontrolü
Liman duvarlarına yapışan fauna	Liman altyapısı	4	2	8	Orta	Duvar kaplama sistemleri, yüzey koruyucu kimyasallar
Drenaj kanallarında deniz canlılarının tıkanıklık yaratması	Liman altyapısı	5	4	20	Çok Yüksek	Düzenli denetim, hayvan geçirmez ızgaralar
Deniz örümcekleri	Dalgıç ekipmanı	2	3	6	Orta	Ekipman sterilizasyonu, fiziksel kontrol
Biyolojik kirliliğin hidrolik sistemlere sızması	Gemi içi sistem	2	4	8	Orta	Sistem sızdırmazlık kontrolleri, kimyasal analizler
Liman zemininde toksik organizma birikimi	Atık sular	4	5	20	Çok Yüksek	Liman dip taraması, uzman biyolog kontrolü
Mikroskobik alg patlaması	Balast suyu	3	5	15	Yüksek	Filtre sistem kontrolü, UV arıtma
Paslanmaz çelik yüzeylere yapışan planktonlar	Gemi gövdesi	4	3	12	Yüksek	Yüzey kaplama, ultrasonik temizlik
Sürüngen-fauna geçişi (açık limanlarda)	Rüzgar	2	3	6	Orta	Açık alanların güvenliği, fiziksel bariyerler
Atık konteynerlerinde larva gelişimi	Atık sular	3	3	9	Orta	Kapalı konteyner sistemi, haşere ilaçlaması
Deniz yıldızlarının zincir alanlarını tıkaması	Gemi gövdesi	2	4	8	Orta	Fiziksel temizlik, koruyucu zincir kılıfları
Boru içi kabuklu organizma kolonileri	Gemi içi sistem	3	4	12	Yüksek	Basınçlı su ile temizlik, kimyasal çözücü kullanımı
Gemi bacasında kuşların taşıdığı parazitler	Rüzgar	2	3	6	Orta	Kuş kovucu sistemler, periyodik kontrol
Deniz süngeri tutunması	Gemi gövdesi	3	2	6	Orta	Yüzey kaplama, kazıma planı
Tersane içi açık su havuzlarında sinek larvası oluşumu	Atık su	4	2	8	Orta	Su tahliyesi, haşere kontrol ekipleri
Tersane çevresindeki bataklık kaynaklı canlılar	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Bataklık kurutma, bariyer sistemleri
Biyolojik yapışkanlık nedeniyle iskele kazıklarında deformasyon	Liman altyapısı	2	4	8	Orta	Ahşap yüzey kaplama, sualtı kontrol ve temizlik
Dip çamurundaki canlıların korozyona katkısı	Atık sular	3	5	15	Yüksek	Çamur temizliği, biyolojik analizler

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz kabuklularının tank içi yüzeylere yapışması	Gemi gövdesi	4	3	12	Yüksek	Tank içi temizlik, biyosidal kaplama
Dip balıklarının kablo sistemlerine zarar vermesi	Liman altyapısı	2	4	8	Orta	Kablo koruma, bariyer sistemleri
Kıyı şeridinde biyolojik tortu kaynaklı kayganlık	Liman altyapısı	4	2	8	Orta	Zemin kaplama, haftalık temizlik
Organik madde birikimine bağlı mikrop üremesi	Atık sular	3	3	9	Orta	Kimyasal arıtım, biyolojik analiz
Liman bölgesinde biyolojik köpük oluşumu	Liman altyapısı	3	4	12	Yüksek	Köpük kesici sistemler, su kalitesi kontrolü
Deniz solucanlarının sızdırmazlık elemanlarına zarar vermesi	Gemi gövdesi	2	5	10	Yüksek	Conta değişimi, sızdırmazlık kontrol prosedürleri
Sualtı platformlarında plankton birikmesi	Dalgıç ekipmanı	3	3	9	Orta	Ultrasonik temizleme sistemleri
Gemi vinç sistemlerine tutunan canlılar	Rüzgar	1	3	3	Düşük	Mekanik temizlik, koruyucu kaplama
Paslanmaz hatlarda alg kolonilerinin büyümesi	Gemi içi sistem	3	3	9	Orta	İç kaplama ve klor bazlı temizlik
Kılcal sistemlerde biyolojik tıkanıklık	Gemi içi sistem	2	4	8	Orta	Periyodik yıkama ve sistem filtre değişimi
Isıtma-soğutma sistemlerinde bakteri kolonileri	Gemi içi sistem	4	4	16	Çok Yüksek	Sistem dezenfeksiyonu, sıcaklık ayarlamaları
Liman içi suda düşük oksijen nedeniyle fauna ölümleri	Atık sular	5	3	15	Yüksek	Hava pompaları, oksijenlendirme sistemleri
Deniz kabuklularının tahliye borularını daraltması	Gemi gövdesi	4	4	16	Çok Yüksek	Basınçlı su temizliği, filtre kontrolü
Deniz böceklerinin sızdırmazlığa etkisi	Liman altyapısı	3	4	12	Yüksek	Sızdırmazlık elemanı yenilemesi
UV lambalara yapışan mikro organizmalar	Gemi içi sistem	2	3	6	Orta	Lamba muhafazası ve periyodik temizlik
Vinç ayaklarına tutunan deniz canlıları	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Yüzey kaplama, periyodik kontrol
Yosunlar nedeniyle kamera/görüş sisteminde bulanıklık	Dalgıç ekipmanı	4	2	8	Orta	Kamera temizliği ve özel kaplama
Taşıma araçlarına taşınan canlılar	Rüzgar	2	2	4	Düşük	Araç dezenfeksiyonu, liman giriş kontrolleri
Liman çevresindeki kanalizasyon sızıntısı kaynaklı fauna	Atık sular	3	4	12	Yüksek	Kanal kapatma, yalıtım ve biyolojik analiz
Deniz salyangozlarının vida ve perçinlere zarar vermesi	Gemi gövdesi	2	5	10	Yüksek	Vida kaplama, düzenli denetim

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz tavşanlarının havalandırma menfezlerini tıkaması	Gemi gövdesi	2	4	8	Orta	Menfez kafesi, periyodik temizlik
Midye ve benzeri canlıların pervane verimini düşürmesi	Gemi gövdesi	4	5	20	Çok Yüksek	Antifouling boya, periyodik dalgıç kontrolü
Mikroskobik fauna nedeniyle lens sistemlerinde puslanma	Dalgıç ekipmanı	3	3	9	Orta	Lens koruyucu film, ekipman temizliği
Deniz kıllı kurtlarının tank içi izolasyonlara zarar vermesi	Gemi gövdesi	2	4	8	Orta	İzolasyon yenileme, biyolojik tarama
Yosunlar nedeniyle kızak sistemlerinde sürtünme artışı	Liman altyapısı	3	4	12	Yüksek	Kayganlaştırıcı kaplama, kızak temizliği
Yüzey sensörlerinde organizma kaynaklı arızalar	Gemi içi sistem	3	3	9	Orta	Sensör muhafazası, temizlik planı
Balık yumurtalarının filtre sistemlerini tıkaması	Balast suyu	4	4	16	Çok Yüksek	Mikron filtre değişimi, sistem kontrolü
Kuşlar aracılığıyla taşınan dışkı kaynaklı mikrop yayılımı	Rüzgar	3	3	9	Orta	Alan sınırlama, kuş kovucu sistemler
Deniz iğnesi gibi canlıların hortum deliklerine yerleşmesi	Gemi içi sistem	2	5	10	Yüksek	Hortum içi kontrol, değişim ve kapama
Deniz sineklerinin ışık sistemlerinde toplanması	Liman altyapısı	3	2	6	Orta	Işık yönlendirme, koruyucu şeffaf kalkan kullanımı
Yüzen organizmaların liman ağızlarını tıkaması	Atık sular	4	5	20	Çok Yüksek	Yüzey bariyeri, mekanik toplama sistemi
Planktonlar nedeniyle soğutma sisteminde tıkanma	Gemi içi sistem	4	4	16	Çok Yüksek	İnce ağ filtre, kimyasal temizleme
Deniz biyosinezyumu nedeniyle boya altı kabarma	Gemi gövdesi	3	4	12	Yüksek	Kaplama yenileme, biyolojik analiz
Liman kenarındaki su bitkilerinin platformları sarması	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Bitki bariyerleri, fiziksel temizleme
Tatlı su kaynaklı istilacı türlerin giriş riski	Atık sular	2	4	8	Orta	Su kalitesi kontrolü, bariyer sistemleri
Dalgıç hortumlarına yapışan deniz canlıları	Dalgıç ekipmanı	3	2	6	Orta	Hortum kılıfı, temizlik sonrası dezenfeksiyon
Gemi dip ışıklarının fauna cezbetmesi	Gemi gövdesi	4	2	8	Orta	Işık spektrumu ayarı, zamanlayıcı sistemleri
Biyo-yapışkanların metal yüzeylerde yapışma direnci artırması	Gemi gövdesi	3	4	12	Yüksek	Yüzey kaplama, nano kaplama sistemleri
Deniz süngerlerinin hatlara dolanması	Liman altyapısı	3	3	9	Orta	Sünger toplama sistemi, dalgıç müdahalesi
Balast tanklarında anaerobik organizma gelişimi	Balast suyu	2	5	10	Yüksek	Tank havalandırması, biyolojik testler, dezenfeksiyon sistemi

İzmit Körfezi’ndeki faunadan kaynaklanan biyolojik tehditlerin tersanelerin üzerindeki etkilerine odaklanan 5×5 Risk Matrisinde yöntem,

Olasılık (1: çok düşük – 5: çok yüksek),

Şiddet (1: ihmal edilebilir – 5: ölümlü) çarpımı ile risk skoru hesaplamasına dayanmaktadır.

Risk Skoru Ölçeği

1–4: Düşük – Kabul edilebilir risk, rutin kontroller yeterlidir.
5–9: Orta – Takip edilmeli, risk azaltılmalıdır.
10–15: Yüksek – Acil kontrol önlemleri alınmalıdır.
16–25: Çok Yüksek – İş durdurulmalı, risk ortadan kaldırılmadıkça faaliyete devam edilmemelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İzmit Körfezi Kıyılarında İnsan Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimler ve Süreçler https://www.researchgate.net/publication/354732570_Izmit_Korfezi_Kiyilarinda_Insan_Kaynakli_Jeomorfolojik_Degisimler_ve_Surecler

⭐️⭐️ Kocaeli’de Tarım Ve Hayvancılık http://www.kocaeli.gov.tr/kocaelinde-tarim-ve-hayvancilik

⭐️⭐️ KÖRFEZ SULAKALANI (KOCAELİ) ORNİTOFAUNASI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/79844/T06379.pdf?sequence=1

⭐️⭐️ İZMİT KÖRFEZİ BALIKLARI VE MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/226532/yokAcikBilim_181926.pdf?sequence=-1&isAllowed=y

⭐️⭐️ Türkiye’de Meslek Hastalıkları ve Tersaneler (In English: Occupational Diseases and Shipyards in Turkey) https://www.researchgate.net/publication/341869003_Turkiye’de_Meslek_Hastaliklari_ve_Tersaneler_In_English_Occupational_Diseases_and_Shipyards_in_Turkey

⭐️⭐️ GEMİ İNŞA SANAYİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET001021.pdf

⭐️⭐️ Yılan Sokmalarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553151/

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.who.int/health-topics/snakebite#tab=tab_1

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.nature.com/articles/nrdp201763

⭐️⭐️ Zehirli yılan ısırıkları: Klinik tanı ve tedavi https://jintensivecare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40560-015-0081-8

⭐️⭐️ Yılan ısırığının kronik sağlık etkileri ve maliyeti https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590171021000102

⭐️⭐️ Antimikrobiyal Yönetimi Çağında Yılan Isırması Sonrası Antibiyotik Kullanımı https://www.mdpi.com/2072-6651/16/1/37

⭐️⭐️ Yeni nesil yılan ısırığı tedavileri ölüm oranını azaltabilir https://www.nature.com/articles/d41586-024-03818-z

⭐️⭐️ Yılan sokmasından korunma, ilk yardım ve tedavi. https://www.outdoorhaber.com/saglik/yilan-sokmasi#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni12 Haziran 2025

6 Haziran 2025

İzmit Körfezi’ndeki Tersane Çalışanları İçin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Risklerin Analizi

İzmit Körfezi’ndeki Tersane Çalışanları İçin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Riskler

Türkiye’nin önemli sanayi ve lojistik merkezlerinden biri olan İzmit Körfezi, aynı zamanda yoğun tersane faaliyetlerinin gerçekleştiği bir kıyı – deniz faunasının çeşitliliği, tersane çalışanlarını biyolojik anlamda çeşitli risklerle karşı karşıya getirmektedir.

Gemi inşa, bakım, onarım ve geri dönüşüm faaliyetleri yürütülen bu bölgede, deniz ve kıyı faunasından kaynaklanan biyolojik riskler tersane çalışanları için önemli bir iş sağlığı ve güvenliği (ISG) sorunu oluşturmaktadır.

İzmit Körfezi’nde faaliyet gösteren tersaneleri temel alarak hazırladığım tersanelerde çalışan personellerin maruz kaldığı faunadan kaynaklı biyolojik tehditlerin, bu tehditlerin kaynaklarının, olası etkilerinin, risk değerlendirme yöntemlerinin ve etkili kontrol önlemlerinin, bir çoğu farklı lokasyonlarda bulunan tersane çalışanları için de geçerli olduğu bilinmelidir.

Farklı coğrafi alanlarda – faunanın barındırdığı canlılarda da çeşitliliği etkiler. O sebeple; Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Risklerin, çalışma alanının (Tersanenin) bulunduğu yere özel yapılması gerekir.

Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Tehlikelerin Tanımı

İzmit Körfezi Faunasının içinde; (Verilen rakamlar zaman içerisinde farklı nedenlerle değişebilir)

Mikroorganizmalar (Genel bakteri, mantar, virüsler)
Omurgasızlar (Deniz kestaneleri, kabuklular, deniz anemonları
Balıklar (2 familyaya ait 3 tür kıkırdaklı balık, 31 familyaya ait 50 tür kemikli balık olmak üzere toplam 33 familyaya ait 53 tür)
Kuşlar (Martı, Karga, Serçe gibi halk arasında adı çok bilinenlerle birlikte, 42’si Yerli, 21’i Yaz Göçmeni, 22’si Kış Göçmeni ve 8’i Transit Göçer olmak üzere 11 takımdan 31 familyaya ait 93 kuş türü mevcuttur.)
Deniz memelileri (Az da olsa)

yer almaktadır.

Bu organizmalarla doğrudan ya da dolaylı temas sonucunda yaralanma, enfeksiyon, alerjik reaksiyonlar, zehirlenmeler ve psikososyal etkiler ortaya çıkabilmektedir.

Biyolojik Risk Kaynakları ve Vektörleri

Tersanelerde görülen biyolojik riskler genellikle aşağıdaki kaynak ve vektörler aracılığıyla yayılır:

Kıyı Canlıları

Deniz kestaneleri, midyeler, yosunlar gibi canlılar iskelelerde, gemi karinalarında ve çevresindeki alanlarda yoğun olarak bulunur. Bu canlılara temas, deride kesi, batma, tahriş ya da alerjik reaksiyona yol açabilir.

Kıyı Kuşları

Kuş dışkısı ile taşınan histoplazmoz, kriptokokkoz ve psittakoz gibi hastalıklar çalışanlar için solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.

Mikroorganizmalar

Tersanelerde su birikintileri, rıhtım atıkları, balık artıkları gibi organik kirlilikler, bakteri ve mantar üremesine ortam sağlar. Bu durum cilt enfeksiyonları, mantar hastalıkları ve göz rahatsızlıkları gibi çeşitli biyolojik tehlikelere neden olur.

Denizsel Allerjenler

Balık pulları, kabuklu canlı proteinleri gibi maddeler tersane çalışanlarında alerjik reaksiyonlara (dermatit, astım vb.) yol açabilir.

Biyolojik Risklerin Etkileri

Tersane çalışanları üzerinde biyolojik tehlikelerin yaratabileceği başlıca etkiler şunlardır:

Fiziksel Yaralanmalar: Deniz kestanesi batması, midye kesiği gibi durumlar.
Enfeksiyonlar: Bakteriyel (stafilokok, E.coli), fungal (candida, aspergillus) ve viral enfeksiyonlar.
Alerjik Reaksiyonlar: Cilt dökülmeleri, astım, kontakt dermatit.
Zehirlenmeler: Deniz anemonları, kirli balık temelli toksin etkileri.
Psikososyal Etkiler: Deniz hayvanlarıyla ani karşılaşma sonucu korku, stres.

Kontrol Önlemleri ve Tersaneye Özel Pratik Yaklaşımlar

Biyolojik risklerin kontrol altına alınması için uygulanabilecek başlıca tersane odaklı çözümler:

Mühendislik Kontrolleri: Kaymaz zemin kaplamaları, kuş kovucu ses sistemleri, tahliye suyu dezenfeksiyonu.
Kişisel Koruyucu Donanım (KKD): Suya dayanıklı eldiven, tam kapalı giysiler, filtreli maskeler, vizör.
Eitim ve Bilinçlendirme: Biyolojik tehlike tanıma, ilk yardım, hijyen kuralları, alerjen uyarıları.
Hijyen Önlemleri: Eldivenle çalışma, günlük temizlik, dezenfeksiyon protokolleri.
İzleme ve Denetim: Biyolojik risklerin periyodik kontrolü, saha gözlemi, risk matrisinin güncellenmesi.

Sonuç ve Öneriler

İzmit Körfezi tersanelerinde biyolojik tehlikeler, çalışan sağlığı ve iş güvenliği açısından büyük önem arz etmektedir. Bu risklerin farkına varılması, risk değerlendirmesi yapılması ve etkin önlemler alınması, hem bireysel hem kurumsal açıdan zararlı sonuçların önüne geçecektir. Tersanelerde biyolojik risklerin izlenmesi, çalışan eğitimi ve KKD kullanımı konusunda sürekli iyileştirme faaliyetleri planlanmalıdır. Ayrıca, bu yazıda sunulan 5×5 risk matrisi gibi sistematik yaklaşımlar, biyolojik tehlikelerin pratik olarak kontrol altına alınmasında çok önemli bir aracıdır.

Kaynaklar

İSGÜM (T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)
WHO Occupational Health Guidelines
Denizcilik Genel Müdürlüğü Yayınları
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Biyolojik Risk Raporları
Yerel Tersane ISG Uygulamaları Raporları

Tehlikelerin sistematik olarak belirlenmesi ve kontrol altına alınabilmesi için, çok yaygın olarak kullanılan 5×5 Risk Matrisi tercih ettim.

İzmit Körfezi’ndeki faunadan kaynaklanan biyolojik tehditlerin tersanelerde çalışan personel üzerindeki etkilerine odaklanan 5×5 Risk Matrisinde yöntem,

Olasılık (1: çok düşük – 5: çok yüksek),

Şiddet (1: ihmal edilebilir – 5: ölümlü) çarpımı ile risk skoru hesaplamasına dayanmaktadır.

Risk Skoru Ölçeği

1–4: Düşük – Kabul edilebilir risk, rutin kontroller yeterlidir.
5–9: Orta – Takip edilmeli, risk azaltılmalıdır.
10–15: Yüksek – Acil kontrol önlemleri alınmalıdır.
16–25: Çok Yüksek – İş durdurulmalı, risk ortadan kaldırılmadıkça faaliyete devam edilmemelidir.

Bu matrise dayalı olarak 100 farklı biyolojik risk örneği tanımladım, bunlar arasında deniz kestanelerinin batmasından kuş dışkısına, yosun kayganlığından deniz anemonu zehirlenmesine kadar geniş bir yelpazede tehditleri değerlendirdim.

Pek tabi ki sizlerin de tecrübe ve öngörüleri ile katkı sunmaları sayesinde çok daha iyi hale geleceğine eminim.

Saygılarımla…

İzmit Körfezi Tersane Çalışanları İçin Fauna kaynaklı Biyolojik Risk Matrisi

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz anası teması sonucu cilt yanığı	Yüzey çalışmaları	3	3	9	Orta	Eldiven, uzun kollu giysi, temizlik sonrası antiseptik
Yosun kaplı yüzeyde kayma	Rıhtım / kızak	4	3	12	Yüksek	Zemin temizliği, kaymaz tabanlı ayakkabı
Mikroskobik plankton temasıyla göz enfeksiyonu	Hava / su zerrecikleri	2	3	6	Orta	Koruyucu gözlük, hijyen eğitimi
Midye kabuklarıyla kesik ve enfeksiyon riski	Gemi altı temizliği	3	4	12	Yüksek	Eldiven, ilk yardım malzemesi erişimi
Deniz böceklerinin sokması	Yüzey işçiliği	2	2	4	Düşük	Alan kontrolü, sokmaya karşı ilk yardım eğitimi
Deniz piresi kaynaklı cilt tahrişi	Gemi altı dalışı	3	2	6	Orta	Koruyucu kıyafet, duş alanı temizlik
Kirli balast suyu temasıyla cilt enfeksiyonu	Balast tank işleri	2	4	8	Orta	Eldiven, önlük, el hijyeni prosedürü
Deniz kabuklularına temas sonucu alerjik reaksiyon	Vinç platformları	2	3	6	Orta	Alerji eğitimi, tıbbi müdahale prosedürü
Liman sinekleri kaynaklı kaşıntı ve kızarıklık	Açık alan çalışma	4	2	8	Orta	Böcek kovucu sprey, kapalı kıyafet
Kuş dışkısından bulaşan zoonotik mikroorganizmalar	Açık liman alanı	3	4	12	Yüksek	Alan temizliği, el hijyeni, maske kullanımı
Deniz solucanı temasıyla ciltte kabarma	Gemi içi temizlik	2	2	4	Düşük	Eldiven, temizlik sonrası sabunla yıkama
Yosun nedeniyle düşme sonucu travma	Kaygan zeminler	4	4	16	Çok Yüksek	Uyarı levhaları, sürekli temizlik
Gemi su hattında çalışırken gözle plankton teması	Rıhtım kenarı	2	3	6	Orta	Gözlük kullanımı, göz yıkama istasyonu
Suda bulunan mikroorganizmaların solunması	Buhar / nem	3	3	9	Orta	Maske kullanımı, havalandırma
Biyo-filmli zeminle temas sonucu ayakta mantar	Duş alanları	4	2	8	Orta	Dezenfeksiyon, terlik zorunluluğu
Kirli su sıçraması ile hepatit riski	Pompa / su hortumu	2	4	8	Orta	Eldiven, yüz siperliği, eğitim
Deniz tavuğu tüyleriyle alerjik reaksiyon	Kuşlar	2	3	6	Orta	Koruyucu kıyafet, çevre kontrolü
Deniz salyangozları ile kazayla temas	İskele altı	2	2	4	Düşük	Eğitim, dikkatli taşıma kuralları
Gemi yan yüzeyinde temas sonucu mantar enfeksiyonu	Temizlik personeli	3	3	9	Orta	Eldiven, cilt koruyucu kremler
Gemi sintinesindeki biyolojik gazların solunması	Sintine temizliği	3	4	12	Yüksek	Maske, sensörle ortam ölçümü

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Balık kalıntılarından kaynaklı kötü koku ve baş ağrısı	Rıhtım / açık atık	3	2	6	Orta	Düzenli atık toplama, maske, parfüm kullanımı yasaklama
Deniz kenarı böceklerinin eldiven içine girmesi	Kıyı çalışmaları	2	3	6	Orta	Eldiven kontrolü, kolları kapatan giysi
Deniz yosunu üzerinde yürürken bilek burkulması	İskele	3	4	12	Yüksek	Kaymaz zemin, iş güvenliği uyarı levhaları
Deniz kabuklarının kesici kenarlarıyla temas	Dip temizliği	3	4	12	Yüksek	Kalın tabanlı ayakkabı, uygun eldiven
Deniz salyangozlarından kaynaklı alerjik reaksiyon	Liman taşıyıcı alan	2	3	6	Orta	Eğitim, tıbbi gözetim
Kuş dışkısındaki histoplazma mantarı solunması	Vinç kuleleri, kirişler	2	5	10	Yüksek	Solunum koruması, temizlik SOP’ları
Plankton yoğunluğu sebebiyle solunumda rahatsızlık	Buharlaşmış su zerrecikleri	2	4	8	Orta	Havalandırma, maske kullanımı
Deniz taraklarının el kesiklerine neden olması	Elle yükleme	2	3	6	Orta	Yük kaldırma eldiveni, dikkat eğitimi
Rıhtım yosunlarının kuru halde toz oluşturması	Rüzgarlı hava	3	3	9	Orta	Nemlendirme, maske
Gemi dip sularındaki anaerobik bakterilerin etkisi	Sintine, balast tankı	2	5	10	Yüksek	Solunum koruyucu, gaz dedektörü
Deniz piresinin ayak bileklerinde ısırık oluşturması	Ayak seviyesi çalışmaları	3	2	6	Orta	Bilek koruyucu, pantolon giyimi
Deniz canlısı taşıyan vinç halatına temas	Yük kaldırma ekipmanı	2	3	6	Orta	Halat kontrolü, eldiven
Küçük kabukluların el aletlerine yapışması	Elde taşınan aletler	2	2	4	Düşük	Alet temizliği rutin kontrol
Deniz maytlarının solunumla alınması	Tozlu yüzeylerden	2	4	8	Orta	Maske, alan nemlendirme
Alerjik cilt reaksiyonları (deniz poleni)	Açık alanlar	3	2	6	Orta	Cilt kapatma, antihistaminik bilgilendirmesi
Salyangoz dışkısında bakteriyel risk	Rıhtım yüzeyleri	2	3	6	Orta	Temizlik ekibi, uygun ayakkabı
Deniz böceklerinin gözle teması sonucu tahriş	Rüzgarla taşınma	2	3	6	Orta	Gözlük, vizör kullanımı
Rıhtım kenarında oluşan biofilm nedeniyle ayak kayması	Platform geçişleri	4	4	16	Çok Yüksek	Sürekli temizlik, uyarı levhası, zemin kaplama
Küçük balık kalıntılarının elle taşınması sonucu enfeksiyon	Balıkçı botları	2	3	6	Orta	Eldiven, sabunla yıkama, yara kapama
Suda bulunan protozoaların deri temasıyla tahrişi	Sıvı temaslı işler	2	3	6	Orta	Su geçirmez önlük, iş sonu duş zorunluluğu

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Balık yağı kalıntısıyla kayma	Balık nakli alanları	3	3	9	Orta	Zemin temizliği, kaymaz tabanlı ayakkabı
Deniz kabuklarının metal aksamda aşındırıcı etkisi	Gemi dış yüzeyi	3	2	6	Orta	Koruyucu kaplama, periyodik bakım
Deniz piresi nedeniyle açık yarada enfeksiyon riski	Bacak seviyesi temas	2	4	8	Orta	Kapatıcı bant, yara koruma eğitimi
Su kuşlarının saldırgan davranışı	Yiyecek/çöp çevresi	2	3	6	Orta	Atık yönetimi, uyarı levhası, personel bilgilendirmesi
Deniz salyangozu kabuğuyla ayakta zedelenme	Yüzey yürüyüşleri	2	3	6	Orta	Kalın tabanlı ayakkabı, dikkatli yürüyüş alanı planlaması
Rıhtım kıyılarında biriken organik atıkla enfeksiyon	Açık drenaj alanları	3	3	9	Orta	Drenaj temizlik planı, eldiven
Deniz yosunu kokusuyla baş dönmesi	Kapalı ortam depolaması	2	2	4	Düşük	Havalandırma sistemi, koku giderici
Kuş tüylerinin havada uçuşması sonucu alerji	Açık alan çatı işleri	3	3	9	Orta	Maske, iş sonrası duş, havalandırma
Gemi yan saclarında bakteri kolonilerinin varlığı	Boyasız metal yüzeyler	2	4	8	Orta	Antibakteriyel boya kullanımı
Deniz tavuklarının yuvaları çevresinde saldırganlık	Liman kenarları	2	3	6	Orta	Kuş bariyeri, bölge izolasyonu
Deniz kestanesi iğneleriyle ayak yaralanması	Suya yakın temizlik işleri	2	4	8	Orta	Dikkat levhası, özel tabanlı bot
Deniz kabuklarının kaynak alanlarına yapışması	Gemi altı bölgeleri	3	2	6	Orta	Temizleme spreyi, uygun eldiven
Rıhtımda sinek popülasyonunun artmasıyla kaşıntı	Durgun su bölgeleri	3	2	6	Orta	İlaçlama, kovucu kullanımı
Deniz örümceği ile karşılaşma sonucu panik ve düşme	İskele altı	2	3	6	Orta	Eğitim, bilgilendirme afişleri
Küçük yengeçlerin malzeme kutularına girmesi	Açık alan malzeme bırakımı	2	2	4	Düşük	Kapatıcı kutular, kontrol listesi
Mikroskobik yosunların deri döküntüsüne neden olması	Islak yüzey teması	3	3	9	Orta	Eldiven, temizlik ve duş zorunluluğu
Balık atıkları sebebiyle böcek çekilmesi	Atık depolama alanı	4	3	12	Yüksek	Sık atık boşaltma, böcek kapanları
Deniz böceklerinin kabuklarının solunumla alınması	Toz haline gelmiş kalıntılar	2	3	6	Orta	Maske kullanımı, alan temizliği
Deniz yılanı teması sonucu zehirlenme riski	Yüzey altı temizlik	1	5	5	Orta	Gözlemle temizlik, tıbbi müdahale hazırlığı
Gemi sintinesinde anaerobik gaz ile birlikte bakteri	Kapalı alan	2	5	10	Yüksek	Gaz ölçüm cihazı, solunum ekipmanı

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz böceklerinin giysi altına girmesi	Kıyı çalışmaları	3	2	6	Orta	Tam koruyucu giysi, sık kontrol
Deniz kestanesinin iğnesiyle el delinmesi	İskele altı kontrol işleri	2	4	8	Orta	Kalın eldiven, dikkatli yer taraması
Kuşların gemi güvertelerine dışkı bırakması	Vinç kabinleri, güverte	3	3	9	Orta	Periyodik temizlik, kuş kovucu sistemler
Yosunlu zeminde düşerek yaralanma	Rıhtım, iskele geçişleri	3	4	12	Yüksek	Zemin temizliği, kaydırmaz yüzey kaplama
Deniz yüzeyindeki biyolojik atıkların ciltte tahrişe yol açması	Açık cilt teması	2	3	6	Orta	Eldiven, önlük, hızlı temizlik protokolü
Deniz midyelerinin elle temasla kesiğe neden olması	Gemi gövdesi işleri	2	3	6	Orta	Koruyucu eldiven, iş öncesi yüzey tarama
Kuş tüyü alerjenlerine uzun süreli maruziyet	Kuru malzeme depoları	2	3	6	Orta	Havalandırma, filtreli maske
Suda biriken mikroorganizmalardan enfekte sıçrama	Basınçlı su temizliği	3	3	9	Orta	Yüz koruması, vizör, su yön kontrolü
Deniz yosunu kokusunun baş ağrısı ve mide bulantısına yol açması	Kapalı depo alanı	2	2	4	Düşük	Havalandırma, kokulu atık ayrıştırması
Deniz biyofilminin merdivenlerde kayganlık yaratması	Gemi merdivenleri	3	4	12	Yüksek	Sık temizlik, kaydırmaz bant
Böcek sokması sonucu anaflaktik şok riski	Açık alan mesaisi	2	5	10	Yüksek	Epipen eğitimi, alerji bildirimi
Salyangoz kabuklarının ayak altında kayganlık yapması	Rıhtım taş zeminleri	3	3	9	Orta	Alan temizliği, uyarı levhası
Rıhtımda kuş yumurtalarının zarar görmesiyle hayvan saldırısı	Yuvaya yakın çalışma	1	4	4	Düşük	Bölge sınırlaması, bilgilendirme tabelaları
Deniz böceklerinin gece vardiyasında ışığa yönelmesi	Aydınlatmalı iskele alanı	3	2	6	Orta	Sarı ışık kullanımı, bölge planlaması
Deniz kestaneleri nedeniyle panik sonucu düşme	Liman kıyı işleri	2	4	8	Orta	Eğitim, deniz dibi gözlemi
Islak yosun temaslı iplerin el kaymasına neden olması	Vinç halatları	3	3	9	Orta	Halat kontrolü, eldiven kullanımı
Deniz kirpisi teması sonrası ciltte batma hissi	Sualtı destekli işler	1	4	4	Düşük	Koruyucu dalgıç kıyafeti, deniz tabanı taraması
Kuş dışkısıyla bulaşan psittakoz riski	Üst yüzeylerde kuş birikimi	2	5	10	Yüksek	Solunum PPE, temizlik prosedürü
Deniz kabukları arasında biriken bakteriyel atıklar	İskele taban temizliği	2	3	6	Orta	Eğitim, su geçirmez eldiven
Böcek istilasına bağlı ekipman içine yuvalama	Açıkta bırakılan makineler	2	3	6	Orta	Korunaklı depolama, düzenli kontrol

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Yosunlu halatların el kaymasına neden olması	Gemi bağlama halatları	3	3	9	Orta	Halat temizliği, eldiven kullanımı
Deniz kabuklularından yayılan kötü koku nedeniyle mide bulantısı	Rıhtım balık kalıntıları	2	2	4	Düşük	Maske, temizlik, uygun atık yönetimi
Açık alanda çalışanlarda güneş + biyolojik maruziyet sonucu deri reaksiyonu	Uzun süre açık çalışma	3	3	9	Orta	Şapka, UV giysi, güneş kremi
Rıhtım kenarında biriken ölü deniz canlılarının bakteri yayması	Atık balık alanları	3	4	12	Yüksek	Günlük temizlik, biyolojik atık bertarafı
Deniz kabuklarının vidalama bölgelerine sıkışması	Gemi kaplama işleri	2	3	6	Orta	Kontrol listesi, koruyucu eldiven
Deniz kuşlarının elektrik direklerine yuva yapması	Vinç üst noktaları	2	2	4	Düşük	Yuva önleyici sistemler
Deniz yüzeyindeki fitoplanktonun yaydığı toksin solunması	Gemi altı temizlik	2	4	8	Orta	Maske, çalışma zamanlaması, ortam havalandırması
Deniz yosunlarının ayakkabıya yapışarak içerilere taşınması	Tersane girişleri	3	2	6	Orta	Paspas sistemi, temizlik görevlisi
Kabuklu canlıların metal aksamla teması sonucu çizilme	İskele kıyı alanları	2	3	6	Orta	Koruyucu giysi, uyarı levhası
Balık taşıma sonrası el temizliği yapılmadan yemek yeme	Yemekhane öncesi temizlik	3	4	12	Yüksek	El yıkama istasyonları, farkındalık eğitimi
Rıhtım kenarındaki yosunlardan düşme sonucu yaralanma	Islak alanlar	3	4	12	Yüksek	Kaymaz zemin, alan sınırlama
Kuş dışkılarının açık ekipmana temas etmesi	Vinç/araç üstleri	2	3	6	Orta	Örtüleme, periyodik temizlik
Küçük balıkların su pompa girişlerinde tıkanmaya yol açması	Gemi tamir sırasında	2	2	4	Düşük	Giriş filtresi, ön kontrol
Gemi tanklarında biyolojik kalıntılardan metan gazı çıkışı	Tank temizliği	2	5	10	Yüksek	Gaz ölçer, solunum PPE, acil durum protokolü
Denizden alınan hava örneklerinde yüksek mikrobiyal yoğunluk	Kapalı analiz laboratuvarı	1	3	3	Düşük	Havalandırma, laboratuvar PPE
Rıhtım kıyısında bakteri kaynaklı ayak enfeksiyonu	Açık ayakkabıyla dolaşım	2	4	8	Orta	Kapalı, su geçirmez ayakkabı
Suda yüzen ölü kuş/deniz canlılarının psikolojik etkisi	Psikososyal stres	2	3	6	Orta	Psikolojik destek, bilgilendirme
Balık artıklarıyla temas sonrası göz kaşıma sonucu enfeksiyon	El temizliği eksikliği	3	4	12	Yüksek	Göz teması uyarısı, hijyen eğitimi
Gemi altındaki organizmaların gece çalışmalarında sürpriz çıkışı	Dalgıç destekli işler	2	4	8	Orta	Gözlemci bulundurma, ışık kontrolü
Deniz kökenli zararlı mikroorganizma yayılımı	Atık su, tahliye	3	5	15	Yüksek	Atık su kontrolü, dezenfeksiyon, mühendislik tedbirleri

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kocaeli’de Tarım Ve Hayvancılık http://www.kocaeli.gov.tr/kocaelinde-tarim-ve-hayvancilik

⭐️⭐️ GEMİ İNŞA SANAYİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET001021.pdf

⭐️⭐️ Yılan Sokmalarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553151/

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.who.int/health-topics/snakebite#tab=tab_1

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.nature.com/articles/nrdp201763

⭐️⭐️ Zehirli yılan ısırıkları: Klinik tanı ve tedavi https://jintensivecare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40560-015-0081-8

⭐️⭐️ Yılan ısırığının kronik sağlık etkileri ve maliyeti https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590171021000102

⭐️⭐️ Antimikrobiyal Yönetimi Çağında Yılan Isırması Sonrası Antibiyotik Kullanımı https://www.mdpi.com/2072-6651/16/1/37

⭐️⭐️ Yeni nesil yılan ısırığı tedavileri ölüm oranını azaltabilir https://www.nature.com/articles/d41586-024-03818-z

⭐️⭐️ Yılan sokmasından korunma, ilk yardım ve tedavi. https://www.outdoorhaber.com/saglik/yilan-sokmasi#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni6 Haziran 2025

4 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-20: Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin yirmi ikinci Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı operasyonlarında çalışan sağlığı ve işyerindeki tıbbi tehditleri inceledim.

Pentan gibi kimyasal maddelerin depolandığı ve işlendiği tesislerde, çalışan sağlığı ciddi risklerle karşı karşıya kalabilir. Tesis içinde maruz kalınan zararlı gazlar, kimyasal sızıntılar, yüksek sıcaklıklar ve diğer tehlikeler, çalışanların sağlığını tehdit edebilir ve uzun vadeli hastalıklara yol açabilir. Ayrıca, bu tür sağlık tehditleri sadece fiziksel sağlık üzerinde değil, zihinsel sağlık üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir.

Çalışan sağlığının korunması, endüstriyel tesislerdeki en önemli önceliklerden biri olmalıdır. İşyerinde güvenli bir ortam sağlanmadığı takdirde, iş kazaları, meslek hastalıkları ve ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, çalışan sağlığını tehdit edebilecek tüm potansiyel riskleri değerlendirmek ve bu risklerin en aza indirilmesi için gerekli adımları belirlemek maksadı ile sizlere sunuyorum. Bildiğiniz gibi tıbbi tehditlerin önlenmesine yönelik etkili tedbirlerin alınması, hem çalışanların sağlığı hem de tesisin operasyonel verimliliği açısından kritik öneme sahiptir.

Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde, çalışan sağlığını korumaya yönelik stratejiler ve prosedürler geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

🔺 HZ-20 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı işletmesinde çalışanların sağlıklarıyla ilgili tıbbi tehditlerin göz ardı edilmesi veya yeterli önlemlerin alınmaması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Çalışan Sağlığı Takibi Yapılıyor mu?

Evet:
- İşletme, çalışan sağlık izleme programı uygulamakta ve düzenli sağlık kontrolleri yapılmaktadır.
  ✅ Sonuç: Çalışanların sağlık durumu sürekli izlenir, sağlık sorunları erken aşamalarda tespit edilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Çalışan sağlık izleme programı veya sağlık kontrolleri uygulanmıyor.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Çalışanlar Kimyasal ve Fiziksel Tehditlere Karşı Eğitildi mi?
  - Evet:
    - Çalışanlar, kimyasal ve fiziksel tehditlere karşı eğitimli ve güvenlik önlemlerini bilmektedirler.
      ⚠️ Sonuç: Çalışanlar, tehlikelere karşı hazırlıklı ve doğru önlemleri alabilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Çalışanlar, kimyasal ve fiziksel tehditlere karşı yetersiz eğitilmiştir.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Sağlık Koruma Ekipmanları Mevcut mu?
      - Evet:
        
        Çalışanlar için kişisel koruyucu ekipmanlar (KKE) mevcut ve düzenli olarak kullanmaları sağlanıyor.
        ✅ Sonuç: KKE kullanımı, işyerindeki sağlık tehditlerine karşı koruma sağlar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Düşük
      - Hayır:
        
        Kişisel koruyucu ekipmanlar eksik veya kullanılmıyor.
        ❌ Sonuç: Çalışanlar sağlık tehditlerine karşı korunmaz, sağlık sorunları gelişebilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Kimyasal Maddelere Maruz Kalma Seviyesi İzleniyor mu?

Evet:
- Kimyasal maddelere maruz kalma seviyeleri sürekli izlenmekte ve maruz kalma limitleri belirlenmiştir.
  ✅ Sonuç: Kimyasal maddelere aşırı maruz kalma engellenir, sağlık tehditleri minimize edilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Kimyasal maddelere maruz kalma seviyesi izlenmiyor veya limitler yok.
  🔸 5. Kontrol Noktası: Acil Durum Tıbbi Müdahale Protokolleri Var mı?
  - Evet:
    - İşletme, acil durum tıbbi müdahale protokolleri ve sağlık ekibi ile donatılmıştır.
      ⚠️ Sonuç: Herhangi bir sağlık sorunu durumunda hızlı ve etkili müdahale yapılır.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Acil durum tıbbi müdahale protokolleri yetersiz veya mevcut değil.
      ❌ Sonuç: Sağlık sorunlarına müdahale gecikir, sağlık problemleri daha ciddi hale gelebilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 6. Kontrol Noktası: Psiko-sosyal Faktörler Göz Ardı Ediliyor mu?

Evet:
- Psiko-sosyal faktörler, çalışan sağlığı kapsamında göz önünde bulundurulmakta ve psikolojik sağlık desteği sağlanmaktadır.
  ✅ Sonuç: Çalışanların psikolojik sağlığı desteklenir, stres ve tükenmişlik gibi sorunlar önlenir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Psiko-sosyal faktörler göz ardı edilmekte ve psikolojik sağlık desteği sağlanmamaktadır.
  ❌ Sonuç: Çalışanlar psikolojik sağlık sorunları yaşayabilir, bu da fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
- Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryonu Özeti

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Sağlık izleme var, eğitimler ve KKE kullanımı mevcut	Düşük
2	Sağlık izleme yok, kimyasal maruz kalma izlenmiyor, eğitim eksik	Yüksek
3	Sağlık izleme var, KKE yok, kimyasal maruz kalma izleniyor	Orta
4	Sağlık izleme yok, tıbbi müdahale protokolleri yok	Çok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Sağlık izleme programı uygulanmalı ve çalışanlar, sağlık sorunlarının erken teşhisi amacıyla düzenli sağlık kontrollerine tabi tutulmalıdır.
Kimyasal ve fiziksel tehditlere karşı çalışanlar eğitim almalı ve doğru koruyucu önlemler alınmalıdır. Bu eğitimlerin yıllık olarak yenilenmesi önemlidir.
Kişisel koruyucu Donanımlar (KKD) her zaman temin edilmeli ve çalışanlar bu ekipmanları kullanma konusunda sıkı bir şekilde denetlenmelidir.
Kimyasal maruz kalma seviyeleri düzenli olarak izlenmeli ve çalışma ortamındaki kimyasal maddelerin güvenli limitlerde tutulması sağlanmalıdır.
Acil durum tıbbi müdahale protokolleri oluşturulmalı ve çalışanlar bu protokoller hakkında bilgilendirilmelidir. Herhangi bir sağlık sorunu durumunda hızlı bir müdahale mümkün olmalıdır.
Psiko-sosyal sağlık desteği sağlanmalı, çalışanların stres ve tükenmişlik gibi psikolojik sağlık sorunları konusunda bilinçlendirilmeli ve gerekli desteği alabilecekleri sistemler kurulmalıdır.

Pentan tankı gibi yüksek riskli tesislerde çalışan sağlığı, operasyonel güvenlik ile doğrudan ilişkilidir. Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, işyerindeki tıbbi tehditleri ve çalışan sağlığına zarar verebilecek durumları değerlendirerek, bu risklerin yönetilmesi için gerekli stratejileri sunmayı amaçlamaktadır.

Kimyasal maruziyetler, kaza riskleri, fiziksel stres faktörleri ve zihinsel sağlık tehditleri gibi çeşitli unsurlar, çalışanların genel sağlığını tehdit edebilir.

Çalışan sağlığını koruma adına yapılacak en önemli adımlar, etkili bir risk değerlendirmesi, düzenli sağlık taramaları, acil durum prosedürlerinin oluşturulması ve güvenli çalışma koşullarının sağlanmasıdır. Ayrıca, çalışanların sağlıkları konusunda farkındalık oluşturulmalı ve gerekli eğitimler verilmelidir. İşyerindeki tıbbi tehditlerin engellenmesi, yalnızca çalışanların güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda iş gücü verimliliğini artırır ve iş kazalarının azaltılmasına yardımcı olur.

Sonuç olarak, Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi tesislerde çalışan sağlığını korumak için alınması gereken önlemleri ayrıntılı bir şekilde sunarak, daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlamaktadır.

Çalışan sağlığının ön planda tutulduğu bir işletme kültürü, sürdürülebilir başarı ve güvenlik için kritik bir unsurdur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni4 Haziran 2025

3 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-19: İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin yirmi birinci Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı operasyonlarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülükler ve denetim riski üzerine odaklanmaktadır.

Endüstriyel tesislerde, özellikle kimyasal maddelerin depolandığı ve işlendiği alanlarda, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönetimi, hem çalışanların güvenliğini sağlamak hem de yasal yükümlülüklere uygunluğu temin etmek açısından son derece önemlidir.

Yasal düzenlemelere uyulmaması, sadece cezai yaptırımlara yol açmakla kalmaz, aynı zamanda tesisin operasyonel devamlılığını da riske atabilir.

İSG ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, ciddi iş kazalarına ve meslek hastalıklarına neden olabilir. Bu durum, hem çalışanların sağlığı üzerinde uzun vadeli olumsuz etkiler yaratır hem de tesisteki operasyonel verimliliği düşürür.

Yasal düzenlemeler, iş güvenliğini sağlamak ve iş kazalarını en aza indirgemek için net bir çerçeve sunarken, bu yükümlülüklerin denetimi de sürekli bir izleme ve kontrol gerektirir.

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi, denetim süreçlerinin etkin bir şekilde uygulanması ve bu yükümlülüklerin ihlal edilmesinin yaratacağı risklerin değerlendirilmesine yönelik kapsamlı bir inceleme sunmayı hedefledim. Ayrıca, yasal yükümlülüklere uyumun sağlanması ve denetim sürecinin etkinliği, sadece yasal sorumlulukları yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda çalışan güvenliğini temin etmek ve işletmenin itibarını korumak için de hayati öneme sahip olduğu unutulmamalıdır.

HZ-19: İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 **HZ-19 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı işletmesinin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülükleri yerine getirmemesi ve denetimlerde eksiklikler ortaya çıkması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Yasal Yükümlülüklere Uyum Sağlanıyor mu?

Evet:
- İşletme, tüm iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklere ve mevzuatlara uygun hareket etmektedir.
  ✅ Sonuç: Yasal gerekliliklere uygunluk sağlanır, iş güvenliği önlemleri etkili bir şekilde uygulanır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- İşletme, gerekli yasal yükümlülüklere tam olarak uymuyor.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Denetimler Düzenli Yapılıyor mu?
  - Evet:
    - İşletme, yıllık denetim takvimine uygun olarak düzenli iş sağlığı ve güvenliği denetimleri gerçekleştiriyor.
      ⚠️ Sonuç: Denetimler, eksiklikleri ve iyileştirilmesi gereken alanları tespit eder.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - İşletme, iş sağlığı ve güvenliği denetimlerini düzenli yapmıyor.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Denetim Sonuçları Gözden Geçiriliyor ve İyileştirmeler Yapılıyor mu?
      - Evet:
        
        Denetim sonuçları düzenli olarak gözden geçirilmekte ve eksiklikler giderilmekte.
        ⚠️ Sonuç: Tespit edilen eksiklikler ve riskler giderilerek güvenli çalışma ortamı sağlanır.
        
        Risk Değerlendirmesi: Düşük
      - Hayır:
        
        Denetim sonuçları gözden geçirilmiyor ve iyileştirmeler yapılmıyor.
        ❌ Sonuç: Yasal ve iş sağlığı güvenliği eksiklikleri sürer, potansiyel kazalar artar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Yasal Yükümlülüklere Uygun Eğitimler Veriliyor mu?

Evet:
- Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal gerekliliklere uygun eğitimler alıyor.
  ✅ Sonuç: Çalışanlar, güvenli çalışma ortamı oluşturmak için gerekli bilgiye sahip olur.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Çalışanlara yasal yükümlülüklerle ilgili yeterli eğitim verilmiyor.
  🔸 5. Kontrol Noktası: Çalışanlar Yasal Haklarını Biliyor mu?
  - Evet:
    - Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal haklarını biliyor ve bu hakları korumak için bilinçli.
      ⚠️ Sonuç: Çalışanlar, haklarını savunma konusunda güçlü bir pozisyonda olur, iş güvenliği ihlalleri azalır.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal haklarına dair bilgi eksiklikleri yaşıyor.
      ❌ Sonuç: Çalışanlar haklarını savunmakta zorlanabilir ve güvenlik önlemleri göz ardı edilebilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Yasal uyum var, düzenli denetimler yapılıyor, eğitimler sağlanıyor	Düşük
2	Yasal uyum yok, denetimler düzenli yapılmıyor, eğitim eksik	Yüksek
3	Yasal uyum var, eğitimler var, fakat denetim sonuçları gözden geçirilmiyor	Yüksek
4	Yasal uyum yok, eğitim yok, denetim yapılmıyor	Çok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Yasal yükümlülüklere tam uyum sağlanmalıdır ve işletme bu konuda sürekli olarak denetlenmelidir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal gereklilikler, her türlü acil durum senaryosuna göre güncellenmelidir.
İş sağlığı ve güvenliği denetimleri düzenli olarak yapılmalı ve her denetim sonrasında eksiklikler hızla giderilmelidir. Denetim sonuçları, tüm çalışanlar ve yöneticilerle paylaşılmalı ve gerekli iyileştirmeler yapılmalıdır.
Eğitimler, çalışanların yasal haklarını ve güvenlik prosedürlerini anlamalarını sağlayacak şekilde düzenli olarak verilmeli ve sürekli bir eğitim kültürü oluşturulmalıdır.
Çalışanlar, yasal haklarını bilmeli ve bu hakları savunabilecek şekilde bilinçlendirilmelidir. Bu, işyerinde güvenliğin artırılmasına yardımcı olur.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülükler, pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde kritik bir öneme sahiptir.

Yasal düzenlemelere uyum sağlamak, yalnızca yasal zorunlulukların yerine getirilmesi değil, aynı zamanda çalışan güvenliğini temin etme, iş kazalarını azaltma ve operasyonel sürdürülebilirliği sağlama amacını taşır.

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, İSG yasal yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, denetim süreçlerinin etkin bir şekilde uygulanması ve bu süreçlerin potansiyel riskleri ele alarak minimize edilmesine yönelik stratejiler sunmaktadır.

İSG yönetiminin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için, sadece yasal gerekliliklerin yerine getirilmesi değil, aynı zamanda sürekli eğitimler, tatbikatlar ve güncel mevzuata uyum da sağlanmalıdır. Denetim süreçleri düzenli olarak gerçekleştirilmeli ve herhangi bir eksiklik veya risk durumu derhal tespit edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.

Sonuç olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi tesislerde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve denetim sürecinin etkinliğinin artırılması için gerekli adımları belirleyerek, daha güvenli ve verimli bir işletme ortamı sağlamaktadır.

Yasal uyum ve etkin denetim, sadece çalışan sağlığını korumakla kalmaz, aynı zamanda işletmenin uzun vadeli başarısını ve sürdürülebilirliğini temin eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği3 Haziran 2025

20 Mayıs 2025

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesinde Görülen Yılan Türlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi

İzmit Körfezi, Marmara Bölgesi’nin doğusunda yer alır ve Türkiye’nin en yoğun sanayi bölgelerinden biri olan Kocaeli ili sınırları içerisindedir. Bu bölgede yer alan tersaneler, hem ulusal hem de uluslararası gemi yapımı ve bakım-onarım faaliyetleri açısından kritik öneme sahiptir. Lakin, bu faaliyetler yürütülürken sadece mekanik ve kimyasal tehlikeler değil, aynı zamanda biyolojik riskler de iş güvenliği açısından dikkate alınmalıdır. Bu biyolojik risklerin başında, bölge faunasında yer alan yılan türleri gelmektedir.

İzmit Körfezi çevresi, özellikle yaz aylarında sıcak ve nemli iklim koşulları nedeniyle çeşitli yılan türlerinin aktif hale geldiği bir bölgedir.

Doğal yaşam alanları tahrip edilen yılanlar, insan yerleşimlerine ve çalışma alanlarına yaklaşabilmektedir. Bu nedenle, tersanelerde çalışan personelin yılanlarla karşılaşma olasılığı vardır. Yılanların türlerine göre farklılık gösteren davranış biçimleri, zehirli olup olmamaları, bulundukları habitatlar ve insan sağlığına etkileri, iş güvenliği önlemlerinin belirlenmesi açısından önemlidir.

🐍 🐍 🐍

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesindeki Başlıca Yılan Türleri ve Süreç Analizi

Yılan Türü (Halk Adı)	Zehir Durumu	İnsanlara Tehlike Düzeyi	Görülme Yerleri	Isırık Etkileri	İlk Yardım	Tedavisiz Durumda Olası Sonuçlar
Engerek Vipera ammodytes	Zehirli	Yüksek	Kıyı ormanları, taşlık alanlar, tersane çevresi	Şiddetli ağrı, şişlik, morarma, doku nekrozu, sistemik etkiler (bulantı, halsizlik)	Isırılan bölgeyi hareketsiz tut, kalp seviyesinden yukarıda tutma, hemen tıbbi yardım çağır	Doku kaybı, sepsis, nadiren ölüm
Bozyörük Yılanı Malpolon monspessulanus	Az Zehirli	Düşük-Orta	Otluk alanlar, açık araziler	Hafif şişlik ve ağrı (ısırık arka dişlerle olur, nadiren etkili olur)	Bölgeyi temizle, sakin kal, gözlem altında tut, alerjik reaksiyonlara karşı dikkatli olun	Hafif alerjik reaksiyonlar dışında genellikle ciddi sonuç görülmez
Hazar Yılanı Dolichophis caspius	Zehirsiz	Düşük	Kayalık alanlar, tersane sınır çitleri	Isırık olabilir ama sadece mekanik, enfeksiyon riski	Yara temizlenir, enfeksiyon önlenir	Nadiren enfeksiyon, genelde ciddi sonuç görülmez
Çukurbaşlı Yılan Eirenis modestus	Zehirsiz	Çok Düşük	Kuru taşlıklar, inşaat malzeme yığınları	Zararsız, ısırmaz ya da etkisizdir	Müdahale gerekmez	Hiçbir risk yok
Koca Engerek Vipera lebetina	Zehirli	Yüksek (çok nadir görülür)	Körfez çevresi ormanlık alanlar, kırsal	Şiddetli ağrı, şişlik, doku hasarı, sistemik toksisite	Hemen hastaneye sevk, antivenom gerekebilir	Tedavi edilmezse nekroz, organ yetmezliği, ölüm
Sarı Yılan Hierophis caspius	Zehirsiz	Düşük	Otluk ve çalılık alanlar, konteyner altları	Isırık mekanik, enfeksiyon riski olabilir	Temizleme, antiseptik uygulama	Genelde komplikasyon oluşmaz
Çizgili Yılan Platyceps najadum	Zehirsiz	Düşük	Ağaçlık ve çalılık alanlar	Zararsızdır, savunmacı değildir	Müdahale gerekmez	Ciddi risk oluşturmaz

🔸 Görülme Yerleri

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesinde bu türlerin çoğu kırsal, ormanlık ve taşlık alanlarda gözlemlenmektedir.
Özellikle yaz aylarında aktiflik artar.

🔸 Riskli İş Alanları

Açık alanda yürütülen her türlü Enerji, inşaat, altyapı, peyzaj, tarımsal faaliyet, liman işleri ve kırsal saha incelemeleri potansiyel risklidir.
Gece vardiyalarında düşük görünürlük nedeniyle özellikle kedi gözlü yılanlar ile karşılaşma riski artar.

Kara Yılanları: Tarım sahaları, RES, GES, Tersaneler, Tüm altyapı işleri, Açık kapalı madenler, Mermer ocakları, Taş Ocakları, Peyzaj çalışmaları, Yol yapımı, Moloz temizliği, kırsalda saha işleri vb gibi

Su Yılanı: Liman sahası, Kıyı tahkimatı, Kanal temizliği vb gibi

🐍 🐍 🐍

Merak Edenler Yazının Sonunda Yılan Çeşitlerinin Görebilir

🐍 🐍 🐍

Yılan Zehirlerinin Toksikolojik Özellikleri

Yılan zehirleri, kompleks yapılı proteinler ve enzimlerden oluşur. Bu bileşenler, vücutta çeşitli sistemleri etkileyebilir.

Hematotoksik Etki: Kan pıhtılaşma mekanizmalarını bozarak koagülopatiye neden olabilir.
Nörotoksik Etki: Sinir iletimini engelleyerek paraliziye yol açabilir.
Miyotoksik Etki: Kas hücrelerini tahrip ederek rabdomiyolize neden olabilir.
Nefrotoksik Etki: Böbrek fonksiyonlarını bozarak akut böbrek yetmezliğine yol açabilir.

🐍 🐍 🐍

Yılan Isırığının Klinik Belirtileri

Yılan ısırığı sonrası belirtiler, zehirin türüne ve miktarına bağlı olarak değişir:

Lokal Belirtiler: Isırık bölgesinde ağrı, şişlik, eritem ve ekimoz görülebilir.
Sistemik Belirtiler: Bulantı, kusma, hipotansiyon, taşikardi, dispne ve bilinç değişiklikleri meydana gelebilir.
Laboratuvar Bulguları: Koagülasyon testlerinde anormallikler, kreatin kinaz seviyelerinde artış ve böbrek fonksiyon testlerinde bozulma saptanabilir.

🐍 🐍 🐍

Yılan Isırığında İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

Yılan ısırığı durumunda aşağıdaki adımlar izlenmelidir:

Sakinlik: Panik, zehrin yayılmasını hızlandırabilir.
Hareketin Sınırlanması: Isırılan uzuv immobilize edilmeli ve kalp seviyesinin altında tutulmalıdır.
Takıların Çıkarılması: Şişmeyi önlemek için takılar çıkarılmalıdır.
Yaranın Temizlenmesi: Isırık bölgesi sabun ve su ile yıkanmalıdır.
Soğuk Uygulama: Şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulanabilir.
Turnike ve Kesme Uygulamalarından Kaçınma: Bu tür müdahaleler doku hasarına neden olabilir.
Tıbbi Yardım: En kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

🐍 🐍 🐍

Tedavi Olunmazsa Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar

Yılan ısırığı tedavi edilmezse, aşağıdaki ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir:

Doku Nekrozu: Isırık bölgesinde doku ölümü meydana gelebilir.
Organ Yetmezliği: Zehir, böbrek ve karaciğer gibi organların işlevini bozabilir.
Kanama Bozuklukları: Zehir, kanın pıhtılaşmasını engelleyerek iç ve dış kanamalara yol açabilir.
Enfeksiyon: Isırık bölgesi enfekte olabilir, bu da sepsise neden olabilir.
Ölüm: Ciddi vakalarda, özellikle tedavi gecikirse ölüm riski vardır.

🐍 🐍 🐍

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirme

Risk Faktörleri

Yüksek sıcaklık ve nem, yılanların daha aktif olmasına neden olur (özellikle Nisan–Ekim arası).
Yıkıntı ve moloz yığınları, yılanların saklanabileceği alanlardır.
Bitki örtüsünün yoğun olduğu sahalar, fark edilmeyi zorlaştırır.
Yetersiz PPE (kişisel koruyucu donanım) kullanımı, ısırıklarda ilk savunma hattını ortadan kaldırır.

İş Kazası Potansiyeli

Yılan ısırıkları, özellikle engerek türlerinden kaynaklanıyorsa:

Acil tıbbi müdahale gerektirir.
Kanamalı doku hasarı, iş göremezlik ve hastane yatışıyla sonuçlanır.
Yanlış müdahale (turnike, emme gibi) hayati risk doğurur.
Geç tanı, sepsis, doku nekrozu ve böbrek yetmezliği gibi ikincil komplikasyonlara neden olabilir.

🐍 🐍 🐍

Çalışanları Korumaya Yönelik Alınması Gereken Tedbirler

A. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)

Yılan geçirmez botlar ve tozluklar (özellikle yüksek otlu alanlarda çalışanlar için)
Kalın kumaştan yapılmış uzun paçalı pantolonlar
Eldiven (yıkıntı ve taş altlarında çalışma yapılacaksa)
Baş lambası / el feneri (karanlıkta yılan farkındalığı için)

B. Çevresel Önlemler

İş sahasında çalı, ot, moloz yığını gibi alanların temizlenmesi
Gece vardiyasında aydınlatmanın artırılması
Dinlenme alanlarının zeminden yüksek, kapalı ve düzenli olması
Atık yönetiminin iyi yapılması (kemirgen popülasyonu yılanları çeker)

C. Eğitim ve Farkındalık

Yılan türlerinin resimlerle tanıtıldığı eğitim panoları
Yılanla karşılaşıldığında yapılacaklar hakkında çalışanlara yıllık eğitim
Yılan ısırığı anında doğru ilk yardım bilgisi (turnike yok, yara kesilmez, hızlı sağlık müdahalesi)
Mobil sağlık ünitesi / ilkyardım noktası kurulması

D. Tıbbi Hazırlık ve Müdahale Planı

En yakın sağlık merkezleriyle protokol
Antivenin (panzehir) bulundurulması ve soğuk zincir korunması
İş yeri sağlık personeline yılan ısırığı acil müdahale eğitimi
Zehirlenme bilgi merkezi (UZEM) ile irtibat numaralarının (114) görünür yerlere asılması

E. Yasal ve Yönetimsel Uyum

Risk değerlendirmesine yılan temas ihtimali dâhil edilmeli
Çevresel izleme ve periyodik saha kontrolleri
Tehlikeli alanların uyarı tabelalarıyla işaretlenmesi

Yılan Isırmalarına Karşı Acil Durum Planı (ADP)

Kapsam: Açık alanda çalışan işçilerin yılan temasına maruz kalma riskine karşı alınacak önlemler ve acil müdahale adımları.

Riskleri Değerlendirme ve Önleme

Aksiyon	Sorumlu Birim	Süreklilik
Yılan riski olan bölgelerin belirlenmesi (çalı, moloz, taşlık alanlar)	İSG Uzmanı	Yılda 2 kez
Riskli bölgelerin çitle çevrilmesi, tabelalandırılması	Saha Mühendisi / İSG Uzmanı	Devamlı
Çalışanlara düzenli farkındalık eğitimi	Eğitim Birimi	6 ayda 1
KKD (bot, tozluk, eldiven) zorunlu hale getirilmesi	İK ve İSG Komisyonu	Sürekli
Gece aydınlatmalarının artırılması	Bakım-Onarım Birimi	Devamlı

Yılan Isırması Anında Müdahale Protokolü

Genel İlkeler

Panik yapılmamalı. Isırılan kişi sakinleştirilmeli.
Yaraya hiçbir şekilde kesme, emme, dağlama yapılmamalı.
Isırılan uzuv hareket ettirilmemeli. Kalp seviyesinin altında sabitlenmeli.
Hafif sıkılıkta bandaj (turnike değil!) uygulanabilir.
En kısa sürede tıbbi müdahale sağlanmalı.

İlk Müdahale Adımları (İlk Yardım Personeli Tarafından)

Aşağıda Yapıması Gerekenler Sıra İle Verimiştir
Olay yeri güvenliği sağlanır (çalışan ve çevresi).
Eldiven takılır. Isırılan bölge gözlemlenir ve varsa iki delik belirlenir.
Yaralı sırt üstü yatırılır, konuşarak bilinci kontrol edilir.
Isırılan bölge sabitlenir. Hareket ettirilmemesi sağlanır.
Yara sabunlu suyla hafifçe yıkanabilir. Alkol, antiseptik kullanılmaz.
Yaralı kişi 112 Acil Servis beklenmeden en yakın sağlık merkezine sevk edilir (önceden belirlenmiş protokol hastanesi).
Isıran yılanın rengi, şekli, boyutu hatırlanıyorsa kaydedilir (yılan asla kovalanmaz ya da yakalanmaz).

Tıbbi Müdahale ve Ulaşım Planı

Aksiyon	Sorumlu	Uygulama Şekli
Olası olay yerine en yakın sağlık kuruluşlarının listelenmesi (panzehir bulunanlar işaretlenmeli)	İşyeri Hekimi / İSG Uzmanı	Liste her 3 ayda 1 güncellenir
Olası yaralıyı taşıyacak araç temini (sedye, şirket aracı)	Lojistik Sorumlusu	Devamlı hazır
İşyerinde temel aktivitenin bilgisi ve ulaşım süresi kaydı	İşyeri Sağlık Birimi	Liste halinde İSG panosuna asılır
Tıbbi müdahale sonrası kayıt ve bildirim süreci (İSG Kaza Bildirim Formu, SGK bildirimi)	İSG Uzmanı	3 iş günü içinde yapılır

Kayıt, Raporlama ve İnceleme Süreci

Olay yeri raporu: İlk müdahaleyi yapan personelce doldurulur.
İSG Olay İnceleme Tutanağı: En geç 24 saat içinde hazırlanır.
Kişisel maruziyet formu: Isırılan kişiyle ilgili sağlık geçmişi, takip planı işlenir.
Geri bildirim ve düzeltici faaliyet: Olay sonrası İSG kurulunda değerlendirme yapılır, gerekirse alan yeniden düzenlenir.

Eğitim ve Tatbikat Planı

Eğitim / Tatbikat Türü	Sıklık	Katılımcılar
Yılan tanıma ve kaçınma eğitimi	Yılda 1	Tüm saha personeli
Isırık sonrası ilk yardım eğitimi	6 ayda 1	İlkyardım ekibi, formenler
Acil müdahale tatbikatı	Yılda 2	Tüm birimler
Panzehir ve tıbbi sevk simülasyonu	Yılda 1	Sağlık ekibi ve yönetim

Dokümantasyon ve Yasal Uyum

Acil Durum Planı, İSG yıllık planı ve risk değerlendirme dökümanları ile entegre edilmelidir.
Plan, İşyeri Hekimi, İSG Uzmanı ve İşveren Vekili tarafından imzalanarak yürürlüğe alınır.
Çalışanlar tarafından imza karşılığı okunması sağlanır.

İzmit Körfezi Tersaneleri İçin Yılan Türlerine Bağlı Biyolojik Risk Matrisi

Yılan Türü	Tehlike Kaynağı (Risk Etkeni)	Maruz Kalma Olasılığı	Şiddet (Etkilenme Düzeyi)	Risk Puanı *(Olasılık × Şiddet)*	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Vipera ammodytes Boynuzlu Engerek	Zehirli ısırık, ani saldırı	3 Orta	5 Çok Yüksek	15	Yüksek 🔴	– Yüksek bilekli bot kullanımı – Yılan farkındalık eğitimi – Taşlık alanların sınırlandırılması – Uyarı levhaları – Antivenom hazır bulundurulması
Malpolon monspessulanus Bozyörük Yılanı	Hafif zehirli ısırık, panik tepkisi	4 Yüksek	2 Düşük	8	Orta 🟠	– Tanıtım eğitimi (zararsız olduğunun açıklanması) – KKD kullanımı – Otluk alan temizliği
Dolichophis caspius Hazar Yılanı	Zehirsiz ısırık (mekanik travma/enfeksiyon riski)	4 Yüksek	2 Düşük	8	Orta 🟠	– Alan temizliği – Yığın malzeme kontrolü – İlk yardım eğitimi (yarayı temizleme, enfeksiyon önleme)
Eirenis modestus Çukur başlı Yılan	Temas kaynaklı panik veya yanlış müdahale	5 Çok Yüksek	1 Çok Düşük	5	Düşük 🟢	– Zararsız türlerin tanıtımı – Gereksiz öldürme eğiliminin azaltılması – Bilgilendirme broşürleri
Vipera lebetina Koca Engerek	Güçlü zehir, ölümcül ısırık	2 Düşük	5 Çok Yüksek	10	Orta-Yüksek 🟠/🔴	– Yoğun kontrol ve gözetim – Riskli alanlarda çalışma yasağı gece saatlerinde – Acil müdahale ve antivenom planı
Hierophis caspius Sarı Yılan	Görsel benzerlikten doğan panik	4 Yüksek)	1 Çok Düşük	4	Düşük 🟢	– Yılan ayırt etme eğitimi – Panik durumlarında prosedür eğitimi
Platyceps najadum Çizgili Yılan	Gizlenme, ani çıkışla psikolojik panik	4 (Yüksek)	1 Çok Düşük	4	Düşük 🟢	– Yüksek riskli saklanma yerlerinin düzenlenmesi – Panik eğitimleri – Görsel farkındalık levhaları

İzmit Körfezi’ndeki tersane faaliyetlerinde yılan kaynaklı biyolojik risklerin hem şiddetini hem de sıklığını sistematik bir şekilde değerlendirmeye çalıştım.

Tüm yılan türleri için “zararsız” ya da “ölümcül” gibi tek tip yaklaşım yerine, maruziyet olasılığı ve etkilenme düzeyi kriterleriyle dinamik ve ölçülebilir bir İSG stratejisi geliştirmemiz gerektiğini düşünüyorum.

Bu risk matrisinin eksikleri siz değerli iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimi meslektaşlarımın katkıları ile tamamlanacağına eminim. Katkı ve önerilerinizi bekliyorum.

Risk Değerlendirme Kriterleri

🎲 🎲 🎲

Maruz Kalma Olasılığı

Derece	Tanım
1	Çok Düşük (Nadir)
2	Düşük (Yılda birkaç)
3	Orta (Mevsimsel)
4	Yüksek (Yaygın)
5	Çok Yüksek (Sürekli)

💥 💥 💥

Şiddet (Etkilenme Düzeyi)

Derece	Tanım
1	Çok Düşük (Korku, panik, psikolojik)
2	Düşük (Yüzeysel yara, enfeksiyon riski)
3	Orta (Hafif zehirlenme, alerjik reaksiyon)
4	Yüksek (Ağır yaralanma, hastane tedavisi)
5	Çok Yüksek (Organ yetmezliği, ölüm riski)

🚦 🚦 🚦

Risk Seviyesi Sınıflandırması

Risk Puanı	Açıklama	Renk
1 – 5	Düşük Risk	🟢 Yeşil
6 – 10	Orta Risk	🟠 Turuncu
11 – 15	Yüksek Risk	🔴 Kırmızı

İlave Kontrol Önlemleri (Bütün Tersane İçin Ortak)

Önlem	Uygulama Biçimi
Yılan Tanıma ve Müdahale Eğitimi	Tüm saha personeline yılda en az bir kez
Çevresel Temizlik (Ot, taş, çöp)	Haftalık düzenli saha kontrolü
Yüksek Risk Alanlarının Haritalanması	GIS tabanlı risk haritası çıkartılması
Acil Durum Yılan Protokolü	Saha girişlerinde, KKD istasyonlarında yazılı olarak bulundurulmalı
İzleme Kameraları ve Termal Sensörler	Yüksek riskli taşlık ve sınır bölgelerinde kurulmalı
İlk Yardım Kitleri + Antivenom Bilgisi	Sağlık personeli ve en az 3 saha görevlisi tarafından erişilebilir olmalı

📚 📚 📚

Sonuç ve Öneriler

Bu risk matrisi, İzmit Körfezi’ndeki tersane faaliyetlerinde yılan kaynaklı biyolojik risklerin hem şiddetini hem de sıklığını sistematik bir şekilde değerlendirmeye olanak tanır. Tüm yılan türleri için “zararsız” ya da “ölümcül” gibi tek tip yaklaşım yerine, maruziyet olasılığı ve etkilenme düzeyi kriterleriyle dinamik ve ölçülebilir bir İSG stratejisi geliştirilebilir.

🎯 🎯 🎯

Sonuç

İzmit Körfezi tersaneler bölgesinde görülen yılan türlerinin büyük kısmı zehirsiz olmakla birlikte, bazı türlerin (özellikle Engerekler) ciddi sağlık riski oluşturduğu açıktır. Bu nedenle tersanelerde çalışan işçilerin yalnızca mekanik ve kimyasal tehlikelere değil, aynı zamanda biyolojik tehditlere karşı da korunması gerekmektedir. Bu korunma, doğru eğitim, etkili kişisel donanım, çevresel kontrol ve uygun ilk yardım müdahaleleriyle sağlanabilir.

Yılanlarla karşılaşmaların önlenmesi kadar, karşılaşıldığında doğru müdahale edilmesi de hayati önem taşımaktadır. Tersane iş güvenliği politikaları bu tehditleri ciddiyetle ele almalı ve biyolojik risk yönetimini rutin denetimlerin bir parçası haline getirmelidir.

Boynuzlu Engerek (Vipera ammodytes)

Fotoğraf: Wikipedi

Bozyörük Yılanı (Malpolon monspessulanus)

Fotoğraf: Wikipedi

Hızlı Yılan – Hazer Yılanı (Dolichophis caspius)

Fotoğraf: Wikipedi

Eirenis modestus (Çukur başlı Yılan)

Fotoğraf: Wikipedi

Koca Engerek (Vipera lebetina)

Fotoğraf: Wikipedi

Hierophis caspius (Sarı Yılan)

Fotoğraf: Wikipedi

Çizgili Yılan (Platyceps najadum)

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yılan Sokmalarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553151/

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.who.int/health-topics/snakebite#tab=tab_1

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.nature.com/articles/nrdp201763

⭐️⭐️ Zehirli yılan ısırıkları: Klinik tanı ve tedavi https://jintensivecare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40560-015-0081-8

⭐️⭐️ Yılan ısırığının kronik sağlık etkileri ve maliyeti https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590171021000102

⭐️⭐️ Antimikrobiyal Yönetimi Çağında Yılan Isırması Sonrası Antibiyotik Kullanımı https://www.mdpi.com/2072-6651/16/1/37

⭐️⭐️ Yeni nesil yılan ısırığı tedavileri ölüm oranını azaltabilir https://www.nature.com/articles/d41586-024-03818-z

⭐️⭐️ Yılan sokmasından korunma, ilk yardım ve tedavi. https://www.outdoorhaber.com/saglik/yilan-sokmasi#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni20 Mayıs 2025

18 Mayıs 2025

Aile İçi Sorunların Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uyumuna Etkisi

İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışanların fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü korumayı amaçlayan bir disiplindir. Ancak, çalışanların iş yerindeki davranışları sadece iş ortamıyla sınırlı değildir; aile yaşamındaki sorunlar da iş performansını ve güvenlik davranışlarını etkileyebilir.

Aile İçi Sorunlar ve Psikososyal Risk Etkenleri

Aile içi sorunlar, özellikle karı-koca arasındaki anlaşmazlıklar; bireyin ruhsal, zihinsel ve duygusal dengesini doğrudan etkileyen temel psikososyal risk faktörleri arasında yer alır.

Modern iş sağlığı ve güvenliği anlayışı, çalışanların yalnızca fiziksel güvenliğini değil aynı zamanda ruhsal bütünlüğünü de koruma altına almayı amaçlar.

Aile içi tartışmalar, boşanma süreçleri, geçimsizlik, ekonomik baskılar ve iletişim sorunları; bireyde stres, kaygı, depresyon ve dikkat eksikliğine neden olabilir.

Bilimsel araştırmalara göre, aile içi huzursuzluk yaşayan çalışanların stres hormonları olan kortizol düzeylerinde belirgin bir artış gözlenmiştir. Bu da çalışanların iş yerindeki dikkat, reaksiyon süresi ve karar verme becerilerini doğrudan olumsuz etkileyerek iş kazası riskini artırır.

Örneğin, 2021 yılında yayınlanan bir çalışma (Çalışma Psikolojisi Dergisi, Cilt 45) aile içi problemler yaşayan bireylerde %34 oranında daha fazla iş kazası bildirimi olduğunu ortaya koymuştur.

Erkek Çalışanlar Üzerindeki Etkiler

Toplumsal rollerin erkeklere yüklediği “ailenin geçimini sağlama” beklentisi, aile içi sorunlar karşısında erkeklerin daha fazla stres yaşamasına neden olabilir. Bu durum, iş yerinde daha saldırgan davranışlara, öfke kontrol bozukluklarına ve iş arkadaşlarıyla iletişim sorunlarına yol açar. İş güvenliği açısından bu, riskli ekipman kullanımı sırasında dikkatsizlik veya kural dışı davranışlar gibi tehlikeli durumları doğurabilir.

Ayrıca erkek çalışanlar, duygusal problemlerini açıkça ifade etme veya destek arama konusunda daha çekingen olabilirler. Bu da psikososyal destek mekanizmalarının devre dışı kalmasına yol açar. İş kazalarının çoğu zaman “kişisel hata” olarak görülmesinin altında yatan nedenlerden biri de budur: Oysa hata, çoğu zaman bastırılmış stresin dışavurumudur.

Kadın Çalışanlar Üzerindeki Etkiler

Kadın çalışanlar, aile içi sorunlardan etkilendiklerinde hem işyerinde hem de evde “çifte yük” altına girerler. Özellikle çocuk bakımı, yaşlı bakımı gibi ek sorumluluklar, zihinsel yorgunluğu artırır. Kadınların daha fazla tükenmişlik ve depresyon belirtisi gösterdiği çalışmalarla ortaya konmuştur (Sağlık Psikolojisi Araştırmaları, 2019). Bu durum, işe geç kalma, görev unutma, tehlike işaretlerini fark edememe gibi davranışlara yol açabilir.

Kadın çalışanlar, duygusal travmalar sonucunda fiziksel belirtiler de yaşayabilirler. Migren, mide problemleri, kas gerginlikleri gibi stres kaynaklı fizyolojik etkiler, iş sırasında dikkat dağınıklığına neden olabilir. Bu tür semptomlar çoğu zaman göz ardı edilir; ancak iş güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluştururlar.

İş Kazası Riski Açısından Değerlendirme

Aile içi sorunların çalışan üzerindeki etkileri genellikle dolaylıdır; fakat sonuçları çok doğrudan ve dramatik olabilir.

Psikososyal yük altındaki çalışanlar:

Kişisel koruyucu donanımı takmayı unutabilir.
Talimatlara uymakta isteksiz davranabilir.
Yetersiz dikkat ve odaklanma nedeniyle makine kullanımı sırasında hata yapabilir.
Tehlikeli alanlarda bulunma riskini göz ardı edebilir.

İş Güvenliği uzmanları tarafından yürütülen sahada gözlem temelli çalışmalarda, kazaların yaklaşık %20’sinin “kişisel sorunlara bağlı dikkat eksikliği” ile ilişkilendirildiği görülmüştür. Bu oran, deprem ya da yangın gibi olağanüstü durumların neden olduğu kazalardan bile yüksektir.

İş Performansına Etkileri

Aile içi sorunlar yaşayan çalışanlar, iş yerinde performans düşüklüğü, verimsizlik, motivasyon eksikliği ve işe devamsızlık gibi belirtiler gösterebilirler. İşten sık izin alma, hasta raporu kullanımı, kısa süreli ayrılmalar; iş akışını bozmakta, iş bölümü ve üretim verimliliğini olumsuz etkilemektedir.

Bu durum, yalnızca bireysel değil ekip düzeyinde de verimsizliğe yol açar. Özellikle montaj, bakım, üretim gibi ekip çalışmasına dayalı işlerde bir kişinin düşük performansı zincirleme şekilde tüm hattı etkileyebilir. Sonuçta hem üretim süresi uzamakta hem de hata oranı artmaktadır.

İşyeri Ortamında Oluşabilecek Etkiler

Aile içi sıkıntıların iş yerine yansıması sadece bireyin performansıyla sınırlı kalmaz. Bu durum, iş arkadaşlarıyla ilişkilerde bozulmaya, ekip içi çatışmalara, mobbing şüphelerine ve hatta işyeri içi şiddete kadar varabilir.

Çalışma ortamında moral bozukluğu, olumsuz enerji ve iletişim sorunları, diğer çalışanları da dolaylı olarak etkiler. Bu nedenle İş Sağlığı ve Güvenliği profesyonelleri, sadece fiziksel değil aynı zamanda psikososyal ortamı da göz önünde bulundurmalıdır. Yasal mevzuatta yer alan “çalışanların ruhsal ve sosyal iyilik hali” hedefi, bu çerçevede değerlendirilmelidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Politikaları Açısından Geliştirilebilecek Önlemler

Psikososyal Risk Değerlendirmesi
İşletmeler, yılda en az bir kez psikososyal risk değerlendirmesi yapmalı; çalışanların ailevi sorunları olup olmadığını anonim yöntemlerle öğrenebilecek anketler ve görüşme sistemleri kurmalıdır.
Kurumsal Destek Mekanizmaları
İşyerinde psikolog, rehberlik servisi ya da sosyal hizmet uzmanı istihdam edilerek bireysel destek sağlanmalıdır. Evlilik danışmanlığı, stres yönetimi ve öfke kontrolü gibi hizmetler sunulabilir.
Esnek Çalışma Saatleri ve İzin Politikaları
Ailevi sorun yaşayan çalışanlar için esnek saat uygulamaları, evden çalışma olanakları ya da kısa süreli özel izin politikaları geliştirilmelidir.
Eğitim Programları
“Aile ve İş Dengesini Koruma”, “İşyerinde Stresle Başa Çıkma” gibi başlıklarla periyodik eğitimler düzenlenmelidir.
Yöneticilere Farkındalık Eğitimi
Orta ve üst düzey yöneticilere, çalışan davranışlarındaki değişimlerin ardındaki psikososyal nedenleri ayırt edebilme ve destek olabilme becerisi kazandırılmalıdır.

Sonuç ve Öneriler

İş kazalarının, meslek hastalıklarının ve iş gücü kayıplarının önlenmesinde, ailevi sorunlar gibi “görünmeyen ama etkili” risk faktörlerinin değerlendirilmesi elzemdir.

Türkiye’deki İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu da (6331 sayılı kanun) kapsamlı bir risk değerlendirmesi yapılmasını ve çalışanların ruhsal durumlarının gözetilmesini şart koşmaktadır. Buna rağmen uygulamada psikososyal risklere gereken önem verilmemektedir.

İşletmelerin sadece teknik güvenlik tedbirlerine değil; çalışanlarının hayat kalitesine, aile ortamına, ruhsal dengelerine de yatırım yapması gerekmektedir. Çünkü sağlıklı bir çalışan, yalnızca kazaları önlemez; aynı zamanda verimli, motive ve işine sadık olur.

Aile içi huzur ile işyeri güvenliği arasındaki bağ, düşündüğümüzden çok daha kuvvetlidir. Bu nedenle iş sağlığı kültürü, sadece işyerinde değil, evde de başlamalıdır.

Daha Fazla

Genel, Makaleler18 Mayıs 2025

10 Mayıs 2025

Endüstriyel Tırmanma ve Bakım Personeli için Uygulamalı Eğitim

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için uygulamalı eğitim, güvenliğin en üst düzeyde tutulabilmesi için kritik bir unsurdur.

Endüstriyel tırmanma işleri genellikle yüksek alanlarda, dikey yüzeylerde veya zorlu çalışma koşullarında gerçekleştirilir. Bu tür işler, doğru teknikler, güvenlik önlemleri ve fiziksel dayanıklılık gerektirir.

Eğitim, personelin bu görevleri güvenli ve etkili bir şekilde yerine getirmelerini sağlamak amacıyla hem teorik hem de pratik bilgi sunmayı amaçlar.

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için uygulanabilir bir eğitim programı nasıl olmalıdır.

İdeal bir program sunmak mümkün olmasa da (ideali endüstriyel tırmanma yapan kişiye özel olmalıdır) bazı genelemeler ile sizlere örnek bir eğitim programı sunuyorum.

1. Güvenlik ve Risk Değerlendirmesi (Teorik ve Uygulamalı)

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için eğitim, öncelikle güvenlik ve risk değerlendirmesi ile başlamalıdır.

Pek tabi ki öncelikle personelin çalışma alanında değerlendirme yapılmalıdır. Mümkün olmadığında da alanın fotoğraf – videolarının incelenmesi ile başlayan değerlendirme, endüstriyel tırmanma ve bakım personeli olarak çalışanların çalışma esnasında gözlenmesi, gözlenemeyen çalışmaların fotoğraf – videolar yolu incelenmesi ile riskler tespit edilir, tasniflenir ve raporlanır.

Risk Analizi olarak adlandırılan bu bilgiler eğitim kadrosu tarafından değerlendirilerek yapılan işe ve çalışanların ihtiyaçlarına göre; genel teorik ve uygulamalı eğitim konularının içerisine eklenerek özelleştirilmiş eğitim planı elde edilir.

Bu bölümde, iş yerinde karşılaşılan potansiyel tehlikeler anlatılır ve bunlarla nasıl başa çıkılacağı öğretilir.

Teorik Eğitim
- İş güvenliği kuralları
- Yüksekte çalışma riskleri (düşme, kayma, sabitlenmemiş ekipman kullanımı vb.)
- Çalışma alanının önceden değerlendirilmesi (çevresel faktörler, hava durumu, alanın durumu)
- Güvenli tırmanma teknikleri ve sıklıkla karşılaşılan tehlikeler
Uygulamalı Eğitim
- Çalışma alanının güvenlik risklerinin yerinde tespit edilmesi
- Tehlikeli durumları simüle etme ve bu durumlar için güvenli tepki verme

2. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Kullanımı

Endüstriyel tırmanmada kullanılan kişisel koruyucu ekipman (KKD), tırmanan personelin güvenliğini sağlamak için zorunludur. Eğitimin bu kısmı, ekipmanların doğru kullanımı ve bakımına odaklanır.

Teorik Eğitim
- Emniyet kemeri, halat, baret ve diğer güvenlik ekipmanlarının tanıtımı
- Kişisel koruyucu ekipman’nın (KKD) amacı ve güvenlikteki rolü
- Her ekipmanın kullanımı ve bakımı
- Kişisel koruyucu ekipmanların (KKD) arıza belirtileri ve nasıl test edileceği
Uygulamalı Eğitim
- Emniyet kemeri, halat ve diğer güvenlik ekipmanlarının doğru şekilde giyilmesi ve ayarlanması
- Çalışma sırasında ekipmanın nasıl düzgün bir şekilde bağlanacağı ve kontrol edileceği
- Çalışanlar, yüksek yerlere çıkmadan önce tüm ekipmanları kontrol etmelidir.

3. Tırmanma Teknikleri ve Ekipman Kullanımı

Endüstriyel tırmanma, özellikle yüksek yerlerde, tecrübeli ve güvenli bir şekilde yapılmalıdır. Bu nedenle, tırmanma tekniklerinin ve doğru ekipman kullanımının öğretilmesi önemlidir.

Teorik Eğitim
- Tırmanma yöntemleri: Halatlı tırmanma, kısa mesafe tırmanma, sabit yerlerde hareket etme
- Tırmanma esnasında vücut pozisyonları ve ağırlık transferi
- Farklı tırmanma alanlarına göre teknikler: Kuleler, binalar, çatı işleri
Uygulamalı Eğitim
- Farklı yüzeylerde tırmanma (dikey, eğimli yüzeyler)
- Çeşitli tırmanma yöntemlerinin (örneğin, halatla tırmanma, düşey platformlar kullanma) pratiği
- Yüksekte tırmanırken dengeyi koruma
- Halat, karabina ve prusik kullanımı ile güvenli hareket etme

4. Yük Taşıma ve İp Teknikleri

Yüksekte çalışan personelin taşımak zorunda olduğu malzemeler olabilir. Bu aşamada, taşınacak yüklerin güvenli bir şekilde kaldırılması ve indirilmesi öğrenilmelidir.

Teorik Eğitim
- Yük taşıma teknikleri: Yüklerin halatla indirilmesi veya taşınması
- Güvenli kaldırma ve taşıma prosedürleri
- İp ve halat teknikleri (halatla yük taşımak, ip bağlama yöntemleri)
Uygulamalı Eğitim
- Yük taşıma sırasında halat ve karabinayı nasıl kullanacaklarını öğrenme
- Ekip üyelerinin koordineli çalışması
- Çeşitli yüklerin güvenli bir şekilde taşınması

5. Acil Durum Yöntemleri ve Kurtarma Teknikleri

Endüstriyel tırmanma işlerinde acil durumlar, düşme veya başka bir tehlike durumu meydana geldiğinde kritik önem taşır. Personelin bu tür durumlarda nasıl tepki vereceği, hızlı ve etkili bir şekilde kurtarma yapabilme becerisi geliştirilmelidir.

Teorik Eğitim
- Acil durum prosedürleri: Düşme, yaralanma veya tehlike anında ne yapılması gerektiği
- Yüksekte çalışırken meydana gelebilecek kaza senaryoları
- Acil durum için iletişim yöntemleri
Uygulamalı Eğitim
- Tırmanma sırasında düşen bir işçiyi kurtarma pratiği
- Kurtarma ekipmanlarının kullanımı (kurtarma kancası, taşıma halatları vb.)
- Gerçekçi bir senaryoda, düşme durumunda kurtarma tekniklerini uygulama
- Personel arasında acil durum iletişimi ve koordinasyonu sağlama

6. İş Ekipmanlarının Bakımı ve Güvenlik Kontrolleri

Endüstriyel tırmanma ve bakım işleri, belirli ekipmanların düzenli bakımını ve denetimini gerektirir. Bu eğitim, iş araçlarının güvenli kullanımını ve bakımını öğretir.

Teorik Eğitim
- Ekipmanların bakımı ve kontrol prosedürleri
- Halat, güvenlik kemerleri, tırmanma araçları ve diğer ekipmanların bakımı
- Periyodik kontrol listeleri ve bakım zamanı
- Ekipmanların düzgün çalışıp çalışmadığını test etme
Uygulamalı Eğitim
- Halat, karabina ve diğer tırmanma ekipmanlarının düzenli kontrol edilmesi
- Ekipmanların değiştirilmesi veya bakımının yapılması gerektiği durumları değerlendirme
- Testler ve doğrulama (ekipmanların kullanıma uygun olduğunun kontrol edilmesi)

7. Fiziksel Hazırlık ve Dayanıklılık

Endüstriyel tırmanma işleri, fiziksel dayanıklılık ve kuvvet gerektiren görevlerdir. Eğitimde, işçilerin fiziksel olarak hazırlıklı olmaları için egzersiz programları da yer almalıdır.

Teorik Eğitim
- Fiziksel dayanıklılığı artırmanın önemi
- Vücut sağlığı ve güç geliştirme teknikleri
Uygulamalı Eğitim
- Düzenli esneme ve ısınma egzersizleri
- Kol, bacak ve sırt kaslarını güçlendiren egzersizler
- Kardiyovasküler dayanıklılığı artıran çalışmalara yönelik öneriler

8. Çevresel Koşullar ve Adaptasyon

Endüstriyel tırmanma ve bakım işleri sıklıkla dış ortamda yapılır, bu da hava koşullarının çalışma güvenliğini etkilemesi anlamına gelir. Bu nedenle personelin çevresel koşullara uyum sağlaması gerekir.

Teorik Eğitim
- Hava koşullarının iş güvenliği üzerindeki etkileri
- Çalışma sırasında sıcaklık, rüzgar ve nem gibi çevresel faktörlerin göz önünde bulundurulması
- Uygun giysi ve ekipman seçimi
Uygulamalı Eğitim
- Farklı hava koşullarında dışarıda çalışma deneyimi
- Hava koşullarına göre strateji geliştirme ve güvenli çalışma yöntemleri uygulama

Sonuç

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için uygulamalı eğitim, güvenli tırmanma tekniklerinden, kişisel koruyucu ekipman kullanımına, acil durum kurtarma tekniklerine kadar çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Eğitim, işçilerin yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda zihinsel olarak da hazırlıklı olmalarını sağlar.

Bu tür bir eğitim programı, iş kazalarını önemli ölçüde azaltabilir ve çalışanların iş yerinde daha güvenli bir şekilde çalışmalarına yardımcı olabilir.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel İnşaat Sektöründe – Yüksekte Çalışanlara Denge – Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

Eğitim Başvurusu

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
+90 232 265 20 65
[email protected]

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği10 Mayıs 2025

4 Mayıs 2025

Geleceğin İş Güvenliğinde Nöroergonomi Yaklaşımları

İş güvenliği alanında geleceği şekillendiren en önemli dönüşümlerden biri nöroergonomi yaklaşımlarıdır.

Klasik ergonomiden farklı olarak, nöroergonomi; insan beyninin, sinir sisteminin ve duyusal-motor sistemlerinin iş ortamındaki görevlerle nasıl etkileşime geçtiğini inceler.

Bu yaklaşım, iş kazalarının bilişsel ve nörolojik nedenlerini hedef alarak proaktif ve akıllı güvenlik çözümleri üretmeyi amaçlar.

Geleceğin iş güvenliği yaklaşımları, nöroergonominin gelişen rolleri, inovatif güvenlik stratejileri ve çalışan sağlığı ve refahı için bütünsel yaklaşımları içerir.

Nöroergonominin gelişen rolleri, iş güvenliği alanında daha proaktif ve insan odaklı çözümler sunmayı mümkün kılar.

Nöroergonomik yaklaşımlar, çalışanların bilişsel yeteneklerini destekleyerek, iş kazalarını önlemeye ve iş performansını artırmaya odaklanır.

İnovatif güvenlik stratejileri, teknoloji ve bilimsel araştırmaların iş güvenliği alanında uygulanmasını içerir.

Yapay zeka, sanal gerçeklik ve giyilebilir teknolojiler, iş güvenliği eğitimlerini geliştirmek, tehlikeli durumları simüle etmek ve çalışanların performansını izlemek için kullanılabilir.

Çalışan sağlığı ve refahı için bütünsel yaklaşımlar, fiziksel, zihinsel ve sosyal sağlığı kapsayan kapsamlı bir yaklaşım sunar.

Bu yaklaşımlar, iş yerinde sağlıklı yaşam tarzını teşvik etmek, stres yönetimi programları uygulamak ve sosyal destek sistemleri oluşturmak gibi çeşitli stratejiler içerir.

Geleceğin iş güvenliği yaklaşımları, çalışanların sağlığını ve refahını ön planda tutarak, daha güvenli, sağlıklı ve verimli çalışma ortamları yaratmayı hedefler.

Nöroergonominin gelişen rolleri, inovatif güvenlik stratejileri ve çalışan sağlığı ve refahı için bütünsel yaklaşımlar, iş güvenliği alanında sürdürülebilir ve etkili çözümler sunmak için bir araya gelir.

Risk Değerlendirme ve Ölçüm Yöntemleri

Bilişsel risklerin etkili bir şekilde yönetilebilmesi için, risk değerlendirme ve ölçüm yöntemlerinin kullanılması önemlidir.

Bu yöntemler, iş yerindeki potansiyel risk faktörlerini belirlemeye, risklerin şiddetini ve olasılığını değerlendirmeye ve çalışanların zihinsel sağlığını izlemeye yardımcı olur.

Bilişsel risk değerlendirme araçları, anketler, gözlemler ve performans analizleri gibi çeşitli yöntemleri içerir.

Psikolojik izleme teknikleri, çalışanların stres seviyelerini, duygusal durumlarını ve bilişsel performanslarını düzenli olarak takip etmeyi sağlar.

Erken uyarı sistemleri, risklerin belirtilerini erken aşamada tespit etmeye ve zamanında müdahale etmeye olanak tanır.

Tanılama yöntemleri, çalışanların zihinsel sağlık sorunlarını belirlemeye ve uygun tedavi yöntemlerini uygulamaya yardımcı olur.

Risk Azaltma ve Müdahale Stratejileri

İş yerinde bilişsel riskleri azaltmak ve çalışanların zihinsel sağlığını korumak için çeşitli müdahale stratejileri uygulanabilir.

Çalışan destek programları, stres yönetimi eğitimleri, danışmanlık hizmetleri ve psikolojik destek gibi hizmetler sunarak, çalışanların stresle başa çıkmalarına ve zihinsel sağlıklarını korumalarına yardımcı olur.

Zihinsel sağlık eğitimi müdahaleleri, çalışanların zihinsel sağlık sorunları hakkında farkındalıklarını artırmayı ve erken yardım arama davranışlarını teşvik etmeyi amaçlar.

Örgütsel esneklik ve iyileştirme yaklaşımları, iş yükünü dengelemeye, özerkliği artırmaya ve kurumsal kültürü iyileştirmeye odaklanarak, çalışanların stresini azaltır ve motivasyonunu artırır.

Teknoloji ve Nöroergonomi Entegrasyonu

Gelecekte, iş yerinde bilişsel risk yönetimi, teknoloji ve yapay zeka destekli izleme yöntemleriyle daha da gelişecektir.

Teknoloji ve nöroergonomi entegrasyonu, iş güvenliği alanında yeni ve inovatif çözümler sunar.

Yapay zeka destekli güvenlik sistemleri, çalışanların davranışlarını analiz ederek potansiyel tehlikeleri önceden tespit etmeyi sağlar. Bu sistemler, makine öğrenimi algoritmaları kullanarak, çalışanların hareketlerini, yüz ifadelerini ve fizyolojik verilerini analiz eder ve anormal durumları tespit ederek uyarılar gönderir.

Nöro-izleme teknolojileri, beyin aktivitesini gerçek zamanlı olarak izleyerek çalışanların dikkat, yorgunluk ve stres seviyelerini belirlemede kullanılır. Bu teknolojiler, özellikle yüksek riskli işlerde, çalışanların zihinsel durumunu sürekli olarak takip ederek iş kazalarını önlemeye yardımcı olur.

Dijital araçlarla çalışan performansını izleme, çalışanların görevlerini ne kadar etkili ve verimli bir şekilde yerine getirdiğini değerlendirmeyi sağlar.

Bu araçlar, çalışanların tepki sürelerini, doğruluk oranlarını ve hata sayılarını analiz ederek performanslarını objektif olarak ölçer. Teknoloji ve nöroergonomi entegrasyonu, iş güvenliği alanında daha akıllı ve proaktif yaklaşımlar geliştirmeyi mümkün kılar.

Bu entegrasyon, çalışanların güvenliğini artırmanın yanı sıra, iş süreçlerini optimize etmeye ve verimliliği artırmaya da yardımcı olur.

Yapay zeka destekli güvenlik sistemleri, nöro-izleme teknolojileri ve dijital araçlarla çalışan performansının izlenmesi, iş yerlerinde daha güvenli, sağlıklı ve verimli çalışma ortamları yaratmak için önemli bir potansiyele sahiptir.

Yapay Zeka algoritmaları, çalışanların davranışlarını, performanslarını ve iletişimlerini analiz ederek, potansiyel riskleri erken aşamada tespit edebilir ve uyarı sistemlerini tetikleyebilir.

İş yerinde psikolojik sağlık trendleri, çalışanların zihinsel sağlığını koruma ve iyileştirme konularında farkındalığın artmasıyla birlikte, daha kapsamlı ve kişiselleştirilmiş müdahale stratejilerinin geliştirilmesine yol açacaktır.

Sürdürülebilir insan kaynakları yaklaşımları, çalışanların uzun vadeli sağlığını ve refahını ön planda tutarak, iş yerinde bilişsel risklerin azaltılmasına ve pozitif bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.

Bu yaklaşımlar, işverenlerin çalışanlarına yatırım yapmasının, hem çalışanların memnuniyetini ve performansını artıracağını hem de şirketlerin rekabet gücünü koruyacağını göstermektedir.

1. Beyin Dalgası Takibi ile Gerçek Zamanlı Dikkat Ölçümü

Uygulama:
Baret içerisine entegre edilmiş EEG sensörleri, çalışanların dikkat düzeylerini ve bilişsel yorgunluklarını anlık olarak analiz eder. Sistem, dikkat düşüşü saptandığında uyarı gönderir veya çalışanın görevi geçici olarak devretmesini önerir.

Örnek: Bir vinç operatörünün dikkat seviyesi %60 altına düştüğünde kabin içi ekran kırmızıya döner, sistem operatöre 3 dakikalık göz egzersizi önerir.

2. Artırılmış Gerçeklik (AR) ile Anlık Bilişsel Rehberlik

Uygulama:
AR gözlükleriyle çalışanlar, karmaşık görev adımlarını gözlerinin önünde görsel olarak takip eder. Böylece hatırlama yükü azalır ve dikkat dağınıklığına bağlı hatalar önlenir.

Örnek: Bir elektrik teknisyeni AR gözlüğüyle pano bağlantılarını yaparken, yanlış bağlantıya yaklaştığında gözlüğün ekranı üzerinde kırmızı işaret yanar.

3. Reaktif Nöroergonomi ile Kazadan Önce Müdahale

Uygulama:
Gelişmiş sensörler, bireyin beyin aktivitesinde ani stres veya panik sinyalleri tespit ettiğinde makineyi otomatik olarak durdurur ya da operatöre kısa bir ara önerir.

Örnek: Bir kaynakçı, dar bir alanda çalışırken ani klostrofobik stres yaşadığında sistem çalışmayı geçici olarak durdurur.

4. Karma Görevler İçin Kognitif-Motor Simülasyonlar

Uygulama:
Çalışanlara, gerçek görev ortamlarını taklit eden VR/AR simülasyonlarla hem motor beceriler hem de zihinsel görevler eş zamanlı olarak çalıştırılır.

Örnek: Bir kule vinç operatörü, simülasyonda aynı anda yük kaldırırken telsizden gelen talimatlara doğru yanıt verme becerisini geliştirir.

5. Mental Haritalama ve Hata Öncesi Uyarı Sistemleri

Uygulama:
Günlük görev planlamaları, çalışanın zihinsel plan oluşturma kapasitesiyle uyumlu olarak yapılandırılır. Sistem, sıra dışı kararları uyarı sinyaliyle bildirir.

Örnek: Bir inşaat ustası, çimento karışımında hatalı oran girerse sistem otomatik olarak “zihinsel sapma tespit edildi” uyarısı verir.

6. Duyusal Yük Analizi ile Gürültü ve Aydınlatma Ayarı

Uygulama:
Çevresel faktörlerin (gürültü, titreşim, ışık) sinir sistemi üzerindeki etkileri ölçülür. Sistem, ortam koşullarını nörolojik toleransa göre otomatik ayarlar.

Örnek: İç mekânda çalışan biri için ortam ışığı yetersiz kaldığında sistem ışığı artırır, gürültü artarsa gürültü önleyici sinyal maskeleri devreye girer.

7. Giyilebilir Nöroergonomik Cihazlar ile Geribildirimli Egzersizler

Uygulama:
Giyilebilir teknolojiler (akıllı yelek, EEG kulaklık) iş öncesi egzersizler sırasında çalışanın motor koordinasyonunu ölçer ve anında geri bildirim verir.

Örnek: İskele üstü çalışan bir birey, sabah 5 dakikalık denge egzersizi sırasında hareketlerindeki asimetriyi uygulama üzerinden fark eder.

8. Bilişsel Tükenmişlik Algılama Algoritmaları

Uygulama:
Çalışanın gün boyunca bilişsel yükünü analiz eden algoritmalar, zihinsel tükenmişlik yaklaştığında mini mola ve nefes önerileri sunar.

Örnek: Öğleden sonra zihinsel yüklemesi kritik düzeye çıkan çalışan, ekranında “2 dakikalık nefes farkındalığı önerilir” mesajını alır. Uygulama, çalışana bir sesli meditasyon başlatır.

9. İleri Refleks Antrenman Sistemleri

Uygulama:
İnteraktif zeminler ve ışıklı hedefler kullanılarak refleksler, denge ve çeviklik birlikte geliştirilir. Çalışanlar kazaya karşı proaktif hale gelir.

Örnek: Bir vinç operatörü, yerdeki ışıklı platform üzerinde yönlendirme eğitiminde bir anda yanan kırmızı ışığa 0.3 saniyede yanıt vererek refleks antrenmanı yapar.

10. Beyin-Bilgisayar Arayüzü (BCI) ile İş Kontrolü (Uzak Gelecek)

Uygulama:
Düşünceyle kontrol edilen makineler! Beyin sinyalleri, iş makinelerine doğrudan komut verebilir. Eller doluyken zihinsel olarak durdurma komutu verilmesi mümkün olur.

Örnek: İleri seviyede engelli bir teknisyen, sadece düşünce komutlarıyla bir vinçten gelen yükü indirebilir.

Nöroergonomi, iş güvenliğini yalnızca fiziksel değil, nörolojik riskler üzerinden de okuyan yeni bir çağın kapısını açıyor.
İnşaat, maden, enerji, ulaşım gibi yüksek riskli sektörlerde bu teknolojilerin entegrasyonu sayesinde “önleyici güvenlik kültürü”, artık sadece gözlük ve baret değil; zihin okuyan algoritmalar, stres ölçen cihazlar ve refleks eğitimi veren sistemlerle güçleniyor.

inşaat, maden, enerji ve ulaşım gibi yüksek riskli sektörlerde nöroergonomik teknolojilerin nasıl kullanıldığına dair somut ve sektöre özgü örnekler yer alıyor. Bu örnekler, klasik kişisel koruyucu donanımların (KKD) ötesine geçip, iş güvenliğinde zihinsel ve nörolojik durumlara odaklanan “önleyici güvenlik kültürünün” nasıl uygulandığını gösteriyor:

🏗️ İNŞAAT SEKTÖRÜ

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

EEG destekli baretler kullanılarak yüksek katlarda çalışan işçilerin dikkat düzeyleri ölçülüyor. Dikkat seviyesi belirli bir eşik altına düştüğünde, sesli bir uyarı sistemi devreye giriyor.
Örnek: İskelede çalışan bir usta, dikkati dağılınca baret içi sistem mavi ışıkla yanıp söner ve dinlenmesi önerilir.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Nabız, cilt iletkenliği ve EEG üzerinden stres tespiti yapan giyilebilir kol bantları, panik veya aşırı yorgunluk anında süpervizöre anlık bildirim gönderir.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

İnteraktif denge tahtaları ile sabah işe başlamadan önce hızlı ayak hareketleri, yön değiştirme ve tepki süreleri antrenmanı yapılır.

⛏️ MADEN SEKTÖRÜ

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

Kapalı alan anksiyete takibi: EEG sensörlü baretlerle çalışanların panik eğilimi, klostrofobiye duyarlılığı ölçülerek, uygun pozisyonlara yönlendirme yapılır.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Karbon monoksit etkisi altında bilişsel yavaşlama riski erken evrede tespit edilerek, çalışanın oksijenli bölgeye çekilmesini sağlayan sistem devreye girer.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

Yer altı kazılarında ışıklı yönlendirme sistemleri ile kaçış yolları simülasyonu ve ani tahliye tatbikatları yapılır.

⚡ ENERJİ SEKTÖRÜ (Özellikle Rüzgar ve Nükleer Enerji Alanında)

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

Rüzgar türbinlerine çıkış öncesi EEG taraması: Bireyin bilişsel yorgunluk seviyesi analiz edilir. Belirli eşiğin üstündeyse tırmanış ertelenir.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Yükseklik korkusuna bağlı kalp atımı ve terleme verileri, çalışanın iş pozisyonu risk analizine yansıtılır.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

VR gözlüklerle, senaryo bazlı “rüzgâr türbini arızası” tatbikatlarında refleks geliştirme eğitimi uygulanır.

🚆 ULAŞIM SEKTÖRÜ (Kara, Hava, Demiryolu)

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

Pilot ve makinistlerde EEG destekli yorgunluk tespiti: Uykuya eğilim gösteren beyin dalgaları tanındığında kokpit içi uyarı sistemi aktif hale gelir.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Yoğun trafikte otobüs şoförleri, kalp atım hızı ve stres seviyesi artarsa, sistem acil durum moduna geçerek otomatik mola önerir.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

Trafik ışıklı refleks eğitimi platformları, özellikle genç sürücüler ve kargo araç sürücüleri için geliştirilmiştir. 0.2 saniyede tepki süresi hedeflenir.

Ortak Kullanılan Bazı Teknolojik Ekipmanlar

Teknoloji	Açıklama
EEG sensörlü baret	Beyin dalgaları üzerinden dikkat ve yorgunluk takibi
GSR sensörlü bileklik	Deri iletkenliği ile stres ölçümü
VR/AR eğitim gözlüğü	Bilişsel eğitim ve görev senaryosu denemeleri
Refleks eğitim zeminleri	Renkli ışıklarla yön ve çeviklik antrenmanları
Nöro-motor test sistemleri	Denge, tepki süresi, motor kontrol ölçümü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Giyilebilir Teknolojiler ve Stres: Etik Temelli Bir Yaklaşıma Doğru https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10530607/

⭐️⭐️ Sağlık İzleme için IoT Destekli Giyilebilir Sensör Sistemlerinde Son Gelişmeler https://www.mdpi.com/2079-6374/11/10/372

⭐️⭐️ Zihinler ve Makineler Arasındaki Köprü: Nörolojik ve Nöroşirürjik Uygulamalarda Beyin-Bilgisayar Arayüzlerinin Son Gelişmeleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878875024008672

⭐️⭐️ Motor Simülasyon Teorisi Motor İmgelemenin Altında Yatan Bilişsel Mekanizmaları Açıklıyor mu? Eleştirel Bir İnceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28261079/

⭐️⭐️ Motor davranışın zihinsel simülasyonuna katılan beyin yapıları: nöropsikolojik bir yorumlama https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2180254/

⭐️⭐️ İnmede sanal gerçeklik tabanlı rehabilitasyonun etkinliğinin araştırılması: Mevcut kanıtların anlatısal bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10836287/

⭐️⭐️ Aktif mekansal navigasyonda insan beyni dinamikleri https://www.nature.com/articles/s41598-021-92246-4

⭐️⭐️ İnsan Stresinin Ölçümü: Çok Boyutlu Bir Yaklaşım https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK589926/

⭐️⭐️ Stres Yönetiminin Geleceği: Akıllı Saatler ve HRV Teknolojisinin Entegrasyonu https://www.mdpi.com/1424-8220/23/17/7314

⭐️⭐️ Refleksten beceriye: Koordinasyon eğitimi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7458618/

⭐️⭐️ Refleks https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/reflex

⭐️⭐️ Tükenmişlik ve Bilişsel Performans https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7926785/

⭐️⭐️ Beyin-Bilgisayar Arayüzü: İlerleme ve Zorluklar https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34502636/

⭐️⭐️ Tıpta Beyin-Bilgisayar Arayüzleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3497935/

⭐️⭐️ EEG tabanlı beyin-bilgisayar arayüzü uygulamaları için derin öğrenmenin durumu https://www.frontiersin.org/journals/computational-neuroscience/articles/10.3389/fncom.2022.1006763/full

⭐️⭐️ İnsan bilişsel performansının nicelleştirilmesinde EEG endekslerinin uygulamaları: Sistematik bir inceleme ve bibliyometrik analiz https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7717519/

⭐️⭐️ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN ÖNEMİ ÜZERİNE BİR ODAK GRUP ÇALIŞMASI https://dergipark.org.tr/tr/pub/ergonomi/issue/56067/749138

⭐️⭐️ Psikotik Bozuklukların Tanısı ve Tedavisinde Sanal ve Artırılmış Gerçekliğin Kullanımına İlişkin Sistematik Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10264872/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler4 Mayıs 2025

22 Mart 2025

Sizde de Var mı? Ganglion Kisti

El bileğinizde, dizinizde veya başka bir eklem bölgenizde yumuşak bir şişlik var mı?

Endişeleniyor musunuz?

Ağrı – sızı yok nasıl olsa diyerek boş mu verdiniz?

Öncelikle sizi rahatlatayım ilk akla gelen ve en çok korkulan sonunun cevabını hemen vereyim.

Ganglion Kisti kanserli olmayan kitlelerdir.

Ganglion kistleri, genel olarak eklemlerin veya tendonların etrafında, cildin altında görülen küçük kitlelerdir.

Ganglion kistleri, genellikle içi yoğun (jöle gibi) bir sıvı ile doludur. Boyutları leblebi ebadından çok değişkendir.

Ganglion kistleri, tendon veya eklemi kaplayan dokunun yırtılması ile şişen dokunu keseleşmesine denir.

Ganglion Kisti Nerelerde Olur?

Bilekte Ganglion Kisti

El bileğinin ön veya arka kısmında görülür.

Parmakta Ganglion Kisti

Avuç içine yakın veya tırnağın hemen altında herhangi bir parmak ekleminde görülür.

Ayakta Ganglion Kisti

Ayak bileği veya ayak parmaklarının yakınında görünür.

Gizli Ganglionlar

Bazı ganglion kistleri o kadar küçüktür ki gözle görülmezler, lakin yine de ağrıya neden olabilirler.

Ganglion Kistinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Şekil ve Boyut

Ganglion kistleri değişik boyutlarda ve genellikle yuvarlak veya ovaldir. Eklem bölgesinin hareket yoğunluğu ile orantılı olarak büyüme eğilimindedir.

Ağrı ve Rahatsızlık

Kistlerin bazıları ağrısızdır. Ağrı yapmalarının nedeni bulundukları bölgede sinirlere bası yapmalarıdır.

Diğer Hisler

Kistin olduğu bölgede ağrının yanısıra karıncalanma, uyuşma veya güçsüzlük de eşlik eder.

Görünür Belirtiler

Ganglion kistleri, genel olarak gözle görülür büyüklükte olup dokunulduğunda (palpasyonda) sert veya süngerimsi hissedilen cilt altı yapılardır.

Hareket Sorunları

Ekleme yakın olan ganglion kistleri eklemin hareketini kısıtlayabilir ve eklemin esnemesini veya uzamasını engelleyebilir.

Ganglion Kisti Oluşum Nedenleri

Ganglion kistlerinin oluşum nedenleri kesin olarak bilinmiyor.

Lakin teoriler mevcut.

Eklemlerin veya tedonların çevresindeki dokuların farklı nedenlerle yaralanması – zedelenmesi (travma, aşırı kullanma, sürekli stres vb gibi) sonrası oluştuğu düşünülmektedir.

Ganglion Kisti Risk Faktörleri

Kadınlarda en sık görülür
20-40 yaş arası kişilerde daha fazla görülür
Tekrarlayan zorlayıcı eklem hareketi yapanlarda daha fazla görülür. (Örneğin Jimnastikçiler, daktilograflar vb gibi işlerde)
Daha önce eklem veya tendon yaralanması geçiren kişilerde daha fazla görülür
Eklemlerinde artrit olan kişiler de daha fazla görülür

Ganglion Kisti Teşhisi Nasıl Konur?

Fiziksel Muayene

Ganglion kistlerini hekimler sadece göz muayenesi (inspeksiyon) ve elle dokunarak (palpasyon) tespit edilebilir.

Radyolojik İnceleme

Ganglion kistleri rutin röntgen filminde görünmezler. Eğer hekim gözle ve elle muayenede net bir bulgu elde edememiş ise ultrason veya MRI ile analiz isteyebilir.

Patolojik İnceleme

Ganglion kistinden iğne ile sıvı alınması ve sıvını patolojik incelemesi (test edilmesi) tanıyı doğrulamada yardımcı olacaktır.

Yarı Saydamlık Testi

Ganglion kistinin yarı saydam olup olmadığını kontrol etmek için üzerine ışık tutulması ile yapılır

Ganglion Kisti Tedavisi

Ganglion Kisti olan eklemin hareketi sınırlamak için destek veya atel takılabilir.
Anti-inflamatuar ilaçlar ganglion kistinin şişliğini ve rahatsızlık hissini azaltabilir.
Kistin içindeki sıvıyı iğne ile boşaltılabilir. Kistin içine tekrar sıvının dolması – tekrarlayabilmesi mümkündür.
Kist kalıcıysa veya çok rahatsız ediciyse, ameliyat gerekebilir.

Hekiminize Ne Zaman Gitmelisiniz

Vücudunuzda normalde olmayan bir oluşum – görünüm vb gibi olduğunda muhakkak hekiminize danışmalısınız.

Teşhisi konmuş bir ganglion kisti var ise hekiminiz ile birlikte sizin de takibinizde olmalı.

Ganglion kisti

Hızlı büyürse
Ağrı yaparsa
Uyuşmaya sebep olursa
Eklem hareketini engelerse

Derhal hekiminize başvurmalısınız.

Ganglion Kistiniz Olmasını İstemiyorsanız

Tekrarlayan eklem hareketi içeren durumlarda sık sık mola verin.
El ve bilek eklemlerinizi destekleyen kasları güçlendirme egzersizleri yapın.
Eklemlerdeki zorlanmayı en aza indirmek için duruş pozisyonunun doğru olmasını sağlayın.
Eklem yaralanmaları önlemek için fiziksel aktivitelerden önce bölgesel ısınmayı sağlayın.

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Ganglion kisti https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470168/

⭐️⭐️ Bileğin ganglion kistleri: patofizyoloji, klinik tablo ve tedavi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19468907/

⭐️⭐️ Bilek ganglion tedavisi: sistematik inceleme ve meta-analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25708437/

⭐️⭐️ İntranöral ganglion kistleri: Dünya literatürünün sistematik bir incelemesi ve yeniden yorumlanması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26799306/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni22 Mart 2025

Risk

5X5 Risk Matrisi Yaklaşımının Temel Bileşenleri

Bu Risk Değerlendirmesi Kapsamında Ele Alınan Temel Süreçler:

Pentan Tankı Depolama Süreci Risk Analizi

Pentan Tankı 13 Kategori Genel Özet Tablosu

Pentan Tankı Risk Analizinin 450 Maddesinin Grafik Dağılımı

Genel Değerlendirmede Kritik Noktalar

Pentan Tankı Risk Yönetiminde Dinamik İzleme ve Entegre Güvenlik Protokollerinin Önemi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Biyolojik Risklerin Tanımı ve Önemi

İzmit Körfezi Faunası ve Tersane Çalışanları Üzerindeki Etkileri

2.1. Sürüngenler (Yılanlar)

2.2. Kemirgenler

2.3. Böcekler ve Artrhopodlar

2.4. Deniz Canlıları

2.5. Kuşlar

3. Biyolojik Risklerin Mevsimsel Değişimi

4. İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirme

4.1. Maruz Kalma Olasılığı

4.2. Şiddet (Etkilenme Düzeyi)

4.3. Zoonoz ve Meslek Hastalığı Riski

5. Alınması Gereken Kontrol Önlemleri

6. Sonuç

İzmit Körfezi’ndeki Tersanelerin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Risklerin Risk Matrisi

Risk Skoru Ölçeği

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Tehlikelerin Tanımı

Biyolojik Risk Kaynakları ve Vektörleri

Kıyı Canlıları

Kıyı Kuşları

Risk Skoru Ölçeği

İzmit Körfezi Tersane Çalışanları İçin Fauna kaynaklı Biyolojik Risk Matrisi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

🔺 HZ-20 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: Çalışan Sağlığı Takibi Yapılıyor mu?

🔸 4. Kontrol Noktası: Kimyasal Maddelere Maruz Kalma Seviyesi İzleniyor mu?

🔸 6. Kontrol Noktası: Psiko-sosyal Faktörler Göz Ardı Ediliyor mu?

🧩 🧩 🧩

Senaryonu Özeti

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

🔺 HZ-19 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: Yasal Yükümlülüklere Uyum Sağlanıyor mu?

🔸 4. Kontrol Noktası: Yasal Yükümlülüklere Uygun Eğitimler Veriliyor mu?

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

🐍 🐍 🐍

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesindeki Başlıca Yılan Türleri ve Süreç Analizi

🔸 Görülme Yerleri

🔸 Riskli İş Alanları

🐍 🐍 🐍

Merak Edenler Yazının Sonunda Yılan Çeşitlerinin Görebilir

🐍 🐍 🐍

Yılan Zehirlerinin Toksikolojik Özellikleri

🐍 🐍 🐍

Yılan Isırığının Klinik Belirtileri

🐍 🐍 🐍

Yılan Isırığında İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

🐍 🐍 🐍

🔺 **HZ-19 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**