1 Aralık 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – V (Donanım ve Ekipman Stratejileri)

Deprem, yıkıcı etkisiyle yalnızca can ve mal kaybına yol açmakla kalmaz; aynı zamanda iş sürekliliğini, kritik altyapıların sürdürülebilirliğini ve sistem bütünlüğünü tehdit eden yüksek etki düzeyine sahip bir doğal afettir. İşletmeler açısından bu tehdit, sadece acil durum anı ile sınırlı olmayıp; üretim hattındaki kesintilerden kimyasal sızıntılara, elektrik sistemlerindeki çökmelerden yangın tetiklenmelerine kadar çok sayıda ikincil felaket zincirini de içinde barındırır.

Bu nedenle işletmelerin deprem riskine karşı alacakları önlemler sadece organizasyonel düzeyde planlamalarla değil; aynı zamanda donanım ve ekipman bazlı mühendislik önlemleriyle desteklenmelidir.

Endüstriyel yapılarda kullanılan sabitleme sistemlerinden vibrasyon emici teknolojilere, acil enerji kesme tertibatlarından otomatik yangın önleme sistemlerine kadar uzanan çok katmanlı bir güvenlik ağının oluşturulması, iş sağlığı ve güvenliği perspektifiyle artık bir “gereklilik” değil, bir stratejik zorunluluktur.

Deprem gibi ani gelişen ve yüksek şiddette kinetik enerji açığa çıkaran doğa olaylarında, bir işletmenin zarar görme düzeyi yalnızca yapısal sağlamlıkla değil; aynı zamanda donanım altyapısının ve ekipman sabitleme stratejilerinin kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Özellikle endüstriyel tesislerde, üretim araçlarının yer değiştirmesi, devrilmesi veya sistem dışına çıkması; hem çalışan güvenliğini hem de çevresel güvenlik unsurlarını tehlikeye sokmaktadır.

Deprem anında oluşabilecek temel riskler aşağıdaki teknik başlıklar altında gruplanabilir:

  • Yapısal Olmayan Ekipmanların Devrilmesi: Raf sistemleri, üretim makineleri, tanklar, dolaplar ve sunucular gibi sabitlenmemiş donanımın devrilerek yaralanmalara veya zincirleme kazalara neden olması.
  • Enerji ve Akışkan Hatlarının Kopması: Elektrik kabloları, doğal gaz boruları, buhar ve basınçlı hava hatlarının yerinden oynaması sonucu oluşabilecek yangın, patlama veya gaz kaçağı riskleri.
  • İkincil Kimyasal Risklerin Ortaya Çıkması: Tehlikeli kimyasal depolama tanklarının yerinden çıkması veya çatlaması sonucu oluşabilecek sızıntı, zehirlenme ve reaktif madde karışımı kaynaklı olaylar.
  • Otomasyon Sistemlerinde Kontrol Kaybı: Sensörlerin yer değiştirmesi, kontrol panellerinin fiziksel hasar alması veya acil durdurma butonlarının erişilemez hâle gelmesi nedeniyle yaşanabilecek sistemsel boşluklar.

Bu bağlamda, işletmelerin yalnızca bina statiğini değil, aynı zamanda içinde yer alan makine parkurunun, sabit raf sistemlerinin, kimyasal stok alanlarının, acil durum butonlarının, jeneratör ve UPS sistemlerinin, gaz kaçak sensörlerinin, sabit enerji panolarının da sismik davranışlarına yönelik önlemlerle donatılması gerekir.

Günümüzde bu tür önlemler yalnızca birer “öneri” olarak değil, birçok uluslararası standartta (örneğin NFPA 5000, ASCE 7, ISO 45001, Eurocode 8) zorunlu güvenlik uygulamaları arasında yer almaktadır.

Bu yazının devamında;

  • Donanım ve ekipman sabitleme stratejileri
  • Sismik dayanım analizleri
  • Kritik ekipmanların acil durum performansı
  • Otomasyon sistemlerinin afet anı senaryoları
  • Malzeme seçimi ve vibrasyon azaltma teknolojileri gibi başlıklar detaylı olarak ele alınacaktır.

Amaç; yalnızca “deprem olduğunda ne yapılır?” sorusuna cevap vermek değil, deprem olduğunda hiçbir şeyin düşmemesi, sızmaması veya bozulmaması için ne yapılmalı? sorusunu teknik bir temelde tartışmaya açmaktır.

Donanım ve Ekipman Sabitleme Stratejileri

Deprem anında devrilme, kayma veya ters dönme gibi hareketlerle ciddi yaralanmalara, ikincil kazalara veya üretim kesintilerine neden olabilecek ekipmanların sabitlenmesi, is saglığı ve güvenliği (ISG) perspektifinden öncelikli bir yaklaşımdır.

  1. Ağır Ekipmanlar Için Kimyasal ve Mekanik Sabitleme: Beton zeminlere genellikle kimyasal ankrajlarla yapılan sabitlemeler, vibrasyon altında yüksek dayanım gösterecek şekilde hesaplanmalıdır. Makine ayaklarında ise kaymaz takozlar, esnek bağlantı elemanları ve L-bracket sistemleri tercih edilir.
  2. Raf ve Dolapların Sabitlenmesi
    • Metal raf sistemleri sismik sabitleme kitleri ile duvarlara ya da tavana baglanmalı, ağırlık merkezleri yere yakın konumlandırılmalıdır.
    • Rafların üzerine yerleşen ağır yüklerin devrilmesini önlemek icin esnek koruma ağları veya emniyet kayışları kullanılmalıdır.
    • Tüm yüksek dolaplar, arşiv rafları ve kütüphaneler duvara L tipi metal bağlantı aparatlarıyla sabitlenmelidir.
    • Ofis mobilyaları yer sarsıntısında devrilmeyecek şekilde ankrajlı montaj yapılmalıdır.
  3. Basınçlı Tesisat Hatları ve Tanklar
    • Tankların sabitlenmesinde geniş tabanlı flanşlar, zincirli bağlantılar veya yay-damper sistemleri kullanılabilir. Sıvı geçiren boru hatları ise kompansatörlerle genişleyip daralma payı tanınmalı, askılarla tavana sabitlenmelidir.
  4. Ofis Cihazları Sabitleme
    • Yazıcı, fotokopi makinesi, televizyon, sunucu kasası gibi ağır cihazlar kaymaz yüzeylere yerleştirilmeli veya sabitleme kayışları kullanılmalıdır.
  5. Mobil Cihazlar
    • Tekerlekli cihazlar için acil durumlarda hareketi sınırlayan kilitleme mekanizmaları uygulanmalıdır.
  6. Tavan Elemanlarının Kontrolü
    • Asma tavan, klima panelleri, aydınlatma armatürleri sismik bağlantılarla desteklenmelidir.
    • Gevşek avizeler, projektörler ve yangın sprinklerleri sarsıntıya dayanıklı bağlantılarla monte edilmelidir.
  7. Ağır Malzeme ve Makine Yerleşimi
    • Depo alanlarında ağır yükler altta, hafif yükler üstte olmalıdır.
    • Yüksek raflar sarsıntıya dayanıklı çelik konstrüksiyonla takviye edilmelidir.

Sismik Dayanım Analizleri

Donanımların sismik davranışı, yalnızca fiziksel sabitleme ile değil; aynı zamanda dinamik analizlere dayalı güvenlik testleri ile de değerlendirilmelidir.

  • Modal Analiz: Ekipmanların doğal frekansları belirlenerek, rezonansa girme potansiyeli olan sismik spektrumlarla çarpışması önlenmelidir.
  • Zemin-iletim Katsayıları: Zemin sertliği ve ekipman-yapı bağlantı noktalarındaki aktarım katsayıları dikkate alınarak, cihazların yere aktardığı kuvvetin ne ölçüde amorti edileceği hesaplanmalıdır.
  • Finite Element Modelleme (FEM): Kritik sistemler (kimyasal tanklar, üretim hatları) üzerinde yapılacak FEM analizleri ile sismik moment ve kesme kuvvetlerine karşı davranışları simule edilmelidir.
  • Yapı-Donanım Uyumu: Yapının periyodik bakımı ve donanımın ağırlık-hacim profili arasında denge sağlanarak güvenli dağılım hedeflenmelidir.

Kritik Ekipmanların Acil Durum Performansı

Çok katlı üretim sistemleri, enerji panelleri, tehlikeli madde tankları ve otomasyon kontrollü robotlar gibi unsurlar, deprem anında “fail-safe” davranış göstermelidir.

  • Acil Durum Kapanma Fonksiyonlari: Elektriksel pano ve kontrol sistemlerine entegre edilen sismik switch’ler, belirli bir ivme değerinde otomatik kapanma sağlamalıdır.
  • Redundant (Yedekli) Sistemler: Kritik enerji ve data hatlari, kesinti durumunda devreye girecek yedek UPS/Jeneratör sistemleri ile desteklenmelidir.
  • Kritik Gecikme Zamanı Hesaplamaları: Elektriksel sistemlerde, kapanma sürecinin maksimum 2–5 saniyeyi aşmaması icin röle zamanlarının optimize edilmesi gerekir.
  • Alarm ve Bildirim Sistemleri: Çalışanlara anlık bildirim yapabilecek sismik algılama destekli sesli ve ışıklı uyarıcılar tesis edilmelidir.

Otomasyon Sistemlerinin Afet Anında Davranışı

Endüstri 4.0 çizgisinde otomasyona dayalı sistemlerde, afet anına özel senaryolar entegre edilmeli ve yazılımsal- donanımsal risk azaltım modülleri devreye alınmalıdır.

  • PLC ve SCADA Uzerinden Deprem Modu: Ana kontrol yazılımlarına deprem modülu eklenerek; tehlikeli üretim hatlarında otomatik durdurma, kilitleme ve izolasyon senaryoları olusturulmalıdır.
  • Veri Yedekleme: Deprem sonrası sistem kaybı yaşamamak icin veri sunucuları fiziksel olarak izole edilmeli ve otomatik yedekleme programları tanımlanmalıdır.
  • IoT Tabanli Sensoring: Yapı üzerinde genişletilmiş sensoring sistemleri kullanılarak, vibrasyon, nem, gaz kaçağı gibi parametreler anlık olarak izlenmelidir.
  • Remote Monitoring (Uzaktan Izleme): Ulaşım sağlanamayan senaryolarda sistemlerin uzaktan izlenmesi ve kontrolu icin yedek bağlantı kanalları kurulmalı, VPN destekli altyapılar güvence altına alınmalıdır.

Malzeme Secimi ve Vibrasyon Azaltma Teknolojileri

Depreme karsi dayanimin artirilmasinda dogru malzeme secimi ve vibrasyon yutucu teknolojilerin entegrasyonu hayati oneme sahiptir.

  • Yuksek Elastisiteye Sahip Materyaller: Poliüretan, EPDM ve neopren gibi elastomer malzemeler, ekipman ayaklarinda vibrasyon soğurucu olarak kullanilir.
  • Sismik Izolatorler: Kritik cihazlarin altina yerlestirilen “lead rubber bearing” veya “friction pendulum” sistemleri, yer hareketini izole ederek sarsinti etkisini azaltir.
  • Kompozit ve Hafif Malzemeler: Geleneksel agir metal yapisal ekipmanlar yerine, karbon fiber ve kevlar takviyeli kompozitler tercih edilerek agirlik merkezleri dusurulur.
  • Kaplama ve Montaj Teknigi: Kimyasallara dayanikli, cizilmez, yansima yapmayan ve termal genlesme katsayisi dusuk malzemeler kullanilarak uzun omurlu sistemler kurulur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği1 Aralık 2025
25 Kasım 2025

Görünmeyen Buharla Gelen Sinsi Tehlike -Solventler

O Buhar Sandığınız Kadar Masum Değil…!!

Fabrikada çalışıyorsanız, bir tamirhanede boya kokladıysanız, matbaada ya da temizlik malzemeleriyle içli dışlıysanız… Solventlerle tanışmışsınız demektir. Bu maddeler; yüzey temizler, boya inceltir, yapıştırıcıları işler… Ancak aynı zamanda; nefesinizi kesen, başınızı döndüren, karaciğerinizi yoran, ve zamanla vücudunuzu sessizce zehirleyen düşmanlara dönüşebilir.

Peki ama bu görünmeyen tehlikeden nasıl korunacağız?

Solvent Nedir ve Nerede Karşımıza Çıkar?

Solventler, bir şeyi çözmek ya da inceltmek için kullanılan kimyasallardır.

En sık:

  • Boya ve vernik işlerinde
  • Temizlikte
  • Baskı makinelerinde
  • Yapıştırıcılarda
  • Oto tamircilerde
  • Kimya laboratuvarlarında
  • İlaç üretiminde karşımıza çıkar.

Genellikle sıvıdırlar ama hızla buhara dönüşerek fark etmeden ciğerlerinize dolabilir.

Vücuda Nasıl Girerler, Bizi Nasıl Etkilerler?

Solventler üç ana yoldan vücuda girer:

  1. Nefes yoluyla: En yaygın olanı. Uçucu buharları solumak, kimyasalı direkt kana karıştırmak gibidir.
  2. Deriyle temas: Derinizin yağı gider, kurur, çatlar. Kimyasal içeri sızar, farkında bile olmadan vücudunuza işler.
  3. Yutma (dolaylı): Elinizi yıkamadan yemek yerseniz, solventi de birlikte yemiş olursunuz.

Etkileri?

  • Baş ağrısı, halsizlik, mide bulantısı
  • Dikkat dağınıklığı
  • Ciltte egzama
  • Karaciğer-böbrek hasarı
  • Hatta bazıları KANSER yapar (örneğin benzen)!

Üstelik bu etkiler, hemen değil, günler, haftalar, hatta yıllar sonra ortaya çıkar.

Yasalar Ne Diyor? Ne Kadarına Tahammül Edebiliriz?

Türkiye’de işyerleri, “belirli bir kimyasal buharına ne kadar maruz kalınabileceğini” tanımlayan sınır değerlere uymak zorunda.

Bu sınırlar genellikle ppm (milyonda bir parça) ile ölçülür.

Bazı örnekler:

  • Benzen: 0,5 ppm’den fazlası kanser riski
  • Toluen: 20 ppm limit
  • Metanol: 200 ppm (göz ve sinir sistemi için risk)

Her işveren, çalışanlarının bu sınırları aşmaması için önlem almak zorundadır.

Tehlike Fark Edilmiyor – Bu Buhar Gözle Görünmez

Solventlerin tehlikesi çoğu zaman görünmez, kokusu bazen bile fark edilmez. Bu yüzden ölçüm şarttır.

İki tür ölçüm yapılır:

  • Ortam ölçümü: Ortamdaki buhar seviyesi belirlenir.
  • Kişisel maruziyet: Çalışanın soluduğu havadaki solvent seviyesi ölçülür.

Bunlara ek olarak, işçilerin idrar ve kan testleri ile de maruziyeti tespit edilebilir.

Kendini Korumak Mümkün mü? Elbette, ama Nasıl?
1. Zararlıyı Zararsızla Değiştir

Mümkünse daha az tehlikeli bir kimyasal kullan. Örneğin çok zehirli trikloretilen yerine, su bazlı bir temizleyici tercih edilebilir.

2. Temiz Hava Can Kurtarır
  • İşin yapıldığı yerde havalandırma şart.
  • Buharı kaynağında çeken lokal aspiratör kullanmak büyük fark yaratır.

3. Zamanla Yarışma: Daha Az Temas
  • İş süresini kısalt, sık sık mola ver.
  • Kimyasalla çalışan personeli rotasyonla değiştir.
  • Çalışma talimatlarını basit ve anlaşılır hale getir.

4. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)
  • Maske: Özellikle karbon filtreli (A tipi) maske kullanılmalı.
  • Eldiven: Nitril ya da neopren malzemeden olmalı.
  • Gözlük ve yüz siperi: Sıçrama riskine karşı.
  • Koruyucu giysi: Buhar geçirmez, kimyasala dayanıklı kumaş.

Unutma: Maske son çaredir, önce havayı temizle!

Eğitim ve Bilgilendirme Hayat Kurtarır

Solventle çalışan herkes şunları BİLMELİ:

  • Hangi solvent tehlikeli?
  • Ne zaman, ne kadar maruz kalınırsa risk başlar?
  • Etiketlerdeki semboller ne anlama gelir?
  • Kaza durumunda ne yapmalı?

Acil durumlarda:

  • Nefes almakta zorluk → temiz havaya çıkar.
  • Cilt teması → bol su ve sabunla yıka.
  • Göz teması → en az 15 dakika göz yıka.
  • Yutma → kusturma, su içirme yapmadan doktora git.

Bir Harita Gibi Düşün – Nerede Risk Varsa Orası Kırmızı Alan

İyi yönetilen işyerlerinde solventler için risk haritaları oluşturulur. Hangi solvent nerede, ne kadar kullanılıyor? Havalandırma yeterli mi? Hangi çalışan ne kadar etkileniyor?

Bu harita sayesinde yüksek riskli bölgeler belirlenip önlem alınabilir.

Yönetim Desteği Şart – Başta İrade Olmazsa Gerisi Boş

Bir işyerinde solventler kontrol altında tutulmak isteniyorsa:

  • Ölçümler düzenli yapılmalı
  • Raporlar tutulmalı
  • KKD stoğu eksiksiz olmalı
  • Çalışanlara periyodik sağlık taramaları uygulanmalı
  • Yönetici bilinçli olmalı, denetim sıkı tutulmalı

ISO 45001 gibi iş sağlığı sistemleri içinde bu süreçler yerleştirilmişse, iş kazaları da meslek hastalıkları da önlenebilir.

Görünmeyen Buhara Karşı Görünür Bir Direnç Şart

Solventler; işin kolayını sağlar ama sağlığı sessizce alır. Başta hiçbir belirti vermez. Ancak yıllar sonra nörolojik sorunlar, karaciğer iflası, kansere giden bir yol bırakır. Oysa bu tehlike; biraz eğitim, biraz ölçüm, biraz önlemle büyük oranda engellenebilir.

O buhar sadece buhar değil, alınan her nefes sağlığa bir yatırımdır ya da zarara bir tuğladır. Seçim, bilinçli davranan işyerlerinindir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Trikloroetilenin solunum etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0954611117304067

⭐️⭐️ Uzun süreli maruziyetten sonra seçili çözücülerin PMMA üzerindeki etkileri: tek taraflı NMR ve ATR-FTIR araştırmaları https://www.nature.com/articles/s40494-023-00881-z

⭐️⭐️ Temizlik ürünleri: Kimyaları, iç mekan hava kalitesi üzerindeki etkileri ve insan sağlığı üzerindeki etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412024004227

⭐️⭐️ Çözücüler ve sürdürülebilir kimya https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4685879/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni25 Kasım 2025
24 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – IV (Çalışanlara Yönelik Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları)

Deprem, önlenemez ancak etkisi azaltılabilir bir doğa olayıdır. Türkiye gibi aktif fay hatları üzerinde yer alan ülkelerde, sadece mühendislik çözümleri değil, aynı zamanda çalışanların bilinç düzeyi de hayati önem taşır. İşletmeler için bu gerçek, üretimin sürdürülebilirliği kadar çalışanların can güvenliğini de kapsayan geniş bir sorumluluk alanını ifade eder.

Depremin yalnızca bir “afet yönetimi” başlığı altında değil, aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliği sistematiği içinde ele alınması gerektiği fikrinden yola çıkarak hazırlandığım bu yazıda özellikle çalışanlara yönelik eğitim ve farkındalık çalışmaları; hayatta kalma, hızlı tahliye, doğru karar alma ve kriz sonrası toparlanma süreçlerinin belirleyici rol oynadığını vurgulamaya çalıştım.

Amacım, yalnızca yasal zorunluluklara değil, aynı zamanda hayati bir bilinç kültürüne işaret eden bu konunun, işletmelerin tüm kademelerinde etkin bir şekilde yer bulmasını sağlamaktır.

4. Çalışanlara Yönelik Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları
4.1. Genel Eğitimler (Zorunlu ve Yaygınlaştırılmış)
4.1.1. Deprem Bilinci ve Davranış Eğitimi
  • Deprem nedir, neden olur?
  • Türkiye ve özellikle İzmir’in deprem riski haritası
  • Depreme karşı kişisel ve kurumsal sorumluluklar
  • “Çök-Kapan-Tutun” tekniği uygulamalı gösterim
  • Ofis ortamında alınabilecek bireysel önlemler

4.1.2. Acil Durum Eylem Planı Eğitimi
  • İşyerine özel tahliye rotaları ve toplanma alanı bilgisi
  • Acil durum ekipleri tanıtımı
  • Gaz-elektrik-kimyasal güvenliği prosedürleri
  • Toplanma alanında davranış kuralları

4.1.3. Tahliye Eğitimi
  • Sesli uyarı sistemlerinin anlamı
  • Güvenli tahliye davranışları (panik yönetimi, engelli destekleme)
  • Merdiven, asansör, dar alan tahliyesi
  • Engelli ve hamile çalışanlar için özel senaryo eğitimi

4.1.4. İlkyardım ve Yaralı Müdahale Eğitimi (Uygulamalı)
  • En yaygın yaralanmalar (kırık, ezilme, kanama)
  • Deprem sonrası temel yaşam desteği
  • Kanama durdurma, turnike uygulaması
  • Sabitleme ve taşıma yöntemleri

5. Yangın Güvenliği Eğitimi
  • Deprem sonrası çıkabilecek yangınlara karşı risk değerlendirmesi
  • Yangın söndürücülerin kullanımı (uygulamalı)
  • Yangın kapıları ve yangın merdiveni bilgilendirmesi

4.2. Özel Hedef Grup Eğitimleri
4.2.1. Acil Durum Ekipleri için Gelişmiş Eğitim
  • Rol bazlı görev tanımları
  • Kriz anında liderlik ve koordinasyon eğitimi
  • Arama-kurtarma temel eğitimi
  • Telsiz/megafon/kilitleme cihazları kullanımı

4.2.2. Yöneticiler ve Orta Kademe Amir Eğitimi
  • Deprem sonrası çalışanları yönlendirme
  • Kurumsal iş sürekliliği farkındalığı
  • İSG sorumlulukları, yasal yükümlülükler
  • Psikolojik ilk yardım farkındalığı

4.2.3. Yeni İşe Başlayanlar için Oryantasyon Programı
  • Bina yapısal özellikleri ve risk noktalarının tanıtımı
  • Toplanma alanı uygulamalı gösterimi
  • İşbaşı öncesi deprem davranış eğitimi
  • Sıkça Sorulan Sorular (SSS) broşürü

4.3. Farkındalık Aktiviteleri ve İletişim
4.3.1. Yıl İçinde Planlanan Farkındalık Haftaları ve Etkinlikler
  • “Deprem Haftası” kapsamında bilgi stantları
  • AFAD veya belediyeden konuk konuşmacı
  • Simülasyon tırları ve çadır kurulumları
  • Ödüllü bilgi yarışmaları

4.3.2. Görsel Materyallerle Farkındalık
  • Kat koridorlarına ve odalara “Çök-Kapan-Tutun” afişleri
  • Acil çıkış yolu planlarının görünür yerlerde bulunması
  • Her çalışanın masasında “Deprem Anı Hatırlatma Kartı”

4.3.3. Dijital Eğitim ve Testler
  • E-öğrenme modülleri (videolu eğitimler, interaktif testler)
  • Mobil uygulamalarla tatbikat simülasyonu oyunlaştırması
  • Ayda 1 kısa dijital test ile hatırlatma

4.3.4. Ailelere Yönelik Bilgilendirme Broşürleri
  • Depremde işyerinde çalışan kişinin rolü nedir?
  • Evde alınacak önlemler için farkındalık broşürü
  • Çocuklara yönelik deprem bilinci içerikleri

IV. UYGULAMALI TATBİKATLARLA DESTEKLEME
1. Periyodik Tatbikatlar (Yılda en az 1 tam uygulama)
  • Tam zamanlı haberli/habersiz tatbikat
  • Senaryo bazlı uygulamalar (yaralı taşıma, yangın, gaz kaçağı)
  • Performans ölçümü ve geri bildirim formu

2. Tatbikat Gözlemci Geliştirme Eğitimleri
  • Tatbikatların değerlendirilmesi için yetkin personel eğitimi
  • Gözlem formu hazırlama, davranış analizi

V. PSİKOSOSYAL DESTEK ve DEPREM TRAVMASI EĞİTİMİ
1. Deprem Sonrası Psikolojik İlk Yardım Eğitimi
  • Korku, panik, şok belirtileri nasıl tanınır?
  • Çalışan destek hattı oluşturulması
  • Güvenlik, aidiyet ve moral destek adımları

2. Kriz Sonrası Geri Dönüş Psikolojisi Eğitimi
  • Deprem sonrası işe dönüş sürecinde yaşanabilecek sorunlar
  • Destekleyici yönetim yaklaşımları

VI. DEĞERLENDİRME VE GERİ BİLDİRİM
1. Eğitim Katılım ve Değerlendirme Formları
  • Her eğitim sonrası geri bildirim alınmalı
  • Uygulama becerileri kontrol edilmeli

2. Eğitim Raporları ve İSG Kurulu’na Sunum
  • Yıllık eğitim planı ve gerçekleşen eğitim faaliyet raporu hazırlanmalı
  • Tatbikat raporları kurul gündemlerine alınmalı

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bir firma için örnek olarak hazırlanmış basit – taslak eğitim programı aşağıdadır;

DEPREM RİSKİNE KARŞI EĞİTİM PROGRAMI
Amaç:

İşletme bünyesinde görev yapan tüm çalışanların, deprem öncesi, anı ve sonrasına ilişkin bilgi sahibi olmalarını, doğru davranış modellerini öğrenmelerini ve kriz yönetimi kültürü edinmelerini sağlamak.

I. EĞİTİM MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ
🔹 Modül 1: Deprem Bilinci ve Temel Afet Farkındalığı

Süre: 1 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar
İçerik:

  • Türkiye’nin deprem gerçeği ve fay hatları
  • Deprem çeşitleri ve etkileri
  • İş yerinde karşılaşılabilecek yapısal ve yapısal olmayan riskler
  • Afet-kriz kavramı farkı
  • Deprem mitleri ve doğru bilinen yanlışlar

🔹 Modül 2: Deprem Öncesi Hazırlık ve Önleyici Faaliyetler

Süre: 2 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar, teknik ekip
İçerik:

  • Deprem öncesi risk analizi nasıl yapılır?
  • İş ekipmanlarının sabitlenmesi
  • Kaçış yolları ve acil toplanma alanlarının tanıtımı
  • Kişisel deprem hazırlığı: Aile planları, acil durum çantası, iletişim zinciri
  • İşletmede mevcut acil durum planı tanıtımı

🔹 Modül 3: Deprem Anında Davranış Şekilleri

Süre: 1 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar
İçerik:

  • “Çök-Kapan-Tutun” tekniği ve varyasyonları
  • Ekip liderleri için hızlı karar alma ve yönlendirme protokolleri
  • Asansör, merdiven, üretim alanları gibi riskli bölgelerde davranış kuralları
  • Elektrik, gaz, kimyasal riskli bölgelerde deprem anı davranışları

🔹 Modül 4: Deprem Sonrası İlk Müdahale ve Tahliye

Süre: 2 saat
Katılımcılar: İlkyardım ekibi, arama-kurtarma ekibi, yöneticiler, gönüllüler
İçerik:

  • İlk değerlendirme: Yaralı tespiti ve acil müdahale
  • Tahliye planlarının uygulanması
  • Enkaz altında kalan kişilere yaklaşım prensipleri
  • Afet sonrası toplanma alanı düzeni
  • İletişim ve bilgi aktarımı zinciri
  • Kimyasal/yangın riski varsa yapılması gerekenler

🔹 Modül 5: Tatbikat ve Senaryo Tabanlı Eğitim

Süre: Yılda en az 1 kez – toplam 3 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar
İçerik:

  • Gerçek zamanlı deprem senaryosu uygulanması
  • Tahliye sürelerinin ölçülmesi
  • Ekipler arası koordinasyonun gözlemlenmesi
  • Tatbikat sonrası geri bildirim ve geliştirme önerileri
  • Liderlik refleksleri değerlendirmesi

II. EĞİTİM TAKVİMİ VE SÜREKLİLİK PLANI
Eğitim ModülüSıklıkSorumlu BirimÖlçme-Değerlendirme Yöntemi
Modül 1Yılda 1İSG Birimi / Eğitim SorumlusuÖn test – Son test
Modül 2Yılda 1Teknik Hizmetler + İSGGörsel sunum – Saha uygulaması
Modül 36 ayda 1Tüm birimlerUygulamalı gösterim
Modül 4Yılda 1Arama-Kurtarma + İlkyardımSimülasyon analizi
Modül 5Yılda 1+İSG + Üst YönetimTatbikat sonrası rapor

III. DESTEKLEYİCİ MALZEMELER VE YÖNTEMLER
  • Eğitim Videoları: Mobil uygulamalar veya intranet üzerinden erişilebilir
  • El Broşürleri: Çalışanlara dağıtılacak kısa bilgiler
  • QR Kodlu Afişler: Kaçış yolları, toplanma alanları ve acil numaraları içeren
  • Mini Simülasyonlar: VR destekli öğrenme ortamları (isteğe bağlı)
  • Görsel Haritalar: Kat planlarında riskli alanların işaretlendiği dijital haritalar

IV. ÖLÇME VE İZLEME KRİTERLERİ
  • Katılım oranları
  • Ön test – son test başarı karşılaştırması
  • Tatbikat sonrası değerlendirme raporları
  • Gözlem formları ve lider geri bildirimleri
  • Eğitim memnuniyet anketleri
  • Acil durumda görevli ekiplerin bireysel puanlamaları

Deprem, saniyeler içinde yaşanır; ancak hazırlık, bilinç ve organizasyon aylar, hatta yıllar süren sistematik bir çabanın ürünüdür. Bu nedenle işletmelerin deprem riskine karşı alacağı en stratejik önlem, sadece yapısal güvenliği sağlamakla kalmayıp, çalışanların davranışsal güvenliğini de inşa etmektir. Çünkü bir işletmenin kriz anındaki refleksi, eğitimle şekillenmiş insan kaynağının tepkileriyle belirlenir.

Bilgi ile pekiştirilmiş her davranış, panik zincirini kıran bir halkadır. Tatbikatla prova edilmiş her senaryo, gerçek bir afette hayat kurtaran bir otomatik tepkiye dönüşür. Unutulmamalıdır ki, deprem anında saniyeler içinde verilen kararlar, yıllarca süren planlamaların kalitesini test eder.

Bu bağlamda çalışanlara yönelik eğitim ve farkındalık çalışmaları, bir yasal zorunluluktan öte; işletmenin sürdürülebilirliği, itibarı ve en önemlisi insan hayatı için vazgeçilmez bir yatırımdır.
Depreme hazırlıklı işletmeler inşa etmek, önce bilinçli bireyler yetiştirmekle başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Makaleler24 Kasım 2025
19 Kasım 2025

Makine Güvenliğinde Tasarımın Gücü

Riskleri Dizayn İle Yok Etmeli

Makine güvenliğini sağlamak, sadece muhafazalarla sınırlı bir mühendislik çözümü değildir. Güvenliğin temeli, daha makine tasarım sürecinin ilk çizgilerinde atılır.

Makine imalatçılarına ve iş güvenliği profesyonellerine “doğası gereği güvenli tasarım” kavramını, temel prensipleriyle hatırlatalım

🔧 🔧 🔧
Doğası Gereği Güvenli Tasarım Nedir?

Makine üretiminin kalbinde yer alan bu yaklaşım, riskleri daha ortaya çıkmadan yok etmeyi hedefler. Bu, en etkili güvenlik katmanıdır. ISO 12100:2010 standardında da belirtildiği gibi, tasarımcılar bu aşamada tehlikeyi ortadan kaldırmak veya minimuma indirmek için:

  • Mekanik parçaları yeniden konumlandırmalı,
  • Tehlikeli bölgelerdeki müdahale ihtiyacını azaltmalı,
  • Tüm keskin kenarları, sivri çıkıntıları, pürüzlü yüzeyleri tasarımdan çıkarmalıdır.

Kural basit: Eğer bir riski tasarım düzeyinde ortadan kaldırabiliyorsan, ileride koruyucu kullanmana gerek kalmaz.

⚙️ ⚙️ ⚙️
Mühendislikten Önce Güvenlik

Bir pres makinesi düşünün.

  • Operatörün elinin çeneye girmesini fiziksel olarak imkânsız kılan bir konumlandırma,
  • Ya da döner parçalara uzanmayı engelleyen mil yerleşimi…

İşte bu müdahaleler, gerçek güvenliğin başladığı yerdir.

Her mühendislik çözümünde, “Tehlike burada mı doğuyor? Bunu tamamen kaldırabilir miyim?” sorusu sorulmalıdır.

📊 📊 📊
İş Kazası Verileri Ne Diyor?

2003-2005 yılları arasında AB’de makineyle ilişkili 500’den fazla ölümcül kaza meydana geldi. Üstelik 2005’te, sadece bu alanda 170.000’den fazla iş günü kaybına neden olan kaza raporlandı.

Bu tablo, güvenli tasarımın kâğıt üzerinde kalmaması gerektiğinin acı bir göstergesidir.

✅ ✅ ✅
Uygulama Örnekleri
  • Kesme makinası: Bıçağın konumu, kol erişiminin dışında olacak şekilde tasarlanmalıdır.
  • Konveyör sistemleri: Tersine dönme ihtimali göz önüne alınarak hız ve yön sınırlayıcılar entegre edilmelidir.
  • Kalıp makineleri: Kalıp bölgesi operatörün müdahale edemeyeceği kadar derin yerleştirilebilir.

Tasarım ve Üretime

Tasarım sürecine ne kadar erken dahil olursan, o kadar fazla riski doğmadan engellemiş olursun. Sahadaki sorunlar, masadaki çizimde çözülür. Makine üreticilerine bu farkındalığı aşılamak, senin görevin.

Gelecek yazıda, “Emniyet Tedbirleri ve Muhafaza Sistemleri”ni konuşacağız. Çünkü her riski tasarımla çözemeyiz ama çözülemeyeni etkisizleştirmeyi iyi bilmeliyiz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği19 Kasım 2025
17 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – III (Acil Durum Planlaması ve Tatbikatlar)

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri yazımın – çalışmamın üçüncü bölümünü değerlendirmenize sunuyorum…

Deprem gibi ani ve yüksek yıkım potansiyeline sahip doğal afetler, yalnızca yapısal hasara değil, aynı zamanda ciddi iş gücü kayıplarına ve uzun süreli işletme kesintilerine yol açabilir. Bu nedenle afetlere karşı hazırlıklı olmak, yalnızca mühendislik çözümleriyle sınırlı kalmamalı; aynı zamanda etkin bir acil durum yönetim sistemiyle desteklenmelidir. Özellikle iş sağlığı ve güvenliği (İSG) perspektifinden bakıldığında, acil durum planlaması ve düzenli tatbikatlar, risklerin kontrolü kadar önleyici tedbirlerin sürdürülebilirliğini de sağlar.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bağlı yönetmelikler, işverenleri, çalışanları olası acil durumlara karşı koruyacak önlemleri almaya, Acil Durum Planı hazırlamaya, eğitimleri gerçekleştirmeye ve tatbikatları düzenli olarak uygulamaya yasal olarak zorunlu kılmaktadır. Bu yükümlülük, sadece belgelendirme düzeyinde değil, aynı zamanda sahada uygulanabilir, ölçülebilir ve sürekli geliştirilebilir bir sistem kurmayı zorunlu kılar.

Deprem riskine özel olarak tasarlanmış acil durum planlarının nasıl oluşturulması gerektiğini, ekiplerin nasıl yapılandırılacağını, iletişim ve tahliye sistemlerinin nasıl kurgulanacağını ve tüm bu sürecin tatbikatlarla nasıl test edilip iyileştirileceğini ele aldığım bu yazının siz İş güvenliği uzmanları, İSG kurulları ve işletme yöneticileri için afet anında kaosu azaltan, yaşam kurtaran ve iş sürekliliğini sağlayan bir katkı olmasını temenni ediyorum.

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

3. Acil Durum Planlaması ve Tatbikatlar
A – Acil Durum Planlaması
A – 3.1. Hazırlık Aşaması
a. Risk Analizi ve Tehlike Değerlendirmesi
  • Bina deprem riski analizi (zemin etüdü, yapı statiği)
  • Yapısal olmayan tehlikelerin (mobilya, makine, raf) belirlenmesi
  • Çalışan sayısı, kat planları, engelli çalışanların varlığı gibi faktörler değerlendirilir

b. Acil Durum Ekipleri Oluşturulması
  • İlkyardım Ekibi
  • Yangınla Mücadele Ekibi
  • Tahliye ve Kurtarma Ekibi
  • Koordinasyon Ekibi

Her ekibin görev tanımları yazılı olarak belirlenmeli ve personele bildirilmelidir.

c. Kritik Personelin ve Prosedürlerin Belirlenmesi
  • Makine operatörleri, güvenlik, BT personeli, kimyasal sorumluları
  • Kritik dokümantasyonun dijital yedeklenmesi

d. Toplanma Alanı Planlaması
  • Açık alanda güvenli, işaretli ve tabela ile gösterilen alanlar
  • Engelli bireylerin tahliyesine uygun rota ve yardımcı personel planlaması

A – 3.2. Planın Hazırlanması
a. Acil Durum Prosedürleri Yazımı
  • Deprem anında yapılacaklar (çök-kapan-tutun, gaz-elektrik kapatma)
  • Tahliye prosedürü
  • Yaralı tahliyesi ve ilk yardım süreci
  • Acil durum iletişim planı

b. İletişim Zinciri Oluşturulması
  • Acil numaralar listesi (AFAD, 112, itfaiye, OSGB, bina yöneticisi)
  • İç iletişim için telsiz, megafon, telefon zinciri

c. Kaynak ve Malzeme Planlaması
  • Acil durum kitleri (el feneri, ilk yardım seti, megafon, battaniye)
  • Gaz kesici otomatik valf, yangın tüpleri, alarm sistemleri
  • Alternatif enerji (jeneratör)

A – 3.3. Eğitim ve Bilgilendirme
a. Personel Eğitimi
  • Depremde hayatta kalma davranışları (çök-kapan-tutun)
  • Tahliye yolları ve toplanma alanı bilgisi
  • Ekip görev tanımları eğitimi
  • İlk yardım ve yangın söndürme eğitimi (sertifikalı)

b. Yazılı Bilgilendirme
  • Her çalışan için kişisel acil durum bilgi kartı
  • Asılan yönlendirme tabelaları ve kat planları
  • Giriş-çıkış noktalarında görsel materyaller

📗 📗 📗

B. Tatbikatlar – Detaylı Uygulama Planı
B – 3.1. Tatbikat Türleri
a. Masa Başında Planlama Tatbikatı
  • Acil durum senaryosu üzerinden yöneticiler ve acil durum ekiplerinin uygulamalı masa başı simülasyonu

b. Kısmi Tatbikat
  • Sadece yangın veya sadece tahliye gibi belirli senaryo uygulamaları

c. Tam Tatbikat (Deprem + Yangın + Tahliye + Yaralı Müdahale)
  • Gerçek saatli, sürpriz senaryolu
  • Çalışanların tamamını kapsayan en az yılda 1 defa uygulanan geniş kapsamlı tatbikat

B – 3.2. Tatbikat Planlama Süreci
a. Senaryo Hazırlığı
  • Deprem + yangın + gaz kaçağı + yaralanma gibi kombinasyonlar
  • Kapsayıcı ve gerçekçi içerik

b. Tatbikat Zamanlaması ve Duyurusu
  • Tüm çalışanlara duyurulmalı, sürpriz uygulama yapılacaksa üst düzey onay alınmalı
  • İşin durdurulacağı süre belirlenmeli

c. Tatbikat Gözlemcileri ve Değerlendirme Formları
  • Dış gözlemciler veya İş Güvenliği uzmanları not tutmalı
  • Her ekibin performansı izlenmeli

d. Tatbikat Sonrası Değerlendirme ve İyileştirme Planı
  • Tespit edilen eksikler yazılı hale getirilmeli
  • İyileştirme eylem planı oluşturulmalı (süre, sorumlu kişi, kaynak)

B – 3.3. Periyotlar ve Kayıtlar
Tatbikat TürüSıklıkZorunluluk
Masa Başı TatbikatYılda 2 kezTavsiye
Kısmi Tahliye Tatbikatı6 ayda birTavsiye
Tam Acil Durum TatbikatıYılda en az 1 kez (zorunlu)Zorunlu
Eğitim Geri BildirimleriHer eğitim sonrasıZorunlu
Gözlem ve DeğerlendirmeHer tatbikat sonrasıZorunlu

Tatbikatlara ilişkin katılım listeleri, fotoğraflar, değerlendirme formları ve gözlemci raporları dosyalanmalı ve denetime hazır tutulmalıdır.

📘 📘 📘

Ek Belgeler ve Gereklilikler
  • ✔️ Acil Durum Planı ve Ekleri (harita, telefon zinciri, görev tanımları)
  • ✔️ Tatbikat Değerlendirme Formları
  • ✔️ Yönlendirme Tabelaları Kontrol Formu
  • ✔️ Sabitleme Listeleri (yapısal olmayan riskler için)
  • ✔️ Deprem Sonrası İş Sürekliliği Planı

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Makaleler17 Kasım 2025
10 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – II (Risk Değerlendirmesi – Yapısal ve Yapısal Olmayan Tedbirler)

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri yazımın – çalışmamın ikinci bölümünü değerlendirmenize sunuyorum…

Deprem, Türkiye gibi sismik olarak aktif bölgelerde bulunan ülkelerde kaçınılmaz bir doğal afettir. Ancak etkilerinin yıkıcı olup olmayacağı, yalnızca yer hareketlerinin şiddetine değil, aynı zamanda yapıların tasarımı, kullanılan malzemeler, işletme içi organizasyon ve afet öncesi alınan tedbirlere bağlıdır.

Bu bağlamda, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamaları kapsamında deprem riskine yönelik proaktif yaklaşım geliştirmek, hem çalışan güvenliğini sağlamak hem de işletme sürekliliğini korumak açısından hayati önem taşımaktadır.

Bu çalışmada, işletmelerin deprem riskine karşı alması gereken önlemler iki ana başlık altında değerlendirilmiştir: yapısal tedbirler ve yapısal olmayan tedbirler.

Yapısal tedbirler, bina dayanımı, statik bütünlük ve mühendislik sistemlerine dair düzenlemeleri içerirken;

Yapısal olmayan tedbirler, ofis düzenlemeleri, ekipman sabitlemeleri, acil durum planları ve çalışan eğitimi gibi insani ve organizasyonel unsurları kapsamaktadır.

Her iki grup önlem de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile paralel olarak, işletmelerin risk değerlendirme yükümlülüğü çerçevesinde ele alınmalıdır.

Siz, iş güvenliği profesyonelleri, teknik yöneticiler ve acil durum ekiplerinin deprem riskinin iş yeri ölçeğinde sistematik olarak analiz edilmesini, önlenebilir kayıpların en aza indirilmesini ve çalışanların hayatının korunmasını desteklemenize katkı vermeyi amaçladığım bu yazının çalışmalarınızda faydalı olmasını temenni ediyorum

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

2. Risk Değerlendirmesi – Yapısal ve Yapısal Olmayan Tedbirler
2.1. Risk Değerlendirmesi
2.1.1. Tehlike Belirleme
  1. Zemin Tehlikeleri:
    • Aktif fay hatlarına olan mesafe
    • Zemin yapısının sıvılaşma riski
    • Yer altı su seviyesi
    • Heyelan eğilimi olan bölgeler
  2. Yapısal Tehlikeler:
    • Binaların inşa yılı ve yapı statiği
    • Betonarme yapı kontrolü
    • Kolon-kiriş bağlantı sağlamlığı
    • Sonradan eklenen katlar ve yapı değişiklikleri
  3. Yapısal Olmayan Tehlikeler:
    • Sabitlenmemiş raf, dolap, makineler
    • Cam bölmelerin kırılma riski
    • Asma tavan, aydınlatma elemanları
    • Yangın, elektrik ve gaz sistemleri
  4. Operasyonel Tehlikeler:
    • Çalışanların yoğun bulunduğu alanlar
    • Depolanan tehlikeli kimyasallar
    • Gaz ve yanıcı madde sistemleri
    • Yüksek sıcaklık veya basınçta çalışan sistemler

2.1.2. Risk Analizi
  • Her tehlike için:
    • Olasılık (deprem meydana gelme sıklığı)
    • Şiddet (olası zarar düzeyi)
    • Etkilenen kişi sayısı
    • Maruziyet süresi ve sıklığı

2.1.3. Mevcut Önlemlerin Değerlendirilmesi
  • Yangın algılama sistemleri
  • Tahliye planı
  • Eğitimler
  • Deprem ekipmanları (el feneri, ilk yardım çantası, megafon)

2.1.4. Risklerin Derecelendirilmesi
  • Yüksek, Orta, Düşük risk sınıflandırması
  • Öncelik sırasına göre eylem planı

2.1.5. Risk Azaltıcı Önlemlerin Planlanması
  • Hangi yapısal güçlendirmeler yapılacak?
  • Hangi ekipman sabitlenecek?
  • Hangi eğitimler verilecek?
  • Ne zaman tatbikat yapılacak?

2.2.Yapısal ve Yapısal Olmayan Tedbirler
2.2.1. Yapısal Güvenlik Tedbirleri
  1. Statik Değerlendirme:
    • Yetkili mühendislik firmalarına bina dayanım analizi yaptırılmalı.
    • Taşıyıcı sistemlerin güçlendirme gereksinimleri belirlenmeli.
    • Riskli yapı raporuna göre tahliye veya yenileme kararı verilmeli.
  2. Kolon-Kiriş Güçlendirme:
    • Karbon fiber, çelik kılıf gibi tekniklerle desteklenmeli.
    • Donatı eksikliği varsa, enjeksiyon sistemleri kullanılmalı.
  3. Zemin İyileştirme:
    • Sıvılaşma riskine karşı zemin enjeksiyonu
    • Jet grout veya kazıklı temel sistemleri önerilmeli
  4. Deprem İzolatörleri:
    • Yeni yapılarda sismik izolatör kullanımı
    • Kritik bölümlerde sarsıntı sönümleyici sistemler kurulması

2.2.2. Yapısal Olmayan Tedbirler
  1. Ekipman ve Mobilya Sabitleme:
    • Tüm dolap, raf, makineler duvara veya zemine sabitlenmeli
    • Üstü açık raf sistemleri sınırlandırılmalı
    • Ağır ekipmanların devrilme önleyicileri kullanılmalı
  2. Tavan ve Aydınlatma Kontrolleri:
    • Asma tavanlar sismik bağlantılarla güçlendirilmeli
    • Projektör, lamba, klima üniteleri sarsıntıya karşı özel kanca sistemleriyle takılmalı
  3. Cam ve Pencereler:
    • Film kaplamalarla camların dağılması önlenmeli
    • Pencerelerde güvenlik kilitleri veya koruyucu ızgaralar kullanılmalı
  4. Kimyasal ve Yanıcı Maddelerin Korunması:
    • Raflı sistemlerde devrilmeye karşı kelepçeler
    • Tehlikeli kimyasallar ayrı bölmelerde, kilitli dolaplarda tutulmalı
    • Gaz sistemlerinde deprem sensörlü otomatik kesici valfler olmalı
  5. Acil Durum Malzemeleri:
    • Yangın söndürücüler, el fenerleri, telsizler her katta ulaşılabilir olmalı
    • İlk yardım çantaları düzenli kontrol edilmeli

2.2.3. Tahliye ve Toplanma Altyapısı
  1. Tahliye Yolları:
    • Engellenmemiş, aydınlatmalı ve yön levhalı olmalı
    • Yangın kapıları otomatik kapanmalı ama kilitlenmemeli
  2. Toplanma Alanları:
    • Bina dışı açık alanlar olmalı, tabela ile gösterilmeli
    • Herkese yerini bilinir hale getirmek için eğitim verilmeli
  3. Acil Durum Haberleşme:
    • Deprem sonrası mobil hatların çalışmaması olasılığına karşı telsiz sistemleri
    • Personel listeleri, iletişim bilgileri güncel tutulmalı

2.2.4. Deprem Sonrası İş Sürekliliği Hazırlıkları
  • Kritik belgelerin dijital yedeklenmesi
  • Uzaktan erişim sistemlerinin kurulması
  • Üretim makineleri ve kritik yazılımlar için sigorta kapsamı ve yedekleme planları

📚 📚 📚

Ekstra Öneriler
  • Tatbikat Takvimi: Yılda en az bir kez deprem senaryosu içeren acil durum tatbikatı
  • Eğitim Planı: Yeni başlayanlara oryantasyon + yılda 1 kez tazeleme eğitimi
  • Periyodik Gözlem Formları: Yapısal olmayan risklerin aylık kontrolü için kontrol listesi

Deprem gerçeğiyle yaşamak zorunda olan bir coğrafyada, işletmelerin bu riski göz ardı etmesi yalnızca hukuki ve mali yükümlülükler açısından değil, etik ve vicdani sorumluluklar bakımından da kabul edilemez bir ihmaldir. Deprem anında yaşanabilecek can ve mal kayıplarının çoğu, önceden alınabilecek makul ve uygulanabilir önlemlerle engellenebilir.

İşletmelerin İSG kapsamında yapacağı risk değerlendirmesi, yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda çalışanların güvenliği ve üretim süreçlerinin sürdürülebilirliği için stratejik bir adımdır. Bu bağlamda, yapısal bütünlükten masa altındaki dolapların sabitlenmesine kadar her detayın dikkate alındığı bütünsel bir yaklaşım benimsenmelidir.

Unutulmamalıdır ki, bir işletmenin afetlere karşı dirençliliği, sadece mimari sağlamlığıyla değil, aynı zamanda çalışanlarının bilinç düzeyi ve yönetsel hazırlığıyla şekillenir.

Bu nedenle İSG profesyonellerinin sorumluluğu, yalnızca teknik önlemleri değil, aynı zamanda kurumsal kültürün risk odaklı dönüşümünü de kapsamalıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Makaleler10 Kasım 2025
3 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – I (Yasal ve Organizasyonel Tedbirler)

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri yazımın – çalışmamın birinci bölümünü değerlendirmenize sunuyorum…

Türkiye aktif fay hatları üzerinde yer alması nedeniyle yüksek deprem riski taşıyan bir ülke. Bu nedenle, ülkemizdeki işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği (İSG) kapsamında deprem öncesi, sırası ve sonrası alınması gereken önleyici ve koruyucu tedbirleri çok ayrıntılı şekilde uygulaması hayati önem taşır.

Aşağıda işletmelerin İSG perspektifiyle almaları gereken ayrıntılı deprem tedbirleri, yasal yükümlülükler, eğitim, altyapı, acil durum planlaması ve personel yönetimi gibi başlıklar altında detaylandırılmıştır:

🏛️ 🏛️ 🏛️
1. Yasal ve Organizasyonel Tedbirler
✔️ 1.1. Yasal Uyum
🏛️ 1.1.1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Bu yasa, Türkiye’de tüm kamu ve özel sektör işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili yükümlülükleri tanımlar.

İşverene düşen yükümlülükler:

  • Risk değerlendirmesi yapmak (Madde 10)
  • Acil durum planı hazırlamak (Madde 11)
  • İlk yardım, yangınla mücadele, tahliye ve benzeri acil durum organizasyonunu kurmak
  • Çalışanları bilgilendirmek ve eğitmek (Madde 16)
  • İş sağlığı ve güvenliği hizmeti almak (işyeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanı görevlendirmek)

🛑 Deprem, doğrudan “acil durum” olarak tanımlandığı için işverenin tüm bu önlemleri alma zorunluluğu vardır.

📄 📄 📄

1.1.2. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Yönetmeliği
  • Binaların yapısal güvenliği, tahliye yolları, toplanma alanları, acil aydınlatma ve yönlendirme sistemleri gibi konular düzenlenir.
  • Deprem bölgesindeki işletmeler, yapı ruhsatlarının ve kullanım izinlerinin bu yönetmeliğe uygun olmasına dikkat etmelidir.

🧯 🧯 🧯

1.1.3. Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik

Deprem, yangın, gaz kaçağı, kimyasal sızıntı gibi durumları kapsar.

Bu yönetmeliğe göre:

  • Deprem riskine özgü acil durum eylem planı hazırlanmalı,
  • Acil durum ekipleri kurulmalı (ilkyardım, arama-kurtarma, yangın),
  • Yılda en az bir kez tatbikat yapılmalı,
  • Planlar ve görevlendirmeler yazılı olarak belgelenmeli.

🏗️ 🏗️ 🏗️

1.1.4. Deprem Yönetmeliği (Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve Ekleri)

İşyeri binaları ve eklentileri için:

  • Deprem dayanıklılığı raporu istenebilir.
  • Riskli yapıların tespiti ve güçlendirilmesi gerekir.
  • İzmir gibi 1. derece deprem bölgelerinde, bu raporların olmaması ağır idari ve cezai sorumluluklara neden olabilir.

📌 📌 📌

1.1.5. İşyeri Tehlike Sınıfı ve İSG Profesyoneli Atamaları
  • Az Tehlikeli, Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan tüm işletmelerde yönetmeliğe uygun sınıfta (C-B-A) İş Güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi görevlendirilmesi yasal zorunluluktur.
  • Bu profesyonellerin görev tanımları içinde doğal afetlere hazırlık da bulunur.

📋 📋 📋

1.1.6. İşyeri Risk Değerlendirme Yönetmeliği

İşverenin, faaliyet alanı ve bölgesine göre doğal afetleri (örneğin deprem) risk etkeni olarak değerlendirmesi zorunludur.

Risk Değerlendirmesinde aşağıdakiler yer almalıdır:

  • Yapı güvenliği
  • Deprem sırasında devrilme/çökme riski olan ekipmanlar
  • Elektrik-gaz-patlama riskleri
  • Tahliye süreleri
  • Toplanma alanlarının erişilebilirliği
  • Engelli çalışanların durumu

🧾 🧾 🧾

1.1.7. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Yönetmeliği
  • İşyerinin bulunduğu binanın depreme dayanıklı olması gereklidir.
  • Belediyeler ruhsat vermeden önce bu uygunluğu teknik raporlarla denetleyebilir.

🧑‍⚖️ 🧑‍⚖️ 🧑‍⚖️

1.1.8. Yasal Sorumluluklar ve Cezai Yaptırımlar
  • Deprem sonrası yaşanacak iş kazalarında veya can kaybında, alınmayan önlemler belgelenirse:
    • İşveren hakkında TCK 85 (taksirle yaralama) ve TCK 81 (taksirle ölüm) hükümleri uygulanabilir.
    • SGK’ya bildirilmeyen risk değerlendirmesi ve planlar varsa, idari para cezaları uygulanır.

📈 📈 📈

1.1.9. İSG Kayıt ve Belgelendirme Yükümlülükleri
  • Deprem tatbikatları, eğitimler, ekip görevlendirmeleri, plan ve raporlar kayıt altına alınmalı.
  • Denetimlerde sunulmak üzere iş güvenliği dosyasında saklanmalı.

📊 📊 📊

1.1.10. Yasal Uyumun Kurumsal Faydaları
  • Denetimlerde “hazırlıklı işletme” puanı alarak prestij sağlar.
  • Afet sonrası iş sürekliliği sağlar.
  • Çalışanların güven duygusunu artırır, moral motivasyonu yükseltir.
  • SGK ve yargı süreçlerinde cezai yükümlülüklerden korur.

✔️ 1.2. İSG Kurulunun Deprem Riskine Karşı Görevleri

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Kurulu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik kapsamında kurulması zorunlu olan ve işyerinde İSG faaliyetlerinin planlanmasını, denetlenmesini ve iyileştirilmesini sağlayan yasal bir organdır.

1.2.1. Deprem Risk Analizi ve Acil Durum Planlamasına Katkı Sağlamak
  • Deprem riskiyle ilgili risk değerlendirmesi çalışmasının yapılmasını sağlar.
  • Depreme özgü acil durum planlarının (tahliye, toplanma alanı, acil ekip görevleri) hazırlanmasını denetler.
  • Binaların statik yapı analizleri yapılıyor mu diye kontrol eder; gerekli görülen takviye ve güçlendirme önerilerini gündeme taşır.

📌 📌 📌

1.2.2. Deprem Acil Durum Eylem Planlarının Oluşturulması
  • İşyerinde görevli acil durum ekiplerinin belirlenmesini sağlar (yangın, ilkyardım, kurtarma, tahliye).
  • Acil durum senaryolarının içine deprem özel senaryolarını dahil eder.
  • Toplanma alanları ile ilgili yönlendirme levhaları, ulaşım yolları, aydınlatmalar, tahliye rotalarının sürekli kontrolünü sağlar.

🎗️ 🎗️ 🎗️

1.2.3. Eğitim ve Farkındalık Faaliyetleri Yürütmek
  • Tüm çalışanlara yönelik deprem farkındalık eğitimleri verilmesini sağlar.
    • Güvenli davranışlar (çök-kapan-tutun),
    • Bina içinde güvenli alanların seçimi,
    • Deprem anı ve sonrası yapılacaklar.
  • Acil durum ekipleri için özel, uygulamalı tatbikatlar ve görev tanımlı eğitimlerin periyodik olarak yapılmasını organize eder.

🧯 🧯 🧯

1.2.4. Deprem Tatbikatlarını Planlamak ve İzlemek
  • En az yılda bir kez deprem tatbikatı yapılmasını önerir ve takip eder.
  • Tatbikat sonrası gözlemlerle iyileştirme önerileri geliştirir.
  • Toplanma alanına varış süresi, panik seviyesi, tahliye sırasındaki aksaklıklar gibi konuları raporlar.

👀 👀 👀

1.2.5. Yapısal ve Yapısal Olmayan Tehlikelerin Belirlenmesini Sağlamak
  • Binada devrilebilecek makineler, raflar, panolar, cam yüzeyler gibi yapısal olmayan tehlikeleri tespit ettirir.
  • Sabitleme, koruma bariyeri, raf sabitleyici, yangın önleyici sistem kontrolü gibi teknik önlemleri gündeme alır.
  • Asma tavan, aydınlatma elemanları, elektrik panoları gibi düşme riski olan parçaların kontrolünü düzenli hale getirir.

🔥 🔥 🔥

1.2.6. Deprem Sonrası Müdahale Planlarını Geliştirmek
  • Deprem sonrası iletişim zinciri, görev dağılımı, ilk müdahale ve hasar tespit görevlerinin tanımlanmasını sağlar.
  • İlk yardım dolaplarının, arama kurtarma malzemelerinin düzenli kontrol edilmesini gündeme alır.
  • Deprem sonrası personel yoklaması, yaralı ve kayıp tespiti gibi prosedürleri içeren yazılı planları oluşturur.

🎯 🎯 🎯

1.2.7. Depremle İlgili Malzeme, Ekipman ve Altyapı Kontrolünü Denetlemek
  • Acil durum çantaları, el fenerleri, megafonlar, telsizler, çadırlar ve içme suyu gibi malzemelerin işyerinde bulunup bulunmadığını denetler.
  • Bu malzemelerin erişilebilir, düzenli ve çalışanlarca bilinir olmasını sağlar.
  • Jeneratörlerin, acil aydınlatmaların, yangın sistemlerinin ve asansörlerin deprem anında otomatik kapanma sistemlerinin kontrolünü takip eder.

🏵️ 🏵️ 🏵️

1.2.8. İş Sürekliliği Planlamasında Destek Sağlamak
  • İşletmenin deprem sonrası ne kadar sürede faaliyet gösterebileceğiyle ilgili analizlerin yapılmasını önerir.
  • Kritik üretim süreçlerinin yedeklenmesi, veri yedekleme, uzaktan erişim sistemleri gibi iş sürekliliği adımlarının planlanmasını destekler.
  • Çalışanların psikolojik etkilenmelerine karşı destek sistemleri kurulmasını önerir (psikolojik ilk yardım gibi).

♟️ ♟️ ♟️

1.2.9. Kurumsal Sorumluluk ve Yasal Uyum Takibi
  • İşverenin 6331 sayılı kanun kapsamında deprem riskine karşı yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izler.
  • Belediyelerden veya yapı denetim firmalarından alınması gereken risk raporları, zemin etütleri ve bina güvenlik belgeleri konularında hatırlatmalar yapar.
  • Yılda en az bir kez kurula özel olarak “deprem hazırlıkları gündemiyle” toplanılmasını önerir.

🔆 🔆 🔆

1.2.10. Çalışanların Katılımını ve Geri Bildirimini Sağlamak
  • Çalışanlardan gelen depremle ilgili tehlike bildirimlerini değerlendirir.
  • Binalarda hissedilen sarsıntılar, çatlak gözlemleri gibi konularda çalışanların gözlemlerini kayıt altına aldırır.
  • Depremle ilgili anketler, öneri kutuları, kurum içi eğitim forumları düzenlenmesini destekler.

🎯 🎯 🎯

Kurulun Deprem Görevlerini Sürdürmek İçin Ek Araçlar
  • 📊 Aylık Deprem Takip Çizelgesi (önlemler ve kontroller için)
  • 🗂️ Acil Durum Görev Kartları (kişiye özel sorumluluk dağılımları)
  • 📷 Görsel Risk Haritaları (riskli alanların işaretlendiği planlar)
  • 📋 Tatbikat Gözlem ve Değerlendirme Formları
  • 📚 Eğitim Kayıt Defteri (katılım, süre, içerik takibi)

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği3 Kasım 2025
28 Ekim 2025

Solvent Maruziyeti Yönetimi

Solvent Maruziyeti Yönetimi – İş Sağlığı ve Güvenliğinde Stratejik ve Teknik Yaklaşım

Endüstriyel üretim süreçlerinin vazgeçilmez bileşenlerinden biri olan solventler; temizlik, seyreltme, çözücü veya ekstraksiyon gibi işlevlerle çok geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Ancak bu kimyasal maddeler, işyerlerinde ciddi iş sağlığı ve güvenliği (İSG) riskleri doğurur. Özellikle solunum yoluyla, deri temasıyla ya da oral yolla vücuda alındığında, solventler hem akut hem de kronik toksik etkilere yol açabilir.

Solvent maruziyetinin İSG kapsamında nasıl yönetilmesi gerektiğini; teknik, mevzuat ve stratejik açıdan birlikte inceleyelim.

Solventlerin Sınıflandırılması ve Tehlike Kaynakları

Solventler genel olarak iki ana gruba ayrılır:

  • Organik solventler: Toluen, ksilen, aseton, metanol, benzen, trikloretilen gibi karbon bazlı çözücüler.
  • İnorganik solventler: Amonyak, sülfürik asit gibi su bazlı çözücüler.

Bu kimyasallar genellikle şu iş ortamlarında maruziyet riski doğurur:

  • Boya ve vernikleme atölyeleri
  • Yüzey temizleme ve metal işleme sanayii
  • Baskı ve matbaa işletmeleri
  • Yapıştırıcı üretimi ve kullanımı
  • Laboratuvar ortamları
  • Petrokimya ve ilaç endüstrisi

Maruziyet Yolları ve Sağlık Etkileri

a. Solunum Yolu (İnhalasyon): En yaygın maruziyet yoludur. Uçucu solvent buharlarının solunması, akciğer yoluyla doğrudan kana geçiş sağlar. Belirtiler: Baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, solunum depresyonu.

b. Deri Teması: Yağ çözücü özelliği nedeniyle ciltte kuruma, dermatit, irritasyon ve sistemik emilimle karaciğer/böbrek toksisitesine yol açabilir.

c. Oral Maruziyet: Endüstriyel ortamda nadirdir ama kontamine ellerle yeme-içme durumunda ortaya çıkabilir.

Kronik etkiler:

  • Nörotoksisite (özellikle toluen ve heksan ile)
  • Karaciğer-böbrek hasarı
  • Reprodüktif toksisite (bazı glikol eterlerle)
  • Kanserojenite (benzen, trikloretilen)
  • Merkezi sinir sistemi depresyonu

Solvent Maruziyeti için Mevzuat ve Sınır Değerler

Türkiye’de maruziyet sınır değerleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” kapsamında düzenlenmiştir.

  • TLV (Threshold Limit Value): ACGIH tarafından belirlenmiş sınır değerlerdir. Genellikle TWA (8 saatlik ortalama), STEL (15 dakikalık kısa süreli maruz kalma) ve Ceiling (anlık üst sınır) değerleri tanımlanır.

Örneğin:

  • Benzen: TWA = 0.5 ppm (kanserojen)
  • Toluen: TWA = 20 ppm
  • Metanol: TWA = 200 ppm, STEL = 250 ppm

İşveren, maruziyetin bu sınırların altında kalmasını sağlamakla yükümlüdür.

Solvent Maruziyetinin Ölçümü ve İzlenmesi
a. Ortam Hava Ölçümleri

Solvent buharları, aktif veya pasif örnekleme yöntemleriyle toplanır ve gaz kromatografi (GC), kütle spektrometresi (MS) gibi cihazlarla analiz edilir.

  • Kişisel Maruziyet Ölçümü: Çalışanın nefes bölgesine yerleştirilen tüplerle bireysel solvent maruziyeti tespit edilir.
  • Alan Ölçümü: Sabit bir noktada yapılan ölçüm, genel ortam değerlendirmesi sağlar.

b. Biyolojik İzlem

Bazı solventlerin metabolitleri idrar ya da kan analizinde ölçülür.

  • Benzen maruziyeti → İdrarda S-fenilmerkaptürik asit
  • Toluen maruziyeti → İdrarda hippurik asit

Biyolojik maruziyet indeksleri (BEI), kişisel etki düzeyini değerlendirmede kullanılır.

Solvent Maruziyetine Karşı Koruma Stratejileri
a. İkame (Substitution):

Yüksek toksisiteli solventlerin daha az zararlı olanlarla değiştirilmesi.

Örnek:

  • Trikloretilen yerine perkloretilen veya su bazlı sistem kullanımı.

b. Mühendislik Kontrolleri:
  • Lokal emiş sistemleri (LEV): Kaynağa yakın vakumlama sağlar.
  • Genel havalandırma sistemleri: Ortam havasının seyreltilmesini sağlar.
  • Kapalı sistemler: Açığa solvent buharı çıkmasını önler.

c. İdari Kontroller:
  • Solventle temas süresini kısaltma
  • Dönüşümlü çalışma
  • Etiketleme ve kimyasal envanter yönetimi
  • Eğitim ve farkındalık programları

d. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD):
  • Solvent buharına karşı solunum koruyucular: Aktif karbon filtreli maskeler (A1, A2 filtre tipi).
  • Kimyasala dayanıklı eldivenler: Nitril, neopren, butil kauçuk.
  • Gözlük ve yüz siperliği
  • Kimyasal koruyucu giysiler

Unutulmamalıdır: KKD, son savunma hattıdır. Öncesinde mühendislik ve idari kontroller uygulanmalıdır.

Eğitim, Farkındalık ve Acil Durum Prosedürleri

Solventle çalışan personelin:

  • Tehlike işaretlerini okuma ve anlama becerisine sahip olması,
  • Etiket ve SDS (Güvenlik Bilgi Formu) içeriğini yorumlayabilmesi,
  • Kaza durumunda yapılacak ilk yardım prosedürlerini bilmesi gerekir.

Acil durumlarda:

  • Buhar inhalasyonu → Temiz havaya çıkarma
  • Deri teması → Bol su ve sabunla yıkama
  • Göz teması → En az 15 dakika göz yıkama
  • Solvent dökülmesi → Sızdırmaz toplama kitleri ve havalandırma kullanımı

Solvent Risk Haritası ve Maruziyet İstatistikleri

İşletmede solventlerin depolandığı, kullanıldığı ve işlendiği alanlar risk zonları olarak belirlenmeli ve her alan için:

  • Maruziyet frekansı
  • Solventin toksikolojik özellikleri
  • Kullanım miktarı
  • Havalandırma kapasitesi

gibi kriterlerle Solvent Maruziyet Risk Haritası oluşturulmalıdır. Bu harita, ölçüm sonuçlarıyla güncellenmelidir.

Yönetim Sistemine Entegrasyon

ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi çerçevesinde solvent maruziyeti;

  • Tehlike belirleme ve risk değerlendirmesi
  • Yasal uygunluk kontrolü
  • Performans izleme
  • Düzeltici önlemler
    adımlarıyla bütünleştirilmelidir.

Ayrıca SEVESO III direktifine tabi işletmelerde solvent depolama ve sızıntı riski ayrıca yönetilmelidir.

Sıvıdan Gaz’a, İhmâlden Felakete Gitmeyin

Solventler sessiz tehlikelerdir. İlk temasta fark edilmeseler bile, zamanla ciddi sağlık sorunlarına ve hatta meslek hastalıklarına neden olabilirler. Solvent maruziyetinin yönetimi, sadece mevzuat gereği değil, bir yaşam hakkı ve etik sorumluluktur. Güçlü mühendislik kontrolleri, sistemli izleme, kapsamlı eğitim ve kararlı yönetsel irade ile solventlerin tehlikesi kontrol altına alınabilir. Aksi halde, görünmeyen bir buhar, işletmenin geleceğini sarsacak bir sağlık krizine dönüşebilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Trikloroetilenin solunum etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0954611117304067

⭐️⭐️ Uzun süreli maruziyetten sonra seçili çözücülerin PMMA üzerindeki etkileri: tek taraflı NMR ve ATR-FTIR araştırmaları https://www.nature.com/articles/s40494-023-00881-z

⭐️⭐️ Temizlik ürünleri: Kimyaları, iç mekan hava kalitesi üzerindeki etkileri ve insan sağlığı üzerindeki etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412024004227

⭐️⭐️ Çözücüler ve sürdürülebilir kimya https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4685879/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni28 Ekim 2025
3 Ekim 2025

Çalışanın Duygu Durumunu Kontrol Edebilmesinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Önemi

İnsan, yalnızca fiziksel değil aynı zamanda duygusal bir varlıktır. Günlük yaşamda olduğu gibi iş hayatında da duygular, davranışlarımızı yönlendirir. Bir işçinin öfkeli, gergin, kaygılı veya aşırı coşkulu olması, iş yapış biçimini doğrudan etkiler. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yalnızca teknik önlemlerle değil, aynı zamanda bireylerin duygu durumları ve kişisel kontrolleri üzerinden de ele alınmalıdır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu da işverenlerin çalışanların ruhsal ve psikolojik sağlıklarını gözetmesini öngörmektedir. Ancak çoğu zaman sahada, özellikle üretim tesislerinde, şantiyelerde veya tersanelerde güvenlik ihlallerinin ardında teknik değil psikolojik ve duygusal faktörler bulunmaktadır.

Tetkik Osgb Duygu Durumu ve Kişisel Kontrol Nedir? Tetkik Osgb

Duygu durumu, bireyin belirli bir anda ya da dönemde yaşadığı duyguların toplam ifadesidir. Bu; mutluluk, kaygı, öfke, stres, huzur, motivasyon, yorgunluk gibi farklı bileşenlerden oluşur.

Kişisel kontrol ise bireyin bu duygularını fark edebilmesi, düzenleyebilmesi ve davranışlarına yansıtma biçimini yönetebilmesidir. Psikolojide buna çoğu zaman öz-düzenleme denir.

Örneğin:

  • Bir çalışan, iş sırasında ani bir öfke hissettiğinde bunu kontrol altına alıp dikkatini işine verebiliyorsa yüksek kişisel kontrol sergilemektedir.
  • Tam tersine, öfkesine kapılıp güvenlik kurallarını hiçe sayarak hareket ediyorsa, düşük kişisel kontrol söz konusudur.

Duygu Durumunun İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlişkisi
1. Dikkat ve Konsantrasyon

Olumsuz duygular (kaygı, öfke, stres) çalışanların dikkatini dağıtır. Örneğin bir kaynakçının zihni, aile içi sorunlara takılı kaldığında, kaynak makinesinin güvenlik ayarlarını unutma ihtimali artar. Bu da iş kazasına davetiye çıkarır.

2. Risk Algısı

Mutlu, huzurlu ve dengeli çalışanlar tehlikeleri daha sağlıklı algılar. Oysa aşırı stres altındaki bir işçi “nasıl olsa bana bir şey olmaz” diyerek riskleri küçümseyebilir. Bu da İSG kültürünü zedeler.

3. Karar Verme

Bir vinç operatörünün anlık bir öfke ya da panikle yanlış karar vermesi, onlarca kişinin hayatını tehlikeye sokabilir. Kişisel kontrolü güçlü çalışanlar ise duygularını yöneterek soğukkanlı kararlar alabilir.

4. Ekip Çalışması

İş sağlığı ve güvenliği yalnızca bireysel değil, kolektif bir süreçtir. Duygularını kontrol edemeyen bir kişi, ekip arkadaşlarını da olumsuz etkileyerek güvenlik zincirini zayıflatır.

Psikolojik ve Fizyolojik Açıklamalar

Duygu durumunun İSG açısından önemini daha derinlemesine anlamak için psikolojik ve fizyolojik temellere bakalım:

  • Stres Hormonu (Kortizol): Aşırı stres altındaki kişilerde kortizol yükselir, bu da dikkati azaltır, kas gerginliği yaratır. İnce motor beceriler zayıflar.
  • Sempatik Sinir Sistemi Aktivasyonu: Kaygı veya öfke anında kalp hızı artar, nefes hızlanır. Bu durum panik davranışlarına yol açabilir.
  • Duygusal Bulaşma: Bir kişinin gerginliği, ekipteki diğerlerine de sirayet eder. Bu zincirleme etki, tüm ekibin güvenliğini zora sokar.

Gerçek Hayattan Olası Örnek Olaylar

Günlük iş yaşantınız sırasında sizlerin de muhakkak başınıza gelel yada şahit olduğunuz pek çok olaya aşağıda birkaç basit örnek ile ben de katkıda bulunayım;

Olay 1: Tersane İşçisi

İzmit Körfezi’nde bir tersanede çalışan işçi, evde yaşadığı tartışmanın etkisiyle işe geldi. Konsantrasyonu düşük olduğu için yüksekten düşmeye karşı koruyucu kemerini tam takmadı. Küçük bir kaymada yere düşerek ağır yaralandı.

Çıkarım: Duygusal sorunlar, en temel güvenlik ekipmanlarının kullanılmamasına yol açabilir.

Olay 2: İnşaat Sahasında Vinç Operatörü

Bir vinç operatörü, iş arkadaşına kızgın olduğu için kulaklığından gelen güvenlik uyarısını dikkate almadı. Sonuçta yük yanlış noktaya bırakıldı ve maddi hasara yol açtı.

Çıkarım: Öfke kontrolsüzlüğü, teknik sistemlerin sağladığı güvenliği bile boşa çıkarabilir.

Ulusal ve Uluslararası Yaklaşımlar
  • ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü): Çalışanların psikososyal risklerini iş sağlığı ve güvenliği kapsamına alır.
  • OSHA (Occupational Safety and Health Administration, ABD): Stres yönetimi ve duygusal refahı iş güvenliği eğitimlerinin bir parçası haline getirir.
  • Türkiye’de 6331 sayılı Kanun: Çalışanların ruhsal sağlığının gözetilmesini işveren yükümlülüğü olarak tanımlar.

Bu çerçevede, duygu durumunun kontrolü yalnızca bireysel bir beceri değil, aynı zamanda yasal ve kurumsal bir sorumluluktur.

Çözüm Yolları ve Uygulamalar
1. Eğitim

Çalışanlara duygusal farkındalık, stres yönetimi ve öfke kontrolü eğitimleri verilmelidir. Bu eğitimlerde örnek olay analizleri ve rol canlandırmalar kullanılabilir.

2. Psikolojik Destek

İşyeri hekimi ve psikologların işbirliğiyle çalışanlara psikolojik danışmanlık hizmetleri sunulmalıdır.

3. Fiziksel Ortam Düzenlemeleri

Gürültü, aydınlatma, ergonomi gibi faktörler duygusal durumu etkiler. Rahat bir çalışma ortamı, sakinlik ve konsantrasyonu destekler.

4. Liderlik ve İletişim

Yöneticilerin empatik, sabırlı ve açık iletişimi çalışanların duygusal kontrolünü kolaylaştırır. Sert ve cezalandırıcı yaklaşımlar ise tam tersine stres yaratır.

5. Kişisel Stratejiler

Çalışanlar kendi kontrollerini geliştirmek için:

  • Nefes egzersizleri,
  • Düzenli uyku,
  • Spor ve fiziksel aktivite,
  • Hobiler,
  • Mindfulness (bilinçli farkındalık) tekniklerini uygulayabilir.

Sonuç

İş sağlığı ve güvenliği yalnızca baret, kemer, maske gibi fiziksel önlemlerle sınırlı değildir. Asıl mesele, bu önlemleri doğru ve istikrarlı şekilde kullanabilecek bir psikolojik denge oluşturmaktır.

Çalışanların duygu durumlarını kontrol edebilmeleri, iş kazalarının önlenmesinde kritik bir role sahiptir. Bir anlık öfke, dikkatsizlik veya kaygı, hayat boyu sürecek yaralanmalara sebep olabilir.

Dolayısıyla hem bireyler hem de kurumlar, duygusal sağlığı ve kişisel kontrolü iş güvenliği kültürünün ayrılmaz bir parçası haline getirmelidir. Bu yaklaşım, sadece kazaları azaltmakla kalmayacak, aynı zamanda daha verimli, huzurlu ve güvenli bir iş ortamı yaratacaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Bu sitede yer alan içerikler yalnızca genel bilgilendirme amacı taşır. Paylaşılan bilgiler, bir hekim muayenesinin, tedavisinin veya profesyonel danışmanlığın yerini tutmaz. Buradaki bilgiler esas alınarak herhangi bir ilaç tedavisine başlanması, mevcut tedavinin değiştirilmesi ya da bırakılması uygun değildir.

Aynı şekilde, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili içerikler, bir iş güvenliği uzmanı, mühendis veya teknik ekip tarafından yapılması gereken değerlendirme ve kararların yerine geçemez. Bu bilgiler temel alınarak saha risk değerlendirmesi yapılması ya da mevcut sistemin değiştirilmesi önerilmez.

Sitede herhangi bir yasa dışı ilan ya da yönlendirme yapılması amacı bulunmamaktadır. İçerikler, sadece farkındalık yaratmak ve bilinçlendirme sağlamak amacıyla sunulmuştur.

⭐️⭐️⭐️

TETKİK OSGB İZMİR KEBAT

KEBAT KEBAT KEBAT KEBAT KEBAT KEBAT KEBAT

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni3 Ekim 2025
15 Eylül 2025

Dış Saha Konteynerlerinin Görünmeyen Riskleri

🏗️ 🏗️ 🏗️
Göz Ardı Edilen Tehlike – Dış Saha Konteynerlerinin Görünmeyen Riskleri
“Sadece Bir Kutu” Gibi Görünüyor Olabilir

Sahaya adım atan herkesin alıştığı bir görüntü:
Toprağın üstüne konmuş birkaç konteyner; birinde ofis, birinde soyunma odası, diğerinde depo. Dışarıdan bakıldığında basit ve geçici.

Ama işin gerçeği şu:
Bu konteynerlerin her biri, çok sayıda görünmeyen riski içinde barındırıyor.
Ve bu risklerin çoğu, ne yazık ki “taşınabilir olduğu için ciddiye alınmıyor.”

🧊 🧊 🧊
1. Termal Tuzaklar – Sıcaklık Farklarının Sessiz Tehlikesi

Bir konteynerin içi, yazın 45°C’ye çıkabilir, kışın 4°C’nin altına düşebilir.
Bu sıcaklık dalgalanması; hem çalışanların fizyolojisini hem ekipmanların performansını etkiler.

Sıcaklık farkından kaynaklı:

  • Bilgisayarlar arıza yapar.
  • Dolap içindeki kimyasallar reaksiyona girer.
  • İnsanlar odaklanma sorunu yaşar, hata yapar.

👉 Çözüm ne?
Termal izolasyon sandviç panellerin kullanılması, iç mekânda CO₂ sensörlü havalandırma sistemlerinin kurulması, dış cepheye UV yalıtımı yapılması.

🧠 🧠 🧠
2. Beyaz Yaka – Mavi Yaka Arası Görünmez Sınırlar

Konteyner sahalarında genellikle idari ekip ile teknik ekip iç içedir.
Aynı konteynerde çalışan bir mühendis, kısa sürede şunlara maruz kalır:

  • Yağlı kıyafetle gelen işçinin kokusu,
  • Yüksek sesle yapılan telsiz konuşmaları,
  • Tozlu ayakkabılarla girilen ortamın hijyen bozulması,
  • Kısıtlı alanda kişisel sınır ihlali.

Bu durum yalnızca konforsuzluk değil; iş kazası riskini de artırır. Çünkü dikkat dağılır, stres artar, uyumsuzluk baş gösterir.

👉 Çözüm ne?
Fiziksel zonlama, “kirli – temiz alan” ayrımı, galoş zoru, havalandırma filtreleme, ayrı konteyner politikası.

⚡ ⚡ ⚡
3. Enerji Yükü – Konteyner Prizleri Sanayi Tipi Cihazlara Dayanmaz

Konteyner prizleri, çoğunlukla ev tipi standartlarla monte edilir.

Ancak içine:

  • Endüstriyel fan,
  • Kaynak makinesi,
  • Su ısıtıcısı,
  • Mikrodalga fırın gibi cihazlar aynı anda bağlandığında…

Aşırı yüklenme, ısı artışı, kısa devre ve yangın riski ortaya çıkar.

👉 Çözüm ne?
Elektrik tesisatları; saha tipine uygun pano, sigorta ve kaçak akım rölesi ile birlikte kontrol edilmelidir. Her cihazın ayrı grup hattı olmalıdır.

🔐 🔐 🔐
4. Güvenlik Açığı – Kapısı Açık Konteyner, Kontrolsüz Alan Demektir

Konteynerlerin kapıları genellikle açık bırakılır:

  • Hava alsın diye,
  • Girip çıkan belli olsun diye,
  • Kolaylık olsun diye…

Ama bu “kolaylık”, içeride unutulan bir tüp, açık fiş, yerde kalan kimyasal kap gibi riskleri denetimsiz bırakır.

Üstelik içeride uyuyan, dinlenen, hatta sigara içen personel varsa durum daha da kritikleşir.

👉 Çözüm ne?
Konteyner kapılarına kartlı geçiş, kamera sistemi, açık-kapalı sensörler takılmalı. Giriş – çıkış kontrol defteri tutulmalı.

🛢️ 🛢️ 🛢️
5. Depo Olarak Kullanılan Konteyner – Kimyasal ve Patlayıcı Kaosu

Saha çalışanları bazen “idarelik” çözümler üretir:
“Şu boyaları konteynere koyalım.”
“Kaynak tüplerini rüzgârda dışarıda bırakmayalım.”

Sonuç:

  • Yanıcı sıvı – kapalı ortam – kıvılcım = yangın
  • Solunabilir toz – nem – izolasyonsuz yapı = sağlık riski
  • Karışık depolama = müdahale imkânsızlığı

👉 Çözüm ne?
Depo konteynerleri yangına dayanımlı, havalandırmalı ve sınıflandırılmış olmalıdır. İçeriğe uygun etiketleme, göz yıkama ünitesi ve sensörlü havalandırma gereklidir.

📎 📎 📎
“Geçici Olana Kalıcı Güvenlik Gerekir”

Bir konteyner, sadece bir sac kutu değildir.
İçinde çalışan insanlar vardır. Onların nefes aldığı, dinlendiği, komut verdiği, dinlediği, hesap yaptığı bir alandır.

Geçici olduğu için sistemsiz bırakılan her konteyner,
bir gün kalıcı bir hasarın adresi olabilir.

İSG sadece büyük makineler, yüksek kuleler ya da tehlikeli kimyasallar için değil;
küçük alanlarda, sıradan yapıların içinde saklanan büyük riskler için de uygulanmalıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Standartları Merak Edenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 1991-1-4/D2 Yapılar üzerindeki etkiler – Bölüm 1-4: Genel etkiler – rüzgâr etkileri (eurocode 1) https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073098100120113104103119068085105106https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073098100120113104103119068085105106

⭐️⭐️ TS EN 1991-1-3 2025 Eurocode 1: Yapılara olan etkiler – Bölüm 1-3: Kar yükleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073088108082085071084112102100089048

⭐️⭐️ TS EN 1090-1+A1 Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları – Bölüm 1: Taşıyıcı elemanların uygunluk değerlendirme gerekleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073081051114066068116078076051050077

⭐️⭐️ IEC 61439-4 Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panoları – Bölüm 4: Şantiyelerde kullanılan panolarla (ACS) ilgili özel kurallar (IEC 61439-4:2012)https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073084110111054056070049051069049072https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073084110111054056070049051069049072

⭐️⭐️ TS EN IEC 60079-17 2024 Patlayıcı ortamlar – Bölüm 17: Elektrik tesisatlarının muayenesi ve bakım https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073087053078107083106071097066070084

⭐️⭐️ EN 13501-1 2019 Yapı mamulleri ve yapı elemanları, yangın sınıflandırması bölüm 1: Yangın karşısındaki davranış deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073100083051120056076052114116106066

⭐️⭐️ ISO 23601 – 2020 https://www.iso.org/standard/80678.html

⭐️⭐️ ASR A3.6 (Germany – Indoor Climate in Workplaces) standardı https://shop.standards.ie/en-ie/standards/asr-a3-6-2012-139114_saig_asr_asr_298677/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği15 Eylül 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al