20 Mayıs 2025

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesinde Görülen Yılan Türlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi

İzmit Körfezi, Marmara Bölgesi’nin doğusunda yer alır ve Türkiye’nin en yoğun sanayi bölgelerinden biri olan Kocaeli ili sınırları içerisindedir. Bu bölgede yer alan tersaneler, hem ulusal hem de uluslararası gemi yapımı ve bakım-onarım faaliyetleri açısından kritik öneme sahiptir. Lakin, bu faaliyetler yürütülürken sadece mekanik ve kimyasal tehlikeler değil, aynı zamanda biyolojik riskler de iş güvenliği açısından dikkate alınmalıdır. Bu biyolojik risklerin başında, bölge faunasında yer alan yılan türleri gelmektedir.

İzmit Körfezi çevresi, özellikle yaz aylarında sıcak ve nemli iklim koşulları nedeniyle çeşitli yılan türlerinin aktif hale geldiği bir bölgedir.

Doğal yaşam alanları tahrip edilen yılanlar, insan yerleşimlerine ve çalışma alanlarına yaklaşabilmektedir. Bu nedenle, tersanelerde çalışan personelin yılanlarla karşılaşma olasılığı vardır. Yılanların türlerine göre farklılık gösteren davranış biçimleri, zehirli olup olmamaları, bulundukları habitatlar ve insan sağlığına etkileri, iş güvenliği önlemlerinin belirlenmesi açısından önemlidir.

🐍 🐍 🐍

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesindeki Başlıca Yılan Türleri ve Süreç Analizi

Yılan Türü (Halk Adı)	Zehir Durumu	İnsanlara Tehlike Düzeyi	Görülme Yerleri	Isırık Etkileri	İlk Yardım	Tedavisiz Durumda Olası Sonuçlar
Engerek Vipera ammodytes	Zehirli	Yüksek	Kıyı ormanları, taşlık alanlar, tersane çevresi	Şiddetli ağrı, şişlik, morarma, doku nekrozu, sistemik etkiler (bulantı, halsizlik)	Isırılan bölgeyi hareketsiz tut, kalp seviyesinden yukarıda tutma, hemen tıbbi yardım çağır	Doku kaybı, sepsis, nadiren ölüm
Bozyörük Yılanı Malpolon monspessulanus	Az Zehirli	Düşük-Orta	Otluk alanlar, açık araziler	Hafif şişlik ve ağrı (ısırık arka dişlerle olur, nadiren etkili olur)	Bölgeyi temizle, sakin kal, gözlem altında tut, alerjik reaksiyonlara karşı dikkatli olun	Hafif alerjik reaksiyonlar dışında genellikle ciddi sonuç görülmez
Hazar Yılanı Dolichophis caspius	Zehirsiz	Düşük	Kayalık alanlar, tersane sınır çitleri	Isırık olabilir ama sadece mekanik, enfeksiyon riski	Yara temizlenir, enfeksiyon önlenir	Nadiren enfeksiyon, genelde ciddi sonuç görülmez
Çukurbaşlı Yılan Eirenis modestus	Zehirsiz	Çok Düşük	Kuru taşlıklar, inşaat malzeme yığınları	Zararsız, ısırmaz ya da etkisizdir	Müdahale gerekmez	Hiçbir risk yok
Koca Engerek Vipera lebetina	Zehirli	Yüksek (çok nadir görülür)	Körfez çevresi ormanlık alanlar, kırsal	Şiddetli ağrı, şişlik, doku hasarı, sistemik toksisite	Hemen hastaneye sevk, antivenom gerekebilir	Tedavi edilmezse nekroz, organ yetmezliği, ölüm
Sarı Yılan Hierophis caspius	Zehirsiz	Düşük	Otluk ve çalılık alanlar, konteyner altları	Isırık mekanik, enfeksiyon riski olabilir	Temizleme, antiseptik uygulama	Genelde komplikasyon oluşmaz
Çizgili Yılan Platyceps najadum	Zehirsiz	Düşük	Ağaçlık ve çalılık alanlar	Zararsızdır, savunmacı değildir	Müdahale gerekmez	Ciddi risk oluşturmaz

🔸 Görülme Yerleri

İzmit Körfezi Tersaneler Bölgesinde bu türlerin çoğu kırsal, ormanlık ve taşlık alanlarda gözlemlenmektedir.
Özellikle yaz aylarında aktiflik artar.

🔸 Riskli İş Alanları

Açık alanda yürütülen her türlü Enerji, inşaat, altyapı, peyzaj, tarımsal faaliyet, liman işleri ve kırsal saha incelemeleri potansiyel risklidir.
Gece vardiyalarında düşük görünürlük nedeniyle özellikle kedi gözlü yılanlar ile karşılaşma riski artar.

Kara Yılanları: Tarım sahaları, RES, GES, Tersaneler, Tüm altyapı işleri, Açık kapalı madenler, Mermer ocakları, Taş Ocakları, Peyzaj çalışmaları, Yol yapımı, Moloz temizliği, kırsalda saha işleri vb gibi

Su Yılanı: Liman sahası, Kıyı tahkimatı, Kanal temizliği vb gibi

🐍 🐍 🐍

Merak Edenler Yazının Sonunda Yılan Çeşitlerinin Görebilir

🐍 🐍 🐍

Yılan Zehirlerinin Toksikolojik Özellikleri

Yılan zehirleri, kompleks yapılı proteinler ve enzimlerden oluşur. Bu bileşenler, vücutta çeşitli sistemleri etkileyebilir.

Hematotoksik Etki: Kan pıhtılaşma mekanizmalarını bozarak koagülopatiye neden olabilir.
Nörotoksik Etki: Sinir iletimini engelleyerek paraliziye yol açabilir.
Miyotoksik Etki: Kas hücrelerini tahrip ederek rabdomiyolize neden olabilir.
Nefrotoksik Etki: Böbrek fonksiyonlarını bozarak akut böbrek yetmezliğine yol açabilir.

🐍 🐍 🐍

Yılan Isırığının Klinik Belirtileri

Yılan ısırığı sonrası belirtiler, zehirin türüne ve miktarına bağlı olarak değişir:

Lokal Belirtiler: Isırık bölgesinde ağrı, şişlik, eritem ve ekimoz görülebilir.
Sistemik Belirtiler: Bulantı, kusma, hipotansiyon, taşikardi, dispne ve bilinç değişiklikleri meydana gelebilir.
Laboratuvar Bulguları: Koagülasyon testlerinde anormallikler, kreatin kinaz seviyelerinde artış ve böbrek fonksiyon testlerinde bozulma saptanabilir.

🐍 🐍 🐍

Yılan Isırığında İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

Yılan ısırığı durumunda aşağıdaki adımlar izlenmelidir:

Sakinlik: Panik, zehrin yayılmasını hızlandırabilir.
Hareketin Sınırlanması: Isırılan uzuv immobilize edilmeli ve kalp seviyesinin altında tutulmalıdır.
Takıların Çıkarılması: Şişmeyi önlemek için takılar çıkarılmalıdır.
Yaranın Temizlenmesi: Isırık bölgesi sabun ve su ile yıkanmalıdır.
Soğuk Uygulama: Şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulanabilir.
Turnike ve Kesme Uygulamalarından Kaçınma: Bu tür müdahaleler doku hasarına neden olabilir.
Tıbbi Yardım: En kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

🐍 🐍 🐍

Tedavi Olunmazsa Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar

Yılan ısırığı tedavi edilmezse, aşağıdaki ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir:

Doku Nekrozu: Isırık bölgesinde doku ölümü meydana gelebilir.
Organ Yetmezliği: Zehir, böbrek ve karaciğer gibi organların işlevini bozabilir.
Kanama Bozuklukları: Zehir, kanın pıhtılaşmasını engelleyerek iç ve dış kanamalara yol açabilir.
Enfeksiyon: Isırık bölgesi enfekte olabilir, bu da sepsise neden olabilir.
Ölüm: Ciddi vakalarda, özellikle tedavi gecikirse ölüm riski vardır.

🐍 🐍 🐍

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirme

Risk Faktörleri

Yüksek sıcaklık ve nem, yılanların daha aktif olmasına neden olur (özellikle Nisan–Ekim arası).
Yıkıntı ve moloz yığınları, yılanların saklanabileceği alanlardır.
Bitki örtüsünün yoğun olduğu sahalar, fark edilmeyi zorlaştırır.
Yetersiz PPE (kişisel koruyucu donanım) kullanımı, ısırıklarda ilk savunma hattını ortadan kaldırır.

İş Kazası Potansiyeli

Yılan ısırıkları, özellikle engerek türlerinden kaynaklanıyorsa:

Acil tıbbi müdahale gerektirir.
Kanamalı doku hasarı, iş göremezlik ve hastane yatışıyla sonuçlanır.
Yanlış müdahale (turnike, emme gibi) hayati risk doğurur.
Geç tanı, sepsis, doku nekrozu ve böbrek yetmezliği gibi ikincil komplikasyonlara neden olabilir.

🐍 🐍 🐍

Çalışanları Korumaya Yönelik Alınması Gereken Tedbirler

A. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)

Yılan geçirmez botlar ve tozluklar (özellikle yüksek otlu alanlarda çalışanlar için)
Kalın kumaştan yapılmış uzun paçalı pantolonlar
Eldiven (yıkıntı ve taş altlarında çalışma yapılacaksa)
Baş lambası / el feneri (karanlıkta yılan farkındalığı için)

B. Çevresel Önlemler

İş sahasında çalı, ot, moloz yığını gibi alanların temizlenmesi
Gece vardiyasında aydınlatmanın artırılması
Dinlenme alanlarının zeminden yüksek, kapalı ve düzenli olması
Atık yönetiminin iyi yapılması (kemirgen popülasyonu yılanları çeker)

C. Eğitim ve Farkındalık

Yılan türlerinin resimlerle tanıtıldığı eğitim panoları
Yılanla karşılaşıldığında yapılacaklar hakkında çalışanlara yıllık eğitim
Yılan ısırığı anında doğru ilk yardım bilgisi (turnike yok, yara kesilmez, hızlı sağlık müdahalesi)
Mobil sağlık ünitesi / ilkyardım noktası kurulması

D. Tıbbi Hazırlık ve Müdahale Planı

En yakın sağlık merkezleriyle protokol
Antivenin (panzehir) bulundurulması ve soğuk zincir korunması
İş yeri sağlık personeline yılan ısırığı acil müdahale eğitimi
Zehirlenme bilgi merkezi (UZEM) ile irtibat numaralarının (114) görünür yerlere asılması

E. Yasal ve Yönetimsel Uyum

Risk değerlendirmesine yılan temas ihtimali dâhil edilmeli
Çevresel izleme ve periyodik saha kontrolleri
Tehlikeli alanların uyarı tabelalarıyla işaretlenmesi

Yılan Isırmalarına Karşı Acil Durum Planı (ADP)

Kapsam: Açık alanda çalışan işçilerin yılan temasına maruz kalma riskine karşı alınacak önlemler ve acil müdahale adımları.

Riskleri Değerlendirme ve Önleme

Aksiyon	Sorumlu Birim	Süreklilik
Yılan riski olan bölgelerin belirlenmesi (çalı, moloz, taşlık alanlar)	İSG Uzmanı	Yılda 2 kez
Riskli bölgelerin çitle çevrilmesi, tabelalandırılması	Saha Mühendisi / İSG Uzmanı	Devamlı
Çalışanlara düzenli farkındalık eğitimi	Eğitim Birimi	6 ayda 1
KKD (bot, tozluk, eldiven) zorunlu hale getirilmesi	İK ve İSG Komisyonu	Sürekli
Gece aydınlatmalarının artırılması	Bakım-Onarım Birimi	Devamlı

Yılan Isırması Anında Müdahale Protokolü

Genel İlkeler

Panik yapılmamalı. Isırılan kişi sakinleştirilmeli.
Yaraya hiçbir şekilde kesme, emme, dağlama yapılmamalı.
Isırılan uzuv hareket ettirilmemeli. Kalp seviyesinin altında sabitlenmeli.
Hafif sıkılıkta bandaj (turnike değil!) uygulanabilir.
En kısa sürede tıbbi müdahale sağlanmalı.

İlk Müdahale Adımları (İlk Yardım Personeli Tarafından)

Aşağıda Yapıması Gerekenler Sıra İle Verimiştir
Olay yeri güvenliği sağlanır (çalışan ve çevresi).
Eldiven takılır. Isırılan bölge gözlemlenir ve varsa iki delik belirlenir.
Yaralı sırt üstü yatırılır, konuşarak bilinci kontrol edilir.
Isırılan bölge sabitlenir. Hareket ettirilmemesi sağlanır.
Yara sabunlu suyla hafifçe yıkanabilir. Alkol, antiseptik kullanılmaz.
Yaralı kişi 112 Acil Servis beklenmeden en yakın sağlık merkezine sevk edilir (önceden belirlenmiş protokol hastanesi).
Isıran yılanın rengi, şekli, boyutu hatırlanıyorsa kaydedilir (yılan asla kovalanmaz ya da yakalanmaz).

Tıbbi Müdahale ve Ulaşım Planı

Aksiyon	Sorumlu	Uygulama Şekli
Olası olay yerine en yakın sağlık kuruluşlarının listelenmesi (panzehir bulunanlar işaretlenmeli)	İşyeri Hekimi / İSG Uzmanı	Liste her 3 ayda 1 güncellenir
Olası yaralıyı taşıyacak araç temini (sedye, şirket aracı)	Lojistik Sorumlusu	Devamlı hazır
İşyerinde temel aktivitenin bilgisi ve ulaşım süresi kaydı	İşyeri Sağlık Birimi	Liste halinde İSG panosuna asılır
Tıbbi müdahale sonrası kayıt ve bildirim süreci (İSG Kaza Bildirim Formu, SGK bildirimi)	İSG Uzmanı	3 iş günü içinde yapılır

Kayıt, Raporlama ve İnceleme Süreci

Olay yeri raporu: İlk müdahaleyi yapan personelce doldurulur.
İSG Olay İnceleme Tutanağı: En geç 24 saat içinde hazırlanır.
Kişisel maruziyet formu: Isırılan kişiyle ilgili sağlık geçmişi, takip planı işlenir.
Geri bildirim ve düzeltici faaliyet: Olay sonrası İSG kurulunda değerlendirme yapılır, gerekirse alan yeniden düzenlenir.

Eğitim ve Tatbikat Planı

Eğitim / Tatbikat Türü	Sıklık	Katılımcılar
Yılan tanıma ve kaçınma eğitimi	Yılda 1	Tüm saha personeli
Isırık sonrası ilk yardım eğitimi	6 ayda 1	İlkyardım ekibi, formenler
Acil müdahale tatbikatı	Yılda 2	Tüm birimler
Panzehir ve tıbbi sevk simülasyonu	Yılda 1	Sağlık ekibi ve yönetim

Dokümantasyon ve Yasal Uyum

Acil Durum Planı, İSG yıllık planı ve risk değerlendirme dökümanları ile entegre edilmelidir.
Plan, İşyeri Hekimi, İSG Uzmanı ve İşveren Vekili tarafından imzalanarak yürürlüğe alınır.
Çalışanlar tarafından imza karşılığı okunması sağlanır.

İzmit Körfezi Tersaneleri İçin Yılan Türlerine Bağlı Biyolojik Risk Matrisi

Yılan Türü	Tehlike Kaynağı (Risk Etkeni)	Maruz Kalma Olasılığı	Şiddet (Etkilenme Düzeyi)	Risk Puanı *(Olasılık × Şiddet)*	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Vipera ammodytes Boynuzlu Engerek	Zehirli ısırık, ani saldırı	3 Orta	5 Çok Yüksek	15	Yüksek 🔴	– Yüksek bilekli bot kullanımı – Yılan farkındalık eğitimi – Taşlık alanların sınırlandırılması – Uyarı levhaları – Antivenom hazır bulundurulması
Malpolon monspessulanus Bozyörük Yılanı	Hafif zehirli ısırık, panik tepkisi	4 Yüksek	2 Düşük	8	Orta 🟠	– Tanıtım eğitimi (zararsız olduğunun açıklanması) – KKD kullanımı – Otluk alan temizliği
Dolichophis caspius Hazar Yılanı	Zehirsiz ısırık (mekanik travma/enfeksiyon riski)	4 Yüksek	2 Düşük	8	Orta 🟠	– Alan temizliği – Yığın malzeme kontrolü – İlk yardım eğitimi (yarayı temizleme, enfeksiyon önleme)
Eirenis modestus Çukur başlı Yılan	Temas kaynaklı panik veya yanlış müdahale	5 Çok Yüksek	1 Çok Düşük	5	Düşük 🟢	– Zararsız türlerin tanıtımı – Gereksiz öldürme eğiliminin azaltılması – Bilgilendirme broşürleri
Vipera lebetina Koca Engerek	Güçlü zehir, ölümcül ısırık	2 Düşük	5 Çok Yüksek	10	Orta-Yüksek 🟠/🔴	– Yoğun kontrol ve gözetim – Riskli alanlarda çalışma yasağı gece saatlerinde – Acil müdahale ve antivenom planı
Hierophis caspius Sarı Yılan	Görsel benzerlikten doğan panik	4 Yüksek)	1 Çok Düşük	4	Düşük 🟢	– Yılan ayırt etme eğitimi – Panik durumlarında prosedür eğitimi
Platyceps najadum Çizgili Yılan	Gizlenme, ani çıkışla psikolojik panik	4 (Yüksek)	1 Çok Düşük	4	Düşük 🟢	– Yüksek riskli saklanma yerlerinin düzenlenmesi – Panik eğitimleri – Görsel farkındalık levhaları

İzmit Körfezi’ndeki tersane faaliyetlerinde yılan kaynaklı biyolojik risklerin hem şiddetini hem de sıklığını sistematik bir şekilde değerlendirmeye çalıştım.

Tüm yılan türleri için “zararsız” ya da “ölümcül” gibi tek tip yaklaşım yerine, maruziyet olasılığı ve etkilenme düzeyi kriterleriyle dinamik ve ölçülebilir bir İSG stratejisi geliştirmemiz gerektiğini düşünüyorum.

Bu risk matrisinin eksikleri siz değerli iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimi meslektaşlarımın katkıları ile tamamlanacağına eminim. Katkı ve önerilerinizi bekliyorum.

Risk Değerlendirme Kriterleri

🎲 🎲 🎲

Maruz Kalma Olasılığı

Derece	Tanım
1	Çok Düşük (Nadir)
2	Düşük (Yılda birkaç)
3	Orta (Mevsimsel)
4	Yüksek (Yaygın)
5	Çok Yüksek (Sürekli)

💥 💥 💥

Şiddet (Etkilenme Düzeyi)

Derece	Tanım
1	Çok Düşük (Korku, panik, psikolojik)
2	Düşük (Yüzeysel yara, enfeksiyon riski)
3	Orta (Hafif zehirlenme, alerjik reaksiyon)
4	Yüksek (Ağır yaralanma, hastane tedavisi)
5	Çok Yüksek (Organ yetmezliği, ölüm riski)

🚦 🚦 🚦

Risk Seviyesi Sınıflandırması

Risk Puanı	Açıklama	Renk
1 – 5	Düşük Risk	🟢 Yeşil
6 – 10	Orta Risk	🟠 Turuncu
11 – 15	Yüksek Risk	🔴 Kırmızı

İlave Kontrol Önlemleri (Bütün Tersane İçin Ortak)

Önlem	Uygulama Biçimi
Yılan Tanıma ve Müdahale Eğitimi	Tüm saha personeline yılda en az bir kez
Çevresel Temizlik (Ot, taş, çöp)	Haftalık düzenli saha kontrolü
Yüksek Risk Alanlarının Haritalanması	GIS tabanlı risk haritası çıkartılması
Acil Durum Yılan Protokolü	Saha girişlerinde, KKD istasyonlarında yazılı olarak bulundurulmalı
İzleme Kameraları ve Termal Sensörler	Yüksek riskli taşlık ve sınır bölgelerinde kurulmalı
İlk Yardım Kitleri + Antivenom Bilgisi	Sağlık personeli ve en az 3 saha görevlisi tarafından erişilebilir olmalı

📚 📚 📚

Sonuç ve Öneriler

Bu risk matrisi, İzmit Körfezi’ndeki tersane faaliyetlerinde yılan kaynaklı biyolojik risklerin hem şiddetini hem de sıklığını sistematik bir şekilde değerlendirmeye olanak tanır. Tüm yılan türleri için “zararsız” ya da “ölümcül” gibi tek tip yaklaşım yerine, maruziyet olasılığı ve etkilenme düzeyi kriterleriyle dinamik ve ölçülebilir bir İSG stratejisi geliştirilebilir.

🎯 🎯 🎯

Sonuç

İzmit Körfezi tersaneler bölgesinde görülen yılan türlerinin büyük kısmı zehirsiz olmakla birlikte, bazı türlerin (özellikle Engerekler) ciddi sağlık riski oluşturduğu açıktır. Bu nedenle tersanelerde çalışan işçilerin yalnızca mekanik ve kimyasal tehlikelere değil, aynı zamanda biyolojik tehditlere karşı da korunması gerekmektedir. Bu korunma, doğru eğitim, etkili kişisel donanım, çevresel kontrol ve uygun ilk yardım müdahaleleriyle sağlanabilir.

Yılanlarla karşılaşmaların önlenmesi kadar, karşılaşıldığında doğru müdahale edilmesi de hayati önem taşımaktadır. Tersane iş güvenliği politikaları bu tehditleri ciddiyetle ele almalı ve biyolojik risk yönetimini rutin denetimlerin bir parçası haline getirmelidir.

Boynuzlu Engerek (Vipera ammodytes)

Fotoğraf: Wikipedi

Bozyörük Yılanı (Malpolon monspessulanus)

Fotoğraf: Wikipedi

Hızlı Yılan – Hazer Yılanı (Dolichophis caspius)

Fotoğraf: Wikipedi

Eirenis modestus (Çukur başlı Yılan)

Fotoğraf: Wikipedi

Koca Engerek (Vipera lebetina)

Fotoğraf: Wikipedi

Hierophis caspius (Sarı Yılan)

Fotoğraf: Wikipedi

Çizgili Yılan (Platyceps najadum)

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yılan Sokmalarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553151/

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.who.int/health-topics/snakebite#tab=tab_1

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.nature.com/articles/nrdp201763

⭐️⭐️ Zehirli yılan ısırıkları: Klinik tanı ve tedavi https://jintensivecare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40560-015-0081-8

⭐️⭐️ Yılan ısırığının kronik sağlık etkileri ve maliyeti https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590171021000102

⭐️⭐️ Antimikrobiyal Yönetimi Çağında Yılan Isırması Sonrası Antibiyotik Kullanımı https://www.mdpi.com/2072-6651/16/1/37

⭐️⭐️ Yeni nesil yılan ısırığı tedavileri ölüm oranını azaltabilir https://www.nature.com/articles/d41586-024-03818-z

⭐️⭐️ Yılan sokmasından korunma, ilk yardım ve tedavi. https://www.outdoorhaber.com/saglik/yilan-sokmasi#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni20 Mayıs 2025

18 Mayıs 2025

Aile İçi Sorunların Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uyumuna Etkisi

İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışanların fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü korumayı amaçlayan bir disiplindir. Ancak, çalışanların iş yerindeki davranışları sadece iş ortamıyla sınırlı değildir; aile yaşamındaki sorunlar da iş performansını ve güvenlik davranışlarını etkileyebilir.

Aile İçi Sorunlar ve Psikososyal Risk Etkenleri

Aile içi sorunlar, özellikle karı-koca arasındaki anlaşmazlıklar; bireyin ruhsal, zihinsel ve duygusal dengesini doğrudan etkileyen temel psikososyal risk faktörleri arasında yer alır.

Modern iş sağlığı ve güvenliği anlayışı, çalışanların yalnızca fiziksel güvenliğini değil aynı zamanda ruhsal bütünlüğünü de koruma altına almayı amaçlar.

Aile içi tartışmalar, boşanma süreçleri, geçimsizlik, ekonomik baskılar ve iletişim sorunları; bireyde stres, kaygı, depresyon ve dikkat eksikliğine neden olabilir.

Bilimsel araştırmalara göre, aile içi huzursuzluk yaşayan çalışanların stres hormonları olan kortizol düzeylerinde belirgin bir artış gözlenmiştir. Bu da çalışanların iş yerindeki dikkat, reaksiyon süresi ve karar verme becerilerini doğrudan olumsuz etkileyerek iş kazası riskini artırır.

Örneğin, 2021 yılında yayınlanan bir çalışma (Çalışma Psikolojisi Dergisi, Cilt 45) aile içi problemler yaşayan bireylerde %34 oranında daha fazla iş kazası bildirimi olduğunu ortaya koymuştur.

Erkek Çalışanlar Üzerindeki Etkiler

Toplumsal rollerin erkeklere yüklediği “ailenin geçimini sağlama” beklentisi, aile içi sorunlar karşısında erkeklerin daha fazla stres yaşamasına neden olabilir. Bu durum, iş yerinde daha saldırgan davranışlara, öfke kontrol bozukluklarına ve iş arkadaşlarıyla iletişim sorunlarına yol açar. İş güvenliği açısından bu, riskli ekipman kullanımı sırasında dikkatsizlik veya kural dışı davranışlar gibi tehlikeli durumları doğurabilir.

Ayrıca erkek çalışanlar, duygusal problemlerini açıkça ifade etme veya destek arama konusunda daha çekingen olabilirler. Bu da psikososyal destek mekanizmalarının devre dışı kalmasına yol açar. İş kazalarının çoğu zaman “kişisel hata” olarak görülmesinin altında yatan nedenlerden biri de budur: Oysa hata, çoğu zaman bastırılmış stresin dışavurumudur.

Kadın Çalışanlar Üzerindeki Etkiler

Kadın çalışanlar, aile içi sorunlardan etkilendiklerinde hem işyerinde hem de evde “çifte yük” altına girerler. Özellikle çocuk bakımı, yaşlı bakımı gibi ek sorumluluklar, zihinsel yorgunluğu artırır. Kadınların daha fazla tükenmişlik ve depresyon belirtisi gösterdiği çalışmalarla ortaya konmuştur (Sağlık Psikolojisi Araştırmaları, 2019). Bu durum, işe geç kalma, görev unutma, tehlike işaretlerini fark edememe gibi davranışlara yol açabilir.

Kadın çalışanlar, duygusal travmalar sonucunda fiziksel belirtiler de yaşayabilirler. Migren, mide problemleri, kas gerginlikleri gibi stres kaynaklı fizyolojik etkiler, iş sırasında dikkat dağınıklığına neden olabilir. Bu tür semptomlar çoğu zaman göz ardı edilir; ancak iş güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluştururlar.

İş Kazası Riski Açısından Değerlendirme

Aile içi sorunların çalışan üzerindeki etkileri genellikle dolaylıdır; fakat sonuçları çok doğrudan ve dramatik olabilir.

Psikososyal yük altındaki çalışanlar:

Kişisel koruyucu donanımı takmayı unutabilir.
Talimatlara uymakta isteksiz davranabilir.
Yetersiz dikkat ve odaklanma nedeniyle makine kullanımı sırasında hata yapabilir.
Tehlikeli alanlarda bulunma riskini göz ardı edebilir.

İş Güvenliği uzmanları tarafından yürütülen sahada gözlem temelli çalışmalarda, kazaların yaklaşık %20’sinin “kişisel sorunlara bağlı dikkat eksikliği” ile ilişkilendirildiği görülmüştür. Bu oran, deprem ya da yangın gibi olağanüstü durumların neden olduğu kazalardan bile yüksektir.

İş Performansına Etkileri

Aile içi sorunlar yaşayan çalışanlar, iş yerinde performans düşüklüğü, verimsizlik, motivasyon eksikliği ve işe devamsızlık gibi belirtiler gösterebilirler. İşten sık izin alma, hasta raporu kullanımı, kısa süreli ayrılmalar; iş akışını bozmakta, iş bölümü ve üretim verimliliğini olumsuz etkilemektedir.

Bu durum, yalnızca bireysel değil ekip düzeyinde de verimsizliğe yol açar. Özellikle montaj, bakım, üretim gibi ekip çalışmasına dayalı işlerde bir kişinin düşük performansı zincirleme şekilde tüm hattı etkileyebilir. Sonuçta hem üretim süresi uzamakta hem de hata oranı artmaktadır.

İşyeri Ortamında Oluşabilecek Etkiler

Aile içi sıkıntıların iş yerine yansıması sadece bireyin performansıyla sınırlı kalmaz. Bu durum, iş arkadaşlarıyla ilişkilerde bozulmaya, ekip içi çatışmalara, mobbing şüphelerine ve hatta işyeri içi şiddete kadar varabilir.

Çalışma ortamında moral bozukluğu, olumsuz enerji ve iletişim sorunları, diğer çalışanları da dolaylı olarak etkiler. Bu nedenle İş Sağlığı ve Güvenliği profesyonelleri, sadece fiziksel değil aynı zamanda psikososyal ortamı da göz önünde bulundurmalıdır. Yasal mevzuatta yer alan “çalışanların ruhsal ve sosyal iyilik hali” hedefi, bu çerçevede değerlendirilmelidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Politikaları Açısından Geliştirilebilecek Önlemler

Psikososyal Risk Değerlendirmesi
İşletmeler, yılda en az bir kez psikososyal risk değerlendirmesi yapmalı; çalışanların ailevi sorunları olup olmadığını anonim yöntemlerle öğrenebilecek anketler ve görüşme sistemleri kurmalıdır.
Kurumsal Destek Mekanizmaları
İşyerinde psikolog, rehberlik servisi ya da sosyal hizmet uzmanı istihdam edilerek bireysel destek sağlanmalıdır. Evlilik danışmanlığı, stres yönetimi ve öfke kontrolü gibi hizmetler sunulabilir.
Esnek Çalışma Saatleri ve İzin Politikaları
Ailevi sorun yaşayan çalışanlar için esnek saat uygulamaları, evden çalışma olanakları ya da kısa süreli özel izin politikaları geliştirilmelidir.
Eğitim Programları
“Aile ve İş Dengesini Koruma”, “İşyerinde Stresle Başa Çıkma” gibi başlıklarla periyodik eğitimler düzenlenmelidir.
Yöneticilere Farkındalık Eğitimi
Orta ve üst düzey yöneticilere, çalışan davranışlarındaki değişimlerin ardındaki psikososyal nedenleri ayırt edebilme ve destek olabilme becerisi kazandırılmalıdır.

Sonuç ve Öneriler

İş kazalarının, meslek hastalıklarının ve iş gücü kayıplarının önlenmesinde, ailevi sorunlar gibi “görünmeyen ama etkili” risk faktörlerinin değerlendirilmesi elzemdir.

Türkiye’deki İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu da (6331 sayılı kanun) kapsamlı bir risk değerlendirmesi yapılmasını ve çalışanların ruhsal durumlarının gözetilmesini şart koşmaktadır. Buna rağmen uygulamada psikososyal risklere gereken önem verilmemektedir.

İşletmelerin sadece teknik güvenlik tedbirlerine değil; çalışanlarının hayat kalitesine, aile ortamına, ruhsal dengelerine de yatırım yapması gerekmektedir. Çünkü sağlıklı bir çalışan, yalnızca kazaları önlemez; aynı zamanda verimli, motive ve işine sadık olur.

Aile içi huzur ile işyeri güvenliği arasındaki bağ, düşündüğümüzden çok daha kuvvetlidir. Bu nedenle iş sağlığı kültürü, sadece işyerinde değil, evde de başlamalıdır.

Daha Fazla

Genel, Makaleler18 Mayıs 2025

10 Mayıs 2025

Endüstriyel Tırmanma ve Bakım Personeli için Uygulamalı Eğitim

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için uygulamalı eğitim, güvenliğin en üst düzeyde tutulabilmesi için kritik bir unsurdur.

Endüstriyel tırmanma işleri genellikle yüksek alanlarda, dikey yüzeylerde veya zorlu çalışma koşullarında gerçekleştirilir. Bu tür işler, doğru teknikler, güvenlik önlemleri ve fiziksel dayanıklılık gerektirir.

Eğitim, personelin bu görevleri güvenli ve etkili bir şekilde yerine getirmelerini sağlamak amacıyla hem teorik hem de pratik bilgi sunmayı amaçlar.

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için uygulanabilir bir eğitim programı nasıl olmalıdır.

İdeal bir program sunmak mümkün olmasa da (ideali endüstriyel tırmanma yapan kişiye özel olmalıdır) bazı genelemeler ile sizlere örnek bir eğitim programı sunuyorum.

1. Güvenlik ve Risk Değerlendirmesi (Teorik ve Uygulamalı)

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için eğitim, öncelikle güvenlik ve risk değerlendirmesi ile başlamalıdır.

Pek tabi ki öncelikle personelin çalışma alanında değerlendirme yapılmalıdır. Mümkün olmadığında da alanın fotoğraf – videolarının incelenmesi ile başlayan değerlendirme, endüstriyel tırmanma ve bakım personeli olarak çalışanların çalışma esnasında gözlenmesi, gözlenemeyen çalışmaların fotoğraf – videolar yolu incelenmesi ile riskler tespit edilir, tasniflenir ve raporlanır.

Risk Analizi olarak adlandırılan bu bilgiler eğitim kadrosu tarafından değerlendirilerek yapılan işe ve çalışanların ihtiyaçlarına göre; genel teorik ve uygulamalı eğitim konularının içerisine eklenerek özelleştirilmiş eğitim planı elde edilir.

Bu bölümde, iş yerinde karşılaşılan potansiyel tehlikeler anlatılır ve bunlarla nasıl başa çıkılacağı öğretilir.

Teorik Eğitim
- İş güvenliği kuralları
- Yüksekte çalışma riskleri (düşme, kayma, sabitlenmemiş ekipman kullanımı vb.)
- Çalışma alanının önceden değerlendirilmesi (çevresel faktörler, hava durumu, alanın durumu)
- Güvenli tırmanma teknikleri ve sıklıkla karşılaşılan tehlikeler
Uygulamalı Eğitim
- Çalışma alanının güvenlik risklerinin yerinde tespit edilmesi
- Tehlikeli durumları simüle etme ve bu durumlar için güvenli tepki verme

2. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Kullanımı

Endüstriyel tırmanmada kullanılan kişisel koruyucu ekipman (KKD), tırmanan personelin güvenliğini sağlamak için zorunludur. Eğitimin bu kısmı, ekipmanların doğru kullanımı ve bakımına odaklanır.

Teorik Eğitim
- Emniyet kemeri, halat, baret ve diğer güvenlik ekipmanlarının tanıtımı
- Kişisel koruyucu ekipman’nın (KKD) amacı ve güvenlikteki rolü
- Her ekipmanın kullanımı ve bakımı
- Kişisel koruyucu ekipmanların (KKD) arıza belirtileri ve nasıl test edileceği
Uygulamalı Eğitim
- Emniyet kemeri, halat ve diğer güvenlik ekipmanlarının doğru şekilde giyilmesi ve ayarlanması
- Çalışma sırasında ekipmanın nasıl düzgün bir şekilde bağlanacağı ve kontrol edileceği
- Çalışanlar, yüksek yerlere çıkmadan önce tüm ekipmanları kontrol etmelidir.

3. Tırmanma Teknikleri ve Ekipman Kullanımı

Endüstriyel tırmanma, özellikle yüksek yerlerde, tecrübeli ve güvenli bir şekilde yapılmalıdır. Bu nedenle, tırmanma tekniklerinin ve doğru ekipman kullanımının öğretilmesi önemlidir.

Teorik Eğitim
- Tırmanma yöntemleri: Halatlı tırmanma, kısa mesafe tırmanma, sabit yerlerde hareket etme
- Tırmanma esnasında vücut pozisyonları ve ağırlık transferi
- Farklı tırmanma alanlarına göre teknikler: Kuleler, binalar, çatı işleri
Uygulamalı Eğitim
- Farklı yüzeylerde tırmanma (dikey, eğimli yüzeyler)
- Çeşitli tırmanma yöntemlerinin (örneğin, halatla tırmanma, düşey platformlar kullanma) pratiği
- Yüksekte tırmanırken dengeyi koruma
- Halat, karabina ve prusik kullanımı ile güvenli hareket etme

4. Yük Taşıma ve İp Teknikleri

Yüksekte çalışan personelin taşımak zorunda olduğu malzemeler olabilir. Bu aşamada, taşınacak yüklerin güvenli bir şekilde kaldırılması ve indirilmesi öğrenilmelidir.

Teorik Eğitim
- Yük taşıma teknikleri: Yüklerin halatla indirilmesi veya taşınması
- Güvenli kaldırma ve taşıma prosedürleri
- İp ve halat teknikleri (halatla yük taşımak, ip bağlama yöntemleri)
Uygulamalı Eğitim
- Yük taşıma sırasında halat ve karabinayı nasıl kullanacaklarını öğrenme
- Ekip üyelerinin koordineli çalışması
- Çeşitli yüklerin güvenli bir şekilde taşınması

5. Acil Durum Yöntemleri ve Kurtarma Teknikleri

Endüstriyel tırmanma işlerinde acil durumlar, düşme veya başka bir tehlike durumu meydana geldiğinde kritik önem taşır. Personelin bu tür durumlarda nasıl tepki vereceği, hızlı ve etkili bir şekilde kurtarma yapabilme becerisi geliştirilmelidir.

Teorik Eğitim
- Acil durum prosedürleri: Düşme, yaralanma veya tehlike anında ne yapılması gerektiği
- Yüksekte çalışırken meydana gelebilecek kaza senaryoları
- Acil durum için iletişim yöntemleri
Uygulamalı Eğitim
- Tırmanma sırasında düşen bir işçiyi kurtarma pratiği
- Kurtarma ekipmanlarının kullanımı (kurtarma kancası, taşıma halatları vb.)
- Gerçekçi bir senaryoda, düşme durumunda kurtarma tekniklerini uygulama
- Personel arasında acil durum iletişimi ve koordinasyonu sağlama

6. İş Ekipmanlarının Bakımı ve Güvenlik Kontrolleri

Endüstriyel tırmanma ve bakım işleri, belirli ekipmanların düzenli bakımını ve denetimini gerektirir. Bu eğitim, iş araçlarının güvenli kullanımını ve bakımını öğretir.

Teorik Eğitim
- Ekipmanların bakımı ve kontrol prosedürleri
- Halat, güvenlik kemerleri, tırmanma araçları ve diğer ekipmanların bakımı
- Periyodik kontrol listeleri ve bakım zamanı
- Ekipmanların düzgün çalışıp çalışmadığını test etme
Uygulamalı Eğitim
- Halat, karabina ve diğer tırmanma ekipmanlarının düzenli kontrol edilmesi
- Ekipmanların değiştirilmesi veya bakımının yapılması gerektiği durumları değerlendirme
- Testler ve doğrulama (ekipmanların kullanıma uygun olduğunun kontrol edilmesi)

7. Fiziksel Hazırlık ve Dayanıklılık

Endüstriyel tırmanma işleri, fiziksel dayanıklılık ve kuvvet gerektiren görevlerdir. Eğitimde, işçilerin fiziksel olarak hazırlıklı olmaları için egzersiz programları da yer almalıdır.

Teorik Eğitim
- Fiziksel dayanıklılığı artırmanın önemi
- Vücut sağlığı ve güç geliştirme teknikleri
Uygulamalı Eğitim
- Düzenli esneme ve ısınma egzersizleri
- Kol, bacak ve sırt kaslarını güçlendiren egzersizler
- Kardiyovasküler dayanıklılığı artıran çalışmalara yönelik öneriler

8. Çevresel Koşullar ve Adaptasyon

Endüstriyel tırmanma ve bakım işleri sıklıkla dış ortamda yapılır, bu da hava koşullarının çalışma güvenliğini etkilemesi anlamına gelir. Bu nedenle personelin çevresel koşullara uyum sağlaması gerekir.

Teorik Eğitim
- Hava koşullarının iş güvenliği üzerindeki etkileri
- Çalışma sırasında sıcaklık, rüzgar ve nem gibi çevresel faktörlerin göz önünde bulundurulması
- Uygun giysi ve ekipman seçimi
Uygulamalı Eğitim
- Farklı hava koşullarında dışarıda çalışma deneyimi
- Hava koşullarına göre strateji geliştirme ve güvenli çalışma yöntemleri uygulama

Sonuç

Endüstriyel tırmanma ve bakım personeli için uygulamalı eğitim, güvenli tırmanma tekniklerinden, kişisel koruyucu ekipman kullanımına, acil durum kurtarma tekniklerine kadar çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Eğitim, işçilerin yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda zihinsel olarak da hazırlıklı olmalarını sağlar.

Bu tür bir eğitim programı, iş kazalarını önemli ölçüde azaltabilir ve çalışanların iş yerinde daha güvenli bir şekilde çalışmalarına yardımcı olabilir.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel İnşaat Sektöründe – Yüksekte Çalışanlara Denge – Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

Eğitim Başvurusu

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
+90 232 265 20 65
[email protected]

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği10 Mayıs 2025

4 Mayıs 2025

Geleceğin İş Güvenliğinde Nöroergonomi Yaklaşımları

İş güvenliği alanında geleceği şekillendiren en önemli dönüşümlerden biri nöroergonomi yaklaşımlarıdır.

Klasik ergonomiden farklı olarak, nöroergonomi; insan beyninin, sinir sisteminin ve duyusal-motor sistemlerinin iş ortamındaki görevlerle nasıl etkileşime geçtiğini inceler.

Bu yaklaşım, iş kazalarının bilişsel ve nörolojik nedenlerini hedef alarak proaktif ve akıllı güvenlik çözümleri üretmeyi amaçlar.

Geleceğin iş güvenliği yaklaşımları, nöroergonominin gelişen rolleri, inovatif güvenlik stratejileri ve çalışan sağlığı ve refahı için bütünsel yaklaşımları içerir.

Nöroergonominin gelişen rolleri, iş güvenliği alanında daha proaktif ve insan odaklı çözümler sunmayı mümkün kılar.

Nöroergonomik yaklaşımlar, çalışanların bilişsel yeteneklerini destekleyerek, iş kazalarını önlemeye ve iş performansını artırmaya odaklanır.

İnovatif güvenlik stratejileri, teknoloji ve bilimsel araştırmaların iş güvenliği alanında uygulanmasını içerir.

Yapay zeka, sanal gerçeklik ve giyilebilir teknolojiler, iş güvenliği eğitimlerini geliştirmek, tehlikeli durumları simüle etmek ve çalışanların performansını izlemek için kullanılabilir.

Çalışan sağlığı ve refahı için bütünsel yaklaşımlar, fiziksel, zihinsel ve sosyal sağlığı kapsayan kapsamlı bir yaklaşım sunar.

Bu yaklaşımlar, iş yerinde sağlıklı yaşam tarzını teşvik etmek, stres yönetimi programları uygulamak ve sosyal destek sistemleri oluşturmak gibi çeşitli stratejiler içerir.

Geleceğin iş güvenliği yaklaşımları, çalışanların sağlığını ve refahını ön planda tutarak, daha güvenli, sağlıklı ve verimli çalışma ortamları yaratmayı hedefler.

Nöroergonominin gelişen rolleri, inovatif güvenlik stratejileri ve çalışan sağlığı ve refahı için bütünsel yaklaşımlar, iş güvenliği alanında sürdürülebilir ve etkili çözümler sunmak için bir araya gelir.

Risk Değerlendirme ve Ölçüm Yöntemleri

Bilişsel risklerin etkili bir şekilde yönetilebilmesi için, risk değerlendirme ve ölçüm yöntemlerinin kullanılması önemlidir.

Bu yöntemler, iş yerindeki potansiyel risk faktörlerini belirlemeye, risklerin şiddetini ve olasılığını değerlendirmeye ve çalışanların zihinsel sağlığını izlemeye yardımcı olur.

Bilişsel risk değerlendirme araçları, anketler, gözlemler ve performans analizleri gibi çeşitli yöntemleri içerir.

Psikolojik izleme teknikleri, çalışanların stres seviyelerini, duygusal durumlarını ve bilişsel performanslarını düzenli olarak takip etmeyi sağlar.

Erken uyarı sistemleri, risklerin belirtilerini erken aşamada tespit etmeye ve zamanında müdahale etmeye olanak tanır.

Tanılama yöntemleri, çalışanların zihinsel sağlık sorunlarını belirlemeye ve uygun tedavi yöntemlerini uygulamaya yardımcı olur.

Risk Azaltma ve Müdahale Stratejileri

İş yerinde bilişsel riskleri azaltmak ve çalışanların zihinsel sağlığını korumak için çeşitli müdahale stratejileri uygulanabilir.

Çalışan destek programları, stres yönetimi eğitimleri, danışmanlık hizmetleri ve psikolojik destek gibi hizmetler sunarak, çalışanların stresle başa çıkmalarına ve zihinsel sağlıklarını korumalarına yardımcı olur.

Zihinsel sağlık eğitimi müdahaleleri, çalışanların zihinsel sağlık sorunları hakkında farkındalıklarını artırmayı ve erken yardım arama davranışlarını teşvik etmeyi amaçlar.

Örgütsel esneklik ve iyileştirme yaklaşımları, iş yükünü dengelemeye, özerkliği artırmaya ve kurumsal kültürü iyileştirmeye odaklanarak, çalışanların stresini azaltır ve motivasyonunu artırır.

Teknoloji ve Nöroergonomi Entegrasyonu

Gelecekte, iş yerinde bilişsel risk yönetimi, teknoloji ve yapay zeka destekli izleme yöntemleriyle daha da gelişecektir.

Teknoloji ve nöroergonomi entegrasyonu, iş güvenliği alanında yeni ve inovatif çözümler sunar.

Yapay zeka destekli güvenlik sistemleri, çalışanların davranışlarını analiz ederek potansiyel tehlikeleri önceden tespit etmeyi sağlar. Bu sistemler, makine öğrenimi algoritmaları kullanarak, çalışanların hareketlerini, yüz ifadelerini ve fizyolojik verilerini analiz eder ve anormal durumları tespit ederek uyarılar gönderir.

Nöro-izleme teknolojileri, beyin aktivitesini gerçek zamanlı olarak izleyerek çalışanların dikkat, yorgunluk ve stres seviyelerini belirlemede kullanılır. Bu teknolojiler, özellikle yüksek riskli işlerde, çalışanların zihinsel durumunu sürekli olarak takip ederek iş kazalarını önlemeye yardımcı olur.

Dijital araçlarla çalışan performansını izleme, çalışanların görevlerini ne kadar etkili ve verimli bir şekilde yerine getirdiğini değerlendirmeyi sağlar.

Bu araçlar, çalışanların tepki sürelerini, doğruluk oranlarını ve hata sayılarını analiz ederek performanslarını objektif olarak ölçer. Teknoloji ve nöroergonomi entegrasyonu, iş güvenliği alanında daha akıllı ve proaktif yaklaşımlar geliştirmeyi mümkün kılar.

Bu entegrasyon, çalışanların güvenliğini artırmanın yanı sıra, iş süreçlerini optimize etmeye ve verimliliği artırmaya da yardımcı olur.

Yapay zeka destekli güvenlik sistemleri, nöro-izleme teknolojileri ve dijital araçlarla çalışan performansının izlenmesi, iş yerlerinde daha güvenli, sağlıklı ve verimli çalışma ortamları yaratmak için önemli bir potansiyele sahiptir.

Yapay Zeka algoritmaları, çalışanların davranışlarını, performanslarını ve iletişimlerini analiz ederek, potansiyel riskleri erken aşamada tespit edebilir ve uyarı sistemlerini tetikleyebilir.

İş yerinde psikolojik sağlık trendleri, çalışanların zihinsel sağlığını koruma ve iyileştirme konularında farkındalığın artmasıyla birlikte, daha kapsamlı ve kişiselleştirilmiş müdahale stratejilerinin geliştirilmesine yol açacaktır.

Sürdürülebilir insan kaynakları yaklaşımları, çalışanların uzun vadeli sağlığını ve refahını ön planda tutarak, iş yerinde bilişsel risklerin azaltılmasına ve pozitif bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.

Bu yaklaşımlar, işverenlerin çalışanlarına yatırım yapmasının, hem çalışanların memnuniyetini ve performansını artıracağını hem de şirketlerin rekabet gücünü koruyacağını göstermektedir.

1. Beyin Dalgası Takibi ile Gerçek Zamanlı Dikkat Ölçümü

Uygulama:
Baret içerisine entegre edilmiş EEG sensörleri, çalışanların dikkat düzeylerini ve bilişsel yorgunluklarını anlık olarak analiz eder. Sistem, dikkat düşüşü saptandığında uyarı gönderir veya çalışanın görevi geçici olarak devretmesini önerir.

Örnek: Bir vinç operatörünün dikkat seviyesi %60 altına düştüğünde kabin içi ekran kırmızıya döner, sistem operatöre 3 dakikalık göz egzersizi önerir.

2. Artırılmış Gerçeklik (AR) ile Anlık Bilişsel Rehberlik

Uygulama:
AR gözlükleriyle çalışanlar, karmaşık görev adımlarını gözlerinin önünde görsel olarak takip eder. Böylece hatırlama yükü azalır ve dikkat dağınıklığına bağlı hatalar önlenir.

Örnek: Bir elektrik teknisyeni AR gözlüğüyle pano bağlantılarını yaparken, yanlış bağlantıya yaklaştığında gözlüğün ekranı üzerinde kırmızı işaret yanar.

3. Reaktif Nöroergonomi ile Kazadan Önce Müdahale

Uygulama:
Gelişmiş sensörler, bireyin beyin aktivitesinde ani stres veya panik sinyalleri tespit ettiğinde makineyi otomatik olarak durdurur ya da operatöre kısa bir ara önerir.

Örnek: Bir kaynakçı, dar bir alanda çalışırken ani klostrofobik stres yaşadığında sistem çalışmayı geçici olarak durdurur.

4. Karma Görevler İçin Kognitif-Motor Simülasyonlar

Uygulama:
Çalışanlara, gerçek görev ortamlarını taklit eden VR/AR simülasyonlarla hem motor beceriler hem de zihinsel görevler eş zamanlı olarak çalıştırılır.

Örnek: Bir kule vinç operatörü, simülasyonda aynı anda yük kaldırırken telsizden gelen talimatlara doğru yanıt verme becerisini geliştirir.

5. Mental Haritalama ve Hata Öncesi Uyarı Sistemleri

Uygulama:
Günlük görev planlamaları, çalışanın zihinsel plan oluşturma kapasitesiyle uyumlu olarak yapılandırılır. Sistem, sıra dışı kararları uyarı sinyaliyle bildirir.

Örnek: Bir inşaat ustası, çimento karışımında hatalı oran girerse sistem otomatik olarak “zihinsel sapma tespit edildi” uyarısı verir.

6. Duyusal Yük Analizi ile Gürültü ve Aydınlatma Ayarı

Uygulama:
Çevresel faktörlerin (gürültü, titreşim, ışık) sinir sistemi üzerindeki etkileri ölçülür. Sistem, ortam koşullarını nörolojik toleransa göre otomatik ayarlar.

Örnek: İç mekânda çalışan biri için ortam ışığı yetersiz kaldığında sistem ışığı artırır, gürültü artarsa gürültü önleyici sinyal maskeleri devreye girer.

7. Giyilebilir Nöroergonomik Cihazlar ile Geribildirimli Egzersizler

Uygulama:
Giyilebilir teknolojiler (akıllı yelek, EEG kulaklık) iş öncesi egzersizler sırasında çalışanın motor koordinasyonunu ölçer ve anında geri bildirim verir.

Örnek: İskele üstü çalışan bir birey, sabah 5 dakikalık denge egzersizi sırasında hareketlerindeki asimetriyi uygulama üzerinden fark eder.

8. Bilişsel Tükenmişlik Algılama Algoritmaları

Uygulama:
Çalışanın gün boyunca bilişsel yükünü analiz eden algoritmalar, zihinsel tükenmişlik yaklaştığında mini mola ve nefes önerileri sunar.

Örnek: Öğleden sonra zihinsel yüklemesi kritik düzeye çıkan çalışan, ekranında “2 dakikalık nefes farkındalığı önerilir” mesajını alır. Uygulama, çalışana bir sesli meditasyon başlatır.

9. İleri Refleks Antrenman Sistemleri

Uygulama:
İnteraktif zeminler ve ışıklı hedefler kullanılarak refleksler, denge ve çeviklik birlikte geliştirilir. Çalışanlar kazaya karşı proaktif hale gelir.

Örnek: Bir vinç operatörü, yerdeki ışıklı platform üzerinde yönlendirme eğitiminde bir anda yanan kırmızı ışığa 0.3 saniyede yanıt vererek refleks antrenmanı yapar.

10. Beyin-Bilgisayar Arayüzü (BCI) ile İş Kontrolü (Uzak Gelecek)

Uygulama:
Düşünceyle kontrol edilen makineler! Beyin sinyalleri, iş makinelerine doğrudan komut verebilir. Eller doluyken zihinsel olarak durdurma komutu verilmesi mümkün olur.

Örnek: İleri seviyede engelli bir teknisyen, sadece düşünce komutlarıyla bir vinçten gelen yükü indirebilir.

Nöroergonomi, iş güvenliğini yalnızca fiziksel değil, nörolojik riskler üzerinden de okuyan yeni bir çağın kapısını açıyor.
İnşaat, maden, enerji, ulaşım gibi yüksek riskli sektörlerde bu teknolojilerin entegrasyonu sayesinde “önleyici güvenlik kültürü”, artık sadece gözlük ve baret değil; zihin okuyan algoritmalar, stres ölçen cihazlar ve refleks eğitimi veren sistemlerle güçleniyor.

inşaat, maden, enerji ve ulaşım gibi yüksek riskli sektörlerde nöroergonomik teknolojilerin nasıl kullanıldığına dair somut ve sektöre özgü örnekler yer alıyor. Bu örnekler, klasik kişisel koruyucu donanımların (KKD) ötesine geçip, iş güvenliğinde zihinsel ve nörolojik durumlara odaklanan “önleyici güvenlik kültürünün” nasıl uygulandığını gösteriyor:

🏗️ İNŞAAT SEKTÖRÜ

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

EEG destekli baretler kullanılarak yüksek katlarda çalışan işçilerin dikkat düzeyleri ölçülüyor. Dikkat seviyesi belirli bir eşik altına düştüğünde, sesli bir uyarı sistemi devreye giriyor.
Örnek: İskelede çalışan bir usta, dikkati dağılınca baret içi sistem mavi ışıkla yanıp söner ve dinlenmesi önerilir.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Nabız, cilt iletkenliği ve EEG üzerinden stres tespiti yapan giyilebilir kol bantları, panik veya aşırı yorgunluk anında süpervizöre anlık bildirim gönderir.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

İnteraktif denge tahtaları ile sabah işe başlamadan önce hızlı ayak hareketleri, yön değiştirme ve tepki süreleri antrenmanı yapılır.

⛏️ MADEN SEKTÖRÜ

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

Kapalı alan anksiyete takibi: EEG sensörlü baretlerle çalışanların panik eğilimi, klostrofobiye duyarlılığı ölçülerek, uygun pozisyonlara yönlendirme yapılır.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Karbon monoksit etkisi altında bilişsel yavaşlama riski erken evrede tespit edilerek, çalışanın oksijenli bölgeye çekilmesini sağlayan sistem devreye girer.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

Yer altı kazılarında ışıklı yönlendirme sistemleri ile kaçış yolları simülasyonu ve ani tahliye tatbikatları yapılır.

⚡ ENERJİ SEKTÖRÜ (Özellikle Rüzgar ve Nükleer Enerji Alanında)

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

Rüzgar türbinlerine çıkış öncesi EEG taraması: Bireyin bilişsel yorgunluk seviyesi analiz edilir. Belirli eşiğin üstündeyse tırmanış ertelenir.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Yükseklik korkusuna bağlı kalp atımı ve terleme verileri, çalışanın iş pozisyonu risk analizine yansıtılır.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

VR gözlüklerle, senaryo bazlı “rüzgâr türbini arızası” tatbikatlarında refleks geliştirme eğitimi uygulanır.

🚆 ULAŞIM SEKTÖRÜ (Kara, Hava, Demiryolu)

🧠 Zihin Okuyan Algoritmalar

Pilot ve makinistlerde EEG destekli yorgunluk tespiti: Uykuya eğilim gösteren beyin dalgaları tanındığında kokpit içi uyarı sistemi aktif hale gelir.

😰 Stres Ölçen Cihazlar

Yoğun trafikte otobüs şoförleri, kalp atım hızı ve stres seviyesi artarsa, sistem acil durum moduna geçerek otomatik mola önerir.

⚡ Refleks Eğitimi Veren Sistemler

Trafik ışıklı refleks eğitimi platformları, özellikle genç sürücüler ve kargo araç sürücüleri için geliştirilmiştir. 0.2 saniyede tepki süresi hedeflenir.

Ortak Kullanılan Bazı Teknolojik Ekipmanlar

Teknoloji	Açıklama
EEG sensörlü baret	Beyin dalgaları üzerinden dikkat ve yorgunluk takibi
GSR sensörlü bileklik	Deri iletkenliği ile stres ölçümü
VR/AR eğitim gözlüğü	Bilişsel eğitim ve görev senaryosu denemeleri
Refleks eğitim zeminleri	Renkli ışıklarla yön ve çeviklik antrenmanları
Nöro-motor test sistemleri	Denge, tepki süresi, motor kontrol ölçümü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Giyilebilir Teknolojiler ve Stres: Etik Temelli Bir Yaklaşıma Doğru https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10530607/

⭐️⭐️ Sağlık İzleme için IoT Destekli Giyilebilir Sensör Sistemlerinde Son Gelişmeler https://www.mdpi.com/2079-6374/11/10/372

⭐️⭐️ Zihinler ve Makineler Arasındaki Köprü: Nörolojik ve Nöroşirürjik Uygulamalarda Beyin-Bilgisayar Arayüzlerinin Son Gelişmeleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878875024008672

⭐️⭐️ Motor Simülasyon Teorisi Motor İmgelemenin Altında Yatan Bilişsel Mekanizmaları Açıklıyor mu? Eleştirel Bir İnceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28261079/

⭐️⭐️ Motor davranışın zihinsel simülasyonuna katılan beyin yapıları: nöropsikolojik bir yorumlama https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2180254/

⭐️⭐️ İnmede sanal gerçeklik tabanlı rehabilitasyonun etkinliğinin araştırılması: Mevcut kanıtların anlatısal bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10836287/

⭐️⭐️ Aktif mekansal navigasyonda insan beyni dinamikleri https://www.nature.com/articles/s41598-021-92246-4

⭐️⭐️ İnsan Stresinin Ölçümü: Çok Boyutlu Bir Yaklaşım https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK589926/

⭐️⭐️ Stres Yönetiminin Geleceği: Akıllı Saatler ve HRV Teknolojisinin Entegrasyonu https://www.mdpi.com/1424-8220/23/17/7314

⭐️⭐️ Refleksten beceriye: Koordinasyon eğitimi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7458618/

⭐️⭐️ Refleks https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/reflex

⭐️⭐️ Tükenmişlik ve Bilişsel Performans https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7926785/

⭐️⭐️ Beyin-Bilgisayar Arayüzü: İlerleme ve Zorluklar https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34502636/

⭐️⭐️ Tıpta Beyin-Bilgisayar Arayüzleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3497935/

⭐️⭐️ EEG tabanlı beyin-bilgisayar arayüzü uygulamaları için derin öğrenmenin durumu https://www.frontiersin.org/journals/computational-neuroscience/articles/10.3389/fncom.2022.1006763/full

⭐️⭐️ İnsan bilişsel performansının nicelleştirilmesinde EEG endekslerinin uygulamaları: Sistematik bir inceleme ve bibliyometrik analiz https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7717519/

⭐️⭐️ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜNÜN ÖNEMİ ÜZERİNE BİR ODAK GRUP ÇALIŞMASI https://dergipark.org.tr/tr/pub/ergonomi/issue/56067/749138

⭐️⭐️ Psikotik Bozuklukların Tanısı ve Tedavisinde Sanal ve Artırılmış Gerçekliğin Kullanımına İlişkin Sistematik Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10264872/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler4 Mayıs 2025

22 Mart 2025

Sizde de Var mı? Ganglion Kisti

El bileğinizde, dizinizde veya başka bir eklem bölgenizde yumuşak bir şişlik var mı?

Endişeleniyor musunuz?

Ağrı – sızı yok nasıl olsa diyerek boş mu verdiniz?

Öncelikle sizi rahatlatayım ilk akla gelen ve en çok korkulan sonunun cevabını hemen vereyim.

Ganglion Kisti kanserli olmayan kitlelerdir.

Ganglion kistleri, genel olarak eklemlerin veya tendonların etrafında, cildin altında görülen küçük kitlelerdir.

Ganglion kistleri, genellikle içi yoğun (jöle gibi) bir sıvı ile doludur. Boyutları leblebi ebadından çok değişkendir.

Ganglion kistleri, tendon veya eklemi kaplayan dokunun yırtılması ile şişen dokunu keseleşmesine denir.

Ganglion Kisti Nerelerde Olur?

Bilekte Ganglion Kisti

El bileğinin ön veya arka kısmında görülür.

Parmakta Ganglion Kisti

Avuç içine yakın veya tırnağın hemen altında herhangi bir parmak ekleminde görülür.

Ayakta Ganglion Kisti

Ayak bileği veya ayak parmaklarının yakınında görünür.

Gizli Ganglionlar

Bazı ganglion kistleri o kadar küçüktür ki gözle görülmezler, lakin yine de ağrıya neden olabilirler.

Ganglion Kistinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Şekil ve Boyut

Ganglion kistleri değişik boyutlarda ve genellikle yuvarlak veya ovaldir. Eklem bölgesinin hareket yoğunluğu ile orantılı olarak büyüme eğilimindedir.

Ağrı ve Rahatsızlık

Kistlerin bazıları ağrısızdır. Ağrı yapmalarının nedeni bulundukları bölgede sinirlere bası yapmalarıdır.

Diğer Hisler

Kistin olduğu bölgede ağrının yanısıra karıncalanma, uyuşma veya güçsüzlük de eşlik eder.

Görünür Belirtiler

Ganglion kistleri, genel olarak gözle görülür büyüklükte olup dokunulduğunda (palpasyonda) sert veya süngerimsi hissedilen cilt altı yapılardır.

Hareket Sorunları

Ekleme yakın olan ganglion kistleri eklemin hareketini kısıtlayabilir ve eklemin esnemesini veya uzamasını engelleyebilir.

Ganglion Kisti Oluşum Nedenleri

Ganglion kistlerinin oluşum nedenleri kesin olarak bilinmiyor.

Lakin teoriler mevcut.

Eklemlerin veya tedonların çevresindeki dokuların farklı nedenlerle yaralanması – zedelenmesi (travma, aşırı kullanma, sürekli stres vb gibi) sonrası oluştuğu düşünülmektedir.

Ganglion Kisti Risk Faktörleri

Kadınlarda en sık görülür
20-40 yaş arası kişilerde daha fazla görülür
Tekrarlayan zorlayıcı eklem hareketi yapanlarda daha fazla görülür. (Örneğin Jimnastikçiler, daktilograflar vb gibi işlerde)
Daha önce eklem veya tendon yaralanması geçiren kişilerde daha fazla görülür
Eklemlerinde artrit olan kişiler de daha fazla görülür

Ganglion Kisti Teşhisi Nasıl Konur?

Fiziksel Muayene

Ganglion kistlerini hekimler sadece göz muayenesi (inspeksiyon) ve elle dokunarak (palpasyon) tespit edilebilir.

Radyolojik İnceleme

Ganglion kistleri rutin röntgen filminde görünmezler. Eğer hekim gözle ve elle muayenede net bir bulgu elde edememiş ise ultrason veya MRI ile analiz isteyebilir.

Patolojik İnceleme

Ganglion kistinden iğne ile sıvı alınması ve sıvını patolojik incelemesi (test edilmesi) tanıyı doğrulamada yardımcı olacaktır.

Yarı Saydamlık Testi

Ganglion kistinin yarı saydam olup olmadığını kontrol etmek için üzerine ışık tutulması ile yapılır

Ganglion Kisti Tedavisi

Ganglion Kisti olan eklemin hareketi sınırlamak için destek veya atel takılabilir.
Anti-inflamatuar ilaçlar ganglion kistinin şişliğini ve rahatsızlık hissini azaltabilir.
Kistin içindeki sıvıyı iğne ile boşaltılabilir. Kistin içine tekrar sıvının dolması – tekrarlayabilmesi mümkündür.
Kist kalıcıysa veya çok rahatsız ediciyse, ameliyat gerekebilir.

Hekiminize Ne Zaman Gitmelisiniz

Vücudunuzda normalde olmayan bir oluşum – görünüm vb gibi olduğunda muhakkak hekiminize danışmalısınız.

Teşhisi konmuş bir ganglion kisti var ise hekiminiz ile birlikte sizin de takibinizde olmalı.

Ganglion kisti

Hızlı büyürse
Ağrı yaparsa
Uyuşmaya sebep olursa
Eklem hareketini engelerse

Derhal hekiminize başvurmalısınız.

Ganglion Kistiniz Olmasını İstemiyorsanız

Tekrarlayan eklem hareketi içeren durumlarda sık sık mola verin.
El ve bilek eklemlerinizi destekleyen kasları güçlendirme egzersizleri yapın.
Eklemlerdeki zorlanmayı en aza indirmek için duruş pozisyonunun doğru olmasını sağlayın.
Eklem yaralanmaları önlemek için fiziksel aktivitelerden önce bölgesel ısınmayı sağlayın.

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Ganglion kisti https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470168/

⭐️⭐️ Bileğin ganglion kistleri: patofizyoloji, klinik tablo ve tedavi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19468907/

⭐️⭐️ Bilek ganglion tedavisi: sistematik inceleme ve meta-analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25708437/

⭐️⭐️ İntranöral ganglion kistleri: Dünya literatürünün sistematik bir incelemesi ve yeniden yorumlanması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26799306/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni22 Mart 2025

12 Ocak 2025

Pestisit – Risk – Kanser

Pestisitler, tarımı veya ev hayatını olumsuz etkileyebilecek hayvan ve bitki yaşamını ortadan kaldırmak ve kontrol altına almak için tasarlanmış kimyasallardır.

Neden pestisit kullanılıyor?

Çünkü;

Pestisit kullanmayan organik çiftliklerin verimi kullananlara göre %15-%50 daha düşüktür.

Nedir bu pestisitler?

Buprofezin, glifosat, imazethapyr, Metolachlor, metolachlor-S, Atrazin, Boscalid, Dimetomorf, Dikamba, Dinotefuran, Dimetenamid, Etksazol, Prochloraz, Formetanate, İmazalil, Deltamethrin, Taufluvalinate, Flonicamid, Diafenhiuron vb gib daha bir çok çeşidi mevcut. Her birinin kullanım alanı farklı. Tabi ki insan vücuduna zararı da farklı farklı.

Bu konuda yapılan araştırmalara göre pestisit uygulaması yapılan taraların çiftçileri, tarım işçileri yanı sıra bu tarlaların yakınında ve rüzgâr yönünde yaşamak bile kanser riskini arttırıyor.

Hangi kanserlerin riski artıyor ?

Lösemi
Hodgkin olmayan lenfoma
Mesane kanseri
Kolon kanseri
Akciğer kanseri
Pankreas kanseri

Ayrıca kanser kombinasyonları yani birden fazla kanserin eş zamanlı gelişimi de önemli bir risk.

Tarım ekonomisi – endüstrisinin gücü yadsınamaz bir gerçek.

Ve bu gücü arkasına alarak yapılan açıklamalar pestisitlerin vazgeçilmez önemi üzerine..

Örneğin;

Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), glifosatı (Roundup) muhtemel kanserojen olarak sınıflandırdı. Bazı bilimsel çalışmalarada glifosat enfoma ile ilişkilendirildi. Ve Alman ilaç şirketi Bayer ABD’de Roundup davasında 1,56 milyar dolar ödemeye mahkum edildi.

Peki aynı tarım ilacının kulanıldığı ülkemizde dava konusu oldu mu? Tazminat alındı mı?

Yapılan araştırmalarla, türüne göre pestisit maruziyetiyle ilişkilendirilen kanserlere bir bakalım

Glifosat, tüm kanserler, kolon kanseri ve pankreas kanseri
İmazethapyr, tüm kanserler, kolon kanseri ve akciğer kanseri
Metolachlor, metolachlor-S tüm kanserler, kolon kanseri ve pankreas kanseri
Atrazin, tüm kanserler ve kolon kanseri
Boscalid, lösemi, Hodgkin dışı lenfoma ve pankreas kanseri
Dimetomorf, lösemi ve Hodgkin dışı lenfoma, kolon kanseri
Dikamba, kolon kanseri ve pankreas kanseri
Dinotefuran, lösemi ve Hodgkin dışı lenfoma
Dimetenamid, mesane kanseri
Dimetenamid ve Dimetenamid-P ile kombinasyon: mesane kanseri ve pankreas kanseri

Tabi ki araştırma bütçeleri, zaman ve ek etmenler sebebi ile %100 kanser etkeni olup olmadığı kesinleştirlememektedir.

Tabi ki burada akla gelen bir soru var…

Pestisitler Nasıl Kansere Sebep Oluyor?

Pestisitler, Oksidatif stres yaratarak DNA hasarı ve hücreler arası yollarda sinyallerin yani iletişimin bozulmasına yol açıyorlar.

Pestisitler, Reaktif oksijen türlerinin (ROS) oluşumu ile DNA, protein ve lipitlerine zarar vererek (anormal protein oluşumu) mutasyonlara, değişikliklere, gen ifadesine ve sonuçta karsinojeneze yol açar.

Unutulmaması gereken kanser gelişimi uzun vadeli bir süreçtir. Bu süreç içerisinde hücre bozulması sebebi ile gelişen bir çok hastalık ile de performası ve konforu giderek düşen hayatı yaşamaya mahkum olmak….

Herkes kanser olmuyor lakin herkesin hayat konforu ve sağlığı azalıyor.

Ne yapmalı? Pestisitlere karşı ne önlem almalı? Suyla mı yıkasak? Bezle mi Silsek? yazımızda.

DNA’ nızla Oynanmasına Müsaade Etmeyin

Pestisitler Ciddi Halk Sağlığı Sorunudur

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pestisit kullanım kalıplarının ve artan kanser riskinin kapsamlı değerlendirmesi https://www.frontiersin.org/journals/cancer-control-and-society/articles/10.3389/fcacs.2024.1368086/full

⭐️⭐️ Glifosat bazlı herbisitlere maruz kalma ve Hodgkin dışı lenfoma riski: Bir meta-analiz ve destekleyici kanıtlar https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1383574218300887

⭐️⭐️ Kanserojen ilaç mağduru Türk insanına da milyar dolarlar ödenecek mi? https://www.sozcu.com.tr/kanserojen-ilac-magduru-turk-insanina-da-milyar-dolarlar-odenecek-mi-wp5895593

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni12 Ocak 2025

25 Aralık 2024

Apandis ve Bademciklerin Alınması Kalp Krizi Riskini Neden Arttırır

Avrupa Kardiyoloji Derneğinin (European Society of Cardiology) European Heart Journal dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, 20 yaşına gelmeden apandis veya bademcikleri alınan kişilerin kalp krizi geçirme riskinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşıldı.

İsveç’ te 1955-1970 tarihleri arasında doğanların sağlık kayıtları üzerinden yapılan araştırmada öncelikle apandis ve bademcik dokularının işlevleri ergenlik öncesi azaldığından 20 yaşından önce bademcik veya apandis operasyonu olarak alınmış olan kişiler seçilmiş;

Ayrıca araştırmaya dahil edilen 54449’ unun apandisleri, 27284’ ünün ise bademcikleri alınmış her bir bireye karşı; yaşı, cinsiyeti ve çevresel etkenleri (oturdukları yerler) birbirine benzer olan ve apandis veya bademcik ameliyat geçirmemiş beş birey (kontrol vakası) seçilmiş.

Araştırmaya dahil edilen bireylerin ölüme sebebiyet veren veya vermeyen kalp krizleri için ortalama 23.5 yıl takipleri yapılmış.

Elde Edilen Sonuçlar 20 yaşından önce;

Bademcikleri ameliyatla alınanların %44 ünde
Apandis ameliyatla alınanların %33 ünde
Her iki ameliyatı da olanlarda daha yüksek oranda

kalp krizi riskini artırdığı hesaplanmış.

⭐️ Apandis ve bademcik ameliyatının ikisini de olanlarda risk artışı da daha fazla görülmüş.

⭐️ Cinsiyet ile ilgili olmadığı yani erkekler ve kadınlar arasında bir fark bulunmadığı tespit edilmiş.

⭐️ Apandis ve bademcik ameliyatlarını 20 yaşından sonra olanlarda kalp krizi riskinde bir artış bulunmamış.

Çalışmanın ilk yazarı Dr. Janszky “Ateroskleroz ve bağışıklık sistemi arasındaki karmaşık ilişkiye dair mevcut bilgilerimiz ışığında, bulgular biyolojik olarak makul” Ayrıca “Başka bir ikincil lenfoid organ olan dalağın çıkarılmasının da hızlandırılmış ateroskleroz ve artmış kardiyovasküler riskle ilişkili olduğuna dair bazı kanıtlar zaten var” dedi.

İncelediğimiz araştırmanın yayınlandığı haziran 2011 sonrası destekleyen veya sonuçlarının aksini veren herhangi bir araştırma yayınlanmadı. Bu sebeple sadece tek bir araştırmanın sonucuna dayanarak net bir yargıya varmak yeterli değildir.

Lakin;

09 Aralık 2024 de JAMA da yayınlanan yine İsveçte yapılmış bir araştırmanın makale başlığı ”Bademcik veya geniz etinin cerrahi olarak çıkarılmasıyla genç bireylerde stresle ilişkili bozukluklar” dır.

Çalışmada;

Tonsillektomi veya geniz eti ameliyatı öyküsü olan 19-36 yaş aralığındaki çocuklar ve genç yetişkinler dahil edilmiş.

83.957 Tonsillektomi veya geniz eti ameliyatı olmuş kişiden oluşan bir grup, (başlangıç ortalama yaşı 14,4 olan) önceki çalışmada olduğu gibi 1/5 oranında topam 839.570 Tonsillektomi veya geniz eti ameliyatı olmayan kişiden oluşan bir popülasyon ile eşleştirilmiş.

51.601 Tonsillektomi veya geniz eti ameliyatı olmuş kişiden oluşan başka bir grup ve (başlangıçta ortalama yaşı 13,3 olan) 75.159 Tonsillektomi veya geniz eti ameliyatı olmayan kardeşten oluşan kardeş eşleştirilmiş bir grup da analize dahil edilmiş.

İsveç Hasta Kayıt Defterinden stresle ilişkili sonuçlar belirlendi; bunlar arasında travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), akut stres reaksiyonu ve uyum bozukluğu yer almış.

Bulgular, bademciklerin veya geniz etlerinin erken yaşta cerrahi olarak çıkarılmasının gelecekte stresle ilişkili rahatsızlıkların görülme riskinin daha yüksek olmasıyla ilişkili olduğunu göstermektedir .”

Sonuç olarak;

Bademcik ve Apandis ameliyatı olanlar korkuya kapılmamalı. Lakin

Yukarıda görüldüğü ve farklı araştırma sonuçlarından elde ettiğimiz bilgilerle bademciği veya geniz etleri alınanlarda irritabl bağırsak sendromu; oto-immün, solunum, alerjik ve enfeksiyon hastalıkları; erken yaşta kalp krizi ve bazı kanser risklerinin yüksek olması sebebi ile bağışıklık fonksiyonundaki küçük değişikliklerin, müteakip birçok hastalık riski ile birlikte kardiyovasküler riski değiştirebileceği de unutulmamalıdır.

Apandis, bademcik, geniz eti, safra kesesi gibi organların ameliyatla alınması hususunda hayat kurtarıcı kararlar verildiği gibi maalesef gereksiz yere de alınabildikleri de gerçektir.

Unutmayalım bağışıklığımızın her parçası değerli.. Onları gereksiz yere parça parça kaybetmeyelim.

Bu sebeple vücudumuzun her parçasının ayrı bir ehemmiyeti olduğunu hiç bir zaman unutmayalım. Ve kardiyavasküler riski azaltan, bağışıklığı arttıran beslenme ve yaşam tarzını benimseyelim.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Çocukluk çağında apandisit ameliyatı, bademcik ameliyatı ve erken akut miyokard enfarktüsü riski – ülke çapında nüfusa dayalı kohort çalışması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21632600/

⭐️⭐️ Tonsillektomi ve sonrasındaki kanser insidansı üzerine ülke çapında nüfusa dayalı bir kohort çalışması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25130597/

⭐️⭐️ Bademcik iltihabı, bademcik ameliyatı ve Hodgkin lenfoması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19839050/

⭐️⭐️ Bademciklerin alınması (tonsillektomi) yemek borusu adenokanseri riskini artırıyor. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0235906&type=printable

⭐️⭐️ Akut Apandisit Sonrası Kolon Kanseri Riskinin Artması: Ülke Çapında, Nüfus Tabanlı Bir Çalışma https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4436221

⭐️⭐️ Apandisit İçin Tıbbi Tedavi Uzun Vadede Etkilidir https://www.medscape.com/viewarticle/medical-treatment-appendicitis-effective-long-term-2023a1000id5?form=fpf

⭐️⭐️ Apandisitin Ameliyatsız Tedavisinin Uzun Dönem Sonuçları https://jamanetwork.com/journals/jamasurgery/fullarticle/2808133

⭐️⭐️ Apendektomi Altı Mide-bağırsak Kanserinden Herhangi Birine Neden Olur Mu? https://www.medscape.co.uk/viewarticle/does-appendectomy-cause-any-six-gi-cancers-2024a1000kdp

⭐️⭐️ Bademcik veya geniz etinin cerrahi olarak çıkarılmasıyla genç bireylerde stresle ilişkili bozukluklar https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2827613#:~:text=Findings%20In%20this%20cohort%20study,individuals%20or%20unexposed%20full%20siblings.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni25 Aralık 2024

31 Ağustos 2024

İş ile İlgili Kalp Hastalıkları

“Kalp hastalığı” terimi, çeşitli kalp rahatsızlıklarını ifade eder. En yaygın kalp hastalığı türü Koroner Kalp Hastalığıdır.

Bazen kalp hastalığı “sessiz” olabilir ve bir kişi kalp krizi, kalp yetmezliği veya aritmi belirtileri veya semptomları yaşayana kadar teşhis edilmeyebilir. Bu olaylar gerçekleştiğinde, semptomlar şunları içerebilir:

Kalp Krizi: Göğüs ağrısı veya rahatsızlığı, sırtın üst kısmında veya boyunda ağrı, mide ekşimesi, mide bulantısı veya kusma, aşırı yorgunluk, baş dönmesi ve nefes darlığı.
Aritmi: Göğüste çırpıntı hissi (çarpıntı).
Kalp Yetmezliği: Nefes darlığı, yorgunluk veya ayak, ayak bileği, bacak, karın veya boyun damarlarında şişme.

Çalışma hayatında yer alan hemen herkes ortalama olarak günün en aktif 8 (sekiz) saatini işyerinde geçirir. En az bir öğünü de çalışma saatleri içerisinde yer alır. İşe gidiş ve dönüşte yolda geçen zamanı da dikkate alırsak günümüz koşullarında iş maksadı ile geçen zaman aile – sosyal hayata ve uykuya ayrılan zamandan oldukça fazladır.

Bu sebeple çalışanlarda gelişebilecek tüm kardiyovasküler (kalp) hastalıklarında genetik harici sebeplerde kişisel yaşam tarzı kadar çalışma hayatı da önemlidir.

İşyeri Hekimi olarak bizler; çalışanlarımız başta olmak üzere işveren ve yöneticilerimizi, çalışma hayatının tüm kardiyovasküler (kalp) hastalıkların gelişmesindeki rolünü doğru anlatabilirsek birlikte hem kendileri hem çalışanları için en iyi çözümleri üretebiliriz.

Tüm Kardiyovasküler (Kalp) Hastalık Ölümlerinin İşe Bağlı Nedenleri

Çalışma ortamında örgütsel adaletin olmaması (işyerinde haksızlığa uğradığı hissi)
Toz, duman veya kimyasal maruziyetler (örneğin ikinci el duman ve kurşun)
Geceleri çalışma, vardiyalı çalışma veya diğer standart dışı vardiyalar
Uzun çalışma saatleri (haftada 55 saat veya daha fazla)
İşletmenin çalışanlarına sosyal desteğinin az olması
İş güvencesinin olmaması (işini kaybetme endişesi)
Çok çaba gerektiren, düşük gelirli bir işte çalışmak
Çalışma sırasında yeterli iş kontrolü yapılmaması
Çalışanın kapasitesi üzerinde iş talep edilmesi
Geçici işler – İşsizlik süreci yaşaması
İşyerinde zorbalık veya şiddet
Mobbinge maruz kalmak
Artırılmış fiziksel aktivite
İş-aile dengesizliği

Çalışan ile ilgili Kardiyovasküler (Kalp) Hastalık faktörleri

İşiniz kalp hastalığı için diğer risk faktörlerinizi de etkileyebilir. Buna yüksek tansiyonunuz, yüksek glikozunuz ve insülin direnciniz olup olmadığı da dahildir. Obez olup olmadığınız, egzersiz yapmadığınız veya sağlıksız bir diyetiniz olup olmadığı. Tükenmiş veya depresifseniz, aşırı alkol kullanıyorsanız veya uyku sorunlarınız varsa.

Kardiyovasküler (Kalp) Hastalıkları İçin En Çok Riski Olan İş – Meslekler

Bu mesleklerde çalışanların kalp hastalığı riski daha yüksektir.

Uzun yol kamyon şoförleri de dahil olmak üzere profesyonel şoförler
Emniyet görevlileri ve itfaiyeciler de dahil olmak üzere ilk/acil müdahale ekipleri
Yiyecek ve içecek hazırlama çalışanları
Balıkçılık çalışanları
Kargo çalışanları
İnşaat mühendisleri ve inşaat çalışanları
Tesis ve makine operatörleri ve montajcıları

Çalışma Ortamına Bağlı Kardiyovasküler (Kalp) Hastalıkları Önlemek İçin Ne Yapılabilir?

İşyerinde İşyeri Hekimleri Tarafından Program ve Aktiviteler Oluşturulabilir

Çalışma saatleri içerisinde dinlenme ve. yemek molaları haricinde kısa (5-10 dk) fiziksel aktivite molaları oluşturabilirsiniz.
Çalışanlara daha sağlıklı olmalarını sağlayacak eğitim programları planlayıp sunumlara katılmalarını sağlayabilirsiniz.
Çalışanların işyerinde kullanılan kimyasallara maruziyetlerini önlemek için gerekli eğitimler planlanmalı ve katılımları sağlanmalıdır.
İşyeri içerisinde özellikle ortak kullanım alanı olan tuvaletlerde, merdiven sahanlıklarında vb gibi alanlarda sigara içilmesini önleyebilirsiniz.
Yemekhane, kafeterya ve yiyecek – içecek otomatlarında sağlıklı yiyecekler sunulmasını sağlayabilirsiniz.

İşyeri Hekimleri Tarafından İşyerlerinde Gözetim Programları Uygulanabilir

Planlanacak sağlık taramaları ve yönlendirmeleri yapılabilir.
Çalışanların riskli grupta olanları belirlenerek düzenli kan basınçlarının ölçümü ve işyeri hekimi tarafından takibi planlanabilir.
İşyerinde çalışanların ve iş organizasyonunun stresörlerinin tespiti için çalışma yapılabilir. Elde edilen işyeri psikososyal stresörlerinin verileri; kronik, anlı, günlük olarak tasnif edilebilir. Bu tasnife göre stresörlerin ortadan kaldırılması için çalışma yapılabilir.

İşveren ve Yöneticiler Tarafından İşle İlgili Stres Faktörleri Azaltılabilir

Çalışanların iş kaynaklı stresini ve yorgunluğunu azaltabilecek önlem ve uygulamalar yapılmalıdır.

Zorunlu fazla mesai azaltılabilir.
Çalışanın ailesindeki hastalıklarda da çalışana izin verilebilir.
İşyeri revirinde personel sayısı gereklilik durumuna göre arttılabilir.
İşyerinde işe bağlı stresi belirlemek ve azaltmak için psikososyal risk analizi yapılabilir. (örneğin, çalışan-yönetim komiteleri geliştirilebilir).
Çalışanların çalışma zamanı, iş görevleri veya iş organizasyonu üzerindeki etkinliği artırılabilir.

Daha Fazla

Sağlık Bülteni31 Ağustos 2024