30 Haziran 2025

İnşaat Sektöründe Örnek 50 Kritik Risk Matrisi

İnşaat sektörü, doğası gereği çok disiplinli, dinamik ve yüksek riskli bir iş alanıdır. Gerek insan faktörünün yoğunluğu, gerekse ağır ekipman ve çalışma ortamının değişkenliği, iş kazalarının meydana gelme ihtimalini artırmaktadır. Özellikle yüksekten düşmeler, makine ile temas, elektrik çarpması ve yapısal çökme gibi ölümcül potansiyele sahip riskler, sahadaki en kritik tehditler arasında yer almaktadır.

Bu bağlamda, proaktif bir yaklaşımla geliştirilen “Kritik Risk Yönetimi Programı”, sadece mevzuata uyum sağlamakla kalmaz; aynı zamanda çalışanların hayatını korumak ve operasyonel devamlılığı sürdürülebilir kılmak açısından da yaşamsal bir rol oynar.

Elinizdeki bu örneklem çalışma; sahada sık karşılaşılan ancak gerçekleştiğinde ölümcül veya kalıcı hasar yaratabilecek olaylara odaklanarak, inşaat sektörüne özel, gerçek saha verileri ve uluslararası en iyi uygulamalar göz önünde bulundurularak hazırlanmış 50 adet kritik risk maddesini, her biri için olası ölümcül sonuçları, kontrol önlemleri, sorumlu kişiler, doğrulama yöntemleri ve uygulama sıklıkları ile birlikte sunmaktadır.

Faydalı olmasını temenni ediyorum…

İnşaat Sektöründen Örneklenmiş 50 Kritik Risk Matrisi Tablosu

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
1. Yüksekten Düşme	Ölüm, omurilik yaralanması, felç	– Çift kancalı düşüş durdurucu kullanımı – Uygun ankraj noktası – Kenar koruması (korkuluk + file) – İskele uygunluğu kontrolü (TSE / TS EN 12811) – Yüksekte çalışma izni ve eğitimi	Saha formeni İSG uzmanı Saha çalışanı	Gözle kontrol İskele kontrol formu Fotoğraf kayıt İmza ile izin belgesi	Her gün, iş öncesi
2. Kapalı Alanda Çalışma	Zehirlenme, oksijen yetersizliği, boğulma	– Gaz ölçüm cihazı ile ön test (O₂, CO, H₂S vb.) – Havalandırma sistemi – Gözlemci (standby person) – Acil kurtarma planı ve tripod sistemi – Eğitim ve yazılı izin	İSG uzmanı Çalışma izin sorumlusu Kapalı alan ekibi	Ölçüm kayıtları İzin belgeleri Video kaydı Check-list	Her girişte
3. Vinçle Yük Kaldırma	Ezilme, kopma, ölüm	– Sertifikalı operatör ve sapancı – Çalışma alanı yaya girişine kapalı – Yük limiti uygunluğu – Halat/çelik kanca muayenesi – Rüzgar hızı kontrolü	Vinç operatörü Sapan işçisi Saha şefi	Vinç kontrol listesi Operatör sertifikası Rüzgar ölçer verisi	Her kaldırmada
4. Elektriksel Temas	Elektrik çarpması, yanık, ölüm	– Enerji izolasyonu (LOTO) – İzolasyon etiketi, kilitli pano – Uygun el aleti (VDE standartlı) – Yetkisiz kişilerin erişimi engellenmiş pano	Elektrik teknikeri İSG uzmanı Şantiye şefi	Enerji kesim tutanağı LOTO formu Fotoğraf kanıt	Her müdahalede
5. Hareketli Makine Teması	Ezilme, kopma, iç kanama	– Geri görüş kamerası – 360° uyarı sensörü – Saha yaya yollarının işaretlenmesi – Refakatçi ile hareket etme	Operatör Yaya çalışan Makine bakımcı	Gözlem Video kaydı Yol haritası	Günlük ve her çalıştırmada
6. Kazı Çökmesi	Toprak altında kalma, boğulma, ölüm	– 1.5 m üstü kazılarda şev, tahkimat, kuyu – Kapanan alan tabelası – Kazı derinliği ve tipi uygunluğu kontrolü	Kazı şefi İSG uzmanı Jeoteknik müh.	Kazı kontrol formu Harita/kesit Fotoğraf	Kazı öncesi ve her gün
7. Patlayıcı/Parlayıcı Ortam	Yangın, patlama, ağır yanık	– Kıvılcım kaynağı engelleme – Gaz ölçümü – Statik topraklama sistemi – Uygun KKD (alev geciktirici kıyafet) – Kaynak izni sistemi	Kaynakçı İSG uzmanı Saha formeni	Kaynak izin belgesi Gaz ölçüm cihazı kaydı Gözlem	Her kaynak işinde
8. Asılı Yük Altında Çalışma	Kafa travması, ölüm	– Asılı yük altına kesinlikle girilmez uyarısı – Yükün dengede olması ve kilitlenmesi – İkaz şeridi ile alan sınırlandırması – Vinçte overload sensörü	Operatör Saha güvenliği Sapan işçisi	Gözlem Giriş yasak alan kontrol listesi	Her kaldırma anında
9. Toksik / Kimyasal Madde Teması	Solunum yetmezliği, yanık, zehirlenme	– Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (SDS) bulunur – Uygun KKD: Maske, gözlük, eldiven – Kapalı sistem transferi yapılır – Uygun havalandırma ve emici sistemler	Kimyasal sorumlusu İSG uzmanı	SDS denetimi Kullanım talimatı imzası KKD kontrol	Kimyasal kullanımı öncesi
10. Gürültü Maruziyeti	Kalıcı işitme kaybı	– Ortam dB ölçümü (85 dB üstü riskli) – Kulak tıkacı ve kulaklık kontrolü – Gürültülü alan tabelası – Maruziyet süresi yönetimi	Çalışan İSG uzmanı İK birimi	Ses ölçüm cihazı raporu KKD kullanımı gözlemi	Haftalık ölçüm + anlık kontrol

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
11. İskele sökümü sırasında bağlantı kopması	Düşme, ezilme	Mühendis onaylı söküm planı, düşmeye karşı koruma sistemleri	Şantiye Şefi, İskele Ekip Lideri	Kontrol listesi, saha gözlemi	Her söküm öncesi
12. Vinç altında izinsiz personel geçişi	Ezilme, ölüm	Vinç operasyon bölgesi işaretlenmesi, spotter ataması	Vinç Operatörü, Saha Mühendisi	Kamera ve spotter gözlemi	Günlük
13. Elektrik panosu açıkta çalıştırılması	Elektrik çarpması, yanma	Kilitleme/etiketleme (LOTO), IP korumalı pano	Elektrik Teknikeri, EKB Sorumlusu	Gerçek zamanlı denetim	Haftalık
14. Şevli kazılarda dik açılı kazı yapılması	Göçük, toprak altında kalma	Şev stabilite kontrolü, kazı planı, destek sistemi	Şantiye Mühendisi, Kazı Operatörü	Aletli şev ölçümü, görsel kontrol	Her vardiya
15. Yetersiz iskandil (denge ağırlığı) ile kule vinç kurulumu	Devrilme, çoklu ölüm	Mühendis onaylı kurulum, üretici talimatına uygun montaj	Kule Vinç Yetkili Firması, Şantiye Şefi	Belge kontrolü, saha denetimi	Kurulum anında
16. Tavan ankrajı olmayan yüksekte çalışma	Serbest düşme, ölüm	Yaşam hattı kurulumu, düşüş durdurucu sistem	İş Güvenliği Uzmanı, Ekip Lideri	Ekipman listesi ve bağlantı kontrolü	Günlük
17. Gece çalışmasında yetersiz aydınlatma	Düşme, çarpma, kaza	Lüksmetre ile ölçüm, portatif kule aydınlatmalar	Gece Vardiya Amiri, Elektrikçi	Lüksmetre kayıtları	Her gece vardiyası
18. El aletlerinde izolasyon hatası	Elektrik çarpması	Periyodik test/etiketleme, çift izolasyon kontrolü	Elektrik Teknikeri	Test cihazı ile ölçüm	Aylık
19. Asansör boşluğu çevresinde bariyer eksikliği	Serbest düşme, çoklu yaralanma	Sabit bariyer sistemi, uyarı işaretleri	Forman, İş Güvenliği Uzmanı	Fiziksel kontrol ve fotoğraf kaydı	Günlük
20. Prefabrik panel montajında geçici sabitleme yapılmaması	Panel düşmesi, ölüm	Geçici kilit sistemleri, montaj sırası denetimi	Prefabrik Montaj Şefi, Mühendis	Saha uygulama kontrolü	Her montajda
21. Kaynak işlemi yakınında yanıcı madde bırakılması	Patlama, yangın	Ateşli çalışma izin formu, 10 metre çevresel temizlik	Kaynakçı, Güvenlik Şefi	Görsel kontrol ve belge denetimi	Her işlem öncesi
22. Beton mikseri dönüş alanında personel varlığı	Ezilme, travmatik ölüm	Spotter eşliğinde yönlendirme, uyarı levhaları	Beton Pompa Operatörü	Gözlem ve kamera kaydı	Her dökümde
23. Rüzgarlı havada panel kaldırılması	Panel uçması, düşme	Rüzgar hızı ölçümü, işin durdurulması	Saha Amiri, Kaldırma Operatörü	Anemometre kayıtları	Her kaldırma öncesi
24. Gaz birikimi olan tünel girişinde izinsiz çalışma	Boğulma, patlama	Gaz dedektörü kullanımı, havalandırma planı	Tünel Şefi, İSG Uzmanı	Cihaz log kontrolü	Her vardiya başı
25. Kesici aletlerin kontrolsüz taşınması	Kesilme, amputasyon	Kesici koruma aparatı, kapalı taşıma çantası	Ustabaşı, Ekip Lideri	Görsel saha kontrolü	Günlük
26. Asansör kabini olmadan kat kapısı açık bırakılması	Kat boşluğuna düşme	Geçici kapak + kilitlenebilir geçiş	Elektrik ve Mekanik Şefi	Fiziksel kontrol	Her kat geçişinde
27. Malzeme istifinin aşırı yüksek yapılması	Devrilme, ezilme	Raflı istif sistemi, yükseklik sınırı	Depo Sorumlusu, Forklift Operatörü	Cetvelle ölçüm, görsel kontrol	Haftalık
28. Aşırı sıcak havada sıvı kaybına bağlı bayılma	Yüksekte bayılma, düşme	Sıvı takviyesi, 45 dakikada bir gölge molası	Ekip Şefi, Sağlık Personeli	Mola çizelgesi ve saha gözlemi	Günlük
29. Kaldırma araçlarında yük dengesizliği	Vincin devrilmesi	Denge hesap çizelgesi, forklift adaptör kontrolü	Lojistik Şefi, Vinç Operatörü	Yük kartı ve saha gözlemi	Her kaldırma
30. Asbestli malzemenin kontrolsüz kesimi	Solunumla maruziyet	Risk analizi sonrası izole alan ve P3 maske	Saha Mühendisi, İSG Uzmanı	Belge kontrolü, hava örneklemesi	Her uygulama öncesi

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
31. Beton döküm sırasında vibratör kablosunun kopması	Elektrik çarpması	İzole vibratör kullanımı, kablo bütünlüğü kontrolü	Elektrik Teknikeri	Görsel ve cihazla kontrol	Her döküm öncesi
32. Kalıp sisteminin yanlış kurulumu	Kalıp çökmesi, göçük altında kalma	Statik hesaplı ve mühendis onaylı kalıp sistemi	Kalıp Formeni, Saha Mühendisi	Proje kontrolü ve saha gözlemi	Her kurulumda
33. Römorklu araçların kontrolsüz manevrası	Ezilme	Geri vites uyarı sistemi, manevra rehberi görevlendirme	Araç Sürücüsü, Lojistik Amiri	Kamera takibi, saha gözlemi	Her giriş-çıkışta
34. Yağmurlu zeminde mobil vinç kullanımı	Kayma, devrilme	Stabil zemin tespiti, vinç altı plakaları	Vinç Operatörü, Şantiye Şefi	Zemin sertliği ölçümü, vinç denge testi	Her kurulumda
35. Yetersiz havalandırmalı kapalı alan çalışması	Boğulma, gaz zehirlenmesi	Kapalı alan izin formu, gaz dedektörü, ventilatör	Kapalı Alan Sorumlusu, İSG Uzmanı	Gaz ölçüm cihazı, evrak kontrolü	Her giriş öncesi
36. Hatalı ankraj yerleştirme	Düşme	Ankraj noktası test cihazı kullanımı, mühendis onayı	Montaj Ekibi, İş Güvenliği Uzmanı	Cihazla test ve belge kontrolü	Her kurulumda
37. Merdiven sabitlemeden kullanım	Düşme	Sabitleme kayışları, 4:1 açı kuralı eğitimi	Ekip Lideri	Görsel kontrol	Günlük
38. Vinç kancasında kilitleme olmaması	Yük düşmesi, ölüm	Emniyet tırnaklı kanca kullanımı	Vinç Operatörü	Donanım kontrol listesi	Her vardiya
39. Hızlı beton priz reaksiyonu ile oluşan sıcaklık	Yanık, kimyasal etki	Özel katkılı beton, koruyucu eldiven kullanımı	Beton Tedarikçisi, Ustabaşı	Malzeme güvenlik bilgi formu kontrolü	Her kullanımda
40. Polietilen torbaların iskelede uçuşması	Görüş engeli, düşme	Malzeme sabitleme, rüzgar perdesi	İskele Kurulum Ekibi	Fiziksel saha denetimi	Günlük
41. Yüksekte sabit olmayan malzeme bırakılması	Malzeme düşmesi, yaralanma	Malzeme sepeti ve kutusu kullanımı	Ekip Şefi, Saha Amiri	Gözlem ve fotoğraf kaydı	Her vardiya
42. Taşlama sırasında kıvılcım sıçraması	Yangın, göz yaralanması	Kıvılcım perdesi, yüz siperliği kullanımı	Ustabaşı, İş Güvenliği Uzmanı	KKD ve ekipman kontrolü	Günlük
43. Düşük izolasyonlu aydınlatma armatürü	Elektrik çarpması	IP65 üzeri armatür kullanımı	Elektrik Ustası	Ölçüm cihazı ile kontrol	Aylık
44. Vinçle insan taşınması	Düşme, ölüm	Personel taşıma kafesi, mühendis onayı	Vinç Operatörü, Kaldırma Ekipmanı Yetkilisi	Kafes sertifikası, görsel kontrol	Her kullanım öncesi
45. Asfaltlama sırasında sıcak bitümle temas	Yanık	Isıya dayanıklı KKD, döküm bariyerleri	Asfalt Ekibi Şefi	KKD kontrolü	Günlük
46. Soğuk havada iskele platformunda buzlanma	Kayma, düşme	Tuzlama, kaymaz zemin örtüsü	İskele Sorumlusu, İş Güvenliği Uzmanı	Saha gözlemi, hava durumu kontrolü	Her sabah vardiya
47. Vinç halatlarında çatlak/sarım hatası	Halat kopması, yük düşmesi	Günlük halat kontrol listesi, üretici talimatı	Vinç Operatörü	Halat inceleme formu	Her vardiya başı
48. LPG tüpünün yanlış depolanması	Patlama, yangın	Dikey, havalandırmalı tüp dolabı, uzaklık kriterleri	Depo Sorumlusu	Saha kontrol listesi	Haftalık
49. Kazı alanı kenarında emniyetsiz malzeme yığılması	Toprak kayması	Malzeme emniyet sınırına göre yığılma	Kazı Operatörü, Mühendis	Mesafe ölçüm cihazı ile kontrol	Her kazı gününde
50. Prefabrik döşeme boşluğunun açık bırakılması	Serbest düşme	Metal geçici kapak, işaretli bariyer	Prefabrik Montaj Ekibi	Fiziksel saha kontrolü	Her döşeme yerleştirmesi sonrası

📌 📌 📌

Açıklayıcı Notlar

Kritik Risk: Sektöre özgü en tehlikeli durumlardan 50 tanesi örneklem olarak seçilmiştir.
Kritik Kontroller: Mühendislik, idari ve bireysel kontrol önlemleri birlikte verilmiştir.
Sorumlu Kişiler: Önleme ve doğrulamada aktif rol alması gereken tüm unvanlar belirtilmiştir.
Doğrulama Yöntemi: Belgeli, izlenebilir ve gözlemlenebilir yöntemlere odaklanılmıştır.
Uygulama Sıklığı: Proaktif kültür için mümkün olan en sık denetim aralığı önerilmiştir.

İnşaat projelerinde güvenlik kültürünün sürdürülebilir şekilde gelişmesi, yalnızca prosedürlerin değil, saha uygulamalarının ve liderlik anlayışının da değişimiyle mümkündür. Kritik risklerin sistematik şekilde analiz edilmesi, ölümcül kazaların önlenmesinde istatistiksel değil, yaşamsal bir fark yaratır.

Bu çalışma, şantiyelerde sıkça karşılaşılan tehlikelerin ötesine geçerek, “ne olabilir?” sorusunu bilimsel, davranışsal ve operasyonel verilerle yanıtlamayı hedeflemiştir. 50 kritik riskin tanımlandığı bu tablo, yalnızca mevcut tehlikeleri listelemekle kalmayıp; her bir riskin kim tarafından, ne zaman, nasıl ve hangi sıklıkla kontrol edilmesi gerektiğini detaylıca ortaya koymaktadır.

Unutulmamalıdır ki, kritik riskleri belirlemek bilgi; yönetmek ise irade ister.
Bu irade, yalnızca mevzuata uyum değil, aynı zamanda her çalışanın sağ salim evine dönmesini ilke edinmiş bir yönetim anlayışı ile mümkündür.

Güvenli bir inşaat, sadece projeyi değil; insan hayatını da inşa eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği30 Haziran 2025

7 Ocak 2025

Grip ve Soğuk Algınlığı İlaçlarındaki Risk Felç ve Ölüm

Psödoefedrin ihtiva eden soğuk algınlığı ve grip ilaçları hastalar tarafından sonbahar ve kış aylarında fazlasıyla talep edilmekteler. Kimi alışkanlıklardan kimi acelecilikten kimi her ihtimale karşı evde bulunsun düşüncesi ile hekimlere başvuruyor.

Psödoefedrin ihtiva eden ilaçlar, soğuk algınlığı ve grip, sinüzit, astım ve bronşit semptomlarının tedavisinde yardımcıdır.

Merkezi sinir sistemi (CNS) uyarıcı özellikleri ve amfetamine yapısal benzerliği nedeniyle tıbbi olmayan amaçlar için de kullanılır.

Psödoefedrin, iştah azaltıcı, uyuşukluk ve yorgunluğu gideren bir ajan, konsantrasyonu artırmak için ve doping maddesi olarak alınır.

Daha kolay bulunabilmesi nedeniyle bazen amfetamin veya metamfetamin yerine kullanılır.

Psödoefedrin (PSE)

Sempatik sinir sistemini savaş ya da kaç tepkilerine teşvik eder
Nefes almayı hızlandırır
Kan basıncını yükseltir
Kalp atış hızını hızlandırır
Periferik kan damarlarını daraltır
Bronkodilatasyona neden olur
Kan glikoz seviyelerini yükseltir
Merkezi sinir sistemini uyarır
Enerji dalgalanması hissi verir ve ruh halini iyileştirir

Daily Mail’ de yayınlanan bir haberin başlığı “Sudafed, Nurofen ve Day & Night Nurse yasaklanabilir veya ancak reçete ile alınabilir”

Açıklamanın devamında;

”Son derece nadir fakat ölümcül olabilen beyin damar hastalıklarıyla muhtemel bağlantıları sebebiyle sadece reçeteyle yazılabilecekleri veya hatta yasaklanabilecekleri açıklandı”

Aslında bu konu ABD nin gündemine daha önceki yıllarda da gelmiş 2005 yılında Metanfetamin (Sentetik Uyuşturucu Bir Madde) ile mücadele için çıkarılan yasaya psödoefedrin hakkındaki kısıtlamalar da sonradan ilave edilmişti.

ABD’ de 2005 Metamfetamin Salgınıyla Mücadele Yasası, 9 Mart 2006’da imzalanan Vatanseverlik Yasası’na dahil edildi.

30 Eylül 2006 tarihinde yürürlüğe giren yasal düzenleme ile de metamfetamin yapımında yaygın olarak kullanılan pseudoephedrine adlı maddeyi içeren soğuk algınlığı ilaçlarının reçetesiz satışını yasaklıyor.

Bu yasal düzenleme ile;

Psödoefedrin içeren soğuk algınlığı ilaçlarının satışı tezgah arkasında sınırlıdır. Bir bireyin her ay satın alabileceği psödoefedrin miktarı sınırlıdır ve bireylerin psödoefedrin içeren ürünleri satın almak için fotoğraflı kimlik göstermeleri gerekir. Ayrıca, mağazaların alıcılar hakkında en az iki yıl boyunca kişisel bilgileri saklaması gerekir.

Görüleceği gibi ABD her ne kadar ilaç sektörünün lideri bir ülke de olsa vatandaşlarının sağlığını korumak adına uygusuz kullanımı olan, yan etkileri ie risk arz eden ilaçların satışına kısıtlama ve kontrol getirdi.

Niçin bu kısıtlamalar kontrol mekanizmaları kurma çabası ile araştırma kararı verdiler?

Çünkü;

Psödoefedrin içeriği olan ilaçların kullanılması ile işkili olarak beyinde kan akımını bozan biri posterior geri dönüşümlü ensefalopati sendromu (PRES) ve diğeri geri dönüşümlü serebral vazokonstriksiyon sendromu (RCVS) olan beyin kan akımı bozukluklarının bildirilmesi sebebiyle.

RCVS – Geri Dönüşümlü Serebral Vazokonstriksiyon Sendromu

20 – 50 yaş arası kadınlarda en sık görülen ani, şiddetli gök gürültüsü şeklinde şiddetli baş ağrısı ile karakterize günler ile haftalar arasında tekrarlayacı ve psödoefedrin kullanımının kesilmesinden sonra azalarak normale dönülebilen bir süreçtir.

Erken teşhis ve tedavi ile düzelmekle beraber felç ve ölüm riski taşımaktadır. Ölüm oran % 5 in altındadır.

PRES – Posterior Geri Dönüşümlü Ensefalopati Sendromu

40 – 60 yaş aralığı erişkilerde en sık görülmekle birlikte bebeklik sonrası her yaşta görülen, ağırlıklı olarak beynin arkasını etkileyeni bulanık görme, baş ağrısı, nöbetler ve kafa karışıklığına yol açan bir süreçtir. Genel olarak kadınlarda daha fazla görülür.

Erken teşhis ve tedavi ile düzelmekle beraber felç ve ölüm riski taşımaktadır. Ölüm oran % 3 – 6 dır.

Sebebi kesin olarak tespit edilememiş de olsa yüksek tansiyon, eklampsi, şiddetli enfeksiyon, böbrek hastalığı ve bazı otoimmün hastalıklarla bağlantılı olabileceği gib bağışıklığı baskılayan ilaçlarla ve kanser ilaçlarının riski arttırabileceği düşünülmektedir.

Ülkemizde Psödoefedrin Bulunan İlaç Var mı?

Ülkemizde de psödoefedrin bulunan ilaçlar yaygın olarak kullanılıyor. Bu ilaçları öğrenmek isteyenlerin inceleyebilecekleri yer Türk İlaç Rehberidir. https://www.ilacrehberi.com/s/pseudoephedrine_hcl/2/

Psödoefedrin içeren ilaçlar tablet, şurup ve damla formlarında reçeteli veya reçetesiz satılmaktadır. Son yıllarda giderek artan kısıtlamalar ile denetim altına alınmaya başladırlar.

Psödoefedrin içeren ilaçlar birçok ülkede reçetesiz olarak marketlerden bile satın alınabiliyor.

Ne Yapıyor Bu Psödoefedrin

Psödoefedrin ve bu gruptan ilaçların ajitasyon, uykusuzluk, çarpıntı, baş ağrısı, tansiyon yüksekliği, halsizlik, ateş, titreme, vücut ağrıları, deri döküntüsü gibi birçok ciddi yan etkileri var.

Tansiyon yükselmesine bağlı gelişen inme ve ölüm riski mevcuttur.

Psödoefedrin, kan damarlarının daralmasına sebep olan noradrenalini serbest bırakmak için sinir uçlarını uyararak etki eder. Damarlardan salınan sıvı miktarı azalır ve burun daha az şişer ve mukus üretimi azalır.

Psödoefedrin bulunan ilaçlar, burun tıkanıklığı olan kişilerde baş ağrısı, ateş ve ağrı veya nezle gibi soğuk algınlığı ve grip semptomlarını tedavi etmek için tek başına veya başka kimyasallarla kombine edilerek kullanılır.

Psödoefedrin, özellikle burun ve paranazal sinüslerde (oral uygulamadan sonra) üst solunum yolu mukozasının tıkanıklığını azaltır, bu da şişliği, salgı miktarını azaltır ve burnu temizler.

Psödoefedrinin sempatomimetik etkisi ayrıca östaki borusunun açıklığını iyileştirebilir ve dalış veya uçakla uçarken atmosfer basıncındaki değişiklikler sırasında orta kulaktaki basıncı eşitleyebilir.

Bir yetişkine uçuştan en az 30 dakika önce 120 mg psödoefedrin verilmesi kulak ağrısını azaltabilir.

Psödoefedrin ve Doping İçin Kullanım

Psödoefedrin, kas kasılmasının artması, iskelet kaslarına kan akışının artması, glikojenezin uyarılması, bronkodilatasyon, kardiyak tropizmlerin artması, merkezi sinir sisteminin aktivasyonu, iştahın bastırılması gibi özellikleri nedeniyle zayıflama maddesi olarak ve sporda ergojenik madde olarak, yani verimliliği artırarak daha hızlı rejenerasyon ve daha iyi performans sağlayarak kullanılır.

Yarışmalar sırasında sporcular tarafından kullanılması yasak olan maddeler listesinde yer almaktadır.

Yaygın olarak bulunabilmesi nedeniyle, idrardaki konsantrasyonu 150 μg/mL’yi aştığında anti-doping kural ihlali olarak kabul edilir. Bu liste zorunlu bir uluslararası standarttır ve Dünya Anti-Doping Programı’nın bir parçası olan Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA) tarafından her yıl güncellenir.

Psödoefedrin İzin Verilen Maksimum Günlük Doz

Yetişkin için 240 mg

6-12 yaş arası çocuklar için 120 mg

2-5 yaş arası çocuklar için 60 mg’dır

Psödoefedrin ve Ben

Şahsi tercihim doğal yollardan iyileşmek mümkün olan bir hastalıkta sadece psödoefedrin içerenleri değil soğuk algınlığı, grip ve benzeri kapsamda yer alan tüm ilaçları kendim de kullanmıyorum birinci derece yakınlarıma da kullandırmıyorum.

İşyeri hekimliklerini yaptığım dalgıçlara östaki kanallarının işlevini sağlamak amacı ile kontrollü olarak kullandırıyorum. Ve takiplerini yapıyorum.

Soğuk algınlığı, grip ve benzeri hastalıklarda reçete yazmak yerine doğal yolları tavsiye ediyorum.

Lakin Hekim olarak her ne kadar gerek görmesem ve tavsiye etmesem de hastaların ısrarcı taleplerine karşı durabilmek her zaman pek mümkün olmuyor.

Vücut Sizin Tercih Sizin

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Türk İlaç Rehberi https://www.ilacrehberi.com/s/pseudoephedrine_hcl/2/

⭐️⭐️ Psödoefedrin—Faydaları ve Riskleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8152226/

⭐️⭐️ Psödoefedrin, Efedrin ve Fenilpropanolamin İçeren İlaç Ürünlerinin Satışı ve Satın Alınması İçin Yasal Gereklilikler https://www.fda.gov/drugs/information-drug-class/legal-requirements-sale-and-purchase-drug-products-containing-pseudoephedrine-ephedrine-and

⭐️⭐️ PRAC, pseudoefedrin içeren ilaçların güvenlik incelemesine başlıyor https://www.ema.europa.eu/en/news/prac-starts-safety-review-pseudoephedrine-containing-medicines

⭐️⭐️ 2023 Şubat – Milyonlarca kişi tarafından kullanılan soğuk algınlığı ve grip ilaçlarının raflardan kaldırılmasına veya yalnızca reçeteli hale getirilmesine yol açabilecek Sudafed güvenlik incelemesinin ardındaki ölümcül koşullar https://www.dailymail.co.uk/health/article-11784223/The-deadly-conditions-Sudafed-safety-review-flu-remedies-pulled-shelves.html

⭐️⭐️ 2023 Şubat – Nadir görülen beyin riski nedeniyle psödoefedrin güvenliği incelemesi https://www.bbc.com/news/health-64742221

⭐️⭐️ Nazal dekonjestan olarak efedrin ve psödoefedrinin faydaları, sınırları ve tehlikeleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1879729614001665

⭐️⭐️ 2023 Şubat – Popüler soğuk algınlığı ve grip ilaçları ‘beyin bozukluklarıyla bağlantıları’ nedeniyle yasaklanabilir https://www.dailyrecord.co.uk/lifestyle/popular-cold-flu-medicines-could-29293360

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni7 Ocak 2025

Ölüm

İnşaat Sektöründe Örnek 50 Kritik Risk Matrisi

İnşaat Sektöründen Örneklenmiş 50 Kritik Risk Matrisi Tablosu

📌 📌 📌

Açıklayıcı Notlar

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Grip ve Soğuk Algınlığı İlaçlarındaki Risk Felç ve Ölüm

RCVS – Geri Dönüşümlü Serebral Vazokonstriksiyon Sendromu

PRES – Posterior Geri Dönüşümlü Ensefalopati Sendromu

Ülkemizde Psödoefedrin Bulunan İlaç Var mı?

Ne Yapıyor Bu Psödoefedrin

Psödoefedrin ve Doping İçin Kullanım

Psödoefedrin İzin Verilen Maksimum Günlük Doz

Psödoefedrin ve Ben

Vücut Sizin Tercih Sizin

Dr Mustafa KEBAT

Ara

İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın