7 Haziran 2025

Matcha İle Zayıflamak mı Odaklanmak mı?

Matcha‘yı yeşil çaydan ayıran, sadece görünümü değil; üretim şekli, içerdiği yoğun besin maddeleri, vücuda etkilerinin yanı sıra yaprakları doğrudan içilir, yalnızca demlenme ile suya salınan miktarından faydalanılmaz. Bu nedenle, içerdiği besin maddeleri konsantrasyonu oldukça yüksektir.

Matcha, özel olarak gölgede yetiştirilen Camellia sinensis bitkisinin yapraklarından elde edilen ve taş değirmenlerde toz haline getirilen yeşil çay türüdür.

Matcha çayı tarifleri ile birlikte her birinin vücuda yararları ve potansiyel zararlarının yanısıra önerilen tüketim sıklıklarını görelim.

Klasik Matcha Çayı

Tarif

1 çay kaşığı (1-2 gr) seremonik kalitede Matcha
60-80 ml sıcak (70-80°C) su
Bambudan yapılmış çırpıcı (chasen) ile köpürene kadar çırpılır.

Yararları

Konsantrasyonu ve uyanıklığı artırır (L-theanine + kafein).
Güçlü antioksidan etkiler (Epigallokateşin galat – EGCG).
Karaciğer detoksuna destek.

Potansiyel Zararları

Yüksek dozda alındığında mide yanması, çarpıntı.
Aç karnına içildiğinde mideye hassasiyet.

Nasıl ve Ne Kadar İçeceksiniz

Günlük: 1 fincan
Haftalık: 5–6 gün (1 gün ara)
Aylık: 20–24 gün önerilir

Matcha Latte (Bitkisel Sütlü)

Tarif

1 çay kaşığı Matcha
60 ml sıcak su (70°C)
120 ml badem sütü, yulaf sütü veya hindistan cevizi sütü (Kutulanmış – katkılı ürünleri tavsiye etmem)
İsteğe bağlı bal veya stevia özü

Yulaf Sütü: Yarım su bardağı yulaf ezmesi ve 2 su bardağı su. Yulaf ezmesi ve suyu karıştırın. Bu karışımı on saat boyunca buzdolabında bekletin. Suda bekletme süresi uzadıkça hem yulafın sindirimi kolaylaşır, hem de daha çok yumuşayıp daha yoğun bir süt kıvamını alır.

Hindistan Cevizi Sütü: olgun Hindistan cevizinin iç kısmının rendelenip suyla karıştırılmasıyla elde edilir. Karışım, bir tülbent veya ince süzgeçle süzülerek süt çıkarılır. Bu işlem sütün kremsi ve yoğun bir kıvam almasını sağlar.

Badem Sütü: Soyduğunuz bademlere biraz su ekleyerek blenderdan geçirin. Elde ettiğiniz karışımı bir sürahiye süzgeç yardımıyla süzün. Badem sütünün tamamen posasız olmasını istiyorsanız bir tülbent yardımı ile süzün.

Yararları

Kafein yükü süt ile dengelenir, enerji verir ama sarsmaz.
Süt kaynaklı protein ve yağlarla uzun süre tok tutar.
Özellikle sabah veya öğleden sonra ideal.

Zararları

Şekerli yapılırsa glisemik yük artar.
Hindistan cevizi sütü çok yağlıysa kalorisi yüksek olur.

Nasıl ve Ne Kadar İçeceksiniz

Günlük: 1 fincan
Haftalık: 3–4 kez
Aylık: 12–16 kez

Soğuk Matcha (Iced Matcha)

Tarif

1 tatlı kaşığı Matcha + 60 ml sıcak su
Soğutulmuş su ve buz ilavesiyle 250 ml’ye tamamlanır
İsteğe bağlı – Limon suyu, nane, bal

Yararları

Yaz aylarında ferahlatıcı etki
Limon eklenirse C vitamini ile antioksidan sinerjisi

Zararları

Soğuk içecek hassas mideye olumsuz etki edebilir

Nasıl ve Ne Kadar İçeceksiniz

Günlük: 1 kez (özellikle sabah veya öğlen)
Haftalık: 2–3 kez
Aylık: 8–12 kez

Matcha Bal Karışımı

Tarif

1 tatlı kaşığı Matcha + 1 tatlı kaşığı ham bal
Karıştırılır, ılık suyla karıştırılarak içilir veya ekmeğe sürülür

Yararları

Bağışıklık sistemini güçlendirici doğal karışım
Bal ile mide dostu hale gelir

Zararları

Diyabet hastalarında bal nedeniyle dikkatli olunmalı

Nasıl ve Ne Kadar İçeceksiniz

Günlük: 1 kez sabah aç karnına
Haftalık: 3–5 gün
Aylık: 16–20 gün

Matcha Smoothie

Tarif

1 çay kaşığı Matcha
1 muz + 1/2 avokado + 1 bardak badem sütü
İsteğe bağlı chia tohumu veya yulaf

Yararları

Enerji verici ve tok tutucu
Spor öncesi ideal
Anti-inflamatuvar ve bağırsak dostu

Zararları

Kalorisi yüksektir, diyet döneminde dikkat edilmeli

Nasıl ve Ne Kadar İçeceksiniz

Günlük: 1 kez (spor öncesi)
Haftalık: 2–3 kez
Aylık: 8–10 kez

Matcha çayının farklı tüketim amaçlarına göre hazırlanmış beslenme planlarına da bakalım

Zayıflama Hedefinde Olanlar İçin Matcha İle Diyet Destekleri

Öğün	Tarif	İçerik	Yararları	Olası Zararları	Tüketim Sıklığı
Sabah	Matcha & Limon Shot	1 çay kaşığı Matcha + 1/2 limon suyu + 200 ml ılık su	Metabolizma hızlandırıcı, yağ yakımını destekler	Mide hassasiyeti olanlarda asidik etki	Günde 1 kez
Öğle Öncesi	Matcha Smoothie	Matcha + badem sütü + 1/2 muz + chia tohumu	Tokluk hissi, enerji artışı	Fazla meyve şekeri kilo dengesini zorlayabilir	Haftada 3-4 kez
Akşam	Matcha Detoks Çayı	Matcha + nane + zencefil + ılık su	Ödem atıcı, sindirimi destekler	Akşam geç tüketim uykuyu etkileyebilir	Haftada 2-3 kez

Odaklanma ve Zihinsel Performans Hedefinde Olanlar İçin Matcha İle Diyet Destekleri

Öğün	Tarif	İçerik	Yararları	Olası Zararları	Tüketim Sıklığı
Sabah	Matcha Latte	1 çay kaşığı Matcha + 200 ml badem veya yulaf sütü	Kafein ve L-theanine ile odaklanma sağlar	Aşırı kafein tüketimi gerginlik yaratabilir	Günde 1 kez
Ara Öğün	Matcha Fıstık Topu	Hurma + matcha + fıstık ezmesi	Hafıza desteği, enerji	Fazla tüketimde kalori fazlası olabilir	Haftada 2-3 kez
Çalışma Öncesi	Soğuk Matcha Tonic	Matcha + soda + nane	Zihinsel ferahlık, dikkat artışı	Mide hassasiyeti olanlar dikkat etmeli	Haftada 3-5 kez

Detoks & Bağışıklı Güçlendirme Hedefinde Olanlar İçin Matcha İle Diyet Destekleri

Öğün	Tarif	İçerik	Yararları	Olası Zararları	Tüketim Sıklığı
Sabah	Matcha & Spirulina Detox	Matcha + spirulina + elma sirkesi + ılık su	Antioksidan yüklemesi, bağışıklık desteği	Spirulina alerjisi olanlarda dikkat	Haftada 3 kez
Öğlen Öncesi	Matcha Meyveli Soğuk İçecek	Matcha + yeşil elma + salatalık + nane	C vitamini ve antioksidan zenginliği	Fazla tüketimde bağırsakları çalıştırabilir	Haftada 2 kez
Gece	Matcha + Papatya Çayı	Matcha (az miktarda) + papatya çayı	Detoks etkisi, hafif uykusuzluk düzeni	Kafein uyku kalitesini etkileyebilir	Haftada 1-2 kez

Genel Matcha Tüketim Notları

Günlük Maksimum Matcha Tüketimi: 1-2 çay kaşığı (yaklaşık 2-4 gram)
Aylık Toleranslı Limit: ~90 gram (ara verilerek tüketilmelidir)
Kafein Hassasiyeti Olanlar: Öğleden sonra tüketimden kaçınmalı
İlaç Kullananlar: Özellikle antikoagülan (kan sulandırıcı) kullanıyorsanız hekiminize danışılmalısınız.

🌱🌱🌱🌱🌱🌱

Matcha çayı, sadece bir içecek değil; medeniyetler arası aktarılmış bir bilinç hali, kültürel bir simge ve sağlıklı yaşamın doğayla kurduğu ilişkinin yeşil bir sembolüdür.

İster Zen keşişlerinin aydınlanma yolculuğuna eşlik etsin, ister Samurayların savaş öncesi konsantrasyon ritüeli olsun; Matcha her zaman zihni ve bedeni birleştiren bir köprü olarak kalmıştır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Matcha Yeşil Çayının Sağlık Faydaları ve Kimyasal Bileşimi: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7796401/

⭐️⭐️ Matcha yeşil çayının insan dışkı mikrobiyotası üzerindeki etkisini değerlendiren randomize, çift kör bir çalışma https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10017316/

⭐️⭐️ Matcha Yeşil Çay: Kimyasal Bileşim, Fenolik Asitler, Kafein ve Yağ Asidi Profili https://www.mdpi.com/2304-8158/13/8/1167

⭐️⭐️ Matcha üzerine bir inceleme: Kimyasal bileşim, sağlık yararları, kemometrik ve çoklu omiklerin uygulanmasıyla kalite kontrolüne ilişkin bilgiler https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0963996923005525

⭐️⭐️ Matcha çayının terapötik potansiyeli: İnsan ve hayvan çalışmaları üzerine eleştirel bir inceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9792400/

⭐️⭐️ Japon Matcha Yeşil Çayının Antioksidan Aktivitesine Geriye Dönük Bakış – Coşku Eksikliği mi? https://www.mdpi.com/2076-3417/11/11/5087

⭐️⭐️ Matcha yeşil çay içeceği yorgunluğu azaltır ve direnç antrenmanına bağlı adaptasyonu destekler https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10320999/

⭐️⭐️ In Vitro Sindirimin Matcha Çayı (Camellia sinensis) Aktif Bileşenleri ve Antioksidan Aktivitesi Üzerindeki Etkisi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9137484/

⭐️⭐️ Bilişsel gerileme yaşayan yaşlı yetişkinlerde matcha yeşil çayının bilişsel işlevler ve uyku kalitesi üzerindeki etkisi: 12 ay boyunca yürütülen randomize kontrollü bir çalışma https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11364242/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11364242/

⭐️⭐️ Çayın doğal bir bileşeni olan L-theanine ve zihinsel durum üzerindeki etkisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18296328/

⭐️⭐️ Matcha’nın sulu özütü ve kalıntısının yüksek yağlı diyetle beslenen farelerde antioksidan durumu ve lipid ve glikoz seviyeleri üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26448271/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26448271/

⭐️⭐️ Japonya’da yeşil çay tüketimi ve kardiyovasküler hastalık, kanser ve tüm nedenlere bağlı ölüm oranı: Ohsaki çalışması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16968850/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16968850/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni7 Haziran 2025

6 Haziran 2025

İzmit Körfezi’ndeki Tersane Çalışanları İçin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Risklerin Analizi

İzmit Körfezi’ndeki Tersane Çalışanları İçin Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Riskler

Türkiye’nin önemli sanayi ve lojistik merkezlerinden biri olan İzmit Körfezi, aynı zamanda yoğun tersane faaliyetlerinin gerçekleştiği bir kıyı – deniz faunasının çeşitliliği, tersane çalışanlarını biyolojik anlamda çeşitli risklerle karşı karşıya getirmektedir.

Gemi inşa, bakım, onarım ve geri dönüşüm faaliyetleri yürütülen bu bölgede, deniz ve kıyı faunasından kaynaklanan biyolojik riskler tersane çalışanları için önemli bir iş sağlığı ve güvenliği (ISG) sorunu oluşturmaktadır.

İzmit Körfezi’nde faaliyet gösteren tersaneleri temel alarak hazırladığım tersanelerde çalışan personellerin maruz kaldığı faunadan kaynaklı biyolojik tehditlerin, bu tehditlerin kaynaklarının, olası etkilerinin, risk değerlendirme yöntemlerinin ve etkili kontrol önlemlerinin, bir çoğu farklı lokasyonlarda bulunan tersane çalışanları için de geçerli olduğu bilinmelidir.

Farklı coğrafi alanlarda – faunanın barındırdığı canlılarda da çeşitliliği etkiler. O sebeple; Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Risklerin, çalışma alanının (Tersanenin) bulunduğu yere özel yapılması gerekir.

Faunadan Kaynaklanan Biyolojik Tehlikelerin Tanımı

İzmit Körfezi Faunasının içinde; (Verilen rakamlar zaman içerisinde farklı nedenlerle değişebilir)

Mikroorganizmalar (Genel bakteri, mantar, virüsler)
Omurgasızlar (Deniz kestaneleri, kabuklular, deniz anemonları
Balıklar (2 familyaya ait 3 tür kıkırdaklı balık, 31 familyaya ait 50 tür kemikli balık olmak üzere toplam 33 familyaya ait 53 tür)
Kuşlar (Martı, Karga, Serçe gibi halk arasında adı çok bilinenlerle birlikte, 42’si Yerli, 21’i Yaz Göçmeni, 22’si Kış Göçmeni ve 8’i Transit Göçer olmak üzere 11 takımdan 31 familyaya ait 93 kuş türü mevcuttur.)
Deniz memelileri (Az da olsa)

yer almaktadır.

Bu organizmalarla doğrudan ya da dolaylı temas sonucunda yaralanma, enfeksiyon, alerjik reaksiyonlar, zehirlenmeler ve psikososyal etkiler ortaya çıkabilmektedir.

Biyolojik Risk Kaynakları ve Vektörleri

Tersanelerde görülen biyolojik riskler genellikle aşağıdaki kaynak ve vektörler aracılığıyla yayılır:

Kıyı Canlıları

Deniz kestaneleri, midyeler, yosunlar gibi canlılar iskelelerde, gemi karinalarında ve çevresindeki alanlarda yoğun olarak bulunur. Bu canlılara temas, deride kesi, batma, tahriş ya da alerjik reaksiyona yol açabilir.

Kıyı Kuşları

Kuş dışkısı ile taşınan histoplazmoz, kriptokokkoz ve psittakoz gibi hastalıklar çalışanlar için solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.

Mikroorganizmalar

Tersanelerde su birikintileri, rıhtım atıkları, balık artıkları gibi organik kirlilikler, bakteri ve mantar üremesine ortam sağlar. Bu durum cilt enfeksiyonları, mantar hastalıkları ve göz rahatsızlıkları gibi çeşitli biyolojik tehlikelere neden olur.

Denizsel Allerjenler

Balık pulları, kabuklu canlı proteinleri gibi maddeler tersane çalışanlarında alerjik reaksiyonlara (dermatit, astım vb.) yol açabilir.

Biyolojik Risklerin Etkileri

Tersane çalışanları üzerinde biyolojik tehlikelerin yaratabileceği başlıca etkiler şunlardır:

Fiziksel Yaralanmalar: Deniz kestanesi batması, midye kesiği gibi durumlar.
Enfeksiyonlar: Bakteriyel (stafilokok, E.coli), fungal (candida, aspergillus) ve viral enfeksiyonlar.
Alerjik Reaksiyonlar: Cilt dökülmeleri, astım, kontakt dermatit.
Zehirlenmeler: Deniz anemonları, kirli balık temelli toksin etkileri.
Psikososyal Etkiler: Deniz hayvanlarıyla ani karşılaşma sonucu korku, stres.

Kontrol Önlemleri ve Tersaneye Özel Pratik Yaklaşımlar

Biyolojik risklerin kontrol altına alınması için uygulanabilecek başlıca tersane odaklı çözümler:

Mühendislik Kontrolleri: Kaymaz zemin kaplamaları, kuş kovucu ses sistemleri, tahliye suyu dezenfeksiyonu.
Kişisel Koruyucu Donanım (KKD): Suya dayanıklı eldiven, tam kapalı giysiler, filtreli maskeler, vizör.
Eitim ve Bilinçlendirme: Biyolojik tehlike tanıma, ilk yardım, hijyen kuralları, alerjen uyarıları.
Hijyen Önlemleri: Eldivenle çalışma, günlük temizlik, dezenfeksiyon protokolleri.
İzleme ve Denetim: Biyolojik risklerin periyodik kontrolü, saha gözlemi, risk matrisinin güncellenmesi.

Sonuç ve Öneriler

İzmit Körfezi tersanelerinde biyolojik tehlikeler, çalışan sağlığı ve iş güvenliği açısından büyük önem arz etmektedir. Bu risklerin farkına varılması, risk değerlendirmesi yapılması ve etkin önlemler alınması, hem bireysel hem kurumsal açıdan zararlı sonuçların önüne geçecektir. Tersanelerde biyolojik risklerin izlenmesi, çalışan eğitimi ve KKD kullanımı konusunda sürekli iyileştirme faaliyetleri planlanmalıdır. Ayrıca, bu yazıda sunulan 5×5 risk matrisi gibi sistematik yaklaşımlar, biyolojik tehlikelerin pratik olarak kontrol altına alınmasında çok önemli bir aracıdır.

Kaynaklar

İSGÜM (T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)
WHO Occupational Health Guidelines
Denizcilik Genel Müdürlüğü Yayınları
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Biyolojik Risk Raporları
Yerel Tersane ISG Uygulamaları Raporları

Tehlikelerin sistematik olarak belirlenmesi ve kontrol altına alınabilmesi için, çok yaygın olarak kullanılan 5×5 Risk Matrisi tercih ettim.

İzmit Körfezi’ndeki faunadan kaynaklanan biyolojik tehditlerin tersanelerde çalışan personel üzerindeki etkilerine odaklanan 5×5 Risk Matrisinde yöntem,

Olasılık (1: çok düşük – 5: çok yüksek),

Şiddet (1: ihmal edilebilir – 5: ölümlü) çarpımı ile risk skoru hesaplamasına dayanmaktadır.

Risk Skoru Ölçeği

1–4: Düşük – Kabul edilebilir risk, rutin kontroller yeterlidir.
5–9: Orta – Takip edilmeli, risk azaltılmalıdır.
10–15: Yüksek – Acil kontrol önlemleri alınmalıdır.
16–25: Çok Yüksek – İş durdurulmalı, risk ortadan kaldırılmadıkça faaliyete devam edilmemelidir.

Bu matrise dayalı olarak 100 farklı biyolojik risk örneği tanımladım, bunlar arasında deniz kestanelerinin batmasından kuş dışkısına, yosun kayganlığından deniz anemonu zehirlenmesine kadar geniş bir yelpazede tehditleri değerlendirdim.

Pek tabi ki sizlerin de tecrübe ve öngörüleri ile katkı sunmaları sayesinde çok daha iyi hale geleceğine eminim.

Saygılarımla…

İzmit Körfezi Tersane Çalışanları İçin Fauna kaynaklı Biyolojik Risk Matrisi

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz anası teması sonucu cilt yanığı	Yüzey çalışmaları	3	3	9	Orta	Eldiven, uzun kollu giysi, temizlik sonrası antiseptik
Yosun kaplı yüzeyde kayma	Rıhtım / kızak	4	3	12	Yüksek	Zemin temizliği, kaymaz tabanlı ayakkabı
Mikroskobik plankton temasıyla göz enfeksiyonu	Hava / su zerrecikleri	2	3	6	Orta	Koruyucu gözlük, hijyen eğitimi
Midye kabuklarıyla kesik ve enfeksiyon riski	Gemi altı temizliği	3	4	12	Yüksek	Eldiven, ilk yardım malzemesi erişimi
Deniz böceklerinin sokması	Yüzey işçiliği	2	2	4	Düşük	Alan kontrolü, sokmaya karşı ilk yardım eğitimi
Deniz piresi kaynaklı cilt tahrişi	Gemi altı dalışı	3	2	6	Orta	Koruyucu kıyafet, duş alanı temizlik
Kirli balast suyu temasıyla cilt enfeksiyonu	Balast tank işleri	2	4	8	Orta	Eldiven, önlük, el hijyeni prosedürü
Deniz kabuklularına temas sonucu alerjik reaksiyon	Vinç platformları	2	3	6	Orta	Alerji eğitimi, tıbbi müdahale prosedürü
Liman sinekleri kaynaklı kaşıntı ve kızarıklık	Açık alan çalışma	4	2	8	Orta	Böcek kovucu sprey, kapalı kıyafet
Kuş dışkısından bulaşan zoonotik mikroorganizmalar	Açık liman alanı	3	4	12	Yüksek	Alan temizliği, el hijyeni, maske kullanımı
Deniz solucanı temasıyla ciltte kabarma	Gemi içi temizlik	2	2	4	Düşük	Eldiven, temizlik sonrası sabunla yıkama
Yosun nedeniyle düşme sonucu travma	Kaygan zeminler	4	4	16	Çok Yüksek	Uyarı levhaları, sürekli temizlik
Gemi su hattında çalışırken gözle plankton teması	Rıhtım kenarı	2	3	6	Orta	Gözlük kullanımı, göz yıkama istasyonu
Suda bulunan mikroorganizmaların solunması	Buhar / nem	3	3	9	Orta	Maske kullanımı, havalandırma
Biyo-filmli zeminle temas sonucu ayakta mantar	Duş alanları	4	2	8	Orta	Dezenfeksiyon, terlik zorunluluğu
Kirli su sıçraması ile hepatit riski	Pompa / su hortumu	2	4	8	Orta	Eldiven, yüz siperliği, eğitim
Deniz tavuğu tüyleriyle alerjik reaksiyon	Kuşlar	2	3	6	Orta	Koruyucu kıyafet, çevre kontrolü
Deniz salyangozları ile kazayla temas	İskele altı	2	2	4	Düşük	Eğitim, dikkatli taşıma kuralları
Gemi yan yüzeyinde temas sonucu mantar enfeksiyonu	Temizlik personeli	3	3	9	Orta	Eldiven, cilt koruyucu kremler
Gemi sintinesindeki biyolojik gazların solunması	Sintine temizliği	3	4	12	Yüksek	Maske, sensörle ortam ölçümü

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Balık kalıntılarından kaynaklı kötü koku ve baş ağrısı	Rıhtım / açık atık	3	2	6	Orta	Düzenli atık toplama, maske, parfüm kullanımı yasaklama
Deniz kenarı böceklerinin eldiven içine girmesi	Kıyı çalışmaları	2	3	6	Orta	Eldiven kontrolü, kolları kapatan giysi
Deniz yosunu üzerinde yürürken bilek burkulması	İskele	3	4	12	Yüksek	Kaymaz zemin, iş güvenliği uyarı levhaları
Deniz kabuklarının kesici kenarlarıyla temas	Dip temizliği	3	4	12	Yüksek	Kalın tabanlı ayakkabı, uygun eldiven
Deniz salyangozlarından kaynaklı alerjik reaksiyon	Liman taşıyıcı alan	2	3	6	Orta	Eğitim, tıbbi gözetim
Kuş dışkısındaki histoplazma mantarı solunması	Vinç kuleleri, kirişler	2	5	10	Yüksek	Solunum koruması, temizlik SOP’ları
Plankton yoğunluğu sebebiyle solunumda rahatsızlık	Buharlaşmış su zerrecikleri	2	4	8	Orta	Havalandırma, maske kullanımı
Deniz taraklarının el kesiklerine neden olması	Elle yükleme	2	3	6	Orta	Yük kaldırma eldiveni, dikkat eğitimi
Rıhtım yosunlarının kuru halde toz oluşturması	Rüzgarlı hava	3	3	9	Orta	Nemlendirme, maske
Gemi dip sularındaki anaerobik bakterilerin etkisi	Sintine, balast tankı	2	5	10	Yüksek	Solunum koruyucu, gaz dedektörü
Deniz piresinin ayak bileklerinde ısırık oluşturması	Ayak seviyesi çalışmaları	3	2	6	Orta	Bilek koruyucu, pantolon giyimi
Deniz canlısı taşıyan vinç halatına temas	Yük kaldırma ekipmanı	2	3	6	Orta	Halat kontrolü, eldiven
Küçük kabukluların el aletlerine yapışması	Elde taşınan aletler	2	2	4	Düşük	Alet temizliği rutin kontrol
Deniz maytlarının solunumla alınması	Tozlu yüzeylerden	2	4	8	Orta	Maske, alan nemlendirme
Alerjik cilt reaksiyonları (deniz poleni)	Açık alanlar	3	2	6	Orta	Cilt kapatma, antihistaminik bilgilendirmesi
Salyangoz dışkısında bakteriyel risk	Rıhtım yüzeyleri	2	3	6	Orta	Temizlik ekibi, uygun ayakkabı
Deniz böceklerinin gözle teması sonucu tahriş	Rüzgarla taşınma	2	3	6	Orta	Gözlük, vizör kullanımı
Rıhtım kenarında oluşan biofilm nedeniyle ayak kayması	Platform geçişleri	4	4	16	Çok Yüksek	Sürekli temizlik, uyarı levhası, zemin kaplama
Küçük balık kalıntılarının elle taşınması sonucu enfeksiyon	Balıkçı botları	2	3	6	Orta	Eldiven, sabunla yıkama, yara kapama
Suda bulunan protozoaların deri temasıyla tahrişi	Sıvı temaslı işler	2	3	6	Orta	Su geçirmez önlük, iş sonu duş zorunluluğu

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Balık yağı kalıntısıyla kayma	Balık nakli alanları	3	3	9	Orta	Zemin temizliği, kaymaz tabanlı ayakkabı
Deniz kabuklarının metal aksamda aşındırıcı etkisi	Gemi dış yüzeyi	3	2	6	Orta	Koruyucu kaplama, periyodik bakım
Deniz piresi nedeniyle açık yarada enfeksiyon riski	Bacak seviyesi temas	2	4	8	Orta	Kapatıcı bant, yara koruma eğitimi
Su kuşlarının saldırgan davranışı	Yiyecek/çöp çevresi	2	3	6	Orta	Atık yönetimi, uyarı levhası, personel bilgilendirmesi
Deniz salyangozu kabuğuyla ayakta zedelenme	Yüzey yürüyüşleri	2	3	6	Orta	Kalın tabanlı ayakkabı, dikkatli yürüyüş alanı planlaması
Rıhtım kıyılarında biriken organik atıkla enfeksiyon	Açık drenaj alanları	3	3	9	Orta	Drenaj temizlik planı, eldiven
Deniz yosunu kokusuyla baş dönmesi	Kapalı ortam depolaması	2	2	4	Düşük	Havalandırma sistemi, koku giderici
Kuş tüylerinin havada uçuşması sonucu alerji	Açık alan çatı işleri	3	3	9	Orta	Maske, iş sonrası duş, havalandırma
Gemi yan saclarında bakteri kolonilerinin varlığı	Boyasız metal yüzeyler	2	4	8	Orta	Antibakteriyel boya kullanımı
Deniz tavuklarının yuvaları çevresinde saldırganlık	Liman kenarları	2	3	6	Orta	Kuş bariyeri, bölge izolasyonu
Deniz kestanesi iğneleriyle ayak yaralanması	Suya yakın temizlik işleri	2	4	8	Orta	Dikkat levhası, özel tabanlı bot
Deniz kabuklarının kaynak alanlarına yapışması	Gemi altı bölgeleri	3	2	6	Orta	Temizleme spreyi, uygun eldiven
Rıhtımda sinek popülasyonunun artmasıyla kaşıntı	Durgun su bölgeleri	3	2	6	Orta	İlaçlama, kovucu kullanımı
Deniz örümceği ile karşılaşma sonucu panik ve düşme	İskele altı	2	3	6	Orta	Eğitim, bilgilendirme afişleri
Küçük yengeçlerin malzeme kutularına girmesi	Açık alan malzeme bırakımı	2	2	4	Düşük	Kapatıcı kutular, kontrol listesi
Mikroskobik yosunların deri döküntüsüne neden olması	Islak yüzey teması	3	3	9	Orta	Eldiven, temizlik ve duş zorunluluğu
Balık atıkları sebebiyle böcek çekilmesi	Atık depolama alanı	4	3	12	Yüksek	Sık atık boşaltma, böcek kapanları
Deniz böceklerinin kabuklarının solunumla alınması	Toz haline gelmiş kalıntılar	2	3	6	Orta	Maske kullanımı, alan temizliği
Deniz yılanı teması sonucu zehirlenme riski	Yüzey altı temizlik	1	5	5	Orta	Gözlemle temizlik, tıbbi müdahale hazırlığı
Gemi sintinesinde anaerobik gaz ile birlikte bakteri	Kapalı alan	2	5	10	Yüksek	Gaz ölçüm cihazı, solunum ekipmanı

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Deniz böceklerinin giysi altına girmesi	Kıyı çalışmaları	3	2	6	Orta	Tam koruyucu giysi, sık kontrol
Deniz kestanesinin iğnesiyle el delinmesi	İskele altı kontrol işleri	2	4	8	Orta	Kalın eldiven, dikkatli yer taraması
Kuşların gemi güvertelerine dışkı bırakması	Vinç kabinleri, güverte	3	3	9	Orta	Periyodik temizlik, kuş kovucu sistemler
Yosunlu zeminde düşerek yaralanma	Rıhtım, iskele geçişleri	3	4	12	Yüksek	Zemin temizliği, kaydırmaz yüzey kaplama
Deniz yüzeyindeki biyolojik atıkların ciltte tahrişe yol açması	Açık cilt teması	2	3	6	Orta	Eldiven, önlük, hızlı temizlik protokolü
Deniz midyelerinin elle temasla kesiğe neden olması	Gemi gövdesi işleri	2	3	6	Orta	Koruyucu eldiven, iş öncesi yüzey tarama
Kuş tüyü alerjenlerine uzun süreli maruziyet	Kuru malzeme depoları	2	3	6	Orta	Havalandırma, filtreli maske
Suda biriken mikroorganizmalardan enfekte sıçrama	Basınçlı su temizliği	3	3	9	Orta	Yüz koruması, vizör, su yön kontrolü
Deniz yosunu kokusunun baş ağrısı ve mide bulantısına yol açması	Kapalı depo alanı	2	2	4	Düşük	Havalandırma, kokulu atık ayrıştırması
Deniz biyofilminin merdivenlerde kayganlık yaratması	Gemi merdivenleri	3	4	12	Yüksek	Sık temizlik, kaydırmaz bant
Böcek sokması sonucu anaflaktik şok riski	Açık alan mesaisi	2	5	10	Yüksek	Epipen eğitimi, alerji bildirimi
Salyangoz kabuklarının ayak altında kayganlık yapması	Rıhtım taş zeminleri	3	3	9	Orta	Alan temizliği, uyarı levhası
Rıhtımda kuş yumurtalarının zarar görmesiyle hayvan saldırısı	Yuvaya yakın çalışma	1	4	4	Düşük	Bölge sınırlaması, bilgilendirme tabelaları
Deniz böceklerinin gece vardiyasında ışığa yönelmesi	Aydınlatmalı iskele alanı	3	2	6	Orta	Sarı ışık kullanımı, bölge planlaması
Deniz kestaneleri nedeniyle panik sonucu düşme	Liman kıyı işleri	2	4	8	Orta	Eğitim, deniz dibi gözlemi
Islak yosun temaslı iplerin el kaymasına neden olması	Vinç halatları	3	3	9	Orta	Halat kontrolü, eldiven kullanımı
Deniz kirpisi teması sonrası ciltte batma hissi	Sualtı destekli işler	1	4	4	Düşük	Koruyucu dalgıç kıyafeti, deniz tabanı taraması
Kuş dışkısıyla bulaşan psittakoz riski	Üst yüzeylerde kuş birikimi	2	5	10	Yüksek	Solunum PPE, temizlik prosedürü
Deniz kabukları arasında biriken bakteriyel atıklar	İskele taban temizliği	2	3	6	Orta	Eğitim, su geçirmez eldiven
Böcek istilasına bağlı ekipman içine yuvalama	Açıkta bırakılan makineler	2	3	6	Orta	Korunaklı depolama, düzenli kontrol

Tehlike Tanımı	Kaynak / Vektör	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Yosunlu halatların el kaymasına neden olması	Gemi bağlama halatları	3	3	9	Orta	Halat temizliği, eldiven kullanımı
Deniz kabuklularından yayılan kötü koku nedeniyle mide bulantısı	Rıhtım balık kalıntıları	2	2	4	Düşük	Maske, temizlik, uygun atık yönetimi
Açık alanda çalışanlarda güneş + biyolojik maruziyet sonucu deri reaksiyonu	Uzun süre açık çalışma	3	3	9	Orta	Şapka, UV giysi, güneş kremi
Rıhtım kenarında biriken ölü deniz canlılarının bakteri yayması	Atık balık alanları	3	4	12	Yüksek	Günlük temizlik, biyolojik atık bertarafı
Deniz kabuklarının vidalama bölgelerine sıkışması	Gemi kaplama işleri	2	3	6	Orta	Kontrol listesi, koruyucu eldiven
Deniz kuşlarının elektrik direklerine yuva yapması	Vinç üst noktaları	2	2	4	Düşük	Yuva önleyici sistemler
Deniz yüzeyindeki fitoplanktonun yaydığı toksin solunması	Gemi altı temizlik	2	4	8	Orta	Maske, çalışma zamanlaması, ortam havalandırması
Deniz yosunlarının ayakkabıya yapışarak içerilere taşınması	Tersane girişleri	3	2	6	Orta	Paspas sistemi, temizlik görevlisi
Kabuklu canlıların metal aksamla teması sonucu çizilme	İskele kıyı alanları	2	3	6	Orta	Koruyucu giysi, uyarı levhası
Balık taşıma sonrası el temizliği yapılmadan yemek yeme	Yemekhane öncesi temizlik	3	4	12	Yüksek	El yıkama istasyonları, farkındalık eğitimi
Rıhtım kenarındaki yosunlardan düşme sonucu yaralanma	Islak alanlar	3	4	12	Yüksek	Kaymaz zemin, alan sınırlama
Kuş dışkılarının açık ekipmana temas etmesi	Vinç/araç üstleri	2	3	6	Orta	Örtüleme, periyodik temizlik
Küçük balıkların su pompa girişlerinde tıkanmaya yol açması	Gemi tamir sırasında	2	2	4	Düşük	Giriş filtresi, ön kontrol
Gemi tanklarında biyolojik kalıntılardan metan gazı çıkışı	Tank temizliği	2	5	10	Yüksek	Gaz ölçer, solunum PPE, acil durum protokolü
Denizden alınan hava örneklerinde yüksek mikrobiyal yoğunluk	Kapalı analiz laboratuvarı	1	3	3	Düşük	Havalandırma, laboratuvar PPE
Rıhtım kıyısında bakteri kaynaklı ayak enfeksiyonu	Açık ayakkabıyla dolaşım	2	4	8	Orta	Kapalı, su geçirmez ayakkabı
Suda yüzen ölü kuş/deniz canlılarının psikolojik etkisi	Psikososyal stres	2	3	6	Orta	Psikolojik destek, bilgilendirme
Balık artıklarıyla temas sonrası göz kaşıma sonucu enfeksiyon	El temizliği eksikliği	3	4	12	Yüksek	Göz teması uyarısı, hijyen eğitimi
Gemi altındaki organizmaların gece çalışmalarında sürpriz çıkışı	Dalgıç destekli işler	2	4	8	Orta	Gözlemci bulundurma, ışık kontrolü
Deniz kökenli zararlı mikroorganizma yayılımı	Atık su, tahliye	3	5	15	Yüksek	Atık su kontrolü, dezenfeksiyon, mühendislik tedbirleri

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İzmit Körfezi Kıyılarında İnsan Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimler ve Süreçler https://www.researchgate.net/publication/354732570_Izmit_Korfezi_Kiyilarinda_Insan_Kaynakli_Jeomorfolojik_Degisimler_ve_Surecler

⭐️⭐️ Kocaeli’de Tarım Ve Hayvancılık http://www.kocaeli.gov.tr/kocaelinde-tarim-ve-hayvancilik

⭐️⭐️ KÖRFEZ SULAKALANI (KOCAELİ) ORNİTOFAUNASI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/79844/T06379.pdf?sequence=1

⭐️⭐️ İZMİT KÖRFEZİ BALIKLARI VE MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/226532/yokAcikBilim_181926.pdf?sequence=-1&isAllowed=y

⭐️⭐️ Türkiye’de Meslek Hastalıkları ve Tersaneler (In English: Occupational Diseases and Shipyards in Turkey) https://www.researchgate.net/publication/341869003_Turkiye’de_Meslek_Hastaliklari_ve_Tersaneler_In_English_Occupational_Diseases_and_Shipyards_in_Turkey

⭐️⭐️ GEMİ İNŞA SANAYİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET001021.pdf

⭐️⭐️ Yılan Sokmalarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553151/

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.who.int/health-topics/snakebite#tab=tab_1

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.nature.com/articles/nrdp201763

⭐️⭐️ Zehirli yılan ısırıkları: Klinik tanı ve tedavi https://jintensivecare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40560-015-0081-8

⭐️⭐️ Yılan ısırığının kronik sağlık etkileri ve maliyeti https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590171021000102

⭐️⭐️ Antimikrobiyal Yönetimi Çağında Yılan Isırması Sonrası Antibiyotik Kullanımı https://www.mdpi.com/2072-6651/16/1/37

⭐️⭐️ Yeni nesil yılan ısırığı tedavileri ölüm oranını azaltabilir https://www.nature.com/articles/d41586-024-03818-z

⭐️⭐️ Yılan sokmasından korunma, ilk yardım ve tedavi. https://www.outdoorhaber.com/saglik/yilan-sokmasi#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni6 Haziran 2025

6 Haziran 2025

Denize Girmenin İnsan Vücudu Üzerindeki Etkileri

Deniz, insanlık tarihi boyunca yalnızca bir geçim kaynağı değil; aynı zamanda fiziksel, zihinsel ve ruhsal iyileşmenin doğal bir sahnesi olmuştur.

Modern tıbbın ve bilimsel araştırmaların ilerlemesiyle birlikte, deniz suyunun ve deniz ortamının insan sağlığı üzerindeki etkileri daha derinlemesine anlaşılmaya başlanmıştır.

Gerek içerdiği mineraller, gerekse düşük yerçekimi ortamı ve negatif iyonların yoğunluğu, denize girmenin sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin temelini oluşturmaktadır.

🌊 🌊 🌊

Denize Girmenin İnsan Vücudu Üzerindeki Sağlık Etkileri

Kardiyovasküler Sistem Üzerine Etkileri

Denize girme, özellikle yüzme gibi aktif hareketlerle birleştiğinde kalp-damar sistemi üzerinde önemli fizyolojik etkiler yaratır:

Dolaşımın Hızlanması: Su, vücut üzerinde hafif bir basınç uygular. Bu basınç, yüzeyel venöz dönüşü destekleyerek venöz dolaşımı hızlandırır, kalbin yükünü azaltır.

Kardiyak Kondisyonun Artması: Düzenli deniz yüzmesi, kalp kasını güçlendirir, istirahat nabzını düşürür, kalbin pompa verimini artırır.

Kan Basıncını Düzenleme: Soğuk deniz suyu, periferik damarları daraltarak başlangıçta kan basıncını artırsa da, adaptasyon sonrası uzun vadede kan basıncında dengeleyici bir etki oluşturabilir.

Kolesterol ve Trigliserid Düzeyleri: Deniz yüzmesi, HDL düzeyini artırabilirken LDL ve trigliserid düzeylerinin düşmesine katkıda bulunur.

Bağışıklık Sistemi Üzerine Etkileri

Soğuk Su Adaptasyonu (Hardening Etkisi): Düzenli olarak soğuk denize giren bireylerde lökosit (akyuvar) düzeylerinin arttığı, fagositik aktivitenin yükseldiği ve sitokin dengesinin iyileştiği gösterilmiştir.

Lenf Dolaşımını Artırma: Su basıncı ve hareketin birleşimi, lenf drenajını hızlandırarak vücudun toksinleri uzaklaştırmasına ve immüniteyi artırmasına yardımcı olur.

Doğal Antiviral ve Antibakteriyel Etki: Tuzlu deniz suyu, ciltteki mikrobiyal yükü azaltarak ikincil enfeksiyonların önlenmesine destek verir.

Cilt Sağlığı Üzerine Etkileri

Mineral İçeriği: Deniz suyu sodyum, magnezyum, kalsiyum, potasyum, iyot gibi minerallerce zengindir. Bu mineraller, cildin pH’ını dengeler, epidermal yenilenmeyi destekler.

Antiseptik Özellik: Tuzlu su, yara iyileşmesini hızlandırır, akne ve egzama gibi inflamatuar cilt sorunlarının yatışmasına yardımcı olur.

Peeling Etkisi: Deniz suyu ve kumun birleşimi, doğal bir eksfoliyan (ölü deri temizleyici) görevi görür.

Not: Hassas ciltlerde deniz sonrası duş alınmaması durumunda tuz tahrişe neden olabilir. Bu yüzden kontrollü kullanım önemlidir.

Psikolojik ve Nöropsikolojik Etkiler

Stres Azaltıcı Etki: Deniz sesleri, mavinin sakinleştirici etkisi ve serin su, parasempatik sinir sistemini aktive eder. Bu, stres hormonlarının (kortizol, adrenalin) azalmasına yol açar.

Endorfin ve Serotonin Artışı: Yüzme veya serbest dalış gibi aktiviteler, beynin mutluluk hormonlarını salgılamasına neden olur.

Dikkat ve Zihinsel Açıklık: Soğuk suya ani maruz kalma, noradrenalin salınımını artırır. Bu da zihinsel uyanıklığı ve bilişsel performansı kısa süreli olarak yükseltir.

Depresyon ve Anksiyete Üzerindeki Etkisi: Klinik gözlemler ve bazı vaka raporları, düzenli soğuk su banyolarının depresif semptomları azalttığını ve duygu durumunu düzenlediğini göstermiştir.

Kas-İskelet Sistemi ve Fiziksel Fonksiyonlar

Ağırlıksızlık Etkisi: Su içindeki kaldırma kuvveti, eklem stresini azaltarak ağrısız hareket imkânı sunar. Bu etki özellikle artrit ve fibromiyalji gibi rahatsızlıkları olan bireylerde fizyoterapiye yardımcıdır.

Kas Gücünü Artırma: Su direnci, kasların farklı açılardan çalışmasını sağlar. Düzenli deniz yüzmesi, tüm kas gruplarını dengeli şekilde çalıştırır.

Esneklik ve Denge: Yüzme ve su içinde hareket, proprioseptif farkındalığı ve motor koordinasyonu geliştirir.

Solunum Sistemi Üzerine Etkiler

Nefes Egzersizi Olarak Yüzme: Deniz yüzmesi, akciğer kapasitesini artırır ve diyafram kaslarını güçlendirir.

Negatif İyonların Etkisi: Deniz kenarı ortamında bulunan negatif iyonlar, solunum yollarında rahatlatıcı etki yaparak astım, bronşit gibi hastalık semptomlarının azalmasına yardımcı olabilir.

Hormon Düzeyleri ve Metabolizma

Metabolizma Hızlandırıcı Etki: Soğuk su teması, kahverengi yağ dokusunu aktive ederek termogenez yoluyla kalori harcamasını artırır.

Tiroid Fonksiyonları: Deniz suyu iyot içerdiğinden, yüzeysel emilim yoluyla tiroid sağlığını destekleyici bir etki sağlayabilir (özellikle iyot eksikliği olan bireylerde).

⏱️ ⏱️ ⏱️

İdeal Denizde Kalma Süresi

Denize girmenin süresi; su sıcaklığı, kişinin sağlık durumu ve fiziksel kondisyonuna bağlıdır. Ancak genel olarak:

Su Sıcaklığı	Denizde Kalma Süresi
18–21 °C	10–15 dakika
22–26 °C	15–30 dakika
27–30 °C	30–45 dakika

Çocuklar ve yaşlılar için süre daha kısa tutulmalıdır.
Uzun süre kalmak hipotermi, kas krampları veya tuz dengesizliğine yol açabilir.

✅ ✅ ✅

İnsan Sağlığı İçin İdeal Deniz Özellikleri

Temiz ve Akıntılı Olmalı: Kirli, durağan sularda mikrobiyolojik risk artar.

Tuz Oranı Dengeli Olmalı: Aşırı tuzlu sular (örneğin Ölü Deniz) ciltte tahrişe neden olabilir. Orta düzey tuzluluk idealdir.

Sıcaklık: 24–27 °C arası deniz suyu hem rahatlatıcı hem de tedavi edicidir.

Doğal Kıyı Şartları: Kumlu ya da çakıllı zemin, taşlı ve ani derinleşen yerlere göre daha güvenlidir.

Kimyasal Temizliği: Ağır metallerden ve deterjan kalıntılarından arındırılmış sular sağlıklıdır.

Deniz Canlıları Açısından Güvenli: Zehirli deniz canlılarının olmadığı bölgeler tercih edilmelidir.

🌍 🌍 🌍

Dünya Üzerinde İnsan Sağlığı İçin İdeal Denizler

1. Adriyatik Denizi (Hırvatistan – Dalmaçya Sahilleri)

Temiz, mineralli, bol oksijenli ve yumuşak dalgalarıyla ünlü.

2. Ege Denizi (Türkiye Yunanistan)

Orta tuzluluk, berraklık ve sıcaklık bakımından idealdir. Özellikle Çeşme, Bodrum ve Gökçeada sahilleri öne çıkar.

3. İzlanda Jeotermal Kıyıları (Mavi Lagün)

Mineraller açısından zengin; özellikle cilt hastalıkları için faydalı.

4. Karayipler (Barbados, Bahamalar)

Tropikal sular; sıcaklık, tuzluluk ve mikrobiyolojik temizlik açısından mükemmel.

5. Kızıldeniz (Mısır, Ürdün, İsrail)

Yoğun mineral içeriği ve sıcak suları ile romatizmal hastalıklar için tercih edilir.

⭐️⭐️⭐️

Denize girmek, yalnızca yaz aylarının vazgeçilmez bir keyfi değil, aynı zamanda bilimsel olarak da desteklenen çok boyutlu bir sağlık pratiğidir.

Düzenli ve bilinçli deniz banyoları, fiziksel direnci artırmakla kalmaz; ruhsal dengeyi destekler, stres düzeylerini azaltır ve yaşam kalitesini yükseltir. Ancak her sağlık uygulamasında olduğu gibi, bireysel sağlık durumu ve çevresel koşullar göz önünde bulundurularak hareket edilmelidir.

Sonuç olarak, denizin iyileştirici gücü doğru şekilde kullanıldığında, modern yaşamın getirdiği pek çok sağlık sorununa karşı doğal ve bütüncül bir destek sunmaktadır. İnsan ile doğa arasındaki bu kadim bağın yeniden keşfi, geleceğin sağlık yaklaşımlarında giderek daha fazla yer bulacaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Derin Deniz Suyunun Potansiyel Sağlık Faydaları: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5221345/

⭐️⭐️ Deniz suyu iletkenliğinin üç aşamalı dikey dağılımı https://www.nature.com/articles/s41598-018-27931-y

⭐️⭐️ Ölü Deniz Suyunun Cilt Sağlığındaki Biyolojik Rolü: Bir İnceleme https://www.mdpi.com/2079-9284/10/1/21

⭐️⭐️ Doğada yüzme: Açık su yüzmenin zihinsel sağlık ve refah faydalarına ilişkin kapsamlı bir inceleme https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0272494423001214

⭐️⭐️ Dayanıklılık Yarışmalarında Sporcular İçin Deniz Suyu Tüketimi Fizyolojik Faydaları ve Performansı: Sistematik Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9657671/

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni6 Haziran 2025

5 Haziran 2025

Koruyucumuz Sarımsak

Sarımsak (Allium sativum), yüzyıllardır hem mutfaklarda lezzet artırıcı olarak hem de geleneksel tıpta şifa kaynağı olarak kullanılmaktadır. Yoğun aroması, keskin tadı ve güçlü kimyasal içeriği sayesinde sarımsak, bugün modern tıbbın da dikkatini çeken doğal süper besinlerden biridir.

Sarımsağın başlıca etkin maddesi allicin adlı sülfür bileşiğidir. Allicin, sarımsak ezildiğinde veya doğrandığında ortaya çıkar ve çok güçlü antimikrobiyal, antifungal, antiviral ve antioksidan özelliklere sahiptir.

Sarımsak; içerdiği allicin, ajoene, S-allyl cysteine, diallyl disulfide, flavonoidler ve selenyum gibi bileşenler sayesinde güçlü bir bağışıklık sistemi modülatörüdür.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Antibakteriyel ve Antiviral Etki

Sarımsak, bakteri, virüs ve mantarlarla savaşabilen doğal bir antibiyotiktir. Özellikle allicin bileşiği sayesinde vücudu enfeksiyonlara karşı korur.

Allicin, çok sayıda bakteri, virüs ve mantar türüne karşı doğal olarak etkilidir.

Vücuda girdiğinde:

Zararlı mikroorganizmaların hücre zarlarını delerek onları etkisiz hale getirir.
Soğuk algınlığı, grip, hatta bazı virüslere bağlı enfeksiyonların daha hafif ve kısa sürmesini sağlar.

Beyaz Kan Hücrelerini Aktive Eder

Allicin, bağışıklık sisteminin temel askerleri olan beyaz kan hücrelerini (lökositleri) uyarır.

Bu hücreler:

Allicin, makrofajlar, T hücreleri ve doğal öldürücü hücrelerin (NK cells) etkinliğini artırır.

Fagositoz aktivitesini artırır (vücuttaki yabancı maddelerin yok edilmesi)

Vücuda giren yabancı organizmalara karşı ilk savunma hattıdır.

Antioksidan ve Anti-inflamatuar Özellikler

Hücresel Hasarı Önler

Allicin, güçlü bir antioksidandır. Bu, bağışıklık hücrelerini serbest radikallerin zararlı etkilerinden koruduğu anlamına gelir.

Çünkü:

Oksidatif stres bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilir.
Allicin sayesinde bağışıklık hücreleri daha uzun süre güçlü kalır ve işlevlerini yerine getirir.

Sarımsakta bulunan antioksidanlar, serbest radikalleri nötralize ederek hücreleri korur. Bu durum, yaşlanma belirtilerinin yavaşlamasına ve kronik hastalıkların önlenmesine katkı sağlar.

İnflamasyonu Azaltır (Anti-inflamatuar Etki)

Aşırı ya da kronik inflamasyon, bağışıklık sistemini yıpratabilir.

Allicin

Sitokin adı verilen iltihapla ilgili bazı sinyal moleküllerinin üretimini düzenler (bağışıklık hücreleri arası iletişimi sağlar)
Gereksiz bağışıklık tepkilerini baskılar, bu da özellikle otoimmün hastalıklarda faydalı olabilir.

Sarımsak, vücutta iltihaplanmayı azaltarak romatoid artrit, astım, cilt iltihapları gibi birçok inflamatuar hastalığın şiddetini hafifletebilir.

Sarımsağın Bağışıklık Güçlendirici Kullanım Tarifleri

Allicin, sarımsak doğrandıktan veya ezildikten sonra oluşur ve çabuk parçalanır.

Sarımsak-Limon-Bal Macunu

Malzemeler

10 diş sarımsak (ezilmiş)
2 adet limonun suyu
4 yemek kaşığı doğal bal
1 çay kaşığı toz zencefil

Hazırlanışı

Sarımsakları ezdikten sonra 10 dakika bekletin.
Limon suyu ve balı karıştırın, üzerine sarımsağı ve zencefili ekleyin.
Cam bir kavanoza alın ve buzdolabında saklayın.

Kullanımı – Her sabah aç karnına 1 tatlı kaşığı tüketin.

Faydası: Allicin + C vitamini + antioksidan bal birleşimiyle mükemmel bir anti-enfeksiyon karışımıdır.

Sarımsak Sirkesi ile Bağışıklık Tonikleri

Malzemeler

1 baş sarımsak (tane tane ayrılmış)
1 su bardağı elma sirkesi
1 tatlı kaşığı kekik
1 çay kaşığı karabiber

Hazırlanışı

Sarımsakları doğrayın veya ezin, cam kavanoza koyun.
Diğer malzemeleri ekleyip sirkeyi üzerine dökün.
5-7 gün karanlık ve serin bir yerde bekletin.

Kullanımı: Sabah ve akşam 1 yemek kaşığı (isteğe göre suyla seyreltilerek).

Faydası: Antiseptik ve antiviral etkisiyle vücudu temizler, mideyi rahatlatır, bağışıklık sistemini aktive eder.

Fermente Sarımsak – Bal İkilisi

Malzemeler

1 baş sarımsak
1 su bardağı doğal çiğ bal

Hazırlanışı

Dişleri soyup hafifçe ezin.
Cam kavanoza koyup üzerine bal ekleyin.
Hava almayacak şekilde kapatın.
1 hafta boyunca günde 1 kez çalkalayın.
3 hafta sonra kullanıma hazır hale gelir.

Kullanımı: Günde 1 tatlı kaşığı aç karnına alınabilir.

Faydası: Fermente süreç sayesinde hem probiyotik özellik kazanır hem de allicin kalıcılığı artar. Mükemmel bir bağışıklık destekçisidir.

Sarımsaklı Kemik Suyu Çorbası

Malzemeler

1 litre kemik suyu (tercihen ilikli)
3 diş sarımsak (ezilmiş)
1 çay kaşığı zerdeçal
1 küçük soğan
1 tutam karabiber

Hazırlanışı: Tüm malzemeleri tencerede 20 dakika kaynatın. Sarımsağı çorba ocaktan alınmadan 5 dakika önce ekleyin.

Faydası: Kolajen, mineraller ve sarımsağın bağışıklığı uyaran bileşenleriyle kış aylarında adeta bir doğal aşı etkisi yaratır.

Evde Bağışıklık Pastili Yapımı

Malzemeler

3 diş sarımsak
1 çay kaşığı zencefil tozu
1 yemek kaşığı limon suyu
1 yemek kaşığı bal
3 yemek kaşığı hindistan cevizi yağı

Hazırlanışı

Sarımsağı ezip 10 dakika bekleyin.
Tüm malzemeleri karıştırın.
Küçük buz kalıplarına dökün.
Buzlukta saklayın.

Kullanımı: Sabahları 1 adet ağızda eriterek tüketilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sarımsak ( Allium sativum ) Organosülfür Bileşiklerinin Antibakteriyel Özellikleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8362743/

⭐️⭐️ Sarımsağın ( Allium sativum ) ve organosülfür bileşiklerinin antiviral potansiyeli
: Klinik öncesi ve klinik verilerin sistematik bir güncellemesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0924224420305641

⭐️⭐️ Grip-soğuk algınlığı mevsimlerinde Echinacea-sarımsaktan faydalanmak için stratejik bir çağrı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10800289/

⭐️⭐️ Sarımsağın gerçek biyoaktif bileşenlerinin açıklanması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16484550/

⭐️⭐️ Allium sativum L.’nin Antioksidan Etkisi ve Terapötik Etkinliği https://www.mdpi.com/1420-3049/18/1/690?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️ Yaş Sarımsak Özütünün Antioksidan Sağlık Etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022316622147887?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️ Sarımsak ( Allium sativum ) doğal bir panzehir veya hastalıklara ve toksisitelere karşı koruyucu bir madde olarak: Eleştirel bir inceleme https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2772753X23001752?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni5 Haziran 2025

5 Haziran 2025

Bağırsaklarınızdaki Gazlar Kanınıza Karışırsa?

Hiç düşünmemiştim demeyin..

Tabi ki telaşlanmayın da hemen..

Muhtemelen ilk kez karşılaştığınız bir bilgi..

Lakin bağırsaklarda oluşan gazlardan bazıları kana karışarak sistemik dolaşıma geçebilir.

Tabi ki çocukluğunuzdan günümüze bildiğiniz ve deneyimlediğiniz gibi bağırsaktaki gazların bazıları da doğrudan bağırsaklardan atılır.

Peki nasıl oluyor da bağırsaklarımızdaki gazların bazıları kanımıza girebiliyor?

Bu durum, gazın kimyasal yapısına, bağırsak duvarından geçebilme özelliğine ve kan-bariyer ilişkisine bağlı olarak gelişiyor

İlk olarak hangi bağırsak gazları kanımıza geçiş yapabiliyor aşağıdaki tabloda bakalım.

Bağırsak Gazlarının Kana Karışma Durumu

Gaz Türü	Kana Karışma Durumu	Açıklama
Karbon dioksit (CO₂)	✅ Evet	Kolayca bağırsak duvarını geçer, kana difüze olur ve akciğerlerden atılır.
Oksijen (O₂)	✅ Evet (çok az miktarda)	Az miktarda geçebilir, ama bağırsakta çok bulunmaz.
Azot (N₂)	⚠️ Kısıtlı geçiş	Çok düşük çözünürlükte, kana geçişi sınırlıdır.
Hidrojen (H₂)	✅ Evet	Kolon bakterilerinin fermantasyonuyla oluşur, kana geçebilir ve akciğerlerden atılır.
Metan (CH₄)	✅ Evet	Bazı bireylerde bağırsak bakterileri tarafından üretilir, kana geçer ve solunumla atılır.
Hidrojen sülfür (H₂S)	✅ Evet (düşük dozda)	Toksiktir, düşük dozlarda kana geçebilir; yüksek dozda inflamasyon yapar.
Amonyak (NH₃)	✅ Evet	Kolonda proteolitik bakteriler tarafından üretilir, karaciğerde detoksifiye edilir.
İndol, skatol, putresin, kadaverin gibi biyojenik aminler	✅ Evet	Kana karışabilir, özellikle karaciğer işlevleri bozulursa sistemik etkileri olabilir.

Bu gazların yararlarını ve zararlarını da tabloda inceleyelim…

Bağırsak Gazlarının Sistemik Etkileri – Yararları ve Zararları

Gaz	Yararlı Etkileri	Zararlı Etkileri
CO₂ (Karbon dioksit)	– Asit-baz dengesinin düzenlenmesine katkı sağlar. – Solunum hızı ve pH dengesi üzerinde fizyolojik rolü vardır.	– Aşırı artışı solunum asidozuna neden olabilir. – Nefes darlığı ve bilinç değişiklikleri görülebilir.
H₂ (Hidrojen)	– Solunum yoluyla atıldığı için vücutta birikmez. – Bazı çalışmalarda antioksidan etkileri olabileceği düşünülmüştür.	– Aşırı üretimi, karında şişkinlik ve gaz hissine yol açar. – SIBO (İnce bağırsakta bakteri çoğalması) gibi hastalıklarda solunum testiyle tanı konur.
CH₄ (Metan)	– Bağırsakta üretilmesi, bazı durumlarda mikrobiyota çeşitliliğinin göstergesi olabilir.	– Bağırsak hareketlerini yavaşlatır. – Kronik kabızlık ve irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile ilişkilidir.
H₂S (Hidrojen sülfür)	– Nörotransmitter gibi davranabilir, sinyal iletiminde rol alır. – Hücre içinde düşük dozda antioksidan etkisi olabilir.	– Yüksek konsantrasyonlarda sitotoksiktir (hücre öldürücü). – Bağırsak geçirgenliğini bozabilir (leaky gut). – Kronik inflamasyona ve DNA hasarına neden olabilir.
NH₃ (Amonyak)	– Bağırsakta nötralizasyon süreçlerinde kullanılır. – Karaciğer tarafından üreye dönüştürülerek detoksifiye edilir.	– Karaciğer hastalığı varsa kanda birikerek hepatik ensefalopati yapabilir. – Beyin fonksiyonlarını bozabilir.
İndol, Skatol ve Biyojenik Aminler	– Mikrobiyota dengesinde düşük dozda rol alabilir. – Bağışıklık sistemini modüle eden sinyaller taşıyabilir.	– Yüksek dozda nörotoksik, kanserojen ve iltihap tetikleyici etkileri olabilir. – Özellikle disbiyozis durumlarında zararları artar.

Kana Geçen Gazların Vücuttan Atılım Yolu

Akciğerler (solunumla):
- CO₂, H₂, CH₄ gibi gazlar → akciğerlerden dışarı verilir.
Karaciğer üzerinden detoksifikasyon:
- Amonyak, H₂S gibi toksik gazlar → karaciğerde işlenir ve dönüştürülür.
Böbrekler:
- Amonyak ve diğer azotlu bileşiklerin bir kısmı idrarla atılabilir.

🧠 🧠 🧠

Sağlığınız İçin Önemi

Hidrojen ve metan gazlarının solunumda ölçülmesiyle, laktoz intoleransı veya SIBO (ince bağırsakta bakteri aşırı çoğalması) gibi hastalıklar teşhis edilebilir.
Amonyak düzeyleri artarsa, özellikle karaciğer hastalıklarında (örneğin siroz) hepatik ensefalopati gibi durumlara yol açabilir.
H₂S gibi gazlar kronik inflamasyona ve hücre hasarına neden olabilir (bağırsak geçirgenliği etkilenebilir).

🎯 🎯 🎯

Özetle

Kana Karışabilen Başlıca Bağırsak Gazları

Karbon dioksit (CO₂)
Hidrojen (H₂)
Metan (CH₄)
Amonyak (NH₃)
Hidrojen sülfür (H₂S)
Bazı azotlu bileşikler ve aminler (skatol, indol)

Bunların bir kısmı solunumla, bir kısmı karaciğer ve böbreklerle atılır.
Bu nedenle bağırsak sağlığı ile genel vücut sağlığı arasında doğrudan bir bağlantı vardır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Bağırsak gazının hacmi, bileşimi ve kaynağı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/5486278/

⭐️⭐️ Kronik Karın Gerginliği ve Şişkinliğinin Yönetimi https://www.cghjournal.org/article/S1542-3565(20)30433-X/fulltext

⭐️⭐️ Bağırsak mikrobiyomu bileşimi, Bengal halkı ile Bangladeş’teki yerli etnik gruplar arasındaki farklılıkları ortaya koyuyor https://www.nature.com/articles/s42003-024-06191-9

⭐️⭐️ Karın Şişkinliği: Patofizyoloji ve Tedavi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3816178/

⭐️⭐️ Gaz ve Şişkinlik https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5350578/

⭐️⭐️ Şişkinlik sorunu olan hastalarda fiziksel aktivite ve bağırsak gazı temizliği https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17029608/

⭐️⭐️ Gaz, Şişkinlik ve Geğirme: Değerlendirme ve Yönetim Yaklaşımı https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2019/0301/p301.html

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni5 Haziran 2025

4 Haziran 2025

Tatlı Krizi”nizinin Asıl Nedeni Nedir?

“Yemek Yiyoruz Ama Hücreler Aç!”

🍩 🍿🍰🍦🍧🎂🍭

Yemekten bir saat sonra tekrar acıkıyor musunuz?
Öğle arasında makarna yiyip akşam saat 3’te gözünüz pastaneye mi kayıyor?
Sabahları yorgun, halsiz, uykulu uyanıyor musunuz?

Cevabınız “Evet”se, bedeniniz size çığlık atıyor….

“İnsülin direnciniz var, farkında mısın?”

🔍 🔍 🔍

İnsülin Direnci Nedir? “Kapısı Açılmayan Hücreler”

Haydi bir benzetmeyle açıklayalım.

İnsülin, kanınızdaki şekeri hücrelere sokmakla görevli bir anahtar gibidir.
Yemek yediğinizde şekeri alırsınız, vücut da “Kapıları açın, şeker içeri girsin!” diye insülin salgılar.

Ama insülin direncinde işler bozulur.

🔐 Hücre kapıları paslanmıştır! Anahtar çalışmaz.
🔄 Pankreas, “Kapı açılmadıysa daha çok anahtar üretmeliyim” der ve daha fazla insülin salar.

Sonuç:
✅ Kanda yüksek insülin
✅ Hücreler hâlâ şekersiz ve enerjisiz
✅ Siz: Bitkin, aç hisseden, tatlıya saldıran biri!

🧠 🧠 🧠

İnsülin Direnci Varken Ne Hissedilir?

👇 Yaygın Belirtiler

Sık sık acıkma, özellikle karbonhidrat (ekmek, pilav, tatlı) isteği
Yorgunluk, özellikle yemeklerden sonra
Göbek bölgesinde yağlanma
Tatlı krizleri, gece atıştırmaları
Konsantrasyon zorluğu, sabahları uyanamama
Kadınlarda adet düzensizliği, polikistik over

🚨 Not: Bu süreç yıllarca sessiz ilerleyebilir. Fark edilmediğinde tip 2 diyabet kapıda!

🥗 🥗 🥗

Peki Ne Yapmalı? – Hücre Kapılarını Yeniden Açmak Mümkün mü?

Evet! Ama şekerle değil, sabırla.
İnsülin direncinin çözümü, sofranızdan başlar.

🍽️ 🍽️ 🍽️

Örnek 1 Günlük Beslenme (İnsülin Direncine Uygun)

🥣 Sabah:

2 haşlanmış yumurta
1 avuç zeytin
Bol yeşillik, birkaç ceviz
Şekersiz yeşil çay veya Türk kahvesi
Ekmek yok ya da tam 1 dilim tam buğday ekmeği

📌 Neden böyle? Protein & yağ, sizi tok tutar. Şekerin hızla yükselmesini engeller.

🍗 Öğle:

Izgara tavuk, balık ya da mercimek köftesi
Bol limonlu mevsim salatası
2 kaşık bulgur ya da 1 ince dilim tam tahıllı ekmek
Ayran veya şekersiz komposto

📌 Lif ve protein birleşince insülin daha az salgılanır. Açlık dalgaları azalır.

🥘 Akşam:

Zeytinyağlı sebze yemeği (örneğin kabak, karnabahar)
Yanında yoğurt
Bol yeşillik
Ekmek ya da pilav yok!

📌 Akşamları karbonhidrat azaltıldığında insülin düşer, vücut yağ yakmaya başlar.

☕ ☕ ☕

Tatlı Krizine Ne Yapmalı?

Tarçınlı sıcak su
Bir parça bitter çikolata (%85 üstü)
1 tatlı kaşığı fıstık ezmesi
1 dilim elma + tarçın

🏃‍♂️ 🏃‍♂️ 🏃‍♂️

Ve Hareket!

İnsülin direncini kırmanın en güçlü ilacı: Yürüyüş.

Her yemekten sonra 15 dakikalık tempolu yürüyüş, hücre kapılarını açmaya yardım eder.
Unutmayın, ilaç değil adım önemlidir.

🎯 🎯 🎯

Problem	Çözüm
Sık acıkma	Proteinden zengin kahvaltı
Tatlı isteği	Tarçın, sağlıklı yağlar, düzenli öğün
Göbek yağlanması	Akşam karbonhidratı azaltmak
Yorgunluk	İnsülin düzeyini düşürmek
Sessiz tehlike	Harekete geçmek, kan tahlili yaptırmak

🧠 🧠 🧠

“İnsülin direnci; vücuda verilen, ama hücrelerin kullanamadığı bir yardım çığlığıdır.”

Yemek yemeyi, keyifli olduğu kadar akıllıca yapmayı öğrenmeliyiz.
İnsülin direnci kader değildir.
Doğru beslenme + hareket + sabır = İyileşme

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsülin Direnci https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507839/

⭐️⭐️ Metabolik hastalıklarda insülin direncinin kritik rolü ve mekanizması https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2023.1149239/full

⭐️⭐️ İnsülin ve İnsülin Direnci https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1204764/

⭐️⭐️ T2DM’li hastalarda ketojenik diyetin glisemik kontrol, insülin direnci ve lipid metabolizması üzerindeki etkisi: sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://www.nature.com/articles/s41387-020-00142-zhttps://www.nature.com/articles/s41387-020-00142-z

⭐️⭐️ Ketojenik Diyetin İnsülin Duyarlılığı ve Kilo Kaybı Üzerindeki Etkileri, Önce Tavuk mu, Yumurta mı? https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37513538/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37513538/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB

⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGBDr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB Dr. Mustafa KEBAT Tetkik OSGB

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni4 Haziran 2025

4 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-20: Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin yirmi ikinci Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı operasyonlarında çalışan sağlığı ve işyerindeki tıbbi tehditleri inceledim.

Pentan gibi kimyasal maddelerin depolandığı ve işlendiği tesislerde, çalışan sağlığı ciddi risklerle karşı karşıya kalabilir. Tesis içinde maruz kalınan zararlı gazlar, kimyasal sızıntılar, yüksek sıcaklıklar ve diğer tehlikeler, çalışanların sağlığını tehdit edebilir ve uzun vadeli hastalıklara yol açabilir. Ayrıca, bu tür sağlık tehditleri sadece fiziksel sağlık üzerinde değil, zihinsel sağlık üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir.

Çalışan sağlığının korunması, endüstriyel tesislerdeki en önemli önceliklerden biri olmalıdır. İşyerinde güvenli bir ortam sağlanmadığı takdirde, iş kazaları, meslek hastalıkları ve ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, çalışan sağlığını tehdit edebilecek tüm potansiyel riskleri değerlendirmek ve bu risklerin en aza indirilmesi için gerekli adımları belirlemek maksadı ile sizlere sunuyorum. Bildiğiniz gibi tıbbi tehditlerin önlenmesine yönelik etkili tedbirlerin alınması, hem çalışanların sağlığı hem de tesisin operasyonel verimliliği açısından kritik öneme sahiptir.

Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde, çalışan sağlığını korumaya yönelik stratejiler ve prosedürler geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

🔺 HZ-20 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı işletmesinde çalışanların sağlıklarıyla ilgili tıbbi tehditlerin göz ardı edilmesi veya yeterli önlemlerin alınmaması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Çalışan Sağlığı Takibi Yapılıyor mu?

Evet:
- İşletme, çalışan sağlık izleme programı uygulamakta ve düzenli sağlık kontrolleri yapılmaktadır.
  ✅ Sonuç: Çalışanların sağlık durumu sürekli izlenir, sağlık sorunları erken aşamalarda tespit edilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Çalışan sağlık izleme programı veya sağlık kontrolleri uygulanmıyor.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Çalışanlar Kimyasal ve Fiziksel Tehditlere Karşı Eğitildi mi?
  - Evet:
    - Çalışanlar, kimyasal ve fiziksel tehditlere karşı eğitimli ve güvenlik önlemlerini bilmektedirler.
      ⚠️ Sonuç: Çalışanlar, tehlikelere karşı hazırlıklı ve doğru önlemleri alabilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Çalışanlar, kimyasal ve fiziksel tehditlere karşı yetersiz eğitilmiştir.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Sağlık Koruma Ekipmanları Mevcut mu?
      - Evet:
        
        Çalışanlar için kişisel koruyucu ekipmanlar (KKE) mevcut ve düzenli olarak kullanmaları sağlanıyor.
        ✅ Sonuç: KKE kullanımı, işyerindeki sağlık tehditlerine karşı koruma sağlar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Düşük
      - Hayır:
        
        Kişisel koruyucu ekipmanlar eksik veya kullanılmıyor.
        ❌ Sonuç: Çalışanlar sağlık tehditlerine karşı korunmaz, sağlık sorunları gelişebilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Kimyasal Maddelere Maruz Kalma Seviyesi İzleniyor mu?

Evet:
- Kimyasal maddelere maruz kalma seviyeleri sürekli izlenmekte ve maruz kalma limitleri belirlenmiştir.
  ✅ Sonuç: Kimyasal maddelere aşırı maruz kalma engellenir, sağlık tehditleri minimize edilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Kimyasal maddelere maruz kalma seviyesi izlenmiyor veya limitler yok.
  🔸 5. Kontrol Noktası: Acil Durum Tıbbi Müdahale Protokolleri Var mı?
  - Evet:
    - İşletme, acil durum tıbbi müdahale protokolleri ve sağlık ekibi ile donatılmıştır.
      ⚠️ Sonuç: Herhangi bir sağlık sorunu durumunda hızlı ve etkili müdahale yapılır.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük
  - Hayır:
    - Acil durum tıbbi müdahale protokolleri yetersiz veya mevcut değil.
      ❌ Sonuç: Sağlık sorunlarına müdahale gecikir, sağlık problemleri daha ciddi hale gelebilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 6. Kontrol Noktası: Psiko-sosyal Faktörler Göz Ardı Ediliyor mu?

Evet:
- Psiko-sosyal faktörler, çalışan sağlığı kapsamında göz önünde bulundurulmakta ve psikolojik sağlık desteği sağlanmaktadır.
  ✅ Sonuç: Çalışanların psikolojik sağlığı desteklenir, stres ve tükenmişlik gibi sorunlar önlenir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Psiko-sosyal faktörler göz ardı edilmekte ve psikolojik sağlık desteği sağlanmamaktadır.
  ❌ Sonuç: Çalışanlar psikolojik sağlık sorunları yaşayabilir, bu da fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
- Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryonu Özeti

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Sağlık izleme var, eğitimler ve KKE kullanımı mevcut	Düşük
2	Sağlık izleme yok, kimyasal maruz kalma izlenmiyor, eğitim eksik	Yüksek
3	Sağlık izleme var, KKE yok, kimyasal maruz kalma izleniyor	Orta
4	Sağlık izleme yok, tıbbi müdahale protokolleri yok	Çok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Sağlık izleme programı uygulanmalı ve çalışanlar, sağlık sorunlarının erken teşhisi amacıyla düzenli sağlık kontrollerine tabi tutulmalıdır.
Kimyasal ve fiziksel tehditlere karşı çalışanlar eğitim almalı ve doğru koruyucu önlemler alınmalıdır. Bu eğitimlerin yıllık olarak yenilenmesi önemlidir.
Kişisel koruyucu Donanımlar (KKD) her zaman temin edilmeli ve çalışanlar bu ekipmanları kullanma konusunda sıkı bir şekilde denetlenmelidir.
Kimyasal maruz kalma seviyeleri düzenli olarak izlenmeli ve çalışma ortamındaki kimyasal maddelerin güvenli limitlerde tutulması sağlanmalıdır.
Acil durum tıbbi müdahale protokolleri oluşturulmalı ve çalışanlar bu protokoller hakkında bilgilendirilmelidir. Herhangi bir sağlık sorunu durumunda hızlı bir müdahale mümkün olmalıdır.
Psiko-sosyal sağlık desteği sağlanmalı, çalışanların stres ve tükenmişlik gibi psikolojik sağlık sorunları konusunda bilinçlendirilmeli ve gerekli desteği alabilecekleri sistemler kurulmalıdır.

Pentan tankı gibi yüksek riskli tesislerde çalışan sağlığı, operasyonel güvenlik ile doğrudan ilişkilidir. Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, işyerindeki tıbbi tehditleri ve çalışan sağlığına zarar verebilecek durumları değerlendirerek, bu risklerin yönetilmesi için gerekli stratejileri sunmayı amaçlamaktadır.

Kimyasal maruziyetler, kaza riskleri, fiziksel stres faktörleri ve zihinsel sağlık tehditleri gibi çeşitli unsurlar, çalışanların genel sağlığını tehdit edebilir.

Çalışan sağlığını koruma adına yapılacak en önemli adımlar, etkili bir risk değerlendirmesi, düzenli sağlık taramaları, acil durum prosedürlerinin oluşturulması ve güvenli çalışma koşullarının sağlanmasıdır. Ayrıca, çalışanların sağlıkları konusunda farkındalık oluşturulmalı ve gerekli eğitimler verilmelidir. İşyerindeki tıbbi tehditlerin engellenmesi, yalnızca çalışanların güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda iş gücü verimliliğini artırır ve iş kazalarının azaltılmasına yardımcı olur.

Sonuç olarak, Çalışan Sağlığı ve İşyerindeki Tıbbi Tehditler Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi tesislerde çalışan sağlığını korumak için alınması gereken önlemleri ayrıntılı bir şekilde sunarak, daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlamaktadır.

Çalışan sağlığının ön planda tutulduğu bir işletme kültürü, sürdürülebilir başarı ve güvenlik için kritik bir unsurdur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni4 Haziran 2025

4 Haziran 2025

Görünmeyen Tehlike – Sessizce Gelen İş Kazası

🔥 🔥 🔥

Termal Konfor Eksikliği

Görünmeyen Tehlike, Sessizce Gelen Kaza

İş Güvenliğinde Az Bilinen Büyük Risk

İş güvenliği denince akla genellikle baret, gözlük, iş ayakkabısı gibi koruyucu donanımlar gelir.

Ancak iş güvenliğinde az bilinen riskler arasında yer alan ve çok daha sinsi şekilde etkili olan bir faktör vardır: termal konfor eksikliği.

Çalışma ortamının sıcaklığı, nem oranı, hava akımı ve radyant ısı düzeyi gibi bileşenlerin çalışan üzerindeki etkisi, iş kazalarının görünmeyen tetikleyicisidir.

❓ ❓ ❓

Termal Konfor Nedir?

Termal konfor, bir çalışanın bulunduğu ortamda ne soğuk ne sıcak hissederek fizyolojik ve psikolojik açıdan rahat hissetmesidir.

Sıcaklık, nem, hava akımı, radyant ısı ve giyilen kıyafetler gibi etkenlerin birleşimiyle belirlenen bu denge, bozulduğunda çalışanlarda dikkat dağınıklığı, reaksiyon süresi uzaması ve hata oranında artış yaşanır.

Termal konfor, bir çalışanın ortam sıcaklığı, nem, hava hareketi ve radyant sıcaklık gibi iklimsel faktörlere karşı ne fizyolojik ne de psikolojik olarak rahatsızlık hissetmediği haldir.

Ancak bu koşul bozulduğunda:

Terleme artar,
Konsantrasyon düşer,
Kas fonksiyonları yavaşlar,
Ve en önemlisi: tehlikeye tepki süresi uzar.

➡️ Termal konfor eksikliği, iş güvenliği dünyasında “sessiz risk” olarak anılmakta. Çünkü çoğu zaman bu eksiklik fark edilmez ama iş kazalarının artmasında büyük rol oynar.

🌡️ 🌡️ 🌡️

Sıcaklık Uygun Değilse, Güvenlik de Değildir!

🧠 🧠 🧠

Termal Stres ve İş Kazaları Arasındaki Bağlantı

Yüksek ya da düşük sıcaklık koşullarına uzun süre maruz kalan çalışanlar, termal stres yaşar.

Bu stres hali:

Dikkat eksikliği,
El becerilerinde azalma,
Hatalı karar verme eğilimi,
Tepki süresinde uzama

gibi sonuçlar doğurarak iş kazası ihtimalini artırır.

Örneğin bir çalışanın sıcaklık nedeniyle eldivenle tutuş becerisi azalırsa, elektrikli el aletini düşürerek hem kendisine hem çevresindekilere zarar verebilir.

Bilimsel çalışmalar, 30°C üzerindeki endüstriyel ortam sıcaklığı koşullarında, çalışanların kazaya karışma riskinin %25’e kadar arttığını göstermektedir.

Termal Konfor, Beyin Performansını Nasıl Etkiler?

Çok sıcak veya çok soğuk ortamlar

Beyindeki hipotalamus bölgesini baskılar,
Düşünme ve karar alma süreçleri yavaşlar,
Yorgunluk sinyalleri artar ama işçi bunu fark etmez.

Bu nedenle güvenlik eğitimleri kadar, iklimlendirme sistemleri de kritik önemdedir.

🏗️ 🏗️ 🏗️

Tersanelerde İş Güvenliği ve Termal Riskler

Tersaneler, hem açık alanlarda hem de kapalı sac-metal alanlarında çalışmayı gerektiren zorlu endüstriyel ortamlardır. Bu nedenle tersanelerde iş güvenliği, yalnızca fiziksel ekipman güvenliğiyle değil, çevresel koşullarla da yakından ilişkilidir.

Yüksek sıcaklıkta çalışan kaynakçılar ya da düşük sıcaklıkta çalışan boyacılar, termal konfor dengesini kaybettiklerinde refleks ve denge sorunları yaşayabilir. Bu da özellikle iskelelerde veya dar platformlarda yüksekten düşme gibi ciddi kazalara yol açabilir.

Hayali Bir Örnek – Serin Ama Ölümcül

Bir tersanede çalışan 52 yaşındaki Ali Usta, kışın 7°C olan bir atölyede sabah vardiyasında çalışıyordu. Soğuktan dolayı elleri uyuşmuştu. Civata yerine kaynak torcunu yanlışlıkla tutarak ciddi bir el yanığı yaşadı. İş güvenliği ekipmanları eksiksizdi ama ortam sıcaklığı uygun değildi.

📌 Sonuç: İş ekipmanları kadar, termal çevre de güvenliğin bir parçasıdır.

Termal Konfor Ölçümü Nasıl Yapılır?

Termal konfor ölçümü, genellikle WBGT (Islak Küre Termometre İndeksi) cihazı ile yapılır. Bu cihaz; kuru hava sıcaklığı, ıslak küre sıcaklığı ve radyant ısıyı birleştirerek, çalışanlar için güvenli bir termal yük hesabı çıkarır.

Ayrıca iş güvenliği uzmanları tarafından yapılması gereken kontrollerde şu kriterler de göz önünde bulundurulmalıdır:

Ölçüm Parametresi	Açıklama
Kuru Termometre	Ortam sıcaklığı
Islak Termometre	Terlemeye dayalı buharlaşma etkisi
Radyant Isı	Ortamdaki yüzeylerden yayılan ısı
Hava Akımı	Konveksiyonel soğutma veya ısı artışı faktörü
Göreli Nem	Havanın nem oranı, terlemeyi etkiler

⚠️ ⚠️ ⚠️

Termal Stresin İş Kazalarına Etkisi

Termal stres (sıcak ya da soğuk), özellikle tersane, inşaat ve metal işlerinde çalışanlar için

❌ El becerilerini azaltır (alet düşürme, kesme kazaları),
❌ Refleks süresini %35’e kadar uzatabilir,
❌ Dikkat süresini 30 dakikanın altına çeker,
❌ Yanlış karar alma oranını artırır.

💡 💡 💡

Araştırmalara göre, 30°C üzeri sıcaklıklarda çalışan işçilerde kazaya karışma oranı %25 daha yüksek!

⚠️ ⚠️ ⚠️

İş Kazası Nedenlerinde Termal Etkiler Listenin Başında

Kaza analizlerinde genellikle teknik arıza veya operatör hatası öne çıksa da bu hataların arka planında termal kaynaklı duyusal yorgunluk sıkça yer alır.

Özellikle yaz aylarında sıcaklık artışıyla birlikte:

İş bırakma oranı artar,
Kazaya karışma oranı yükselir,
Yanlış ekipman kullanımı gözlemlenir.

Yani iş kazası nedenleri arasında termal faktörler dolaylı ama etkili bir yere sahiptir.

🧩 🧩 🧩

Sıcaklık Kaynaklı Dikkat Dağınıklığı

Yüksek sıcaklık, beyindeki bilgi işleme sürecini yavaşlatır. Bu durum, bir çalışanın çevresel değişikliklere yanıt verme süresini %20’ye kadar azaltabilir. Tersanelerde dar alanlarda veya vinç altında çalışırken bu küçücük zaman farkı ölümcül olabilir.

Bu nedenle sıcaklık kaynaklı dikkat dağınıklığı, hem bireysel güvenlik hem de üretim kalitesi açısından ciddi bir tehdit oluşturur.

✅ İşletmelere Öneriler: Termal Konforu Artırmak İçin

Ortam sıcaklıkları düzenli ölçülmeli ve raporlanmalı. WBGT (Islak Termometre Bileşik Isı İndeksi) gibi cihazlarla ortam düzenli olarak kontrol edilmeli.
Serinleme/ısıtma istasyonları oluşturulmalı.
Molalar ortam koşullarına göre yeniden planlanmalı. 30°C üzeri sıcaklıklarda her 30 dakikada 5-10 dakikalık molalar önerilmektedir.
Çalışanlara termal konfor hakkında eğitim verilmeli. Çalışanlar, sıcaklığın veya soğuğun performanslarına olan etkisini öğrenmelidir.
Yorgunluk ve dikkat testi uygulamaları entegre edilmeli.
Giyilebilir Uyarı Sistemleri Kullanılmalı. Vücut sıcaklığı aşırı yükseldiğinde veya düştüğünde uyarı veren sistemler kazaları önleyebilir.

📣 📣 📣

Termal Konfor, İş Güvenliğinin “Gizli Katmanı”

İş güvenliği yalnızca görünür ekipmanlarla değil, görünmeyen risklerin farkındalığıyla sağlanır.
Sıcaklık ve termal stres, yalnızca konforu değil, doğrudan hayatları ve üretim kalitesini etkiler.

Ortam Sıcaksa, Risk Soğuk Kanlı Olmaz!

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Telafi edilemeyen ısı stresinin termofizyolojisi. Fizyolojik manipülasyonlar ve bireysel özellikler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10840867/

⭐️⭐️ Termal Konfor http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/1b2nnc0j/termal-konfor.pdf

⭐️⭐️ Diyet , ısınma sırasında bir deniz ektoterminde (Girella nigricans ) termal uyum kapasitesini değiştirir, ancak uyum oranını değiştirmez https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36987639/

⭐️⭐️ Türkiye’de Aylık 07.00, 14.00, 21.00 Uzaklık Termal Konfor Koşullarının Zaman-Mekânsal Analizi (1975-2008) (Türkiye’de Aylık 07.00, 14.00, 21.00 Ortalama Termal Konfor Koşullarının Uzay-Zaman Analizi (1975–2008)) https://www.researchgate.net/publication/334658528_Turkiye’de_Aylik_0700_1400_2100_Ortalama_Termal_Konfor_Kosullarinin_Zaman-Mekansal_Analizi_1975-2008_The_Spatiotemporal_Analysis_of_Monthly_0700_1400_2100_Mean_Thermal_Comfort_Conditions_in_Turkey_197

⭐️⭐️ Haddehanelerdeki Fizyolojik Faktörlerden Termal Konfor Değerinin İş Verimi Üzerindeki Etkisi https://acikerisim.karabuk.edu.tr/items/d69bbe79-d299-45e3-a1b8-fd39298ab324

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni4 Haziran 2025

3 Haziran 2025

Kalbinizin Yazdığını Okuyalım – Küçük Gençlere

Bora ve Irmak, bir yaz günü parkta yürürken, yaşlı bir amcanın elindeki kâğıda bakakaldılar. Kâğıdın üzerinde dalga dalga çizgiler vardı.

“Bu ne böyle?” dedi Irmak. “Zikzaklar gibi…”

Bora biraz düşünceli: “Galiba bu EKG dedikleri şey. Kalbin attığını gösteriyormuş. Ama nasıl bilmiyorum?”

O sırada parkta bir kuş sesi gibi tatlı bir ses yankılandı:
“Kalbin sesini duymak isterseniz, EKG size fısıldar!”

Ve ışıklar arasında yine belirdi: Sihirli Prof. Yürek!

Beyaz pelerini, kalp rozetli bastonu ve her zamanki gülümsemesiyle…

“Çocuklar,” dedi Prof. Yürek, “Hazırsanız bu kez sizi kalbin ritmini fısıldayan mucizeye, yani EKG’nin çizgilerini oluşturan yere götürüyorum.”

Prof. Yürek, bastonunu sallarken sihirli birkaç kelime mırıldandı…Bora ve Irmak, birer hücre kadar küçüldüler ve ardından minik bir kapsüle bindiler. Eritrosit şeklindeki şeffaf kapsül, kalbin içinden geçerken ritmiyle senkronize titriyordu.

Kalbin Sessiz Orkestrası

Prof. Yürek, anlatmaya başladı:
“Kalp sadece kan pompalayan bir pompa değil, aynı zamanda muazzam dakiklikte elektrikli bir makinedir. Bu makinada ritmi yöneten şef, Sinoatriyal (SA) düğüm denilen bir merkezdir. Burada oluşan küçük elektrik akımı, kalbin her atışını başlatır.”

Irmak hayretle sordu: “Yani kalp kendi elektriğini mi üretiyor?”

“Evet,” dedi Prof. Yürek. “Ve her elektriksel sinyal kasılmayla sonuçlanır. Bu sinyalleri dışarıdan ölçmek için vücuda elektrotlar bağlarız. İşte bu işlem sonunda elde edilen – Elektrokardiyografi (EKG).”

Bora düşünceli düşünceli sordu: Sinoatriyal (SA) düğüm den üretilen elektrik bizi niye çarpmıyor?

Prof. Yürek gülümseyerek yanıtladı:
“Çünkü Sinoatriyal (SA düğümünden çıkan elektrik çok ama çok zayıftır, mikrosaniyelik ve miliVolt seviyesindedir. Bu sinyal sadece kalp hücrelerini harekete geçirmek için yeterlidir, dışarıdan hissedilebilecek kadar güçlü değildir. Yani kalbin elektriği seni çarpmaz, sadece yaşatır.”

EKG Dalgalarının Sihirli Dili

Eritrosit şeklindeki kapsül, kalbin içinden geçerken bir anda devasa bir ekran belirdi. Üzerinde EKG nin çizikleri belirdi. Girinti çıkıntı üzerinde “P, Q, R, S, T” harfleri yazılı dalgalar…

“EKG bu harflerle çalışır” dedi Prof. Yürek. “Her harf, kalbin bir hareketini temsil eder. Tıp fakültesine gidip hekim olduğunuzda çok daha fazlasını öğreneceksiniz. Şimdi harflere bir bakalım çocuklar”

P Dalgası

Irmak bir kıpırtı hissetti. “Bu ne?”

“P dalgası” dedi Prof. Yürek. “Sinoatriyal (SA) düğümünden çıkan sinyal, kulakçıkları kasılmaya yönlendirir. Yani kulakçıkların elektriksel aktivitesini temsil eder. Normalde küçüktür, yuvarlaktır. Büyükse kulakçık genişlemiş olabilir.”

QRS Kompleksi

Bora daha büyük bir titreşim hissetti.

“Bu en önemli kısım” dedi Prof. Yürek. “QRS kompleksi, karıncıkların kasıldığını gösterir. Asıl pompalama gücü burada başlar. Q küçük bir negatif dalga, R en yüksek pozitif dalga ve S yeniden negatif dalgadır.”

Bora heyecanla: “O zaman kalbin esas gücü R dalgasında mı?”

“Evet!” dedi Prof. Yürek. “R dalgası yüksekse kalp kası güçlü çalışıyor demektir. Ama çok yüksek ya da çok alçak olması da hastalık belirtisi olabilir.”

T Dalgası

Bir süre sonra hafif bir sükûnet oldu. “T dalgası” dedi Prof. Yürek “Kaslar çalıştıktan sonra gevşer. İşte bu gevşemenin elektriksel ifadesi T dalgasıdır. Eğer bu dalga ters dönmüşse, kalp stres altında olabilir.”

Elektrik Akımının Yolu – İletim Sistemi

“Peki, bu sinyaller nasıl yayılıyor?” dedi Bora.

“Kalbin iletim sistemi bir kablo hattı gibidir” diye yanıtladı Prof. Yürek:

SA Düğüm: Kalbin doğal pili, sağ kulakçıkta.
AV Düğüm: Sinyalin biraz beklediği yer, kulakçıklardan karıncıklara geçiş noktası.
His Demeti: Sinyali karıncıklara taşıyan hat.
Purkinje Lifleri: Sinyali en uçtaki kas hücrelerine ileten ince dallar.

Bora “Yani kablo bozulursa sinyal geç ulaşır?” dedi.

“Evet” dedi Prof. Yürek. “EKG’de bu gecikmeleri ‘PR mesafesi’, ‘QRS süresi’ gibi ölçümlerle anlayabiliriz.”

Bora ve Irmak ışık tutulmuş tavşancıklar gibi Prof. Yürek‘ e bakıyorlardı…

Kalbin Elektrik Haritasını Okumak

Bora, kekeleyerek ”kafam çok karıştı benim’‘ dedi…

Irmak, Bora’yI tasdik etti… ”Benim de” dedi.. Sonra devem etti.. ”Ekranda “P, Q, R, S, T” harfleri yazılıydı. Ama yaşlı amcanın EKG kağıdında da şimdi sizin elinizdekinde de hiç harf yok..

”EKG çizgisi düz bir çizgi gibi görünse de, onu okumak uzmanlık işidir.” dedi Prof. Yürek elindeki EKG kâğıdını göstererek.

“Ayrıca bakın..her küçük kare 0.04 saniyedir. 5 küçük kare = 1 büyük kare = 0.20 saniye. Normalde bir kalp atışı 0.8 saniye sürer.”

Bora, ”Daha da zorlaşıyor bu EKG.. eyvah eyvah” dedi.

Irmak merakla sordu: “Peki nabız kaç olmalı?”

“60-100 atım/dakika arasında” dedi Prof. Yürek. “Daha düşükse bradikardi, daha yüksekse taşikardi olabilir. Ama sporcularda düşük nabız normaldir.”

Irmak başka bir EKG ye bakarken… “Bu çizgi çok garip.” dedi.

“Bu bir ‘Ritim bozukluğu (Aritmi)’ olabilir” dedi Prof. Yürek. “Mesela ‘atriyal fibrilasyon’da P dalgaları kaybolur, düzensiz R dalgaları görünür. Veya ‘ventriküler taşikardi’de ardışık yüksek QRS kompleksleri görülür.”

Bora sordu: “Bu iş iyice karışıklaşıyor. Harfler havada uçuşmaya başladı. Ritim bozukluğu (Aritmi)’ ehlikeli mi?”

“Bazısı ölümcül olabilir” dedi Prof. Yürek. “EKG erken tanı sağlar. Bu yüzden EKG sadece dalga değil, bir hayat kurtarıcıdır.”

Irmak, kalbinden hasta olanlar için EKG çekilmeli değil mi Profesör? diye sordu.

“EKG sadece kalp hastaları için değildir” dedi Prof. Yürek.. “Yoğun egzersiz yapan, ilaç kullanan, İce tea, Kola, şekerli gıdalar, cipsler ve benzeri zararlı gıda tüketen büyük küçük herkes tansiyon ve kalp hastası adayıdır. Böyle durumlarda doktorlar gerek gördüğünde EKG çektirirler. Örneğin, sessiz kalp krizleri EKG’de fark edilir.”

Irmak “Yani EKG kalbin konuşması gibi…” dedi.

“Harika söyledin!” dedi profesör. “Her çizgi, kalbinizdeki bir duygunun yankısıdır.” Kalbin dilini öğrenirsen ne dediğini ne hissettiğini de anlayabilirsin.

Yolculuk sona erdiğinde, üçlü parkta eski hâline dönmüştü. Ama bu sefer Bora ile Irmak’In kalbinde bir şey değişmişti: Artık her atışı bir anlamla dinliyorlardı.

Prof. Yürek son kez konuştu:

“Kalbinizin sesi sadece sevgiyle atmaz. Bazen sinyal verir, bazen susar. Ama EKG, onunla konuşmanın yoludur. Dinlerseniz, kalbiniz size bir ömür boyu şarkı söyler…”

Ve bir ışıkla kayboldu.

Bora, iki eliyle başını tutarak ki yana salladı.. ‘‘Bunların hepsini öğrenmek ne kadar da güzel olur… Düşünsene Irmak, EKG kağıdına bakacağız ve hastamızın kalbi hakkında bilgileri okuyacağız. Hastalarımız da yakınları da sadece EKG kağıdına bizim şimdi baktığımız gibi bakıp kafalarını kaşıyacaklar. İşte sihir gibi görünen BİLGİ...”

”Çok çalışmalıyız çok okumalıyız. Hatice öğretmenimizin, tüm öğretmenlerimizin her dediğini yapıp başarmalıyız’‘ dedi..

Evet çocuklar;

EKG, karmaşık gibi görünse de, aslında kalbinizin diliyle yazılmış basit bir mektuptur.

Kalbinizin dilini öğrenin ona iyi bakın

Dr. Mustafa KEBAT

Sayın okuyucu,

Yukarıda yer alan hikaye firmalarımız Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık tarafından sosyal sorumluluğumuz olan çocuklarımızı bilgilendirmek, okumaya, çalışmaya, doğal hayata heveslendirmek ülkemize ve geleceğimize yararlı bireyler olabilmelerine katkı sağlamak maksadı ile yayınlanmıştır.

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz. Varsa hatalarımızı bildirmeniz daha faydalı olmamıza desteğiniz bizim için çok değerli.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni3 Haziran 2025

3 Haziran 2025

Bir Adımın Hikâyesi

🧠 ➡️ 🦵

Beyinden Kaslara Giden Yolculuk

Bebeklikten çocukluğa geçişimizin belirtisi sanki yürümek. O kadar doğal ki sadece yürüyoruz..

Nasıl yürüdüğünüzü hiç düşündünüz mü?

Düz bir yolda yürümek, dışarıdan bakıldığında basit bir hareket gibi görünür. Ama aslında bu, insan bedeninin en karmaşık ve harika işbirliklerinden biridir.

Bir adım atmak için beyin, omurilik, sinirler, kaslar ve eklemler bir orkestra gibi uyum içinde çalışır.

Bu yazıda sizleri yürüme yolculuğuna çıkaracağım, ilk sinyalin beyninizden çıkışından, adımınızın tamamlandığını beyninize bildiren geri sinyale kadar adım adım neler olduğunu okuyacaksınız…

Önemli Not

Parantez içi açıklamaların çok olması ile dağınıklığa sebep olmamak için; Aşağıdaki yazıda farklı renklerde paragraflar göreceksiniz…

⭐️ Bu renk (siyah) olan paragraflarda anlatımı ilgili yerin-bölümün sade teknik adını vererek yazdım.

⭐️⭐️ Bu renk (turuncu) olan paragraflarda anlatımı ilgili yerin-bölümün en basit kelimelerle ifade ettim.

Yazının bitiminde de;

⭐️ ⭐️⭐️ Tıbbı ve Bilimsel Yazıları Sevenler İçin olan bölüme geldiğinizde yürüme eylemini ”Bir Adımın Nörofizyolojik ve Kas-İskelet Dinamiği” ve ”Sinir İletisi ve Kas Aktivasyonu ile Motor Kontrolün Fizyolojisi” olarak detaylı tıbbi terminoloji ile ayrıntılandırdığımı okuyabilirsiniz.

Tercihinize göre keyifli okumalar diliyorum…

İlk Kıvılcım – Hareket Etme Kararı

Her şey beyinde başlar.

Yürümeye karar verdiğinizde, bu karar öncelikle beynin prefrontal korteksi tarafından alınır. Bu bölge planlama ve karar verme işlevlerinden sorumludur.

“Hadi bir adım atayım!” düşüncesi burada doğar.

Bu karar, beynin hareket kontrol merkezi olan motor kortekse iletilir. Bu merkez, hangi kasların ne zaman ve nasıl çalışacağına karar verir. Motor korteks, aynı zamanda adımın yönünü, hızını ve kuvvetini de hesaplar.

Yürümeye ilk olarak beynimiz karar verir. Diyelim ki parkta oturuyorsun ve “Hadi biraz yürüyeyim” diyorsun. İşte bu düşünce, beynin ön kısmındaki bir bölgede oluşuyor. Bu bölge, planlama yapan, karar veren, adeta bir komutan gibi çalışan bir yerdir.

“Yürümek istiyorum!” diyen komut, beynin başka bir yerine, kasları yöneten merkeze gider.

Sinyalin Yola Çıkışı – Merkezi Komuta

Motor korteks, hareketi başlatmak için bir grup sinir hücresini (nöronları) aktive eder. Bu sinir hücreleri, kaslara mesaj gönderecek olan üst motor nöronlardır.

Sinyal, beynin hareket yollarından biri olan kortikospinal yol üzerinden yolculuğa başlar. Bu yolun en önemli kısmı, beynin alt kısmındaki medulla oblongatadan geçerken çapraz yapmasıdır. Yani beynin sol tarafı vücudun sağ tarafını, sağ tarafı ise sol tarafını kontrol eder.

Beynin kaslara emir vermesi için sinir yollarını kullanır. Bu yollar, elektrikli kablolar gibi çalışır. Beyin bu kablolarla, “sağ ayağını kaldır”, “sol dizini düzleştir”, “topuğu yere koy” gibi komutlar gönderir.

Omurilikten Kaslara – Alt Motor Nöronlar Devrede

Sinyal, omuriliğin ilgili seviyesine ulaştığında (örneğin bir adım için genellikle L2–S2 omurilik seviyeleri), burada bulunan alt motor nöronlara aktarılır. Bu nöronlar, artık mesajı doğrudan kasta sonlandıracak olan “son kablolardır”.

Elektriksel sinyal, alt motor nöronun uzun aksonu boyunca ilerler ve sinaps adı verilen bağlantı noktasında kas hücresine ulaşır.

Bu sinyaller, omuriliğe gider. Omurilik, sırtımızın içinde, beyin ile vücut arasındaki ana iletim merkezidir. Buradan sinyaller ayaklara kadar uzanan sinirlere aktarılır.

Kaslarla Buluşma – Nöromüsküler Kavşak

Sinir ucunda sinyal durur ve özel bir kimyasal olan asetilkolin adlı nörotransmitter salgılanır. Bu madde, kas hücresindeki alıcılara (reseptörlere) bağlanarak kasın kasılmasını başlatır.

Adımı Gerçekleştiren Kaslar – Kim Ne İş Yapar?

Bir adım atarken sırasıyla şu kas grupları görev alır:

1. Kalça Kasları (Gluteus Maximus, Medius, Minimus):

Kalçayı sabitler, bacağı arkaya iter.

2. Uyluk Kasları:

Quadriceps (ön grup): Dizi düzleştirir, ayağı yere uzatır.
Hamstring (arka grup): Dizi büker, bacağı arkaya çeker.

3. Baldır Kasları (Gastrocnemius, Soleus):

Ayağı aşağı iter, yürüyüşün son aşamasında itici güç sağlar.

4. Tibialis Anterior (ön bacak):

Ayağı yukarı çeker, topuğun yere düzgün basmasını sağlar.

5. Ayak ve parmak kasları:

Dengede durmayı ve yere uyum sağlamayı kontrol eder.

6. Omurga ve karın kasları:

Gövdeyi dik tutar, dengenin korunmasına yardımcı olur.

Tüm bu kaslar senkronize olarak çalışır. Bir grup kas kasılırken diğer grup gevşer; bu duruma kas antagonistliği denir.

Sinirlerden gelen elektriksel sinyal, kaslara ulaştığında, kaslar hemen harekete geçer.

Mesela:

Kalçadaki kaslar bacağı hareket ettirir, vücudu dik tutar.
Uyluk kasları dizi büküp düzleştirir.
Baldır kasları ayak parmaklarını yere iter.
Ayağın üstündeki kaslar ayağı yukarı kaldırır ki yere takılmasın.

Bu kaslar, sırayla çalışarak ayağını yerden kaldırmanı, havada taşımanı ve tekrar yere sağlam basmanı sağlar. Aynı anda diğer bacak da dengeyi korur. Tüm bu işlerin sırası karışmaz, çünkü beyin ve kaslar arasında harika bir uyum vardır.

Denge ve Koordinasyon – Beyincik ve Duyu Geri Bildirimi

Yürürken sadece kaslar değil, denge ve kontrol için de birkaç sistem devrededir:

🧠 Beyincik (Serebellum):

Hareketin düzgün ve dengeli olmasını sağlar.
Hatalı adımı düzeltir.

👁️ Gözlerden Gelen Bilgi:

Görme ile yürüyüş yönünü ve engelleri algılar.

👣 Kas iğcikleri ve Golgi tendon organları:

Kasın ne kadar gerildiğini beyne bildirir.

🦶 Ayak tabanı ve eklemlerden gelen bilgi:

Zeminin sertliği, eğimi gibi bilgileri aktarır.

Tüm bu duyular sayesinde, yürürken ayaklarımız nereye bastığını bilir ve gerekirse hemen düzeltme yaparız.

Yürürken sadece kaslar çalışmaz.

Dengenin bozulmaması için de vücut bazı sistemleri devreye sokar:

Gözlerin çevreyi kontrol eder.
İç kulaktaki denge sistemi (denge sıvıları ve küçük taşlar), başın ve vücudun pozisyonunu algılar.
Ayak altındaki sinirler, zeminin sert mi, eğri mi olduğunu fark eder.
Beyincik, bu tüm bilgileri alır ve “düşmeyelim, kaymayalım” diye ince ayarlar yapar.

Geri Bildirim – “Adımı Attım!”

Adım tamamlandığında vücut, beyne durumu bildirir.

Bu geri bildirim;

Propriyoseptörler (kas-iskelet sistemi içindeki algılayıcılar),
Deri reseptörleri (ayağın zemine temasını hissedenler),
Eklemler ve tendonlardan gelen sinyaller aracılığıyla olur.

Bu sinyaller, omurilikten yukarı taşınarak duyusal kortekse ulaşır.
Beyin böylece şunu anlar:

“Evet, sağ ayağım yere bastı. Şimdi sıra sol ayakta!”

Bu geri bildirim sayesinde bir sonraki adım planlanır.

Adım attıktan sonra, vücudumuz hemen geri bildirim verir:

“Evet beyin! Sağ ayak yere bastı, iş tamam!”

Bu mesajlar, kaslardan, eklemlerden ve deriden toplanır ve sinirler aracılığıyla tekrar beyne gider. Beyin bu bilgilerle yürüyüşü kontrol eder ve bir sonraki adımı hazırlamaya başlar.

⏱️ ⏱️ ⏱️

Adım Atma Ne Kadar Sürer?

Bu bütün yolculuk milisaniyeler içinde gerçekleşir. Ortalama bir sinir sinyali saatte 300 km hıza ulaşabilir. Yani, düşünceyle başlayan bir adım, sinirsel düzeyde saniyenin onda biri kadar bir sürede gerçekleşir!

Tüm bu işler birkaç saliselik (saniyenin çok küçük bir bölümü) zaman diliminde gerçekleşir. Biz daha düşünürken, vücut yürümeye başlamıştır bile! Sinirler o kadar hızlı çalışır ki, bir elektrik kablosundan bile hızlı haber taşırlar.

📌 📌 📌

Özet Olarak

Bir adım atmak için;

Beyin karar verir.
Motor sinyaller omurilikten geçerek kaslara ulaşır.
Kaslar uygun sırayla çalışır.
Duyular ve denge sistemleri yürüyüşü kontrol eder.
Geri bildirim beyne ulaşıp bir sonraki adıma hazırlık yapılır.

Bu harika uyum sayesinde sen sadece düşünürsün, ve ayakların yürümeye başlar.
Farkında olmasan da, her adımda yüzlerce sinir ve kas birlikte çalışır.

Özetle – Yürümek Aslında Minik Bir Mucize

Beyin karar verir, “Yürü!” der.
Sinirler bu kararı kaslara iletir.
Kaslar çalışır, ayağını kaldırır, indirir.
Göz, kulak ve ayak sinirleri dengeni kontrol eder.
Kaslardan gelen bilgiler tekrar beyne gider, beyin kontrol eder.
Ve sen, farkına bile varmadan yürümüş olursun!

Tıbbı ve Bilimsel Yazıları Sevenler İçin

Bir Adımın Nörofizyolojik ve Kas-İskelet Dinamiği

Sinir İletisi ve Kas Aktivasyonu ile Motor Kontrolün Fizyolojisi

1. Yüksek Merkezlerde Hareketin Planlanması

Yürüyüş gibi istemli bir motor davranışın başlatılmasında, bilişsel düzeyde ilk aktivasyon prefrontal kortekste (Brodmann alanları 9–10) oluşur. Bu bölgede hedef belirleme ve motor niyet oluşturulduktan sonra, sinyal premotor korteks (BA 6) ve suplementer motor alan (SMA) ile entegre olarak hareket planlamasını yapar. Özellikle SMA, istemli hareketlerin ardışık planlamasında kritik rol oynar.

Planlanan hareketin primer motor kortekse (M1, Brodmann alanı 4) iletilmesiyle birlikte, kortikospinal traktus üzerinden motor eferent sinyaller oluşturulur.

2. Motor Komutun Serebral Korteksten Kaslara İletimi

2.1. Üst Motor Nöron İletisi

M1’deki pyramidal hücrelerin aksonları kortikospinal traktusu oluşturur.

Bu traktus:

Korona radiata → internal kapsül (posterior limb) → serebral pedinkül → pons üzerinden geçer,
Medulla oblongata’da %85 oranında pyramidal dekussasyon ile çapraz yapar,
Kontrlateral lateral kortikospinal traktus içinde omuriliğe iner.

Bu yol boyunca glutatamat salınımı ile sinapslar oluşturularak, sinyal spinal düzeydeki alt motor nöronlara iletilir.

3. Alt Motor Nöron ve Nöromüsküler İletişim

3.1. Alt Motor Nöronlar

Omurilikte ilgili segmentlerde (özellikle L2–S2 arasında, yürüme sırasında alt ekstremite kontrolü için), ventral boynuzda bulunan α-motor nöronlar, kaslara doğrudan sinyal taşıyan efferent nöronlardır.

Motor nöronun aksonu periferik sinir ağıyla ilgili kasta ulaşarak nöromüsküler kavşakta sonlanır.

3.2. Nöromüsküler Kavşakta İletim

Presinaptik terminalde aksiyon potansiyeli voltaj bağımlı Ca²⁺ kanallarını açar.
Kalsiyum iyonlarının girişiyle asetilkolin (ACh) veziküllerinden sinaptik aralığa salınır.
ACh, postsinaptik kas hücresi membranında bulunan nikotinik ACh reseptörlerine bağlanır.
Bu etkileşim, sodyum iyonlarının hücre içine girmesini ve kas hücresinde depolarizasyonu başlatır.
Bu aksiyon potansiyeli, sarkolemma boyunca yayılır ve T-tübüller aracılığıyla sarkoplazmik retikuluma (SR) ulaşır.
SR’den Ca²⁺ salınımı tetiklenir (ryanodin reseptörleri aracılığıyla).

4. Kas Kasılması (Excitation-Contraction Coupling)

Sitoplazmaya yayılan Ca²⁺ iyonları troponin C‘ye bağlanır.
Tropomiyozin, aktin filamentlerinin üzerindeki miyozin bağlanma bölgelerinden uzaklaşır.
Miyozin başlıkları, ATP hidroliziyle “kanca” gibi aktin filamentlerine bağlanır.
Güç vuruşu (power stroke) gerçekleşir → kas kısalır.
Yeni ATP bağlanmasıyla miyozin başlıkları aktinden ayrılır → süreç devam eder.

Bu mekanizma, bir adımın tamamlanması için birçok kasta ardışık ve koordineli şekilde yinelenir.

5. Adım Atılırken Kasların Fonksiyonel Rolü

5.1. Stance Fazı (Ayağın yerde olduğu evre)

Gluteus maximus: Kalçanın ekstansiyonu
Quadriceps femoris: Diz ekstansiyonu ve vücudun stabilizasyonu
Soleus ve gastrocnemius: Ayak bileği plantarfleksiyonu, zemini itme

5.2. Swing Fazı (Ayağın havada olduğu evre)

Iliopsoas ve rectus femoris: Kalça fleksiyonu
Hamstring kasları: Diz fleksiyonu
Tibialis anterior: Ayak bileği dorsifleksiyonu (ayağın takılmasını önler)

Kas kontraksiyonlarının tipi:

İzotonik kasılma (kontraksiyon sırasında kas boyu değişir)
İzometrik kasılma (kas boyu değişmez, ancak gerilim artar – denge sırasında)

6. Propriyosepsiyon ve Geri Bildirim Mekanizması

Yürüyüş sırasında merkezi sinir sistemi, hareketin doğruluğunu ve kasların pozisyonunu sürekli olarak izler.

Bu bilgileri aşağıdaki yapılar sağlar:

6.1. Kas İğcikleri (Muscle Spindles)

Kasın uzunluğundaki değişimi algılar.
Ia afferent lifleri aracılığıyla sinyali dorsal kökten omuriliğe iletir.

6.2. Golgi Tendon Organları

Kas gerilimini ölçer.
Ib afferent lifleri ile inhibitör sinyaller taşır, aşırı yüklenmeye karşı koruma sağlar.

6.3. Cutaneous Reseptörler

Ayak tabanındaki basınç ve dokunma algısı ile zemine temasın geri bildirimi sağlanır.

6.4. Vestibüler Sistem

İç kulaktaki semisirküler kanallar ve otolit organları, denge ve baş pozisyonunu algılar.

7. Geri Bildirimin Yüksek Merkezlere İletimi

Tüm bu duyusal veriler afferent yollarla (spinotalamik, posterior column-medial lemniscus yolu vb.) spinal korddan yükselerek:

Serebellum (hareketin koordinasyonu ve hatasız yürüyüş)
Somatosensoriyel korteks (vücudun mekânsal pozisyonunun algılanması)
Bazal ganglionlar (hareketin başlatılması ve kontrolü)
Vestibüler çekirdekler (denge ve postüral refleksler)

gibi yapılarla entegre edilir.

Bu merkezlerde işlenen bilgiler tekrar motor sisteme gönderilerek düzeltici motor yanıtlar oluşur.

8. Sinaptik Plastikiyet ve Motor Öğrenme

Sık kullanılan motor yollar zamanla long-term potentiation (LTP) gibi mekanizmalarla daha verimli hâle gelir.

Özellikle yürüyüş gibi tekrar eden görevlerde:

Serebellar sinapslar
Kortikospinal bağlantılar
Bazal gangliyon devreleri

plastik değişikliklere uğrayarak yürüyüşün akıcı ve otomatikleşmiş hâle gelmesini sağlar.

🧠 🧠 🧠

9. Sempatik Sinir Sisteminin Yürüyüş Üzerine Etkileri

Yürüyüş gibi fiziksel bir aktivite, sadece somatik motor sistemin değil, aynı zamanda otonom sinir sisteminin (ANS) de aktivasyonunu gerektirir. Bu bağlamda, sempatik sinir sistemi özellikle dinamik efor, hızlanma, çevresel adaptasyon ve stres faktörlerine yanıt olarak yürüyüş sürecinde aktif hâle gelir.

9.1. Kardiyovasküler Ayarlamalar

Sempatik aktivasyon, β₁-adrenerjik reseptörler üzerinden kalp atım hızını (pozitif kronotropi) ve kasılma gücünü (pozitif inotropi) artırır.
Periferik vasküler yatakta α₁-adrenerjik reseptörler yoluyla vazokonstriksiyon sağlanır.
Buna karşılık, çalışan iskelet kaslarında lokal metabolik vazodilatasyon (örneğin adenozin, laktat, NO etkisiyle) egemen olur, böylece kaslara selektif kan akışı artırılır.

9.2. Solunum Yanıtları

Bronkodilatasyon (β₂-reseptör aktivasyonu) ile hava yolları genişletilir.
Solunum hızı ve derinliği artar → artmış oksijen talebine cevap olarak alveoler gaz değişimi optimize edilir.

9.3. Metabolik Etkiler

Lipoliz (yağ yıkımı) ve glikojenoliz (karaciğer ve kaslarda glikojen yıkımı) uyarılır.
Bu yolla, çalışan kasların enerji ihtiyacı karşılanır.

9.4. Termoregülasyon

Ter bezleri (ekrin) sempatik kolinerjik sinirlerle uyarılır → terleme artar.
Deri damarlarında vazodilatasyon (özellikle ısıyı uzaklaştırmak için) ve vazokonstriksiyon (soğukta ısı koruması) sempatik sistem tarafından düzenlenir.

9.5. Kas tonusu ve refleks kontrolü

Kas tonusunun artışı ve postüral reflekslerin modülasyonu sempatik sistemin spinal interneuronlar üzerindeki etkileriyle dolaylı olarak desteklenir.

⚡ ⚡ ⚡

10. Sinaptik İletim: İyon Kanalları ve Reseptör Alt Tipleri

Sinaptik iletim, bir nöronun diğerine ya da kas hücresine bilgi aktarımını sağlayan temel nörofizyolojik süreçtir. Bu süreç iyon kanal açılımı, nörotransmitter salınımı, reseptör aktivasyonu gibi alt mekanizmaları içerir.

10.1. Presinaptik Aksiyon Potansiyeli ve İyon Kanalları

Aksiyon potansiyeli sinir terminaline ulaştığında voltaj bağımlı kalsiyum kanalları (Cav2.1 / P/Q tipi) aktive olur.
Bu kanallar, Ca²⁺ iyonlarının hücre içine girmesine izin verir.
Artan intraselüler Ca²⁺ → SNARE proteinleri aracılığıyla nörotransmitter veziküllerinin presinaptik membrana kaynaşmasını ve ekzositozla boşaltılmasını tetikler.

10.2. Sinaptik Nörotransmitterler ve Reseptör Alt Tipleri

Aşağıda yürüyüşle ilişkili sinirsel süreçlerde yer alan başlıca nörotransmitterler ve reseptör alt tipleri açıklanmıştır:

🔹 Asetilkolin (ACh)

Nikotinik reseptörler (ionotropik) → Nöromüsküler kavşakta kas kasılmasını başlatır.
- Özellikle α1β1δε (adült kas tipi) alt birim kombinasyonundan oluşur.
Mekanizma: Na⁺ içeri, K⁺ dışarı hareketi → depolarizasyon.

🔹 Glutamat

Merkezi sinir sisteminde eksitatör sinyalleşmenin başlıca aracıdır.
Ionotropik reseptörler:
- AMPA reseptörleri (Na⁺, K⁺ geçirgen)
- NMDA reseptörleri (Na⁺, K⁺, Ca²⁺ geçirgen; Mg²⁺ ile voltaj bağımlı blok)
Metabotropik glutamat reseptörleri (mGluR) → G-protein bağlıdır, yavaş yanıt oluşturur.

🔹 GABA (γ-Aminobutirik Asit)

İnhibitör nörotransmitter: Spinal reflekslerin düzenlenmesinde önemlidir.
GABA-A reseptörleri (ionotropik): Cl⁻ girişine izin verir → hiperpolarizasyon.
GABA-B reseptörleri (metabotropik): K⁺ kanallarını açar, Ca²⁺ kanallarını inhibe eder.

🔹 Glikin

Özellikle omurilikte inhibitör sinyal taşıyıcısıdır.
Cl⁻ girişine neden olur → postsinaptik nöronu inhibe eder.
Renshaw hücreleri üzerinden negatif geri bildirim sağlar.

10.3. Sinaptik Plastikiyet: Uzun Süreli Potansiyasyon (LTP)

Sık tekrar eden sinaptik aktivite ile NMDA reseptörlerinden Ca²⁺ girişi artar.
Bu, CaMKII, PKC, CREB gibi hücre içi yolları aktive eder.
Yeni AMPA reseptörlerinin membrana taşınması ve gen ekspresyonu ile sinaptik güçlenme oluşur.
Özellikle hipokampus, motor korteks ve serebellum gibi öğrenmeyle ilişkili bölgelerde bu mekanizma önemlidir.

🧩 🧩 🧩

Yürüyüşte Tüm Sistemlerin Eşzamanlı Etkinliği

Sistem	Rolü
Somatik Sinir Sistemi	Kaslara istemli motor komut iletimi
Sempatik Sinir Sistemi	Oksijenlenme, dolaşım, enerji üretimi, denge kontrolü
Sinaptik Mekanizmalar	Hızlı ve düzenli nöron-kas, nöron-nöron iletişimi
İyon Kanalları	Aksiyon potansiyeli oluşumu ve sinaptik iletim
Reseptör Alt Tipleri	Spesifik uyarılma ve inhibisyon kontrolü
Kas İskelet Sistemi	Mekanik hareketin üretimi ve sürdürülmesi

🔬 🔬 🔬

Sonuç

İnsanın düz bir zeminde bir adım atabilmesi için:

Yüksek merkezlerde istemli motor planlama yapılır,
Kortikospinal yollarla sinyal kaslara iletilir,
Kas kontraksiyonları fizyolojik ve biyokimyasal olarak gerçekleşir,
Duyusal geri bildirimle motor aktivite sürekli denetlenir ve ayarlanır.

Bu süreçte nöronal iletim, nöromüsküler iletim, kas kasılması, proprioseptif bilgi akışı ve postüral kontrol sistemleri bir bütün hâlinde çalışır. Tüm bu işlemler milisaniyeler içinde gerçekleşir ve yürüyüş davranışı ortaya çıkar.

Bu detaylarla birlikte, bir adım atmak gibi basit görünen bir eylemin aslında nasıl kompleks, çok sistemli ve hassas bir nörofizyolojik süreç olduğunu bilimsel derinlikle görmüş olduk…

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Fonksiyonel yürüyüş bozuklukları https://www.neurology.org/doi/10.1212/WNL.0000000000009649

⭐️⭐️ Geriye doğru yürümenin yürüme bozukluğu olan kişilerde tedavi olarak etkinliği: sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30229667/

⭐️⭐️ Yürüyüş Bozuklukları https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560610/

⭐️⭐️ Yürüme ve Koşma Sırasında Ayak Biyomekaniği https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(12)61642-5/fulltext

⭐️⭐️ Kandel ER, Schwartz JH, Jessell TM. Principles of Neural Science. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/30536508/neuroscience_syllabus-libre.pdf?1391782476=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DPrinciples_of_neural_science.pdf&Expires=1747571238&Signature=L9wsGxHG34wlVMz682dmTb3YK8EDE6E8cb73HVAUNeYqCTkyXuZ5JMYk-hK-rPtGL6lu95HAGQ8cH-XlQ5WO0vThu2d9R~wV-wu0qccRuioe-jRc4-Eu7L5HE2dCL-N0zJzv1OIDNjBqf8gA9wAXKtBJ5mMfY4T5ar65AJDzO8oxtC4GZctQ-nF3P7GjGAv99tSLyK2Y~iig1GtkYJiXAtSRFSyBvrcewIEjjmdoT977vV2enWiHuCVSFK8WtYdeBAn0tQie0Wyf1P~6gi7Hz3FLEkuAAu-0VHSiblpczStWUqptGEuTWHqAMOHROmP0OUdZbNKj6got2z9j7EFkEg__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

⭐️⭐️ Guyton & Hall. Textbook of Medical Physiology. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://repository.poltekkes-kaltim.ac.id/1147/1/Guyton%20and%20Hall%20Textbook%20of%20Medical%20Physiology%20(%20PDFDrive%20).pdf

⭐️⭐️ Purves D et al. Neuroscience (Sinaptik iletim detayları için). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10799/

⭐️⭐️ Boron & Boulpaep. Medical Physiology. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://librodigital.sangregorio.edu.ec/librosusgp/54533.pdf

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️