12 Mayıs 2025

Yüksekte Çalışanlar İçin Kas Koordinasyonu ve Motor Kontrolün Geliştirilmesi

Kas koordinasyonu ve motor kontrolü, düzenli egzersizlerle geliştirilebilir. Yüksekte çalışanların bu becerileri geliştirmeleri, daha güvenli ve verimli bir çalışma sağlar.

Yüksekte Çalışanlar İçin Kas Koordinasyonu ve Motor Kontrolün Geliştirilmesi için Egzersiz ve Teknikler

1. Denge Egzersizleri

Denge egzersizlerinin her biri, yüksekte çalışan bireylerin

Postüral stabilite kazanmasına,
Kaslar arası koordinasyonu artırmasına,
Refleks ve reaksiyon sürelerini kısaltmasına,
Ve nihayetinde iş kazalarını önlemesine katkı sağlar.

Yüksekte Çalışanlar İçin Denge Egzersizleri Tablosu

🏋️‍♂️ Egzersiz	🛡️ Önleyici Yaklaşım	🎯 Hedef	✅ Yarar
Tek ayak üzerinde duruş (göz açık/kapalı)	Propriosepsiyonu artırma	Vücut farkındalığını ve postüral kontrolü güçlendirme	Düşme riskini azaltma, anlık denge kayıplarında hızlı toparlanma
Denge tahtası/salınımlı platform üzerinde duruş	Dinamik denge eğitimi	Alt ekstremite kas koordinasyonunu geliştirme	Kararsız zeminlerde vücut stabilitesini koruma
Yavaş yürüyüş (ip üstünde yürüme benzeri)	Postüral kontrolü geliştirme	Dikkatli ve dengeli adım atma becerisini artırma	İskele/ince platformlarda yürüyüş güvenliğini artırır
Bosu topu üzerinde squat	Kaslar arası sinerjiyi geliştirme	Hem üst hem alt beden koordinasyonunu sağlama	Zemin dengesizliğine karşı refleksleri güçlendirme
Reaksiyon zamanına dayalı denge oyunları (ışık/ses)	Refleks yanıtları geliştirme	Ani denge değişimlerine tepki süresini azaltma	Hızlı karar ve hareket gerektiren durumlarda avantaj
Görsel-motor uyaran eşliğinde yön değiştirme	Zihin-beden koordinasyonunu artırma	Göz ve kas kontrolünü senkronize etme	Aletle çalışırken çevresel algı ve motor tepki entegrasyonu
Ayak değiştirme ile yük aktarımı egzersizi (sağ-sol salınım)	Denge merkezinin farkına varma	Vücut ağırlığını doğru yönlendirme	Yan dengesizliklerde vücut ağırlığını koruma becerisi
Kapalı gözle denge çalışması (denge diski üzerinde)	Duyusal entegrasyonu güçlendirme	Görme dışı duyularla denge kontrolünü sağlama	Görsel kısıtlamalarda bile denge kaybı yaşanmaması
Çapraz kol-bacak dengeleme hareketleri (örneğin kuş köprü pozisyonu)	Kas grupları arası entegrasyonu sağlama	Gövde kontrolü ve simetrik kas aktivasyonu	Düşme anında dengeyi merkezde toparlama becerisi
Yavaş tempolu step-up/down egzersizi (platforma çıkma-inme)	Yükselti değişimlerinde motor adaptasyonu öğretme	Basamaklarda, merdivenlerde kas planlamasını geliştirme	Kırılgan geçişlerde kararsızlık ve tökezlemeleri önleme

2. Reaksiyon Zamanı Egzersizleri

Reaksiyon Zamanı Egzersizleri

Motor cevabı hızlandırır,
Dikkat ve çevresel farkındalığı artırır,
Refleks kasılmalarını güçlendirir,
Ve yüksekte ani dengesizliklere karşı hızlı toparlanma sağlar.

Yüksekte Çalışanlar İçin Reaksiyon Zamanı Egzersizleri Tablosu

⚙️ Egzersiz	🛡️ Önleyici Yaklaşım	🎯 Hedef	✅ Yarar
Işık uyarısıyla yön değiştirme (reaktif yön değiştirme)	Anlık çevresel değişikliklere karşı hızlı motor yanıt geliştirme	Görsel-motor entegrasyonu artırmak	Tehlikeli bir durum karşısında hızlı pozisyon değiştirme becerisi kazanma
Top atma-tutma (farklı yönlerden, ani atışlar)	Koordinasyon ve refleks yanıtını geliştirme	Göz-el koordinasyonunu hızlandırmak	Denge kaybı anında kasların hızlı devreye girmesini sağlama
Sesli komutla adım atma veya durma (go/stop egzersizi)	Sürpriz sesli uyarana karşı kontrollü hareket başlatma ve durdurma becerisi kazandırma	Sesli çevresel uyaranlara karşı refleks geliştirme	Gürültülü ortamda komutlara hızlı ve güvenli tepki verme becerisi
Reaktif squat (ışık yanınca çömel / kalk)	Zamanlama ve kas aktivasyonunu optimize etme	Kasların komutla senkronize çalışmasını sağlama	Kontrollü güç ve denge üretimiyle düşme riskini azaltma
Yön komutuna göre hedefe dokunma (reaksiyon panosu ile)	Anlık karar verme ve vücut yönlendirme becerisini geliştirme	El-göz ve tüm vücut refleks koordinasyonunu destekleme	Zorlu iş platformlarında dikkat + hareket entegrasyonu sağlar
Çift görev egzersizi (örneğin denge tahtasında dururken top tutma)	Motor ve bilişsel işlemleri eşzamanlı yönetme becerisini geliştirme	Çift görevli durumlara (denge + dikkat) adaptasyon	Yüksekte karmaşık görevleri güvenli şekilde yerine getirme becerisi kazandırır

3. Dinamik Denge Egzersizleri

Dinamik Denge Egzersizleri

Düşme riskini önemli ölçüde azaltır.
Postüral kontrol mekanizmalarını güçlendirir.
Ani hareketlere karşı denge reflekslerini geliştirir.
İş sırasında hareket halindeyken güvenli performans sağlar.

Yüksekte Çalışanlar İçin Dinamik Denge Egzersizleri Tablosu

🤸‍♂️ Egzersiz	🛡️ Önleyici Yaklaşım	🎯 Hedef	✅ Yarar
Yavaş yürüyüş (çizgi üstü / dar yüzey)	Vücut ağırlığının kontrollü taşınmasını sağlama	Orta hat üzerinde hareket sırasında dengeyi koruma	İskele, dar platform ve merdiven gibi alanlarda güvenli ilerleme
Lunges (ileri-geri hamle adımları)	Dinamik yük değişimlerine karşı kas kontrolü kazandırma	Adım sırasında merkez dengeyi koruma ve yönlendirme	Vücut dengesini aktif biçimde transfer edebilme becerisi
Denge tahtasında ayakta kalma ve yavaşça yön değiştirme	Alt ekstremite kaslarının küçük kasılmalarla stabilite sağlamasını teşvik etme	Reaktif denge kontrolünü artırmak	Dengesiz zeminlerde motor adaptasyon becerisi kazandırma
Dizden yukarı diz çekme yürüyüşü (yüksek diz yürüyüşü)	Vücut ağırlığının geçici olarak tek bacağa verilmesini öğretme	Kalça, bacak ve gövde koordinasyonunu artırmak	Merdiven çıkarken ya da yük taşırken stabiliteyi güçlendirme
Yanal adım atma (side step + squat)	Yan dengesizliklere karşı kas hafızasını geliştirme	Yanal hareketlerde vücut kontrolünü sağlama	Ani yan kaymalarda dengeyi koruma becerisi kazandırma
Yavaş tempolu dairesel yürüyüş (çevre etrafında dönerek yürüme)	Vestibüler sistem duyarlılığını artırma	Dönme sırasında dengeyi ve baş kontrolünü geliştirme	Çevresel farkındalıkla birlikte vücut rotasyon kontrolünü güçlendirme
Bosu topu üzerinde ayakta durarak yön değiştirme	Dinamik yüzeyde pozisyon korumayı öğretme	Gövde-kalça-ayak bileği koordinasyonunu geliştirme	Zemin dengesizliğine karşı kompansatuar (dengeleyici) tepkiyi güçlendirme

4. Kas Gücü Egzersizleri

Kas Gücü Egzersizleri ile

Kasların güç ve dayanıklılığı artar.
İskelet kas sistemi daha dengeli ve kontrollü çalışır.
Ani yük aktarımı, düşme veya kayma gibi durumlarda kasların hızlı ve doğru cevap verebilmesi sağlanır.
Yorgunluk kaynaklı denge kayıpları minimize edilir.

Yüksekte Çalışanlar İçin Kas Gücü Egzersizleri Tablosu

💪 Egzersiz	🛡️ Önleyici Yaklaşım	🎯 Hedef	✅ Yarar
Squat (çömelme)	Alt ekstremite kaslarını güçlendirme	Uyluk, kalça ve gövde kaslarını stabilize etmek	Merdiven, iskele çıkışı gibi yükseklik değişimlerinde dengeyi koruma
Lunge (adımlama – tek ayak önde çömelme)	Tek taraflı kas dengesizliklerini önleme	Bacaklar arası kuvvet koordinasyonunu artırma	Tek ayak üzerinde güvenli duruş ve yürüme kabiliyeti
Plank (ön kol ve yan plank dahil)	Gövde stabilitesini kuvvetlendirme	Karın, bel ve omuz kaslarını koordine çalıştırmak	Vücut kontrolünü artırarak ani sarsıntılara karşı direnç geliştirme
Deadlift (vücut ağırlığıyla veya ağırlıkla)	Omurga etrafındaki kasları ve bacak kaslarını kuvvetlendirme	Postüral kasların doğru aktivasyonu	Yük kaldırma ve taşıma sırasında sırtın korunması
Step-up (yükseltiye çıkma-indirme)	Alt ekstremite kas dayanıklılığını artırma	Tırmanma ve iniş hareketlerinde kas kontrolünü sağlama	Yüksekte iniş-çıkış sırasında denge ve güvenliği artırma
Superman hareketi (yerde yüzüstü, kol-bacak kaldırma)	Arka zincir kaslarını (bel-sırt-gluteal) aktive etme	Omurga destek kaslarını geliştirme	Düşmelere karşı gövde refleks kontrolünü artırma
Theraband ile dirençli bacak / kol açmaları	Eklem çevresindeki kasları güçlendirerek kontrolü artırma	Kaslara yön verilmiş direnç sağlayarak koordinasyonu geliştirme	Yük taşıma, uzanma ve çekme hareketlerinde kas tepkisini iyileştirme
Köprü pozisyonu (glute bridge)	Kalça kaslarını ve bel stabilitesini artırma	Alt gövde gücü ile dengenin uyumlu çalışmasını sağlama	Uzun süreli ayakta duruş ve hareketlerde dayanıklılığı artırma

Yüksekte Çalışanlarda Motor Kontrol ve Kas Koordinasyonunun Pratik Uygulamaları

Yüksek yerlerde çalışırken kas koordinasyonu ve motor kontrolün önemi, günlük işlerde açıkça görülür. Örneğin, çatı işçileri, vinç operatörleri veya endüstriyel tırmanıcılar, sürekli olarak dengeyi sağlamalı ve çevresel faktörlere göre vücutlarını hareket ettirmelidir.

Yüksekte Çalışanlarda Motor Kontrol ve Kas Koordinasyonu Pratik Uygulamalar Tablosu

🔧 Pratik Uygulama	🛡️ Önleyici Yaklaşım	🎯 Hedef	✅ Yarar
Günlük işe başlamadan önce 5-10 dk ısınma ve hareketlilik egzersizleri	Kasları çalışmaya hazırlayarak ani zorlanmaları önleme	Kas-iskelet sistemi aktivasyonunu artırmak	Kas tutulmaları, kramp ve incinme riskini azaltma
Yavaş tempolu koordinasyon yürüyüşleri (düz çizgi, yön değiştirme)	Dengeli yürüyüş alışkanlığı kazandırma	Motor kontrol altında vücut pozisyonlaması geliştirmek	Yüksekte dar alanlarda daha stabil hareket etme becerisi
Göz takibi + el hareketleri ile dikkat-koordinasyon oyunları (top fırlatma/yakalama)	Görsel-motor tepki süresini artırma	El-göz-beyin koordinasyonunu güçlendirmek	Komutlara hızlı ve doğru tepki verme kapasitesi
Simülasyon ortamında yüksekte emniyetli duruş-pratik çalışmaları	Tehlikeli durumlara karşı önceden refleks kazandırma	Gerçek duruma benzer ortamda güvenli duruş geliştirmek	Eğitimli reflekslerle düşme ve panik riskini azaltma
İki görevli uygulamalar (örneğin denge tahtasında alet uzatma)	Bilişsel ve motor yüklenmelerde çoklu görev becerisi kazandırma	Karar verme ile kas tepkisini senkronize etmek	Gerçek çalışma anlarında dikkat dağılmadan görev yapabilme
Yavaş ve kontrollü yük taşıma eğitimi	Kas gücü ile dengeyi eşzamanlı kullanmayı öğretme	Gövde stabilitesini koruyarak yük aktarımı yapmak	Ani dengesizlik veya yük kayması durumunda düşmeyi önleme
Gerçek/benzetilmiş yüksekte çalışmalarda güvenli ayak pozisyonu pratikleri	Riskli zeminlerde ayak pozisyonlamasını öğretme	Alt ekstremite stabilitesini artırmak	Kayma, burkulma gibi kazaların önüne geçilmesi
Reaktif denge eğitimi (denge tahtasında ani yön değişimleri)	Düşme anında vücudu toparlama refleksini geliştirme	Kasları hızlı reaksiyonlara hazırlamak	Denge kaybı anında refleksif ve kontrollü tepki geliştirme

Yüksekte Çalışanlarda Motor Kontrol ve Kas Koordinasyonunda Önleyici Yaklaşımlar

Önleyici Yaklaşım	Hedef	Yarar

Fonksiyonel egzersizler

Kas dengesi

Denge, denetimli hareket

Proprioseptif eğitim

Pozisyon algısı

Refleks yanıt geliştirme

Nöroergonomik tasarım

Çevresel uyum

Kaza riskini azaltma

Tarama testleri

Riskli birey tespiti

Önleyici müdahale

Bilişsel motor eğitim

Zihin-vücut senkronu

Odaklanma + tepki

Ergonomik KKD

Donanım uyumu

Hareket kolaylığı, denge desteği

Yüksekte Çalışanlar İçin Kas Koordinasyonu ve Motor Kontrolün Geliştirilmesi

Yüksekte çalışmak, sadece fiziksel dayanıklılık değil, aynı zamanda üst düzey denge, koordinasyon ve motor kontrol becerileri gerektirir.

Bu beceriler yalnızca doğuştan gelen yeteneklerle değil, düzenli ve hedefe yönelik egzersizlerle geliştirilebilir. Özellikle denge, reaksiyon zamanı, kas gücü ve postüral kontrolü hedef alan egzersiz programları, yüksekte çalışan bireylerin iş güvenliğini doğrudan etkileyen temel unsurlardır.

İyi planlanmış bir kas koordinasyonu ve motor kontrol eğitimi, hem kas-iskelet sistemi üzerindeki yükü azaltır hem de refleksif denge tepkilerini güçlendirerek düşme risklerini en aza indirir. Bu yaklaşımlar sayesinde çalışanlar sadece işlerini daha güvenli yapmaz; aynı zamanda bedenlerinin sınırlarını daha iyi tanır ve bilinçli bir şekilde hareket ederler.

Unutulmamalıdır ki, yüksekte çalışma gibi yüksek riskli görevlerde güvenlik ekipmanları kadar güçlü bir vücut-motor sistem koordinasyonu da hayati öneme sahiptir.

Önleyici sağlık yaklaşımları ve fonksiyonel egzersizler, yalnızca bugünün kazalarını değil, yarının iş gücü kayıplarını da önler.

Güvenli bir yükseklik, güçlü bir beden ve bilinçli bir zihinle başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kas koaktivasyonu: tanımlar, mekanizmalar ve işlevler https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6093955/

⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni12 Mayıs 2025

11 Mayıs 2025

Unutulan Mavi Molekülün Beyin, Enerji ve Bağışıklık Üzerindeki Şaşırtıcı Etkileri

🔷 Metilen Mavisi Nedir?

Metilen mavisi, ilk kez 1876’da keşfedilen, tarihin en eski sentetik bileşiklerinden biridir. Başlangıçta tekstil boyası olarak kullanılan bu mavi renkli molekül, zamanla tıpta adeta çok yönlü bir “biyokimyasal süper kahraman” hâline gelmiştir. Oksidatif stresle savaşma, hücresel enerji üretimini destekleme ve hatta beyin fonksiyonlarını iyileştirme gibi etkileriyle dikkat çeker.

Bilimsel Olarak Kanıtlanan Faydaları

Mitokondriyi Güçlendirir

Metilen mavisi, hücrelerin enerji santrali olan mitokondrilerin daha verimli çalışmasına yardımcı olur. Bu, zihinsel netlikten fiziksel dayanıklılığa kadar birçok alanda pozitif etki yaratır.

Nörodejeneratif Hastalıklara Karşı Korur

Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklarda rol oynayan protein yığınlarını azaltabileceği gösterilmiştir. Hafıza kaybını yavaşlatma potansiyeli vardır.

Antioksidan Etkisiyle Yaşlanmayı Yavaşlatır

Serbest radikallere karşı savaşarak yaşlanmaya bağlı hasarı önlemeye yardımcı olur. Bu özelliğiyle “anti-aging” ürünlerinde doğal bileşen olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Antibakteriyel ve Antiviral Özelliklere Sahiptir

Metilen mavisi, çeşitli mikroplara karşı güçlü bir savunma mekanizması sunar. Fotodinamik terapiyle birleştirildiğinde, dirençli bakterilere bile karşı etkili olabilir.

Kan Hastalıklarında Hayati Rol Oynar

Methemoglobinemi tedavisinde hâlen birinci basamak ilaçtır. Bu durum, kanın oksijen taşıma kapasitesinin düştüğü ciddi bir tablodur.

Zihinsel Performansı Artırabilir

Düşük dozlarda kullanıldığında, odaklanma ve öğrenme süreçlerinde pozitif etki yarattığı gösterilmiştir. Beyin sisi yaşayan kişilerde dikkat çeken sonuçlar vermektedir.

Görsel ve Estetik Uygulamalarda Yükselen Trend

Diş beyazlatma, endoskopik cerrahi ve hatta bazı cilt yenileme protokollerinde mavi boyar madde olarak kullanılmaktadır.

Yanlış Kullanım Uyarısı: Her Mavi Sağlıklı Değil

Metilen mavisi her ne kadar doğal görünümlü bir bileşik olsa da farmasötik saflıkta olmayan formlarının kullanımı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ağız yoluyla ya da damar içi kullanımlar mutlaka hekim onayıyla yapılmalıdır.

Merak Edilenler

❓ Metilen mavisi kilo verdirir mi?

Hayır, doğrudan bir zayıflama etkisi bulunmaz. Ancak mitokondri fonksiyonlarını iyileştirdiği için enerji seviyesini artırarak egzersiz verimini destekleyebilir.

❓ Nerelerde bulunur?

Reçeteli ve reçetesiz formları mevcuttur. Ancak kozmetik veya veteriner kullanımına uygun ürünler insan tüketimi için güvenli değildir.

❓ Günlük kullanım güvenli mi?

Sadece tıbbi gözetim altında ve uygun dozda kullanıldığında güvenlidir. Yüksek dozlarda nefes darlığı, bulantı ve kalp ritim bozukluklarına yol açabilir.

Modern Tıbbın “Mavi Altını”

Metilen mavisi; geçmişte unutulmuş ancak modern bilimle yeniden keşfedilmiş güçlü, çok yönlü bir bileşiktir. Nörobilimden immünolojiye, estetikten farmakolojiye kadar uzanan bu mavi molekül, özellikle beyin sağlığı, enerji metabolizması ve bağışıklık güçlendirme açısından umut verici sonuçlar sunmaktadır.

Unutmayın: Bilinçsiz kullanımdan kaçının ve her zaman sağlık profesyoneline danışın. Metilen mavisinin gücü, doğru bilgiyle birleştiğinde gerçek potansiyeline ulaşır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Metilen Mavisi Mucize mi? https://tetkik.com.tr/2025/04/14/26888/https://tetkik.com.tr/2025/04/14/26888/

⭐️⭐️ Yaşlanmayı Durdurmak İçin Metilen Mavisi İçmeli miyiz? https://tetkik.com.tr/2025/04/17/26865/

⭐️⭐️ Metilen Mavisinden Gençlik Formülleri https://tetkik.com.tr/2025/04/20/26914/https://tetkik.com.tr/2025/04/20/26914/

⭐️⭐️ Metilen Mavisi İle Cildinizi Gençleştirin https://tetkik.com.tr/2025/04/23/metilen-mavisi-ile-cildinizi-genclestirin/

⭐️⭐️ Yaygın Antioksidan Derideki Yaşlanma Belirtilerini Yavaşlatıyor https://popsci.com.tr/12626-2/?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️ Metilen Mavisinin İnsan Cildinin Uzun Ömürlülüğü İçin Yaşlanma Karşıtı Potansiyelleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28559565/

⭐️⭐️ Metilen Mavisinin Yaşlanma Karşıtı Bir İlaç Olarak Potansiyelleri https://www.mdpi.com/2073-4409/10/12/3379

⭐️⭐️ Metilen Mavisinin insan cildi ve mercan resifleri sağlığı için ultraviyole radyasyon koruma potansiyelleri https://www.nature.com/articles/s41598-021-89970-2https://www.nature.com/articles/s41598-021-89970-2

⭐️⭐️ Metilen Mavisinin hafızayı geliştirme ve nöroproteksiyon üzerindeki nörometabolik mekanizmaları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3265679/

⭐️⭐️ Metilen Mavisi hücresel yaşlanmayı geciktirir ve temel mitokondriyal biyokimyasal yolları güçlendirir https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17928358/

⭐️⭐️ Metilen Mavisinin sinir sisteminde hücresel ve moleküler etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19760660/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Haberler&Duyurular, Sağlık Bülteni11 Mayıs 2025

11 Mayıs 2025

Yüksekte Çalışanlarda Kas Koordinasyonu ve Motor Kontrol Mekanizmalarının Önemi

Yüksekte çalışanlarda kas koordinasyonu ve motor kontrol mekanizmaları, sadece iş verimliliğini değil, aynı zamanda hayati güvenliği – iş güvenliğini doğrudan etkileyen temel nörofizyolojik unsurlardır.

Yüksek yerlerde çalışırken vücut, çevresel değişimlere hızlı bir şekilde uyum sağlamak zorundadır. Bu noktada kas koordinasyonu ve motor kontrol mekanizmaları, vücudun dengeyi koruması, hızlı tepki vermesi ve stabil hareket etmesi için gerekli olan temel becerilerdir.

Kas Koordinasyonu Nedir?

Kas koordinasyonu; birden fazla kas grubunun zamanlamalı, dengeli ve senkronize bir şekilde çalışarak karmaşık hareketleri doğru bir şekilde gerçekleştirmesidir.

Kas koordinasyonu, kaslar arasında düzgün ve uyumlu bir şekilde hareket etmenin sağlanmasıdır.

Kas koordinasyonu, beynin kaslara gönderdiği sinyallerle kasların doğru sırayla ve doğru miktarda kasılması ve gevşemesiyle mümkün olur.

Kas koordinasyonu, motor beceriler ve dengeyi sağlamak için çok önemlidir, özellikle de yüksek yerlerde çalışırken.

İnce motor kas koordinasyonu – Parmak, el ve bilek hareketleri gibi küçük kas gruplarının yönetilmesi.

Kaba motor kas koordinasyonu – Bacak, gövde, omuz gibi büyük kas gruplarının postür ve denge için senkron çalışması.

Kas Koordinasyonunun Temel Bileşenleri

Kaslar arası koordinasyon – Birden fazla kas grubunun birlikte çalışarak istenilen hareketi gerçekleştirmesi.
Kas içi koordinasyon – Aynı kas grubundaki kas liflerinin etkin bir şekilde çalışarak, daha güçlü ve etkili bir kasılma sağlaması.
Denge ve stabilite – Kasların, vücudu sabit tutmak ve yerden yüksek ortamlarda dengeyi sağlamak için uyum içinde çalışması.

Yüksekte Çalışanlar İçin Kas Koordinasyonunun Önemi

Hızlı hareketler: Yüksek yerlerde çalışan kişiler sık sık hızlı ve doğru hareketler yapmalıdır. Kas koordinasyonu, bu hareketlerin düzgün yapılmasını sağlar.
Düşme riski: Yükseklik, düşme riskini artırır. İyi bir kas koordinasyonu, bir dengesizlik durumunda hızla tepki vererek düşmeyi engellemeye yardımcı olabilir.
Vücut kontrolü: Kas koordinasyonu, vücudun her bir parçasının yerini ve hareketini doğru bir şekilde algılayarak, yüksek yerlerde güvenli bir şekilde hareket etmeyi sağlar.

Motor Kontrol Nedir?

Motor kontrol, vücudun hareketlerini planlamak, koordine etmek ve gerçekleştirmek için sinir sistemi tarafından yönetilen süreçtir. Motor kontrol, hem kasların hem de sinir sisteminin bir arada çalışmasıyla mümkündür.

Bu süreç, özellikle yüksek yerlerde çalışırken önemli hale gelir çünkü çalışanlar, hareketlerini sürekli olarak çevresel koşullara göre ayarlamak zorundadır.

Motor kontrol, beynin (özellikle motor korteks, serebellum ve bazal ganglion) kas hareketlerini planlama, başlatma, yönlendirme ve düzeltme becerisidir.

Motor Kontrolde Anahtar Yapılar

Beyin Bölgesi	Görevi
Motor Korteks	İstemli hareketlerin başlatılması
Serebellum (Beyincik)	Denge, koordinasyon ve hareketin hassasiyeti
Bazal Ganglion	Hareketlerin otomatikliği ve akıcılığı
Proprioseptif sistem	Vücut pozisyonunun sürekli farkındalığı
Vestibüler sistem	Baş pozisyonu ve denge kontrolü

Motor Kontrolün Temel Aşamaları

Planlama: Beyin, yapılacak hareketi belirler ve hangi kasların nasıl çalışacağını planlar.
Koordinasyon: Kaslar arasında uyumlu bir şekilde hareket etmesi için sinirsel komutlar gönderilir.
İzleme ve Ayarlama: Hareket esnasında yapılan düzeltmeler, kaslar arasındaki koordinasyonu geliştirir ve dengeyi sağlar.
Refleksler: Motor kontrol, otomatik reflekslerle hızlı tepki verme yeteneği sağlar. Bu refleksler, düşme durumlarında hayati önem taşır.

Motor Kontrolün Yüksekte Çalışma ile İlişkisi

Yüksekte çalışanlar, çevresel etmenlerden etkilenebilir ve bu etmenlere karşı hızla tepki vermek zorundadır. Rüzgar, yüzey değişiklikleri, eğimli zeminler veya ani pozisyon değişiklikleri gibi faktörler motor kontrolü zorlaştırabilir.

Motor kontrol, çevresel değişikliklere adapte olmayı sağlar. Örneğin, yüksek bir yapının kenarına yakın bir noktada çalışırken, vücut dengeyi korumak için kasları düzgün bir şekilde koordine etmelidir.
Düşme riski durumunda, motor kontrol mekanizmaları hızlı ve etkili bir şekilde devreye girer. Bu, çalışanların vücutlarını yeniden dengeleyip pozisyonlarını düzeltmelerine olanak tanır.

Motor Kontrol Yüksekte Çalışanlar İçin Neden Kritik?

A) Denge ve Postüral Stabilite

Yüksekte, denge merkezinin kayması düşme riskini artırır.
Kas koordinasyonu ve postür kontrolü ile bu değişimlere karşı kompansasyon sağlanır.

B) Refleks ve Reaksiyon Zamanı

Düşme, kayma, sarsıntı gibi durumlarda hızlı kas yanıtı hayati önem taşır.
Bu refleksler, merkezi sinir sistemi ile çevresel kas sisteminin etkili bir entegrasyonuna bağlıdır.

C) İnce Motor Becerilerle Alet Kullanımı

Vidalama, kablo bağlama gibi işlerde el-göz koordinasyonu ve denge birlikte çalışmalıdır.
Bu da sürekli motor geri bildirim ve ayarlama mekanizması gerektirir.

D) Yorgunluk ve Koordinasyon Bozulması

Fiziksel yorgunluk, serebellar işlem hızını ve kas yanıtlarını yavaşlatır.
Bu da motor kontrol hatalarına ve potansiyel iş kazalarına neden olabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği – Risk Analizi Açısından Bakıldığında

Motor Sistem Sorunu	Olası Risk
Denge kaybı	Yüksekten düşme
Gecikmiş refleks	Ani kaymaya tepki verememe
İnce motor bozukluğu	Aletle çalışırken hata yapma
Gözlem-motor entegrasyon zayıflığı	Yön, pozisyon, mesafe hatası
Propriosepsiyon bozukluğu	Vücut farkındalığı azalır, denge bozulur

Yüksekte çalışmak; dikkat, denge, refleks ve kas kontrolünün üst düzeyde senkronize olmasını gerektiren, yüksek risk barındıran bir faaliyettir. Bu nedenle yalnızca fiziksel dayanıklılık değil, aynı zamanda kas koordinasyonu ve motor kontrol becerileri de iş güvenliğinin temel taşlarındandır.

Bu alanda yapılan egzersizler, sadece bireyin fiziksel performansını artırmakla kalmaz; aynı zamanda tehlikeli durumlara karşı erken farkındalık, hızlı reaksiyon ve dengeyi koruyabilme kapasitesi kazandırır. İyi planlanmış bir koordinasyon ve motor kontrol eğitimi; düşmeleri, kas-iskelet yaralanmalarını ve refleks gecikmelerini önleyerek çalışanların hem sağlıklarını hem de hayatlarını korur.

Unutulmamalıdır ki, yüksekte çalışmak cesaret değil; hazırlık, bilinç ve denge gerektirir. Bu denge, sadece yüksekte değil, sağlıklı bir yaşamda da ayakta kalmanın anahtarıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kas koaktivasyonu: tanımlar, mekanizmalar ve işlevler https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6093955/

⭐️⭐️ Motor Kontrol Teorileri ve Uygulamaları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3017756/

⭐️⭐️ Motor Kontrol Teorisinin Fizik Tedavi Uygulamasına Uygulanması: Bir Vaka Raporu https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3157995/

⭐️⭐️ Hata Tabanlı Motor Öğrenmenin Nörobilişsel Mekanizmaları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3817858/

⭐️⭐️ Tekrarlanan motor kontrol testleri sırasında motor adaptasyonu: Tepki gecikmelerinde değişiklik olmaksızın kas aktivasyonunun zayıflaması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29870933/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni11 Mayıs 2025

11 Mayıs 2025

Yemiyorum Lakin Kilo Alıyorum Diyenler.!!

Neden Kilo Alıyorum?

”Az yemek yiyorum (Kime göre? Gerçekten az yediğini kabul edersek) lakin kilo alıyorum” olası nedenler şunlardır.

İnsülin Direnci – Kan şekeri artışları – Kan şekeri düzensizlikleri yağ depolanmasını artırır.
Hormonal dengesizlikler – Tiroid Dengesizliği (Hipotiroidi): Yavaş metabolizma kilo alımına yol açabilir.
Kötü / Yetersiz Uyku ve Stres: Kortizol artışı yağlanmayı artırır.
Düşük Kas Kütlesi: Az kas = düşük bazal metabolizma hızı.
Yanlış Besin Seçimi: “Az yiyorum” fakat karbonhidrat oranı yüksek olabilir.
Gizli Kaloriler: Atıştırmalıklar, soslar ve içeceklerdeki fark edilmeyen kaloriler.

Yanlış Besin Seçimi – Alışkanlıkları sessizce kilo almanıza neden olur.
Kaloriler tüm olan bitenden sorumlu değildir. Bu sebeple kalori hesabı yapmadan nasıl düzelteceğinizi inceleyelim.

Besin Maddelerinin İşlendikçe Farklılaştığını Bilerek Tüketilmeli

→ Bir Elma – Taze, doğal haliyle elma.
→ Elma Püresi – Elmanın kabuklarının soyulup, haşlanarak veya ezilerek püre haline getirilmiş formu.
→ Elma Suyu – Püreden ya da doğrudan elmadan preslenerek elde edilen sıvı, genellikle süzülmüş ve şişelenmiş halde tüketilen içecek.

Hepsi de Elma işte değil mi?

Hepsi de aynı olması gerekir değil mi?
Lakin zannettiğiniz gibi değil.

Farklı sağlık etkileri var!
Peki…Neden?
Yiyeceklerin yapısı, vücudunuzun yiyeceği nasıl emdiğini ve işlediğini değiştiriyor ayrıca yediklerinizi besinsel değerleri de değişiyor!

Aşağıda tabloda ve alttaki açıklamalarda görebilirsiniz.

Özellik	Elma (100 g)	Elma Püresi (100 g)	Elma Suyu (100 g)
Kalori (kcal)	52	76	49
Karbonhidrat (g)	13.81	20.73	11.3
Şeker (g)	10.39	17.3	9.6
Lif (g)	2.4	1.0	0.2
Vitamin C (mg)	4.6	1.0	0.9
Potasyum (mg)	107	90	101

Doğal Elma: En yüksek lif ve vitamin içeriğine sahip olup, tokluk hissi sağlar ve kan şekerini dengeler.

Emilim ve Sindirim

Elma, yüksek lif içeriği sayesinde sindirimi yavaşlatır ve tokluk hissi sağlar. Lif, kan şekerinin ani yükselmesini engeller ve bağırsak sağlığını destekler. Ayrıca, elmanın çiğnenmesi, sindirim enzimlerinin salınımını tetikler ve sindirimi kolaylaştırır.

Elma Püresi: Sindirim sistemi hassas olanlar için uygun olabilir; ancak lif ve vitamin kaybı göz önünde bulundurulmalıdır.

Emilim ve Sindirim

Elma püresi, elmanın pişirilip ezilmesiyle elde edilir. Bu işlem, lif yapısını bir miktar bozar ve sindirimi kolaylaştırır. Lakin, lifin azalması nedeniyle tokluk hissi daha kısa sürer. Ayrıca, pişirme işlemi bazı ısıya duyarlı vitaminlerin (örneğin, vitamin C) miktarını azaltabilir.

Elma Suyu: Hızlı enerji sağlar; ancak düşük lif içeriği nedeniyle kan şekerinde ani dalgalanmalara neden olabilir.

Emilim ve Sindirim

Elma suyu, elmanın suyunun sıkılmasıyla elde edilir ve neredeyse tüm lif içeriğini kaybeder. Bu, şekerin hızla emilmesine ve kan şekerinde ani yükselmelere neden olabilir. Ayrıca, lifin yokluğu tokluk hissini azaltır ve aşırı tüketim kilo alımına katkıda bulunabilir.

Elma ve Elma’ dan hazırlananların farklılığını okudunuz. Beslenmenizdeki farklılıkların kilo almanıza yada almamanıza etkisinin bir yönünü görmüş oldunuz.

Tam Yulaf – Öğütülmüş Yulaf

Özellikle zayıflama veya formda kalma maksadı ile yapılan diyetlerde sık karşılaştığımız Tam Yulaf ve Öğütülmüş Yulaf arasında ne fark var bir görelim.

Besin Öğesi	Tam Yulaf (100 g)	Öğütülmüş Yulaf (100 g)
Kalori	389 kcal	389 kcal
Karbonhidrat	66.3 g	66.3 g
Lif	10.6 g	9.4 g
Protein	16.9 g	16.9 g
Yağ	6.9 g	6.9 g
Demir	4.7 mg	4.7 mg
Magnezyum	177 mg	177 mg
Çinko	3.97 mg	3.97 mg
B1 Vitamini	0.763 mg	0.763 mg

Not: İşlenme süreci, lif miktarında hafif bir azalmaya neden olabilir.

Tabloda da gördüğünüz gibi Tam yulaf ve Öğütülmüş yulaf arasında LİF değerinde küçük bir (0,8g) fark mevcut. Lakin diğer ayrıntılarını incelediğimizde:

Tam Yulaf (Yulaf Taneleri / Oat Groats) – Kabukları çıkarılmış, ancak kesilmemiş veya ezilmemiş yulaf taneleridir. En az işlenmiş formdur.

Emilim ve Sindirim

Daha büyük parçacık yapısı nedeniyle sindirimi daha uzun sürer (yaklaşık 3-4 saat).
Beta-glukan gibi çözünür lifler, mide boşalmasını yavaşlatır ve tokluk hissini artırır.
Düşük glisemik indeksi sayesinde kan şekerinde ani yükselmelere neden olmaz.

Vücut Üzerindeki Etkileri

Uzun süreli tokluk sağlar, bu da kilo kontrolüne yardımcı olabilir.
Sindirim süresinin uzunluğu, enerji salınımını dengeler.
Bağırsak sağlığını destekleyen prebiyotik etkileri vardır.

Hangi Durumlarda Tercih Edilmeli

Uzun süreli tokluk ve dengeli enerji salınımı isteniyorsa.
Kan şekeri kontrolü önemliyse (örneğin, diyabet hastalarında).
Bağırsak sağlığını desteklemek amacıyla.

Öğütülmüş Yulaf (Yulaf Unu / Ground Oats) – Tam yulafın veya yulaf ezmesinin öğütülerek daha küçük parçalara veya un haline getirilmiş formudur. Bu işlem, sindirimi kolaylaştırır ve çeşitli tariflerde kullanımını sağlar.

Emilim ve Sindirim

Daha küçük parçacık yapısı, sindirimi hızlandırır (yaklaşık 1.5-2 saat).
Lif miktarındaki azalma, tokluk süresini kısaltabilir.
Daha yüksek glisemik indeksi, kan şekerinde daha hızlı yükselmelere neden olabilir.

Vücut Üzerindeki Etkileri

Hızlı enerji sağlar, bu nedenle spor öncesi öğünlerde tercih edilebilir.
Daha hızlı sindirim, bazı bireylerde kan şekeri dalgalanmalarına neden olabilir.
Lif içeriği azaldığı için bağırsak sağlığı üzerindeki olumlu etkileri sınırlı olabilir.

Hangi Durumlarda Tercih Edilmeli

Hızlı enerji ihtiyacı varsa (örneğin, spor öncesi).
Sindirim sistemi hassasiyeti olan bireylerde.
Fırıncılık ve çeşitli tariflerde kullanım kolaylığı için.

Tam Yulaf ve Öğütülmüş Yulaf, benzer besin değerlerine sahip olsalar da, işlenme düzeyleri nedeniyle sindirim hızları ve vücut üzerindeki etkileri yukarıda ayrıntıları ile de gördüğünüz gibi farklılık gösterir.

Tam Badem – Badem Unu

Gündelik yaşamda çerez olarak tüketilse de zayıflama veya formda kalma maksadı ile yapılan diyetlerde zaman zaman karşılaştığımız Tam Badem ve Badem Unu arasındaki farklara da bakalım.

Besin Öğesi	Tam Badem (100 g)	Badem Unu (100 g)
Kalori	598 kcal	571 kcal
Karbonhidrat	19.5 g	12 g
Lif	12 g	10 g
Protein	21 g	24 g
Yağ	49 g	54 g
Kalsiyum	234 mg	244 mg
Demir	4.7 mg	6 mg
E Vitamini	Yüksek	Yüksek

Tam Badem – Tam badem, badem ağacının (Prunus dulcis) meyvesinin kabukları çıkarılmış, doğal ve işlenmemiş halidir. Genellikle çiğ veya kavrulmuş olarak tüketilir. Yüksek miktarda E vitamini, sağlıklı yağlar, protein, lif ve çeşitli mineraller içerir. Tam badem, atıştırmalık olarak tüketilebildiği gibi, çeşitli yemek ve tatlı tariflerinde de kullanılabilir.

Emilim ve Sindirim

Yüksek lif içeriği sayesinde sindirimi yavaşlatır, tokluk hissi sağlar ve kan şekerinin ani yükselmesini engeller.
Çiğneme süreci, sindirim enzimlerinin salınımını tetikler ve sindirimi kolaylaştırır.
İçerdiği sağlıklı yağlar ve proteinler, enerji sağlar ve kas yapısını destekler.

Vücut Üzerindeki Etkileri

Kalp sağlığını destekleyen tekli doymamış yağ asitleri içerir.
Antioksidan özelliklere sahip E vitamini açısından zengindir.
Düzenli tüketimi, kolesterol seviyelerini dengelemeye yardımcı olabilir.

Hangi Durumlarda Tercih Edilmeli

Atıştırmalık olarak doğal ve işlenmemiş bir seçenek arayanlar için idealdir.
Uzun süreli tokluk hissi ve dengeli enerji salınımı isteyen bireyler için uygundur.
Diyetlerinde lif alımını artırmak isteyenler için önerilir.

Badem Unu – Badem unu, kabukları soyulmuş bademlerin öğütülmesiyle elde edilen, ince dokulu ve açık renkli bir un çeşididir. Doğal olarak glutensizdir ve düşük karbonhidrat içeriğine sahiptir. Bu özellikleri sayesinde, özellikle glutensiz beslenme tarzını benimseyenler ve düşük karbonhidrat diyeti uygulayanlar tarafından tercih edilir. Badem unu, kek, kurabiye, ekmek gibi fırın ürünlerinde beyaz unun yerine kullanılabilir.

Emilim ve Sindirim

İşlenmiş formu nedeniyle sindirimi daha hızlıdır; bu, bazı bireylerde kan şekerinde daha hızlı yükselmelere neden olabilir.
Lif miktarındaki azalma, tokluk süresini kısaltabilir.
Yüksek protein ve yağ içeriği, enerji sağlar ve kas yapısını destekler.

Vücut Üzerindeki Etkileri

Glutensiz olması nedeniyle çölyak hastaları ve gluten intoleransı olan bireyler için uygundur.
Yüksek protein içeriği, kas gelişimini destekler.
Tariflerde un yerine kullanıldığında, besin değerini artırır.

Hangi Durumlarda Tercih Edilmeli

Glutensiz diyet uygulayan bireyler için un alternatifi olarak kullanılabilir.
Fırıncılık ürünlerinde besin değerini artırmak isteyenler için uygundur.
Daha hızlı sindirilen bir enerji kaynağı arayan sporcular için tercih edilebilir.

Saat 21.00 den Sonra Yemek Vücuda Eziyet Olduğu Bilinmeli

Yemek yemenin zamanlaması önemlidir.
Metabolizmanız uyurken – dinlenirken, bazal hıza geçtiğinde dinlenmek ister. Sağlıklı gıdalar (meyve, kuruyemiş gibi ) bile olsa atıştırmalık tüketmek dinlenme ihtiyacı olan organ ve sistemleri yorar.

Reflü ve Mide Yanması – Yatmadan kısa süre önce yemek yemek, mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasına yol açabilir. Bu durum, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olarak bilinir ve mide yanması, göğüs ağrısı gibi semptomlarla kendini gösterir.

Sindirim Sürecinin Bozulması – Gece saatlerinde vücut, sindirim faaliyetlerini yavaşlatır. Bu nedenle, geç saatlerde tüketilen yiyecekler daha zor sindirilir ve bu durum hazımsızlık, şişkinlik gibi sorunlara yol açabilir.

Kan Basıncında Değişiklikler – Gece tüketilen yüksek yağ ve tuz içeriğine sahip yiyecekler, kan basıncında ani değişikliklere neden olabilir.

Kalp Hastalıkları Riski – Düzenli olarak gece geç saatlerde yemek yemek, kardiyovasküler sistem üzerinde stres oluşturabilir ve kalp hastalıklarının oluşum riskini artırabilir.

Uyku Kalitesinin Bozulması – Geç saatlerde yemek yemek, uyku düzenini bozabilir. Bu durum, sinir sisteminin dinlenmesini engelleyerek, genel sinir sistemi sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Hormon Dengesinin Bozulması – Gece yemek yemenin melatonin ve leptin gibi hormonların dengesini bozduğu ve bu da uyku ve iştahı olumsuz etkilediği bilinmektedir.

Bağışıklık Fonksiyonlarının Zayıflaması – Gece açlığı, bağışıklık sisteminin düzenlenmesine yardımcı olabilir. Gece yemek yemek, bu süreci engelleyerek bağışıklık fonksiyonlarını zayıflatabilir.

Bilişsel Fonksiyonların Zayıflaması – Gece geç yemek yemenin beyin sağlığınız için de zararlı olduğu ortaya çıkıyor. Yemek zamanlamasının beyin fizyolojisi ve davranışı üzerinde geniş kapsamlı etkileri vardır. Düzensiz yeme düzenleri sirkadiyen sistemi etkiler ve bu da beynin öğrenme, konsantrasyon ve ezberleme becerisini etkiler.

Sağlıklı yaşam için yemek saatlerine dikkat etmek ve gece geç saatlerde yemek yemekten kaçınmak gereklidir.

Çok Hızlı Yemek Yememeniz Gerektiğini Bilin

Çiğneme sayısının değişmesinin çok fark etmeyebilir gibi görünebilir. Lakin çiğneme sayısını artırdığınızda farkında olmadan % 20 daha az yemenizi sağlar.
Tokluk hissi için midenizden sinyallerin beyninize ulaşması gerekir. Bu sinyallerin iletimi midenin doluluğu ile ilgili olup gecikmeli olarak beyne ulaşır.

Çiğneme hareketleri de tokluk hormonu salınımına yol açar. Hatta sakız çiğnemek bile tokluk hissi yaratabilir.

Hızlı yemek, gecikmeli sinyaller beyne ulaşıp tokluk hissi yaratmadan çok daha fazla yemeğin yenmesine yol açar.

Çok hızlı yemek = kilo alımı

Paketlenmiş Ürünlerin Zararlarından Korunun

Paketlenmiş atıştırmalıkların hemen hemen tamamında sağlığınız için zararlı kimyasallar kullanılmaktadır.

Monosodyum Glutamat (MSG) – E621

Kullanım Alanı: Lezzet artırıcı olarak çorba, cips, bulyon ve hazır yemeklerde.
Zararları: Baş ağrısı, mide bulantısı, çarpıntı, astım atakları ve nörolojik hassasiyetlere yol açabilir.

Aspartam – E951

Kullanım Alanı: Diyet içecekler, sakızlar ve düşük kalorili tatlılarda.
Zararları: Baş ağrısı, baş dönmesi, bayılma, alerjik reaksiyonlar ve çocuklarda nörolojik gelişim sorunlarına neden olabilir.

Sodyum Nitrit – E250

Kullanım Alanı: İşlenmiş et ürünlerinde renk ve raf ömrünü artırmak için.
Zararları: Nitrozaminlere dönüşerek mide ve bağırsak kanseri riskini artırabilir.

Yapay Renklendiriciler (E102, E110, E129)

Kullanım Alanı: Şekerlemeler, meyve suları ve cipslerde renk vermek için.
Zararları: Hiperaktivite, alerjik reaksiyonlar ve bazı durumlarda kanser riski ile ilişkilendirilmiştir.

Glukoz-Fruktoz Şurubu

Kullanım Alanı: Tatlandırıcı olarak kek, bisküvi ve gazlı içeceklerde.
Zararları: Obezite, insülin direnci ve karaciğer yağlanmasına katkıda bulunabilir.

BHA ve BHT (Butillenmiş Hidroksianisol ve Hidroksitoluen)

Kullanım Alanı: Yağlı atıştırmalıkların raf ömrünü uzatmak için.
Zararları: Hormon dengesizlikleri ve bazı kanser türleri ile ilişkilendirilmiştir.

Sakız Mayası ve Parafin

Kullanım Alanı: Sakızların yapısal bileşenleri olarak.
Zararları: Sindirim sorunları ve çocuklarda nörolojik gelişim üzerinde olumsuz etkiler.

Sodyum Sülfit – E250

Kullanım Alanı: Kurutulmuş meyveler ve bazı atıştırmalıklarda koruyucu olarak.
Zararları: Astım atakları ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Potasyum Bromat

Kullanım Alanı: Fırın ürünlerinde kabartıcı olarak.
Zararları: Kanserojen etkileri nedeniyle birçok ülkede yasaklanmıştır.

Sülfür Dioksit

Kullanım Alanı: Kurutulmuş meyvelerde renk koruyucu olarak.
Zararları: Solunum yolu tahrişi ve alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Gıda kimyasalları maalesef çok fazla olduğu için bu yazıda sadece en sık kullanılanlardan 10 tanesini örnek olarak sizlere sunuyorum.

Ayrıca,

Yapay tatlandırıcılar (aspartam, sukraloz ve benzeri) Mikrobiyom dengesini bozabilir. Firmicutes/Bacteroidetes oranını bozar (obezite ile ilişkili).

Trans yağlar (hidrojenize yağlar) – Kalp hastalığı ve inflamasyonla bağlantılıdır.

Emülgatörler (Polisorbat-80 vb gibi) bağırsak bariyerini zayıflatır (Sızdıran Bağırsak Sendromu).

Mikroplastik & Ağır Metal Maruziyeti – Plastik ambalajlardan fitalatlar ve BPA gıdaya geçer (hormon bozucu etki). Paketli ürünlerde kadmiyum, kurşun vb gibi ağır metaller birikebilir.

Etiketleri Okuyarak Tercih Edin – Ürün etiketlerini dikkatlice okuyarak katkı maddelerini kontrol etmelisiniz. Sevdiğiniz – vazgeçemediğiniz kutulu ürünlerin içindekiler bölümünde yer alan maddelerin hepsinin zararlarını internette rahatlıkla bulabilirsiniz. Sevdiğiniz – vazgeçemediğiniz kutulu ürünlerin içindekiler bölümünde yer alan maddelerin hepsinin zararlarını internette rahatlıkla bulabilirsiniz.

Doğal Ürünleri Tercih Etme – Katkı maddesi içermeyen doğal ve organik ürünleri tercih etmelisiniz.

Ev Yapımı Atıştırmalıkları Tercih Edin – Evde hazırlanan atıştırmalıklar, katkı maddelerinden kaçınmanın en etkili yoludur.

Turasızlık – Düzensizlik

Tutarsızlık – Düzensizlik vücudunuzun dengesini düzenini bozar.
Kişinin yaşam tarzı, sağlık durumu veya tercihine göre günlük öğün sayısının düzenini sağlamalıdır. Günde 3 öğünden → 6 öğüne → 1 öğüne gibi geçişler yapılması metabolizmanız üzerinde olumsuz etki gösterir.
Ayı şekilde Tutarlılık – Düzen uyku için de geçerlidir. Bioritminizi mümkün olduğunca güneşe göre ayalamalısınız. Hücrelerinizin saatleri vardır. Düzensiz yemek ve uyku = hormonal kaos.
Tutarlılık ve düzen bedensel sağlığınız için çok önemlidir.

Kişisel Beslenme Eğitimi

Kişinin beslenme konusunda kişinin kendisini eğitmesi (beslenme tercihi – damak tadını da dikkate alarak) çok önemlidir.

Başlangıç olarak tablodaki eğitim konularını okuyarak başlayabilirsiniz.

Eğitim Konusu	İçerik Özeti
Metabolizma ve Hormonlar	İnsülin, leptin, tiroid etkileri
Besin Okuma Eğitimi	Etiket okuma, gizli şekerler, katkılar
Duygusal Yeme ve Farkındalık	Açlık-tokluk farkı, stresle baş etme yolları
Keto Uyumlandırma ve Geçiş	Ketozise geçişte yapılacaklar, geçici semptom yönetimi
Egzersiz ve Kas Kütlesi	Kas geliştirici egzersizlerin metabolizmaya etkisi
Uyku ve Stres Yönetimi	Melatonin, kortizol, gece atıştırmasının neden olduğu hormonal bozulmalar

Bedeniniz Emanetinizdir

Sağlıklı beslenmek demek takıntılı olmak değildir. Bedeninize ve yaşama saygıdır.

Aklınızı kullanın beslenmenizi sağlıklı ve düzenli hale getirin ve ömür boyu uygulayın.

Daha yavaş çiğneyin
Ketojenik beslenin
İki öğünden fazla beslenmeyin
Asla ara öğün – atıştırmalık tüketmeyin
Tutarlı ve dengeli bir rutin oluşturun
Doğal gıdalara öncelik verin
İşlenmiş gıdalardan uzak durun
Saat 19.00 dan sonra yemek – atıştımalık yemeyin
Yeme düzeninizi bozduğunuzda ”Buraya kadarmış” demeyin. Her zaman hata yapılabilir. Önemli olan hatanızı düzeltip, yolunuza doğrularla devam etmeniz.

Can Boğazdan Geldiği Gibi Boğazdan da Gider

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sağlıksız Beslenme Alışkanlıkları ve Obezite: Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Ötesinde Başlıca Risk Faktörleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35369054/

⭐️⭐️ Gıda katkı maddelerinin kronik tüketimi, mikrobiyota bağırsak-beyin ekseninde değişikliklere yol açıyor https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0300483X21003231

⭐️⭐️ Zehirlenmeyi Siz Tercih Ediyorsunuz! https://tetkik.com.tr/2025/04/09/25214/

⭐️⭐️ Mısırözü Yağı – Mısır Şurubu Akciğer Kanseri ile İlişkili https://tetkik.com.tr/2025/04/07/misirozu-yagi-misir-surubu-akciger-kanseri-sebebi/

⭐️⭐️ Pestisit – Risk – Kanser https://tetkik.com.tr/2025/01/12/20107/

⭐️⭐️ Mikroplastik İçiyorsunuz https://tetkik.com.tr/2024/12/14/17667/

⭐️⭐️ Gıdalarınızda Alüminyumdan Uzak Durun https://tetkik.com.tr/2024/11/29/12007/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni11 Mayıs 2025

11 Mayıs 2025

Matcha İle Farklı Tarifler

Matcha, zengin antioksidan içeriğine sahiptir.

Matcha‘ yı sadece çay yapımında değil, tatlılar, sütlü içecekler ve hamur işlerinde de kullanılabilirsiniz.

Matcha, doğru kaynaklardan alındığında ve ölçülü tüketildiğinde; vücut ve zihin sağlığına çok yönlü katkılar sunan doğal bir süper besindir. Lakin her şeyde olduğu gibi aşırıya kaçıldığında olası zararları göz ardı edilmemelidir.

Sizlere pratik ve sağlıklı bazı tarifler vererek vücudunuz için yararlı etkileri olacağına emin olduğum Matcha‘yı yaşamınıza dahil etmeye çalışacağım.

Gençlerin gözde içeceklerinden biri olan latte ile başlayalım.

Matcha Latte

Malzemeler

1 çay kaşığı Matcha tozu
1/2 çay bardağı sıcak su
1 su bardağı süt (isteğe bağlı katkısız bademde kullanılabilir)
1 tatlı kaşığı bal veya reçel suyu (isteğe bağlı lakin bal muhakkak sıcakken konulmamalıdır)

Yapılışı

Matcha tozunu sıcak suyla bir kasede karıştırarak homojen bir kıvam elde edin.
Ayrı bir tencerede sütü ısıtın (kaynamamasına dikkat edin).
Sıcak sütü Matcha karışımına ekleyin ve karıştırın.
Tatlandırıcı olarak reçel suyu veya istediğinizi ekleyin ve karıştırarak bir süre daha ısınınca içebilirsiniz. (Bal koymayı düşünüyorsanız kesinlikle sıcakken eklemeyin.)

Özellikle spor sonrası hafif bir öğünün sonuna eklenebilecek ağız tadı içinn parfe…

Matcha Yoğurtlu Parfe

Malzemeler

1 su bardağı yoğurt (süzme yoğurt tercih edebilirsiniz)
1 tatlı kaşığı Matcha tozu
1 yemek kaşığı bal veya akçaağaç şurubu
Granola veya yulaf
Taze meyveler (çilek, yaban mersini gibi)

Yapılışı

Yoğurdu bir kaseye alın, içine Matcha tozunu ve balı ekleyin.
Karıştırarak yoğurtla iyice karışmasını sağlayın.
Bir bardak veya kaseye önce yoğurt karışımını ekleyin, ardından granola ve taze meyveleri koyun.
Kat kat yerleştirerek servise sunun.

Yine tatlıyı – şekeri bırakmakta zorlananlar için güzel bir alternatif Cheesecake..

Matcha Cheesecake

Malzemeler

200 gr krem peyniri
1 su bardağı süt
1 paket bisküvi (tercihen kepekli)
1 yemek kaşığı Matcha tozu
2 yemek kaşığı bal veya şeker
1 tatlı kaşığı vanilin
1 tatlı kaşığı limon suyu

Yapılışı

Bisküvileri ufalayın ve tabanına yerleştireceğiniz kek kalıbının altına yayın.
Krem peynir, süt, Matcha tozu, bal, vanilin ve limon suyunu karıştırarak pürüzsüz bir kıvam elde edin.
Karışımı bisküvi tabanının üzerine dökün ve buzdolabında en az 4 saat bekletin.
Soğuduktan sonra üzerine taze meyvelerle süsleyerek servis yapın.

Eveeett… Sağlık için doğru bulmadığım bir tarif. Lakin dışarıda içinde ne olduğunu bilmediğiniz katkılı bir kek – pastaya üstelik de para vererek kendinize zarar vereceğinize en azından içinde ne olduğunu bildiğiniz ve elinizin lezzetinin bulaştığı keki yiyin bari…

Matcha Kek

Malzemeler

2 su bardağı un
1/2 su bardağı toz şeker
1 çay kaşığı kabartma tozu
1 tatlı kaşığı Matcha tozu
1/2 su bardağı sıvı yağ
2 yumurta
1/2 su bardağı süt
1 çay kaşığı vanilin

Yapılışı

Fırını 180°C’ye ısıtın ve kek kalıbını yağlayın.
Un, şeker, kabartma tozu ve Matcha tozunu karıştırın.
Ayrı bir kapta yumurtaları, sıvı yağı, sütü ve vanilini çırpın.
Kuru malzemeleri ıslak karışıma ekleyin ve karıştırarak homojen bir kıvam elde edin.
Karışımı kalıba dökün ve yaklaşık 30-35 dakika kadar pişirin.
Kekin piştiğini bir kürdan ile kontrol ederek soğutun ve dilimleyerek servis yapın.

Başladık ya sağlıklı olmayan şeker – un içeren tariflere olmazsa olmaz kurabiye ile tarif fasllını sonlandıralım…

Matcha Çikolatalı Kurabiye

Malzemeler

1 su bardağı un
1/2 su bardağı kakao
1 yemek kaşığı Matcha tozu
1/2 su bardağı tereyağı
1/2 su bardağı şeker
1 yumurta
1 çay kaşığı vanilin
1/4 su bardağı bitter çikolata parçaları

Yapılışı

Fırını 180°C’ye ısıtın ve tepsiye yağlı kağıt serin.
Tereyağını, şekeri ve yumurtayı bir kapta çırpın.
Un, kakao, Matcha tozu ve vanilini ekleyip karıştırın.
Çikolata parçalarını da ekleyip hamuru yoğurun.
Hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar koparıp tepsiye yerleştirin.
10-12 dakika kadar pişirin ve soğuduktan sonra servis yapın.

Bu tariflerle, sizlere Matcha’nın farklı tatları ve kullanım alanlarıyla her biri, zengin antioksidanları ve hafif bitkisel tadı ile hem sağlıklı hem de lezzetli seçenekler sundum. Eminim ki sizler çok daha fazla çeşitli sağlıklı ve lezzetli tarifler üretebilirsiniz.

Sağllığınıza dikkat etmenin en önemli unsurlarından biri de sağlıklı – yeterli ve doğru beslenmenizdir. Unutmayın ki tükettiğiniz miktar da sağlınız için için çok önemlidir.

Afiyet Olsun…

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Matcha Yeşil Çayının Sağlık Faydaları ve Kimyasal Bileşimi: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7796401/

⭐️⭐️ Matcha yeşil çayının insan dışkı mikrobiyotası üzerindeki etkisini değerlendiren randomize, çift kör bir çalışma https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10017316/

⭐️⭐️ Matcha Yeşil Çay: Kimyasal Bileşim, Fenolik Asitler, Kafein ve Yağ Asidi Profili https://www.mdpi.com/2304-8158/13/8/1167

⭐️⭐️ Matcha üzerine bir inceleme: Kimyasal bileşim, sağlık yararları, kemometrik ve çoklu omiklerin uygulanmasıyla kalite kontrolüne ilişkin bilgiler https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0963996923005525

⭐️⭐️ Matcha çayının terapötik potansiyeli: İnsan ve hayvan çalışmaları üzerine eleştirel bir inceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9792400/

⭐️⭐️ Japon Matcha Yeşil Çayının Antioksidan Aktivitesine Geriye Dönük Bakış – Coşku Eksikliği mi? https://www.mdpi.com/2076-3417/11/11/5087

⭐️⭐️ Matcha yeşil çay içeceği yorgunluğu azaltır ve direnç antrenmanına bağlı adaptasyonu destekler https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10320999/

⭐️⭐️ In Vitro Sindirimin Matcha Çayı (Camellia sinensis) Aktif Bileşenleri ve Antioksidan Aktivitesi Üzerindeki Etkisi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9137484/

⭐️⭐️ Bilişsel gerileme yaşayan yaşlı yetişkinlerde matcha yeşil çayının bilişsel işlevler ve uyku kalitesi üzerindeki etkisi: 12 ay boyunca yürütülen randomize kontrollü bir çalışma https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11364242/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11364242/

⭐️⭐️ Çayın doğal bir bileşeni olan L-theanine ve zihinsel durum üzerindeki etkisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18296328/

⭐️⭐️ Matcha’nın sulu özütü ve kalıntısının yüksek yağlı diyetle beslenen farelerde antioksidan durumu ve lipid ve glikoz seviyeleri üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26448271/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26448271/

⭐️⭐️ Japonya’da yeşil çay tüketimi ve kardiyovasküler hastalık, kanser ve tüm nedenlere bağlı ölüm oranı: Ohsaki çalışması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16968850/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16968850/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni11 Mayıs 2025

10 Mayıs 2025

İdeal Su İçmek İster misiniz?

Hem dünyanın hem de vücudumuzun önemli bir miktarını oluşturan, hayatımızın merkezinde ve vücudumuzun her hücresinde aktif rol oynayan lakin değerinin pek de farkında olmadığımız su..

Ne içerdiğini, pH seviyesini, sertlik derecesini ya da mineral dengesini düşünmeden içtiğimiz su..

İdeal Su

Var mı gerçekten ideal su?

Yada nedir ideal su?

Peki vücudumuzun önemli bir kısmını oluşturan suyun kalitesi nasıl?

Eveet bir düşünün içinizde organlarınızda, dokularınızda, hücrelerinizde bulunan su nasıl? İdeal mi?

Hiç düşündünüz mü?

Bardağınızdaki suyun içine istemediğiniz bir şey (Toz, sinek vb gibi) düşünce su kirleniyor da solunumla (Sigara, toz vb gibi), ağız yoluyla (işlenmiş gıdalar, şeker vb gibi) ve deri yoluyla (Kimyasallar – kozmetikler, koruyucular vb gibi) giren kirleticiler vücudunuzun suyunu ne hale getiriyor düşündünüz mü?

Biz dönelim içtiğimiz suyun ideal olup olmadığına.

İdeal içme suyu, yalnızca temiz ve mikropsuz değil, aynı zamanda dengeli mineral içeriğine ve uygun pH değerine sahip olması gerekir.

Su Hayattır Lakin Hangi Su?

Vücudumuzun %60 – 70 ‘i sudan oluşur. Bebeklerde bu oran %75’e kadar çıkar.

Bu su oranının dengede olması, yaşamımızın devamı için kritik öneme sahiptir.

Su;

Besinlerin hücrelere taşınmasını
Atıkların uzaklaştırılmasını
Sıcaklık dengesinin korunmasını
Beyin işlevlerinin sağlıklı çalışmasını sağlar.

Lakin su deyip geçmeyin. Çünkü her su, vücudumuza aynı faydayı sağlamaz.

Suyun içeriği miktarı kadar önemlidir. O sebeple şu soruyu sormalıyız Su Hayattır lakin Hangi Su?

Sular Arasında Ne Farklar Var?

Raflarda yer alan, evinize sipariş etmeyi tercih ettiğiniz onlarca marka su var. Hepsinin içeriğinde de farklılıklar var.

İçeriklerine girmeden önce elde ediliş şekillerine göre su çeşitlerinin başlıcalarına bakalım.

Arıtılmış sular – Genellikle düşük Toplam Çözünmüş Maddeye (TDS) sahiptir, mineralleri yok denecek kadar azdır.
Doğal kaynak suları – Toplam Çözünmüş Madde (TDS), pH ve mineral dengesi bakımından daha doğaldır.
Alkali sular – pH değeri 8.0’in üzerinde, bazıları iyonize edilmiş formdadır.

Bu suların her biri farklı etiklere sebep olur. Lakin sürekli olarak çok düşük Toplam Çözünmüş Maddeli (TDS), minerali sıfırlanmış su içmek vücutta elektrolit eksikliği ve doku yorgunluğu gibi sorunlara yol açar.

Sadece Su Değil, Vücuduna Uyum

İçilebilir Su

İçilebilir suyun içeriğinde neyin ne kadar olması veya olmaması konusunda farklı otoritelerin (Türk Standartları Enstitüsü, Avrupa Birliği, Dünya Sağlık Teşkilatı) aynı ve farklı kriterlerini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

İÇME SUYU KALİTE PARAMETRE DEĞERLERİ
Kabul Edilebilir Maksimum Değerler
STANDARTLAR	TSE 266 Türk Standartları Enstitüsü	EC – Avrupa Birliği	WHO – Dünya Sağlık Teşkilatı
Mikrobiyolojik EMS/100 mL
Koliform	0	0	0
Esherichia Coli (E.Coli)	0	0	0
Toplam Koloni Sayısı (22C’)	20
Toplam Koloni Sayısı (37C’)	5
C.perfringers	0	0	0
Pseudomonas Aeruginosa	0	0	0
Kimyasal mg/L
pH	6,5-9,5	6,5-9,5	6,5-9,5
İletkenlik 20′ (uS/cm)	2500	2500	2500
Nitrat (NO3)	50	50	50
Nitrit (NO2)	0,50	0,50	0,50
Bor (B)	1,0	2,0	2,0
Nikel (Ni)	0,02	0,02	0,02
Arsenik (As)	0,01	0,01	0,01
Kadminyum (Cd)	0,005	0,005	0,003
Civa	0,001	0,001	0,001
Krom Toplam (Cr)	0,05	0,05	0,05
Baryum
Florür (F)	1,50	1,50	1,50
Kurşun (Pb)	0,01	0,01	0,01
Siyanür (CN)	0,05	0,05	0,07
Bromat (Br)	0,010	0,010	0,025
Benzen (C6H6)	0,001	0,001	0,010
Selenyum (Se)	0,010	0,010	0,010
Antimon (Sb)	0,005	0,005	0,005
Bakır (Cu)	2,0	2,0	2,0
Fosfor	0,4-5,0	0,4-5,0
Demir (Fe)	0,2	0,2	0,3
Çinko	5,0
Mangan (Mn)	0,05	0,05	0,10
Magnezyum (Mg)	50	50
Alüminyum (Al)	0,20	0,20	0,20
Amonyum (NH4)	0,50	0,50	1,50
Sodyum (Na)	175	200	200
Potasyum (K)	12
Serbest Klor (CI2)	0,5	0,5	5
Klorür (Cl)	250	250	250
Kalsiyum (Ca)	200		100
Sülfat (SO4)	250	250	250
Sertlik (CaCO3)			500
Fiziksel ve Duyusal (Organoleptik)
Renk (Co-Pt birimi)	20	20	15
Bulanıklık (NTU birimi)	5,0	4,0	5,0
Koku	Duyusal	Duyusal	Duyusal
Tat	Duyusal	Duyusal	Duyusal

Suyun İçinde Bulunanların Sağlığımıza Etkileri

İçme kullanma suyu içerisinde bulunan iyonların fazlalığının insan sağlığı üzerindeki etkileri		TSE 266 Türk Standartları Enstitüsü
Koliform	Bulaşıcı bağırsak hastalıkları, dışkı ve kirlenmiş sular vasıtası ile taşınırlar. Enfeksiyon kapmış kişilerin dışkılarında bulunan yani hastalık yapan mikroorganizmalar arasında bakteriler, virüsler, parazitler ve parazitik kurtlar yer alır. Su kaynaklarının kirlenip kirlenmediğini tayin etmek için kendisi patojen olmayan koliform bakteriler indikatör organizma olarak kullanılır. Bu indikatör organizmaların örnekleri Escherichia coli ve fekal streptokok bakteriler olup her ikiside insan bağırsaklarında bulunurlar.Bu organizmaların içme suyunda bulunmaması gerekir.	0
Esherichia Coli (E.Coli)
Toplam Kloloni Sayısı (22C’)
Toplam Kloloni Sayısı (37C’)
C.perfringers
Pseudomonas Aeruginosa
Kimyasal mg/L
pH	PH 6,5 dan düşük olan sular asidik olup aşındırıcı bir etkiye sahiptir.Buna bağlı olarak şebeke sisteminde ve evlerde metaller üzerinde aşındırıcı etki yapmaktadır.PH 9,5 dan fazla olan suda tat problemi ortaya çıkar ve su sabunumsu bir kayganlık hissi verir.Ayrıca bu suların taş yapma özelliği de bulunmaktadır. pH’ın düşük veya yüksek olması endüstriyel kirlenmeye de bağlıdır.Suyun geçtiği topraklar da pH etkilemektedir.	6,5-9,5
İletkenlik 20′ (uS/cm)	İletkenlik suda çözünmüş iyonların bir fonksiyonudur.Bu sebeple izleyici bir parametredir. İçme suyunda iletkenlik artışı, suyun kirlendiğini yada suya deniz suyunun karıştığını göstermektedir.	2500
Nitrat (NO3)	Sürekli olarak yüksek Nitrat içeren suları içmek ölüme yol açabilir.Boğaz hastalıklarına ve kan hastalıklarına yol açabilir.Bebeklere kesinlikle Nitratlı su içirilmemelidir. Mavi hastalık denilen kan zehirlenmesine sebebiyet verir.Evsel ve Endüstriyel kirlenmeden ve de tarımda kullanılan gübrelemeden kaynaklanır.	50
Nitrit (NO2)	Nitrata benzer etki gösterirler ve daha tehlikelidir. Kan zehirlenmesine kanda oksijen taşınmasını engelleyerek oksijensizlikten boğulmaya sebep olur. Kaynağı endüstriyel kirlenme ve gübreler oluşturur.	0,5
Arsenik (As)	Çok iyi bilinen bir zehirdir.Suda yüksek miktarda bulunması doku bozulmalarına, dolaşım sistemi problemlerine ve kanser riskinin yükselmesine sebep olur.Sudaki Arsenik varlığı endüstriyel faaliyeler ve tarım ilaçlarından kaynaklanmaktadır.
Kadminyum (Cd)	Kadminyum vücutaki bütün hücreleri tahrip etmektedir. Çeşitli endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanır ve toprağa geçerek yeraltı sularına karışabilir.
Civa	Sinirleri tahrip eden bir zehirdir. Ağız ve diş etlerinde tipik yaraların meydana gelmesine neden olur, vücuttan atılması zor olduğu için kronik zehirlenmelere yol açar.Endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanır.	0,001
Krom Toplam (Cr)	En önemli insan vücudunda deride alerji yapmasıdır. Sudaki krom çeşitli endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanır.	0,05
Baryum	Kemikler üzerinde olumsuz etkiler göstermektedir.Kemiklerde kalsiyum ile yer değiştirerek önemli defermosyonlara yol açar. Kan basıncını artırır. Suda baryum varlığı metal saflaştırma işlemlerinden kaynaklanır.
Florür (F)	Suda aşırı miktarda bulunması kemik ve diş sağlığını olumsuz yönde etkilerken ,az bulunması halinde ise diş sağlığını olumsuz etkilemektedir. Sudaki Florün varlığı suya flor katılması, alimünyum sanayiinden ve gübrelemeden kaynaklanır.	1,50
Kurşun (Pb)	Kurşunun insan metabolizması üzerindeki en önemli problemi kan basıncını arttırır, böbrek tahribatı, dişlerde siyahlaşma, kanda ve idrarda kurşun miktarının artması şeklinde kendini gösterir. Ayrıca kemiklerde kalsiyum yerine geçerek kurşun fosfat şeklini alır ve buradan kana kana geçmeye devam eder. Kemik yapısını bozar. Sudaki kurşun varlığı endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanmaktadır.	0,01
Siyanür (CN)	Sinir Sistemi ve tiroit bezi üzerinde önemli sorunlar yaratır. Çok iyi bilinen zehirlerden birisidir.Sudaki canlı yaşamı için çok tehlikelidir. Çeşitli Endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanır. Bazı meyvelerin çekirdekleri (kayısı çekirdeği, şeftali çekirdeği) siyanür bileşeni içermektedir.
Bromat (Br)	Ozonla yapılan dezanfektiyonun yan ürünüdr. Bunların su ile alınması durumunda karaciger, böbrek yetmezliğine, sinie sistemi tahribatına yol açar. Ayrıca kanser riski de taşımaları söz konusudur.	1,0
Selenyum (Se)	Eser miktarda vücutta olması gereken bir agır metaldir.Fazla olması durumunda tırnaklarda ve saçlarda dökülmeler, kırılmalar, duygu kaybı gibi seklinde kendini gösterir.Kanserojen etkisi vardır. Diş tahribatına yol açar. Endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanır.	0,010
Antimon (Sb)	Yapı bakımıdan arseniğe benzer ve fizyolojik etkisi de aynıdır.Kanda kollestrol düşer ve kan şekeri yükselir. Endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanır.	0,005
Bakır (Cu)	Suda tat problemi yanısıra uzun süre yüksek miktarda alınması karaciger ve böbreklerde tahribata yol açar.Hatane ve çamaşırhanelerde istenmez.Diğer metallerin aşaındırılmasına yol açar. Sudaki bakır, kaplama sanayii atıklarından alg ile mücadele çerçevesinde rezervuara atılan bakır sülfattan, tarım ilaçlarından kaynaklanır.	2,0
Fosfor	Taş yapma potansiyeli vardır.Fosforun göllerde bulunması göl yaşamı için önem taşır, ancak aşırı fosfor göllerde algların oluşmasına yol açar.Aynı zamanda fosforun varlığı diğer parametrelere de dikkat çeker.İzlenmesi gereken prametredir. Evsel atıklardan, gübrelemeden, endüstriyel atıklardan kaynaklanır.	0,4-5,0
Demir (Fe)	Demirin suda aşırı bulunması suya metalik bir tat verir.Suda renklilik yapar,fakat bunlar sağlık açısından sorun teşkil etmezler. Ancak; çamaşırhaneler, tekstil sanayi, sabun, diş macunu imalatı ve kağıt sanayinde kullanılan sularda demirin varlığı istenmez. Çünkü demir ürünler üzerinde leke bırakır. Ayrıca evlerde de porselenlerin zamanla sararmasına yol açar. Toprak yapısından ve endüstriyel kirlenmeden kaynaklanır.	200
Çinko	İçme suyunda en fazla bulunması istenen metal iyonudur.İnsan sağlığı açısından önemli bir zararı yoktur. Suda bir miktar bulunması istenir. Suda fazla bulunması opal rengi yani süt beyaz bir görüntü verir. Sudaki çinko metal kaplama sanayinde kullanılır.	5,0
Mangan (Mn)	Etkileri demirinkine banzer.	0,05
Magnezyum (Mg)	Fazla olması durumunda gözlerde tahribata yol açar.İshal yapıcı etkisi ortaya çıkar. Sudaki magnezyum, suyun geçtiği toprak yapısına bağlıdır. Suya acılık verir.	50
Alüminyum (Al)	Fazlası suyun rengini bozar.Bulanık ve mavimtırak bir görüntü verir.Böbreklerde tahribat yapar. Alzheimer yaptıgına dair bulgular bulunmaktadır. Fazlalığı su arıtımında aşırı alüminyum sülfat kullanılmasından, endüstriyel kirlenmeden vaya toprak yapısından kaynaklanır.	0,20
Amonyum (NH4)	Tat ve koku problemi oluşturur.İnsan sağlığı üzerinde olumsuz etkisi vardır. Sudaki amonyum varlığı, suya evsel atıkların karıştığını göstermektedir. Dolayısıyla bu tür sular potansiyel hastalık yapıcıdır. Evsel ve endüstriyel kirlenmeden ve gübrelemelerden kaynaklanmaktadır.	0,05-0,5
Sodyum (Na)	Fazlası tat problemi oluşturur.Tuzluluk hissi verir. Sudaki sodyum fazlılığı evsel ve endüstriyel kirlenme, toprak yapısı ve deniz katkısından kaynaklanabilir.	175
Potasyum (K)	Etkisi sodyuma benzer.Kaynağı endüstriyel kirlenme,tarımsal gübrelemeler ve toprak yapısı oluşturur.	12
Serbest Klor (CI2)	Suya sağlıklı bir dezanfeksioyon için katılır.Fazlası tat ve doku problemine yol açar. Fazlası Kanserojen olabilir tat ve kötü koku yaratabilirler. Bu yüzden renkli ve bulanık sularda klorlama yapılmamalıdır.	0,5
Kalsiyum (Ca)	Vücut açısından kalsiyumun doğrudan bir zararlı etkisi yoktur. Kemik yapısı içinde yararlıdır.Ancak içim bakımından fazla olması taş yapma potansiyelini arttırır. Düşük olması durumunda ise aşındırıcı etki yaratabilir. Sudaki kalsiyum suyun geçtiği toprak yapısına bağlıdır.	200
Sülfat (SO4)	Suların tadını bozar ve aşındırıcı etkisi vardır. Fazla sülfatlı sular acımtıraktır.İshale sebep olabilir.Aşındırıcılığı daha çok metal aksamlar ve beton sistemlerinde görülür.Kaynağı evsel ve endüstriyel kirlenmedir.	25-250
Sertlik (CaCO3)	Bazı standartlarda maksimum sınır olarak 500mg/l verilir. Sudaki kalsiyum ve magnezyumun bir fonksiyonudur.Çok sert suların içimi hoş olmaz ve bu tür sularda sabun fazla köpürmediğinden fazla kullanım olur. Ayrıca Taş, Kireç yapma özelliğinden dolayı sıcak su tesislerinde istenmez. Suyun sertliği kaynaktan yani toprak yapısından kaynaklanır.
Fiziksel ve Organoleptik
Renk (Co-Pt birimi)	Suda renk fazlalığı istenmez. Çünkü bu durum suda çözünmüş halde bulunan Mangan, Krom, Demir, Nikel gibi metal iyonları ile organik bileşiklerin varlığını gösterir.Rengin fazlalığı bitkilerin bozuşması, toprak yapısı,evsel ve endüstriyel kirlenme sonucu olabilir.	20
Bulanıklık (NTU birimi)	Bulanıklık estetik açıdan önemli olup suyun tadını da etkiler.Suda bulunan askıda katı maddeler ve çözünmüş organik maddeler bulanıklığa neden olur. Dolayısıyla istenmeyen maddelerin varlığına işaret eder. Öye yandan bulanıklığı fazla sular klorlandığı zaman çok daha zararlı ürünlerin ortaya çıkacağına işarettir. Bu yüzden iyi bir klorlama için bulanıklık 1 değerinden düşük olmalıdır. Bulanıklığın kaynağı endüstriyel kirlenme veya evsel kirlenme ve dogal bozulma olabilir.	1,0
Koku	Duyusal
Tat	Duyusal

Su Hakkında Yanlış Bilinenler ve Gerçekler

❌ Yanlış Bilgi	✅ Gerçek

“Saf su en sağlıklısıdır.”

Saf su (Toplam Çözünmüş Madde (TDS) değeri çok düşük olan) mineral içermez, uzun vadede zararlı olabilir.

“Suyun tadı yoktur.”

Suyun tadı, içindeki mineraller ve pH değerine göre değişir.

“Her gün 2 litre su içmek zorunludur.”

Su ihtiyacı kişiye, aktiviteye, yaşa ve hava koşullarına göre değişir.

“Ters ozmoz su en iyi içme suyudur.”

Ters ozmoz su minerallerden arındırılmıştır; yeniden mineralize edilmelidir.

“Alkali su mucize yaratır.”

Alkali suyun faydaları abartılabilir; bilimsel olarak etkileri hâlâ tartışmalıdır.

“Şebeke suyu tamamen zararlıdır.”

Türkiye’de çoğu şehirde şebeke suyu arıtılmış ve analizlidir; bazı bölgelerde içilebilir.

“Ne kadar çok su içilirse o kadar iyi.”

Aşırı su tüketimi hiponatremi gibi ciddi sorunlara yol açabilir.

“Cam şişede satılan her su daha kalitelidir.”

Ambalaj türü önemli ama içerik analizi daha belirleyicidir.

“TDS değeri ne kadar düşükse o kadar sağlıklıdır.”

Çok düşük TDS (mineral fakirliği) vücut dengesi için uygun değildir.

“Soğuk su içmek zararlıdır.”

Sağlıklı bireylerde soğuk su genellikle zararsızdır, ancak mide rahatsızlıklarında dikkatli olunmalıdır.

Son olarak;

İçtiğimiz su gerçekten bize yaşam mı veriyor, yoksa sadece susuzluğumuzu mu gideriyor?

İdeal su, sadece temiz değil; aynı zamanda dengeleyici, besleyici ve uyumlu olmalıdır. Vücudumuzun her hücresine dost bir su, yalnızca fiziksel değil, zihinsel ve ruhsal sağlığımıza da katkı sağlar.

Evet, “ideal su” gerçek bir hedef olabilir. Bilinçli seçimlerle bu hedefe ulaşmak ise elimizde. Çünkü su, sadece bir ihtiyaç değil; yaşamın kendisidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=7510&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ İçme Suyundaki Kalsiyum ve Magnezyum ve Serebrovasküler Hastalıktan Ölüm Riski https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/01.str.29.2.411

⭐️⭐️ Dünya Çapında İçme Suyu Sıcaklığı: Anlama, Politikalar, Zorluklar ve Fırsatlar https://www.mdpi.com/2073-4441/12/4/1049

⭐️⭐️ İçme suyu kalitesine ilişkin kılavuz https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK579464/

⭐️⭐️ İçme Suyunun İnsanlarda Mineral Beslenmesine Katkısı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK216589/

⭐️⭐️ Sular – İnsanî tüketim amaçlı sular – TS 266 – https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082080080071077100076119105103072

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni10 Mayıs 2025

9 Mayıs 2025

Kalp Damar Sisteminiz İçin Muhteşem Sarımsak

Sarımsak (Allium sativum), yüzyıllardır hem mutfaklarda lezzet artırıcı olarak hem de geleneksel tıpta şifa kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Yoğun aroması, keskin tadı ve güçlü kimyasal içeriği sayesinde sarımsak (Allium sativum), bugün modern tıbbın da dikkatini çeken doğal süper besinlerden biridir.

Sarımsağın başlıca etkin maddesi allicin adlı sülfür bileşiğidir. Allicin, sarımsak (Allium sativum)ezildiğinde veya doğrandığında ortaya çıkar ve çok güçlü antimikrobiyal, antifungal, antiviral ve antioksidan özelliklere sahiptir.

Sarımsağın içerdiği bu ve benzeri bileşikler, vücudu hastalıklara karşı korurken, çeşitli sistemleri destekleyici bir etki yaratır.

Sarımsağın içerdiği diğer maddeler:

Ajoene
S-allyl cysteine (SAC)
Diallyl disulfide
Flavonoidler
Selenyum

Kardiyovasküler Sağlığı Destekler

Kan Basıncını Düşürme

Vazodilatasyon (Damar Genişlemesi)

Sarımsak (Allium sativum), damar duvarlarındaki düz kasları gevşeterek vazodilatasyona neden olur. Bu etki özellikle nitrik oksit (NO) üretimini artırarak gerçekleşir. NO, damarların genişlemesini sağlayan doğal bir bileşiktir.

Anjiyotensin II Aktivitesini Azaltma

Allicin, anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) aktivitesini baskılayabilir. ACE, kan basıncını yükselten anjiyotensin II’nin üretiminde rol oynar.

Bu yolla sarımsak (Allium sativum), ACE inhibitörü ilaçlara benzer bir mekanizma ile tansiyonu düşürebilir.

Çeşitli klinik çalışmalar, günde 600–1500 mg sarımsak (Allium sativum) ekstresi kullanımının, sistolik ve diyastolik kan basıncında belirgin düşüşler sağladığını göstermiştir. Etkisi özellikle yüksek tansiyonu olan bireylerde daha belirgindir.

Kolesterol ve Lipid Metabolizması Üzerine Etkisi

Sarımsak (Allium sativum)sarımsak (Allium sativum), kolesterol metabolizması üzerinde hem üretimi azaltıcı hem de vücuttan atılımı kolaylaştırıcı etkilere sahiptir.

LDL Kolesterolü Azaltır

Sarımsak (Allium sativum), karaciğerde kolesterol sentezini kontrol eden HMG-CoA redüktaz enziminin aktivitesini baskılar. Bu enzim, kolesterol üretiminde kilit rol oynar.
Bu sayede LDL düzeyleri %10-15 oranında düşürülebilir.
LDL, damar duvarlarında birikip plak oluşturarak damar tıkanıklığına yol açabilir. Sarımsak (Allium sativum) bu süreci yavaşlatır.

HDL Kolesterolü Korur

HDL, kötü kolesterolü damar duvarlarından uzaklaştırarak karaciğere taşır.
Sarımsak (Allium sativum), HDL seviyelerinde istikrar sağlar ve antioksidan özellikleriyle HDL’nin fonksiyonunu destekler.

Trigliseridleri Azaltır

Sarımsak (Allium sativum), karaciğerde yağ asidi sentezini baskılayarak trigliserid düzeylerinin düşmesine yardımcı olur.

Trigliseridler, fazla kalorilerin yağ olarak depolanmış halidir.

Yapılan meta-analizlerde, 3 ay ve daha uzun süreli sarımsak (Allium sativum) tüketimi ile

LDL’de %10’a kadar azalma
Toplam kolesterolde %15’e kadar düşüş
Trigliseridlerde belirgin iyileşme sağladığı rapor edilmiştir.

Anti-inflamatuar Etkisi

Kronik inflamasyon, kalp hastalıklarında temel mekanizmalardan biridir. Sarımsağın anti-inflamatuar etkileri şunları içerir:

C-reaktif protein (CRP) düzeylerini düşürür
İnflamatuar sitokinleri (TNF-alfa, IL-6) azaltır
Oksidatif strese karşı koruyucu olur

Bu etkiler sayesinde damar çeperlerinde kronik iltihap oluşumu engellenir.

Aterosklerozu Önleyici Etkisi

Oksidatif LDL’yi Önler

LDL’nin oksidasyonu, damar duvarlarında inflamasyon başlatır ve plak oluşumunu tetikler. Allicin gibi antioksidan bileşikler, LDL’nin oksitlenmesini engeller. Bu sayede:

Damar duvarları sağlıklı kalır
Aterosklerotik plak gelişimi yavaşlar

Endotel Fonksiyonunu İyileştirir

Sarımsak (Allium sativum), endotel hücrelerin (damar iç yüzeyindeki hücreler) fonksiyonlarını iyileştirir. Bu, damar sertliği ve elastikiyet kaybının önlenmesinde kritik rol oynar.

Trombosit Aktivitesini Azaltır

Sarımsak (Allium sativum), trombositlerin yapışmasını ve pıhtı oluşturmasını engelleyerek kan akışkanlığını artırır. Bu da kalp krizi ve inme riskini azaltır.

Sarımsağın bu kadar yararlarını gördükten sonra nasıl tüketeceğiniz konusunda da bazı örnekler yazıyorum. Lakin her okuduğunuzu uygulamayın. Unutmayın herkesin bünyesi farklıdır. Aşağıda yer alan tarifleri ve örnek diyet programını hekiminizin görüşünü – onayını almadan uygulamayın. Burada yazanlar genel tavsiye ve bilgilendirme için verilmiştir.

Sarımsak Tarifleriyle Destekli, Haftalık Kalp Dostu Beslenme Planı

Aralıklı oruç (intermittent fasting – IF) ve Sarımsak (Allium sativum) destekli kalp dostu beslenme birleştirildiğinde;

İnsülin direncini kırmak,
Kolesterol ve trigliseritleri düşürmek,
Visseral yağları azaltmak,
ve kalp damar sağlığını güçlendirmek açısından oldukça etkili bir strateji olur.

Aşağıda günde 2 öğünlük (örnek: 16:8 modeli), Sarımsak (Allium sativum) tarifleriyle desteklenmiş, haftalık kalp dostu beslenme planını bulabilirsin.

Bir Haftalık Kalp Sağlığı Planı

📌 Yeme Penceresi: 11.00 – 19.00 (2 ana öğün)
📌 Açlık Penceresi: 19.00 – 11.00

Her sabah açlık penceresini sarımsaklı kürler veya bitki çaylarıyla destekleyebilirsiniz. (kalori içermeyenler tercih edilerek).

🟢 Pazartesi

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

🧄 Sarımsak-limon kürü (yarım çay bardağı)
2 haşlanmış yumurta
2 dilim tam buğday ekmeği üzerine avokado + zeytinyağlı ezilmiş sarımsak
5 adet zeytin + roka, salatalık, domates
1 fincan şekersiz yeşil çay

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Fırında somon veya sardalya (sarımsak-zeytinyağı-limon ile marine edilmiş)
Buharda brokoli-karnabahar-havuç karışımı
1 kase sarımsaklı yoğurt (yoğurt + 1 diş sarımsak)
1 tatlı kaşığı ballı sarımsak fermentesi (tatlı niyetine)

🟢 Salı

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

Elma sirkesi + sarımsak + limon shot
Zeytinyağlı sebzeli kinoa salatası
1 yumurta
1 dilim tam buğday ekmeği

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Zeytinyağlı kabak, patlıcan, biber yemeği
2 diş zeytinyağında marine edilmiş sarımsak
1 bardak ayran
1 tatlı kaşığı keten tohumu

🟢 Çarşamba

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

Sarımsak-limon kürü
Nohut salatası (limon, sarımsak, zeytinyağı soslu)
1 dilim tam tahıllı ekmek
Bol yeşillik

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Izgara tavuk (sarımsaklı yoğurt ve baharatlarla marine edilmiş)
Roka-salatalık-domatesli salata (1 diş ezilmiş sarımsak + 1 tatlı kaşığı zeytinyağı ile)
1 kase kefir

🟢 Perşembe

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

Ballı sarımsak fermentesi (1 tatlı kaşığı)
Sebzeli omlet (içinde sarımsak, biber, ıspanak)
1 dilim esmer ekmek
1 fincan yeşil çay

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Zeytinyağlı barbunya
Bol limonlu maydanoz-salata
1 kase yoğurt (üzerine 1 çay kaşığı zerdeçal eklenebilir)

🟢 Cuma

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

Sarımsak-limon kürü
Fırında sebzeli tavuk but (sarımsaklı marinasyonla)
1 dilim tam buğday ekmeği
Yoğurtlu mevsim salatası

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Mercimek köftesi (içinde bol sarımsak)
Marul, limon, zeytinyağı
1 kase sarımsaklı yoğurt

🟢 Cumartesi

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

Elma sirkesi shot
Karabuğday pilavı + zeytinyağlı semizotu
1 dilim tam buğday ekmeği
1 haşlanmış yumurta

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Fırında sebzeli somon
Yoğurtlu roka-salata (1 diş sarımsakla)
1 tatlı kaşığı ballı sarımsak fermentesi

🟢 Pazar

12.00 – Öğle (İlk Öğün)

Ballı sarımsak fermentesi
Tam tahıllı ekmek + ezilmiş sarımsak + domatesli peynirli bruschetta
1 yumurta
Bol yeşillik

19.00 – Akşam (Son Öğün)

Zeytinyağlı enginar + bol limon
Sarımsaklı ıspanak kavurması
1 kase kefir + toz zerdeçal

Önemli Notlar

Tavsiye	Açıklama
Çiğ Sarımsak	Sabahları aç karnına tüketmek allicin etkisini artırır, ama mide hassasiyeti varsa yoğurtla birlikte alın.
Yeme Penceresi	Öğle ve akşam öğünleri arasında 6–8 saat bırakılması yeterlidir.
Su Tüketimi	Özellikle açlık süresinde, günde minimum 2 litreden az olmayacak aynı zamanda idrar rengi şeffaf eya çok açık sarı olacak şekilde ayarlayarak su içilmelidir.
Takviyeler	Omega-3, koenzim Q10, magnezyum düşünenler için kalp destekleyici olabilir (lakin hekiminize danışmadan kullanmayın).

Sarımsağın bu kadar yararlarını gördükten sonra nasıl tüketeceğiniz konusunda da bazı örnekler yazıyorum. Lakin her okuduğunuzu uygulamayın. Unutmayın herkesin bünyesi farklıdır. Aşağıda yer alan tarifleri hekiminizin görüşünü – onayını almadan uygulamayın. Burada yazanlar genel tavsiye ve bilgilendirme için verilmiştir.

Kalp-Damar Sağlığına Yönelik Sarımsak Tarifleri

🧄 1. Sarımsak-Limon Kürü (Kolesterol ve Tansiyon Dengeleyici)

Malzemeler

4 adet limon (kabukları soyulmadan)
40 diş sarımsak
2 litre içme suyu

Hazırlanışı

Limonları iyice yıkayıp, dilimleyin.
Sarımsakları soyun ve ezin.
Tüm malzemeleri blenderda karıştırın.
Karışımı cam bir kavanoza alıp, buzdolabında 2 gün bekletin.
Günde 1 kez sabah aç karnına yarım çay bardağı için.

📌 Kür süresi: 21 gün
📌 Etkisi: Tansiyon düşürür, damar sertliğini azaltır, kolesterolü dengeler.

🧄 2. Ballı Sarımsak Fermentesi (Damar Temizleyici, Bağışıklık Güçlendirici)

Malzemeler

10 diş sarımsak (ezilmiş)
1 çay bardağı doğal süzme bal
Cam kavanoz

Hazırlanışı

Sarımsakları ezip kavanoza koyun.
Üzerine balı ekle, tahta kaşıkla karıştırın.
Kavanozu 7 gün boyunca serin ve karanlık bir yerde bekletin.
Günde 1 tatlı kaşığı sabah aç karnına alın.

📌 Etkisi: Damar içi iltihabı azaltır, LDL’yi düşürür, HDL’yi artırır.

🧄 3. Zeytinyağında Marine Sarımsak (Antioksidan Bombası)

Malzemeler

10–15 diş sarımsak
1 su bardağı sızma zeytinyağı
1 tatlı kaşığı kekik (isteğe bağlı)
1 çay kaşığı karabiber

Hazırlanışı

Sarımsakları soy, bütün halde bir kavanoza koyun.
Üzerine zeytinyağı ve baharatları ekleyin.
1 hafta buzdolabında bekletin.
Her sabah 1–2 diş sarımsak ve 1 tatlı kaşığı yağından tüketin.

📌 Etkisi: Omega-9 ve allicin birleşimi ile damar esnekliğini artırır.

🧄 4. Sarımsaklı Yoğurt Kürü (Akşam Yatmadan Önce – Sindirim ve Kalp Dostu)

Malzemeler

3 yemek kaşığı yoğurt
1 diş ezilmiş sarımsak
Yarım çay kaşığı zerdeçal (isteğe bağlı)

Hazırlanışı

Malzemeleri karıştırın.
Akşam yatmadan 1 saat önce tüketin.

📌 Etkisi: Bağırsak dostu bakteri florasını destekler, vücuttaki kronik iltihabı azaltır, visseral yağ ve trigliserit seviyelerini dengeler.

🧄 5. Çiğ Sarımsak + Elma Sirkesi Shot (Sabah Rutin)

Malzemeler

1 diş ezilmiş sarımsak
1 yemek kaşığı elma sirkesi
1 tatlı kaşığı limon suyu
Yarım çay bardağı ılık su

Hazırlanışı

Tüm malzemeleri karıştırın.
Sabah aç karnına shot gibi için.

📌 Etkisi: Kan şekerini dengeler, trigliserit ve kolesterol seviyesini düşürür, damarları rahatlatır.

Sarımsağı Tüketirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Durum	Açıklama
Mide hassasiyeti	Sarımsak çiğ tüketildiğinde mideyi rahatsız edebilir. Yoğurtla ya da yemekle alın.
Aşırı tüketim	Günde 2–3 dişi geçmemek önerilir (çiğ olarak). Fazlası mide-bağırsak sorunlarına ve kan sulandırıcı etkiden dolayı risklere neden olabilir.
Kan sulandırıcı kullanımı	Sarımsak, doğal antikoagülandır. Kan sulandırıcı ilaçlarla birlikte kullanılıyorsa mutlaka doktora danışılmalı.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Allium sativum: İnsan sağlığıyla ilgili gerçekler ve mitler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24964572/

⭐️⭐️ Sarımsağın ( Allium sativum ) Terapötik Kullanımlarının ve İlaç Keşfi İçin Potansiyelinin Ortaya Çıkarılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35002548/

⭐️⭐️ Sarımsak (Allium sativum L.): Antigenotoksik Etkilerinin Kısa Bir İncelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6722787/

⭐️⭐️ Çeşitli fitokimyasalların deposu olan sarımsağın (Allium sativum ) geleneksel kullanımları, fitokimyası, farmakolojisi ve toksikolojisi: Sağlık ve beslenme etkilerine odaklanan son on yıldaki araştırmaların bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9650110/

⭐️⭐️ Sarımsak ( Allium sativum L. cv. Uiseong) Ekstraktlarının Aeromonas hydrophila Hücre Duvarına Karşı Geniş Antibakteriyel Aktivitesi ve Mekanizması https://www.jmb.or.kr/journal/view.html?uid=6658&vmd=Full

⭐️⭐️ Sarımsak (Allium sativum L.) Biyoaktifleri ve Ağız Patolojilerini Hafifletmedeki Rolü https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8614839/

⭐️⭐️ Sarımsağın ( Allium sativum ) yüksek tansiyonu düşürme potansiyeli : etki mekanizmaları ve klinik önemi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4266250/

⭐️⭐️ Sarımsağın (Allium sativum L.) Biyoaktif Bileşikleri ve Biyolojik Fonksiyonları https://www.mdpi.com/2304-8158/8/7/246

⭐️⭐️ Sarımsak ve Kalp Hastalığı https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022316623005230

⭐️⭐️ Sarımsak sağlıkta ve hastalıkta https://www.cambridge.org/core/journals/nutrition-research-reviews/article/garlic-in-health-and-disease/C70F38FF67A0A21547898B2641240B8E

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni9 Mayıs 2025

8 Mayıs 2025

Asansörde Lityum-İyon Pille Ölümün Anatomisi

Güneş, sabahın erken saatlerinde gökdelenin cam cephelerine değdiğinde, şehir uyanmaya başlamıştı. Kalabalığın arasından sıyrılan adam binanın ana girişinden elinde yeni nesil taşınabilir lityum-iyon batarya modülü ile içeri girdi. Zihnindekilerin dışarıdan duyulabileceği sessizlikteki koridorda ağır ağır ilerledi ve solundaki asansöre doğru döndü.

Hava alışılmadık derecede kuruydu (Statik yüklere karşı savunmasızdı) Elektrik yükünün her adımda birikmeye yatkın olduğu günlerden biriydi. Nem seviyesi %20’nin altına düşmüştü; parkeye sürtünen bir ayakkabı tabanı bile kıvılcıma neden olabilirdi.

Giriş katındaki dijital panelde düğmeye bastı asansörün gelmesi uzun sürmedi, kapılar yavaşça açıldı.

Gözlerinin gördüğü lakin o an hiç de algılamadığı – düşünmediği (Asansör kabininin baştan aşağı metalle kaplı—paslanmaz çelik panellerden yapıldığı, yansıtıcı zemin ve tavan ışıkları olduğu. Dış ortamdan tamamen yalıtıldığıydı. Bu, elektromanyetik açıdan bir avantaj sayılabilirdi; ancak elektrostatik yük birikimi için bu yapı, adeta bir elektrik kafesiydi. Diğer adıyla bir Faraday kafesi‘ ydi…) ortamın içine son iki adımıyla girdi.

Sonun Başladığı An

0. Saniye

Adam, metal zemine adım attığında kısa pantolonu, tişörtü ve elinde yeni nesil taşınabilir lityum-iyon batarya ile asansörün içinde yalnızdı. Kapılar kapanırken gösterge panelinde 15. katın düğmesine bastı. Asansör yavaşça hareket etti.

Saliseler içerisinde; asansörün metal panelleri, her kablo, her ekipman, adamın kıyafetinden lityum-iyon bataryaya kadar her şey, minik elektrostatik yüklerle hızla dolmaya başladı. Adamın ayakları ile asansör yüzeyi arasındaki potansiyel fark 15.000 volt oldu.

Metal kabin, dış ortama elektriksel bağlantısı olmayan kapalı kutudur—Faraday kafesidir. Kabin içi hava neredeyse tamamen durağan bir yapıda olsa da yüzeyler arası potansiyel fark, mikroskobik seviyelerde lakin hızla artıyordu.

Geçen hafta, her zamanki gibi taşınabilir lityum iyon pili taşıyıcı kılıfı unutttuğu bir gün bataryayı taşırken merdivene sertçe çarpmıştı (Batarya içten darbe almıştı. Hücrelerinden birinde yapısal bir bozulma oluşmuş, iç direnci yükselmişti. Bu durum, akünün iç yapısında Joule ısısı oluşturuyordu. Elektriksel olarak – Joule yasasına göre Q = I²Rt enerji birikimine neden olur.) lakin hemen kontrol etmiş yüzeyinde zedelenme olmadığı için de sevinmişti.

Bataryanın iç direnci yükselmiş, temel elektrik formülü an be an işliyordu; geçen akım, direnç ve zaman çarpımıyla ortaya çıkan ısı… Sessizce yükseliyordu.

Admın giysileri ve vücudu arasında elektrostatik yük birikmeye başladı. Vücudundaki keratinize epidermal hücreler, yük taşıyıcı yüzey haline geldi.

Ter bezleri hafifçe aktifleşti. Bu, stratum corneum’un iletkenliğini artırarak elektriksel deşarj riskini yükseltti.

Hafif stresle birlikte sempatik aktivasyon başladı. (Kalp hızı artar, sistemik vasküler direnç bir miktar yükselir.)

Fiziksel Kaosun Sonu

3. Saniye

Asansör kabininde statik yüklenme artık sınırda. Metal zeminle adamın ayakkabısı arasında biriken potansiyel fark tehlike sınırının çok üzerinde. (Bir kaynağa göre muhtemel 15.000 volta ulaştı. Pek emin olamadım) Bu seviyede, sadece birkaç milimetrelik bir kıvılcım, yanıcı gazlar için tutuşma eşiğinin kat bekat üzerinde.

Lityum-iyon gazlarının minimum tutuşma enerjisi, 0.2 milijoul civarındadır. Lakin şu an elektrostatik boşalma enerjisi saniyenin binde birinde, 10 milijoulü aşabilecek kapasitede.

Henüz birkaç kat yukarı çıkmışlardı ki…

Taşınabilir lityum-iyon batarya modülünden Dimetil karbonat, Etilen karbonat, Hidrojen ve Karbondioksit gibi uçucu, yanıcı gazlar bir anda kabinin tabanına doğru hava akımı olmadan yayılmaya başladı.

Bir ses duyuldu. Aslında sadece adam duydu...

Cızz…

Minik ama ölümcül bir kıvılcım, lityum-iyon batarya ile kabin zemini arasında. Bir anda hava iyonlaştı. Gözle görülen – görülmeyen lakin yakıcı-yanıcı gazlarla dolan kabin içinde, mikroplazma alev aldı.

“Vffffffffffff!”

Lityum-iyon bataryanın hücreleri domino etkisiyle tepkimeye girdi. “Thermal runaway” denilen olay tam anlamıyla başladı. Art arda zincirleme reaksiyonlarla batarya hücreleri patlamaya başladı. Kabin içindeki oksijen, yoğun sıcaklıkla birleşti, ardından boğuk bir “BOOOOOM!” sesi… Ve tüm kabin alevler içinde kaldı… Alev sıcaklığı 900°C’yi aştı.

Saniyenin üçte biri kadar süren bir parlama…

Asansör kabini dar olduğu için ısı ve basınç bir yere kaçamadı; tüm enerji içeride toplandı. Kabin bir anlığına görünmez bir yumrukla dışarı doğru esnedi. Paneller zangırdadı, ışıklar karardı.

İlk yanma, adamın açıktaki derilerini hızla kavurdu.

Epidermisin tüm katmanlar (stratum corneum → basale) aniden karbonlaştı.

Dermisde Kollajen lifleri koagüle oldu, vasküler yapılar tahrip oldu.

Derisindeki termal reseptörler saniyenin onda biri içinde aşırı uyarıldı.

Yüzeyel kas tabakaları ısıya bağlı olarak protein koagülasyonuna uğradı.

Kas hücrelerinin içinden miyoglobin dışarı salındı. (Dolaşıma katılan miyoglobin adam yaşarsa ileride böbrek hasarına katkı sağlayacak.)

Mukozal hücrelerin membranı bozuldu. Lizozomal enzimler serbest kaldı.

Alevler adamın solunum yoluna girdi. Burun mukozası, farenks ve trakea anında 2. ve 3. derece yandı. (Epitel dökülür, ödem oluşur.)

Kalp atışı muazzam hızlandı. (taşikardi) Hatta anlık yükselen tansiyon ile beyni patlayacak gibi oldu…

Beyin sapında anlık bir “ağrı şoku” oluştu.

Omurilik refleksiyle adam öne hamle yapmaya çalıştı lakin patlama etkisi ile sırtı kabine çarptı ve yere düştü…

Çok Sıcak

4. Saniye

Yerde kol, bacak ve ellerinde kas spazmları başladı. Çırpınır gibi görünüyordu. Lakin yalnızdı ve kimse görmedi.

Cilt altı sinir uçları yüksek ısıyla denatüre oldu—ağrı artık hissedilemez hale geldi.

3. derece yanan havayolu ödemle kapanmaya başladı. (Oksijen geçişi hızla azalır.)

Soluk borusundaki yanık, karbon monoksit zehirlenmesini hızlandırdı.

Oksijen yetersizliği nedeniyle kalp aritmiye doğru gitti. Bilinci bozuldu.

Akciğerin alveollerinde yüksek ısıya bağlı surfaktan kaybı → alveol kollapsı → akut hipoksi sıralaması başladı.

Vücut Sisteminin Çöküşü

5. – 10. Saniye Arası

Vücut genelinde şok tablosu başladı.

Kardiyovasküler sistem, hipovolemik ve hipoksik şoka gidiş başladı.

Kan basıncı aniden düştü.

Tüm kasları gevşedi..

Retiküler aktivasyon sistemi baskılanır.

Prefrontal korteks geçici olarak işlem dışı kalır.

Adamın bilinci kayboldu.

Göz açıp kapayana kadar her şey değişti.

Asansör sistemi otomatik olarak acil duruma geçti.
Kablosuz iletişim anlık kesildi, yangın alarmı tetiklendi. Binanın akıllı sistemi olayı algıladı, yangın tahliyesi başlatıldı.

Kabin içindeki duman sensörleri çalışmaya, motorlar asansörü yavaşça en yakın kata indirmeye çalıştı.

Adam kabinde hareketsiz yerde yatıyor ve zaman geçiyor.

Yaşamın Kıyısında

90. Saniye

Adam yerde cansız gibi kaldı. (Lakin vücudun her hücresinde varolma savaşı devam ediyor.)

Yanık şoku (burn shock) gelişti.

Kapiller permeabilite artışı → plazma sıvısı interstisyel alana kaçar.
Hipoalbuminemi başlar → onkotik basınç düşer.
Hipovolemik şok → düşük kan basıncı → taşikardi → daha sonra bradikardi → asistoli.

Miyoglobinüri başlar. Kas yıkımı nedeniyle kana karışan miyoglobin, glomerüler filtrasyonu tıkar.
Akut tübüler nekroz riski oluşur.
Renin–anjiyotensin sistemi aktive olur fakat dolaşım çöktüğü için etkisiz kalır.

Hipoperfüzyon nedeniyle karaciğer perivenöz bölgelerinde (Zone 3) oksijensizlik gelişir.
Sitokrom P450 aktivitesi düşer, detoksifikasyon yetisi azalır.
Hepatositlerde apoptoz başlar.

Hayata Veda

90.- 120. Saniye Arası

Beyin 3 dakikada %80’e yakın hipoksiye girdi.
Nöronlarda sitotoksik ödem başdı.
Hücre membranlarındaki Na+/K+ pompaları durdu.
Laktik asidoz gelişti.
Glutamat eksitotoksisitesi arttı → nöron nekrozu gelişimi başladı.

Kalpte sinüs düzensizliği yerini ventriküler fibrilasyona bıraktı.
Kardiyak miyositlerde sarkolemmal yıkım ve kalsiyum taşması → kasılma kaybı.
Kalpte artık son atımlar düzensiz, koordinasyonsuz → asistoli.

Gözde kornea epitelinde termal bulanıklık ve stromal ödem.
Gözyaşı bezleri yanma etkisiyle fonksiyon dışı kaldı.
Pupillalar fiks ve dilate (ölüm öncesi klasik bulgu).

Bir hayat sona erdi…

Ölümün Sonrasında

120. Saniye

Güvenlik görevlisi olay yerine ilk geldi. Asansör katta bekliyordu.

Kapıyı açtı. Gözlerine inanamadı. Yanmış et kokusu ile birlikte dumanlar dışarı süzüldü.

Kabin tamamen kararmıştı. Adamın vücudu tanınamayacak haldeydi. Yanık dokular sertleşmişti. (ısı koagülasyonu)

10. Gün

Otopsi sonucu çıktı.

Postmortem muayene bulguları:

Pupillalar fiks ve dilate. (ölüm öncesi klasik bulgu)
%45’in üzerinde vücut yüzey yanığı.
Solunum yolunda ileri derece termal hasar.
Karbonmonoksit doygunluğu %65’in üzerinde (kan rengi kiraz kırmızısı).
Rabdomiyoliz bulguları (Kanda yüksek kreatin kinaz, serbest miyoglobin).

Ölüm nedeni – Termal yaralanmaya bağlı solunum yolu tıkanıklığı ve hipoksik kardiyak arrest.

Bu okuduğunuz hikaye;

Tamamen hayal ürünü olup, gerçek yaşamdaki kişi, olay ve durumlarla benzerliği tamamen bir tesadüftür.

Bir asansör kabini veya benzeri bir mekanda; elektrikli bir alete ait yeni nesil taşınabilir lityum-iyon batarya modülü ile yaşanabilecek, istenmeyen bir olayın kelimelere dökülmüş canlandırılmasını (simülasyonunu) vermeyi amaçlamıştır.

Asansörde Lityum-İyon Pil Patlamasının Teknik Anatomisi

Neden, Asansörde Lityum-İyon Batarya Modülü Patlaması Riski Var?

Asansör kabinleri, genellikle metal kaplama ile çevrili, dar ve kapalı hacimli yapılardır. Bu yapı özelliği ile dış elektromanyetik alanlara karşı bir kalkan görevi görerek, bir “Faraday kafesi” etkisi yaratabilir.

Bu fiziksel durum, elektromanyetik alanların kabin içerisine girişini sınırlandırırken; içeride oluşabilecek elektrostatik yüklerin boşalmasını da engelleyebilir veya geciktirebilir.

Enerji depolama cihazları olan akü ve pillerin asansör kabini gibi ortamlarda alev almasına neden olabilecek,

Faraday kafesi etkisi
Elektrostatik Yük Birikimi ve Boşalması
Termal kaçak mekanizması (Thermal Runaway)
Akülerin ve Pillerin Kimyasal Hassasiyeti
Kapalı Ortamda Gaz Yoğunluğu ve LEL Üst Sınırı
Elektromanyetik rezonans

gibi faktörlerin bir arada olmasıdır.

Fiziksel ve kimyasal boyutlarıyla bu faktörleri sırayla inceleyelim.

Faraday Kafesi Nedir?

Faraday kafesi, İngiliz bilim insanı Michael Faraday tarafından 1836 yılında keşfedildi.

Temel olarak, bir iletken yapı tarafından çevrilen hacimler, dış elektromanyetik alanların iç hacme nüfuz etmesini engeller. Bu, Gauss yasası ve Elektrostatik denge prensipleri ile açıklanabilir.

Elektrostatik ekranlama prensibi – Bir kapalı iletken yapı içerisinde toplam elektrik alan:

Bu, kabin içerisindeki iletken yapı sayesinde dış alandan gelen alanın sıfıra indirildiğini gösterir. Ancak aynı yapı, içeride oluşan elektrostatik yüklerin dağılmasını ve toprağa aktarılmasını da engelleyebilir. Bu durum, elektrostatik yük birikimine ve potansiyel farkın oluşmasına neden olabilir. (Hatırlayın hikayemizde asansörün hareketi ile birlikte adam ile kabin arasında potansiyel fark çok yükselmişti)

Asansör Kabininde Faraday Kafesi Etkisi

Asansör kabinleri, genellikle paslanmaz çelik, alüminyum gibi iletken metallerle kaplanmıştır. Kabin iç yüzeyleri boyunca sürekli bir iletken yüzey bulunduğunda, bu yapı elektromanyetik ekranlama yapar.

Elektromanyetik Ekranlama (EM), elektronik cihazların ve kabloların, gelen veya giden Elektromanyetik Frekans (EMF) emisyonlarına karşı koruma sağlamak amacıyla iletken veya manyetik malzemelerle çevrelenmesi uygulamasıdır.

Ancak:

Dış alandan gelen radyo frekansları, mikrodalgalar gibi elektro manyetik dalgalar içeri giremez.
İçeride oluşan elektrostatik yükler dışarı atılamazsa, kabin içindeki hava veya cihazlarda elektrostatik potansiyel artışı meydana gelebilir.
Kabin hareket ederken ve sürtünme, titreşim gibi nedenlerle yük birikmesi artabilir.

Bu durumda özellikle lityum iyon veya kurşun-asit akü gibi cihazların kimyasal kararsızlığı tetiklenebilir.

Elektrostatik Yük Birikimi ve Boşalması

İnsan vücudu ya da taşınan nesneler, özellikle kuru hava koşullarında elektrostatik yük biriktirebilir. Faraday etkisi altında bu yükler boşaltılamazsa, ortamda yüksek potansiyel farkları oluşur.

Bu farklar

Burada:

V: Potansiyel fark (Volt)

Q: Yük (Coulomb)

C: Kapasitans (Farad)

İnsan vücudu için tipik kapasitans

Bu potansiyel fark, yanıcı gazların olduğu ortamda kıvılcım yaratmak için fazlasıyla yeterlidir.

Yanıcı gazların çoğu için minimum tutuşma enerjisi (Minimum Ignition Energy, MIE)

Elektrostatik boşalma enerjisi:

Bu miktar, yanıcı gazları tutuşturmak için 25 kat fazladır.

Tablo 1. Elektrostatik Boşalma Potansiyeli ve Tutuşma Enerjisi Karşılaştırması

Parametre	Değer	Açıklama
İnsan vücudu kapasitansı	100 pF	Ortalama bir yetişkin birey
Yük miktarı	1 µC	Kuru ortamda taşınabilecek maksimum yük
Potansiyel fark (V = Q/C)	10,000 V	Kıvılcım oluşumu için yeterli
Boşalma enerjisi	5 mJ	Yanıcı gazları tutuşturabilir
MIE (Minimum Tutuşma Enerjisi)	~0.2 mJ	Hidrojen ve metan için kritik sınır

Termal Kaçak Mekanizması (Thermal Runaway)

Akü hücresinin sıcaklığı arttıkça iç direnci düşer, daha fazla akım geçer, bu da daha fazla ısı üretir. Bu bir döngüye girerek hücrenin kontrolsüz ısınmasına neden olur.

Kimyasal Tepkime:
Lityum-iyon pillerde: LiCoO₂ + 6C ⇌ LiC₆ + CoO₂

Şarj ve deşarj esnasında bu denge bozulursa hücre içi ısı artar.

Isı üretimi formülü (Joule etkisi):

Q: Isı (joule)
I: Akım (amper)
R: İç direnç (ohm)
t: Süre (saniye)

Bu ısı, hücreyi 80–150 °C’ye çıkarabilir. Bu sıcaklıkta elektrolitler buharlaşır ve tutuşabilir gazlar‘ın salınması iç basıncın artmasına, gaz sızıntısına ve ardından alevlenmeye yol açar.

Akülerin ve Pillerin Kimyasal Hassasiyeti

Asansör gibi kapalı ortamlara getirilen lityum-iyon piller, kurşun-asit aküler veya nikel-kadmiyum hücreler aşağıdaki riskleri taşır:

Lityum-İyon Pil Kimyasal Parlama Riski

Yüksek enerji yoğunluğu.
Termal kaçak (thermal runaway) riski.
Elektrolit olarak genellikle yanıcı organik çözücüler (etilen karbonat, dimetil karbonat) kullanılır.

Lityum metali hava ve su buharı ile tepkimeye girerek ısı ve yanıcı gazlar üretir:

Üretilen hidrojen gazı:

Hidrojen gazı parlayıcıdır ve elektrostatik boşalma ile tutuşabilir.

Bu tür reaksiyonlar, özellikle aşırı şarj olmuş veya fiziksel olarak hasar görmüş akülerde başlar.

Kurşun-Asit Akü Kimyasal Parlama Riski

Kurşun-asit aküler şarj ve deşarj sırasında aşağıdaki elektrokimyasal tepkimelere dayanır:

Deşarj (çalışma sırasında):

Şarj (yeniden dolum sırasında):

Kurşun-asit akülerde şarj esnasında suyun elektrolizi ile hidrojen ve oksijen gazı açığa çıkar:

Bu gazlar havalandırmasız ortamda birikerek, %4 üzerindeki hidrojen konsantrasyonlarında patlama riskine yol açar.

Kurşun-asit akülerin bir diğer riski, elektrolit olarak kullanılan sülfürik asidin sızması halinde korozif etkiler göstermesidir.

Termodinamik açıdan, hidrojenin yanma enerjisi yüksektir:

Bu reaksiyon sırasında açığa çıkan enerji, kapalı ortamda ani basınç artışına ve patlamaya neden olabilir.

Tablo 2. Akü Tipleri ve Risk Özellikleri

Akü Tipi	Termal Kaçak Riski	Gaz Salınımı	Elektrolit Türü	Patlama Potansiyeli
Lityum-İyon	Yüksek	H₂, CO, CO₂	Organik (DMEC, EC)	Çok yüksek
Kurşun-Asit	Orta	H₂, O₂	Sulfurik Asit (H₂SO₄)	Orta
Nikel-Kadmiyum	Düşük	N₂, H₂	Potasyum Hidroksit (KOH)	Düşük

Kapalı Ortamda Gaz Yoğunluğu ve LEL Üst Sınırı

Asansör gibi havalandırması sınırlı ortamlarda, gazlar dışarı çıkamaz ve ortamda birikir. Özellikle hidrojen, metan, etilen gibi gazlar LEL (Lower Explosive Limit – Alt Patlama Sınırı) değerine ulaştığında patlama riski doğar.

Tablo 3. “LEL Değerleri” tablosu

Gaz Türü	LEL (% hacim)	UEL (% hacim)
Hidrojen	4.0	75.0
Metan	5.0	15.0
Etilen	2.7	36.0

Eğer ortamda %4’ün üzerinde hidrojen birikirse, tek bir kıvılcım dahi patlamaya neden olabilir.

Faraday Kafesi ve Elektromanyetik Rezonans

Asansör kabini, dış elektromanyetik dalgaları keserken; içerideki cihazlardan yayılan dalgaların kabin duvarlarından yansımasıyla “Elektro Manyetik Rezonans Alanı” oluşturabilir.

Bu rezonans, özellikle elektromanyetik uyumluluğu (EMC) zayıf cihazlarda akım artışına, ısınmaya ve kıvılcım oluşumuna neden olabilir.

75 MHz gibi radyo frekansları, kabin içinde güçlenebilir ve akü üzerindeki yalıtım zayıflıkları üzerinden mikro ark atlamalarına neden olabilir.

Asansör kabininde pil patlamasına sebep olan faktörlerin teknik ayrıntıları inceledik.. Olay zincirini özetleyeyim.

Asansörde Akü Patlaması Senaryosunun Olay Zinciri

Lityum-iyon pil, kullanıcı ile asansöre girer.
Kabin hareket ederken titreşim ve sürtünme ile elektrostatik yük artan bir şekilde biriktirir.
Faraday kafesi etkisiyle bu yük boşaltılamaz.
Pilin iç sıcaklığı artar (Q = I²Rt).
Elektrolit gazları salınır (dimetil karbonat vs.).
Elektrostatik boşalma ile kıvılcım oluşur (E > MIE).
Gazlar alev alır → patlama veya yangın.

Klasik bir son ile yazımızı bitirelim…

Asansörde Akü Patlamasını Önlemek

Asansör kabininde meydana gelebilecek akü veya pil kaynaklı yangın ve patlamalar; fiziksel, kimyasal ve elektromanyetik faktörlerin kesişimi sonucu oluşur. Bu nedenle hem tasarım aşamasında hem de kullanım sırasında çok yönlü önlemler alınması zorunludur.

Asansör kabinine büyük akü veya enerji depolama cihazı ile girilmemelidir.
Akü veya pil içeren cihazların asansöre alınması zorunlu ise;
- Termal stabilitesi kontrol edilmeli
- Yalnızca sertifikalı ürünler kullanılmalı
- Taşıma sırasında sabit voltaj sınırlayıcı sistemler tercih edilmeli
- Taşınması sırasında muhafaza kutuları (EMI/RFI korumalı) kullanılmalıdır.
Taşınan akü/pil sıcaklık ve voltaj gözlem sistemleri ile izlenmeli, belirlenen eşik değerler aşılırsa kullanıcıya uyarı verilerek kabin çalışması durdurulmalıdır.
Elektrostatik deşarj (ESD) bileklikleri, ayakkabıları veya antistatik paspaslar kullanılmalı ve zemin iletkenliği sağlanmalıdır.
Asansör içi topraklama çözümleri (örneğin karbon film kaplama) düşünülmelidir.
Ortam içi sensörlerle H₂, CO, metan gibi organik buhar düzeyi izlenmelidir.
Asansör kabinleri, havalandırma ve gaz algılama sistemleri ile donatılmalı; özellikle hidrojen veya uçucu organik bileşik (VOC) dedektörleri entegre edilmelidir.
Yangın söndürme sistemleri ve duman sensörleri, asansör kabinlerinde özellikle pil kaynaklı yangınları algılayacak hassasiyette seçilmelidir.
Kuru hava şartlarında, kullanıcılar sentetik kıyafetler giymemeli ve kabine girmeden önce metal bir yüzeye dokunarak elektrostatik boşalımı sağlamalıdır.

Faraday kafesi etkisi, dış etkilere karşı koruma sağlarken, iç ortamda elektrostatik yük birikimini artırarak, enerji depolama cihazlarının fiziksel ve kimyasal dengesini bozabilir. Bu da özellikle yanıcı gaz oluşumu ve kıvılcım kaynaklı patlama risklerini artırır.

Bu nedenle asansörlerde akü ve benzeri cihazların taşınması, yangın güvenliği açısından ciddi şekilde yönetilmelidir.

Fiziksel (yük boşalması ve rezonans), kimyasal (gaz çıkışı ve tutuşabilirlik) ve mühendislik (havalandırma, EMC uyumu) perspektifleri bir arada değerlendirilerek, asansör kabinlerinin tasarımı ve kullanımı yeniden yapılandırılmalıdır.

Bu bağlamda sadece üretici değil, kullanıcı, bina yöneticisi ve mühendislik firmaları da sorumluluk almalıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Patlama havalandırmalı aşırı basınç yapıları ve lityum iyon pillerin tehlikeleri, enerji depolama sistemi konteynerinin çoklu havalandırmaları tarafından oluşturulan termal kaçak gaz https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2352152X24027592

⭐️⭐️ Lityum iyon pil yangınlarından kaynaklanan toksik florür gazı emisyonları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5577247/

⭐️⭐️ Pil Test Tesisindeki Patlama Test Odasında Lityum İyon Pil Yangınına İlişkin Maruziyet Değerlendirme Çalışması https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2093791123000793

⭐️⭐️ Termal Kaçak Yaşayan Lityum-İyon Pillerden Kaynaklanan Gaz Emisyonlarının Bileşimi ve Patlayıcılığı https://www.mdpi.com/2313-0105/9/6/300

⭐️⭐️ Lityum iyon pil enerji depolama sistemleri (BESS) tehlikeleri https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S095042302200208X

⭐️⭐️ Termal kaçak sırasında lityum iyon pillerin operasyon sırasında yüksek hızlı tomografisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25919582/

⭐️⭐️ Kojenerasyon varlığında çoklu enerjili sıvı hava enerjisi depolama (LAES) sisteminin çevresel performansı – Lityum iyon (Li-ion) pil ile yaşam döngüsü değerlendirmesine dayalı karşılaştırma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39469678/

⭐️⭐️ Lityum iyon piller için poli(iyonik sıvı) bazlı tek lityum iyon polimer elektrolitler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30015349/

⭐️⭐️ Lityum iyon piller için metal madenciliğinin mesleki, çevresel ve toksikolojik sağlık riskleri: Pubmed veritabanının anlatımlı bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11348589/

⭐️⭐️ Lityum zehirlenmesinin klinik özellikleri ve yönetimi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3285125/

⭐️⭐️ Sürekli salımlı lityum preparatlarında aşırı doz https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0924933899807378

⭐️⭐️ Lityum iyon pil güvenliği için malzemeler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29942858/

⭐️⭐️ Lityum Toksisitesi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499992/

⭐️⭐️ Yanıklar: Sınıflandırma, Patofizyoloji ve Tedavi: Bir İnceleme https://www.mdpi.com/1422-0067/24/4/3749

⭐️⭐️ Yangın Ölümleri Kılığına Giren Cinayetler https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10417010/

⭐️⭐️ Yanığa bağlı ölümlerde antemortem klinik tanılar ve postmortem bulguların karşılaştırması https://tjtes.org/tr/jvi.aspx?pdir=travma&plng=tur&un=UTD-36604

⭐️⭐️ Büyük Yanık Yaralanması Sonrası Metabolik Değişiklikler: Sonuç Nasıl İyileştirilir https://link.springer.com/chapter/10.1007/0-387-35096-9_48

⭐️⭐️ Yanmış insan kalıntılarının güvenilir genetik tanımlaması https://www.researchgate.net/publication/46218878_Reliable_genetic_identification_of_burnt_human_remains

⭐️⭐️ Nijerya’da Yanıklar: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3188264/

⭐️⭐️ Tehlikeye Doğru Sürüş: Elektrikli Bisikletler (E-Bisikletler) ve Elektrikli Scooter’lar (E-Scooter’lar) Dahil Kişisel Hareketlilik Cihazlarıyla İlişkili Yanıkların Kapsamlı Bir İncelemesi https://academic.oup.com/jbcr/article/45/5/1154/7693898?login=false

Makalede vakaların birbiri ile karşılaştırıldığı tabloyu aşağıda görebilirsiniz.

Kişisel Hareketlilik Cihazıyla İlişkili Yanıkların Demografisi ve Yanık Özellikleri. * n = 1 olduğunda ortalama değer, **Varsayılan değer

Parametre	Singapurlu kohort ( n = 30)	İsrail kohortu ( n = 9)	Pekin kohortu ( n = 82)	Şanghay kohortu ( n = 63)	Fransız vaka raporu ( n = 1)
Seks
Erkek	24 (80%)	8 (88,9%)	64 (78%)	44 (70%)	1 (100%)
Dişi	6 (20%)	9 (10,1%)	18 (22%)	19 (30%)	0
Kabul sırasındaki ortalama yaş (yıl)	26,3 (SD = 19,4)	37,8 (SD = 13,7)	3,5 (SD = 2,5)	38.1 (SD = 2.0)	50*
Yanma mekanizması
Pil patlaması	30 (100%)	9 (100%)	0	0	1 (100%)
Pil şarj cihazı patlaması	0	0	0	63 (100%)**	0
Pilin kısa devre yapması	0	0	82 (%100)	0	0
Yanık derinliği
Cilt yanığı yok	8 (26,7%)	0	0	Bilinmeyen	0
Birinci derece	9 (30%)	1 (11,1%)	82 (%100)	Bilinmeyen	0
İkinci derece	9 (30%)	5 (55,6%)	0	Bilinmeyen	0
Üçüncü derece	4 (13,3%)	3 (33,3%)	0	Bilinmeyen	1 (100%)
Yanık yeri
Üst uzuvlar	Bilinmeyen	7 (77,8%)	77 (93,9%)	Bilinmeyen	1 (100%)
Alt ekstremiteler	Bilinmeyen	8 (88,9%)	0	Bilinmeyen	1 (100%)
Yüz/boyun	Bilinmeyen	5 (55,6%)	0	Bilinmeyen	0
Göğüs/karın/sırt	Bilinmeyen	5 (55,6%)	5 (6,1%)	Bilinmeyen	0
İnhalasyon hasarının varlığı	22 (%73,3)	3 (33,3%)	0**	49 (78%)	0
Dahil olan PMD’ler
E-bisikletler	0	Bilinmeyen	54 (65,9%)	0	0
E-Scooter’lar	%90	Bilinmeyen	0	0	1 (100%)
Bağımsız PMD pilleri	%10	Bilinmeyen	28 (34,1%)	0	0
PMD akü şarj cihazları	0	Bilinmeyen	0	63 (100%)
Ortalama TBSA (%)	14,5 (SD = 22,3)	27,5 (SD = 19,6)	<1 (SD mevcut değil)	26,4 (SD = 3,5)	22*
Ortalama hastanede kalış süresi (gün)	17.7 (SD mevcut değil)	34,3 (SD = 5,24)	0	24.0 (SD = 3.0)	40*
Yönetmek
Cerrahi	12 (40%)	7 (77,8%)	0	42 (%67)	1 (100%)
Tutucu	18 (60%)	2 (22,2%)	82 (%100)	21 (33%)	0
Ölüm oranı	3 (10%)	0	0	7 (11%)	0

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni8 Mayıs 2025

7 Mayıs 2025

Safranla Depresyon Tedavisi

Safran (Crocus sativus L.), tarih boyunca sadece bir baharat olarak değil, aynı zamanda tıbbi özellikleri nedeniyle de yüzyıllardır Fars, Hint ve Akdeniz tıbbında kullanılmış çok değerli bir bitkidir.

Özellikle içeriğindeki biyoaktif bileşenler

Krosin
Safranal
Picrocrocin

sayesinde safran; antidepresan, antianksiyete, antioksidan ve nöroprotektif özellikler göstermektedir. Bunlar kan-beyin bariyerini geçen güçlü nöroaktif maddelerdir.

Bu özellikleri ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), depresyon ve anksiyete gibi nöropsikiyatrik hastalıkları tedavi edici etkileri ile safran çok önemlidir.

Safran

Safran (Crocus sativus L.), Bitkinin stigma kısmından elde edilen safran, biyolojik olarak aktif birçok bileşen içerir. Bunların en önemlileri

Krosin (Crocin)

Özellikleri: Karotenoid türevi, suda çözünebilir.
Faydaları:
- Antidepresan
- Antioksidan
- Nöroprotektif
- Antienflamatuvar
- Görme sağlığını destekleyici
Safranın sarı rengini verir.

Safranal

Özellikleri: Uçucu bileşik, monoterpen aldehit.
Faydaları:
- Karakteristik kokudan sorumlu
- Antidepresan ve anksiyolitik etki
- Antikonvülsan (epilepsiye karşı)
- Hafıza güçlendirici

Pikrokrosin (Picrocrocin)

Özellikleri: Glikozid yapı, acı tadı verir.
Faydaları:
- Safranalın biyokimyasal öncüsüdür.
- Sindirimi destekleyici etkisi vardır.
- Antioksidan ve antikanser etkileri gösterilmiştir.

Kaempferol

Özellikleri: Flavonoid grubundan bir antioksidan.
Faydaları:
- Kanser karşıtı
- Kalp sağlığına destek
- Anti-inflamatuvar ve anti-aging etkili

Karotenoidler (alfa-, beta-karoten)

Faydaları:
- Göz sağlığını korur
- Antioksidan kapasiteyi artırır
- Bağışıklık sistemini güçlendirir

Volatil Yağlar ve Esterler

Safranın aromasında rol oynayan çeşitli bileşikler içerir.
Bazı bileşenler merkezi sinir sistemi üzerinde hafif yatıştırıcı etki gösterebilir.

Bu bileşenler, merkezi sinir sisteminde serotonin düzeylerini düzenleme, oksidatif stresi azaltma, nöroinflamasyonu baskılama gibi çeşitli yollarla etki gösterir.

Araştırmalarda, safranın nöropsikiyatrik bozukluklarda tedavi edici potansiyele sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Depresyonun Nörobiyolojik Temelleri

Depresyon, bireyin duygu durumunda, düşünce süreçlerinde ve davranışlarında belirgin bir bozulmaya neden olan yaygın ve karmaşık bir psikiyatrik bozukluktur.

Majör Depresif Bozukluk (MDB) olarak tanımlanan klinik depresyon,

En az iki hafta süren
Gün boyu süren depresif duygu durumu
İlgi kaybı, yorgunluk
Umutsuzluk
İştah düzensizlikleri
Uyku düzensizlikleri gibi semptomlarla karakterizedir.

Nörobiyolojik düzeyde depresyon, merkezi sinir sisteminde birçok sistemin dengesizliğini içerir.

Depresyonun sebebi olarak monoamin hipotezi; serotonin (5-HT), norepinefrin (NE) ve dopamin (DA) düzeylerindeki düşüşü öne sürer.

Lakin son yıllarda yapılan araştırmalar depresyonun sadece monoamin hipotezi ile açıklanamayacağını, aynı zamanda hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) aksının hiperaktivasyonu, nöroinflamasyon, beyin türevi nörotrofik faktör (BDNF) düzeylerinin azalması ve nöroplastisite kaybının da önemli rol oynadığını gösterilmiştir.

Safran dan Antidepresan Olur mu?

Safran çoğu insanın bilmediği doğanın SSRI‘ıdır.

Serotonin Geri Alım İnhibisyonu: Safranal ve krosin, sinaptik aralıkta serotonin düzeyini artırarak klasik antidepresan ilaçlara benzer bir etki oluştururlar.

HPA Aksının Regülasyonu: Safran, stres yanıtını düzenleyen kortizol salınımını azaltarak HPA aksının normal işleyişini destekler.

Antioksidan ve Antienflamatuvar Etki: Krosin, serbest radikalleri nötralize ederek hücresel oksidatif stresi azaltır; inflamatuvar sitokinlerin üretimini baskılar.

BDNF Seviyelerinin Artırılması: Krosin, beyindeki BDNF düzeylerini artırarak sinaptik plastisite ve nöronal yenilenmeyi destekler.

NMDA Reseptör Modülasyonu: Safranın glutamat sistemine etkisi, aşırı eksitotoksisiteyi azaltarak depresif semptomları hafifletebilir.

Safran Neden Birçok Beyin Sorununa İyi Geliyor?

İlaçlara benzer şekilde serotonin, dopamin ve norepinefrin seviyelerini artırır. Lakin aynı zamanda güçlü bir iltihap giderici ve antioksidandır, nöroinflamasyonu azaltır. Ve HPA ekseni aracılığıyla stres tepkinizi düzenler.

Safranın libido artırıcı etkisi ve enerji düzeyini destekleyici özellikleri de bireyin yaşam kalitesine katkı sağlar.

2019 yılında yapılan bir klinik araştırma, safranın çocuklarda DEHB semptomlarını azaltmada RİTALİN kadar etkili olduğunu gösterdiğinde tıp camiasını şaşkına çevirdi. Dikkat, hiperaktivite ve dürtüsellikte aynı iyileşmeler. Birçok ebeveynin korktuğu uyarıcı yan etkiler olmadan.

Bir başka çalışmada; stres ve kaygı bozukluğu olan yetişkinlerde, 4 hafta boyunca standart safran (28 mg/gün) takviyesi, plaseboya kıyasla olumsuz ruh hali ve kaygıda belirgin azalmalara yol açtı. Sosyal işlevselliği iyileştirdiler ve yan etki olmaksızın stresi azalttılar.

Uykusuzluk çekiyorsanız safran serotonin ve melatonin seviyelerini düzenler.

Klinik deneyler şunu gösteriyor:

Daha hızlı uykuya dalmanıza yardımcı olur
Daha uzun süre uyumanızı sağlar
Kendinizi daha dinlenmiş hissetmenizi sağlar

Safran, olumlu duygu durumunu destekleyen nörotransmiter sistemlerini (özellikle serotonin ve dopamin) etkileyerek, bireyin motivasyon, konsantrasyon ve sosyal etkileşim düzeylerini artırabilir. Bu özellikleri ile safran, yalnızca bir depresyon tedavisi değil, aynı zamanda duygu durum dengeleyici ve yaşam kalitesini destekleyici bir adaptogen olarak da değerlendirilmektedir.

Safranı Nasıl Kullanalım?

Araştırmalarda safran ekstresinin 30 mg/gün dozunda (günde 2 defa 15 mg) 6-8 hafta süreyle kullanılması, hafif ve orta dereceli depresyon tedavisinde etkili bulunmuştur. Bu etkilerinin yanı sıra ilaçların yaptığı cinsel işlev bozukluğu, kilo alımı, duygusal körelme yapmamaktadır.

Tabi ki baharatların en pahallısı olan safranın bu miktarlarda kullanabilmek için gerekli masrafın altından kalkmak da oldukça zor.

Kullanımı genellikle oral kapsül ya da safran tozu şeklindedir.

Çay olarak tüketimi de mümkündür ancak standardize doz sağlanması açısından ekstrakt formu tercih edilmektedir.

Safranın klinik kullanımı genel olarak güvenli kabul edilse de, bazı durumlarda dikkatli olunması gerekir. Safran günlük 5 gram ve üzeri toksik – zehirli etki oluşturabilir. 20 gramın üzeri ölümcül olabilir.

Safranın Yan Etkileri

Ağız kuruluğu
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Mide rahatsızlıkları
İştah değişiklikleri
Alerjik reaksiyonlar nadir görülmekle birlikte bildirilmiştir.

Hamilelikte yüksek dozda safran kullanımı uterus kasılmalarını artırabileceği için önerilmez. Aynı şekilde, bipolar bozukluğu olan bireylerde safran, mani belirtilerini tetikleyebilir. Safranın antikoagülan ilaçlarla etkileşime girebileceği de bildirilmiştir; bu nedenle düzenli ilaç kullanan bireyler mutlaka sağlık profesyoneline danışmalıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Safran, doğal yapısı ve biyoaktif bileşenleri sayesinde psikiyatrik bozukluklarda dikkat çekici faydalar sunmaktadır. Klinik veriler, hem etkili hem de güvenli bir alternatif veya tamamlayıcı tedavi seçeneği olduğunu göstermektedir. Lakin daha geniş örneklemli, uzun vadeli ve çift kör çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Geleneksel tıptaki kullanımı modern bilimle desteklenmekte ve geleceğin psikofarmakolojik ajanları arasında yer alma potansiyeli taşımaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Tedavisinde Crocus sativus L. ve Metilfenidat: Rastgele, Çift Kör Pilot Çalışma https://www.researchgate.net/publication/331028002_Crocus_sativus_L_Versus_Methylphenidate_in_Treatment_of_Children_with_Attention-DeficitHyperactivity_Disorder_A_Randomized_Double-Blind_Pilot_Study

⭐️⭐️ Kaygı, Depresyon veya Stres Tedavisinde Kullanılan Tıbbi Bitkiler: Bir Güncelleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9500625/

⭐️⭐️ Safran (Crocus sativus L.): Sağlık ve Nöropsikiyatrik ve Yaşa Bağlı Hastalıkların Tedavisi İçin Bir Besin Kaynağı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35276955/

⭐️⭐️ Crocus sativus (safran) ve bileşenlerinin sinir sistemi üzerindeki etkileri: Bir inceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26468457/

⭐️⭐️ Hafif ila Orta Şiddette Depresyon Tedavisinde Safranın Etkinliği: Bir Meta-analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30036891/

⭐️⭐️ Safran (Crocus sativus L.) ve sağlık sonuçları: meta-analizlerin meta-araştırma incelemesi ve bir kanıt haritalama çalışması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34419735/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni7 Mayıs 2025

6 Mayıs 2025

Can Çekişen Karaciğer ve Böbrekleriniz

İnsan vücudu, doğanın sunduğu en kusursuz sistemlerden biridir.

Her hücre, her organ, her sistem olağanüstü bir uyum içerisinde çalışır. Lakin bu mükemmel yapının en büyük düşmanı ne toksik – zararlı kimyasallar, ne bulaşıcı hastalıklar, ne de genetik kusurlar değildir.

Karaciğer ve böbrekler, vücudun en hayati görevlerini üstlenen organlardandır.

Karaciğer; toksinleri arındıran, metabolizmayı düzenleyen, hormonları işleyen ve bağışıklık sistemine katkı sağlayan dev bir kimya laboratuvarıdır.

Böbrekler ise vücuttaki atıkları süzen, su-elektrolit dengesini koruyan ve kan basıncını düzenleyen hayati süzgeçlerdir.

Lakin sağlıksız beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı, sigara, aşırı ilaç tüketimi, hareketsiz yaşam tarzı ve stres gibi faktörler bu organları yavaş yavaş çökertir.

Vücudun en büyük düşmanı, insanın kendi hatalı tercihleridir.

Karaciğerin Sessiz İsyanı

Karaciğer, yaklaşık 500’den fazla hayati görevi yerine getirir. Diğer bir çok orandan farklı olarak dikkat çekici özelliği uzun süre sessiz kalabilmesidir. Yani karaciğer hasar gördüğünde çoğu zaman ani – hızlı belirti vermez. Karaciğerin reaksiyon – tepki vermesinin geç olması sebebi ile fark edilene kadar geri dönüşümü mümkün olmayan hasarların olma olasılığı yüksektir.

Peki insan karaciğerine nasıl zarar verir?

Biraz ayrıntılandıralım…

Alkol – Kimyasal Katil

Karaciğerin baş düşmanı Alkol’ dür. Karaciğerde parçalanan alkol, asetaldehit adı verilen toksik bir maddeye dönüşür. Asetaldehit karaciğer hücrelerine zarar verir, iltihaplanmaya neden olur ve zamanla siroza kadar giden yıkıcı bir süreci başlatır.

Sağlıksız Beslenme – Yağların Sessiz Tuzağı

Yüksek kalorili, şekerli ve işlenmiş gıdalar karaciğerde yağlı karaciğer hastalığı’ adı verillen yağ birikimine ve biriken yağlar da zamanla hücre ölümüne ve iltihaplanmaya neden olur. Alkol bağlı olmayan siroz sebeplerinden biridir.

İlaç Kullanımı – Gereksiz Yük

Ağrı kesiciler, antibiyotikler başta olmak üzere hemen hemen tüm ilaçlar karaciğerin detoksifikasyon kapasitesini zorlar. Özellikle parasetamol gibi yaygın kullanılan. bazı ilaçlar yüksek dozda veya uzun süreli çok sık kullanıldığında karaciğer yetmezliğine kadar gidebilen hücresel hasarlara neden olur.

Toksinler ve Çevresel Kirlilik

Zehirli mantarlar, pestisitler, ağır metaller ve endüstriyel kimyasallar da karaciğeri olumsuz etkileyen diğer faktörler arasındadır. Özellikle karaciğerin işleyebileceği (detoksifiye edebileceği) sınırların üzerine çıkarak hücrelerin ölümüne sebep olur.

Böbreklerin Sessiz Tükenişi

Böbrekler de karaciğer gibi sessiz çalışan bir organ olup bozulma – hastalanma süresi de sessiz olması sebebi ile hastalığın son evresine kadar verdiği hafif belirtilerin fark edilmesi zordur.

Aşırı Tuz ve Şeker Tüketimi

Günümüz beslenme alışkanlığında önemli yer tutan işlenmiş gıdalar, böbreklerin hem yapısal hem de fonksiyonel bozulmasına yoL açmaktadır. Özellikle aşırı tuz tüketimi böbreklerdeki glomerüllerde yapısal bozulma yaparken, kan şekerindeki yükselmeler ilk olarak insülin direncine zaman içerisinde de diyabete yol açarak böbrek fonksiyonlarının bozulmasına yo açar.

Sıvı Yetersizliği

Günlük su tüketimi azaldığında, böbrekler en önemli işlevi olan atıkları süzme – görevini yeterince yeterince yerine getiremez. Bu süreç ilk olarak kristalleşmeye sonra böbrek taşlarına, zaman uzadıkça böbrek yetmezliğine kadar gidebilir.

Ağır Metaller ve Kimyasallar

Kurşun (Pb), Cıva (Hg), Arsenik (As), Kadmiyum (Cd), Alüminyum (Al), Nikel (Ni) gibi ağır metaller böbrek hücrelerine doğrudan zarar verir. Bu maddeler uzun vadede böbrek fonksiyonlarını geri döndürülemez şekilde bozar.

Yüksek Proteinli Diyetler

Aşırı hayvansal protein alımı ile protein metabolizması ile oluşan üre gibi maddelerin atılımı böbrekleri zorlar, Özellikle kronik böbrek hastalığı riski olan bireylerde böbreklere ekstra yük bindirir.

Hatalı Tercihlerin Anatomisi

Anlık zevkler ve zaaflar insanlığın belkide en büyük sorunu. Sonuçlarını düşünmeden yapılan tercihlerin yol açtığı ve uzun vadede ortaya çıkan sağlık sorunları büyük bir problem.

Alkol alırken, fast-food gıdaların, paketli ürünlerin tüketimi sigara içiminde ve benzeri bir çok hatalı tercihin sonucu olarak vücudunuzda geleceğe yönelik birikimli zararlar oluşmakta.

Ayrıca;

Kronik stres, karaciğerin inflamatuar yanıtını artırırken, böbreklerin de kortizol dengesini bozar.
Uykusuzluk: Onarım ve dinlenme süreci olan uykunun süresinin. yetersiz olması yada kalitesinin düşmesi karaciğerde glikojen depolamasını ve böbreklerde filtrasyon oranını olumsuz etkiler.
Fiziksel aktivite eksikliği, karaciğerde yağlanma ve insülin direncini artırırken, böbrek kan akışını azaltarak vücudun yükünü arttır.

Organların İsyanı – Belirti Vermeye Başladıklarında Çok Geç Olabilir

Karaciğer ve böbrek hasarları başlangıçta belirtiler vermese de bir noktadan sinyaller başlar

Ciltte sararma (karaciğer)
Kaşıntı, mide bulantısı, koyu renkli idrar (karaciğer)
Sürekli yorgunluk, kas krampları, ödem (böbrek)
İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma (böbrek)

Bu belirtiler ortaya çıktığında, organ hasarı çoğunlukla ilerlemiş olur. Geri dönüş çok zordur ve çoğu zaman diyaliz ya da organ nakline giden sürece girilmiş olur.

Kurtuluş Var mı? Evet, Ama Zamanında

Karaciğer, yenilenme kapasitesi en yüksek organlardan biridir. Erken dönemde yapılan yaşam tarzı değişiklikleriyle karaciğer fonksiyonları büyük ölçüde geri kazanılabilir.

Böbreklerde ise hasarın boyutuna göre bazı fonksiyonlar korunabilir.

Su tüketimini artırmak
Sebze-meyve ağırlıklı beslenmek
Alkol, sigara ve aşırı ilaçtan uzak durmak
Düzenli egzersiz yapmak
Yıllık kan ve idrar testleriyle organ sağlığını kontrol ettirmek

“Can çekişen karaciğer ve böbrekleriniz”, sadece bir mecaz değil, insan bedeninin gerçekten yaşadığı biyolojik bir trajedidir.

‘‘Damlaya damlaya göl olur” sözü karaciğer ve böbrek hastalıklarının gelişimi için ideal bir betimlemedir. Sağlık, kaybedilmeden kıymeti anlaşılmayan bir hazinedir. Ve bu hazinenin bekçileri olan karaciğer ve böbrekleri, ancak doğru tercihlerle koruyabilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Alkol Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığı ve Kronik Böbrek Hastalığı: Epidemiyoloji, Patogenez ve Klinik ve Araştırma Sonuçları https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36362108/

⭐️⭐️ Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD), kronik böbrek hastalığı (KBH) insidansının artmasıyla ilişkilidir https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37062837/

⭐️⭐️ Böbrek fonksiyonu, per- ve poli-floroalkil maddelerin (PFAS) ve ağır metallerin hepatik fibroz riskiyle ilişkisini düzenler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39357638/

⭐️⭐️ ABD nüfusunda düşük seviyelerde ağır metallere maruz kalma ve kronik böbrek hastalığı: Kesitsel bir çalışma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38625896/

⭐️⭐️ Çocukluk çağı obezitesini etkileyen faktörler – Almanya’da nüfus çapında bir izleme sisteminin kurulması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37152086/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37152086/

⭐️⭐️ Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı kronik böbrek hastalığı riskinin artmasıyla ilişkilidir https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34249302/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni6 Mayıs 2025