19 Temmuz 2025

Yangın Kapılarında Ülkelere Göre Standart Farklılıkları ve İSG Açısından Teknik Değerlendirme

Yangın güvenliği, yalnızca yapı güvenliğiyle sınırlı olmayan; aynı zamanda yaşam güvenliği, iş sağlığı ve iş sürekliliği açısından kritik bir bileşen olarak değerlendirilmelidir. Bu bağlamda, yangın kapıları gibi pasif yangın önlemleri, can ve mal güvenliğini doğrudan etkileyen, teknik şartnamelerle uyumlu olarak tasarlanması ve uygulanması gereken temel yapılardır.

Türkiye’de 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı olarak yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik gibi düzenlemeler, işyerlerinde yangın riskine karşı koruyucu önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, TS EN 1634-1, TS EN 13501-2 ve TS 12655 standartları, Türkiye’de yangın kapısı üretimi, test edilmesi ve kullanımına ilişkin teknik kriterleri tanımlayan temel referans normlardır.

Bu kısa makalede farklı ülkelerdeki yangın kapısı standartlarını karşılaştırmalı olarak ele alarak; Ulusal. mevzuatımızın uluslararası uygulamalarla hangi yönlerden örtüştüğü veya ayrıştığını teknik açıdan değerlendirmeye çalıştım. Aynı zamanda yangın kapılarının seçimi, kurulumu ve denetiminin iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde nasıl ele alınması gerektiğine dair ilgililere – firma yetkililerine bir bakış açısı da sunmaya çalıştım.

🔥 🔥 🔥

Yangın Kapısı Nedir ve Neden Kritik Bir Unsurdur?

Yangın kapısı, yangın durumunda dumanın ve alevin yayılmasını belirli bir süre engellemek için özel olarak tasarlanmış, duman sızdırmazlığı ve ısı dayanımı testlerinden geçmiş, kaçış yollarını güvence altına alan kritik bir güvenlik ekipmanıdır.
İş yerlerinde, özellikle de çok katlı binalarda, fabrikalarda ve kalabalık ofislerde yangın kapıları, çalışanların güvenli tahliyesi için hayati bir bileşendir.

Ancak ülkelere göre yangın kapısı standartları, malzeme kalitesinden montaj tekniğine, test yöntemlerinden sertifikasyon sürecine kadar önemli farklılıklar gösterebilmektedir.

Bu farklar, iş sağlığı ve güvenliği politikalarını doğrudan etkilemektedir.

🌍 🌍 🌍

Ülkelere Göre Yangın Kapısı Standartları – Teknik Kıyaslama

Ülke / BölgeStandart KoduDayanım SüresiTest YöntemiSertifikasyon KurumuÖne Çıkan Unsurlar
Avrupa (EU)EN 1634-1 / EN 13501-230, 60, 90, 120 dkTam duman, alev, sıcaklık testleriCE Sertifikası / Notified BodyDuman sızdırmazlığına özel vurgu yapılır.
ABDNFPA 80 / UL 10C20, 45, 60, 90, 180 dkPozitif basınç altında test edilirUnderwriters Laboratories (UL), IntertekAlev dayanımından çok kaçış süresi ön plandadır.
İngiltereBS 476-2230, 60, 90 dkİngiliz Yangın Tüneli TestiBSI, BRE GlobalHızlı montaj ve tahliye verimliliği önceliklidir.
TürkiyeTS EN 1634-1 / TS 1265530, 60, 90 dkAvrupa ile uyumlu testlerTSE / Akredite KurumlarCE Uyumlu sistemler kullanılmaktadır.
AvustralyaAS 1905.1 / AS 1530.430–240 dkYüksek sıcaklıkta kademeli testlerSAI Global / CSIROYangına maruz kalan tarafın çökme anı analiz edilir.
KanadaCAN/ULC-S10420–180 dkUL benzeri testlerULC StandardsYalıtım özellikleri ön plandadır.

🧯 🧯 🧯

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Standartların Etkileri

✅ Avrupa Standartları (EN 1634-1, EN 13501-2)

Avantaj: Duman sızdırmazlık sınıfları (Sa, S200) ile çalışanların dumandan boğulma riskine karşı korunması ön plandadır. Bu, özellikle ofis yapılarında panik anında yön kaybını azaltır.

İSG Açısından: Dumanın geçişini engelleyen yapı sayesinde, tahliye süresinin uzaması durumunda dahi personel güvenliği sağlanabilir. Yangın tatbikatlarında kaçış rotaları daha etkili olur.

🧯 🧯 🧯

✅ ABD Standartları (NFPA 80 / UL 10C)

Avantaj: Pozitif basınç testi, yangın anında kapının ne kadar iyi sızdırmazlık sağladığını ölçer. Kapıların açılış yönleri, menteşe sistemleri dahil değerlendirilir.

İSG Açısından: Kaçış yollarının sürekliliği ve yönlendirme sistemi ile entegrasyonu yüksek seviyededir. Kritik tesislerde (örneğin petrol rafinerileri) yüksek performanslı tahliye sistemleri desteklenir.

🧯 🧯 🧯

✅ Türkiye’deki Uygulama (TS EN 1634-1 / TSE Uyumlu Sistemler)

Türkiye, Avrupa standardizasyonu ile paralel bir sistem uygulamakla birlikte, uygulayıcı firmaların kalifikasyonu kritik bir farklılık noktasıdır.

İSG Açısından: Teoride CE belgeli ürün kullanılsa da, montaj hataları ve denetim eksiklikleri nedeniyle kapılar işlevsizleşebilir. Bu da çalışanlar için sahte güvenlik hissi yaratabilir.

🧯 🧯 🧯

❗ İleri Seviye Uygulamalar (Avustralya, Kanada)

Bu ülkelerde kapıların çökme süresi, kapı ile duvar birleşim yerlerinin tepkimesi gibi mikro detaylar analiz edilir.

İSG Açısından: Özellikle endüstriyel tesislerde, kimyasal dumanlara karşı yalıtım performansı ön plandadır. Bu, toksik gaz maruziyeti riskini minimize eder.

Yangın Kapısı Bir Yapı Öğesi Değil, Bir Yaşam Hattıdır.

🔍 🔍 🔍

Kritik Farklılıkların Neden Olduğu Riskler ve Örnekler

🧯 🧯 🧯

🔸 Duman Sızdırmazlığı Olmayan Kapılar (ABD’de 20 dk sınıfında yaygın)

Sorun:
Yangın başlamadan önce yayılan duman, tahliye sürecinin baş aktörüdür. Duman sızdırmazlığı olmayan iç kapılar, yangın çıkmadan önce bile dumanın yaşam alanlarına geçmesine sebep olur. Bu durum tahliye gecikmelerine, yön kaybına ve boğulma riskine neden olur.

Mevzuat Notu (NFPA & EN):

  • NFPA 105 ve EN 1634-3, kapılarda duman sızdırmazlığını test eden ve belgeleyen standartlardır.
  • “20 dakikalık yangına dayanımlı” kapılar ABD’de yaygındır ancak yalnızca yangına dayanıklılık, dumanı önleme konusunda yeterli değildir. Duman contası ve uygun kilitlenme mekanizmaları gereklidir.

İSG Açısından Risk:

  • Duman tahliyesi eğitimi olmayan çalışanlar, birkaç dakikada panikle yönünü kaybeder.
  • İlk 5 dakika, duman kaynaklı yaralanmaların ve ölümlerin çoğunun yaşandığı kritik süredir.
  • Hatalı mimari planlamalarda, dumanla dolu koridorlar çıkışı tamamen engeller.

Yorum:
Duman sızdırmazlığı, çoğu zaman yangın kapısı kadar kritik önemdedir. Özellikle ofis katları gibi çoklu geçiş alanlarında, ilk kaçış rotasını güvence altına almazsanız, yangına değil dumana yenilirsiniz. Türkiye’de bu farkındalık oldukça düşüktür.

🔸 Montaj Kalitesi Eksik Kapılar (Türkiye’de sık görülen bir durum)

Sorun:
CE belgeli yangın kapıları, montaj hataları nedeniyle koruma fonksiyonunu kaybedebilir. Genellikle şu hatalar yapılır:

  • Kapı çerçevesi uygun sabitlenmemiştir.
  • Yangın contaları eksiktir ya da yanlış konumlandırılmıştır.
  • Kapının menteşe-pivot montajında deformasyon vardır.

Mevzuat Notu:

  • EN 16034, yangına dayanıklı dış kapılar için performans ve montaj koşullarını düzenler.
  • Kapı, belgeliyse bile montajı sertifikalı kişi veya ekip tarafından yapılmalıdır.
  • Türkiye’de montaj sonrası kontrol ve belgelendirme kültürü çok zayıftır.

İSG Açısından Risk:

  • Duman dedektörü çalışsa da kapı, alevin yayılmasını engelleyemez.
  • Kapıların yıllık kontrol ve bakım kayıtları genellikle tutulmaz (İSG dosyalarında bu eksik görülür).
  • Yangın sırasında çalışanlar, “yangın kapısı olduğu için güvenli” zannettikleri kapının açılmaması ya da işlevsiz kalması nedeniyle büyük tehlikeye girer.

Yorum:
Yangın kapısı, yalnızca “görünüşte” bir kapı değil; doğru monte edilmezse hiçbir anlamı olmayan bir yangın güvenlik sistemidir. CE belgesi varsa da montaj hataları bu belgeyi geçersiz kılar. Özellikle taşeron sisteminin yaygın olduğu küçük ve orta ölçekli sanayi tesislerinde bu durum çok sık yaşanır.

🔸 Küçük Endüstriyel İşletmelerde Yangın Kapısı Yerine Basit Demir Kapı Kullanımı

Sorun:
Endüstriyel atölye, marangozhane, tamirhane gibi küçük işletmelerde yangın çıkış noktalarında EN 1634 onaylı yangın kapısı yerine sıradan demir veya sac kapılar tercih edilir.

Bunlar:

  • Isı karşısında genleşip kilitlenir.
  • Duman ve alevi sızdırır.
  • “Panik bar” (kaçış anında açmayı kolaylaştıran kol sistemi) içermez.

Mevzuat Notu:

  • Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, (Türkiye), toplu kullanım alanları ve sanayi yapılarında yangın çıkış kapılarının EN 1634-1 uyumlu olması gerektiğini belirtir.
  • Panik bar, dışa açılma, dumandan korunma bu yönetmelikte açıkça zorunlu tutulmuştur.

İSG Açısından Risk:

  • Yangın anında çalışan kapıyı açamaz, içeride sıkışır.
  • Psikolojik panik ortamında kaçış rotasının “yanlış kapı” olması ölümlere neden olur.
  • Bu tür kapılar genellikle kilitli veya istif malzemeleriyle kapanmış durumdadır (çoğu denetimde tespit edilir).

Yorum:
Küçük işletmelerde “çıkış kapısı var” algısı, “yangın çıkış kapısı var” algısıyla karıştırılır. Sıradan demir kapılar, yangın kapısı değildir. Özellikle psikolojik panik ve karbondioksit birikimi etkisiyle birlikte bu kapılar birer tuzağa dönüşebilir.

📌 📌 📌
Değerlendirme

🔎 Bu üç durum arasındaki ortak riskler:

  • Yanıltıcı güven hissi: Kapı varsa güvendeyiz algısı.
  • Gizli ihmaller: Bakım, kontrol ve uygunluk belgelerinin eksikliği.
  • İletişim eksikliği: Çalışanlara gerçek yangın davranışı eğitiminin verilmemesi.
  • Yön kaybı ve panik: Yangın planı okunmamış, kapılar tanınmıyor, kaçış bilinmiyor.

🛠️ 🛠️ 🛠️

İş Güvenliği Değerlendirmesi İçin Teknik Tavsiyeler

  1. Yangın Kapısı Seçiminde
    • EN veya UL belgeli olmasına veya ikisini birden karşılayan hibrit ürünleri tercih edin.
    • Sadece kapı değil, kasa, menteşe ve kilit sisteminin de sertifikalı olduğuna dikkat edin.
  2. Montaj ve Uygulamada
    • Sertifikalı montaj firmalarıyla çalışın.
    • Yıllık test ve bakım takvimi oluşturun.
    • Kapıların üzerine yangın dayanım süresi ve sertifika kodu etiketlenmiş olmalı.
  3. Çalışan Farkındalığı Açısından
    • Yangın kapılarının önüne masa, koltuk gibi engeller konulmaması için sürekli uyarı yapın.
    • Kapıların açık tutulmaması için manyetik kilit sistemleri kurun.

Standartlar Hayat Kurtarır, Uygulama Sorumluluktur

Yangın, etkisi itibariyle yalnızca dakikalar içinde büyük can ve mal kayıplarına neden olabilen, çok yönlü ve yıkıcı bir tehlikedir. Bu tehdide karşı pasif güvenlik sistemlerinin —özellikle yangın kapılarının— doğru seçimi, montajı ve sürdürülebilir şekilde denetlenmesi, mevzuatla sınırlı kalmamalı; teknik yeterlilik ve uygulama disipliniyle desteklenmelidir.

Bir Yangın Kapısı, Ya Yaşatır Ya da Geciktirir.

Bu nedenle ülkesel farklılıklar ne olursa olsun, en yüksek standardı uygulamak, İSG’nin omurgasıdır.

Ülkemizde yürürlükte olan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, yangın kapılarına ilişkin temel hükümleri barındırsa da uygulamada görülen hatalar, mevzuata uygun ürünlerin yetkisiz kişilerce monte edilmesi, periyodik kontrollerin yapılmaması ve teknik şartnamelerin sahada karşılık bulmaması gibi sorunlar, iş sağlığı ve güvenliği açısından önemli zafiyetler doğurmaktadır.

Uluslararası standartlarla kıyaslandığında; Ülkemizin teknik altyapısı yeterli olmakla birlikte, uygulamada denetim, belgelendirme ve çalışan farkındalığı açısından gelişime ihtiyaç duyulan alanlar olduğu aşikardır. Bu nedenle, yangın kapılarını yalnızca bir yapı bileşeni değil, bir yaşam koruma mekanizması olarak gören bir anlayışın kurumsallaşması elzemdir.

İş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, teknik personel ve işverenler bu konuda sorumluluk almalı; yasal yükümlülüklerin ötesinde, teknik doğruluk ve insan hayatını önceleyen bir refleksle hareket etmelidir. Unutulmamalıdır ki bir yangın kapısı doğru tasarlandığında hayat kurtarır; ihmal edildiğinde ise tehlikeyi katlar.

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

İlgili Mevzuat Arayanlar Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=200712937&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ National Fire Protection Association (NFPA) https://www.nfpa.org/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği19 Temmuz 2025
18 Temmuz 2025

Türkiye – AB – ABD Mesleki Maruziyet Limitlerinin Kıyaslaması

Kimyasal Maruziyetin Evrensel Dili – TLV, TWA, STEL

Kimyasal maddelere maruziyet, modern endüstriyel üretim süreçlerinin kaçınılmaz bir parçasıdır. Solunan bir buhar, ciltle temas eden bir çözücü ya da gözle fark edilmeyen bir toz tanesi; eğer doğru sınırlar içinde denetlenmezse, çalışan sağlığı üzerinde kalıcı hasarlar bırakabilir. Bu nedenle ülkeler, bilimsel veriler ışığında “ne kadarına, ne kadar süreyle ve hangi sıklıkla maruz kalınabileceğini” belirlemek amacıyla mesleki maruziyet limitleri geliştirmiştir.

Bu bağlamda, TLV (Threshold Limit Value), TWA (Time-Weighted Average) ve STEL (Short-Term Exposure Limit) gibi kavramlar, yalnızca birer teknik terim değil; aynı zamanda insan hayatını güvence altına alan bilimsel eşik değerlerdir. Ancak bu değerlerin yorumlanışı, hesaplanışı ve uygulama biçimi her ülkenin mevzuatına, teknolojik alt yapısına ve iş sağlığı kültürüne göre farklılık gösterebilir.

Mesleki Maruziyet Limitlerinin Üçlü Kıyaslaması: Türkiye – AB – ABD

KriterTürkiyeAvrupa Birliği (AB)Amerika Birleşik Devletleri (ABD)
Yasal Dayanak28733 sayılı “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik”Direktif 98/24/EC (Kimyasal Ajanlar Direktifi) ve 2000/39/EC (İlk Limitler Direktifi)OSHA (Occupational Safety and Health Administration) – 29 CFR 1910.1000
Uygulanan Limit TürleriTWA (zorunlu), STEL (bazı maddeler için), TLV değerleri ACGIH referanslıdır ama bağlayıcı değildir.TWA ve STEL kullanılır, “Binding” ve “Indicative” değerler ayrımı yapılır.PEL (Permissible Exposure Limit), REL (Recommended Exposure Limit – NIOSH), TLV (ACGIH önerisi olarak).
Yasal BağlayıcılıkYönetmelikte verilen değerler bağlayıcıdır. TLV, tavsiye niteliğindedir.Binding (zorunlu) değerler tüm üye devletlerde uygulanmak zorundadır.OSHA PEL değerleri yasal zorunluluktur; TLV ve REL yalnızca öneri niteliğindedir.
Referans KurumlarİSGÜM (İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü), Çalışma ve Sosyal Güvenlik BakanlığıSCOEL (bilimsel komite), Avrupa KomisyonuOSHA (yasal), NIOSH (araştırma), ACGIH. (bilimsel referans)
TWA Süresi8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.8 saat (PEL-TWA), ayrıca bazı maddeler için 10 saatlik REL-TWA tanımları da mevcuttur.
STEL Süresi ve Kullanımı15 dakikalık sınır, sadece bazı maddelerde belirtilmiştir.Genellikle 15 dakika olarak uygulanır, sıkça kullanılır.15 dakikalık kısa süreli limit (STEL) OSHA ’da az yer alır, NIOSH ve ACGIH daha kapsamlı kullanır.
TLV KullanımıYasal değil, ancak İSG uzmanları tarafından teknik referans olarak yaygınca kullanılır.SCOEL değerleri TLV benzeri bilimsel verilerden etkilenir; ACGIH verileri dolaylı etki yapar.ACGIHTLV listesi teknik dünyada çok yaygın; OSHA yalnızca bazı TLV’leri yasal PEL olarak benimser.
Güncelleme SıklığıÇok yavaş – Türkiye’deki maruziyet limitleri 2013 yılında yayımlandı ve az sayıda güncellendi.Periyodik olarak gözden geçirilir, bilimselliği yüksek sistemdir.OSHA limitleri genellikle eskidir (1970’lerden kalma birçok değer hâlâ geçerli). ACGIH her yıl günceller.
Denetim MekanizmasıİSG denetçileri ve müfettişler aracılığıyla uygulanır.AB ülkeleri kendi ulusal otoriteleri ve iş müfettişleriyle kontrol eder.OSHA aracılığıyla doğrudan yaptırım uygulanır.
Uygulama AlanıTüm sektörlerde geçerli. Örnek: boya, solvent, metalurji, petrokimya, laboratuvarlar.Sanayi, sağlık sektörü, gıda üretimi, atık yönetimi vb.Madencilik, sanayi, enerji, tarım ve hatta ofis ortamlarına kadar geniş bir kapsama sahiptir.
Eğitim ve Uygulama BilinciİSG uzmanları ve işyeri hekimlerine yönelik eğitimlerde vurgulanır; ancak sahada uygulama kalitesi değişkendir.Teknik personel genellikle yüksek farkındalığa sahiptir, mevzuat detaylı açıklanır.Mühendisler, teknisyenler ve İSG profesyonelleri için zengin dokümantasyon ve uygulamalı rehberler mevcuttur.
Maruziyet Limitlerinin Etki AlanıTürkiye’de limitler genel sağlık koruması için belirlenir; hassas gruplara özel limitler nadiren tanımlanmıştır.AB limitleri, genetik yatkınlıklar, gebe çalışanlar ve kronik hastalıklar gibi özel durumları da dikkate alabilir.ABD’de hassas popülasyonlara yönelik araştırmalar vardır ancak limitler genelde “ortalama işçi” için belirlenir.
🎯 🎯 🎯

Öne Çıkan Farklılıklar

ÖzellikTürkiyeABABD
Güncelleme sıklığıYavaş (2013 sonrası büyük değişiklik yok)Orta – Bilimsel kurul önerisiyle güncellenirACGIH: Yıllık, OSHA: Çok yavaş
Yasal geçerlilikTWA: Bağlayıcı
STEL: Sınırlı		TWA & STEL: Bağlayıcı veya öneri (duruma göre)PEL: Bağlayıcı
REL & TLV: Öneri
Risk kontrol zinciriKKD ve havalandırma ön plandaİş organizasyonu ve mühendislik önlemleri öncelikliRisk hiyerarşisi katı: Eliminasyon > Substitüsyon > Mühendislik
💡 💡 💡

Sınır Güvence Değil – Maruziyet Limitlerinin Evrensel Sorumluluğu Var

Maruziyet limitleri, yalnızca rakamsal değerler olarak görülmemelidir. Her TLV, TWA ya da STEL; ardında yüzlerce toksikoloji çalışmasının, binlerce iş kazası kaydının, on binlerce işçinin yaşanmış deneyimlerinin damıtılmış halidir. Bu nedenle bu limitlere uymak, sadece yasal bir zorunluluk değil; aynı zamanda etik ve insani bir sorumluluktur.

Türkiye’nin mevcut sistemi, Avrupa Birliği ile büyük ölçüde uyumlu olmakla birlikte, güncelleme sıklığı, bazı maddelerdeki eksik limitler ve uygulama pratiklerinin zayıflığı gibi sorunlarla mücadele etmektedir.

Ülkemiz, genellikle AB mevzuatıyla uyumlu olarak TWA ve STEL değerlerini baz almaktadır. Ancak AB’ye kıyasla güncelleme sıklığı daha düşük ve belirli maddelerde STEL eksikliği gözlenmektedir.

TLV değerleri, İSG profesyonellerinin teknik değerlendirmelerinde sıkça başvurulan kaynaklar arasında yer alır lakin yasal geçerliliği yoktur.

Türkiye’de kimyasal güvenlik eğitimi, sahada uygulama kalitesini artıracak şekilde yeniden yapılandırılmalı; ölçüm ve izleme altyapısı güncellenmelidir.

Öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri örneği, bilimsel üretim kapasitesi ile mevzuat arasında ciddi bir zaman farkı olduğunu, OSHA limitlerinin yıllarca güncellenmeden kaldığını söyleyebiliriz

Bu tablo, bize şunu öğretmektedir: Mesleki maruziyet sınırları, statik ve sabit değil, sürekli yeniden yorumlanması gereken canlı bilgiler bütünüdür. Bu sınırları sadece belgelemek değil, aynı zamanda anlamak, uygulatmak ve denetlemek, yaşamı korumanın bilimsel adımıdır.

İş güvenliği kültürünün derinleştiği bir gelecekte, bu limitlerin yalnızca “kaç ppm tehlikelidir” sorusuna değil; aynı zamanda “bir insanın sağlığı, hangi eşikte bozulur?” sorusuna da yanıt verdiği bilinciyle hareket etmek gerekir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği18 Temmuz 2025
18 Temmuz 2025

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Kullanacakların Fiziksel Sınırlarını Biliyor muyuz?

Yüksekte çalışmalarda kullanılan paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşme durdurma sistemlerinin en kritik bileşenlerinden biridir.

Paraşüt tipi emniyet kemeri (tam vücut emniyet kemeri), kullanıcıyı düşmeye karşı korumak üzere tasarlanmış bir kişisel koruyucu donanımdır. Bu ekipmanın güvenli ve etkili çalışabilmesi için, kullanacak personelin fiziksel özellikleri belirli sınırlar içinde olmalıdır. Çünkü kullanıcıların fiziksel özellikleriyle uyumlu olduğu sürece maksimum koruma sağlayabilir.

Ağırlık sınırları, beden ölçüleri, medikal durumlar ve kas-iskelet sistemi kapasitesi gibi faktörler, kemerin performansını doğrudan etkiler.

Aşağıda, ideal bir paraşüt tipi emniyet kemerini kullanacak personelin fiziksel alt ve üst sınırları detaylandırılmıştır:

✅ ✅ ✅
1. Ağırlık Sınırları

Ağırlık, kemerin taşıma kapasitesi ve enerji emici sistemlerin etkinliği açısından en önemli parametrelerden biridir.

ParametreMinimumMaksimumAçıklama
Kullanıcı Ağırlığı (vücut ağırlığı)45 kg140 kgÇoğu EN 361 ve ANSI Z359 standartlarına sahip kemerler için geçerlidir. Enerji emici sistemler, bu aralıkta optimum çalışır.
Toplam Sistem Ağırlığı (Ekipman dahil)45 kg160 kgKask, el aletleri, yedek ekipmanlar gibi taşınan yüklerin de dahil olduğu toplam yüktür.

🔸 Not: 100 kg üzerindeki kullanıcılar için, özel olarak test edilmiş modeller tercih edilmelidir. Yük arttıkça, enerji emici sistemlerin etkisi azalabilir.

✅ ✅ ✅
2. Boy Aralığı

Emniyet kemerinin omuz, bel ve bacak askıları ayarlanabilir olmalıdır; ancak bazı modeller belirli boy sınırlarıyla üretilir.

ParametreMinimumMaksimumAçıklama
Kullanıcı Boyu150 cm200 cmAyarlanabilir kemerler çoğunlukla bu boy aralığını kapsar. 150 cm altındaki kullanıcılar için çocuk/XS modeller; 190 cm üzeri için özel L/XL/XXL bedenler tercih edilmelidir.

🔸 Boy/kilo dengesizliği varsa (örneğin 150 cm boyda ama 120 kg gibi) kemer mutlaka denetimli olarak denenmeli ve test edilmelidir.

✅ ✅ ✅
3. Bel ve Uyluk Çevresi Sınırları

Vücut çevre ölçüleri, kemerin kullanıcının üzerine düzgün şekilde oturabilmesi açısından kritiktir.

ParametreMinimumMaksimumAçıklama
Bel Çevresi65 cm140 cmEmniyet kemeri bel kısmı çok sıkı ya da gevşek olmamalı. Uzun süreli kullanımlarda konfor için ortalama 70–110 cm idealdir.
Uyluk (Bacak) Çevresi45 cm95 cmBacak askılarının altına dolanabileceği ve güvenli şekilde kapanabileceği genişlik aralığıdır.
✅ ✅ ✅
4. Sağlık ve Fiziksel Yeterlilik

Emniyet kemerini kullanacak personelin sadece fiziksel ölçüleri değil, fizyolojik yeterlilikleri de dikkate alınmalıdır:

  • Omurga, diz, kalça, omuz gibi iskelet sisteminde bozukluk olmamalı.
  • Bilinç bulanıklığı, denge bozukluğu veya panik atak geçmişi olanlar kullanmamalıdır.
  • Kas gücü yetersizliği veya ileri yaş (>65) durumlarında ek değerlendirme yapılmalıdır.
✅ ✅ ✅
5. Özel Kullanım Durumları

Kadın kullanıcılar: Göğüs bölgesi nedeniyle kemerin uygun oturup oturmadığına özel dikkat edilmelidir.

Genç çalışanlar (<18 yaş): Kullanımına yasal ve fiziksel sınırlar çerçevesinde izin verilmeli, kemer uygun şekilde ayarlanmalıdır.

Aşırı terleyen veya aşırı zayıf bireyler: Kemerin kaymaması ve sürtünmeye bağlı cilt lezyonları oluşmaması için ek destek pedleri kullanılabilir.

✅ ✅ ✅
Kullanıcı Fiziksel Sınırları Tablosu
ParametreMinimum SınırMaksimum SınırAçıklama
Vücut Ağırlığı (Kullanıcı)45 kg140 kgEN 361 ve ANSI Z359 standartları kapsamında emniyet kemerlerinin çoğu bu aralığa göre test edilir.
Toplam Sistem Ağırlığı (Ekipman Dahil)45 kg160 kgKask, el aletleri, yük taşıma ekipmanı gibi unsurlar dahil edilmelidir.
Boy (Kullanıcı)150 cm200 cmÇoğu ayarlanabilir emniyet kemeri bu aralıkta kullanıcıyı kapsayacak şekilde üretilmiştir.
Bel Çevresi65 cm140 cmKemerin orta kısmının konforlu ve emniyetli şekilde oturması için ideal aralık.
Uyluk (Bacak) Çevresi45 cm95 cmBacak askılarının düzgün şekilde bağlanabilmesi ve emniyeti sağlaması için gereken aralık.
Yaş (Tavsiye Edilen)18 yaş60–65 yaşFiziksel yeterlilik ve kemer taşıma kabiliyeti göz önünde bulundurulmalıdır.
Fiziksel Sağlık DurumuSağlıklı birey—Omurga/dolaşım/dengenin etkilendiği durumlarda kullanımı sakıncalı olabilir.
Cinsiyet ÖzellikleriKadın/Erkek—Kadın kullanıcılar için göğüs bölgesine göre ayarlanabilir modeller önerilir.
✅ ✅ ✅

Kişi sınır değerlere yakınsa (örneğin 135–140 kg ya da 195–200 cm): Kullanıcı kemeri mutlaka denemeli ve teknik personel gözetiminde uygulamalı test yapılmalıdır.

Yüksek kilolu kullanıcılar için özel modeller: Petzl, 3M, Honeywell gibi üreticiler, 150 kg üzeri kullanıcılar için tasarlanmış özel “yüksek kapasiteli” modeller sunmaktadır.

Farklı beden ölçülerine uygunluk: Kemerde XS, S, M, L, XL, XXL gibi beden seçenekleri olmalı; omuz, bel ve bacak askıları kişiye göre ayarlanabilir yapıda olmalıdır.

Ped takviyeleri ve destekler: Zayıf ve aşırı kilolu kişilerde sürtünme kaynaklı yaralanmaları önlemek için omuz, bel ve bacak bölgelerinde koruyucu pedler kullanılmalıdır.

✅ ✅ ✅

İş güvenliğinde kişisel koruyucu donanımların etkisi, yalnızca standartlara uygunlukla değil, insan ergonomisine ve biyomekanik gerçekliğe uygun kullanımla tamamlanır.

Paraşüt tipi emniyet kemerlerinin fiziksel sınırları ihmal edildiğinde, düşme sonrası travma riskleri artmakta, hatta sistemin işlevi ortadan kalkmaktadır.

Kullanıcı profili sınırdaysa (örneğin 140 kg ya da 2 metre boya yakın), kemer mutlaka denenmeli, mümkünse kullanım öncesi kaldırma testleri yapılmalıdır. Üretici firmanın teknik veri sayfası incelenmeli ve CE belgesi, EN/ANSI uyumluluğu kontrol edilmelidir.

Bu nedenle yalnızca donanım seçimi değil, kullanıcı uygunluğunun teknik kriterlerle değerlendirilmesi de iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ayrılmaz bir parçası olmalıdır.

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)
  • Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
    İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
  • Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
    Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

  • Omuz, bel ve bacak destek noktaları
  • Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
  • Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
  • Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
  • CE işareti ve üretici beyanı
  • Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

  • KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
  • Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
  • Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

  • Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
  • Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
  • Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.
🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği18 Temmuz 2025
16 Temmuz 2025

GHS Sistemiyle Kimyasal Güvenliğe Yolculuk

GHS (Globally Harmonized System) – Küresel Uyumlaştırılmış Sistem

Kimyasalların sınıflandırılması, etiketlenmesi ve güvenlik bilgi formlarının standardize edilmesi, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının temel taşlarından biridir. Bu kapsamda GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals – Kimyasalların Sınıflandırması ve Etiketlenmesine İlişkin Küresel Uyumlaştırılmış Sistem), Birleşmiş Milletler tarafından geliştirilmiş, kimyasal güvenlik bilgilerini evrensel bir standartla sunan bir sistemdir.

Bu yazıda, özellikle Türkiye’deki iş güvenliği uzmanları ve iş yeri hekimlerinin, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sisteminin teknik detaylarını anlaması ve uygulamaya entegre etmesi amacıyla kapsamılı bir açıklama sunulacaktır.

GHS – Küresel Uyumlaştırılmış Sistem Nedir? Amaç ve Kapsam

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS, farklı ülkelerde ve sektörlerde kullanılan çeşitli kimyasal sınıflandırma sistemlerini tek bir çatı altında toplamayı hedefleyen bir sistemdir.

Amaçları şunlardır:

  • Kimyasal tehlikelerin tutarlı bir şekilde iletilmesini sağlamak,
  • İşyerlerinde ve kamu alanlarında maruziyeti azaltmak,
  • Ticareti kolaylaştırmak için standartlaştırılmış bilgiler sunmak.

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS; sınıflandırma kriterleri, tehlike bildirimi için etiketleme kuralları ve güvenlik bilgi formu (GBF/SDS) içeriği düzenlemelerini kapsar.

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS’nin Yapısı ve Bölümleri

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sisteminin teknik yapısı şu üç temel bileşen üzerinden kurulur:

Tehlike Sınıflandırması

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS kapsamında tehlikeler genel olarak üç kategoriye ayrılır:

  • Fiziksel Tehlikeler: Patlayıcılık, alevlenebilirlik, oksitleyicilik, kendiliğinden tepkimeye girme vb.
  • Sağlık Tehlikeleri: Akut toksisite, cilt/göz tahrişi, solunum hassasiyeti, kansorejenite vb.
  • Çevresel Tehlikeler: Sucul ortama akut/kronik toksisite.

Her bir tehlike sınıfı, alt kategorilere ayrılarak (1, 2, 3 vs.) tehlike seviyesi belirlenir. Kategori 1, genellikle en yüksek riski ifade eder.

Etiketleme

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS‘ye göre kimyasal etiketlerde bulunması gereken zorunlu bilgiler:

  • Tehlike piktogramları (simge)
  • Sinyal kelimesi (“Tehlike” veya “Dikkat”)
  • Tehlike ifadeleri (H cümleleri)
  • Önlem ifadeleri (P cümleleri)
  • Ürün tanımlayıcı (kimyasal ad vs.)
  • Tedarikçi bilgileri

Güvenlik Bilgi Formları (GBF / SDS)

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS, Güvenlik bilgi formu (GBF/SDS)‘lerin 16 bölümlü standart bir yapıda sunulmasını önerir:

  1. Madde/Mümessil Tanımı
  2. Tehlike Tanımı
  3. Bileşenler / İçerik
  4. İlk Yardım Tedbirleri
  5. Yangınla Mücadele Tedbirleri
  6. Kaza Sonrası Yayılmayı Kontrol Tedbirleri
  7. Taşıma ve Depolama
  8. Maruziyet Kontrolleri / KKD
  9. Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
  10. Kararlılık ve Tepkime
  11. Toksikolojik Bilgiler
  12. Ekolojik Bilgiler
  13. Bertaraf Bilgileri
  14. Taşıma Bilgileri
  15. Mevzuat Bilgileri
  16. Diğer Bilgiler

Türkiye’de GHS Uygulaması ve Mevzuatlar

Türkiye, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sistemini esas alan düzenlemeleri şu mevzuatlar çerçevesinde yürütlmektedir:

Bu yönetmeliklerde, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sınıflandırma sistemi referans alınmakta, maddelerin etiketi ve güvenlik bilgi formu (GBF/SDS) bilgileri bu yapıya uygun olmalıdır.

Ayrıca, SEVESO III Direktifi kapsamında büyük endüstriyel kazaların önlenmesinde kimyasalların Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS bazlı sınıflandırması esas alınmaktadır.

İş Güvenliği Uzmanları ve İş Yeri Hekimleri İçin GHS’nin Uygulama Kritikleri

İş Güvenliği Uzmanları İçin

  • Kimyasal risk değerlendirme formlarında Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sınıflandırma kodlarını (H/P ifadeleri) doğru yerleştirmek,
  • Etiket kontrollerini yaparken Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS piktogram, sinyal kelimesi ve ifadeleri denetlemek,
  • Yangın, patlama ve KKD seçiminde fiziksel tehlike sınıflandırmasına uygun analiz yapmak.

İş Yeri Hekimleri İçin

  • Kimyasal maruziyetleri tehlike sınıflandırmasına göre belirlemek,
  • Güvenlik bilgi formu (GBF/SDS)‘lerdeki toksikolojik bilgilerden hareketle maruziyet süre ve seviyelerini yorumlamak,
  • KKD ve medikal tarama planlarını Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS tehlike bilgilerine göre planlamak.

GHS ve NFPA Arasındaki Farklılıklar

KriterGHS (Küresel Uyumlaştırılmış Sistem)NFPA 704 (Elmas Sistemi)
AmacıKimyasalların sağlık, fiziksel ve çevresel tehlikelerini küresel ölçekte standartlaştırmakAcil müdahale ekipleri için kimyasalların anlık risklerini hızlıca göstermek
Hedef KullanıcıTüm kullanıcılar: üreticiler, ithalatçılar, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, çalışanlarİtfaiyeciler, ilk müdahale ekipleri, acil durum yöneticileri
Yasal Dayanak (Türkiye)SEA Yönetmeliği (Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması)Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, NFPA kılavuzları
Tehlike Kategorileri16’ya kadar farklı tehlike sınıfı (patlayıcı, oksitleyici, toksik, aşındırıcı, çevresel vb.)3 ana kategori: Sağlık (mavi), Yangın (kırmızı), Reaktivite (sarı)
Sembol/İşaret Formatı9 farklı piktogram (kırmızı çerçeveli beyaz zeminli elmaslar)4 bölmeli renkli elmas
Renk KodlarıRenk kullanılmaz; semboller (piktogramlar) ile ifade edilirMavi (sağlık), Kırmızı (yanıcılık), Sarı (reaktivite), Beyaz (özel tehlikeler)
Derecelendirme Sistemi“Kategori 1” en tehlikeli, artan numarayla tehlike azalır0 (az tehlike) – 4 (çok tehlike) arası puanlama
Bilgi KaynağıGüvenlik Bilgi Formu (SDS), ürün etiketiKimyasal ambalaj üzerindeki elmas işareti
Uluslararası GeçerliliğiBirleşmiş Milletler tarafından oluşturulmuş, 70’ten fazla ülkede uygulanırABD odaklıdır; NFPA tarafından geliştirilmiştir
Yasal Zorunlulukİşyerlerinde kimyasal etiketlemede ve SDS hazırlamada zorunludurGönüllülük esaslıdır; bazı endüstrilerde iç prosedürlerle zorunlu tutulabilir
Çevresel Tehlike BilgisiÇevresel riskler için ayrı piktogram bulunur (örneğin, balık/ağaç simgesi)Çevresel riskler değerlendirilmez
Özel Tehlike BilgisiAyrıntılı ifade edilir (örneğin: kanserojen, solunum duyarlılığı vb.)Beyaz bölmede kısaltmalarla (örnek: OX = oksitleyici, W = su ile tepkime)
Eğitim GereksinimiEtiket okuma, SDS analizi, piktogram yorumlama eğitimleri gerektirirRenk ve rakam sisteminin hızlı anlaşılması için acil ekip eğitimi gerekir
Etki Süresi OdaklılıkUzun vadeli maruziyet ve sağlık riskleri üzerine yoğunlaşırAnlık tehlike, hızlı karar alma ve acil durum tepkisi için uygundur
KapsamHem sağlık hem çevre hem fiziksel tehlikelerSadece fiziksel ve sağlık tehlikeleri (çevresel hariç)
Etiketleme FormatıÜrün etiketinde: sinyal kelimeleri (“Tehlike”, “Dikkat”), tehlike ifadeleri, önlem ifadeleri, piktogramlarKimyasal ambalaj veya tank üzerine yapıştırılan renkli elmas sembolü

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS, kimyasallarla çalışan tüm taraflar için ortak bir dil yaratmakta, bu da iş sağlığı ve güvenliği açısından ciddi bir kazanç sunmaktadır. İş güvenliği uzmanları ve iş yeri hekimleri, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sınıflandırmasına dayalı olarak risk değerlendirmelerinden KKD seçimine, maruziyet izlemelerinden acil durum planlamasına kadar geniş bir alanda daha isabetli kararlar verebilir.

Bu nedenle, her İSG profesyonelinin Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sistemini sadece bir etiketleme formatı olarak değil, yaşam kurtaran bilgilerin kodlandığı bir güvenlik dili olarak görmesi hayati önem taşır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni16 Temmuz 2025
15 Temmuz 2025

İş Yerinde Psikososyal Riskleri Ölçme ve Değerlendirme

Görünmeyen Tehditlerle Yüzleşmek

Modern çalışma yaşamı, fiziksel tehlikeler kadar görünmeyen risklerle de doludur. Günümüz iş yerlerinde çalışanları yalnızca makine gürültüsü, ağır yükler ya da kimyasal maddeler değil; sürekli baskı, rol belirsizlikleri, sosyal çatışmalar ve duygusal tükenmişlik gibi unsurlar da tehdit eder. Bu görünmeyen tehditlere verilen isim ise psikososyal risklerdir.

Bir çalışanın üretkenliği, güvenliği ve genel sağlığı; yalnızca iş tanımına değil, kendini ne kadar değerli hissettiğine, adaletli muamele görüp görmediğine ve iş ortamının sosyal yapısına da doğrudan bağlıdır. Ancak bu tür riskler çoğu zaman sessizdir; fark edilmediklerinde hızla kronikleşir, iş kazalarına, verim kaybına, hatta toplu iş yeri huzursuzluklarına yol açabilir.

Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği alanında artık “ne kadar çalıştığın” değil, “nasıl hissettiğin” de büyük önem taşımaktadır.

Psikososyal riskleri belirlemek için kullanılan araçlar, yalnızca sorunları ölçmekle kalmaz, aynı zamanda bir kurumun “çalışanına verdiği değerin göstergesi” hâline gelir.

Bu yazıda iş yerlerinde psikososyal risklerin tespiti ve yönetimi için kullanılan en etkili yöntemleri başlıkları ve tanımları ile okuyacaksınız. Bu yöntemlerin ayrıntılandırıldığı yazılarımızı da okuyabilirsiniz

İş yerinde psikososyal riskleri ölçmek ve değerlendirmek için en etkili araçlar ve yöntemler şunlardır:

  • Psikososyal Risk Değerlendirme Anketleri ve Ölçekleri
    İş yerindeki psikososyal risk faktörlerini nicel olarak ölçmek için geliştirilmiş standart anketler kullanılır. Örneğin:
    • NHUMAN PSR-Q (Psikososyal Risk Ölçeği): Türkiye normlarına uygun, 17 alt boyut ve 84 maddeden oluşan kapsamlı bir ölçektir. İşin içeriği, organizasyonu, sosyal faktörler, çalışma ortamı ve tehlikeli görevler gibi alanları değerlendirir. Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılmıştır.
    • Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR): İş yükü, kontrol, destek, ilişkiler, rol belirsizliği gibi psikososyal riskleri ölçer ve Türkçe uyarlaması mevcuttur7.
    • HSE Indicator Tool (İş Sağlığı ve Güvenlik Göstergesi Aracı): İşe bağlı stresin potansiyel belirleyicilerini ölçer (talepler, kontrol, destek, ilişkiler, rol, değişim).
  • Görüşmeler ve Odak Grup Çalışmaları
    Çalışanlarla yapılan birebir görüşmeler veya grup tartışmaları, psikososyal risklerin daha derinlemesine anlaşılmasını sağlar. Bu yöntem, anketlerde ortaya çıkmayan sorunların tespiti için önemlidir.
  • Gözlemler
    İş yerindeki çalışma koşulları, sosyal etkileşimler ve davranışların doğrudan gözlemlenmesi, psikososyal risklerin değerlendirilmesinde destekleyici bir yöntemdir.
  • Risk Değerlendirme Formları ve Ön Değerlendirme Araçları
    Organizasyonel yapı, iş yükü, rol belirsizliği gibi risk faktörlerinin hızlıca tespiti için kullanılan ön değerlendirme formları.
  • Psikososyal Risk Yönetim Sistemleri
    İş yerinde psikolojik sağlık ve güvenlik kültürünü geliştirmek için bütüncül yaklaşımlar ve sistematik yönetim modelleri uygulanır. Bu sistemler, ölçme, değerlendirme, müdahale ve izleme süreçlerini kapsar.
  • Uluslararası Standartlar ve Rehberler
    ISO 45003 gibi standartlar, psikososyal risklerin değerlendirilmesi ve yönetimi için çerçeve sağlar. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) rehberleri de yol göstericidir.

Özetle, psikososyal risklerin etkin ölçümü için standardize edilmiş anket ve ölçekler (NHUMAN PSR-Q, KOPSOR vb.), çalışan görüşmeleri, gözlemler ve ön değerlendirme formları bir arada kullanılır.

Bu araçlar, iş yerindeki psikososyal tehlikelerin kapsamlı ve sistematik olarak belirlenmesini, risklerin önceliklendirilmesini ve uygun müdahalelerin planlanmasını sağlar.

Türkiye’de özellikle NHUMAN PSR-Q ölçeği, ulusal normlara uygunluğu ve kapsamlı yapısıyla öne çıkmaktadır.

Güvende Olmak, Yalnızca Fiziksel Değildir

İş kazalarının büyük kısmı, yalnızca teknik eksikliklerden değil, aynı zamanda çalışanların stres altında karar verme becerisinin bozulmasından, tükenmişlikten ve iletişim kopukluklarından kaynaklanır. Bu nedenle iş yerinde güvenliği sağlamak, artık sadece baret ya da çelik burunlu ayakkabı giymekle sınırlı değildir. Gerçek güvenlik, çalışanların kendilerini duygusal olarak güvende, anlaşılmış ve desteklenmiş hissetmesiyle başlar.

NHUMAN PSR-Q, KOPSOR ve HSE Indicator Tool gibi bilimsel geçerliliği olan ölçekler; iş yerinde görünmeyen baskıları, iletişim kopukluklarını, adaletsizlik duygularını ve duygusal yıpranmayı açığa çıkarmak için güçlü araçlardır. Ancak bu araçlar tek başına yeterli değildir. Çalışan görüşmeleri, sahada yapılan gözlemler ve işyeri psikososyal ikliminin bütüncül analizi, bu ölçümleri tamamlamalıdır.

Unutulmamalıdır ki, iyi yönetişim, çalışanların sadece işini değil, duygusunu da yönetebilen kurumlardan çıkar. Bu sebeple, psikososyal risklerin ciddiyetle ele alınması, yalnızca iş sağlığı açısından değil, aynı zamanda kurumsal sürdürülebilirlik açısından da bir zorunluluktur.

İyi analiz edilen bir psikososyal yapı, hem çalışanların yaşam kalitesini artırır hem de iş yerlerini daha verimli, daha sağlıklı ve daha huzurlu alanlara dönüştürür.

Firmanızın Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Var mı?

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sağlık ve Davranış: Biyolojik, Davranışsal ve Toplumsal Etkilerin Etkileşimi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK43750/

⭐️⭐️ Psikososyal riskler ve çalışan sağlığı https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/psychosocial-risks-and-workers-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri İşyerinde Refah ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamikleri Yönetme Stratejileri https://www.researchgate.net/publication/377014012_Calisma_Yasaminda_Esenlik_ve_Psikososyal_Riskler_Degisen_Dinamiklerle_Basa_Cikma_Stratejileri_Well-being_and_Psychosocial_Risks_in_the_Workplace_Strategies_for_Navigating_Changing_Dynamics

⭐️⭐️ İş Stresi Kardiyovasküler Hastalıklar İçin Bir Risk Faktörüdür https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26238744/

⭐️⭐️ İşyerinde psikososyal riskler ve ruh sağlığı https://osha.europa.eu/en/themes/psychosocial-risks-and-mental-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohsacademy/issue/85769/1393212

⭐️⭐️ Fazla Saatlerle Çalışmanın Iş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkileri https://www.proquest.com/openview/29e975929e3587a0d68322e2e822c18e/1?cbl=2026366&diss=y&pq-origsite=gscholar

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni15 Temmuz 2025
14 Temmuz 2025

SCADA ve Komuta Kontrol Odaları İçin İnsan Merkezli Ergonomi Standardı – ISO 11064

ISO 11064, SCADA ve komuta kontrol merkezleri gibi kritik operasyon ortamları için ergonomik tasarımı sistematik biçimde tanımlayan yedi bölümlük uluslararası bir standarttır:

  • ISO 11064‑1: Temel prensipler
  • ISO 11064‑2: Kontrol odası alan düzenlemesi
  • ISO 11064‑3: Odada yerleşim
  • ISO 11064‑4: Çalışma istasyonlarının boyut ve yerleşimi
  • ISO 11064‑5: Görüntüler ve kontroller
  • ISO 11064‑6: Çevresel gereklilikler (aydınlatma, gürültü, sıcaklık vb.)
  • ISO 11064‑7: Değerlendirme ilkeleri

ISO 11064, operatör merkezli bir yaklaşımı zorunlu kılar; kullanıcı katılımı, antropometrik uyum, hata toleransı, iş yükü analizi ve çok disiplinli tasarım süreçleriyle desteklenir .

🔍 🔍 🔍
Standart Kapsamı ve Teknik Detaylar
1. İnsan Merkezli Tasarım (ISO 11064‑1)

Kullanıcılarla doğrudan işbirliği içinde yapılan bir süreç önerir. Görev-analizi, risk değerlendirmesi ve kullanıcı senaryoları netleştirilerek tasarım ortaya konur .

2. Alan Düzeni (ISO 11064‑2 & ‑3)

Kontrol odaları işlevsel bölgelere ayrılır: bireysel istasyonlar, ortak görüntü alanları, destek ve dinlenme alanları. Görsel ve sesli dışpencere ile kişi operasyon alanları dengeye oturtulur .

3. Çalışma İstasyonları (ISO 11064‑4)

Antropometrik dağılımı %5‑95 gözeterek; ekran yüksekliği, klavye mesafesi, diz boşluğu, görsel koni gibi parametreler belirlenir. Yakından çalışma sendromlarını önlemek için görsel alan analizleri yapılır .

4. Görüntü ve Kontrol Düzeni (ISO 11064‑5)

Ekranlar; netlik, kontrast, renk kodi uyumu ile organize edilir. Kontroller, sık erişilen sistem özelliklerine yakın ve farklı kılavuzlarla işaretlenmiş olmalıdır .

5. Çevresel Gereklilikler (ISO 11064‑6)
  • Aydınlatma: 200–500 lux, UGI <19, CRI ≥80
  • Sıcaklık: Kış 20–24 °C; Yaz 23–26 °C; nem %30–70; PMV hedef 0, PPD <10%
  • Havalandırma: ≥29 m³/saat kişi başına; CO₂ ≤ 910 ppm
  • Gürültü: Arkaplan ≤35 dB, maksimum ≤45 dB, alarmlar ≥15 dB farkla duyulur olmalı
  • Titreşim: Kaynaklardan izole edilmeli
  • Estetik: Yansıma ve renk dengesi sağlanmalı, ufak desenli, nötr-tonlu malzemeler tercih edilmeli

6. Değerlendirme (ISO 11064‑7)

Kullanım sonrası operasyonel taksit, gözlem, anket, biyometri veya postür analizleriyle değerlendirme yapılmalı. İyileştirme süreçleri bu verilerle şekillenmelidir .

⚙️ ⚙️ ⚙️
Yönetmelik/Kurumsal Mevzuat Bağlantısı
  • AB ülkelerinde ISO 11064, CE işareti taşıyan donanıma referans olarak yasal dayanak sağlar (Makine Direktifi, İş Sağlığı–Güvenliği Direktifleri).
  • Birleşik Krallık’ta HSE rehberleri tarafından en iyi uygulama olarak tavsiye edilir
  • ABD’de OSHA/ANSI/ISA standartlarıyla (örneğin API RP‑752, RP‑753) benzer insan faktörleri prensipleri benimsenir; ISO 11064, ayrıntılı ergonomik türdeşlik sağlar
📌 📌 📌
Yaşanmış Bir Örnek: Chevron & Shell Şirketleri

Norveç’teki petrol arama kontrol merkezi tasarımı sırasında ISO 11064’ye uygun sanal prototipler üretildi.

  • Antropometrik veriyle %5–95 kullanıcı aralığı çalışıldı.
  • İş istasyonları otomatik değişken yükseklikli, ekranlar ayarlanabilir konsollarla hazırlandı.
  • Aydınlatma / gürültü testlerinde standartlar sağlanınca, operatör yorgunluğu hızla %30 azalırken, sistem müdahale doğruluğu ve tepki süresi %15 iyileşti.
✅ ✅ ✅
ISO Bölümüİçerik Özeti
ISO 11064‑1İnsan merkezli tasarım, kullanıcı katılımı
ISO 11064‑2/3Alan organizasyonu, işlevsel bölge tanımlaması
ISO 11064‑4Antropometrik yerleşim, montaj yüksekliği
ISO 11064‑5Görüntü, ekran ve kontrol tasarımı
ISO 11064‑6Aydınlatma, sıcaklık, gürültü vb. çevresel parametreler
ISO 11064‑7Değerlendirme, iyileştirme süreçleri
✳️ ✳️ ✳️

ISO 11064, kontrol merkezlerinde insan performansını artırmayı ve hata riskini azaltmayı hedefleyen kapsamlı bir ergonomi sistemi sunar. İyi tasarım yalnızca kişi konforu değil, operasyonel güvenlik, sistem dayanıklılığı ve maliyet optimizasyonu açısından da güçlü sonuçlar üretir. Şirketler bu standartla; insan gücünü veriyle, ortamla ve teknikle uyumlu hale getirir, “robotların içindeki insan”ı unutmaz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064-1Temel prensipler https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073090070066056099122102086101113117

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑2: Kontrol odası alan düzenlemesi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/19043/77c46fe6053e43db9cb58fb32e634fe9/ISO-11064-2-2000.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑3: Odada yerleşim http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/19044/1fd554765a994a14b250d6ec153cec73/ISO-11064-3-1999.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑4: Çalışma istasyonlarının boyut ve yerleşimi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/54419/df1b3f6114534de0a19f43598dba2e88/ISO-11064-4-2013.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑5: Görüntüler ve kontroller http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/44691/4001f5cfc9db4fe9884ab6422341a781/ISO-11064-5-2008.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑6: Çevresel gereklilikler (aydınlatma, gürültü, sıcaklık vb.) http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/39713/ac0731b823d446378c46c1c3e29e963d/ISO-11064-6-2005.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑7: Değerlendirme ilkeleri http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/22470/3fd252578510480087147e303fa4c697/ISO-11064-7-2006.pdf

⭐️⭐️ İnsan-Makine Etkileşimi https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/human-machine-interaction

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği14 Temmuz 2025
13 Temmuz 2025

Sıfır Hata Mümkün mü? İşyerlerinde Psikolojik Sınır Gerçeği

“Sıfır Hata” Bir Tehdit mi, Hedef mi?

Günümüz iş dünyasında “Sıfır İnsan Hatası” hedefi, neredeyse kutsal bir mantra hâline gelmiş durumda. Panolarda yazıyor, yöneticilerin ağzından düşmüyor, denetimlerde sıkça dile getiriliyor. Ancak asıl soru şu:
Bu hedefi gerçekten anladık mı? Yoksa yanlış anlayarak çalışanı mı zorluyoruz, sistemi mi kandırıyoruz?

Ne yazık ki pek çok işyerinde, “sıfır hata” hedefi; sıfır tolerans, maksimum baskı ve tam gözetim anlamına geliyor. Bu durum da çalışanlar için bir gelişim rotası değil, bir cezalandırma yoluna dönüşüyor.
“İnsan makine değildir.” cümlesi ise yöneticilerin eğitimlerde kullandığı ama pratiğe asla yansımayan boş bir slogan olarak kalıyor.

Şirket panolarında “Hatasız Gün: 43” yazarken, çalışanların zihinlerinde “Tükeniş Günü: 42” yazıyor olabilir.

İşte bu noktada gözden kaçan en büyük gerçek devreye giriyor:
👉 Her insanın bir psikolojik sınırı vardır.
Yorgunlukla, stresle, kaygıyla, belirsizlikle, iletişim eksikliğiyle bu sınır aşılırsa; hata artık bir “ihmal” değil, “kaçınılmaz bir sonuç” hâline gelir.

Ancak sorun burada bitmiyor.
İşverenler, bazen hatayı sistemsel eksiklerde değil, kişisel zayıflıkta arar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri, sahadaki gerçekleri gözlemlemeden sadece prosedürler üzerinden kararlar alabilir.
Ve çalışanlar, kendi sınırlarını inkâr ederek daha fazlasını yapmaya çalıştıkça, bir gün o sınırın bedensel ya da zihinsel çöküşle sonuçlandığını fark ederler — ama çoğu zaman çok geç olur.


Sıfır hata hedefinin gerçekten ne olduğu, ne olabileceği ve ne olmaması gerektiği, insanın zihinsel kapasitesi ve duygusal dayanıklılığı üzerinden tartışılıyor.
Birilerini suçlamak için değil, sistemi hep birlikte iyileştirmek için…

Çünkü hatasız iş, hatasız insanlarla değil, insanı anlayan sistemlerle mümkün olabilir.

Gelin yanılgılarımıza ayna tutalım…

İşyerlerinde “Sıfır İnsan Hatası” hedefi için bilinmesi gereken ”Psikolojik Sınır” ile başlayalım.

🔍 🔍 🔍

Psikolojik Sınır Nedir?

Psikolojik sınır, bir çalışanın zihinsel ve duygusal kapasitesinin, dikkatinin, yorgunluk toleransının, stres yönetiminin ve motivasyonunun toplamını ifade eder.

Bu sınır:

  • Algılama,
  • Odaklanma,
  • Karar verme yetisi,
  • Risk farkındalığı gibi birçok faktörü kapsar.

Bu sınır aşıldığında, insan hatası yapma ihtimali istatistiksel olarak hızla artar.

🎯 🎯 🎯

Sıfır İnsan Hatası Hedefinde Psikolojik Sınırın Oluşumu

Psikolojik Sınırı Belirleyen Başlıca Etkenler

EtkenlerAçıklama
Zihinsel yükAynı anda çok görev yapma, karmaşık süreçlerle uğraşma
Fiziksel yorgunlukUzun çalışma saatleri, ağır işler, vardiya sistemi
Duygusal durumKorku, kaygı, öfke, tatminsizlik gibi duygular
İletişim kalitesiAnlaşılır talimat eksikliği, bilgi kirliliği
İşyerinin kültürüHata yapmaya tolerans gösterilip gösterilmemesi
Geri bildirimPozitif/negatif geribildirim sıklığı ve biçimi

📈 📈 📈

Psikolojik Sınırın Yükselmesi (Dayanıklılığın Artması)

Katkı SahibiPozitif Katkılar
Çalışanlar– Kendi sınırlarını tanıma
– Dinlenme ve dikkat tekniklerini uygulama
– Takım içi destek oluşturma
İşveren– Dinlenme ve mola politikaları
– Açık iletişim ve geri bildirim sistemleri kurma
– İş yükünü adil dağıtma
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri– Ergonomik düzenlemeler
– Psikososyal risk değerlendirmeleri yapma
– Çalışanları stres yönetimi konusunda eğitme

🌱 Sonuç: Psikolojik sınır genişledikçe, birey daha yüksek tempoda, daha kompleks işlerde bile hata yapmadan çalışabilir hale gelir.

📉 📉 📉

Psikolojik Sınırın Düşmesi (Hata Riskinin Artması)

Katkı SahibiNegatif Katkılar
Çalışanlar– Aşırı özveri (molaları atlama, fazla mesaiyi kabullenme)
– Yardım istememe
– Sorunları bastırma
İşveren– Performansa aşırı odaklanma
– Sürekli denetim ve baskı ortamı
– Yetersiz kadro ve aşırı iş yükü
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri– Sahaya inmeden masa başı analizlerle riskleri değerlendirme
– İnsan psikolojisini göz ardı eden teknik yaklaşımlar

💥 Sonuç: Psikolojik sınırın aşılmasıyla dikkat dağılır, karar mekanizmaları zayıflar ve hata kaçınılmaz olur.

⚖️ ⚖️ ⚖️

Psikolojik Sınır ve “Sıfır Hata” Arasındaki Denge

  • “Sıfır hata” hedefi ancak insan doğasını ve psikolojik sınırları gözeten bir sistem içinde sürdürülebilir.
  • Bu hedef, cezalandırıcı bir yaklaşım yerine, öğrenen bir organizasyon kültürü ile desteklenmelidir.

“Hata”yı Yok Etmek Değil, “Anlamak” Gerekir

İşyerlerinde “Sıfır İnsan Hatası” hedefi, doğru şekilde kurgulandığında bir ütopya değil, bir rehber ilke olabilir. Ama bu hedefe ulaşmanın yolu, insanı zorlamaktan değil, sistemi insanın sınırlarına göre akıllıca ve duyarlı bir biçimde tasarlamaktan geçer.

🌐 🌐 🌐

Gerçekçi İdealler Neler Olmalı?

  1. Hatanın değil, nedeninin sorgulandığı bir kültür:
    • Japonya’da bir otomobil fabrikasında çalışan bir işçi, her hatada üretim hattını durdurabilme yetkisine sahiptir. Çünkü sistem bilir ki hata, bireyin değil, süreçlerin eksiğidir. Bu yüzden hata durdurulmaz, düzeltilir ve öğretilir.
  2. İnsanı bir “kaynak” değil, bir “özne” olarak kabul eden yönetim tarzı:
    • İsveç’teki bir nükleer santralde, çalışanlara her üç ayda bir psikososyal değerlendirme yapılır. Gerekirse rotasyon uygulanır. Çünkü o santralde bilinir ki, mental yorgunluk nükleer kazadan önce gelir.
  3. Ceza değil, destekle iyileşen güvenlik anlayışı:
    • Hollanda’da bir inşaat firmasında, çalışan bir çekiç düşürdüğünde tutanak tutulmaz; bunun yerine ekip olarak “neden düştü, tekrar olur mu?” sorusu tartışılır. Sonuç? 3 yılda %87 oranında ekipman kazası düşüşü sağlanmıştır.
      Çünkü insanı korkutarak değil, güçlendirerek güvenliğe ulaşılır.
🔄 🔄 🔄

İdeal Uygulamalarda Sistem Nasıl Davranmalı?

Uygulama PrensibiAçıklama
Öğrenen sistem kurmakHer hata bir veri olarak ele alınmalı, sistem kendini bu verilerle yeniden tasarlamalı.
Dinamik risk değerlendirmesiÇalışanın ruhsal ve zihinsel durumunun da günlük değerlendirmelere yansıması sağlanmalı.
Psikolojik ilk yardım protokolüTıpkı iş kazasındaki fiziksel müdahale gibi, psikolojik zorlanma durumlarında da müdahale yöntemi olmalı.
İnsan merkezli vardiya planlamasıDikkat düşüşü, bioritim, yaş, görev geçmişi gibi parametrelerle uyumlu sistemler kurulmalı.

🧠 🧠 🧠

Psikolojik Sınırı Yönetmek İçin Kurumlara Öneriler

  1. Psikolojik güvenlik ortamı oluşturun: Hata yapanın cezalandırılmadığı, sorunların açıkça konuşulabildiği bir atmosfer yaratın.
  2. Çevik iş yükü yönetimi uygulayın: Yorgunluk verilerini analiz ederek görev dağılımını optimize edin.
  3. Mola alanlarını ergonomik hale getirin: Gerçek dinlenme sağlayan fiziksel alanlar sunun.
  4. Dönemsel ruhsal taramalar yapın: Anksiyete, tükenmişlik gibi sınır aşımı göstergelerini erken saptayın.
  5. İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünü sadece kurallar değil, empati ile inşa edin.
🧠 🧠 🧠

Ve Son Bir Gerçek: İnsan Asla Hatasız Değildir… Lakin

…insan, doğru sistem içinde daha az hata yapan, hatasından öğrenebilen ve gelişebilen bir varlıktır.
Onu baskıyla değil, anlayış ve veriyle yönettiğimizde; insan en büyük risk olmaktan çıkar, en değerli güvenlik faktörüne dönüşür.

📌 📌 📌

Unutmayın:

  • Bir çalışanın hata yapma hakkı yoksa, onun öğrenme hakkı da yoktur.
  • Hataları örtmeye zorlanan sistemler, kazaları kaçınılmaz hale getirir.
  • Psikolojik sınırlar tanınmadığında, fiziksel sınırlar ihlal olur.
📌 📌 📌

İnsana uygun işler, insana uygun sistemler ve insana uygun beklentiler.
Ve bu, yalnızca bir politika değil; ahlaki bir sorumluluktur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni13 Temmuz 2025
13 Temmuz 2025

Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi

Günümüz çalışma yaşamında artan tempo, vardiyalı sistemler ve dijitalleşen iş süreçleri, çalışan sağlığı üzerinde yeni risk alanları doğurmuştur. Bu risklerin başında ise fark edilmesi zor ama etkisi yüksek olan uykusuzluk ve yorgunluk gelmektedir. Sessizce biriken bu iki faktör; iş kazalarına, üretkenlik kayıplarına ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Bu eğitim içeriği, çalışanların ve işverenlerin yorgunluk kaynaklı riskleri bilimsel verilerle tanımasını, önleyici davranış geliştirmesini ve iş güvenliği kültürünü güçlendirmesini amaçlamaktadır. Türkiye, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri gibi farklı hukuk sistemlerinin uygulamalarından da yararlanılarak hazırlanan bu kaynak, çalışan sağlığını odağa alan proaktif bir yaklaşımın temelini sunmaktadır.

“Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi” ana başlıkları, eğitimin amacına, sektörüne (örneğin: sağlık, taşımacılık, inşaat, havacılık) ve ülkenin yasal düzenlemelerine göre farklılık gösterebilir. Ancak uluslararası alanda genel kabul görmüş yapılandırma çerçevesinde ve Türkiye, ABD (özellikle OSHA ve DOT), Avrupa Birliği (AB OSHA ve ülkelerin ulusal düzenlemeleri) yönetmelikleri doğrultusunda aşağıdaki ana başlıklar eğitimlerde yaygın olarak yer alır.

📘 📘 📘

Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi Başlıkları

1. Giriş ve Tanımlar

  • Uykusuzluk nedir?
  • Yorgunluk nedir?
  • Yorgunluk-tabanlı kaza örnekleri
  • Yasal dayanaklar (ülkelere göre farklar)

2. Uykusuzluğun Fizyolojik Temelleri

  • Uyku döngüleri (REM/NREM)
  • Sirkadiyen ritim nedir?
  • Uyku eksikliğinin beyin ve vücut üzerindeki etkileri
  • İmmün sistem, refleks ve dikkat üzerindeki sonuçlar

3. İş Yerinde Yorgunluk Nedenleri

  • Uzun çalışma saatleri
  • Vardiyalı çalışma sistemleri
  • Yetersiz dinlenme süreleri
  • Fiziksel/mental iş yükü
  • Çevresel stresörler (gürültü, sıcaklık vb.)

4. Yorgunluğun İş Kazalarına Etkisi

  • Uykusuzlukla artan kaza riski
  • Meslek gruplarına göre risk analizi
  • Gerçek vakalar (örnek: Chernobyl, Exxon Valdez, Three Mile Island)

5. Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Karşılaştırması

  • Türkiye: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu – risk değerlendirmesi, vardiya düzeni
  • ABD: OSHA, FMCSA (Federal Motor Carrier Safety Administration), NIOSH, FAA
  • AB: Avrupa Sosyal Şartı, AB OSHA, Üye ülke özel düzenlemeleri
  • Sektörel örnekler (havacılık, sağlık, taşımacılık, madencilik)

6. Yorgunluk Risk Yönetimi

  • Risk değerlendirme ve kayıt sistemleri
  • Erken uyarı işaretleri ve izleme sistemleri
  • Kurumsal yorgunluk yönetim politikası nasıl oluşturulur?
  • Saha denetimleri ve işyeri uygulamaları

7. Kişisel Stratejilerle Yorgunlukla Mücadele

  • Sağlıklı uyku hijyeni
  • Kafein kullanımı ve sınırları
  • Mikro uyku molaları (power nap)
  • Stres yönetimi, beslenme ve egzersiz

8. İşverenin Yasal Sorumlulukları

  • Çalışma süresi planlaması
  • Vardiya yönetimi
  • Dinlenme alanlarının sağlanması
  • İş sağlığı ve güvenliği eğitim zorunlulukları

9. Çalışanın Yükümlülükleri ve Hakları

  • Yorgunluk beyanı hakkı
  • Dinlenme talep etme ve işverene bildirim
  • İşyeri rehberlik sistemlerine erişim

10. Vaka Analizleri ve Grup Uygulamaları

  • Gerçek kazaların yorgunlukla ilişkisi
  • Sektörel senaryo çözümlemeleri
  • Grup içi çözüm önerileri geliştirme

11. Eğitim Değerlendirme ve Geri Bildirim

  • Bilgi ölçme anketi
  • Katılımcı görüşleri
  • Uygulama planı geliştirme

🌍 🌍 🌍

Hangi Ülkede Hangi Yönetmeliklere Göre Eğitim Düzenlenebilir?

1. Türkiye Cumhuriyet Devleti (T.C.)

  • 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Risk değerlendirmesi kapsamında yorgunluk dahil edilmekte
  • Çalışma Süreleri Yönetmeliği, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşler Yönetmeliği
  • Ulaştırma sektöründe: Karayolu Taşıma Yönetmeliği – sürücü dinlenme saatleri
1.1. Temel Dayanak Mevzuatlar
✅ 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Madde 4 – İşverenin genel yükümlülüğü: “Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgilendirme dâhil her türlü tedbirin alınması…”
  • Madde 17 – Eğitim: “İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almalarını sağlar.”

Uykusuzluk ve yorgunluk, dikkat dağınıklığı, refleks zayıflığı ve kazaya yatkınlık doğurduğu için, özellikle vardiyalı sistemlerde bu eğitim doğrudan 6331 sayılı Kanun kapsamında önleyici eğitim olarak değerlendirilmektedir.

1.2. Yönetmelikler ve İkincil Mevzuatlar
🔹 Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
  • Madde 6 – Eğitim konuları arasında şunlar yer alır:
    • İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri,
    • Sağlık gözetimi, risk etmenleri ve kişisel dikkat gerektiren durumlar.

👉 Uykusuzluk/yorgunluk; psikofizyolojik risk faktörü olarak bu başlıkların altına girer. Bu kapsamda eğitimin içeriği, çalışanların işe hazır bulunuşluk düzeylerini artırmayı hedeflemelidir.

1.3. Sektörel ve Özel Durumlar İçin
🚧 Karayolu Taşımacılığı Sektörü (SRC, Sürücü Belgeleri vb.)
  • Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve Sürücü Eğitimi Yönetmeliği uyarınca, sürücü adaylarına “uykusuzluk, dikkat dağınıklığı, yorgunluk ve refleks bozukluğu” konuları anlatılır.
  • TIR/otobüs gibi ağır araç sürücülerine verilen eğitimlerde uykusuzlukla mücadele eğitimi dolaylı olarak zorunludur.
🏗️ Madencilik, İnşaat, Havacılık, Denizcilik ve Sağlık Sektörleri
  • Vardiyalı sistem, uzun mesailer, ağır ve dikkat gerektiren işler nedeniyle bu eğitim, risk değerlendirmesi sonucu “gereken özel eğitim” olarak belirlenebilir.
  • Özellikle havacılık ve demiryolu sektörlerinde, “Fatigue Risk Management” (Yorgunluk Risk Yönetimi) doğrudan kurum içi protokollerle verilmektedir.
1.4. İSG Profesyonellerinin Rolü ve Risk Değerlendirmesi
  • Risk değerlendirme yönetmeliği kapsamında; yorgunluk ve uykusuzluk, organizasyonel risk faktörü olarak değerlendirilirse, bu konuda eğitim verilmesi zorunlu hale gelir.
  • İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, çalışanların fizyolojik ve bilişsel hazır oluşluk durumunu gözlemleyerek bu eğitimi önermelidir.

2. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)

  • OSHA (Occupational Safety and Health Administration): Direkt uykusuzluk eğitimi zorunlu değildir ama genel güvenlik çerçevesinde değerlendirilir
  • DOT / FMCSA: Özellikle sürücüler için “Hours of Service” düzenlemeleri
  • NIOSH: Yorgunlukla mücadele için özel rehberler ve önerilen eğitim yapıları

3. Avrupa Birliği Ülkeleri (EU)

  • European Working Time Directive (2003/88/EC)
  • Haftalık ve günlük dinlenme saatlerinin belirlenmesi
  • AB OSHA: Vardiyalı çalışma ve yorgunlukla mücadele eğitim rehberleri
  • Üye ülkeler örneği: Almanya (BG BAU), Fransa (INRS), İskandinav ülkeleri

Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi – Ülke Bazlı Karşılaştırma Tablosu

KriterTürkiyeAvrupa BirliğiABD
Yasal Dayanak6331 sayılı İSG Kanunu, İşyeri Hekimi ve Uzman Görev Yönetmeliği, 4857 sayılı İş Kanunu2003/88/EC Çalışma Süresi Direktifi, AB OSHA rehberleri, Ulusal İş Kanunları (ör. Almanya: ArbZG)OSHA İş Güvenliği Yasası, NIOSH ve FMCSA rehberleri, FAA, DOT düzenlemeleri
Zorunluluk DurumuDolaylı zorunlu (risk değerlendirmesi kapsamında) – Yorgunluk eğitimleri özel sektör inisiyatifindeBazı sektörlerde (ör. taşımacılık, sağlık) zorunlu, diğerlerinde iyi uygulama olarak önerilirBelirli sektörlerde zorunlu: Taşımacılık (FMCSA), havacılık (FAA), sağlıkta önerilen (NIOSH)
Eğitim SüresiBelirlenmiş resmi bir süre yok. Genellikle 2–4 saatlik modüller halindeSektöre göre değişken: Taşımacılıkta 7–8 saatlik modüller önerilir. Sirkadiyen yönetimi içeren 2–4 saatlik eğitimler yaygınFMCSA’de 10 saatlik sürücü eğitimleri içinde yorgunluk eğitimi bölümü var. FAA’da pilotlar için ayrı düzenlemeler var.
Eğitim İçeriğiUyku hijyeni, vardiya etkileri, bireysel önlemler, kazalarSirkadiyen ritim, dinlenme stratejileri, çalışma-sosyal yaşam dengesi, nörobilimsel etkilerRisk farkındalığı, yasal sınırlar, fiziksel etkiler, örnek olay analizi, yorgunluk yönetim sistemleri
Eğitmen Yeterliliğiİş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, ergonomi uzmanıİş sağlığı uzmanı, psikolog, meslek hekimi, insan biyolojisi alanında uzmanlarNIOSH onaylı eğitmenler, iş güvenliği uzmanları, psikologlar, NTSB/FMCSA onaylı kurumlar
Sektörel UygulamaHavacılık, madencilik, sağlıkta önerilir, lojistikte isteğe bağlıAB genelinde taşımacılık, enerji, havacılıkta uygulanır. Sağlık sektöründe vardiyalı çalışmaya özel modüller mevcutKamyon şoförleri, pilotlar, tren operatörleri için zorunlu. Sağlık sektöründe kurumsal düzeyde yapılır
Denetim ve UygulamaBakanlık müfettişleri tarafından risk değerlendirmesi kapsamında sorgulanabilirUlusal iş müfettişleri veya AB proje denetimleri çerçevesindeOSHA denetimlerinde eksiklik varsa cezai yaptırım, DOT/FMC/FAA üzerinden ağır para cezaları
İzleme ve Performans TakibiEğitim kayıtları ve iç denetim formlarıDijital sistemler + yazılı denetim formları (örneğin Almanya BG BAU platformları)FMCSA – saat takibi, GPS izleme sistemleri ile entegrasyon, yorgunluk raporlama formları

📌 📌 📌

Ülkelere Göre Açıklamalı Değerlendirme

🇹🇷 🇹🇷 🇹🇷

Türkiye

  • Yasal Dayanak: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve İşyeri Hekimi ile Uzman Görevleri Yönetmeliği uyarınca doğrudan “uykusuzluk eğitimi” zorunlu değildir. Ancak, özellikle vardiyalı çalışanlar, taşeron çalışanlar ve riskli iş kollarında bu konu “risk değerlendirmesi” ve “eğitim” başlığı altında dolaylı olarak zorunludur.
  • Eğitim Süresi ve Eğitmen: Genellikle şirket içi 2–4 saatlik oturumlar şeklinde, iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilir.
  • Eksiklik Durumunda: Müfettiş, çalışanların “yorgunlukla ilişkili riskler konusunda bilgilendirilmediğini” tespit ederse İSG eğitimi eksikliği gerekçesiyle idari para cezası uygulanabilir.

🇪🇺 🇪🇺 🇪🇺

Avrupa Birliği

  • Yasal Temel: 2003/88/EC sayılı Çalışma Süresi Direktifi, çalışanların haftalık ve günlük dinlenme sürelerini net şekilde tanımlar. Eğitimler, çoğunlukla AB OSHA rehberliğinde ve üye ülkelerin özel düzenlemeleri ile yürütülür.
  • Öne Çıkan Uygulamalar:
    • Almanya: ArbZG (Çalışma Süresi Yasası) kapsamında vardiyalı çalışanlar için yıllık yorgunluk eğitimi önerilir.
    • İskandinav ülkeleri: Yorgunluk yönetimi eğitimi işveren sorumluluğu olarak kabul edilir ve psikososyal risk eğitimi kapsamında değerlendirilir.
  • Eğitmen Profili: Nörobilim uzmanları, psikologlar, ergonomistler dâhil edilir. Kurumsal düzeyde daha disiplinli ve bilim temelli içerik kullanılır.
🇺🇸 🇺🇸 🇺🇸

Amerika Birleşik Devletleri

  • Yasal Çerçeve: FMCSA (Federal Motor Carrier Safety Administration), FAA (Federal Aviation Administration), NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health) gibi kurumlar aracılığıyla, belirli sektörlerde zorunlu eğitim formatları belirlenmiştir.
  • Zorunlu Sektörler:
    • Karayolu taşımacılığı: “Hours of Service” (HOS) yönetmeliğiyle sürücüler belirli sürelerde dinlenmeye zorunludur. Yorgunluk eğitimi, sürücülerin sertifikasyon süreçlerine entegredir.
    • Havacılık: Pilotlar ve hava trafik kontrolörleri için düzenli “Fatigue Risk Management” eğitimleri zorunludur.
  • Cezai Sonuçlar: Yorgunluk kaynaklı kazalarda eğitim eksikliği saptanırsa, firmalara yüz binlerce dolarlık cezalar uygulanabilir. Eğitimler genellikle dijital sistemlerle kayıt altına alınır ve düzenli olarak güncellenir.

🎯 🎯 🎯

AB’de yorgunluk ve uykusuzluk, yalnızca eğitim değil, iş tasarımı sorunu olarak ele alınır ve bu nedenle daha kapsamlı değerlendirilir.

ABD’de ise özellikle taşımacılık ve havacılıkta ciddi düzenlemeler vardır; yorgunluk eğitimi, iş kazası yargılamalarında hukuki delil niteliği taşır.

İş sağlığı ve güvenliği, yalnızca fiziksel tehlikelerin bertaraf edilmesiyle değil, görünmeyen risklerin fark edilmesiyle de mümkündür. Uykusuzluk ve yorgunluk, çoğu zaman iş kazalarının arka planındaki sessiz sorumlulardır. Bu eğitimle amaçlanan; çalışanlara sadece bilgi aktarmak değil, aynı zamanda farkındalık kazandırmak, risk algısını derinleştirmek ve işverenlere önleyici sistemler geliştirme sorumluluğunu hatırlatmaktır.

Türkiye’de, mevzuatta net zorunluluk olmamakla birlikte, sektörler bazında kurum içi prosedürlerle yorgunluk eğitimi standartlaştırılmalıdır.

Unutulmamalıdır ki; dinlenmemiş bir beden, dağınık bir zihin ve tükenmiş bir dikkat, en gelişmiş iş güvenliği sistemlerini bile etkisiz kılabilir. Güvenli bir çalışma ortamı, yalnızca ekipmanla değil, uyanık bir zihinle başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yorgunluğu Azaltmak İçin Enerji Tasarrufu Teknikleri https://www.archives-pmr.org/article/S0003-9993(19)30077-2/fulltext

⭐️⭐️ Yorgunluk ve Uykululuğun Hemşire Performansı ve Hasta Güvenliği Üzerindeki Etkileri https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2645/

⭐️⭐️ Uyku hali ve yorgunluğu ayırt etme: Tanım ve ölçüme odaklanma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16376590/

⭐️⭐️ Yaklaşık 2000 İngiliz yetişkinden oluşan temsili bir örneklemde uyku miktarı, uyku zorlukları ve bunların algılanan sonuçları https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15560771/

⭐️⭐️ İnsan uykusu: Süresi ve organizasyonu sirkadiyen evresine bağlıdır https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7434029/

⭐️⭐️ Yorgunluk ve olumsuz sağlık sonuçlarının tahmini: Meta-analizle sistematik bir inceleme https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1568163721000088

⭐️⭐️ Yorgunluk: Genel Bakış https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2008/1115/p1173.html

⭐️⭐️ KRONİK UYKUSUZLUK VE STRES SİSTEMİ https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2128619/

⭐️⭐️ İşyerinde yorgunluk yönetimi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4525425/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni13 Temmuz 2025
11 Temmuz 2025

TLV – TWA – STEL Üçgeninde Maruziyetin Anatomisi

Değerli arkadaşlar,

Bu çalışmada, TLV, TWA ve STEL gibi üç önemli sistemin tarihsel gelişimini, etkileşimlerini, ayrışmalarını ve Türkiye’deki uygulama örneklerini araştırarak elde ettiğim bulguları genel başlıklar ve kısa açıklama – yorumlar olarak sunuyorum.

Her bir başlık kendi içinde çok daha kapsamlı bilgiler barındırıyor. Sahada karşılaştığım sorunların – konuların mihvalinde okuyup araştırmaya ve sizlere sunmaya devam edeceğim. Yazımın işverenlere, işveren vekillerine, yöneticilere, iş güvenliği uzmanlarına ve işyeri hekimlerine faydalı olmasını umut ediyorum.

Saygılarımla.

Dr. Mustafa KEBAT

Kimya, Tarih ve Türkiye Perspektifiyle Derinlemesine Bir Analiz

Kimyasalların çalışma ortamlarındaki varlığı, hem üretimin kaçınılmaz bir parçası hem de çalışan sağlığı açısından kontrol edilmesi gereken ciddi bir risk unsurudur.

Bu riskin yönetilmesinde başvurulan en kritik araçlardan biri “mesleki maruziyet limitleri“dir. Ancak bu limitler sadece birer sayı değildir; her biri farklı zaman dilimlerine, toksikolojik verilere, işyeri dinamiklerine ve hatta ülkelerin politik tercihlerine göre şekillenen kapsamlı bir bilginin ürünüdür.

TLV Nedir, Nereden Geliyor?

“Threshold Limit Value” yani “Eşik Sınır Değeri“, Amerikan Hükümeti’nin dışındaki bağımsız bir kuruluş olan ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) tarafından geliştirilen bir tanımdır.

TLV, bir kimyasal maddeye, olumsuz bir sağlık etkisi gözlenmeksizin maruz kalınabilecek en yüksek konsantrasyonu ifade eder. Ancak bu değer “güvenli” anlamına gelmez; TLV’ler birer öneridir ve yasal bağlayıcılığı yoktur.

Tarihçesi: 1940’lı yıllarda sanayi devriminden sonra hızla artan kimyasal maruziyet vakaları, iş sağlığı alanında bilimsel sınır değerlerin tanımlanması gerekliliğini doğurdu. ACGIH bu ihtiyaca yanıt olarak 1946 yılında ilk TLV listesini yayımladı. Zamanla bu liste genişledi, uluslararası kabul gördü, ancak her zaman bilimsel bir öneri niteliğinde kaldı.

TWA – Zaman Ağırlıklı Ortalama

TWA (Time-Weighted Average), bir kimyasalın 8 saatlik vardiya süresince, aritmetik ortalama şeklinde hesaplanan maruziyet miktarını ifade eder. TWA kavramı, aslında TLV-TWA’nın bir parçasıdır.

ACGIH’in önerdiği üç ana TLV tipinden biridir:

  • TLV-TWA: 8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.
  • TLV-STEL: 15 dakikalık kısa süreli maruziyet sınırı.
  • TLV-C (Ceiling): Hiçbir zaman aşılmaması gereken tepe değeri.

Dikkat:
TWA, ortalamaya dayandığı için yüksek kısa süreli maruziyetleri maskeleyebilir. Bu nedenle TWA’nın yanında STEL ve Ceiling değerlerinin de değerlendirmeye katılması gerekir.

STEL – Kısa Süreli Maruziyetin Nabzı

STEL (Short-Term Exposure Limit), 15 dakikalık sürede bir kimyasalın maruz kalınabilecek en yüksek ortalama konsantrasyonunu ifade eder. STEL değeri, gün boyunca en fazla dört kez aşılabilir ve bu aşmalar arasında en az 60 dakika geçmesi gerekir.

STEL Neden Önemlidir?
Bazı kimyasallar, birkaç dakikalık yoğun maruziyette bile akut etki yaratabilir. Örneğin amonyak ya da hidrojen sülfür gibi maddelerde STEL değeri hayati önem taşır. TWA’nın maskeyle göremediği kısa süreli “zirve” tehlikeleri, STEL ile saptanır.

NFPA, OSHA ve GHS Gibi Sistemlerle İlişkisi

OSHA (Occupational Safety and Health Administration), yasal sınır değer olarak PEL (Permissible Exposure Limits) kullanır. Bu değerler çoğu zaman TLV-TWA’ya dayanır ancak yasal bağlayıcılığa sahiptir.

NIOSH, REL (Recommended Exposure Limits) önerir ve STEL değeri konusunda daha katı standartlar önerebilir.

NFPA Elmas Sistemi, sağlık riski sınıflandırmalarında TLV/TWA/STEL verilerine başvurur.

GHS (Globally Harmonized System) ise bu değerleri Güvenlik Bilgi Formu (MSDS/GBF/SDS) içinde zorunlu kılar.

Türkiye’de Hangi Sistem Uygulanıyor?

Türkiye’de mesleki maruziyet sınır değerleri 20 Ağustos 2013 tarihli ve 28741 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” kapsamında belirlenmiştir.

Bu yönetmelikteki sınırlar, büyük ölçüde Avrupa Birliği’nin Indicative Occupational Exposure Limit Values (IOELVs) sistemine dayansa da TLV/TWA/STEL formatı da kullanılmaktadır.

Türkiye’deki temel uygulama biçimi:

  • TWA (8 saatlik ortalama): Temel ölçüt.
  • STEL (15 dakikalık kısa süre): Kritik kimyasallar için ayrıca belirtilir.
  • Ceiling değeri: Yönetmelikte nadiren yer alır, ancak uluslararası formlarda dikkate alınır.

TLV – TWA – STEL Arasındaki Keskin Ayrımlar

ÖzellikTLV-TWASTELCeiling (C)
Zaman Aralığı8 saat15 dakikaAnlık
AşılabilirlikEvet (ortalama bazlıdır)Günde 4 kez, 60 dk ara ileHiçbir zaman aşılmamalı
Kullanım AlanıKronik maruziyetAkut/kısa süreli etkilerAni toksik etki
Hukuki Bağlayıcılık (TR)Var (yönetmelikte belirtilmiş)Belirli maddeler için geçerliNadir
Kaynak KuruluşlarACGIH, EU-IOELVNIOSH, OSHA, ACGIHACGIH, OSHA

Kritik Bir Soru – Hangisi Daha Güvenli?

Hiçbiri tek başına yeterli değildir.

Çünkü:

  • TWA ortalamaya bakar ama zirve tehlikeleri gözden kaçırır.
  • STEL, ani etkileri saptar ama günün genelini değerlendirmez.
  • Ceiling, sadece çok toksik maddeler için uygundur.

Dolayısıyla iş güvenliği uzmanları ve hekimler bu üç değeri birlikte değerlendirmelidir.

Türkiye Açısından İlginç Bir Durum: AB Uyumu – ABD Kaynaklı Değerler

Türkiye, AB mevzuatına uyumlu görünse de birçok iş güvenliği uzmanı, Güvenlik Bilgi Formlarında (MSDS/GBF/SDS)ABD kökenli TLV’leri referans alıyor. Bu durum, mevzuat ile uygulama arasında ikili bir yapı yaratmaktadır. Özellikle ithal kimyasal maddelerde TLV-TWA-STEL değerleri, ACGIH kaynaklı olarak doğrudan kullanılmakta ve sahada bunlara göre risk analizleri yapılmaktadır.

Maruziyetin Bireysel Duyarlılığı

TWA/STEL/TLV değerleri, “ortalama birey” için geçerlidir. Ancak astım hastası bir işçide ya da kronik akciğer hastalığı olanlarda bu değerler yetersiz kalabilir. Bu nedenle işyeri hekimlerinin kişiselleştirilmiş maruziyet değerlendirmesi yapmaları gerekebilir.

Kimyasal Risk Yönetiminin Üçlü Paradigması

TLV, TWA ve STEL, kimyasal güvenliğin üç saç ayağını oluşturur.

Bunların her biri ayrı bir yönü temsil eder:

  • TLV bilimsel temele dayanır.
  • TWA sürekliliği kontrol eder.
  • STEL ani tehditleri saptar.

Türkiye’de bu üçlü yapı, hem AB uyumuyla hem de ABD kaynaklı literatürle harmanlanmış durumdadır. İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin bu sistemi çok iyi kavramaları, saha uygulamalarında her üç değeri de birlikte analiz etmeleri gerekir.

Bu başlık ile konuyu çok daha ayrıntı olarak 25 temmuz 2025 tarihli yazımda ele alacağım.

Unutulmamalı ki: Bir kimyasalın tehlikesi sadece içeriğinde değil, ne kadar, ne süreyle ve hangi hızla maruz kalındığında saklıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni11 Temmuz 2025
11 Temmuz 2025

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Teknik Eğitim Dosyası

Yüksekte çalışma faaliyetleri, iş sağlığı ve güvenliği disiplini içerisinde yüksek risk grubuna giren çalışma türlerinden biridir. Bu bağlamda, düşmeye karşı koruyucu ekipmanlar arasında yer alan paraşüt tipi emniyet kemerleri, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda yaşamsal bir gerekliliktir. Ancak bu tür kişisel koruyucu donanımların sağladığı güvenlik, sadece varlıklarıyla değil; doğru seçilmeleri, uygun şekilde kullanılmaları, düzenli bakım ve kontrollerinin yapılmasıyla mümkündür.

Bu eğitim dosyası ile, paraşüt tipi emniyet kemeri kullanımında karşılaşılan teknik sorunlar, bu sorunların olası sonuçları ve bunlara yönelik çözüm önerilerini sunuyorum.

Sahada gözlemlenen gerçek vakalardan, uluslararası standartlardan (EN 361, EN 365 vb.) ve iş güvenliği uygulama rehberlerinden yararlanarak oluşturduğum yazının sizlere faydalı olmasını temenni ediyorum. Saygılarımla…

Dr. Mustafa KEBAT

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Ana Parçalar ve Muhtemel Sorunlar

1. Omuz Askıları

Tanım: Kullanıcının gövde ve bacak bölgesini kemere bağlayan, düşüş yükünü omuzlar üzerinden vücuda dağıtan ana taşıyıcı kemer bileşenleridir.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler:

  • Aşınma, yırtık veya kopma
    • Sonuç: Düşüş anında kemer yükü taşıyamaz → ölümcül yaralanma veya ölüm
    • Çözüm: Günlük ön kontrol listesinde fiziksel hasar aranmalı, her türlü deformasyon durumunda kemer derhal hizmet dışı bırakılmalı.
  • Dikiş noktalarında açılma veya gevşeme
    • Sonuç: Askının yük taşıma kapasitesi düşer → ani kopma riski
    • Çözüm: Dikiş yerleri renkli iplikle kontrol edilmeli, tüylenme, açılma veya iplik kopması varsa kemer değiştirilmelidir.
  • Askının vücuda gevşek takılması
    • Sonuç: Vücut kemer içinde kayabilir, düşüş sırasında iç organlara veya omurgaya zarar verebilir
    • Çözüm: Kemer giyildikten sonra askılar kullanıcının vücut ölçüsüne göre sıkı fakat kan dolaşımını engellemeyecek şekilde ayarlanmalı.
  • Metal ayar tokalarının paslı, eğilmiş veya gevşek olması
    • Sonuç: Askı ayarı sabit kalmaz → düşüş anında askı kayabilir veya açılabilir
    • Çözüm: Tüm metal aksam pas, çatlak ve deformasyon açısından günlük kontrol edilmeli; bozuksa üreticiye danışılmalı ya da değiştirilmelidir.
  • Yanlış takma veya çapraz takma
    • Sonuç: Düşüş sırasında kemer vücudu tam olarak sarmadığı için yük dağılımı bozulur → yaralanma riski artar
    • Çözüm: Giyme talimatları dikkate alınmalı, omuz askıları paralel ve vücut ortasında hizalanmalıdır.
  • Yanıcı kimyasallara veya UV’ye maruz kalma
    • Sonuç: Malzeme yapısı zayıflar, askının mukavemeti düşer
    • Çözüm: Kemerler direkt güneş ışığına veya solvent, asit gibi kimyasallara maruz kalmayacak şekilde saklanmalı; koruyucu çanta içinde muhafaza edilmelidir.

2. Bacak Askıları

Tanım: Kemerin kullanıcının bacaklarını sararak düşüş yükünü alt gövdeye aktaran önemli emniyet unsurlarıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Aşınma, yırtılma veya kumaş deformasyonu
    • Sonuç: Düşüş sırasında askı kopabilir → kullanıcı kemerden ayrılabilir, ölümcül risk
    • Çözüm: Her kullanımdan önce bacak askıları tüm yüzeyleriyle kontrol edilmeli, deformasyon tespit edilirse kemer yenilenmelidir.
  • Tokaların kırık, eğik veya sıkma gücünün yetersiz olması
    • Sonuç: Askı düşüş sırasında gevşeyebilir veya açılabilir → destek kaybı
    • Çözüm: Tokalar düzenli olarak test edilmeli, paslı veya hasarlı olanlar teknik servise danışılarak değiştirilmelidir.
  • Bacak çevresine çok gevşek veya çok sıkı takılması
    • Sonuç: Gevşek askı vücuttan kayabilir; sıkı askı ise kan dolaşımını engelleyebilir, düşüş sonrası travmatik yaralanmalar oluşabilir
    • Çözüm: Kullanıcının vücut ölçülerine uygun ayar yapılmalı, bir parmak geçecek kadar boşluk bırakılarak ayarlanmalıdır.
  • Dikiş bölgelerinde açılma, tüylenme veya kopuk iplik
    • Sonuç: Taşıma kapasitesi zayıflar → kopma riski artar
    • Çözüm: Dikişler görsel olarak kontrol edilmeli, en küçük iplik kopmasında dahi kemer kullanım dışı bırakılmalıdır.
  • Yanlış giyilme (bacak askılarının çapraz geçirilmesi veya karışık takılması)
    • Sonuç: Düşüş yükü uygun dağılmaz → kas-iskelet yaralanmaları meydana gelebilir
    • Çözüm: Giyme eğitimi verilmeli; kullanıcılar birbirini kontrol ederek doğru giyimi sağlamalıdır.
  • Kimyasallara maruz kalma, UV nedeniyle sertleşme veya esnekliğin azalması
    • Sonuç: Askı kopma riski taşır veya beklenmedik şekilde davranabilir
    • Çözüm: Saklama koşulları iyileştirilmeli; kullanım sonrası temizlik ve bakım yapılmalıdır.

3. Göğüs Askısı

Tanım: Omuz askılarını birleştirerek kemerin vücuttan ayrılmasını önleyen, düşüş anında kemerin formunu korumasına yardımcı olan yatay bağlantı parçasıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Askının kopması, yırtılması veya dikişlerinin açılması
    • Sonuç: Düşüş sırasında omuz askıları ayrılabilir → kullanıcı kemerden kurtulabilir, ölümcül sonuçlar doğabilir
    • Çözüm: Her kullanımdan önce fiziksel kontrol yapılmalı, deformasyon tespit edilirse ekipman derhal değiştirilmelidir.
  • Toka veya klipsin gevşek, paslı, kırık veya tam kapanmaması
    • Sonuç: Göğüs askısı bağlantısı açılabilir → kemer düzgün oturmaz ve düşüşte kullanıcı kayabilir
    • Çözüm: Tokalar sağlamlık açısından elle kontrol edilmeli, çalışmayan veya paslanan parçalar derhal değiştirilmelidir.
  • Yanlış takma (çok yukarıda ya da çok aşağıda kullanma)
    • Sonuç: Düşüş sırasında yük vücuda dengesiz dağılır → iç yaralanmalar ve spinal zedelenme riski artar
    • Çözüm: Göğüs askısı sternum (iman tahtası kemiği) hizasında olacak şekilde ayarlanmalı, eğitimli personelce kontrol edilmelidir.
  • Askının aşırı sıkı veya gevşek olması
    • Sonuç: Sıkı askı solunumu zorlaştırabilir; gevşek askı işlevini yitirir → kullanıcı güvenliği tehlikeye girer
    • Çözüm: Askı sıkılığı kullanıcı tarafından ayarlanmalı; bir parmak boşluk bırakılarak vücuda tam oturmalıdır.
  • UV ışınları ve kimyasallara maruz kalma
    • Sonuç: Malzeme zayıflar, mukavemet kaybı yaşanır
    • Çözüm: Kullanım sonrası temizlik ve doğru saklama koşulları sağlanmalı; kimyasallardan uzak tutulmalıdır.

4. Sırt Bağlantı Noktası (D-Ring)

Tanım: Paraşüt tipi emniyet kemerinin sırt bölgesinde yer alan ve düşüş durdurucu sistemin bağlandığı metal halkadır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • D-ring’in çatlaması, kırılması veya aşırı paslanması
    • Sonuç: Düşüş esnasında kopma riski → düşüş durdurulamaz, ölümle sonuçlanabilir
    • Çözüm: Metal yüzeyler düzenli kontrol edilmeli, deformasyon görüldüğünde derhal değiştirilmelidir.
  • Bağlantı dikişlerinin sökülmesi veya yıpranması
    • Sonuç: D-ring bağlantısı zayıflar → kullanıcı düşebilir
    • Çözüm: Her kullanımdan önce bağlantı noktaları görsel ve elle kontrol edilmelidir.
  • Yanlış konumda bulunması (bel hizasında veya çok yukarıda)
    • Sonuç: Yük dağılımı bozulur → vücut travmaları ve omurga hasarı oluşabilir
    • Çözüm: D-ring, iki kürek kemiği arasına hizalanmalıdır.

5. Yan D-Halkaları (Opsiyonel)

Tanım: Kemerin bel bölgesinin yan taraflarında bulunan, konumlandırma ve destekleme amacıyla kullanılan opsiyonel metal bağlantı halkalarıdır. Genellikle bel tipi iş pozisyonlandırma sistemlerinde tercih edilir.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Metal halkaların kırılması, çatlaması veya deformasyonu
    • Sonuç: Kullanıcı yan destekle güvenli çalışamaz, yük kaybı oluşabilir → dengesizlik ve düşme riski artar
    • Çözüm: D-halkaları günlük kullanım öncesi gözle ve elle kontrol edilmeli; deformasyon varsa ekipman değiştirilmelidir.
  • Bağlantı dikişlerinin sökülmesi veya gevşemesi
    • Sonuç: D-halkası kopabilir → iş pozisyonlandırma desteği kaybolur
    • Çözüm: Dikiş noktaları görsel ve dokunsal testle incelenmeli; gevşeklik varsa kullanım dışı bırakılmalıdır.
  • Yanlış kullanım amacı (düşüş durdurma yerine kullanma)
    • Sonuç: Yüksekten düşüşte ana bağlantı noktası olarak kullanılırsa sistem çökebilir → ölümcül sonuçlar doğar
    • Çözüm: Kullanıcılar eğitilmeli, bu halkaların yalnızca iş pozisyonlandırma için kullanılacağı hatırlatılmalıdır.
  • Paslanma ve kimyasal madde teması
    • Sonuç: Metal yorulması → bağlantı kopabilir
    • Çözüm: Temizlik ve bakım sonrası kuru ortamda saklanmalı, kimyasallardan korunmalıdır.

6. Bel Desteği (Karın Destek Bandı)

Tanım: Emniyet kemerinin bel bölgesinde yer alan, kullanıcıya çalışma sırasında konfor sağlamak ve yük dağılımına destek olmak amacıyla tasarlanmış dolgu veya destek bandıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Dolgu malzemesinin ezilmesi, formunun bozulması
    • Sonuç: Bel desteği işlevini yitirir → uzun süreli kullanımda bel ağrısı, konforsuzluk oluşabilir
    • Çözüm: Desteğin elastikiyeti düzenli kontrol edilmeli, ezilmişse değiştirilmelidir.
  • Kumaş yırtıkları, ter ve kimyasallarla deformasyon
    • Sonuç: Dolgu dışarı çıkar veya bandın ömrü kısalır
    • Çözüm: Kimyasal temastan kaçınılmalı, terle temas sonrası kurutularak saklanmalıdır.
  • Dikiş yerlerinde sökülme veya gevşeme
    • Sonuç: Destek yerinden kayabilir veya kemerden ayrılabilir
    • Çözüm: Dikiş yerleri her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Gerekiyorsa teknik servisle onarılmalı ya da yenilenmelidir.
  • Yanlış pozisyonda ayarlanması
    • Sonuç: Destek görevini yapamaz, baskı yapabilir veya faydasız olur
    • Çözüm: Bel desteği bel boşluğunu tam sarmalı, ne yukarıda ne aşağıda kalmalıdır.

7. Dikişler ve Bağlantılar

Tanım: Kemerin tüm parçalarını birleştiren, taşıma kapasitesi ve bütünlüğü sağlayan özel teknik dikişler ve bağlantı noktalarıdır. Emniyet kemerinin mukavemeti büyük ölçüde bu alanlara bağlıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Dikişlerin sökülmesi, gevşemesi veya kopması
    • Sonuç: Ana bağlantılar bozulur → yük taşıma kapasitesi düşer, düşüş durumunda kopma riski oluşur
    • Çözüm: Dikişlerin renk, bütünlük ve simetrisi günlük olarak kontrol edilmeli, bozulmuşsa kemer derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
  • Yanlış renkli dikiş ipliği (imalat hatası veya sahte ürün)
    • Sonuç: Kalitesiz ürün kullanımı → güvenlik ihlali
    • Çözüm: Ürün standardına uygun iplik ve desen kontrolü yapılmalı, üretici belgeleri sorgulanmalıdır.
  • Aşırı yüklenme sonucu mikro hasarlar (iplikte incelme)
    • Sonuç: Görünürde sağlam olsa da ani kopma riski taşır
    • Çözüm: Periyodik teknik muayenede UV ışıkla veya büyüteçle detaylı inceleme yapılmalıdır.
  • Bağlantı bölgelerinde aşırı sürtünme, keskin kenarlara temas
    • Sonuç: Dikişler zamanla aşınır, kopabilir
    • Çözüm: Tüm kemer sistemi aşındırıcı yüzeylerden korunmalı, köşe temasları engellenmelidir.

8. Enerji Emici Bağlantılar

Tanım: Paraşüt tipi emniyet kemerinde, kullanıcının düşüş anındaki enerjisini emerek darbe etkisini azaltan bağlantı noktalarıdır. Çoğunlukla sırt bağlantı noktalarıyla birleşen bu sistem, düşüş durumunda kemeri takan kişinin vücut üzerinde oluşan zorlanmayı en aza indirir.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Enerji emici kısmının kopması veya yırtılması
    • Sonuç: Kullanıcının düşüş sırasında darbe etkisi artar, kemer etkili bir şekilde darbeyi ememez
    • Çözüm: Enerji emici bağlantı her kullanımdan önce incelenmeli; yırtılma veya deformasyon varsa ekipman değiştirilmelidir.
  • Bağlantı noktalarında gevşeme veya aşırı esneme
    • Sonuç: Bağlantılar işlevini yitirir, kullanıcıyı yeterince desteklemez
    • Çözüm: Bağlantı noktaları sıkı bir şekilde kontrol edilmeli, gevşemişse sıkılaştırılmalı veya bağlantı elemanları değiştirilmelidir.
  • Sistemdeki elastikiyet kaybı
    • Sonuç: Bağlantı yeterince enerji ememez, düşüş sırasında darbe daha güçlü hissedilir
    • Çözüm: Elastikiyeti kaybetmiş enerji emici sistemler değiştirilmeli, periyodik olarak elastikiyet kontrolü yapılmalıdır.
  • Dış yüzeyde aşınma veya yıpranma
    • Sonuç: Yıpranmış enerji emici, darbe anında yeterince etkili olamayabilir
    • Çözüm: Sistem dış yüzeyi düzenli olarak kontrol edilmeli, aşınmış alanlar varsa yedek parça ile değiştirilmelidir.

Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Aşınmış Ana Kuşaklar (Göğüs, omuz, bacak kuşakları)Düşme anında kopma riski → ciddi yaralanma veya ölümHer kullanımdan önce görsel kontrol, 6 ayda bir uzman denetimi, kullanım sıklığına göre değiştirme takvimi
Paslanmış veya sertleşmiş bağlantı tokalarıBağlantı tam sağlanamaz → düşme durumunda açılmaNemli ortamlarda kullanım sonrası kurutma, düzenli yağlama, paslı parçaların derhal değişimi
Yanlış beden kullanımı (uygun olmayan vücut yapısına göre seçim)Düşme anında kayma → iç organ zedelenmesi, omurga hasarıPersonel için uygun beden ölçüm tablosu ile seçim, eğitilmiş gözetmen onayıyla teslimat
Omuz ve bacak ayarlarının gevşek veya aşırı sıkı olmasıVücut dengesiz yük taşır → düşme sonrası kemerin zarar verici etkisi artarEğitici broşür ve video ile kullanıcı bilgilendirmesi, süpervizör onayıyla sahaya çıkış
Dikiş yerlerinde açılma, iplik çözülmeleriZayıf nokta oluşur → kritik yük anında dikişler açılırÜretici etiketindeki dikiş planına göre kıyaslı denetim, gözle tespit sonrası derhal hurdaya ayırma
Kancalarda deformasyon (eğilme, sürtünme izleri, kilit arızası)Düşüş esnasında bağlantıdan kurtulma riskiHer gün sahaya çıkışta elle kontrol, yılda bir çekme testi veya yük testi
Yağ, gres, boya veya kimyasal madde temasıKayganlık yaratır – kumaşı zayıflatır → yapısal bütünlük bozulurBelirli periyotlarda temizlik, kimyasallardan uzak özel saklama alanı
Kemerin tarihinin geçmiş olması (kullanım ömrü dolmuş)Malzeme yaşlanmıştır → görünürde sağlam olsa da mikroskobik kırılmalar oluşurHer kemerde üretim ve kullanım başlangıç tarihi kayıt altına alınmalı, 5 yılda bir değişim zorunlu
Etiketin silinmiş, kopmuş veya okunamaz durumda olmasıİzlenebilirlik kaybolur → periyodik bakımlar yapılamaz, sorumluluk belirsizleşirEtiketsiz kemerler kullanılamaz; yeni etiketleme mümkün değilse hurdaya çıkarılmalı
Yetersiz askı/bağlantı halkası genişliği veya şekliKarabina uyumsuzluğu → bağlantı düşme anında açılabilirTüm ekipmanla uyumlu CE sertifikalı bağlantı halkaları tercih edilmeli
Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Kemerde UV ışınına maruz kalma nedeniyle malzeme zayıflamasıMalzeme elastikiyetini yitirir → düşme anında yırtılmaUV korumalı saklama, doğrudan güneş ışığından uzak raflama
Sahte/sertifikasız emniyet kemeri kullanımıStandart dışı üretim → düşüşte koruma sağlamazTüm kemerler CE ve EN 361 belgeli olmalı, tedarikçi onayı OSGB veya İSG uzmanı tarafından verilmeli
Kemerin kullanıcı tarafından kişisel olarak modifiye edilmesi (delik açmak, kesmek, bantlamak)Yapı bütünlüğü bozulur → bağlantı noktaları kritik anlarda açılabilirKemer üzerinde değişiklik yapılması kesinlikle yasaklanmalı, eğitimlerde bu vurgulanmalı
Omuz bölgesindeki tokaların birbirine ters yönlü monte edilmesiGiyme sırasında karışıklık → kemer tam oturmaz, düşme anında dönme ve savrulma olurKullanıcı dostu etiketleme ve numaralandırma, fabrika çıkışlı montaj kontrolü
Gizli lif hasarları (iç katmanda tel/elyaf kopmaları)Dış yüzey sağlam görünür ama iç yapısı zayıftır → düşüşte yırtılmaPeriyodik yük testi yapılmalı, üreticinin önerdiği özel dedektörlü testlerle denetlenmeli
Takma sırasında bacak kemerlerinin çapraz geçirilmesiKan dolaşımını bozar → bayılma, düşüş sırasında yetersiz destekDoğru takma şeması kullanıcı göz hizasında gösterilmeli (etiket, dolap içi, video)
Farklı üreticilere ait ekipmanlarla uyumsuz bağlantıKanca tam oturmaz → düşüşte ayrılmaAynı marka ekipman kombinasyonları tercih edilmeli veya uyumluluk sertifikası aranmalı
Emniyet kemerinin asılma, çekme, taşıma amaçlı kullanılmasıYük taşıma gerilimi → liflerde mikrozararKemer yalnızca düşüş durdurucu olarak kullanılmalı, saha kontrol listesinde denetlenmeli
Darbeye maruz kalmış kemer (ezilme, sıkışma, palet altı kalma vb.)Malzeme özelliğini kaybeder → yapısal yetersizlikSıkışma ve darbe sonrası etiketlenip incelemeye alınmalı, şüpheli ise hurdaya ayrılmalı
Kemerin dolaba ıslak asılması (yağmur, ter, yıkama sonrası kurutulmadan)Küf, mantar, lif bozulması → zayıf yapıKurutma alanı oluşturulmalı, günlük kontrol listesine “nemli ekipman kullanımı yasaktır” maddesi eklenmeli
Yetersiz bilgiyle yapılan kullanıcı değişimi (beden uyumsuzluğu, ayar eksikliği)Giyen kişide uyumsuzluk → ani yüklenmede travmaKişisel zimmetli kullanım önerilmeli veya her kullanımda sorumlu onayı alınmalı
Sahada yetkisiz kişilerin deneme amaçlı kemer kullanımıEğitim almamış kullanım → ölümcül sonuçKemer odaları kilitli olmalı, giriş çıkış kayıtlı, zimmetle verilmeli
Bel destekli kemerlerde destek bölümünün kopmuş ya da eksik olmasıSırt desteği olmadan düşüş → omurga travmasıDesteksiz kemerler yalnızca düşme durdurma için kullanılmalı, destekli işler için uygun kemer alınmalı
Omuz askısının kemer altına kayması (kıyafet üzerinde sabitlenmemesi)Acil durumda çıkma veya kayma → düşüşte düzgün pozisyon alınamazOmuz askıları için yönlendirici toka veya lastik destek takılmalı
Arızalı geri sarma mekanizması (fall arrest cihazı entegre sistemlerde)Düşüşte durdurma mesafesi uzar → yüzeyle temas olurGeri sarma cihazları haftalık çekiş testine tabi tutulmalı
Kemerle birlikte düşüş sonrası askıda uzun süre kalınması (suspension trauma riski)Kan dolaşımı bozulur → bayılma, ölümKurtarma planı oluşturulmalı, kemerle birlikte askı azaltıcı pedler/koltuklar zorunlu hale getirilmeli
Düşme sonrası kemerin yüz ve boyun bölgesine yönelmesi (çene altına baskı yapması)Solunum engellenir, boğulma riskiUygun vücut ayarları ve omuz bağlantı dengesi ayarlanmalı
Çok katmanlı iş kıyafeti üzerinde kemerin içte kalmasıGörsel kontrol engellenir → hatalı takma anlaşılmazKemer, iş kıyafetinin dışında olacak şekilde zorunlu hale getirilmeli
Kemerin sıvı temasına (deniz suyu, asit, solvent) maruz kalmasıMalzeme yumuşar veya sertleşir → işlev bozulurKimyasala maruz kalan alanlarda özel tip (kimyasal dirençli) kemerler kullanılmalı
Kemerin takılı halde araç kullanılması, sıkışmasıTokalar kırılabilir → sistem güvenliği azalırİş sahası dışı kullanımlarda kemer çıkarılmalı, araç kullanımına özel prosedür yazılmalı
Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Kemerin üretim tarihinin okunamaması veya silinmiş olmasıKullanım ömrü aşımı belirlenemez → zayıf ekipmanla çalışmaEtiket koruma prosedürü geliştirilmeli, okunmayan kemer hurdaya ayrılmalı
Göz hizasında uyarı etiketi veya giyme şeması olmamasıHatalı takma riski artarHer kemerde görsel şema bulunmalı, kullanıcı eğitimleri buna göre güncellenmeli
Kışın soğuk havada kemer tokalarının donması veya kilitlenmesiTakıp çıkarma zorlaşır → panik anında çözülmezSoğuğa dayanıklı toka sistemleri kullanılmalı, sahada kuru eldivenle müdahale eğitimi verilmeli
Kullanıcı kemerin sadece omuz bölümünü takıp bacak bağlantılarını ihmal etmesiDüşüşte vücut alt kısımdan desteklenmez → ağır iç organ hasarıEğitimlerde en sık yapılan bu hata özellikle vurgulanmalı, denetimlerde işaretli kontrol noktaları oluşturulmalı
Kemerin sürekli ayar kaybetmesi (tokaların gevşemesi)Kullanım sırasında kemer gevşer → düşüş koruması azalırOtomatik kilitli veya çift mandallı tokalar tercih edilmeli
Kemerin yanlış pozisyonda saklanması (sıkışık kutular, üzerine ağırlık konması)Malzeme formunu kaybeder, kıvrım noktalarında zayıflarAsılı ve serbest konumda saklama zorunluluğu getirilmeli
Kullanıcılar arasında ortak kullanımda hijyen kurallarına uyulmamasıDeri hastalıkları, mantar, kaşıntı vb. sağlık sorunlarıHer kullanıcıya kişisel kemer verilmesi veya dezenfekte prosedürü oluşturulmalı
Tırnak, pense, tel vb. metal cisimlerle kemerin delinmesiLif bütünlüğü bozulur → yırtılmaKemer bütünlüğü ihlal edilen ürünler doğrudan kullanım dışına alınmalı
Kemerin yıkanırken yüksek sıcaklıkta kurutulması (fön, soba, ısıtıcı)Malzeme sertleşir veya çekebilir → dayanım düşerKemer yıkama-kurutma prosedürü oluşturulmalı, sadece oda sıcaklığında kurutulmalı
Dikey yaşam hattı sistemine uyumsuz kemer kullanımıBağlantı noktaları uyumlu değilse → düşüşte bağlantı koparYaşam hattı ile uyumlu EN 361 standardına uygun kemer kullanılmalı
Çift emniyet kemeri kullanan çalışanlarda karışık bağlama (karmaşık sistem)Acil durumda çözülme gecikir → kurtarma süresi uzarRenk kodlu ve görev bazlı kemer kullanım rehberi hazırlanmalı
Görünürde sağlam olan fakat üretimden kaynaklı dokuma hataları (mikro defektler)Normal kullanımda değil ama ani yükte yırtılma olurRutin mikroskobik ve UV ışıklı tarama ile kalite denetimi yapılmalı
Kemerin boy ve kilo sınırlarına uygun olmaması (ekstra kilolu kullanıcılar)Aşırı yük → sistem kapasitesi aşılır, dikişler kopar140 kg üzeri çalışanlar için özel sertifikalı kemer kullanılmalı
Emniyet kemeriyle çalışırken yukarıya düşme (ters asılma pozisyonu)Başa kan gitmesi → bilinç kaybıTers pozisyon engelleyici bacak kayışı sistemi entegre edilmeli
Takılı halde uzun süreli oturma (örneğin iskele üzerinde mola)Kemer bacak damarlarını sıkar → tromboz riskiUzun süreli çalışmalarda emniyet kemeri gevşetilmeli, oturma pedleri kullanılmalı
Tokaların çevresinde paslanma, oksitlenmeKilitlenme fonksiyonu bozulur → açılıp kapanmazPaslanmaz çelik veya kaplamalı malzemeden toka seçimi yapılmalı
Emniyet kemeriyle birlikte taşınan el aletlerinin kemer sistemine bağlanmasıAğırlık dağılımı bozulur → düşüşte yük dengesizliğiAletler ayrı taşıma kemeriyle taşınmalı, emniyet kemeri sadece düşüş korumaya ayrılmalı
Yıpranmış veya sökülmüş dikiş yerlerinin tespiti zordur (renkle kamufle olabilir)Kritik noktalar görünmez hale gelir → tehlike fark edilmezKontrast renkle dikilmiş uyarı dikişleri tercih edilmeli
Kemerin metal aksamlarının kıvılcım çıkarma riski olan alanlarda kullanımıPatlayıcı ortamda kıvılcım → yangın, patlamaATEX uyumlu antistatik, kıvılcım önleyici emniyet kemeri kullanılmalı
Kemerin takılıp çıkarılma süresinin uzun olması (acil durumda müdahale gecikmesi)Kurtarma süreci uzar → hayati risk artarHızlı tak-çıkar sistemleri ve kurtarma dostu tasarımlar tercih edilmeli
Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Emniyet kemeri sahaya bireysel taşınıyor (çanta, elde vs.)Taşıma esnasında deformasyon, toz, UV etkisiÖzel saklama dolapları, saha girişlerinde hijyen kontrolü
Yanlış takılmış emniyet kemeri (ters, omuz dışı, tokasız)Düşüşte hiçbir koruma sağlamaz → ölüm riskiGünlük denetim listesine “giyme şekli” eklensin, fotoğraflı panolarla doğru kullanım gösterilsin
Yetersiz yükseklik bilgisi nedeniyle yanlış kemer kullanımıUygunsuz düşme durdurucu ile birlikte ölümcül düşüşlerSahaya özel yükseklik/kot sınırları belirlenmeli ve bu sınırda onaylı ürün kullanılmalı
Yüksekten düşme sonrası kemerin yeniden kullanımıMikroskobik hasar → ikinci düşmede sistem boşa çıkarHer düşmeden sonra kemer kayıt altına alınarak hurdaya ayrılmalı
Arızalı bağlantı noktası tespit edilememesi (kanca – yaşam hattı uyumsuzluğu)Düşüşte kancanın sistemden ayrılması → ölümcül sonuçYaşam hattı sistemi ile tam uyumlu aksesuar kullanılmalı, renk kodlama yapılmalı

Periyodik Kontrol ve Bakım

  • Günlük kontrol: Gözle muayene
  • Aylık/yıllık kontrol: Yetkili uzman tarafından detaylı inceleme
  • Etiket kontrolü: Seri numarası, üretim tarihi, standart bilgileri okunur olmalı
  • Periyodik Kontrol Aralığı: 6 ay (TS EN 365 standardına göre)
  • Maksimum Kullanım Süresi: 5 yıl (üretici farklı belirtmediyse)
  • Kullanıcı Eğitimi: Sahaya çıkmadan önce teorik + uygulamalı eğitim (TS EN 363 ve EN 364 çerçevesinde)
  • Kemer Takılmadan Çıkış Yasak Alanlar: 1.8 metreden yüksek platformlar, vinç üstü, iskele üstü, şantiye çatısı vb.
  • Hurdaya Ayırma Kriterleri: Dikiş açılması, kopuk toka, geçmiş etiket, düşme geçirmiş ekipman
⭐️⭐️

Paraşüt tipi emniyet kemeri; yaşam kurtarıcı bir donanımdır. Her bir parçasının sağlam, standartlara uygun ve kullanıma hazır olması hayati önem taşır. Bu nedenle, teknik kontrol ve eğitim eksiksiz uygulanmalıdır.

İş sağlığı ve güvenliğinde “önleme kültürü”, kazalar olduktan sonra değil, olmadan önce alınan tedbirlerle hayat bulur. Paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşme sonucu oluşabilecek ölümleri ve ağır yaralanmaları önleyen son savunma hattıdır. Ancak bu hattın zayıflaması, göz ardı edilen teknik detaylar nedeniyle tüm güvenlik sisteminin çökmesine neden olabilir.

Bu çalışma ile sadece ekipmanın değil, insan davranışlarının, iş alışkanlıklarının ve sistem bütünlüğünün de değerlendirilmesi gerektiğini göstermeye çalıştım. Her bir maddede yer alan çözüm önerileri, yalnızca teknik iyileştirme değil, aynı zamanda kültürel bir dönüşüm çağrısıdır.

Unutulmamalıdır ki, bir kemerin sağlamlığı yalnızca malzemesiyle değil, onu doğru anlayan, doğru kullanan ve doğru kontrol eden insanlarla mümkündür. Bu tabloyu rehber alarak yürütülecek her uygulama, sadece mevzuata değil, aynı zamanda insan hayatına saygı anlamına gelecektir.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

  • Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
    İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
  • Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
    Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

  • Omuz, bel ve bacak destek noktaları
  • Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
  • Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
  • Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
  • CE işareti ve üretici beyanı
  • Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

  • KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
  • Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
  • Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

  • Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
  • Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
  • Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.
🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği11 Temmuz 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al