13 Aralık 2025

Sıfır İnsan Hatası Hedefinde Psikolojik Sınır – İnsan Dayanımının ve Algı Kapasitesinin Eşiği

Sıfır insan hatası hedefi her ne kadar sistem odaklı bir mükemmellik vizyonu olsa da, bu hedefin sahadaki gerçek uygulayıcısı insandır. İnsan faktörü işin merkezinde olduğunda, bu hedefin başarısını belirleyen en kritik unsurlardan biri de insanın psikolojik sınırıdır.

🧠 🧠 🧠

Psikolojik Sınır Ne Demektir?

Psikolojik sınır; bir bireyin dikkat, algı, karar verme ve duygusal denge bakımından zorlanmaya başladığı, hata yapma olasılığının önemli ölçüde arttığı bilişsel eşiği ifade eder.

Bu sınırın aşılması durumunda birey:

Stresle karar veremez hale gelir,
Refleksif ve otomatik davranışlara yönelir,
Karmaşık durumları basitleştirerek hatalı yorumlar,
Sinyalleri gözden kaçırır veya yanlış yorumlar.

🧠 🧠 🧠

Sıfır Hata Hedefi Psikolojik Olarak Ne Zaman Aşırıya Kaçar?

A) Sürekli baskı ortamı:

Çalışana açık ya da örtük şekilde “asla hata yapmayacaksın” mesajı verilmesi, zamanla şu etkilere yol açar:

Aşırı tetikte olma → tükenmişlik
Kendini sürekli izleme → özgüven kaybı
Risk almaktan kaçınma → sistem tıkanıklığı

B) Hata yapmanın suç olduğu kültür:

Hataların öğrenme aracı değil, yargılama nedeni olarak görülmesi
Geri bildirimin sadece olumsuz odaklı olması
Bu durumda çalışanlar:
- Hataları saklamaya eğilim gösterir
- İş arkadaşlarıyla iletişimden kaçınır
- Psikolojik güven ortamı zedelenir

🧠 🧠 🧠

Psikolojik Sınırı Belirleyen Ana Unsurlar

Faktör	Psikolojik Etkisi	Risk
Dikkat Süresi (maks. 45–60 dk)	Uzun vardiyada odak azalır	Gözden kaçan uyarılar
Çevresel stres (gürültü, sıcaklık, kalabalık)	Algıda seçicilik bozulur	Hatalı karar alma
Yüksek sorumluluk baskısı	Sürekli “fail olmamalıyım” kaygısı	Tükenmişlik sendromu
Karışık prosedürler	Bilişsel yük artar	Talimat atlama
Yetersiz dinlenme / uyku	Reaksiyon süresi uzar	Kritik anda refleks kaybı
Sürekli performans izleme	Sosyal baskı hissi	Psikolojik çekilme / donma

🛑 🛑 🛑

Psikolojik Sınır Aşıldığında Ne Olur?

A) Kritik hataların görünme sıklığı artar.

Örneğin, havacılıkta yorgun pilotların yanlış pist seçmesi
Sağlıkta hemşirenin ilaç dozu hatası
Petrokimyada valf sırasını karıştırma

B) Sistem dışı davranışlar ortaya çıkar.

Süreci kısaltmak için prosedür atlama
Otomatikleşmiş “göz ucuyla” kontrol
“Nasıl olsa bir şey olmuyor” psikolojisi

C) Davranışsal uyum bozulur.

Dalgınlık, içe kapanma, aşırı reaksiyonlar
Tehlike sinyallerine körlük (inattentional blindness)
“Yeter ki bugün bitsin” bakışı

🧠 🧠 🧠

Psikolojik Sınırın Yönetimi: Sıfır Hata İçin Sağlıklı Zemin

Uygulama	Etki
Psikolojik güven ortamı oluşturma	Hataların açıklıkla paylaşılabilmesi
Davranışsal gözlemler ve destekleyici geri bildirim	Erken tükenme belirtilerinin fark edilmesi
Sistem hatalarını kişiden ayırmak	Hatalardan öğrenme kültürünün yerleşmesi
Rota içi molalar, dikkat yenileyici uygulamalar	Zihinsel yenilenme, dikkat toparlama
Çalışanlara karar destek sistemleri sağlamak	Bilişsel yükün azaltılması
LOTO, Poka-Yoke, Andon gibi sistem bariyerleri	Hata sonucu tehlikenin önlenmesi

🔚 🔚 🔚

Sıfır insan hatası hedefinde en büyük tehdit, insanın psikolojik sınırının görmezden gelinmesidir. Bu sınır, bireysel kapasite ile çevresel baskı arasındaki gerilim hattıdır.

Bu nedenle sıfır insan hatası ancak şu koşullarda gerçekçi ve sürdürülebilir olur:

Sistemler insanı hataya zorlamayacak şekilde tasarlanır,
Hatalar cezalandırılmaz, analiz edilip sistemsel çözümlere dönüştürülür,
Çalışanın psikolojik güvenliği, iş güvenliği kadar önemsenir.

İnsanı anlamadan, hata yönetimi yapılamaz.

🧠 🧠 🧠

Ve Son Bir Gerçek: İnsan Asla Hatasız Değildir… Lakin

…insan, doğru sistem içinde daha az hata yapan, hatasından öğrenebilen ve gelişebilen bir varlıktır.
Onu baskıyla değil, anlayış ve veriyle yönettiğimizde; insan en büyük risk olmaktan çıkar, en değerli güvenlik faktörüne dönüşür.

📌 📌 📌

Unutmayın:

Bir çalışanın hata yapma hakkı yoksa, onun öğrenme hakkı da yoktur.
Hataları örtmeye zorlanan sistemler, kazaları kaçınılmaz hale getirir.
Psikolojik sınırlar tanınmadığında, fiziksel sınırlar ihlal olur.

📌 📌 📌

İnsana uygun işler, insana uygun sistemler ve insana uygun beklentiler.
Ve bu, yalnızca bir politika değil; ahlaki bir sorumluluktur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni13 Aralık 2025

8 Aralık 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – VI (Donanım ve Ekipman Tedbirleri)

Deprem Riskine Karşı Donanım ve Ekipman Tedbirler

ELEKTRİK, GAZ VE SU TESİSATI ÖNLEMLERİ

Gaz Kaçak Önleme Donanımları
- Ana giriş vanalarına otomatik sismik gaz kesici valfler (deprem sensörlü) monte edilmelidir.
- Tüp gaz kullanılan bölümlerde devrilme önleyici sabitleyici kullanımı zorunlu olmalıdır.
Elektrik Sistemleri İçin Deprem Güvenliği
- Elektrik panoları sabitlenmeli, kablolar gevşek sallanmayacak şekilde kanallar içine alınmalıdır.
- Jeneratör ve UPS sistemleri sismik bloklarla monte edilmelidir.
- Tesisin “elektrik acil kesici sistemi” çalışanlar tarafından ulaşılabilir bir yerde olmalıdır.
Su ve Yangın Tesisatı Güvenliği
- Depreme dayanıklı boru bağlantı sistemi (esnek bağlantılar) kullanılmalıdır.
- Yangın dolapları ve sprinkler sistemleri devrilmeyecek şekilde monte edilmelidir.

TAHLİYE VE ACİL DURUM DONANIMLARI

Acil Tahliye Aydınlatmaları
- Elektrik kesilmesi halinde çalışan, LED’li ve bataryalı acil çıkış lambaları kurulmalıdır.
- Her 20 metrede bir yönlendirme levhaları ve acil çıkış ikaz işaretleri bulunmalıdır.
Acil Durum Alarm ve Anons Sistemleri
- Sesli ve ışıklı uyarı sistemleri kurulu olmalı, periyodik test edilmelidir.
- Binada otomatik mesaj kaydıyla çalışan sesli uyarı sistemi bulunmalıdır.
Toplanma Alanı Ekipmanları
- Her toplanma alanında taşınabilir ilk yardım çantası, megafon, el feneri, reflektör yelek gibi malzemeler yer almalıdır.
- Alanlara yönlendirme tabelaları (fosforlu ve gece görünür) konulmalıdır.

ARAMA-KURTARMA VE İLKYARDIM EKİPMANLARI

Deprem Kiti ve Acil Durum Sandıkları
- Her katta en az bir “deprem sandığı” içerisinde şu malzemeler yer almalıdır:
  - El feneri (şarjlı ve pilli)
  - Eldiven (nitril + iş tipi)
  - Koruyucu gözlük, toz maskesi (FFP2 veya FFP3)
  - Yedek piller, battaniye, düdük, not defteri, kalem
  - Çok amaçlı pense, bıçak ve çakı
İlk Yardım Ekipmanları
- Kanama durdurma setleri
- Turnike, elastik bandaj, atel
- Taşıma battaniyesi
- Yanık örtüsü ve antiseptikler
Arama Kurtarma İçin Gelişmiş Ekipmanlar (büyük tesislerde)
- Termal kamera
- Gönüllü arama kurtarma ekibine özel sırt çantaları
- Sedye (katlanabilir), levye, balyoz, kesici aletler
- Baret, dizlik, çelik burunlu ayakkabı

TEKNOLOJİK VE BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ İÇİN TEDBİRLER

Veri Yedekleme ve Güvenlik Önlemleri
- Sunucular deprem izolatörlü kabinetlere alınmalı
- Günlük yedekleme ve bulut senkronizasyon sistemleri kurulmalıdır.
- Deprem sonrası iletişim kopmaması için GSM modem destekli ağ sistemleri önerilir.
Bilgi Güvenliği ve Cihaz Koruma
- Bilgisayar monitörleri masaya sabitlenmeli.
- Veri depolama cihazları korunaklı çekmecelerde muhafaza edilmeli.

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD) VE KURUMSAL STOKLAMA

Acil Durumda Kullanılacak KKD’ler
- Toz maskesi (FFP2, FFP3)
- Koruyucu gözlük
- Kulak tıkacı (gürültü olasılığına karşı)
- El ve ayak koruyucular (çalışan pozisyona göre)
Kurumsal Acil Durum Stokları
- Her 20 çalışan için 1 acil durum sırt çantası
- Tüm personel için minimum 3 günlük su ve kuru gıda stoku (AFAD önerilerine uygun)
- Acil iletişim cihazları (uydu telefonu, telsiz)

DİĞER DONANIM GÜNCELLEMELERİ

Asansör ve Yürüyen Merdivenler
- Deprem sensörlü kilitleme sistemi bulunmalı
- Tüm asansörlerde “acil çağrı sistemi” çalışır durumda olmalıdır
Engelli Çalışanlar için Donanım
- Tekerlekli sandalye tahliyesi için acil kurtarma sandalyesi
- Katlar arası acil taşıma sistemleri

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği8 Aralık 2025

3 Aralık 2025

Kişisel Koruyucu Donanım Dışındaki Günlük Giysi Veya İç Çamaşırı Sebepli İş Kazaları

İş sağlığı ve güvenliği alanında odak noktası çoğunlukla kişisel koruyucu donanımlar (KKD), tehlikeli ekipmanlar ya da proses kaynaklı maruziyetler üzerine kuruludur. Ancak iş kazalarının nedenlerini incelerken gözden kaçırılan kritik bir unsur vardır: çalışanların günlük giyim tercihleri.

İş giysileri, KKD kapsamına girmeyen, çalışan tarafından bireysel tercih doğrultusunda belirlenen giysiler olsa da, iş ortamında ciddi risk unsurlarına dönüşebilir. Dar, gevşek, yanıcı ya da sentetik kumaşlardan yapılmış iç çamaşırları ve elbiseler; ergonomiyi bozarak, statik elektrik oluşturarak veya fiziksel takılmalar yoluyla kazaları tetikleyebilir.

Doğrudan KKD sınıfına girmeyen lakin çalışma ortamında iş kazalarına neden olmuş ya da olma potansiyeli taşıyan giysi tercihlerinin değerlendirmesi iş güvenliği uzmanları için risk analizinin kapsamını genişletme ve çalışan eğitimlerinde bu konuya yer verme gerekliliğini gözler önüne sermektedir.

⚠️ 1. Gevşek Giysi – Döner Parçaya Dolanma (Torna Tezgâhı Kazası)

Sektör: Metal işleme / Atölye
Giysi Etkeni: Geniş kollu gömlek
Kaza Açıklaması: Operatör, torna tezgâhında çalışırken gevşek gömleğinin kolu dönen milden dışa doğru uzanan parça tarafından yakalandı. Kol kumaşı mil etrafında sarılarak çekildi ve çalışanın kolu ciddi şekilde kırıldı.
Önlenebilirdi: Bilekten lastikli iş giysisi veya kısa kollu üniforma tercih edilseydi.

⚠️ 2. Sentetik İçlik – Kaynak İşinde Yanık Riski

Sektör: Gemi inşa / Ağır sanayi
Giysi Etkeni: Naylon-poliester iç çamaşırı
Kaza Açıklaması: Kaynak yapan çalışanın kıvılcım sıçraması sonucu tişörtünün altındaki sentetik içlik alev aldı. Sentetik malzeme eriyerek deriye yapıştı, 2. derece yanık oluştu.
Önlenebilirdi: Pamuk esaslı, yanmaz iç çamaşırı kullanılsaydı.

⚠️ 3. Topuklu Ayakkabı – Yük Düşmesi Sonucu Ayak Bileği Kırığı

Sektör: Depo / Lojistik
Giysi Etkeni: Modaya uygun, 4 cm topuklu ayakkabı
Kaza Açıklaması: Kadın çalışan palet çekmek üzere adım attığında, dengesini kaybedip devrildi. Ayağına yük binmesi sonucu bileği kırıldı.
Önlenebilirdi: Düz taban, kaymaz iş ayakkabısı tercih edilmeliydi (KKD tanımına girebilir ancak genelde dış kıyafet etkisi olarak göz ardı edilir).

⚠️ 4. Polyester Gömlek – Statik Elektrik Kaynaklı Patlama

Sektör: Kimya üretimi
Giysi Etkeni: Tamamen polyester karışımlı gömlek
Kaza Açıklaması: Yanıcı buhar ortamında çalışan işçi, statik elektrik yüklü sentetik gömlek nedeniyle kıvılcım oluşturdu. Yakındaki solvent tankının üstünde parlamaya neden oldu.
Önlenebilirdi: Antistatik pamuk esaslı iş kıyafeti kullanılsaydı.

⚠️ 5. Uzun Etek – Merdivende Takılma

Sektör: Ofis destek / Kat hizmetleri
Giysi Etkeni: Moda amaçlı uzun etek
Kaza Açıklaması: Merdivenlerden çıkan çalışan, eteğine basarak dengesini kaybetti ve başını merdiven demirine çarptı. Kafa travması oluştu.
Önlenebilirdi: Diz hizasında, dar kesimli ve hareketi kısıtlamayan bir kıyafet tercih edilseydi.

⚠️ 6. Kemerli Giysi – Konveyör Hat Üzerinde Sürüklenme

Sektör: Gıda üretimi
Giysi Etkeni: Belinde metal tokalı ve sarkan uzun kemer
Kaza Açıklaması: Temizlik görevlisinin kemeri, konveyör bandın çıkıntılı parçasına takıldı. İşçi 1.5 metre sürüklendi ve belinden yaralandı.
Önlenebilirdi: Sarkan aksesuar ve kemerler yasaklanmış olmalıydı.

⚠️ 7. Kapüşonlu Sweatshirt – Forklift Görüş Alanı Kısıtlaması

Sektör: Lojistik / Soğuk depo
Giysi Etkeni: Baş kısmı kapalı kapüşonlu üst giyim
Kaza Açıklaması: Kapüşonun görüşü engellemesi nedeniyle operatör, geri manevra sırasında diğer işçiyi fark edemedi ve çarpışma meydana geldi. Hafif yaralanmayla sonuçlandı.
Önlenebilirdi: Görüş alanını engellemeyen başlık veya bere kullanılmalıydı.

⚠️ 8. Bol Pantolon – Merdiven Basamağına Takılma

Sektör: İnşaat
Giysi Etkeni: Aşırı bol paçalı pantolon
Kaza Açıklaması: Kalıp ustası merdivenden inerken pantolon paçası basamağa takıldı. Düşerek bileğini burktu ve 2 hafta iş göremezlik yaşadı.
Önlenebilirdi: İş pantolonu dar paçalı veya bilekten lastikli olmalıydı.

⚠️ 9. Dar İç Çamaşırı – Dolaşım Bozukluğu & Dikkat Dağınıklığı

Sektör: Otomotiv montaj hattı
Giysi Etkeni: Aşırı sıkı iç çamaşırı
Kaza Açıklaması: Çalışan, bacak bölgesindeki baskı nedeniyle sürekli huzursuzluk yaşadı. Konsantrasyon kaybı sonucu montaj sırasında elini kıstırdı.
Önlenebilirdi: İş esnasında konfor sağlayan, terletmeyen ve kan dolaşımını engellemeyen çamaşır kullanılmalıydı.

⚠️ 10. Parlak Renkli Kıyafet – Gece Şantiye Alanında Görünmezlik

Sektör: Yol bakım-onarım
Giysi Etkeni: Reflektörsüz, modaya yönelik günlük kıyafet
Kaza Açıklaması: Gece vardiyasında çalışan işçinin kıyafeti diğer ekipmanlar arasında ayırt edilemedi. Operatör gece görüşünde fark edemedi ve makinayla temasa sebep oldu.
Önlenebilirdi: Yüksek görünürlüklü reflektif kumaşlı iş tişörtleri kullanılmalıydı (KKD değil, personelin kendi tişörtüydü).

📌 Genel Değerlendirme:

Bu örnekler şunu açıkça ortaya koyar:

“Kişisel Koruyucu Donanım kadar, KKD harici günlük giysi tercihleri de iş kazalarının doğrudan veya dolaylı nedenidir.”

Giysi Materyali: Yanmazlık, antistatik özellik, nefes alabilirlik
Giysi Kesimi: Dar – bol, sarkan aksesuarlar, hareket kabiliyeti
Renk ve Görünürlük: Gece çalışmaları ve açık alanlar
Konfor ve Fonksiyonellik: Konsantrasyon ve fizyolojik konfor

Günlük kıyafetler sıradan seçimler gibi görünse de, bir iş kazasının tetikleyici unsuru haline gelebilir. Gevşek bir gömlek, yanıcı bir içlik, statik yüklü bir kazak ya da reflektörsüz bir tişört; çoğu zaman ihmal edilen ama hayati sonuçlar doğuran risklerdir. Bu yazıda örnekleriyle gösterilen kazalar, iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımımızın yalnızca KKD ile sınırlı kalamayacağını ortaya koymaktadır.

İşverenler, iş güvenliği uzmanları ve çalışanlar olarak, giyimin de bir risk parametresi olduğunu kabul etmek, çalışanlara iş giysisi kültürünü kazandırmak ve üretim ortamına uygun giyim kodları oluşturmak kaçınılmaz bir gerekliliktir. Çünkü bazen bir kıyafet tercihi, sadece stil değil, hayati bir fark yaratabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği3 Aralık 2025

1 Aralık 2025

Güvenli Sürüş Hakkında İlginç Bilgiler

İnsan beyni aynı anda yalnızca bir şeye tam dikkat verebilir.
Araştırmalar, araç kullanırken telefonla konuşmanın (eller serbest olsa bile) beynin dikkatini %30’a kadar düşürdüğünü göstermektedir. Bu nedenle güvenli sürüş eğitimlerinde, “dikkati bölme” konusu en kritik başlıklardan biridir.

🚗 🚗 🚗

Hız sadece zamanı değil, çarpışmanın şiddetini de katlar.
Hız iki katına çıktığında durma mesafesi yaklaşık dört katına çıkar. Bu, küçük bir hız artışının bile kaza anındaki hasarı dramatik şekilde büyüttüğünü gösterir.

🚗 🚗 🚗

Deneyimli sürücüler daha fazla risk alabilir.
İlginçtir ki, uzun yıllar araç kullanan bazı sürücüler rutinleşme nedeniyle daha fazla risk alma eğilimi gösterebilir. Eğitimler, bu “aşırı özgüveni” kırmayı hedefler.

🚗 🚗 🚗

Gözleriniz yolda olsa bile beyniniz başka yerde olabilir.
“Yol hipnozu” denilen durumda kişi gözleri açık halde otomatik sürüş yapar ama çevresini bilinçli olarak algılamaz. Güvenli eğitimler bu riskli durumu erken fark etmeyi öğretir.

🚗 🚗 🚗

Yorgunluk, alkol kadar tehlikelidir.
18 saat uykusuz kalan bir sürücünün refleksleri, yasal alkol sınırını aşmış bir kişiye benzer düzeyde düşer.

🚗 🚗 🚗

İnsan refleksleri sandığımızdan daha yavaştır.
Bir tehlikeyi görüp frene basmak ortalama 1–1,5 saniye sürer. 90 km/s hızla giden bir araç, bu sürede 25–35 metre yol alır.

🚗 🚗 🚗

En büyük tehlike görünmeyen tehlikedir.
Kör noktalar, yanlış şerit değiştirmelerin en yaygın nedenidir. Güvenli sürüş eğitimleri, sürücülere “ayna kontrolü + baş hareketi” alışkanlığı kazandırır.

🚗 🚗 🚗

Duygusal durum sürüş biçimini değiştirir.
Öfke, stres ve aşırı mutluluk bile sürüş kararlarını etkileyebilir. Eğitimlerde, sürücünün kendi psikolojisini tanıması önemli bir yer tutar.

🚗 🚗 🚗

Islak zemin, fren mesafesini 2–3 kat artırabilir.
Yağmurlu havada lastik-yol tutuşu ciddi şekilde azalır. Bu yüzden güvenli sürüşte “hava koşullarına göre hız yönetimi” öğretilir.

🚗 🚗 🚗

Arabanın teknolojisi değil, sürücünün bilinci asıl güvenliktir.
En gelişmiş güvenlik sistemlerine sahip araçlar bile, hatalı sürüş davranışını telafi edemez. Bilinç, en büyük güvenlik sistemi olarak kabul edilir.

🚗 🚗 🚗

Kalp atış hızınız arttığında hata yapma oranınız yükselir.
Tehlike anında vücut adrenalin salgılar ve kalp atışı hızlanır. Eğitimler, bu durumda soğukkanlı kalabilme teknikleri öğretir.

🚗 🚗 🚗

Her ani fren bir arka çarpma riskidir.
Güvenli sürüşün temel prensiplerinden biri “öngörülü sürüş”tür. Tehlikeyi erken fark edip yumuşak yavaşlamak, arkadaki sürücüyü de korur.

🚗 🚗 🚗

Yanlış oturma pozisyonu, kazaya davetiye çıkarır.
Direksiyonla göğüs arasındaki ideal mesafe yaklaşık 25–30 cm’dir. Aksi durumda airbag ciddi yaralanmalara neden olabilir.

🚗 🚗 🚗

En çok kazanın olduğu anlar: ‘Az kaldı’ anlarıdır.
Dikkatin gevşediği son 5–10 dakikada kaza riski artar. Çünkü beyin “rahatlama” moduna geçer.

🚗 🚗 🚗

Güvenli sürüş öğrenilen bir yetenektir, doğuştan gelen bir yetenek değil.
Doğru eğitimle, riskli sürüş alışkanlıkları güvenli davranışa dönüştürülebilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Bu sitede yer alan içerikler yalnızca genel bilgilendirme amacı taşır. Paylaşılan bilgiler, bir hekim muayenesinin, tedavisinin veya profesyonel danışmanlığın yerini tutmaz. Buradaki bilgiler esas alınarak herhangi bir ilaç tedavisine başlanması, mevcut tedavinin değiştirilmesi ya da bırakılması uygun değildir.

Aynı şekilde, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili içerikler, bir iş güvenliği uzmanı, mühendis veya teknik ekip tarafından yapılması gereken değerlendirme ve kararların yerine geçemez. Bu bilgiler temel alınarak saha risk değerlendirmesi yapılması ya da mevcut sistemin değiştirilmesi önerilmez.

Sitede herhangi bir yasa dışı ilan ya da yönlendirme yapılması amacı bulunmamaktadır. İçerikler, sadece farkındalık yaratmak ve bilinçlendirme sağlamak amacıyla sunulmuştur.

⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler1 Aralık 2025

1 Aralık 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – V (Donanım ve Ekipman Stratejileri)

Deprem, yıkıcı etkisiyle yalnızca can ve mal kaybına yol açmakla kalmaz; aynı zamanda iş sürekliliğini, kritik altyapıların sürdürülebilirliğini ve sistem bütünlüğünü tehdit eden yüksek etki düzeyine sahip bir doğal afettir. İşletmeler açısından bu tehdit, sadece acil durum anı ile sınırlı olmayıp; üretim hattındaki kesintilerden kimyasal sızıntılara, elektrik sistemlerindeki çökmelerden yangın tetiklenmelerine kadar çok sayıda ikincil felaket zincirini de içinde barındırır.

Bu nedenle işletmelerin deprem riskine karşı alacakları önlemler sadece organizasyonel düzeyde planlamalarla değil; aynı zamanda donanım ve ekipman bazlı mühendislik önlemleriyle desteklenmelidir.

Endüstriyel yapılarda kullanılan sabitleme sistemlerinden vibrasyon emici teknolojilere, acil enerji kesme tertibatlarından otomatik yangın önleme sistemlerine kadar uzanan çok katmanlı bir güvenlik ağının oluşturulması, iş sağlığı ve güvenliği perspektifiyle artık bir “gereklilik” değil, bir stratejik zorunluluktur.

Deprem gibi ani gelişen ve yüksek şiddette kinetik enerji açığa çıkaran doğa olaylarında, bir işletmenin zarar görme düzeyi yalnızca yapısal sağlamlıkla değil; aynı zamanda donanım altyapısının ve ekipman sabitleme stratejilerinin kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Özellikle endüstriyel tesislerde, üretim araçlarının yer değiştirmesi, devrilmesi veya sistem dışına çıkması; hem çalışan güvenliğini hem de çevresel güvenlik unsurlarını tehlikeye sokmaktadır.

Deprem anında oluşabilecek temel riskler aşağıdaki teknik başlıklar altında gruplanabilir:

Yapısal Olmayan Ekipmanların Devrilmesi: Raf sistemleri, üretim makineleri, tanklar, dolaplar ve sunucular gibi sabitlenmemiş donanımın devrilerek yaralanmalara veya zincirleme kazalara neden olması.
Enerji ve Akışkan Hatlarının Kopması: Elektrik kabloları, doğal gaz boruları, buhar ve basınçlı hava hatlarının yerinden oynaması sonucu oluşabilecek yangın, patlama veya gaz kaçağı riskleri.
İkincil Kimyasal Risklerin Ortaya Çıkması: Tehlikeli kimyasal depolama tanklarının yerinden çıkması veya çatlaması sonucu oluşabilecek sızıntı, zehirlenme ve reaktif madde karışımı kaynaklı olaylar.
Otomasyon Sistemlerinde Kontrol Kaybı: Sensörlerin yer değiştirmesi, kontrol panellerinin fiziksel hasar alması veya acil durdurma butonlarının erişilemez hâle gelmesi nedeniyle yaşanabilecek sistemsel boşluklar.

Bu bağlamda, işletmelerin yalnızca bina statiğini değil, aynı zamanda içinde yer alan makine parkurunun, sabit raf sistemlerinin, kimyasal stok alanlarının, acil durum butonlarının, jeneratör ve UPS sistemlerinin, gaz kaçak sensörlerinin, sabit enerji panolarının da sismik davranışlarına yönelik önlemlerle donatılması gerekir.

Günümüzde bu tür önlemler yalnızca birer “öneri” olarak değil, birçok uluslararası standartta (örneğin NFPA 5000, ASCE 7, ISO 45001, Eurocode 8) zorunlu güvenlik uygulamaları arasında yer almaktadır.

Bu yazının devamında;

Donanım ve ekipman sabitleme stratejileri
Sismik dayanım analizleri
Kritik ekipmanların acil durum performansı
Otomasyon sistemlerinin afet anı senaryoları
Malzeme seçimi ve vibrasyon azaltma teknolojileri gibi başlıklar detaylı olarak ele alınacaktır.

Amaç; yalnızca “deprem olduğunda ne yapılır?” sorusuna cevap vermek değil, deprem olduğunda hiçbir şeyin düşmemesi, sızmaması veya bozulmaması için ne yapılmalı? sorusunu teknik bir temelde tartışmaya açmaktır.

Donanım ve Ekipman Sabitleme Stratejileri

Deprem anında devrilme, kayma veya ters dönme gibi hareketlerle ciddi yaralanmalara, ikincil kazalara veya üretim kesintilerine neden olabilecek ekipmanların sabitlenmesi, is saglığı ve güvenliği (ISG) perspektifinden öncelikli bir yaklaşımdır.

Ağır Ekipmanlar Için Kimyasal ve Mekanik Sabitleme: Beton zeminlere genellikle kimyasal ankrajlarla yapılan sabitlemeler, vibrasyon altında yüksek dayanım gösterecek şekilde hesaplanmalıdır. Makine ayaklarında ise kaymaz takozlar, esnek bağlantı elemanları ve L-bracket sistemleri tercih edilir.
Raf ve Dolapların Sabitlenmesi
- Metal raf sistemleri sismik sabitleme kitleri ile duvarlara ya da tavana baglanmalı, ağırlık merkezleri yere yakın konumlandırılmalıdır.
- Rafların üzerine yerleşen ağır yüklerin devrilmesini önlemek icin esnek koruma ağları veya emniyet kayışları kullanılmalıdır.
- Tüm yüksek dolaplar, arşiv rafları ve kütüphaneler duvara L tipi metal bağlantı aparatlarıyla sabitlenmelidir.
- Ofis mobilyaları yer sarsıntısında devrilmeyecek şekilde ankrajlı montaj yapılmalıdır.
Basınçlı Tesisat Hatları ve Tanklar
- Tankların sabitlenmesinde geniş tabanlı flanşlar, zincirli bağlantılar veya yay-damper sistemleri kullanılabilir. Sıvı geçiren boru hatları ise kompansatörlerle genişleyip daralma payı tanınmalı, askılarla tavana sabitlenmelidir.
Ofis Cihazları Sabitleme
- Yazıcı, fotokopi makinesi, televizyon, sunucu kasası gibi ağır cihazlar kaymaz yüzeylere yerleştirilmeli veya sabitleme kayışları kullanılmalıdır.
Mobil Cihazlar
- Tekerlekli cihazlar için acil durumlarda hareketi sınırlayan kilitleme mekanizmaları uygulanmalıdır.
Tavan Elemanlarının Kontrolü
- Asma tavan, klima panelleri, aydınlatma armatürleri sismik bağlantılarla desteklenmelidir.
- Gevşek avizeler, projektörler ve yangın sprinklerleri sarsıntıya dayanıklı bağlantılarla monte edilmelidir.
Ağır Malzeme ve Makine Yerleşimi
- Depo alanlarında ağır yükler altta, hafif yükler üstte olmalıdır.
- Yüksek raflar sarsıntıya dayanıklı çelik konstrüksiyonla takviye edilmelidir.

Sismik Dayanım Analizleri

Donanımların sismik davranışı, yalnızca fiziksel sabitleme ile değil; aynı zamanda dinamik analizlere dayalı güvenlik testleri ile de değerlendirilmelidir.

Modal Analiz: Ekipmanların doğal frekansları belirlenerek, rezonansa girme potansiyeli olan sismik spektrumlarla çarpışması önlenmelidir.
Zemin-iletim Katsayıları: Zemin sertliği ve ekipman-yapı bağlantı noktalarındaki aktarım katsayıları dikkate alınarak, cihazların yere aktardığı kuvvetin ne ölçüde amorti edileceği hesaplanmalıdır.
Finite Element Modelleme (FEM): Kritik sistemler (kimyasal tanklar, üretim hatları) üzerinde yapılacak FEM analizleri ile sismik moment ve kesme kuvvetlerine karşı davranışları simule edilmelidir.
Yapı-Donanım Uyumu: Yapının periyodik bakımı ve donanımın ağırlık-hacim profili arasında denge sağlanarak güvenli dağılım hedeflenmelidir.

Kritik Ekipmanların Acil Durum Performansı

Çok katlı üretim sistemleri, enerji panelleri, tehlikeli madde tankları ve otomasyon kontrollü robotlar gibi unsurlar, deprem anında “fail-safe” davranış göstermelidir.

Acil Durum Kapanma Fonksiyonlari: Elektriksel pano ve kontrol sistemlerine entegre edilen sismik switch’ler, belirli bir ivme değerinde otomatik kapanma sağlamalıdır.
Redundant (Yedekli) Sistemler: Kritik enerji ve data hatlari, kesinti durumunda devreye girecek yedek UPS/Jeneratör sistemleri ile desteklenmelidir.
Kritik Gecikme Zamanı Hesaplamaları: Elektriksel sistemlerde, kapanma sürecinin maksimum 2–5 saniyeyi aşmaması icin röle zamanlarının optimize edilmesi gerekir.
Alarm ve Bildirim Sistemleri: Çalışanlara anlık bildirim yapabilecek sismik algılama destekli sesli ve ışıklı uyarıcılar tesis edilmelidir.

Otomasyon Sistemlerinin Afet Anında Davranışı

Endüstri 4.0 çizgisinde otomasyona dayalı sistemlerde, afet anına özel senaryolar entegre edilmeli ve yazılımsal- donanımsal risk azaltım modülleri devreye alınmalıdır.

PLC ve SCADA Uzerinden Deprem Modu: Ana kontrol yazılımlarına deprem modülu eklenerek; tehlikeli üretim hatlarında otomatik durdurma, kilitleme ve izolasyon senaryoları olusturulmalıdır.
Veri Yedekleme: Deprem sonrası sistem kaybı yaşamamak icin veri sunucuları fiziksel olarak izole edilmeli ve otomatik yedekleme programları tanımlanmalıdır.
IoT Tabanli Sensoring: Yapı üzerinde genişletilmiş sensoring sistemleri kullanılarak, vibrasyon, nem, gaz kaçağı gibi parametreler anlık olarak izlenmelidir.
Remote Monitoring (Uzaktan Izleme): Ulaşım sağlanamayan senaryolarda sistemlerin uzaktan izlenmesi ve kontrolu icin yedek bağlantı kanalları kurulmalı, VPN destekli altyapılar güvence altına alınmalıdır.

Malzeme Secimi ve Vibrasyon Azaltma Teknolojileri

Depreme karsi dayanimin artirilmasinda dogru malzeme secimi ve vibrasyon yutucu teknolojilerin entegrasyonu hayati oneme sahiptir.

Yuksek Elastisiteye Sahip Materyaller: Poliüretan, EPDM ve neopren gibi elastomer malzemeler, ekipman ayaklarinda vibrasyon soğurucu olarak kullanilir.
Sismik Izolatorler: Kritik cihazlarin altina yerlestirilen “lead rubber bearing” veya “friction pendulum” sistemleri, yer hareketini izole ederek sarsinti etkisini azaltir.
Kompozit ve Hafif Malzemeler: Geleneksel agir metal yapisal ekipmanlar yerine, karbon fiber ve kevlar takviyeli kompozitler tercih edilerek agirlik merkezleri dusurulur.
Kaplama ve Montaj Teknigi: Kimyasallara dayanikli, cizilmez, yansima yapmayan ve termal genlesme katsayisi dusuk malzemeler kullanilarak uzun omurlu sistemler kurulur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği1 Aralık 2025

25 Kasım 2025

Görünmeyen Buharla Gelen Sinsi Tehlike -Solventler

O Buhar Sandığınız Kadar Masum Değil…!!

Fabrikada çalışıyorsanız, bir tamirhanede boya kokladıysanız, matbaada ya da temizlik malzemeleriyle içli dışlıysanız… Solventlerle tanışmışsınız demektir. Bu maddeler; yüzey temizler, boya inceltir, yapıştırıcıları işler… Ancak aynı zamanda; nefesinizi kesen, başınızı döndüren, karaciğerinizi yoran, ve zamanla vücudunuzu sessizce zehirleyen düşmanlara dönüşebilir.

Peki ama bu görünmeyen tehlikeden nasıl korunacağız?

Solvent Nedir ve Nerede Karşımıza Çıkar?

Solventler, bir şeyi çözmek ya da inceltmek için kullanılan kimyasallardır.

En sık:

Boya ve vernik işlerinde
Temizlikte
Baskı makinelerinde
Yapıştırıcılarda
Oto tamircilerde
Kimya laboratuvarlarında
İlaç üretiminde karşımıza çıkar.

Genellikle sıvıdırlar ama hızla buhara dönüşerek fark etmeden ciğerlerinize dolabilir.

Vücuda Nasıl Girerler, Bizi Nasıl Etkilerler?

Solventler üç ana yoldan vücuda girer:

Nefes yoluyla: En yaygın olanı. Uçucu buharları solumak, kimyasalı direkt kana karıştırmak gibidir.
Deriyle temas: Derinizin yağı gider, kurur, çatlar. Kimyasal içeri sızar, farkında bile olmadan vücudunuza işler.
Yutma (dolaylı): Elinizi yıkamadan yemek yerseniz, solventi de birlikte yemiş olursunuz.

Etkileri?

Baş ağrısı, halsizlik, mide bulantısı
Dikkat dağınıklığı
Ciltte egzama
Karaciğer-böbrek hasarı
Hatta bazıları KANSER yapar (örneğin benzen)!

Üstelik bu etkiler, hemen değil, günler, haftalar, hatta yıllar sonra ortaya çıkar.

Yasalar Ne Diyor? Ne Kadarına Tahammül Edebiliriz?

Türkiye’de işyerleri, “belirli bir kimyasal buharına ne kadar maruz kalınabileceğini” tanımlayan sınır değerlere uymak zorunda.

Bu sınırlar genellikle ppm (milyonda bir parça) ile ölçülür.

Bazı örnekler:

Benzen: 0,5 ppm’den fazlası kanser riski
Toluen: 20 ppm limit
Metanol: 200 ppm (göz ve sinir sistemi için risk)

Her işveren, çalışanlarının bu sınırları aşmaması için önlem almak zorundadır.

Tehlike Fark Edilmiyor – Bu Buhar Gözle Görünmez

Solventlerin tehlikesi çoğu zaman görünmez, kokusu bazen bile fark edilmez. Bu yüzden ölçüm şarttır.

İki tür ölçüm yapılır:

Ortam ölçümü: Ortamdaki buhar seviyesi belirlenir.
Kişisel maruziyet: Çalışanın soluduğu havadaki solvent seviyesi ölçülür.

Bunlara ek olarak, işçilerin idrar ve kan testleri ile de maruziyeti tespit edilebilir.

Kendini Korumak Mümkün mü? Elbette, ama Nasıl?

1. Zararlıyı Zararsızla Değiştir

Mümkünse daha az tehlikeli bir kimyasal kullan. Örneğin çok zehirli trikloretilen yerine, su bazlı bir temizleyici tercih edilebilir.

2. Temiz Hava Can Kurtarır

İşin yapıldığı yerde havalandırma şart.
Buharı kaynağında çeken lokal aspiratör kullanmak büyük fark yaratır.

3. Zamanla Yarışma: Daha Az Temas

İş süresini kısalt, sık sık mola ver.
Kimyasalla çalışan personeli rotasyonla değiştir.
Çalışma talimatlarını basit ve anlaşılır hale getir.

4. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)

Maske: Özellikle karbon filtreli (A tipi) maske kullanılmalı.
Eldiven: Nitril ya da neopren malzemeden olmalı.
Gözlük ve yüz siperi: Sıçrama riskine karşı.
Koruyucu giysi: Buhar geçirmez, kimyasala dayanıklı kumaş.

Unutma: Maske son çaredir, önce havayı temizle!

Eğitim ve Bilgilendirme Hayat Kurtarır

Solventle çalışan herkes şunları BİLMELİ:

Hangi solvent tehlikeli?
Ne zaman, ne kadar maruz kalınırsa risk başlar?
Etiketlerdeki semboller ne anlama gelir?
Kaza durumunda ne yapmalı?

Acil durumlarda:

Nefes almakta zorluk → temiz havaya çıkar.
Cilt teması → bol su ve sabunla yıka.
Göz teması → en az 15 dakika göz yıka.
Yutma → kusturma, su içirme yapmadan doktora git.

Bir Harita Gibi Düşün – Nerede Risk Varsa Orası Kırmızı Alan

İyi yönetilen işyerlerinde solventler için risk haritaları oluşturulur. Hangi solvent nerede, ne kadar kullanılıyor? Havalandırma yeterli mi? Hangi çalışan ne kadar etkileniyor?

Bu harita sayesinde yüksek riskli bölgeler belirlenip önlem alınabilir.

Yönetim Desteği Şart – Başta İrade Olmazsa Gerisi Boş

Bir işyerinde solventler kontrol altında tutulmak isteniyorsa:

Ölçümler düzenli yapılmalı
Raporlar tutulmalı
KKD stoğu eksiksiz olmalı
Çalışanlara periyodik sağlık taramaları uygulanmalı
Yönetici bilinçli olmalı, denetim sıkı tutulmalı

ISO 45001 gibi iş sağlığı sistemleri içinde bu süreçler yerleştirilmişse, iş kazaları da meslek hastalıkları da önlenebilir.

Görünmeyen Buhara Karşı Görünür Bir Direnç Şart

Solventler; işin kolayını sağlar ama sağlığı sessizce alır. Başta hiçbir belirti vermez. Ancak yıllar sonra nörolojik sorunlar, karaciğer iflası, kansere giden bir yol bırakır. Oysa bu tehlike; biraz eğitim, biraz ölçüm, biraz önlemle büyük oranda engellenebilir.

O buhar sadece buhar değil, alınan her nefes sağlığa bir yatırımdır ya da zarara bir tuğladır. Seçim, bilinçli davranan işyerlerinindir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Trikloroetilenin solunum etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0954611117304067

⭐️⭐️ Uzun süreli maruziyetten sonra seçili çözücülerin PMMA üzerindeki etkileri: tek taraflı NMR ve ATR-FTIR araştırmaları https://www.nature.com/articles/s40494-023-00881-z

⭐️⭐️ Temizlik ürünleri: Kimyaları, iç mekan hava kalitesi üzerindeki etkileri ve insan sağlığı üzerindeki etkileri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412024004227

⭐️⭐️ Çözücüler ve sürdürülebilir kimya https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4685879/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni25 Kasım 2025

24 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – IV (Çalışanlara Yönelik Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları)

Deprem, önlenemez ancak etkisi azaltılabilir bir doğa olayıdır. Türkiye gibi aktif fay hatları üzerinde yer alan ülkelerde, sadece mühendislik çözümleri değil, aynı zamanda çalışanların bilinç düzeyi de hayati önem taşır. İşletmeler için bu gerçek, üretimin sürdürülebilirliği kadar çalışanların can güvenliğini de kapsayan geniş bir sorumluluk alanını ifade eder.

Depremin yalnızca bir “afet yönetimi” başlığı altında değil, aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliği sistematiği içinde ele alınması gerektiği fikrinden yola çıkarak hazırlandığım bu yazıda özellikle çalışanlara yönelik eğitim ve farkındalık çalışmaları; hayatta kalma, hızlı tahliye, doğru karar alma ve kriz sonrası toparlanma süreçlerinin belirleyici rol oynadığını vurgulamaya çalıştım.

Amacım, yalnızca yasal zorunluluklara değil, aynı zamanda hayati bir bilinç kültürüne işaret eden bu konunun, işletmelerin tüm kademelerinde etkin bir şekilde yer bulmasını sağlamaktır.

4. Çalışanlara Yönelik Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları

4.1. Genel Eğitimler (Zorunlu ve Yaygınlaştırılmış)

4.1.1. Deprem Bilinci ve Davranış Eğitimi

Deprem nedir, neden olur?
Türkiye ve özellikle İzmir’in deprem riski haritası
Depreme karşı kişisel ve kurumsal sorumluluklar
“Çök-Kapan-Tutun” tekniği uygulamalı gösterim
Ofis ortamında alınabilecek bireysel önlemler

4.1.2. Acil Durum Eylem Planı Eğitimi

İşyerine özel tahliye rotaları ve toplanma alanı bilgisi
Acil durum ekipleri tanıtımı
Gaz-elektrik-kimyasal güvenliği prosedürleri
Toplanma alanında davranış kuralları

4.1.3. Tahliye Eğitimi

Sesli uyarı sistemlerinin anlamı
Güvenli tahliye davranışları (panik yönetimi, engelli destekleme)
Merdiven, asansör, dar alan tahliyesi
Engelli ve hamile çalışanlar için özel senaryo eğitimi

4.1.4. İlkyardım ve Yaralı Müdahale Eğitimi (Uygulamalı)

En yaygın yaralanmalar (kırık, ezilme, kanama)
Deprem sonrası temel yaşam desteği
Kanama durdurma, turnike uygulaması
Sabitleme ve taşıma yöntemleri

5. Yangın Güvenliği Eğitimi

Deprem sonrası çıkabilecek yangınlara karşı risk değerlendirmesi
Yangın söndürücülerin kullanımı (uygulamalı)
Yangın kapıları ve yangın merdiveni bilgilendirmesi

4.2. Özel Hedef Grup Eğitimleri

4.2.1. Acil Durum Ekipleri için Gelişmiş Eğitim

Rol bazlı görev tanımları
Kriz anında liderlik ve koordinasyon eğitimi
Arama-kurtarma temel eğitimi
Telsiz/megafon/kilitleme cihazları kullanımı

4.2.2. Yöneticiler ve Orta Kademe Amir Eğitimi

Deprem sonrası çalışanları yönlendirme
Kurumsal iş sürekliliği farkındalığı
İSG sorumlulukları, yasal yükümlülükler
Psikolojik ilk yardım farkındalığı

4.2.3. Yeni İşe Başlayanlar için Oryantasyon Programı

Bina yapısal özellikleri ve risk noktalarının tanıtımı
Toplanma alanı uygulamalı gösterimi
İşbaşı öncesi deprem davranış eğitimi
Sıkça Sorulan Sorular (SSS) broşürü

4.3. Farkındalık Aktiviteleri ve İletişim

4.3.1. Yıl İçinde Planlanan Farkındalık Haftaları ve Etkinlikler

“Deprem Haftası” kapsamında bilgi stantları
AFAD veya belediyeden konuk konuşmacı
Simülasyon tırları ve çadır kurulumları
Ödüllü bilgi yarışmaları

4.3.2. Görsel Materyallerle Farkındalık

Kat koridorlarına ve odalara “Çök-Kapan-Tutun” afişleri
Acil çıkış yolu planlarının görünür yerlerde bulunması
Her çalışanın masasında “Deprem Anı Hatırlatma Kartı”

4.3.3. Dijital Eğitim ve Testler

E-öğrenme modülleri (videolu eğitimler, interaktif testler)
Mobil uygulamalarla tatbikat simülasyonu oyunlaştırması
Ayda 1 kısa dijital test ile hatırlatma

4.3.4. Ailelere Yönelik Bilgilendirme Broşürleri

Depremde işyerinde çalışan kişinin rolü nedir?
Evde alınacak önlemler için farkındalık broşürü
Çocuklara yönelik deprem bilinci içerikleri

IV. UYGULAMALI TATBİKATLARLA DESTEKLEME

1. Periyodik Tatbikatlar (Yılda en az 1 tam uygulama)

Tam zamanlı haberli/habersiz tatbikat
Senaryo bazlı uygulamalar (yaralı taşıma, yangın, gaz kaçağı)
Performans ölçümü ve geri bildirim formu

2. Tatbikat Gözlemci Geliştirme Eğitimleri

Tatbikatların değerlendirilmesi için yetkin personel eğitimi
Gözlem formu hazırlama, davranış analizi

V. PSİKOSOSYAL DESTEK ve DEPREM TRAVMASI EĞİTİMİ

1. Deprem Sonrası Psikolojik İlk Yardım Eğitimi

Korku, panik, şok belirtileri nasıl tanınır?
Çalışan destek hattı oluşturulması
Güvenlik, aidiyet ve moral destek adımları

2. Kriz Sonrası Geri Dönüş Psikolojisi Eğitimi

Deprem sonrası işe dönüş sürecinde yaşanabilecek sorunlar
Destekleyici yönetim yaklaşımları

VI. DEĞERLENDİRME VE GERİ BİLDİRİM

1. Eğitim Katılım ve Değerlendirme Formları

Her eğitim sonrası geri bildirim alınmalı
Uygulama becerileri kontrol edilmeli

2. Eğitim Raporları ve İSG Kurulu’na Sunum

Yıllık eğitim planı ve gerçekleşen eğitim faaliyet raporu hazırlanmalı
Tatbikat raporları kurul gündemlerine alınmalı

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bir firma için örnek olarak hazırlanmış basit – taslak eğitim programı aşağıdadır;

DEPREM RİSKİNE KARŞI EĞİTİM PROGRAMI

Amaç:

İşletme bünyesinde görev yapan tüm çalışanların, deprem öncesi, anı ve sonrasına ilişkin bilgi sahibi olmalarını, doğru davranış modellerini öğrenmelerini ve kriz yönetimi kültürü edinmelerini sağlamak.

I. EĞİTİM MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ

🔹 Modül 1: Deprem Bilinci ve Temel Afet Farkındalığı

Süre: 1 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar
İçerik:

Türkiye’nin deprem gerçeği ve fay hatları
Deprem çeşitleri ve etkileri
İş yerinde karşılaşılabilecek yapısal ve yapısal olmayan riskler
Afet-kriz kavramı farkı
Deprem mitleri ve doğru bilinen yanlışlar

🔹 Modül 2: Deprem Öncesi Hazırlık ve Önleyici Faaliyetler

Süre: 2 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar, teknik ekip
İçerik:

Deprem öncesi risk analizi nasıl yapılır?
İş ekipmanlarının sabitlenmesi
Kaçış yolları ve acil toplanma alanlarının tanıtımı
Kişisel deprem hazırlığı: Aile planları, acil durum çantası, iletişim zinciri
İşletmede mevcut acil durum planı tanıtımı

🔹 Modül 3: Deprem Anında Davranış Şekilleri

Süre: 1 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar
İçerik:

“Çök-Kapan-Tutun” tekniği ve varyasyonları
Ekip liderleri için hızlı karar alma ve yönlendirme protokolleri
Asansör, merdiven, üretim alanları gibi riskli bölgelerde davranış kuralları
Elektrik, gaz, kimyasal riskli bölgelerde deprem anı davranışları

🔹 Modül 4: Deprem Sonrası İlk Müdahale ve Tahliye

Süre: 2 saat
Katılımcılar: İlkyardım ekibi, arama-kurtarma ekibi, yöneticiler, gönüllüler
İçerik:

İlk değerlendirme: Yaralı tespiti ve acil müdahale
Tahliye planlarının uygulanması
Enkaz altında kalan kişilere yaklaşım prensipleri
Afet sonrası toplanma alanı düzeni
İletişim ve bilgi aktarımı zinciri
Kimyasal/yangın riski varsa yapılması gerekenler

🔹 Modül 5: Tatbikat ve Senaryo Tabanlı Eğitim

Süre: Yılda en az 1 kez – toplam 3 saat
Katılımcılar: Tüm çalışanlar
İçerik:

Gerçek zamanlı deprem senaryosu uygulanması
Tahliye sürelerinin ölçülmesi
Ekipler arası koordinasyonun gözlemlenmesi
Tatbikat sonrası geri bildirim ve geliştirme önerileri
Liderlik refleksleri değerlendirmesi

II. EĞİTİM TAKVİMİ VE SÜREKLİLİK PLANI

Eğitim Modülü	Sıklık	Sorumlu Birim	Ölçme-Değerlendirme Yöntemi
Modül 1	Yılda 1	İSG Birimi / Eğitim Sorumlusu	Ön test – Son test
Modül 2	Yılda 1	Teknik Hizmetler + İSG	Görsel sunum – Saha uygulaması
Modül 3	6 ayda 1	Tüm birimler	Uygulamalı gösterim
Modül 4	Yılda 1	Arama-Kurtarma + İlkyardım	Simülasyon analizi
Modül 5	Yılda 1+	İSG + Üst Yönetim	Tatbikat sonrası rapor

III. DESTEKLEYİCİ MALZEMELER VE YÖNTEMLER

Eğitim Videoları: Mobil uygulamalar veya intranet üzerinden erişilebilir
El Broşürleri: Çalışanlara dağıtılacak kısa bilgiler
QR Kodlu Afişler: Kaçış yolları, toplanma alanları ve acil numaraları içeren
Mini Simülasyonlar: VR destekli öğrenme ortamları (isteğe bağlı)
Görsel Haritalar: Kat planlarında riskli alanların işaretlendiği dijital haritalar

IV. ÖLÇME VE İZLEME KRİTERLERİ

Katılım oranları
Ön test – son test başarı karşılaştırması
Tatbikat sonrası değerlendirme raporları
Gözlem formları ve lider geri bildirimleri
Eğitim memnuniyet anketleri
Acil durumda görevli ekiplerin bireysel puanlamaları

Deprem, saniyeler içinde yaşanır; ancak hazırlık, bilinç ve organizasyon aylar, hatta yıllar süren sistematik bir çabanın ürünüdür. Bu nedenle işletmelerin deprem riskine karşı alacağı en stratejik önlem, sadece yapısal güvenliği sağlamakla kalmayıp, çalışanların davranışsal güvenliğini de inşa etmektir. Çünkü bir işletmenin kriz anındaki refleksi, eğitimle şekillenmiş insan kaynağının tepkileriyle belirlenir.

Bilgi ile pekiştirilmiş her davranış, panik zincirini kıran bir halkadır. Tatbikatla prova edilmiş her senaryo, gerçek bir afette hayat kurtaran bir otomatik tepkiye dönüşür. Unutulmamalıdır ki, deprem anında saniyeler içinde verilen kararlar, yıllarca süren planlamaların kalitesini test eder.

Bu bağlamda çalışanlara yönelik eğitim ve farkındalık çalışmaları, bir yasal zorunluluktan öte; işletmenin sürdürülebilirliği, itibarı ve en önemlisi insan hayatı için vazgeçilmez bir yatırımdır.
Depreme hazırlıklı işletmeler inşa etmek, önce bilinçli bireyler yetiştirmekle başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler24 Kasım 2025

23 Kasım 2025

Susturulmuş Alarm, Çalmayan Siren Tehlikesi’ne Karşı Görünmeyen Kalkanı Canlı Tutmak

SIS Periyodik Test Planlaması

Endüstriyel tesislerde, can ve mal güvenliğini sağlayan otomatik bir güvenlik sistemi olduğunu bilmek içimizi rahatlatır. Ancak bu sistemin çalıştığından gerçekten emin miyiz?

Bir yangın algılama sistemi var diyelim. 5 yıldır hiç devreye girmedi. Ne güzel, değil mi?
Hayır! Belki de devreye giremiyor çünkü çalışmıyor.

İşte tam da bu nedenle, SIS – Güvenlik Enstrümanlı Sistemler için periyodik test planlaması, sadece bir prosedür değil, olası bir facianın önlenmesi anlamına gelir.

Bu yazı bir başlangıç olsun. Önümüzdeki hafta, ”Endüstrinin Emniyet Kemeri – SIS, SIF ve SIL Nedir?” yazısı devam edeceğim. Sonrasında da konu ile ilgili ayrıntıları her hafta sizlere sunacağım…

🔧 🔧 🔧

SIS Nedir, Ne Değildir?

SIS (Safety Instrumented System);
Tesislerde ortaya çıkabilecek belirli tehlikeli olayları algılayıp, müdahale ederek süreci güvenli duruma getiren sistemler bütünüdür.

Bu sistem;

Sensörlerden (örneğin: sıcaklık, basınç sensörleri),
Mantıksal karar veren kontrol birimlerinden (örneğin: PLC),
Müdahale eden ekipmanlardan (örneğin: vanalar, motor durdurucular) oluşur.

⛔ Ancak unutmayın:
Bir sistem var olmasıyla değil, doğru çalışmasıyla güvenlik sağlar.
Bunun için: “Planla – Test Et – Belgele – Tekrarla” döngüsü hayati önemdedir.

👷‍♂️ 👷‍♂️ 👷‍♂️

Periyodik Test Planlaması Neden Gerekli?

SIS bileşenleri zamanla:

Toz, nem, sıcaklık değişimleri,
Titreşim ve mekanik yorgunluk,
Yazılım arızaları veya kullanıcı hataları nedeniyle
işlevini kaybedebilir.

Her ne kadar “kendini test eden sistemler” (self-diagnostic systems) yaygınlaşsa da, elle veya otomasyon destekli testlerin düzenli şekilde yapılması zorunludur.

Birçok uluslararası standart (özellikle IEC 61511 – TS EN 61511-1 – (2018)) SIS sistemleri için periyodik test sıklığı belirlenmesini ve uygulanmasını zorunlu kılar.

🧭 🧭 🧭

Test Planlamasında Dikkat Edilmesi Gereken 7 Kritik Nokta

1. Test Aralığını (Test Interval) Belirleyin

Sistem performansı, SIL seviyesi ve prosesin tehlike potansiyeli göz önünde bulundurularak test aralıkları belirlenmelidir.

SIL 1 için genellikle 1 yılda bir test yeterli olabilir.
SIL 3 sistemler için bu aralık 3-6 ay gibi kısa süreler olabilir.

2. Her Bir SIF’i Ayrı Ele Alın

SIS sistemindeki her SIF (Güvenlik Fonksiyonu) için ayrı bir test planı hazırlanmalı.
Vanalar, sensörler, PLC giriş-çıkışları ayrı ayrı test edilmelidir.

3. Test Yöntemini Belirleyin

Fonksiyonel test mi yapılacak?
Yazılım güncelleme sonrası sistemin tepkisi mi kontrol edilecek?
Fiziksel müdahale mi gerekli?

Test, riski artırmayacak şekilde ve gerekiyorsa üretim dışı zamanda yapılmalıdır.

4. Bypass Yönetimi

Test sırasında SIS devre dışı kalabilir.
Bu durum üretim güvenliğini etkileyebilir.
“Bypass kontrol protokolü” olmadan test yapılmamalıdır.

5. Test Kapsamını Belirleyin

Tam test mi?
Parçalı test mi?
Kritik fonksiyonlara mı odaklanılacak?

Kapsam doğru belirlenmezse, riskli boşluklar kalabilir.

6. Belgelenebilirlik ve İzlenebilirlik

Her test sonrası:

Testi yapan kişi/ekip adı,
Test tarihi,
Test sonuçları,
Alınan aksiyonlar (örneğin arıza, yedek parça değişimi),
Gözlemler detaylı şekilde yazılı hale getirilmelidir.

Bu kayıtlar, işverenin yasal yükümlülükleri ve olası bir kazada savunma aracı açısından kritiktir.

7. Bakım – Arıza – Tekrar Test Döngüsü

Testte hata çıkan sistemin bakım sonrası tekrar test edilmesi gerekir.
Bu ikinci test de kayıt altına alınmalı.

Gerçek Hayattan Örnek:

Bir boya üretim tesisinde, tutuşabilir solvent tankında sıcaklık sensörü arızalı olduğu halde uzun süre fark edilmemiştir.
Periyodik test sırasında bu durum tespit edilmiş ve kontrol vanası da tepki vermemiştir.

💥 Potansiyel:
Bir yangın durumunda, sistem kendini kapatamayacak, tank basınçla patlayacak, çevreye solvent yayılacak.

🛑 Önleyici test sayesinde olay yaşanmadan önlenmiştir.

⚙️ ⚙️ ⚙️

Kim Sorumlu?

Bu testlerin planlanması ve uygulanmasında:

Bakım Mühendisliği,
İş Güvenliği Birimi,
Proses Sorumluları,
Otomasyon/PLC ekipleri birlikte çalışmalıdır.

İş güvenliği uzmanları olarak, bu testlerin yapılmasını takip etmek, eksik uygulamalar için uyarı ve öneri vermek, raporları talep etmek ve doğrulamak bizim sorumluluğumuzdur.

🧭 🧭 🧭

Sonuç

SIS sistemlerinin periyodik test planlaması, tıpkı bir kalp atışı gibidir:
Eğer atıp atmadığını düzenli kontrol etmezseniz, varlığı sizi kurtarmaz.

Her başarılı test,
her alınmış kayıt,
her fark edilen arıza,
olası bir faciayı önceden durdurabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği23 Kasım 2025

19 Kasım 2025

Makine Güvenliğinde Tasarımın Gücü

Riskleri Dizayn İle Yok Etmeli

Makine güvenliğini sağlamak, sadece muhafazalarla sınırlı bir mühendislik çözümü değildir. Güvenliğin temeli, daha makine tasarım sürecinin ilk çizgilerinde atılır.

Makine imalatçılarına ve iş güvenliği profesyonellerine “doğası gereği güvenli tasarım” kavramını, temel prensipleriyle hatırlatalım

🔧 🔧 🔧

Doğası Gereği Güvenli Tasarım Nedir?

Makine üretiminin kalbinde yer alan bu yaklaşım, riskleri daha ortaya çıkmadan yok etmeyi hedefler. Bu, en etkili güvenlik katmanıdır. ISO 12100:2010 standardında da belirtildiği gibi, tasarımcılar bu aşamada tehlikeyi ortadan kaldırmak veya minimuma indirmek için:

Mekanik parçaları yeniden konumlandırmalı,
Tehlikeli bölgelerdeki müdahale ihtiyacını azaltmalı,
Tüm keskin kenarları, sivri çıkıntıları, pürüzlü yüzeyleri tasarımdan çıkarmalıdır.

Kural basit: Eğer bir riski tasarım düzeyinde ortadan kaldırabiliyorsan, ileride koruyucu kullanmana gerek kalmaz.

⚙️ ⚙️ ⚙️

Mühendislikten Önce Güvenlik

Bir pres makinesi düşünün.

Operatörün elinin çeneye girmesini fiziksel olarak imkânsız kılan bir konumlandırma,
Ya da döner parçalara uzanmayı engelleyen mil yerleşimi…

İşte bu müdahaleler, gerçek güvenliğin başladığı yerdir.

Her mühendislik çözümünde, “Tehlike burada mı doğuyor? Bunu tamamen kaldırabilir miyim?” sorusu sorulmalıdır.

📊 📊 📊

İş Kazası Verileri Ne Diyor?

2003-2005 yılları arasında AB’de makineyle ilişkili 500’den fazla ölümcül kaza meydana geldi. Üstelik 2005’te, sadece bu alanda 170.000’den fazla iş günü kaybına neden olan kaza raporlandı.

Bu tablo, güvenli tasarımın kâğıt üzerinde kalmaması gerektiğinin acı bir göstergesidir.

✅ ✅ ✅

Uygulama Örnekleri

Kesme makinası: Bıçağın konumu, kol erişiminin dışında olacak şekilde tasarlanmalıdır.
Konveyör sistemleri: Tersine dönme ihtimali göz önüne alınarak hız ve yön sınırlayıcılar entegre edilmelidir.
Kalıp makineleri: Kalıp bölgesi operatörün müdahale edemeyeceği kadar derin yerleştirilebilir.

Tasarım ve Üretime

Tasarım sürecine ne kadar erken dahil olursan, o kadar fazla riski doğmadan engellemiş olursun. Sahadaki sorunlar, masadaki çizimde çözülür. Makine üreticilerine bu farkındalığı aşılamak, senin görevin.

Gelecek yazıda, “Emniyet Tedbirleri ve Muhafaza Sistemleri”ni konuşacağız. Çünkü her riski tasarımla çözemeyiz ama çözülemeyeni etkisizleştirmeyi iyi bilmeliyiz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği19 Kasım 2025

18 Kasım 2025

Revir Oksijen Tüpü Kullanımı ve Güvenliği Kontrol Formu

Aşağıda, işyerlerinizde kullanılan oksijen tüplerinin güvenli muhafazası, kullanımı, kontrolü ve değişimi için kullanılabilecek standart bir CHECK LIST / KONTROL FORMU hazırladım. Bu formu, revirde çalışanlar veya yetkilendirilmiş personel tarafından düzenli kontrol ve kayıt amacıyla kullanılabilirler.

OKSİJEN TÜPÜ KULLANIMI ve GÜVENLİĞİ KONTROL FORMU

İşyeri Adı: ………………………………………………
Kontrolü Yapan Kişi (Ad Soyad): ………………………………………………
Kontrol Tarihi: ……. / ……. / …………
Tüp No / Kodu: ………………………………………………
Tüp Lokasyonu: ………………………………………………

Sıra	Kontrol Başlığı	Evet	Hayır
1	Tüp dik konumda ve devrilmeye karşı sabitlenmiş mi?	☐	☐
2	Tüp, doğrudan ısı kaynaklarından (güneş, kaynak, soba) uzak mı?	☐	☐
3	Tüp çevresinde yanıcı/parlayıcı madde bulunmuyor mu?	☐	☐
4	“Oksijen Tüpü – Ateşle Yaklaşma!” uyarı levhası mevcut ve görünür mü?	☐	☐
5	Tüp üzerinde “BOŞ/DOLU” etiketi okunabilir durumda mı?	☐	☐
6	Tüp regülatörü sağlam mı (çatlak, gevşeklik, deformasyon yok mu)?	☐	☐
7	Manometre çalışıyor mu ve basınç seviyesi yeterli mi (>150 bar)?	☐	☐
8	Tüp vanası kapalı mı ve başlık emniyetli şekilde takılı mı?	☐	☐
9	Tüp gövdesinde pas, ezilme, şişme, darbe izi yok mu?	☐	☐
10	Tüp taşıma esnasında yuvarlanmıyor/sürüklenmiyor mu? (Taşıma arabası vs. kullanılıyor mu?)	☐	☐
11	Tüpün son hidrostatik test tarihi kontrol edildi mi (10 yılı geçmemiş mi)?	☐	☐
12	Boş tüpler ile dolu tüpler ayrı yerlerde muhafaza ediliyor mu?	☐	☐
13	Tüpün bulunduğu alan havalandırmalı, kuru ve güvenli mi?	☐	☐
14	Kullanım sonrası vana kapatılmış mı ve güvenlik başlığı geri takılmış mı?	☐	☐
15	Tüp alanında sigara, açık alev gibi riskli uygulamalar engellenmiş mi?	☐	☐
16	Olası sızıntı kontrolü yapılmış mı (tüpte sızdırma yok mu)?	☐	☐
17	İlk yardım çantası tüpün bulunduğu alana yakın ve ulaşılabilir mi?	☐	☐

Genel Değerlendirme / Uygunsuzluk Tespiti:
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

Gerekli Aksiyonlar / Bildirim Yapılacak Birim:
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

📌 İMZA ve ONAY

Kontrolü Yapan:
Ad Soyad: ………………………………………………..
İmza: ……………………………………………………..

Sorumlu Amir / İSG Yetkilisi (Opsiyonel):
Ad Soyad: ………………………………………………..
İmza: ……………………………………………………..

Oksijen Tüpü ve Sistemlerinin Güvenli Kullanımı Eğitimi

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni18 Kasım 2025