🧠 🧠 🧠

“Görünmeyen Tehlike – Psikososyal Riskler ve İş Sağlığı”

Çalışma ortamında fark edilmeyen stres faktörleri, çalışan sağlığını nasıl etkiliyor?

İş sağlığı denildiğinde çoğunlukla fiziksel tehlikeler, kimyasal maruziyetler veya ergonomik riskler akla gelir. Ancak, psikososyal riskler gibi görünmeyen tehlikeler de çalışan sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu yazıda, psikososyal risklerin ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını ve iş sağlığı üzerindeki etkilerini ele alacağız.

🧩 🧩 🧩

Psikososyal Riskler Nedir?

Psikososyal riskler, iş ortamında çalışanların psikolojik ve sosyal durumlarını etkileyen faktörlerdir. Bu riskler, işin yapısı, organizasyonu ve sosyal ilişkilerden kaynaklanabilir. Ağır iş yükü, belirsiz görev tanımları, yetersiz destek, iş güvencesizliği ve mobbing gibi unsurlar psikososyal risklere örnek olarak verilebilir.

🔍 🔍 🔍

Psikososyal Risklerin Kaynakları

🔴 Ağır İş Yükü ve Zaman Baskısı

Ağır iş yükü ve zaman baskısı, modern çalışma hayatının en yaygın psikososyal risklerinden biridir. Bu risk, çalışanların fiziksel ve zihinsel sınırlarının sürekli zorlanmasıyla ortaya çıkar. Aşırı iş yükü, yalnızca işin hacmiyle değil, süresiyle, karmaşıklığıyla ve çalışana yüklenen sorumlulukların yoğunluğuyla da ilgilidir. Zaman baskısı ise, sınırlı sürede tamamlanması gereken işlerin sürekli artması ve zaman yönetiminin imkânsız hale gelmesiyle oluşur.

Ağır iş yüküne maruz kalan çalışanlarda sıklıkla tükenmişlik sendromu, sürekli yorgunluk, konsantrasyon kaybı ve uyku bozuklukları gözlemlenir. Zaman baskısı ise iş kazalarının artmasına, hata oranlarının yükselmesine ve kronik stres bozukluklarına yol açabilir. Çalışan, performansını sürdürmek adına daha az mola verir, beslenme düzenini bozar ve sosyal yaşamdan uzaklaşır. Bu durum hem fiziksel hem de zihinsel çöküşü tetikler.

Kurumsal düzeyde ise üretim kalitesinin düşmesi, devamsızlıkların artması, iş gücü devrinin yükselmesi ve çalışan bağlılığının azalması gibi sonuçlar doğurur. Bu nedenle işverenlerin iş yükü planlamasında gerçekçi zaman çizelgeleri oluşturması, iş paylaşımını dengeli yapması ve süre baskısını azaltacak kaynakları sağlaması hayati öneme sahiptir.

🔵 Belirsiz Rol ve Sorumluluklar

Belirsiz rol ve görev tanımları, çalışanlar için sürekli bir kafa karışıklığı ve güvensizlik yaratır. Kimin neyi yapacağı, ne kadar sorumlu olacağı veya hangi görevde yetkili olduğu net değilse bu durum, hem bireysel performansı hem de ekip içi uyumu ciddi şekilde olumsuz etkiler. Rol belirsizliği özellikle hiyerarşik olarak karmaşık yapılarda ve yeni pozisyonların açık şekilde tanımlanmadığı organizasyonlarda sıklıkla görülür.

Bu psikososyal risk faktörü, çalışanın görev sınırlarını aşırı genişletmesine veya geri planda kalmasına neden olabilir. Bu iki uç durum da iş doyumunu düşürür. Çalışan sürekli bir “acaba doğru yapıyor muyum” duygusuyla çalışır. Belirsizlik hali karar vermeyi zorlaştırır, özgüveni zedeler ve işe olan aidiyeti azaltır.

Ayrıca, belirsiz sorumluluklar ekip içi çatışmaları körükler. Başkalarının görev alanına müdahale, yetki aşımı, görev tekrarları veya işin sahipsiz kalması gibi sorunlar ortaya çıkar. Bunlar hem verimliliği azaltır hem de kurumsal kimliği zedeler. Rol tanımlarının yazılı hale getirilmesi, işe giriş oryantasyonlarının bu çerçevede yapılması ve görev değişikliklerinin açık şekilde bildirilmesi bu riskin yönetimi açısından son derece önemlidir.

🟢 Yetersiz Sosyal Destek

Yetersiz sosyal destek, özellikle stresli iş ortamlarında çalışanların dayanıklılığını ciddi şekilde düşüren bir psikososyal risk faktörüdür. İş yerinde sosyal destek, yöneticilerden, çalışma arkadaşlarından veya organizasyonun genelinden gelen anlayış, yardım ve takdir şeklinde tanımlanabilir. Destek eksikliği, bireyin yalnızlık duygusunu artırır ve tükenmişliği hızlandırır.

Çalışan, iş arkadaşlarıyla ilişkilerinde yeterli empati, saygı ve iş birliği göremediğinde sosyal izolasyon hissi yaşayabilir. Yönetici desteği yoksa çalışan kendisini değersiz hisseder, hatalarını paylaşmaktan korkar ve stresini bastıramaz. Özellikle kriz anlarında destek eksikliği, psikolojik dayanıklılığın çökmesine neden olabilir.

Ayrıca yetersiz sosyal destek, iş kazaları sonrası travmaların atlatılamamasına, duygusal istikrarsızlığa ve motivasyon kaybına neden olur. Örgütsel bağlılık düşer, birey işten soğur ve devamsızlık oranları artar. İş yerinde destekleyici kültür oluşturulması, düzenli geri bildirim verilmesi, mentorluk uygulamaları ve psikolojik danışmanlık hizmetleri bu sorunun önlenmesinde oldukça etkilidir.

🟠 İş Güvencesizliği

İş güvencesizliği, çalışanın gelecekteki istihdamının belirsiz olması durumudur. Bu durum, geçici sözleşmeli çalışanlar, kısa süreli projelerde yer alanlar ya da ekonomik dalgalanmalardan doğrudan etkilenen sektörlerde çalışanlar için özellikle yaygındır. İş güvencesinin olmaması, sürekli bir stres kaynağıdır ve bireyin zihinsel refahını doğrudan tehdit eder.

Çalışanlar, işlerini kaybetme korkusuyla daha fazla çalışır, haklarını talep etmekten çekinir ve uzun vadeli planlar yapamaz hale gelir. Bu durum, hem iş verimliliğini düşürür hem de bireyin ailesel ve sosyal yaşamını etkiler. Sürekli tedirginlik hali, uyku düzensizlikleri, yüksek kortizol düzeyi, bağışıklık sistemi zayıflaması gibi fizyolojik sorunlara da yol açar.

Ayrıca iş güvencesizliği, kurumsal bağlılığı ve iş yerindeki etkileşimi azaltır. Çalışan kendisini organizasyonun parçası gibi hissetmediği için inisiyatif almaz ve inovasyona katkı sağlamaz. Bu durumu yönetmenin yolu, şeffaf iletişim politikaları, net kariyer planları sunmak ve iş güvencesine yönelik hukuki düzenlemelere sadık kalmaktır.

🟣 Mobbing ve Taciz

Mobbing ve taciz, iş yerindeki en ciddi psikososyal travma kaynakları arasındadır. Mobbing, bir çalışanın sistematik şekilde dışlanması, aşağılanması, küçümsenmesi veya yıldırılması anlamına gelirken; taciz fiziksel, cinsel veya sözlü olarak bireyin kişisel sınırlarının ihlal edilmesidir. Her iki durum da çalışanın ruh sağlığı üzerinde yıkıcı etkilere sahiptir.

Mobbing’e uğrayan birey, zamanla özgüvenini kaybeder, karar vermekte zorlanır ve iş performansı düşer. Sürekli tehdit altında hisseden çalışan, depresyon, panik atak, sosyal fobi gibi psikiyatrik sorunlar yaşayabilir. Taciz ise çok daha derin ve travmatik izler bırakır. Cinsel tacize uğrayan birey, iş yerinden soğur, kendini suçlama eğilimi geliştirir ve iş gücünden tamamen çekilebilir.

Bu durumlar aynı zamanda diğer çalışanlarda da korku ve sessizlik kültürü yaratır. İş yerinde güven ortamının kaybolması, ekip ruhunun zedelenmesi ve yüksek personel devri kaçınılmazdır. Etkili bir önleme sistemi; etik kuralların yazılı hale getirilmesi, şikâyet mekanizmalarının bağımsız ve erişilebilir olması, yöneticilere mobbing farkındalık eğitimi verilmesiyle oluşturulabilir.

🧠 🧠 🧠

Psikososyal riskler, iş sağlığı alanında genellikle göz ardı edilen ancak çalışanların sağlığı ve iş verimliliği üzerinde ciddi etkileri olan faktörlerdir.

İş yerlerinde bu risklerin farkına varılması ve gerekli önlemlerin alınması, hem çalışanların refahını artıracak hem de iş yerinin genel performansını olumlu yönde etkileyecektir.

İş yerinizde bu tür riskleri değerlendirmek ve önlemek için uzman danışmanlık hizmetlerinden yararlanmalısınız.

Firmanızın Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Var mı?

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sağlık ve Davranış: Biyolojik, Davranışsal ve Toplumsal Etkilerin Etkileşimi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK43750/

⭐️⭐️ Psikososyal riskler ve çalışan sağlığı https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/psychosocial-risks-and-workers-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri İşyerinde Refah ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamikleri Yönetme Stratejileri https://www.researchgate.net/publication/377014012_Calisma_Yasaminda_Esenlik_ve_Psikososyal_Riskler_Degisen_Dinamiklerle_Basa_Cikma_Stratejileri_Well-being_and_Psychosocial_Risks_in_the_Workplace_Strategies_for_Navigating_Changing_Dynamics

⭐️⭐️ İş Stresi Kardiyovasküler Hastalıklar İçin Bir Risk Faktörüdür https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26238744/

⭐️⭐️ İşyerinde psikososyal riskler ve ruh sağlığı https://osha.europa.eu/en/themes/psychosocial-risks-and-mental-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohsacademy/issue/85769/1393212

⭐️⭐️ Fazla Saatlerle Çalışmanın Iş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkileri https://www.proquest.com/openview/29e975929e3587a0d68322e2e822c18e/1?cbl=2026366&diss=y&pq-origsite=gscholar

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️