31 Mayıs 2025

İşyerinde Kulaklarımız Değil, Beynimiz Susuyor!

📢 📢 📢

“İşitiyoruz lakin duymuyoruz” demek mümkün mü?

Evet….

Üstelik bu durum, her gün tersaneler, fabrikalar ve sanayi tesislerinde çalışan binlerce işçiyi etkiliyor.

Adı: Gürültü Körlüğü.

👷👷👷

İş Güvenliğinde Gözden Kaçan Sessiz Tehlike – Gürültü Körlüğü

İş güvenliği denildiğinde akla ilk gelenler düşmeler, elektrik çarpması veya kimyasal maruziyetler olur. Lakin, birçok çalışan her gün maruz kaldığı halde farkında bile olmadığı bir tehlikeyle karşı karşıyadır. Gürültü Körlüğü….

Bu terim kulağa çelişkili gelebilir.

Nasıl olur da “körlük”, yani görmeyle ilgili bir kavram, “gürültüyle”, yani sesle bağlantılı olabilir?

Ama işte tam da bu noktada, beyin devreye giriyor.

Gürültü Körlüğü Nedir?

Gürültü körlüğü, yüksek düzeyde sürekli gürültüye maruz kalan çalışanların bir süre sonra bu sesleri “normal” algılamaya başlamasıdır.

Bu durum:

  • İşitme sisteminin değil, beynin adaptasyonudur.
  • Zihinsel filtreleme mekanizması, arka plan gürültüsünü yok sayarak dikkat odağını değiştirmeye çalışır.
  • Ancak bu adaptasyon, alarm sesleri, makine arızası, çığlık gibi kritik seslerin fark edilmemesine neden olabilir.

Yani aslında duymaya devam ederiz ama anlamlandıramayız. Bu da kazalara davetiye çıkarır.

🧠 🧠 🧠

İş Sağlığı ve Gürültü İlişkisi Neden Beyin Üzerinden Değerlendirilmeli?

Geleneksel iş güvenliği uygulamaları genellikle işitme cihazları ve gürültü ölçüm cihazlarına odaklıdır. Ancak asıl maruz kalan, işçinin işitme organı değil, BEYNİ’dir.

Gürültü Körlüğü, çalışanların alarmı duymadığı, acil durumlara tepki veremediği ve hatta ciddi kaza risklerinin oluştuğu bir nörolojik adaptasyondur. İş kazalarının önlenmesi için bu tür duyusal farkındalıkların mutlaka dikkate alınması gerekir.

Gürültü Körlüğünün İş Yerindeki Etkileri

🧠 Duyusal Yorgunluk

Uzun süreli maruziyet sinir sisteminde yorgunluğa neden olur. Tepki süresi uzar.

🚫 Uyarı Sinyallerini Kaçırma

Yüksek riskli sektörlerde, acil uyarılar ve alarmlar fark edilmez.

🤐 Sessiz Kaza Sebepleri

Çalışanlar birbirlerini uyaramaz, iletişim kesilir. Bu, koordinasyon eksikliği yaratır.

💥💥💥

Hayali Bir Örnek

Bir gemi inşa tersanesinde çalışan 42 yaşındaki Ahmet Usta, sürekli titreşimli kaynak makineleriyle çalışıyordu. Bir gün, birkaç metre ötesindeki oksijen tüpünden gaz kaçışı yaşandı. Tüp, delici bir “tıs” sesi çıkarıyordu ama Ahmet duymadı. Çünkü onun beyni bu tür sesleri “önemsiz” kategorisine çoktan almıştı. Sonuç: tüp patladı, 2 kişi ağır yaralandı.

Patlama öncesi “duyulması gereken” ses, aslında duyulmuştu. Lakin algılanmamıştı. İşte gürültü körlüğü bu kadar tehlikeli.

🛠️ 🛠️ 🛠️

Tersanelerde Gürültü Riski Neden Daha Tehlikeli?

Tersanelerde gürültü riski, diğer sektörlerden çok daha fazladır.

Çünkü:

  • Çok sayıda kaynak makinesi, taşlama cihazı ve ağır ekipman bir arada çalışır.
  • Metal yüzeylerde yankı, sesin şiddetini artırır.
  • Genellikle açık alan düzeni olmadığından gürültü yalıtımı zayıftır.

Bu koşullar, hem iş sağlığı ve gürültü ilişkisi açısından hem de çalışan performansı bakımından ciddi tehdit oluşturur.

💥💥💥

İş Güvenliği Açısından Ne Yapmalı?

✅ İş Yeri Gürültü Haritası Çıkarılmalı

Hangi bölgelerde ses seviyesi tehlikeli düzeydeyse sürekli izlenmeli.

✅ Sessiz Alanlar Planlanmalı

Çalışanların beyinlerini yeniden “ayarlar” hale gelmesi için sessiz mola alanları oluşturulmalı.

✅ Alarm Sistemleri Frekans Farklılığıyla Çalışmalı

Arka plan gürültüsünden ayrışan frekanslar tercih edilmeli.

✅ Duyusal Farkındalık Eğitimleri Verilmeli

Çalışanlara sadece işitme kaybı değil, gürültü körlüğü ve duyusal yorgunluk gibi sinir sistemi etkileri anlatılmalı.

✅ Gürültüye Karşı Eğitimler

Sadece işitme kaybı değil, beyin adaptasyonu da anlatılmalı.

✅ Sessiz Dinlenme Süreleri

Beynin resetlenmesi için sessiz molalar zorunlu hale getirilmeli.

✅ Ses İmza Analizi

Makine seslerinin frekanslarını analiz ederek olağandışı durumlar önceden saptanabilir.

✅ Aktif Gürültü Yönetimi

Sadece kulak koruyucu değil, ortam akustiği, yankı kontrolü ve zemin düzenlemesi de yapılmalı.

📣 📣 📣

Duyduğun Her Şey Gerçek Değil!

Gürültü, sadece sesi değil; dikkatimizi, algımızı ve hayatlarımızı da bastırır.
İş güvenliği kültürü, fiziksel önlemler kadar nörolojik ve psikolojik etkileri de içermelidir.

Gürültü, sadece kulaklarımızı değil beynimizi de etkiliyor. İşitme kaybı ölçülebilir; ama algı kaybı sessizce ilerler. Ve çoğu zaman fark edildiğinde çok geç olur.

Gürültü körlüğü, modern iş yerlerinin görünmeyen düşmanıdır. Bunu fark eden işletmeler, yalnızca çalışan sağlığını değil, hayatları da korur.

Rakamlara Yansıyan Sessizlik

  • Türkiye’de endüstriyel kazaların %18’i “duyulmayan” uyarı sinyalleri nedeniyle yaşanıyor.
  • ABD OSHA verilerine göre, yüksek sesli ortamlarda çalışan işçilerin kaza geçirme riski 2,7 kat daha fazla.
  • Gürültü körlüğü, özellikle vardiyalı işlerde dikkat dağınıklığı ve zihinsel yorgunlukla birleşerek kazaları artırıyor.

Her Şey Duymakla İlgili Değil, Algılamakla İlgili

İş güvenliğinde dikkat çekici riskler arasında yer alan bu olgu, hâlâ birçok iş yerinde göz ardı ediliyor.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Gürültüye Maruz Kalma ve İşitme Kaybı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK594247/

⭐️⭐️ Gürültü kaynaklı işitme kaybını önlemek için güvenli gürültü maruziyet seviyesi nedir? https://www.nature.com/articles/s41370-024-00660-3

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2000/0501/p2749.html

⭐️⭐️ Gürültüye Bağlı işitme Kaybında Kan Grupları Bir Risk Faktötü Olabilir mi? https://dergipark.org.tr/tr/pub/kocatepetip/issue/17421/182436

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.nidcd.nih.gov/health/noise-induced-hearing-loss

⭐️⭐️ Normal Odyogramda Tinnitus: Gizli İşitme Kaybı İçin Fizyolojik Kanıt ve Hesaplamalı Model https://www.jneurosci.org/content/31/38/13452

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.audiology.org/consumers-and-patients/hearing-and-balance/noise-induced-hearing-loss/

⭐️⭐️ Görme ve İşitme Kaybı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK11759/

⭐️⭐️ İşitme Kaybı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542323/

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.mdpi.com/2077-0383/12/6/2347

⭐️⭐️ Aniden başlayan işitme kaybı Nedenleri, incelemeleri ve yönetimi https://www.racgp.org.au/afp/2013/september/sudden-onset-hearing-loss

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği31 Mayıs 2025
30 Mayıs 2025

Gıdalarla Kandırdığımız Kanımızın Sırları

Kan Pıhtılaşsın mı, Sulansın mı? – Gıdalarla Kandırdığımız Kanımızın Sırları!

Hayatımızda her gün yediğimiz içtiğimiz şeyler sadece midemizi doyurmuyor, aynı zamanda kanımızın bile nasıl davrandığını belirliyor! Kimi yiyecekler kanımızı adeta “kalınlaştırırken”, bazıları onu “incecik” yaparak damarlarımızda ipek gibi süzülmesini sağlıyor. Ama işin içine biraz da ilaçlar ve sağlık sorunları girince… Eyvah! Bir anda yediğimiz bir tabak bezelye, kullandığımız kan sulandırıcı ilacın etkisini sıfırlayabiliyor!

Peki bu işler nasıl oluyor?

Hadi, “kanımızı kaynatmadan” anlatalım…

🩸 🩸 🩸

Kan Pıhtılaşması Nedir, Neden Olur?

Aslında kanın pıhtılaşması kötü bir şey değil.

Düşünün, parmağınızı kestiğinizde kan durmuyorsa ne olurdu?

İşte vücudun pıhtılaşma sistemi bu yüzden var. Ama bu sistem bazı gıdalarla “fazla gaza gelirse”, bu sefer damarlarda istenmeyen pıhtılar oluşabilir – özellikle kalp-damar hastalıkları, pıhtı atması ve felç riski olanlar için!

Kanı Pıhtılaştıran Gıdalar – Damara Fren, Ama Gerektiğinde!

Bu yiyecekler, bolca K1 vitamini içerir. Bu vitamin, kanınız “dikiş makinesi” gibidir; açık yara görünce hemen pıhtı hazırlar.

Ne güzel değil mi? Ama dikkat! Eğer kan sulandırıcı (özellikle Coumadin gibi) ilaç kullanıyorsanız, bu gıdalar ilacınızın etkisini kırabilir.

Dikkat Edilmesi Gereken Bazı “Pıhtıcılar”

  • Brokoli, yeşil lahana, marul, maydanoz, bezelye
  • Yumurta sarısı, karnabahar, pırasa, kereviz, taze fasulye
  • Fesleğen, kuşkonmaz, incir, böğürtlen, pancar yaprağı
  • Domates (evet, şaşırtıcı ama öyle), buğday ve yulaf
  • Süt ve süt ürünleri, karaciğer ve sakatatlar
  • Kuruyemişler: Fındık, ceviz, kaju
  • Adaçayı (sakinleştirici ama kanı sıkı tutar!)

Küçük uyarı: Eğer kalp hastasıysanız, kalp kapak protezi taşıyorsanız ya da pıhtılaşma riski taşıyan bir ilaç kullanıyorsanız, bu yiyecekleri hekiminizin kontrolünde tüketin.

🔔 🔔 🔔

Kanı Sulandıran Gıdalar – Damarın İpek Eşarbı

Bu yiyecekler kanınızın daha akışkan olmasına yardımcı olur. Damar tıkanıklığı, yüksek tansiyon, felç ve kalp krizi riski taşıyanlar için adeta doğal koruyucudur.

Bazılarının içinde kanı “şımartan” kimyasallar gizlidir

  • Coumarin → Tarçın, zencefil
  • Curcumin → Zerdeçal
  • Salisilik Asit → Kırmızı biber
  • Ajoen → Sarımsak
  • Vitamin E → Balık, avokado, badem, fıstık ezmesi, ay çekirdeği
  • Omega-3 → Yağlı balıklar
  • Bitkisel salisilatlar → Limon, kiraz, nar, üzüm, ıhlamur, papatya

Bazı Doğal “Kan Sulandırıcılar”

  • Limon, nar, vişne, kiraz, üzüm ve çekirdeği
  • Zencefil, tarçın, zerdeçal (baharatın efendileri)
  • Sarımsak (bir diş mucize!), ıhlamur, papatya
  • Kırmızı biber, avokado, balık, kabak çekirdeği
  • Zeytinyağı, turunçgiller ve fıstık ezmesi!

📌 Not: Bu gıdalar ilaç gibi çalışmaz ama bazı ilaçlarla birlikte kullanıldığında kanı gereğinden fazla sulandırabilir. Bu da morarmalara, ani burun kanamalarına, hatta iç kanamalara yol açabilir.

⚖️ ⚖️ ⚖️

Peki Ne Yapmalı? Dengede Tut!

Kanımız hassas bir terazidir. Pıhtı da sulanma da kendi yerinde güzeldir. Dengeli beslenmek, bilinçli ilaç kullanımı ve düzenli doktor kontrolü şart!

Öneriler

  • Eğer kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız, K1 vitamini bakımından zengin gıdaları bir günde aşırıya kaçmadan ama her gün sabit miktarda tüketin. Yani, bir gün 5 tabak brokoli yiyip ertesi gün hiç yememek dengeleri alt üst eder!
  • “Bitkisel ya bu, zararsızdır” deyip kilo kilo sarımsak yemek de yanlış! Kan sulandırıcı etki gösteren her besin dikkatle tüketilmeli.
🧠 🧠 🧠

Son Söz “Doğal” Her Zaman Zararsız Değildir!

Doğanın gücü büyük ama onunla iş birliği içinde davranmazsak, en sağlıklı besin bile baş belası olabilir. Hele ki iş kalp-damar sağlığıysa…

Unutmayın! Mutfaktaki seçimleriniz, kanınınızın akışına yön veriyor.
Bir tutam tarçın, bir dilim avokado ya da bir dal maydanoz…
Hepsi siznn yaşam tarzınla kimyasal dans yapıyor.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pıhtı – Kan Sulandırıcı https://tetkik.com.tr/2024/10/31/13845/

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Kalp Damar Sisteminiz İçin Muhteşem Sarımsak https://tetkik.com.tr/2025/05/09/muhtesem-sarimsak/

⭐️⭐️ Biyokimya, Pıhtılaşma Faktörleri https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507850/

⭐️⭐️ Endotel hücreleri ve pıhtılaşma https://link.springer.com/article/10.1007/s00441-021-03471-2

⭐️⭐️ Enfeksiyon ve inflamasyon ve pıhtılaşma sistemi https://academic.oup.com/cardiovascres/article/60/1/26/321951

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Hesperdin https://tetkik.com.tr/2024/09/23/hesperidin-p-vitamini/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni30 Mayıs 2025
30 Mayıs 2025

Karanfil Yağından Öjenol Dişinize Dolgu Oluyor

🦷 🦷 🦷

Diş Hekimliğinde Geçici Dolgu Maddesi

Öjenol (eugenol), (4-allyl-2-methoxyphenol), karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen aromatik bir bileşiktir. Diş hekimliğinde geçici dolgu maddesi, kalıcı dolgu öncesi dişi korumak, sinir dokusunu yatıştırmak ve geçici süreyle çiğneme işlevini devam ettirmek amacıyla kullanılır.

Öjenol (eugenol), bu tür geçici dolgular için ideal olan ZOE (Zinc Oxide Eugenol) adı verilen materyalin temel bileşenlerinden biridir.

Bu dolgu, özellikle dişin canlı dokularının yatıştırılmasında kullanılır çünkü öjenol analjezik (ağrı kesici) ve antiinflamatuvar özellikler taşır.

  • Çinko oksit (ZnO): Toz formunda bulunur.
  • Öjenol: Karanfil yağından elde edilen doğal bir fenolik bileşiktir.

Bu iki madde karıştırıldığında, sertleşen, dişe kolayca uygulanan ve belirli bir süre boyunca dayanıklılık gösteren geçici bir restoratif madde oluşur.

🦷 🦷 🦷

Kimyasal Özellikleri ve Etki Mekanizması

Karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen Öjenol, fenolik yapısı sayesinde anti-inflamatuar, analjezik ve antiseptik özellikler gösterir. Çinko oksit ile karıştırıldığında, bu bileşenler arasında bir reaksiyon gerçekleşir ve çinko öjenolat oluşur. Bu reaksiyon sonucunda elde edilen siman, diş dokularına karşı biyouyumlu olup, geçici restorasyonlar için uygun bir materyal haline gelir.

🦷 🦷 🦷

Klinik Kullanım Alanları

Karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen Öjenol içeren geçici dolgu materyalleri, diş hekimliğinde çeşitli amaçlarla kullanılır:

  • Geçici Dolgu Maddesi Olarak: Diş çürüklerinin temizlenmesinden sonra, kalıcı dolgu yapılana kadar dişi korumak amacıyla kullanılır.
  • Pulpa Sedasyonu: Öjenolün sedatif etkisi sayesinde, pulpa dokusunun yatıştırılmasına yardımcı olur.
  • Kaide Materyali Olarak: Amalgam gibi restoratif materyallerin altına konularak, termal izolasyon sağlar ve pulpa üzerindeki irritasyonu azaltır.

🦷 🦷 🦷

Öjenol Avantajları

  • Analjezik ve Anti-inflamatuar Etki: Öjenol, diş pulpasındaki ağrıyı azaltır ve inflamasyonu kontrol altına alır.
  • Kolay Uygulanabilirlik: ZOE simanları, toz ve likit formunda olup, kolayca karıştırılarak uygulanabilir.
  • Biyouyumluluk: Diş dokularıyla uyumlu olup, geçici restorasyonlar için güvenle kullanılabilir.

🦷 🦷 🦷

Öjenol Dezavantajları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Rezin Bazlı Materyallerle Uyuşmazlık: Öjenol, rezin bazlı kompozit materyallerin polimerizasyonunu inhibe edebilir. Bu nedenle, ZOE simanlarının kompozit dolgularla birlikte kullanılması önerilmez.
  • Mekanik Dayanıklılık: ZOE simanları, uzun süreli restorasyonlar için yeterli mekanik dayanıklılığa sahip değildir. Bu nedenle, sadece geçici çözümler için uygundur.

🦷 🦷 🦷

Karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen Öjenol, diş hekimliğinde geçici dolgu maddesi olarak önemli bir yere sahiptir. Analjezik ve anti-inflamatuar özellikleri sayesinde, diş tedavilerinde hastaların konforunu artırır. Ancak, rezin bazlı materyallerle olan etkileşimleri ve mekanik dayanıklılığı göz önünde bulundurularak, uygun endikasyonlarda kullanılması önemlidir.

🩺 🩸🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Eugenol’ün Farmakolojik Özellikleri ve Sağlık Faydaları: Kapsamlı Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8357497/

⭐️⭐️ Eugenol: Çok yönlü farmakolojik etkilere sahip doğal bir bileşik https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21299140/#:~:text=Eugenol%20possesses%20significant%20antioxidant%2C%20anti,in%20humans%20have%20been%20studied.

⭐️⭐️ Ağ farmakolojisi ve moleküler yerleştirme teknolojisi ile ağrı tedavisinde öjenolün transdermal uygulanmasının mekanizması üzerine çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405844024057530

⭐️⭐️ Analjezik ve anti-inflamatuar etki için öjenol bazlı jel formülasyonunun geliştirilmesi ve değerlendirilmesi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/98040061/ap.2022.11.1-libre.pdf?1675162402=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DDevelopment_and_evaluation_of_eugenol_ba.pdf&Expires=1744405754&Signature=WwNa278uecseGyVsCAgSwDHgygrOdLqJ-gYkIjtXq1lQiuR7bz~z~22RTF50XIIgMpaYaqZEPpTBuJKRTcRpufDYN~jiEjoYp1Uo-BEWgDLoAKIpj5rOo56wP5Sebv033ROnI8ySCI~-jl~I9YFvCqSxPCpQ9zPoHo-YdcVbmZ-zY3pYZ-Of5KF4gryRzM7GBp57duxfPI9XzGUXxokJFSmaMUyRpr8kspN2dBykB5GZN66WMb2Uu265jlUy-jktPG9SvAHHyHBv8oo7yPm25DmPC8FK56KLpWkEXSmzcDUFnVPUegXlrS3u9QylNTemCFWX25wcZp4Y6y7fOgLblQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

⭐️⭐️ Geliştirilmiş analjezik ve anti-inflamatuar etkiler için naproksen- öjenol ile birlikte yüklenen farmasötik emüljellerin üretimi ve karakterizasyonları https://www.mdpi.com/2310-2861/8/10/608https://www.mdpi.com/2310-2861/8/10/608

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni30 Mayıs 2025
30 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-15: Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on yedincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizinde, Pentan Tankı tesislerinde patlama valflerinin yetersizliği ve aşırı basınç riski üzerine odaklanacağım.

Kimyasal depolama ve taşıma süreçlerinde, özellikle uçucu ve patlayıcı maddelerin bulunduğu tanklarda, basınç kontrolü kritik bir güvenlik unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır.

Patlama valfleri, sistemdeki aşırı basıncı kontrol etmek ve bu basıncı güvenli bir şekilde tahliye etmek için tasarlanmış güvenlik ekipmanlarıdır. Ancak, patlama valflerinin yetersizliği veya arızalanması durumunda, tanklarda meydana gelebilecek basınç artışları, patlama ve yangın gibi daha büyük tehlikelerin önünü açabilir.

Aşırı basınç riski, sadece doğrudan fiziksel hasara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda kimyasal sızıntılar, çevresel kirlenme ve çalışan güvenliği açısından ciddi tehditler oluşturabilir.

Patlama valflerinin doğru seçimi, yerleştirilmesi ve düzenli bakımları, bu tür risklerin minimize edilmesi için kritik öneme sahiptir.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizi, patlama valflerinin yetersizliğinden kaynaklanabilecek aşırı basınç durumlarını, bu durumların olası sonuçlarını ve bu sonuçları önlemek için alınması gereken güvenlik önlemlerini değerlendireceğiz.

🔺 HZ-15 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Patlama valflerinin arızalı olması ya da yetersiz kapasiteye sahip olması nedeniyle tank içerisindeki basınç kontrolsüz şekilde yükselir ve aşırı basınç oluşur.

🔸 1. Kontrol Noktası: Patlama Valfleri Yeterli Kapasiteye Sahip mi?

  • Evet:
    • Patlama valflerinin kapasitesi tankın en yüksek basınç seviyesini güvenli şekilde karşılayabiliyor.
      ✅ Sonuç: Basınç sınırlanmış, aşırı basınç riski azaltılmış.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Valfler, tankın maksimum basınç seviyesine uygun değil.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Valflerin Düzenli Bakımı Yapılıyor mu?
      • Evet:
        • Patlama valfleri, üretici tavsiyelerine göre periyodik olarak kontrol edilip, bakım yapılmakta.
          ⚠️ Sonuç: Arızalı valfler tespit edilip, zamanında müdahale edilir.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • Bakım yapılmıyor veya valflerin durumu bilinmiyor.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Basınç Kontrol Ekipmanları Var mı?
          • Evet:
            • Sistemde ek basınç düşürücü cihazlar ve güvenlik valfleri bulunuyor.
              ⚠️ Sonuç: Basınç artışı anında bu cihazlar devreye girer.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Sistemde ek basınç denetim ekipmanları yok.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Tankın Üst Sınır Basıncı İzleniyor mu?
              • Evet:
                • Tankın iç basıncı sürekli izleniyor ve alarm sistemi devrede.
                  ⚠️ Sonuç: Basınç yükseldiğinde alarm verilir, hızlı müdahale sağlanır.
                • Risk Değerlendirmesi: Düşük
              • Hayır:
                • Basınç izlenmiyor, alarm yok.
                  ❌ Sonuç: Basınç artışı fark edilmezse tank patlaması riski yüksek.
                • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Valf kapasitesi yeterli, düzenli bakım yapılıyor, basınç izleniyorDüşük
2Valf kapasitesi yetersiz ama sistemde basınç kontrolü varYüksek
3Valf bakımsız, basınç kontrol ekipmanları eksikÇok Yüksek
4Basınç izlenmiyor ve valf arızalıÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Patlama valfleri, tankın maksimum basınç seviyesini aşamayacak şekilde seçilmeli ve güvenli kapasite ile tasarlanmalıdır.
  • Valfler, periyodik bakım ve kalibrasyon işlemlerine tabi tutulmalı, her bir valfin etkinliği izlenmelidir.
  • Ek basınç düşürücü cihazlar ve güvenlik valfleri kullanılmalı, her bir sistemin düzgün çalıştığı test edilmelidir.
  • Basınç izleme cihazları yerleştirilmeli, yüksek basınç durumlarında otomatik olarak alarm verilmeli ve sistem kapatılmalıdır.
  • Patlama valflerinin montajı ve yerleşimi, maksimum güvenlik için üretici talimatlarına uygun olmalıdır.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

🛡️ 🛡️ 🛡️

Pentan Tankı gibi yüksek riskli kimyasal tesislerde, patlama valflerinin yetersizliği ve aşırı basınç riski, yalnızca tesisin güvenliğini değil, aynı zamanda çevreyi ve çalışan sağlığını da tehdit eden önemli bir tehlike arz etmektedir.

Patlama valflerinin işlevini yerine getirememesi, tanklarda aşırı basınç birikmesine ve bu birikimin patlamalara yol açmasına neden olabilir.

Bu durum, hem malzeme kaybına hem de çevresel ve iş sağlığı güvenliği (İSG) açısından büyük risklere yol açar.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizi, patlama valflerinin yetersizliği ile aşırı basınç riski arasındaki ilişkiyi detaylı bir şekilde inceleyerek, olası sonuçların önüne geçmek için alınması gereken güvenlik önlemlerini sizlere sunmaktadır.

Etkin bir güvenlik altyapısı, patlama valflerinin düzenli bakımı, sistemlerin doğru tasarımı ve aşırı basınç durumları için etkili acil müdahale prosedürlerinin oluşturulması, bu tür risklerin en aza indirilmesinde hayati rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, patlama valflerinin yetersizliğinden kaynaklanabilecek aşırı basınç riski, doğru mühendislik çözümleri, düzenli bakım ve denetimlerle etkin bir şekilde yönetilebilir.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizini, Pentan Tankı gibi tesislerde bu tür tehlikelerin önlenmesi için gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasında rehberlik sağlamak amacı ile oluşturdum. Yalnızca teorik değil, iszlerin de katkıları ile pratikte de uygulanabilir çözümlerle bu riskler minimize edilebilir ve tesisin güvenliği teminat altına alınabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği30 Mayıs 2025
29 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-14: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on altıncısında Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riski üzerine odaklanmaktadır.

Kimyasal ve patlayıcı maddelerin taşınması sırasında kullanılan boru hatları, işletmenin kritik altyapı unsurlarından biridir. Ancak, boru tesisatında meydana gelebilecek fiziksel darbe veya çarpmalar, boruların yapısal bütünlüğünü zayıflatabilir ve bunun sonucunda sızıntılar meydana gelebilir.

Kimyasal sızıntılar, özellikle uçucu ve yanıcı maddelerin taşındığı sistemlerde, yangın ve patlama risklerini doğurur.

Boru tesisatına darbe veya çarpma, dışsal etkenler (örneğin, ekipman çarpması, forklift kazaları) veya içsel faktörler (örneğin, sistemdeki basınç dalgalanmaları, malzeme yorgunluğu) sonucu oluşabilir. Bu tür olaylar, yalnızca doğrudan boru hatlarında zarar yaratmakla kalmaz, aynı zamanda daha geniş çaplı güvenlik tehditleri oluşturabilir.

Sızıntılar, patlamalar, yangınlar ve çevresel kirlenmeler gibi sonuçlara yol açabilir. Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, boru tesisatındaki darbe veya çarpmaların ardından oluşabilecek sızıntı ve yangın risklerini detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.

🔺 HZ-14 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Boru sistemine dışsal bir darbe veya çarpma sonucu meydana gelen mekanik hasar ve ardından sızıntı oluşması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Koruyucu Kapaklar ve Bariyerler Var mı?

  • Evet:
    • Boru hatları uygun şekilde koruma kapakları veya bariyerlerle korunmuş.
      ✅ Sonuç: Dışsal darbe riski azaltılmış.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Koruyucu tedbirler yok.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Boru Tesisatının Konumu ve Erişilebilirliği Kontrol Edildi mi?
      • Evet:
        • Borular, darbe riski oluşturabilecek bölgelerden uzak.
          ⚠️ Sonuç: Dışsal etkiler minimize edilmiş.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Boru hattı, darbe alabilecek bölgelerde konumlandırılmış.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Tasarımı ve Malzeme Seçimi Uygun mu?
          • Evet:
            • Yüksek dayanımlı malzemeler, koruyucu katmanlar kullanılmış.
              ⚠️ Sonuç: Çarpma sonucu boru hasarı olasılığı azaltılmış.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Yetersiz malzeme, tasarım hataları mevcut.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Boru Sisteminde İzleme ve Erken Uyarı Sistemi Var mı?
              • Evet:
                • Basınç sensörleri, sızıntı dedektörleri ve alarm sistemleri mevcut.
                  ⚠️ Sonuç: Hasar hemen tespit edilip müdahale edilebilir.
                • Risk Değerlendirmesi: Düşük
              • Hayır:
                • Hiçbir izleme sistemi yok.
                  ❌ Sonuç: Boru hattındaki hasar fark edilmeden devam edilebilir, sızıntı artar.
                • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryonun Özeti

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Boru hatları korunaklı, tasarım iyi, izleme sistemleri aktifDüşük
2Koruma yok, ancak borular darbe alabilecek bölgeden uzakOrta
3Boru hatları zayıf tasarlanmış, koruma yokYüksek
4Boru hattı izlenmiyor ve darbe sonucu hasar oluşuyorÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Boru hatları dışsal darbe riski taşıyan bölgelere yerleştirilmemeli, koruyucu bariyerler veya çarpma engelleyiciler kullanılmalı.
  • Tesisat boyunca yüksek dayanımlı, koruyucu malzemeler seçilmeli ve izolasyon katmanları uygulanmalıdır.
  • Boru hatları düzenli olarak basınç testi ve görsel denetim ile izlenmeli; olası çatlama veya sızıntılar erken aşamada tespit edilmelidir.
  • Sızıntı dedektörleri, alarm sistemleri ve basınç sensörleri kurulmalı, anormal bir durumda hızlı müdahale sağlanmalıdır.
  • Boru hattı üzerinde görsel işaretlemeler yapılarak, potansiyel darbe noktaları net bir şekilde belirlenmeli.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

🧩 🧩 🧩

Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma kaynaklı sızıntı ve yangın riski, yalnızca tesisin güvenliği açısından değil, aynı zamanda çevreye ve çalışan sağlığına yönelik büyük tehditler yaratabilir.

Boru hatlarında meydana gelen darbe veya çarpmalar, sistemin güvenliğini ciddi şekilde zayıflatabilir, kimyasal maddelerin sızmasına, yangın ve patlamalara yol açabilir. Bu tür durumlar, doğru tespit edilmez ve yönetilmezse, büyük çaplı kazalara neden olabilir.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizinde, darbe veya çarpma sonucu meydana gelen sızıntıların önceden tespit edilmesi, etkilerinin en aza indirilmesi ve yangın risklerinin önlenmesi için gerekli güvenlik önlemlerini sundum.

Etkin bir risk yönetimi, boru tesisatının düzenli bakımı, sistemdeki basınç değişimlerinin izlenmesi ve acil durum müdahale prosedürlerinin sürekli olarak güncellenmesi ile sağlanabilir. Boru tesisatlarının tasarımı, yerleştirilmesi ve işletme koşullarının düzenli olarak gözden geçirilmesi, bu tür risklerin minimize edilmesinde kritik bir rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, boru tesisatındaki darbe veya çarpmalar nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riskleri, doğru mühendislik çözümleri, sürekli bakım ve izleme ile etkin bir şekilde yönetilebilir.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı gibi tesislerde bu tür tehlikelerin önlenmesi ve güvenli operasyonların sürdürülmesi için gerekli önlemleri belirlemektedir.

Olası bir kazanın önlenmesi, sadece tesisin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çevre ve iş sağlığı güvenliği açısından da önemli bir adımdır.

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği29 Mayıs 2025
29 Mayıs 2025

Papatya – Parasetamol – Glutatyon

Parasetamol (asetaminofen) ve papatya çayı genellikle birbirleriyle etkileşimde bulunmazlar ve çoğu kişi için bu ikisini birlikte kullanmak güvenli olabilir. Lakin, dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta var.

Parasetamol ve Papatya Çayı İlişkisi

Parasetamol: Genellikle ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılan bir ilaçtır. Karaciğer tarafından metabolize edilir, bu yüzden yüksek dozda alındığında karaciğer hasarına yol açabilir.

Özellikle alkol veya bazı ilaçlarla birlikte kullanıldığında, Parasetamol dikkat edilmesi gereken bir ilaçtır. Eğer alkol kullanmışsanız Glutatyon kullanın (Glutatyon yoksa N-asetil sistein … Nedenini aşağıda okuyacaksınız)

🩸🩸🩸

İlk olarak Parasetamol‘ ile başlayalım – Örneğin:

Baş ağrımız vardı 1 tablet içtik (500 mg)

Bu 500 mg tabletin %95’lik kısmı hiç bir toksik etki olmadan atılır. (475 mg gitti)
Geriye kalan %5’lik kısım (25 mg), ise Karaciğerde CYP2E1 enzimi ile parçalanır…

Yalnız bu CYP2E1 enzimi parasetamolu parçalayınca çok toksik zehirli bir madde ortaya çıkar..

➖N-asetil benzokinonimin➖ Bu çok zehirli bir maddedir ve karaciğer hücrelerini öldürür.

Vücudunuzun kral antioksidanı GLUTATYON gelip bu zehiri karaciğere zarar vermeden temizler. Buraya kadar her şey güzel…

🩸🩸🩸

Alkol aldınız – içtiniz. (Her ne kadar sağlığını için tasvip etmesem de)

İşte burada ciddi bir soru var. Alkol CYP2E1 enzimini indükler/çoğaltır/hızlı çalıştırır…

Alkol alırken yada hemen sonrasında 500mg Parasetamol içtiniz. CYP2E1 enzimi hızlı çalışacağı için normalde 25 mg yerine 250 mg Parasetamol parçalanır. Dolayısı ile daha fazla ➖N-asetil benzokinonimin➖ toksik/zehir üretilir….

➖N-asetil benzokinonimin➖ seviyesi vücutta bulunan glutatyon seviyesinin temizleyebileceğinden daha fazla olur. (Glutatyon, Karaciğerde temizlemeye yetmez)

🩸🩸🩸

Papatya Çayı: Papatya, rahatlatıcı ve anti-inflamatuar özellikleriyle bilinen bir bitkidir. Aynı zamanda sindirim sorunlarına yardımcı olabilir, uykusuzluğu giderebilir ve stresle mücadele edebilir.

Papatya çayı bazı insanlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilir, özellikle asteraceae ailesine ait bitkilere karşı alerjisi olanlarda.

Birlikte Kullanımda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Alkol CYP2E1 enzimini çoğaltıp zehirli madde üretimini artırıyordu ya, papatya özü/çayı tam tersi etki yapar.

Papatya özü/çayı içeriğindeki Apigenin, Kamazulen, Bisanll olsid-A gibi moleküller CYP2E1 enzimini %50 oranında bloke (Çalışmasını engeller) eder.

⭐️⭐️

Hamilelik esnasnda Parasetamol kullanmışsanız bir fincan papatya çayı içmek toksik madde miktarını düşürür….
Hamilelikte Hem fetus/bebek, hem anne için en ufak toksin bile önemlidir….

⭐️⭐️

Bazı ilaçlar aç olarak içilmez. (Biz hekim olarak söylüyoruz lakin…!!!) Neden?

Çünkü: CYP2E1 enzimin açlıkta 8 kat artar.

Parasetamol bunlardan birisi…O sebeple, Parasetamol aç kullanılmamalı…

⭐️⭐️

🔸Alkol CYP2E1 enzimini 50 kat artırır…! (Şimdi zararını anladınız sanırım)

⭐️⭐️

Parasetamol dedim Papatya Çayı dedim… ”Glutatyon” bahsi kısa geçti.. Aslında Glutatyon çok önemli. O yüzden Glutatyon konusunu biraz açayım…

Glutatyon

Glutatyon ; bir çok serbest radikal, toksin/toksik maddeyi temizlemekte, DNA yapısı bozulmuş hücreyi yok etmede gorev alır.

Glutatyon antioksidanların şahıdır.

Glutatyon vücumunuzda üretilir fakat 20-22 yaş sonrası vücutta Glutatyon sentezi düşmeye başlar.

Glutatyon Eksikliğinde

🔸Sürekli Yorgunluk ve Halsizlik ilk belirtisidir..
🔸Sık sık enfeksiyon hastalıklarına yakalanırsınız ve hastalığınız uzun sürer.
🔸Oksidatif Stres artar
🔸Ciltte erken yaşlanma olur.
🔸Ciltte lekeleme, kırışıklıklar oluşumu artar
🔸Karaciğer enzimlerinde sorun,
🔸Karaciğerde yağlanma olur
🔸Kronik inflamasyon/İltihaplanma arta
🔸Beyin sisi sık görülür
🔸Parkinson riski artar – tedavisi zorlaşır.
🔸Odaklanma sorunu artar
🔸Diyabet riski artar – tedavisi zorlaşır.
🔸Haşimato riski artar – tedavisi zorlaşır.
🔸RA riski artar – tedavisi zorlaşır.
🔸Ankilozan spondolit riski artar – tedavisi zorlaşır.
🔸Kalp damar hastalıklarının tedavisinde zorlaşır…meydana gelir…

💧Bu nedenle belirli yaş sonrası muhakkak Glutatyon yapımını arttırıcı beslenmeye dikkat edimelidir. Daha ileriki yaşlarda Glutatyon takviye kullanması gerekebilir. (Hekiminize danışmalısınız)

⭐️⭐️

Glutatyon Oluşturmak İçin

Glutatyon = Glisin + Sistein + Glutamin isimli 3 aminoasitten oluşur.

Biz hekim olarak; tedavi için hastaya Sistein (N-asetil sistein) veririz, Sistein vücudun içerisinde Glisin ve Glutamin bulup birleşerek Glutatyon üretir ve zehiri (➖N-asetil benzokinonimin➖ ) yok et deriz.

Glutatyon varsa ki artık var hastaya direkt Glutatyon da veririz. (Mezun olduğum yıllarda Glutatyon mu vardı)

⭐️⭐️

Eğer başka ilaçlar kullanıyorsanız (özellikle kan inceltici ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar veya sedatif ilaçlar gibi), papatya çayı bazı ilaçlarla etkileşime girebilir.

Bu nedenle, papatya çayı ve parasetamolün yanı sıra diğer ilaçlarınızı da göz önünde bulundurarak doktorunuza danışmak her zaman en iyisidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Glutatyon – Yaşlanmayı – Metabolik Hastalıkları Önlemek Mümkün mü? https://tetkik.com.tr/2024/09/09/glutatyon/

⭐️⭐️ Parasetamol Neler Yapıyor Bir Bilseniz..!! https://tetkik.com.tr/2025/03/20/parasetamol-neler-yapiyor-bir-bilseniz/

⭐️⭐️ Papatya https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK548163/

⭐️⭐️ Papatya çayı: Geleneksel tıp için bitkisel hipoglisemik alternatif https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25176245/

⭐️⭐️ Papatyanın Anksiyete Bozukluğu Olan Bireylerin Psikolojik İyi Oluşluluk, Depresyon, Anksiyete Düzeyi Üzerine Etkisi: Bir Meta Analiz Çalışması https://dergipark.org.tr/tr/pub/jshs/issue/77051/1141297

⭐️⭐️ Papatyanın ( Matricaria chamomilla L.) uyku üzerindeki etkileri: Klinik denemelerin sistematik bir incelemesi ve meta-analizi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0965229924000591

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni29 Mayıs 2025
28 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-13: Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on beşincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tanklarında aşırı dolum durumlarının neden olabileceği taşma ve uçucu buhar salınımı risklerini değerlendirmek amacıyla hazırladım.

Tankların maksimum kapasitesinin üzerinde doldurulması, genellikle operasyonel ihmaller, otomasyon sistemlerindeki arızalar veya proses kontrol hatalarından kaynaklanmaktadır. Uçucu bir hidrokarbon olan pentan, düşük kaynama noktası ve yüksek buhar basıncı nedeniyle taşma anında atmosfere hızla yayılarak yanıcı ve patlayıcı atmosferler oluşturma potansiyeline sahiptir.

Bu tür bir durum, yalnızca proses verimliliğini olumsuz etkilemekle kalmaz, aynı zamanda yangın, patlama, zehirli buhar maruziyeti ve çevresel kontaminasyon gibi çok yönlü riskleri de beraberinde getirir. Ayrıca buhar salınımı, kapalı alanlarda patlayıcı gaz birikimine yol açarak ciddi iş sağlığı ve güvenliği tehditleri yaratabilir.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi, tankın aşırı dolması sonucu oluşabilecek olası senaryoları, bu senaryoların birbirini tetikleyici etkilerini ve önleyici/azaltıcı tedbirlerin sistematik değerlendirmesini kapsamasını amaçladım. Sizlerden gelecek olan katkılar sayesinde firma yöneticileri ve iş güvenliği uzmanları için yararlı bir kaynak haline geleceğine eminim.

Saygılarımla

🔺 HZ-13 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Dolum işlemi sırasında tankın seviye kontrolü yapılamaması nedeniyle pentan taşması ve buhar salınımı meydana gelir.

🔸 1. Kontrol Noktası: Otomatik Seviye Göstergesi / Alarm Sistemi Çalışır Durumda mı?

  • Evet:
    • Seviye kontrol cihazı ve yüksek seviye alarmı aktif, kalibrasyonu yapılmış.
      ✅ Sonuç: Taşma başlamadan dolum durdurulur.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Gösterge arızalı ya da kalibrasyonsuz.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Manuel Gözlem / Seviye Takibi Var mı?
      • Evet:
        • Operatör seviye artışını gözle takip ediyor.
          ⚠️ Sonuç: Risk azaltılır ancak gecikme yaşanabilir.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Ne otomatik ne de manuel kontrol var.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Dolum Süresi Zamanlayıcı İle Sınırlı mı?
          • Evet:
            • Önceden belirlenmiş süre sonunda dolum otomatik durur.
              ⚠️ Sonuç: Aşırı dolum ihtimali azalır.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Süre kontrolsüz, manuel müdahaleye bağlı.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Taşma Durumunda Buhar Tutucu / Havalandırma Sistemi Var mı?
              • Evet:
                • Tank havalandırma hattı aktif, buhar dışarı kontrollü salınıyor.
                  ⚠️ Sonuç: Patlama riski düşer, çevreye etki azalır.
                • Risk Değerlendirmesi: Orta
              • Hayır:
                • Taşma ile birlikte pentan buharı atmosfere yayılır.
                  ❌ Sonuç: Parlayıcı ortam oluşur → Yangın/Patlama riski artar.
                • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özeti

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Seviye kontrol cihazı çalışıyor, alarm var, manuel kontrol de yapılıyorDüşük
2Otomasyon yok ama gözlem ve süre sınırlaması mevcutOrta
3Ne gösterge, ne gözlem, ne de zamanlama mevcut, buhar salınımı kontrolsüzÇok Yüksek
4Her şey mevcut ama taşma anında havalandırma yetersizYüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riskini Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Tanklara mutlaka yüksek seviye alarmı, seviye sensörü ve otomatik dolum kesici sistemler entegre edilmeli.
  • Dolum süresi sınırlayıcı zamanlayıcı sistemler (PLC ya da dijital sayaçlar) kullanılmalı.
  • Operatörler, dolum sırasında manüel gözlem yapacak şekilde görevlendirilmeli.
  • Tanklarda havalandırma boruları, buhar tutucu filtreler ve gerekirse emniyet valfleri olmalı.
  • Tüm sistemler için periyodik bakım ve kalibrasyon zorunlu olmalı.
  • Acil durumda buhar salınımına karşı yangınla mücadele ekipmanları hazırda bulunmalı.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Pentanın aşırı dolumu nedeniyle meydana gelebilecek taşma ve buhar salınımı, kimyasal tesislerde kontrol altına alınması gereken kritik süreçsel riskler arasında yer almaktadır. Bu riskin tetikleyici unsurları arasında otomasyon eksiklikleri, proses kontrol sistemlerindeki arızalar, operatör eğitimsizliği ve tank seviye göstergelerinin yetersizliği bulunmaktadır. Taşan pentanın çevreye yayılması, hızla buharlaşarak tutuşabilir ortamlarda yangın ve patlama potansiyelini önemli ölçüde artırır.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Risk Olay Ağacı Analizinde değerlendirilen olay ağacı yapısı, risk zincirinin hangi aşamalarında önleyici tedbirlerin etkin biçimde uygulanabileceğini göstermekte, özellikle dolum süreci sırasında gerçekleştirilebilecek teknik ve yönetsel kontrollerin önemine vurgu yapmaktadır.

Seviye sensörlerinin çift yedekli kurulumu, acil durdurma sistemleri, taşma alarm mekanizmaları ve personel farkındalığı eğitimi gibi önlemler, bu tür senaryoların meydana gelmesini önemli ölçüde azaltabilir.

Sonuç olarak, pentan tanklarının güvenli işletilmesi, sadece ekipmanın değil, bütün bir sistemin entegre güvenlik yaklaşımıyla ele alınmasıyla mümkündür.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi, bu kapsamda hem sistem zafiyetlerini hem de risk azaltıcı stratejileri teknik bir perspektifle ortaya koyarak, işletmelere somut bir karar destek aracı sunmayı amaçlamaktayım.

Saygılarımla

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği28 Mayıs 2025
28 Mayıs 2025

Doymak mı? Beslenmek mi?

Modern Tabağın Arkasındaki Gerçek ve Sessiz Açlık

Her gün binlerce insan karnını doyuruyor. Lokantalar dolup taşıyor, market rafları renkli ambalajlarla süsleniyor, evlerde tencereler kaynıyor. Ama akla düşen soruyu sormanın zamanı geldi:

Gerçekten besleniyor muyuz, yoksa sadece doyuyor muyuz?

🧠 🧠 🧠

Doymak – Beynin Kandırılması

“Doymak“, midenin dolu olduğunu beyne sinyal vererek bildirmesiyle oluşan fizyolojik bir yanılsamadır. Gıda sanayii bunu çok iyi bilir. Lezzet artırıcılar, yapay aromalar, şeker-tuz-yağ üçlüsüyle tatmin merkezi uyarılır.

Sonuç:
Yedikçe mutlu olduğunuzu sanırsınız lakin aslen sadece daha çok istersiniz.

Modern öğünler; kalorisi yüksek, ama besin değeri düşük öğelerle doludur. Paketli atıştırmalıklar, gazlı içecekler, hızlı pişen öğünler… Hepsi sizi doyurur. Ama vücudunuzun ihtiyaç duyduğu vitamin, mineral, aminoasit, lif, antioksidan gibi yaşamsal ögeleri çoğu zaman sunmaz.

🧬 🧬 🧬

Beslenmek – Hücrelerin Şenlenmesi

Beslenmek, sadece mideyi değil, hücreleri doyurmaktır. Sindirilen gıdanın içeriğindeki gerçek değerler, bağışıklık sistemini güçlendirir, dokuları yeniler, hormonları dengeler, beyni çalıştırır.

Doymak bir süreliğine “tok” hissettirir.
Beslenmek ise sürdürülebilir enerji, berrak zihin ve hastalıklara karşı direnç kazandırır.

Yani;

  • Bir hamburger doyurabilir, ama sizi besleyemez.
  • Bir tabak sebzeli kinoa belki daha az kalorilidir ama içerdikleriyle sizi onarır.

🔬 🔬 🔬

Gizli Açlık – Modern İnsanların Görünmeyen Salgını

Dışarıdan sağlıklı görünen milyonlarca kişi, “mikrobesin eksikliği” ile mücadele ediyor. Buna gizli açlık denir.

🔻 Belirtileri neler?

  • Sürekli yorgunluk
  • Dikkat dağınıklığı
  • Unutkanlık
  • Sık hastalanma
  • Cilt, saç, tırnak sorunları
  • Ruh hali dalgalanmaları

Günde üç öğün yediğimiz halde neden hasta oluruz?

Çünkü bedenimiz eksik kalmıştır.

Çinko, magnezyum, D vitamini, B12, omega-3 gibi hayati maddeler çoğu modern diyetle yeterince alınmaz.

🧠 🧠 🧠

Beyni ve Duyguları Etkileyen Beslenme

Yetersiz beslenme sadece bedeni değil, ruh halini de etkiler. Triptofan eksikliği depresyona, omega-3 yetersizliği dikkat sorunlarına, demir eksikliği yorgunluk ve anksiyeteye neden olabilir.

Yani doğru beslenme, psikolojik iyi oluşun temelidir.
Bir öğün salata, iyi dengelenmiş bir kahvaltı, bazı insanlar için antidepresan kadar etkilidir.

🍟 🍟 🍟

Endüstriyel Gıdaların Tuzakları

İçindekiler listesine göz attığınızda “E” kodları, raf ömrü artırıcılar, katkı maddeleri ile dolu ambalajlar…
Size doyma hissi verir lakin sizi beslenme açlığına iter.

Beslenme; doğallık, denge ve bütünsel içerik ister.
Endüstriyel gıdalar bunu veremez.
Onlar sadece kısa vadeli mutluluklar sunar ama uzun vadeli yıpranma getirir.

👨‍⚕️ 👨‍⚕️ 👨‍⚕️

Sağlık Sistemine ve Kesenize Maliyeti

Doyup ama beslenemeyen bir toplum;

  • Daha çok hasta olur,
  • Daha fazla ilaç kullanır,
  • Daha düşük iş gücü üretir,
  • Daha kısa yaşar ama daha uzun süre hastalıklı yaşar.

Bilinçsiz gıda tüketimi sağlık sistemleri için bir saatli bombadır.

🥗 🥗 🥗

Ne Yapmalı?

Gerçek beslenmenin yolu şunlardan geçer:

✅ Tam tahıllar, taze sebzeler, mevsim meyveleri
✅ Doğal protein kaynakları (yumurta, balık, mercimek)
✅ Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, ceviz, avokado)
✅ Şeker yerine tarçın, hurma, meyve
✅ Paketli ürünlerden uzak durmak
✅ Yemek etiketlerini okumak
✅ “Doydum” sinyalini beklemek

Ve belki en önemlisi:
Ne yediğini bilmek.
Kendine şu soruyu sormak:
Bu beni sadece doyuruyor mu, yoksa gerçekten besliyor mu?

Pek tabi ki genel bilgi ve önerilerden sonra biraz daha ayrıntıya girerek gıdaların vücudunuza faydalarını ve özellikle hangi yararı elde etmek için hangi gıdaları tercih etmelisiniz kısaca görelim.

Güçlü Bağışıklık Sistemi İçin

Bağışıklık sisteminiz enfeksiyonlarla savaşır ve bunu şu şekilde güçlendirebilirsiniz:

– Sarımsak (doğal antibakteriyel)
– Zencefil (iltihabı azaltır)
– Portakal (C vitamini açısından zengin),

– Yoğurt (bağırsak sağlığını destekler)
– Zerdeçal (güçlü iltihap giderici)
– Mantarlar (beyaz kan hücrelerini artırır)
– Dolmalık biber (portakaldan bile daha fazla C vitamini içerir)
– Yeşil çay (zararlı bakterilerle savaşır)

Libido (Seks Dürtüsü) Arttırmak İçin

Libidonuz iyi kan dolaşımına ve hormon dengesine bağlıdır.

– İstiridyeler (çinko açısından zengin) testosteronu artırır
– Karpuz (dolaşımı iyileştirir)
– Badem ve ceviz (hormon üretimini destekler)
– Nar (kan akışını artırır)
– Bitter çikolata (Serotonin seviyesini yükselterek daha iyi bir ruh hali sağlar)
– Yumurta (hormonların dengelenmesine yardımcı olur)
– Avokado (hormon fonksiyonu için sağlıklı yağlar açısından zengindir).

Güç ve Enerji Arttırmak İçin

Kendinizi daha güçlü ve daha az yorgun hissetmek istiyorsanız,

– Yumurta (kas gelişimi için protein)
– Yağsız et (yorgunluğu önlemek için demir açısından zengin)
– Ispanak (kandaki oksijen akışını artırır)
– Muz (doğal enerji güçlendirici)
– Kinoa (bitki bazlı protein açısından zengin)
– Tatlı patates (yavaş salınan enerji)
– Fasulye (demir ve protein açısından zengin)
– Bitter çikolata (Kan dolaşımını iyileştirir)

Genç Görünmek İçin

Yaşlanmayı yavaşlatmak ve cildinizi taze tutmak için şunları yiyin:

– Avokado (su ihtiyacını karşılamak için sağlıklı yağlarla dolu)
– Somon (yumuşak bir cilt için omega-3 açısından zengin)
– Meyveler (kırışıklıklarla savaşan antioksidanlarla dolu) Meyve tüketiminin zararlarını unutmadan..!!
– Havuç (doğal bir ışıltı için beta-karoten açısından zengin)
– Domates (güneşin zararlarına karşı korur)
– Ceviz ve badem gibi kuruyemişler (cilt iltihabını azaltır)
– Salatalık (cildi nemli tutar).

Zihinsel Beceriler Arttırmak İçin

Daha iyi odaklanma ve hafıza istiyorsanız

– Ceviz (beyin hücrelerini destekler)
– Yaban mersini (beyin fonksiyonlarını artırır)
– Bitter çikolata (beyne kan akışını iyileştirir)
– Somon ve uskumru gibi yağlı balıklar (omega-3 açısından zengin)
– Yumurta (hafıza için kolin içerir)

– Kabak çekirdeği (beyin fonksiyonu için magnezyum açısından zengindir)
– Yeşil çay (uyanıklığı artırır)
– Zerdeçal (beyin iltihabını azaltır).

Daha İyi Sindirim İçin

Sık sık şişkinlik hissediyorsanız veya mide sorunları yaşıyorsanız,

– Yulaf gibi lif açısından zengin besinler (sindirimi kolaylaştırır)
– Yoğurt (bağırsak bakterilerini dengeler)
– Yapraklı yeşillikler (bağırsak hareketlerine yardımcı olur)
– Chia tohumları (suyu emer ve bağırsak sağlığını iyileştirir)
– Zencefil (şişkinliği giderir)
– Elmalar (sindirim için pektin içerir)
– Papaya (yiyecekleri parçalayan enzimlere sahiptir)
– Kefir (probiyotik açısından zengin bir içecek).

Kalp Sağlığı İçin

Kalp rahatsızlıklarını önlemek için şunları yiyin:

– Somon balığı (LDL kolesterolü düşürür)
– Zeytinyağı (kalp sağlığını destekler)
– Badem ve ceviz (iltihabı azaltır)
– Koyu yapraklı yeşillikler (kan damarlarını sağlıklı tutar)
– Keten tohumları (kalp fonksiyonu için omega-3 açısından zengin)
– Tam tahıllar (kalp hastalığı riskini azaltır)
– Fasulye (kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olur)
– Sarımsak (kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur).

Güçlü Karaciğer İçin

Karaciğeriniz toksinleri atmanıza yardımcı olur ve bu besinler onu sağlıklı tutar

– Pancar (karaciğer detoksunu destekler)
– Sarımsak (toksinlerin atılmasına yardımcı olur)
– Zerdeçal (karaciğer iltihabını azaltır)
– Yeşil çay (karaciğer fonksiyonuna yardımcı olur)
– Yapraklı yeşillikler (toksinlerin filtrelenmesine yardımcı olur)
– Avokado (karaciğer hasarını azaltır)
– Elmalar (karaciğer temizliği için lif açısından zengindir)

Sağlıklı Böbrek İçin

Böbrekleriniz kanınızdaki atıkları filtreler ve bu yiyecekler onları korumaya yardımcı olur

– Kızılcık (enfeksiyonları önler)
– Karpuz (böbreklerin susuz kalmasını önler)
– Salatalık (toksinleri atar)
– Sarımsak (böbrek zorlanmasını azaltır)
– Lahana (böbrek stresini azaltır)
– Yaban mersini (antioksidan açısından zengin)
– Balık (böbrek iltihabını azaltır)

🔚 🔚 🔚

Son Olarak

Hayat, sadece tok kalmakla geçmez.
Gerçek yaşam enerjisi, bedenin ve zihnin beslenmesinden gelir.
Yemek sadece mideyi değil, hücreleri, sinir sistemini, ruhu da doyurmalıdır.

Unutmayın…
Doymak kolaydır, beslenmek bilinç ister.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni28 Mayıs 2025
27 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-12: Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on dördüncüsünde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizini, pentan tankı sistemlerinde meydana gelebilecek statik elektrik birikimi sonucu oluşabilecek kıvılcım kaynaklı tutuşma ve patlama riskini teknik açıdan değerlendirme maksadı ie hazırladım.

Pentan gibi uçucu ve düşük parlama noktası olan hidrokarbonların bulunduğu ortamlarda statik elektrik, ciddi bir tehlike kaynağıdır. Özellikle dolum, boşaltım ve transfer işlemleri sırasında sıvının hareketi ile birlikte boru hatları, tank iç yüzeyleri, işçi kıyafetleri veya yalıtkan ekipmanlar üzerinde elektriksel yük birikimi meydana gelebilir.

Yeterli önlemler alınmadığı takdirde, bu yükler ani bir boşalma ile kıvılcım oluşturabilir ve yanıcı gaz/hava karışımlarının bulunduğu atmosferde tutuşma ile sonuçlanabilir. Bu tür bir senaryo, zincirleme yangın ve patlama olaylarını tetikleyerek personel güvenliğini tehdit eder, ekipmanların tahribatına ve çevresel felaketlere yol açabilir.

Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizi ile statik elektriğin potansiyel risk yaratma sürecini adım adım ele alarak, sistematik bir şekilde sonuçlarını ve alınabilecek önleyici tedbirlerin etkinliğini değerlendirmeyi amaçlamaktayım. Eminim ki sizlerden de gelecek katkılarla ideal hale getireceğiz.

🔺 HZ-12 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı dolumu, boşaltımı veya iç transfer sırasında statik elektrik birikmesi ve kıvılcım oluşması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Topraklama ve Eş Potansiyel Sistemi Mevcut mu?

  • Evet:
    • Tank, borular ve taşıma ekipmanları uygun şekilde topraklanmış ve eş potansiyel barasına bağlanmış.
      ✅ Sonuç: Statik elektrik kontrollü şekilde boşalır. Kıvılcım riski minimize edilir.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Topraklama yok, bağlantılar yetersiz.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Dolum/Boşaltım Ekipmanı Antistatik Özellikli mi?
      • Evet:
        • Hortumlar, nozullar, eldivenler ve kıyafetler antistatik.
          ⚠️ Sonuç: Kıvılcım riski azalmış olur.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Kullanılan malzemeler yalıtkan ya da sürtünmeye hassas.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Dolum Hızı Kontrollü mü? (Tanker, pompa, vs.)
          • Evet:
            • Dolum hızı sınırlı, türbülans düşük.
              ⚠️ Sonuç: Yüksek akış hızı kaynaklı yük birikimi önlenmiş olur.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Hızlı dolum, yüksek türbülans ve yük birikimi var.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Ortamda Patlayıcı Atmosfer Mevcut mu? (LEL > %10)
              • Hayır:
                • Buhar konsantrasyonu patlama sınırının çok altında.
                  ⚠️ Sonuç: Kıvılcım oluşsa bile tutuşma gerçekleşmez.
                • Risk Değerlendirmesi: Orta
              • Evet:
                • Buhar konsantrasyonu alt patlama limiti üzerinde.
                  ❌ Sonuç: Kıvılcım → Alev alma → Patlama → Yayılma ve ikincil hasarlar.
                • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Genel Olarak…

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Topraklama, antistatik önlem, kontrollü dolum ve patlayıcı atmosfer yokDüşük
2Topraklama yok, dolum hızlı, ortamda pentan buharı varÇok Yüksek
3Topraklama mevcut ama antistatik ekipman yokOrta
4Tüm önlemler var ancak anlık buhar artışı yaşanmışYüksek
5Hiçbir önlem yok, LEL aşılmış, ortam kapalıÇok Yüksek

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Tüm metal ekipmanlar, tanklar, borular uygun şekilde topraklanmalı ve eş potansiyele alınmalı.
  • Dolum ve boşaltım işlemlerinde antistatik hortumlar, giysiler ve eldivenler zorunlu hale getirilmeli.
  • Dolum hızı sınırlayıcı vanalar kullanılmalı, ani akış değişimleri engellenmeli.
  • Ortam havası düzenli olarak LEL (Alt Patlama Limiti) açısından izlenmeli.
  • ATEX direktiflerine uygun ekipmanlar (pompa, motor, aydınlatma) tercih edilmeli.
  • Toz, buhar ve sıvı birikimi olmayan temiz bir zemin düzeni sağlanmalı.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Statik elektrik kaynaklı kıvılcım riski, özellikle uçucu maddelerin depolandığı ve transfer edildiği ortamlarda ihmal edilemeyecek düzeyde bir endüstriyel tehlike oluşturmaktadır. Pentan gibi düşük parlama noktasına sahip bir maddenin bulunduğu proseslerde, elektrostatik boşalmalar sonucu meydana gelen kıvılcımlar, birkaç milisaniyede büyük çaplı patlamalara ve yangınlara neden olabilir.

Bu nedenle, bu analizle incelenen risk senaryoları yalnızca teorik değil, pratik olarak birçok endüstri kazasında doğrulanmış örneklerdir.

Bu bağlamda, sistemde topraklama ve dengeleme uygulamaları, antistatik ekipman kullanımı, bağlama/kısa devreleme prosedürleri, dolum hız kontrolü, ortam nem seviyesinin düzenlenmesi ve periyodik elektrostatik ölçüm faaliyetleri gibi önleyici stratejiler kritik önem taşımaktadır.

Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizi, bu tedbirlerin hangi aşamalarda ne tür etkiler sağladığını somut senaryolarla ortaya koyarak işetmelerdeki karar vericilere yol göstermesini umut ediyorum…

Sonuç olarak, statik elektriğin kontrol altına alınması yalnızca teknik bir gereklilik değil, hayati bir güvenlik protokolü olarak ele alınmalıdır. Pentan tankı gibi yüksek riskli alanlarda bu tür analizlerin düzenli olarak güncellenmesi, güvenli işletme kültürünün sürdürülebilirliği açısından vazgeçilmezdir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği27 Mayıs 2025
27 Mayıs 2025

Bir Adımın Hikayesi – Küçük Gençlere

👣 👣 👣

Bebeklikten çocukluğa geçişimizin belirtisi sanki yürümek. O kadar doğal ki sadece yürüyoruz..

Nasıl yürüdüğünüzü hiç düşündünüz mü?

Düz bir yolda yürümek, dışarıdan bakıldığında basit bir hareket gibi görünür. Ama aslında bu, insan bedeninin en karmaşık ve harika işbirliklerinden biridir.

Gelin Deniz ile Defne‘nun hikayesinde birlikte okuyalım nasıl yürüdüğümüzü…

🚶‍♂️ 🚶‍♂️ 🚶‍♂️

Güneşli bir gün, Deniz, en yakın arkadaşı Defne ile parka gitmişti. Her ikisi de meraklı çocuklardı. Salıncakta sallanırlarken Deniz‘nin aklına bir soru geldi.

“Defne,” dedi Deniz birden. “Biz nasıl yürüyoruz ya? Yani, ayağımızı nasıl kaldırıyoruz? Kim söylüyor ‘yürü’ diye?”

Defne durdu, düşündü.

“Hmm… sanırım beyin söylüyordur. Ama nasıl olduğunu bilmiyorum. Yarın okulda Hatice öğretmenimize soralım bence. Her şeyi biliyor. Muhakkak nasıl yürüdüğümüzü de bilir.”

O sırada Pooooofffff…. Sanki sihir gibi bir şey oldu, yanlarında garip biri belirdi. Üzerinde pırıl pırıl parlayan beyaz bir ceket vardı, gözlükleri alnına kaymıştı. Elinde de küçük bir tablet vardı. Bir bilim insanı gibi görünüyordu.

“Merhaba çocuklar!” dedi neşeyle. “Ben Prof. Nöron! Anladığım kadarıyla nasıl yürüdüğümüz merak ediyorsunuz..!! Sizi ‘Bir Adımın Hikayesi‘ adlı maceraya davet ediyorum!” ”Sinir sisteminde gezinmeye ne dersiniz?”

Deniz ve Defne şaşkın şaşkın bakıştılar. Defne fısıldadı:

“Bu biraz garip ama çok da heyecanlı…”

🚀 🚀 🚀
İlk Durak – Beyin Karar Veriyor

Sihir başlıyoooor…

Prof. Nöron parmağını şıklattı, çocuklar birden bire dev bir beynin içindeydi. Etrafta küçük ışık kıvılcımları uçuşuyordu.

“Şimdi burası, prefrontal korteks,” dedi Prof. Nöron. “Yani beynin karar veren kısmı. Deniz, diyelim ki yürümek istedin…”

O anda bir kıvılcım çaktı.

“Bakın! İşte o istek burada doğdu: ‘Yürümek istiyorum!’”

“Vay canına!” dedi Defne. “Düşünce burada başlıyor demek!”

📡 📡 📡
İkinci Durak – Hareket Emri Gönderiliyor

Sonra bir kaydıraktan aşağıya indiler ve başka bir bölgeye geldiler.

“Burası motor korteks,” dedi Prof. Nöron. “Burası, yürümek için hangi kasın ne zaman çalışacağını planlayan merkez.”

Bir pano açıldı: ‘Sağ bacak ileri! Sol bacak arkaya! Topuk yere, parmaklar yukarı!’

“Bir orkestra şefi gibi!” dedi Deniz.

“Harika benzetme!” dedi Prof. Nöron. “Şimdi emir yola çıkıyor!”

🛣️ 🛣️ 🛣️
Üçüncü Durak – Sinyal Otobanı – Kortikospinal Yol

Çocuklar bir anda dev bir sinir yolu boyunca yolculuğa başladı. Işık gibi hızlı ilerliyorlardı.

Prof. Nöron: “Bu yolun adı kortikospinal yol. Beyinden çıkıp omuriliğe gidiyoruz. Bu sinyaller saniyede yüzlerce kilometre hızla ilerler!”

“Bizden bile hızlı!” dedi Defne heyecanla.

Yolda bir tabela belirdi: ‘’Medulla Oblongata – Burada Yollar Değişir!’’

“Burada sinyaller çapraz yapar. Beynin sol tarafı sağ tarafı, sağ tarafı sol tarafı kontrol eder!” dedi Prof. Nöron.

“Bu beynin bizi çapraz kontrol ettiği yer!” dedi Deniz.

🧠 🧠 🧠
Dördüncü Durak – Omurilikten Kaslara

Omurilikte küçük istasyonlar vardı. Alt motor nöronlar sinyali bekliyordu.

“Şimdi alt motor nöronlar devrede,” dedi Prof. Nöron. “Bunlar sinyali kaslara götürecek!”

Deniz bir sinirin içinden yürüyormuş gibi hissetti. Tünelin sonunda bir kapı vardı: “Kas Hücresi Girişi – Nöromüsküler Kavşak”

⚡️ ⚡️ ⚡️
Beşinci Durak – Kaslar Uyanıyor

Kapı açıldı ve içeriye bir madde fışkırdı: “Asetilkolin!”

“Bu nedir?” diye sordu Defne.

“Bu bir kimyasal haberci,” dedi Prof. Nöron. “Kaslara ‘hadi kasıl!’ diyor. Ve… işte!”

O anda dev kas lifleri gerildi. Bir bacak havaya kalktı.

“Kaslar harekete geçti! Bir adım atıldı!” diye bağırdı Prof. Nöron.

“Kalça kasları bacağı itti, uyluk kasları dizi düzleştirdi, baldır kasları ayağı yere bastı!”

“Vay be!” dedi Deniz. “Hepsi sırayla çalışıyor. Sanki dans ediyorlar!”

⚖️ ⚖️ ⚖️
Altıncı Durak – Denge Sistemi

O anda ortam titredi. Defne, bir an sendeledi ama hemen dengeyi buldu.

“İşte şimdi beynin denge merkezindeyiz: Beyincik!” dedi Prof. Nöron.

Etrafta gözlerden, kulaktan ve ayak altından gelen bilgiler dönüyordu.

“Gözler yönü görüyor, iç kulak dengeyi algılıyor, ayak altı zemini hissediyor. Beyincik tüm bu bilgileri birleştirip sizi dengede tutuyor.”

“Yani yere takılmadan yürümemizi bu bilgiler sağlıyor!” dedi Defne.

📩 📩 📩
Yedici Durak – Geri Bildirim

Bir sonraki durakta bir sinyal yukarıya doğru çıkıyordu.

“Bu da geri bildirim hattı!” dedi Prof. Nöron. “Kaslardan, eklemlerden, deriden gelen bilgiler tekrar beyne gider. ‘Evet! Adımı attım’ mesajı taşınır.”

“Yani vücut beyne ‘iş bitti’ diyor!” dedi Deniz. “Sonra beyin sıradaki adımı planlıyor.”

⏱️ ⏱️ ⏱️
Son Durak – Hızlı ve Koordine

Hepsi tekrar parka döndü. Deniz bir adım attı.

“Hissettim!” dedi. “Şimdi beynim yürümeyi planladı, sinyali gönderdi, kaslar çalıştı ve denge sağlandı!”

“Ve bu hepsi milisaniyeler içinde oldu!” dedi Defne.

“İşte bu yüzden yürümek küçük bir mucizedir,” dedi Prof. Nöron. “Siz farkında olmadan, vücudunuzda yüzlerce sistem aynı anda çalışıyor.”

“Teşekkürler Profesör Nöron!” dediler çocuklar. “Bu bir harikaydı!”

Prof. Nöron gülümsedi ve kaybolmadan önce şöyle dedi:

“Unutmayın çocuklar, her adımınızda vücudunuz bir orkestradır. Ve siz o melodinin kahramanısınız!”

✨ ✨ ✨
Hikaye Sonu – Hatırlayın bakalım ne öğrendik?
  • Beyin “Yürümek istiyorum” der.
  • Motor korteks kasları organize eder.
  • Sinyaller omurilikten geçer.
  • Kaslar sırayla çalışır.
  • Göz, kulak, kas ve deri yürüyüşü kontrol eder.
  • Beyin her adımı takip eder.

Yani yürümek sadece bir hareket değil, minik bir bilim gösterisidir!

👣 👣 👣

Sevgili Küçük Gençler,

Okuduğunuz hikayede nasıl adım attığınızı öğrendiniz.

Adım atmanın – yürümenin nasıl olduğunu bir de biz Hekimlerin (Doktor) tıbbi kelimeleri ile bilimsel dilde okumanızı isterim.

👣 👣 👣
Bir Adımın Nörofizyolojik ve Kas-İskelet Dinamiği
Sinir İletisi ve Kas Aktivasyonu ile Motor Kontrolün Fizyolojisi

1. Yüksek Merkezlerde Hareketin Planlanması

Yürüyüş gibi istemli bir motor davranışın başlatılmasında, bilişsel düzeyde ilk aktivasyon prefrontal kortekste (Brodmann alanları 9–10) oluşur. Bu bölgede hedef belirleme ve motor niyet oluşturulduktan sonra, sinyal premotor korteks (BA 6) ve suplementer motor alan (SMA) ile entegre olarak hareket planlamasını yapar. Özellikle SMA (Supplementary Motor Area – Ek Motor Alanı) istemli hareketlerin ardışık planlamasında kritik rol oynar.

Planlanan hareketin primer motor kortekse (M1, Brodmann alanı 4) iletilmesiyle birlikte, kortikospinal traktus üzerinden motor eferent sinyaller oluşturulur.

2. Motor Komutun Serebral Korteksten Kaslara İletimi
2.1. Üst Motor Nöron İletisi

M1’deki pyramidal hücrelerin aksonları kortikospinal traktusu oluşturur.

Bu traktus:

  • Korona radiata → internal kapsül (posterior limb) → serebral pedinkül → pons üzerinden geçer,
  • Medulla oblongata’da %85 oranında pyramidal dekussasyon ile çapraz yapar,
  • Kontrlateral lateral kortikospinal traktus içinde omuriliğe iner.

Bu yol boyunca glutatamat salınımı ile sinapslar oluşturularak, sinyal spinal düzeydeki alt motor nöronlara iletilir.

3. Alt Motor Nöron ve Nöromüsküler İletişim
3.1. Alt Motor Nöronlar

Omurilikte ilgili segmentlerde (özellikle L2–S2 arasında, yürüme sırasında alt ekstremite kontrolü için), ventral boynuzda bulunan α-motor nöronlar, kaslara doğrudan sinyal taşıyan efferent nöronlardır.

Motor nöronun aksonu periferik sinir ağıyla ilgili kasta ulaşarak nöromüsküler kavşakta sonlanır.

3.2. Nöromüsküler Kavşakta İletim
  • Presinaptik terminalde aksiyon potansiyeli voltaj bağımlı Ca²⁺ kanallarını açar.
  • Kalsiyum iyonlarının girişiyle asetilkolin (ACh) veziküllerinden sinaptik aralığa salınır.
  • ACh, postsinaptik kas hücresi membranında bulunan nikotinik ACh reseptörlerine bağlanır.
  • Bu etkileşim, sodyum iyonlarının hücre içine girmesini ve kas hücresinde depolarizasyonu başlatır.
  • Bu aksiyon potansiyeli, sarkolemma boyunca yayılır ve T-tübüller aracılığıyla sarkoplazmik retikuluma (SR) ulaşır.
  • SR’den Ca²⁺ salınımı tetiklenir (ryanodin reseptörleri aracılığıyla).

4. Kas Kasılması (Excitation-Contraction Coupling)
  • Sitoplazmaya yayılan Ca²⁺ iyonları troponin C‘ye bağlanır.
  • Tropomiyozin, aktin filamentlerinin üzerindeki miyozin bağlanma bölgelerinden uzaklaşır.
  • Miyozin başlıkları, ATP hidroliziyle “kanca” gibi aktin filamentlerine bağlanır.
  • Güç vuruşu (power stroke) gerçekleşir → kas kısalır.
  • Yeni ATP bağlanmasıyla miyozin başlıkları aktinden ayrılır → süreç devam eder.

Bu mekanizma, bir adımın tamamlanması için birçok kasta ardışık ve koordineli şekilde yinelenir.

5. Adım Atılırken Kasların Fonksiyonel Rolü
5.1. Stance Fazı (Ayağın yerde olduğu evre)
  • Gluteus maximus: Kalçanın ekstansiyonu
  • Quadriceps femoris: Diz ekstansiyonu ve vücudun stabilizasyonu
  • Soleus ve gastrocnemius: Ayak bileği plantarfleksiyonu, zemini itme

5.2. Swing Fazı (Ayağın havada olduğu evre)
  • Iliopsoas ve rectus femoris: Kalça fleksiyonu
  • Hamstring kasları: Diz fleksiyonu
  • Tibialis anterior: Ayak bileği dorsifleksiyonu (ayağın takılmasını önler)

Kas kontraksiyonlarının tipi:

  • İzotonik kasılma (kontraksiyon sırasında kas boyu değişir)
  • İzometrik kasılma (kas boyu değişmez, ancak gerilim artar – denge sırasında)

6. Propriyosepsiyon ve Geri Bildirim Mekanizması

Yürüyüş sırasında merkezi sinir sistemi, hareketin doğruluğunu ve kasların pozisyonunu sürekli olarak izler.

Bu bilgileri aşağıdaki yapılar sağlar:

6.1. Kas İğcikleri (Muscle Spindles)
  • Kasın uzunluğundaki değişimi algılar.
  • Ia afferent lifleri aracılığıyla sinyali dorsal kökten omuriliğe iletir.

6.2. Golgi Tendon Organları
  • Kas gerilimini ölçer.
  • Ib afferent lifleri ile inhibitör sinyaller taşır, aşırı yüklenmeye karşı koruma sağlar.

6.3. Cutaneous Reseptörler
  • Ayak tabanındaki basınç ve dokunma algısı ile zemine temasın geri bildirimi sağlanır.

6.4. Vestibüler Sistem
  • İç kulaktaki semisirküler kanallar ve otolit organları, denge ve baş pozisyonunu algılar.

7. Geri Bildirimin Yüksek Merkezlere İletimi

Tüm bu duyusal veriler afferent yollarla (spinotalamik, posterior column-medial lemniscus yolu vb.) spinal korddan yükselerek:

  • Serebellum (hareketin koordinasyonu ve hatasız yürüyüş)
  • Somatosensoriyel korteks (vücudun mekânsal pozisyonunun algılanması)
  • Bazal ganglionlar (hareketin başlatılması ve kontrolü)
  • Vestibüler çekirdekler (denge ve postüral refleksler)

gibi yapılarla entegre edilir.

Bu merkezlerde işlenen bilgiler tekrar motor sisteme gönderilerek düzeltici motor yanıtlar oluşur.

8. Sinaptik Plastikiyet ve Motor Öğrenme

Sık kullanılan motor yollar zamanla long-term potentiation (LTP) gibi mekanizmalarla daha verimli hâle gelir.

Özellikle yürüyüş gibi tekrar eden görevlerde:

  • Serebellar sinapslar
  • Kortikospinal bağlantılar
  • Bazal gangliyon devreleri

plastik değişikliklere uğrayarak yürüyüşün akıcı ve otomatikleşmiş hâle gelmesini sağlar.

🧠 🧠 🧠
9. Sempatik Sinir Sisteminin Yürüyüş Üzerine Etkileri

Yürüyüş gibi fiziksel bir aktivite, sadece somatik motor sistemin değil, aynı zamanda otonom sinir sisteminin (ANS) de aktivasyonunu gerektirir. Bu bağlamda, sempatik sinir sistemi özellikle dinamik efor, hızlanma, çevresel adaptasyon ve stres faktörlerine yanıt olarak yürüyüş sürecinde aktif hâle gelir.

9.1. Kardiyovasküler Ayarlamalar
  • Sempatik aktivasyon, β₁-adrenerjik reseptörler üzerinden kalp atım hızını (pozitif kronotropi) ve kasılma gücünü (pozitif inotropi) artırır.
  • Periferik vasküler yatakta α₁-adrenerjik reseptörler yoluyla vazokonstriksiyon sağlanır.
  • Buna karşılık, çalışan iskelet kaslarında lokal metabolik vazodilatasyon (örneğin adenozin, laktat, NO etkisiyle) egemen olur, böylece kaslara selektif kan akışı artırılır.

9.2. Solunum Yanıtları
  • Bronkodilatasyon (β₂-reseptör aktivasyonu) ile hava yolları genişletilir.
  • Solunum hızı ve derinliği artar → artmış oksijen talebine cevap olarak alveoler gaz değişimi optimize edilir.

9.3. Metabolik Etkiler
  • Lipoliz (yağ yıkımı) ve glikojenoliz (karaciğer ve kaslarda glikojen yıkımı) uyarılır.
  • Bu yolla, çalışan kasların enerji ihtiyacı karşılanır.

9.4. Termoregülasyon
  • Ter bezleri (ekrin) sempatik kolinerjik sinirlerle uyarılır → terleme artar.
  • Deri damarlarında vazodilatasyon (özellikle ısıyı uzaklaştırmak için) ve vazokonstriksiyon (soğukta ısı koruması) sempatik sistem tarafından düzenlenir.

9.5. Kas tonusu ve refleks kontrolü
  • Kas tonusunun artışı ve postüral reflekslerin modülasyonu sempatik sistemin spinal interneuronlar üzerindeki etkileriyle dolaylı olarak desteklenir.
⚡ ⚡ ⚡
10. Sinaptik İletim: İyon Kanalları ve Reseptör Alt Tipleri

Sinaptik iletim, bir nöronun diğerine ya da kas hücresine bilgi aktarımını sağlayan temel nörofizyolojik süreçtir. Bu süreç iyon kanal açılımı, nörotransmitter salınımı, reseptör aktivasyonu gibi alt mekanizmaları içerir.

10.1. Presinaptik Aksiyon Potansiyeli ve İyon Kanalları
  • Aksiyon potansiyeli sinir terminaline ulaştığında voltaj bağımlı kalsiyum kanalları (Cav2.1 / P/Q tipi) aktive olur.
  • Bu kanallar, Ca²⁺ iyonlarının hücre içine girmesine izin verir.
  • Artan intraselüler Ca²⁺ → SNARE proteinleri aracılığıyla nörotransmitter veziküllerinin presinaptik membrana kaynaşmasını ve ekzositozla boşaltılmasını tetikler.

10.2. Sinaptik Nörotransmitterler ve Reseptör Alt Tipleri

Aşağıda yürüyüşle ilişkili sinirsel süreçlerde yer alan başlıca nörotransmitterler ve reseptör alt tipleri açıklanmıştır:

🔹 Asetilkolin (ACh)
  • Nikotinik reseptörler (ionotropik) → Nöromüsküler kavşakta kas kasılmasını başlatır.
    • Özellikle α1β1δε (adült kas tipi) alt birim kombinasyonundan oluşur.
  • Mekanizma: Na⁺ içeri, K⁺ dışarı hareketi → depolarizasyon.

🔹 Glutamat
  • Merkezi sinir sisteminde eksitatör sinyalleşmenin başlıca aracıdır.
  • Ionotropik reseptörler:
    • AMPA reseptörleri (Na⁺, K⁺ geçirgen)
    • NMDA reseptörleri (Na⁺, K⁺, Ca²⁺ geçirgen; Mg²⁺ ile voltaj bağımlı blok)
  • Metabotropik glutamat reseptörleri (mGluR) → G-protein bağlıdır, yavaş yanıt oluşturur.

🔹 GABA (γ-Aminobutirik Asit)
  • İnhibitör nörotransmitter: Spinal reflekslerin düzenlenmesinde önemlidir.
  • GABA-A reseptörleri (ionotropik): Cl⁻ girişine izin verir → hiperpolarizasyon.
  • GABA-B reseptörleri (metabotropik): K⁺ kanallarını açar, Ca²⁺ kanallarını inhibe eder.

🔹 Glikin
  • Özellikle omurilikte inhibitör sinyal taşıyıcısıdır.
  • Cl⁻ girişine neden olur → postsinaptik nöronu inhibe eder.
  • Renshaw hücreleri üzerinden negatif geri bildirim sağlar.

10.3. Sinaptik Plastikiyet: Uzun Süreli Potansiyasyon (LTP)
  • Sık tekrar eden sinaptik aktivite ile NMDA reseptörlerinden Ca²⁺ girişi artar.
  • Bu, CaMKII, PKC, CREB gibi hücre içi yolları aktive eder.
  • Yeni AMPA reseptörlerinin membrana taşınması ve gen ekspresyonu ile sinaptik güçlenme oluşur.
  • Özellikle hipokampus, motor korteks ve serebellum gibi öğrenmeyle ilişkili bölgelerde bu mekanizma önemlidir.

🧩 🧩 🧩

Yürüyüşte Tüm Sistemlerin Eşzamanlı Etkinliği
SistemRolü
Somatik Sinir SistemiKaslara istemli motor komut iletimi
Sempatik Sinir SistemiOksijenlenme, dolaşım, enerji üretimi, denge kontrolü
Sinaptik MekanizmalarHızlı ve düzenli nöron-kas, nöron-nöron iletişimi
İyon KanallarıAksiyon potansiyeli oluşumu ve sinaptik iletim
Reseptör Alt TipleriSpesifik uyarılma ve inhibisyon kontrolü
Kas İskelet SistemiMekanik hareketin üretimi ve sürdürülmesi
🔬 🔬 🔬
Sonuç

İnsanın düz bir zeminde bir adım atabilmesi için:

  • Yüksek merkezlerde istemli motor planlama yapılır,
  • Kortikospinal yollarla sinyal kaslara iletilir,
  • Kas kontraksiyonları fizyolojik ve biyokimyasal olarak gerçekleşir,
  • Duyusal geri bildirimle motor aktivite sürekli denetlenir ve ayarlanır.

Bu süreçte nöronal iletim, nöromüsküler iletim, kas kasılması, proprioseptif bilgi akışı ve postüral kontrol sistemleri bir bütün hâlinde çalışır. Tüm bu işlemler milisaniyeler içinde gerçekleşir ve yürüyüş davranışı ortaya çıkar.

Bu detaylarla birlikte, bir adım atmak gibi basit görünen bir eylemin aslında nasıl kompleks, çok sistemli ve hassas bir nörofizyolojik süreç olduğunu bilimsel derinlikle görmüş olduk…

Dr. Mustafa KEBAT

Sayın okuyucu,

Yukarıda yer alan hikaye firmalarımız Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık tarafından sosyal sorumluluğumuz olan çocuklarımızı bilgilendirmek, okumaya, çalışmaya, doğal hayata heveslendirmek ülkemize ve geleceğimize yararlı bireyler olabilmelerine katkı sağlamak maksadı ile yayınlanmıştır.

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz. Varsa hatalarımızı bildirmeniz daha faydalı olmamıza desteğiniz bizim için çok değerli.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni27 Mayıs 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al