Endotel

9 Ocak 2025

Damarlarda Nitrik Oksit’in İşi Ne?

Nitrik oksit (NO), bir gaz ve çok önemli fizyolojik rollere sahip serbest radikal olarak damarların endotel hücreleri tarafından L-argininin oksijenle reaksiyonuyla oluşur (ve birçok fizyolojik süreçte yer alan siklik guanozin monofosfatın (cGMP) aktivasyonu yoluyla) damalardaki düz kasların gevşemesini sağlayarak kan akışının artmasını ve kan basıncının düşmesini sağlar.

Nitrik oksidin önemini farklı bir açıdan değerlendirdiğimizde, kalp ve diyabet hastalarında, erektil disfonksiyonu olan kişilerde nitrik oksit üretiminin sınırlı olduğu bilinmelidir.

Endotel tabaka damarların iç yüzeyini kaplayarak, kalp damar sisteminin bütünlüğünü sağlar. Sağlam ve işlevsel olduğu sürece yeterli nitrik oksit (NO) üretimi yaparak kan akışının düzenlenmesinde rol oynayarak kalp damar hastalığı gelişme riskini ortadan kaldırır.

Endotel tabakada nitrik oksit üretiminin azalması aynı zamanda, endotel tabakanın fonksiyonlarında da azalmaya sebep olur. Endotel tabakasının fonksiyonlarının kaybından sonra yıllar içinde damarlarda gelişen yapısal değişiklikler kardiyovasküler risklerlerle ilişkilidir.

Dikkat edilmesi gereken en önemli husus kardiyovasküler hastalıkların gelişimine neden olan tüm risk faktörleri nitrik oksit üretimini bozmaktadır.

Nitrik Oksit Üretimi Yaş İlerledikçe Baskılanır

Nitrik Oksit ve diğer bir son ürün olan sitrüllin, L-arginin‘den Nitrik Oksit Sentaz (NOS) enzimi aracılığıyla sentezlenir.

L-arginin, yeterli endotelyal nitrik oksit üretiminin kaynağıdır. Sağlıklı genç bireylerde bu üretim yeterli iken yaşlandıkça L-arginin’den Nitrik Oksit Sentaz (NOS) nitrik oksit üretme yeteneği (yaklaşık %50) azalır.

20 yaşında sağlıklı bir yetişkinin kalp damarlarındaki Nitrik Oksit miktarı, 70 – 80 yaşlarına geldiğinde %75 den daha fazla azalır. Lakin Nitrik Oksit miktarını yeterli sınırlarda korumak ve doğal yollarla arttırmak mümkündür. Vücut C vitamini ve nitrat içeren bileşen parçalarından nitrik oksit üretir.

Nitrik Oksit Çok mu Gerekli?

Evet hem de çok gerekli…

Çünkü;

Damar endotelinde L-arginin’den Nitrik Oksit Sentaz (NOS) nitrik oksit üretimi ile;

Aterosklerozdan korur
Oksidatif stresten korur
İnflamasyonu engeller
Anti-enfeksiyöz etkilidir
Doğurganlı artar
Yara iyileşmesi hızlanır
Besin sindirimi ve emilimi artar
Yağsız doku kütlesini ve kahverengi yağ dokusu gelişimini artırır

Ayrıca

Metabolik sendromları (dislipidemi, obezite, diyabet ve hipertansiyon dahil) iyileştirmek
Erektil disfonksiyon
Orak hücre hastalığı
Kas distrofisi
Preeklampsi olan kişileri tedavisine destek olur.

Arterleri gevşeterek, kan basıncını düşürmek amacı ile L-arginin takviyeleri gelişi güzel kullanılabilmektedir. Lakin L-arginin gerçekten eksikliği olan kişiler haricinde takviye olarak alınması pek de gerekli değildir.

metabolik sendromları (dislipidemi, obezite, diyabet ve hipertansiyon dahil) iyileştirmek ve erektil disfonksiyon, orak hücre hastalığı, kas distrofisi ve preeklampsi olan kişileri tedavi etmek.

Sağlıklı vücut genel olarak ihtiyaç duyduğu tüm L-arginin’i üretir.

L-arginin kaynağı besinler

Fındık
Balık
Kırmızı et
Soya
Kepekli tahıllar
Fasulye
Süt ürünleri

Nitrik Oksit Vücutta Etkileri

Sistemik inflamasyonu azaltır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
Kan damarlarını genişleterek kan akışını artırır, kan basıncını düşürür ve kalp sağlığını iyileştirir.
Egzersiz ve kas performansını artırır. Egzersiz performansını artırmak için kırmızı pancar tüketin.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Merak edenler için özet Nitrik Oksit metabolizması

Hem enzimatik (NOS yoluyla; majör yol) hem de enzimatik olmayan yolları içeren NO sentez yolunun şematik genel görünümü. L-arginin, NADPH ve oksijen varlığında NO ve sitrüline dönüştürülür.

NOS yolları aktiviteleri için temel kofaktörlere (BH4, FAD, FMN ve hem) bağlıdır; NOS1 ve NO3 de Ca
²⁺ bağımlıdır.

Sitrülinden de novo arginin üretimi ASS ve ASL enzimlerini içerir. Diyet alımıyla değiştirilebilen potansiyel faktörler gri bir arka planla gösterilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Travma ve enfeksiyonda nitrik oksidin rolü. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://jag.journalagent.com/travma/pdfs/UTD_10_3_149_159.pdf

⭐️⭐️ Nitrik oksitin kardiyovasküler hastalıklardaki rolü https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15722114/

⭐️⭐️ SAĞLIK VE HASTALIKTA NİTRİK OKSİT ÜRETİMİNİN DÜZENLENMESİ https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2953417/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni9 Ocak 2025

30 Ekim 2024

İnflamasyon

Çalışanımızın vücuduna solunum yolu ile bir virüs aldığında veya işyerinde boğaz enfeksiyonu olan bir arkadaşının öksürüğünden damlacık yolu ile streptokok bakterisi girdiğinde ilk karşılayan Dentrik hücrelerdir. Bunlar Makrofaj hücrelerdir.

Çalışanımızın bağışıklık sistemi yeterli olduğu taktirde vücuduna giren bu bakteri veya virüsü dentrik hücreler (Makrofajlar) bunu fagosite ederek (yani balon gibi içine alarak) kan dolaşımına girmelerini engellerler. Dentrik hücreler (Makrofajlar) içine aldıkları virüs veya bakteri ile birlikte lenf kanalına girerler.

EK BİLGİ: Çalışanımızın vücudunda her insanda olduğu gibi iki dolaşım sistemi vardır. Kanı taşıyan dolaşım sistemi (Atar damarlar ve Toplar damarlar), lenf sıvısını (atık maddelerimizi) taşıyan lenfatik sistemdir.

Dentrik hücreler (Makrofajlar) içinde lenf kanalına giren virüs ve bakteri lenf düğümüne (nodu) getirilir ve CD4 ‘e sunulur. burada TH1, TH2 ve TH17 vs ile stokinler salgılanır… Bu sürece İmmünite (Bağışıklık)

CD4 hücreleri, bağışıklık sisteminde önemli bir rol oynayan beyaz kan hücreleridir. CD4 hücre sayınız, vücudunuzun patojenlere, enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı doğal savunma sistemi olan bağışıklık sisteminizin sağlığı hakkında size bir gösterge verir.

CD4 hücrelerine bazen T hücreleri, T lenfositleri veya yardımcı hücreler de denir.

Özetle olması gereken IgA güçlü tutulmalı, bağışıklık güçlü tutulmalı, Ajan/Patojen/Vücuda Zararlı Madde kana girmeden yok edilmeli. Aksi halde savaş vücudun içine taşar. Bilin ki savaş alanında iyi kötü her şey az veya çok zarar görür.

Çeşitli sebeplerle dentrik hücreler yetersiz kalır. Bu durumda kanda histamin (doğal bir aminoasit olarak bilinen histidinden türeyen, bağışıklık sistemi tarafından bazı beyaz kan hücrelerinden salınan bir madde) salınır.

Histamin, damar duvarını oluşturan endotel hücrelerinin (tuğla duvar benzeri bir görünün hayal edin) arasını açar.

Endotel hücreleri damarın içinden dışına geçişleri / kaçışları önleyecek sıkılıkta iken histamin vasıtası ile oluşan aralıklardan damar dışına sıvılar ve protein parçaları sızar. Bütün bunlarla beraber bir bağışıklık hücresi Nötrofil de damar dışına çıkar.

Nötrofil, dentrik hücrelerin gücünün yetmediği bakteriyi yok etmek için savaşır.

İnflamasyonun Tipik Bulguları

Yanma – Isınma (Calor)
Kızarıklık (Rubor)
Şişlik (Tümor)
Ağrı (Dolor)……………Oluşur.

Vücudumuz ilk başta Dentrik hücreler ile (Ajan/Patojen/Vücuda Zararlı Madde) fagosite edip lenf kanalına yollayabilseydi herhangi bir sorun olmayacaktı.

Lakin inflamasyon vücudumuz için korunma mekanizması olsa da süreç içinde vücuda zararlı sonuçlar meydana getirir.

Çünkü;

Nötrofil ile oluşan Akut İnflamasyon, adı üzerinde akut bir durumdur. Yani sürelidir, Birkaç günden birkaç haftaya sürse de sonlanır.

Asıl sorun Kronik İnflamasyondur.

Dendrik hücrelerimiz yeterli olmayınca histamin salınmış ve Nötrofiller devreye girmişti.

Peki ya Nötrofiller de etkisi – yetersiz kalırsa..???

Mucize gibi lakin onun da yedek planı var. Bu kez damar dışına monositler çıkmaya başlar. Monositler damar dışına çıktığı zaman makrofaj halini alıp bakteriyi fagosite eder (içine alıp parçalar), o da yetmezse B Lenfositler devreye girer. İşte bu durum kronik İnflamasyon’ dur.

Biyolojik etkenlerden Virüsler, Mantarlar, Bakteriler karşı savaş verdiğimizde akut veya kronik inflamasyon oluşur. Lakin vücudumuzun tek düşman grubu biyolojik etkenler değil maalesef.

İnlamasyona sebep olan pek çok sebep var. Savaşçı hücrelerimiz gücü yettiğince bunların hepsinin peşine düşer. Öldürdüğü veya yakaladığı her yerde inflamasyon oluşur.

Yediğimiz, içtiğimiz besinlerden gelen Pestisitler başta olmak üzere tarım ilaçları
Aşırı geçirgen bağırsaklardan geçen toksinler, bakteri parçaları, ağır metaller
Serbest oksijen radikalleri

Bir inflamasyon çeşidi de otoimmün durumdur. Vücuttaki antikor kendi dokusunu yabancı görüp saldırır.

Hasimato / Hipotiroidi
Tip-1 diyabet
Ankilozan spondolit
Graves
Ülseratif kolit
Crohn
Vitiligo
Lupus
MS
Romatoid artrit………..Gibi bir çok hastalıkta kronik inflamasyon var.

Histamin, damar içerisinde daima bir miktar bulunur. Gerekli yerlerde yoğunnlaşarak damarın duvarını aralar ve sıvılarla birlikte, Nötrofil, monosit vs dışarıya çıkar.

Maaleesef bazı insanlarda histamin gereğinden fazla bulunuyor her şeye endotel duvarlarını açar. Bu durumlarda bağışıklık sistemi çikolataya, fındığa, çimen polenine, ev tozuna, yumurtaya, çiçeğe, çileğe vb gibi aklınıza gelen bir çok farklı maddeye tepki veriyor. Vücut bu maddeleri yabancı görüyor.

Çalışanlarımız / insanlar da leblebi – şeker gibi antihistaminik ilaç kullanıyor. Bu ilaçlar damar içindeki histaminin bağlandığı reseptörü bloke ederek ve histamin bağlanmasını engelliyor, damar duvarı da açılmıyor.

Hiç kimsenin aklına gelmiyor mu?

İlaç yolu ile histamin’in bağlanmasını ilacın etki süresi boyunca bloke ettik de histamin halâ damarda ve yüksek miktarda kanda duruyor.

Leblebi gibi yuttuğunuz antihistaminik ilaçlarla (haplarla) sadece histamin’in bağlanmasını engelleyebilirsiniz. Normalde kanımızdaki histamini parçalayan DAO (Diamin oksidaz) isimli bir enzim var. Bazı insanlarda bu enzim eksik üretilir ve histamin yıkılamaz.

DAO (Diamin oksidaz) enzimini tablet olarak alabiliriz ya da bazı yöntemlerle DAO (Diamin oksidaz) enzimini artırabiliriz.

Hatırlayın…!!!

Nötrofil yetmezse

Monositler ve B lenfositler devreye girer kronik inflamasyon oluşur.

Sorun şu ki…

B Lenfositler krizi çözmek için dahil olduklarında özellikle enfeksiyon hastalıklarında ve antikoksidan eksikliğinde endotel hücrelerini (damar duvarı) parçalamaya başlar.

Kronik inflamasyon sebebiyle endotel hücrelerinde meydana gelen ve gelebilecek hasarı önlemek için Hesperidin gereklidir.

Hesperidin‘i daha önce yayınlamıştık. https://tetkik.com.tr/2024/09/23/hesperidin-p-vitamini/

İnflamasyon’un Tedavisi ve Önlemler

Tedavi ve Önlemleri önceden yayınlamıştık. https://tetkik.com.tr/2024/10/12/allerjiniz-var-ve-histamin-nedir-bilmiyor-musunuz/

SONUÇ

İnflamasyonun bir çok otoimmun hastalıkla da bağlantısı mevcut.
Gluten intoleransı, Histamin intoleransı, Laktoz intoleransı ve benzeri sorunları olanlarda %99 orannda başka hastalık da bulunur. Bu sebeple önce o hastalığı o hastalıkla beraber değerlendirmek gerekir.
Gece yatağa her tok yatışınız size geçirgen bağırsak olarak geri dönecektir. Mutlaka akşam yemeğini oldukça erken yiyip sofradan doymadan kalkmalısınız. Gece aç uyumak gerekli. (Tok uyumak bir çok hastalığı tetikler)
Hesperidin kullanımı endotel hasarları önler ve endoteli güçlendirir.
Antioksidan yetersizliği toksin miktarını arttırıp inflamasyona neden olur. Glutatyon, Resveratrol gibi Antioksidanlar kullanmak gerekir.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Allerjiniz Var ve Histamin Nedir Bilmiyor musunuz? https://tetkik.com.tr/2024/10/12/allerjiniz-var-ve-histamin-nedir-bilmiyor-musunuz/

⭐️⭐️ Hesperidin https://tetkik.com.tr/2024/09/23/hesperidin-p-vitamini/

⭐️⭐️ Th1/Th2 hücreleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10579123/

⭐️⭐️ Th1 ve Th2 hücreleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11138626/

⭐️⭐️ İnsan hastalıklarında Th1 ve Th2 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8811042/

⭐️⭐️ Histamin intoleransı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36931880/

⭐️⭐️ Histamin İntoleransı: Belirtiler, Tanı ve Ötesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38674909/

⭐️⭐️ Histamin İntoleransı Bağırsakta Oluşur https://www.mdpi.com/2072-6643/13/4/1262

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT