23 Temmuz 2025

Sıfır İnsan Hatası Hedefi Gerçekçi mi?

Bu soru, endüstri mühendisliği, davranış bilimleri ve sistem güvenliği alanlarında sıkça tartışılan ve her sektörde farklı ağırlıklarla ele alınan oldukça önemli bir sorudur.

Cevabı tek boyutlu olarak ele alamayız..

Hedefin gerçekçiliği, onu nasıl tanımladığınıza, nasıl yönettiğinize ve ne tür sistemlerle desteklediğinize bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Aşağıda bu hedefin gerçekçiliğini, teknik ve uygulamalı bir perspektiften çok yönlü olarak birlikte analiz edelim:

🎯 🎯 🎯

“Sıfır İnsan Hatası” Neyi Amaçlar?

Sıfır insan hatası hedefi, teorik olarak hiçbir insanın hiçbir işlemde hata yapmaması gibi bir beklentiyi içerir.

Ancak bu durum:

İnsan beyninin doğası,
Karar alma mekanizmalarının çok faktörlü olması,
Yorgunluk, stres, dikkat dağınıklığı gibi biyopsikososyal etkiler

gibi nedenlerle biyolojik olarak gerçekçi değildir.

Bu nedenle günümüzde sıfır insan hatası, artık bireyden değil, sistem tasarımından sorumlu tutulur. Yani:

“İnsan hatasını mümkünse ortadan kaldıran, değilse etkilerini absorbe eden bir sistem kurgulamak.“

🔬 🔬 🔬

Gerçekçilik Açısından Farklı Yaklaşımlar

A) Teorik Olarak:

İnsan, hata yapan bir varlıktır. Dolayısıyla sıfır hata hedefi, bir tür idealleştirme olarak kabul edilir.
Ancak bu ideal, davranışları yönlendiren güçlü bir hedef olarak motivasyon sağlayabilir.

B) Pratik Olarak:

Havacılık, nükleer enerji, ilaç endüstrisi gibi sektörlerde yüzdeye çok yakın sıfır oranları yakalanmıştır.
Bu sektörlerde hata olduğunda bedel çok ağır olduğu için sistemler katmanlı, yedekli ve davranış temelli güvenlik sistemleriyle donatılmıştır.

C) Etik ve Kültürel Olarak:

“Hata yapanı suçla” değil, “hataları sistemin sinyalleri olarak gör” yaklaşımı benimsenirse sıfır hata, öğrenme kültürüne dönüşür.
Bu bağlamda sıfır insan hatası, bir sonuç değil, bir yönetim biçimidir.

D) Tıbbi ve Biyolojik Olarak:

Hücreler hata yapar. Birçok iç ve dış faktörün etkisinin yanı sıra genetik faktörler hücresel hataya sebep olur.
En küçük biriminin hata yapması durumu düşünüldüğünde bu hataların insana yansıması vve dolayısı ile insanın hata yapması doğaldır.

🧠 🧠 🧠

İnsan Hataları Neden Kaçınılmazdır?

Sınırlandırılmış dikkat kapasitesi
Kısa süreli hafızanın zayıf olması
Refleksif davranışlar
Çevresel stresörler
İş yükü ve zaman baskısı
Bilişsel çarpıtmalar ve alışkanlıklar

İnsan hatası bu nedenle sıfırlanamaz, ancak yönetilebilir.

🔧 🔧 🔧

Hedefe Yaklaşmak İçin Ne Mümkün?

Strateji	Gerçekçilik Durumu	Örnek
Poka-Yoke sistemleri	✅ Gerçekçi	Montaj hatalarını fiziksel olarak önler
Otomasyonla tekrarlı işlerin azaltılması	✅ Gerçekçi	ERP – MES – SCADA sistemleri
İnsan makine arayüzü iyileştirmesi	✅ Gerçekçi	Alarm renk kodları, sesli uyarılar
Eğitimle davranış şekillendirme	⚠️ Kısmen gerçekçi	Tekrar gerektirir, kişiye bağlı
Cezai yaklaşımla hata azaltma	❌ Gerçek dışı	Hatalar gizlenir, sistem gelişmez

🏗️ 🏗️ 🏗️

“Sıfır” Yerine “Asgari” ve “Absorbe Edilebilir” Hedef

Bazı uzmanlar “Sıfır Hata” ifadesini şöyle yeniden tanımlar:

“İnsan hatasının kaçınılmaz olduğunu kabul ederek, onun gerçekleşme olasılığını düşüren ve etkisini önleyen sistemler kurmak.”

Bu çerçevede “sıfır hata” şu anlamlara gelir:

Sıfır görünür sonuç: Hata sistemde olabilir, ama güvenlik veya kalite etkilenmez.
Sıfır tekrar eden hata: Aynı hata birden fazla kez yapılmaz.
Sıfır cezalandırıcı tutum: Hatalar öğrenme fırsatı olarak görülür.

🧩 🧩 🧩

Ne Tür İşletmeler İçin Gerçekçidir?

Sektör	Gerçekçilik Düzeyi	Açıklama
Havacılık	✅ Çok yüksek	Kritik süreçler, yüksek otomasyon
Sağlık	⚠️ Orta	İnsan faktörü yoğun, ancak yüksek risk
İnşaat	⚠️ Düşük-Orta	Değişken çevre, saha riskleri yüksek
Gıda üretimi	✅ Yüksek	Standart prosesler, izlenebilirlik var
Kimya / Petrokimya	✅ Yüksek	Proses güvenliği öncelikli, yedekli sistemler

📌 📌 📌

Hedefin Değeri “Gerçekçiliğinde” Değil, “Yön Göstermesinde”

Sıfır insan hatası hedefi, mutlak bir varış noktası değil, sürekli gelişim için bir pusuladır. Gerçekçilik düzeyi, aşağıdaki unsurlara bağlıdır:

Sistem mühendisliği düzeyi
Davranış temelli güvenlik kültürü
Yönetim desteği ve iletişim açıklığı
Hataların kök neden analizine tabi tutulması
Eğitimlerin sadece bilgi değil davranış hedeflemesi

✅ ✅ ✅

Kısa Cevap

Sıfır insan hatası hedefi mutlak olarak gerçekçi değildir, çünkü insanlar doğaları gereği hata yapar. Ancak bu hedef, sistemlerin insana hata yaptırmayacak şekilde tasarlanmasını ve hataları tolere eden bir yapı kurulmasını teşvik eder. Bu da onu uygulanabilir bir yönetişim felsefesi haline getirir.

🧠 🧠 🧠

Ve Son Bir Gerçek: İnsan Asla Hatasız Değildir… Lakin

…insan, doğru sistem içinde daha az hata yapan, hatasından öğrenebilen ve gelişebilen bir varlıktır.
Onu baskıyla değil, anlayış ve veriyle yönettiğimizde; insan en büyük risk olmaktan çıkar, en değerli güvenlik faktörüne dönüşür.

📌 📌 📌

Unutmayın:

Bir çalışanın hata yapma hakkı yoksa, onun öğrenme hakkı da yoktur.
Hataları örtmeye zorlanan sistemler, kazaları kaçınılmaz hale getirir.
Psikolojik sınırlar tanınmadığında, fiziksel sınırlar ihlal olur.

📌 📌 📌

İnsana uygun işler, insana uygun sistemler ve insana uygun beklentiler.
Ve bu, yalnızca bir politika değil; ahlaki bir sorumluluktur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler, Sağlık Bülteni23 Temmuz 2025

21 Temmuz 2025

Rüzgar Enerji Santrali Komuta Kontrol Merkezi Çalışanlarında İş Güvenliği Riskleri

Yenilenebilir enerji kaynakları içinde çevreye en duyarlı olanlardan biri rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerji santralleri (RES), dünya genelinde hızla artan enerji ihtiyacına karşılık düşük karbon salımıyla enerji üretme kapasitesi sunar. Ancak bu santrallerde, özellikle kontrol ünitelerinde çalışan personelin karşılaştığı iş güvenliği riskleri çoğu zaman göz ardı edilebilmektedir.

Kontrol üniteleri, rüzgar türbinlerinin çalışmasının izlenmesi, arızaların tespiti ve enerji üretiminin optimize edilmesi gibi çok önemli görevleri üstlenir. Bu birimlerde çalışan teknikerler, mühendisler ve operatörler ise hem fiziksel hem de psikososyal risklere maruz kalabilmektedir.

Kontrol ünitelerinde görev yapan personelin maruz kaldığı başlıca iş güvenliği risklerini ve bu risklere karşı alınabilecek önlemleri birlikte inceleyelim.

1. Fiziksel Riskler

1.1. Elektriksel Tehlikeler

Rüzgar türbinleri, yüksek gerilimle çalışan sistemlerdir. Kontrol odaları, türbin jeneratörlerinden gelen elektrik sinyallerini analiz eder. Bu nedenle çalışanlar, yüksek voltajlı ekipmanlar ve kontrol panelleri ile iç içe çalışmaktadır.

Riskler:
- Elektrik çarpması – Yüksek gerilimli kablolar, panolar ve iletim hatlarına yapılacak bilinçsiz veya korumasız müdahaleler, ciddi elektrik çarpmalarına neden olabilir. Bu durum kalp ritim bozukluklarından ölüme kadar giden çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
- Kısa devreler (Ark Patlamaları) – Elektrik panolarındaki izolasyon sorunları veya kısa devre durumlarında meydana gelen ark patlamaları, çalışanlar için yanık ve travma riski taşır.
- Elektrik Yangınları – Aşırı yüklenme, kablo yıpranması veya sistem arızaları sonucu kontrol odasında yangın çıkabilir. Bu durum, hem mal hem de can kaybına yol açabilecek önemli bir fiziksel risktir.
Önlemler:
- İzoleli kıyafetler ve eldivenler
- Topraklama sistemlerinin düzenli kontrolü
- Eğitimli personel tarafından yapılan müdahaleler

1.2. Ergonomik Riskler

Kontrol ünitelerinde uzun süre masa başı çalışma gereklidir. Ergonomik olmayan sandalye, masa ve ekran yerleşimi; bel, boyun ve göz sağlığını tehdit eder.

Riskler:
- Kas-iskelet sistemi hastalıkları – Tekrarlayan Hareket Yaralanmaları Bilgisayar kullanımında sürekli fare ve klavye hareketleri, el, bilek ve dirseklerde karpal tünel sendromu gibi problemler yaratabilir.
- Göz Yorgunluğu – Yoğun ekran kullanımı, göz kuruluğu, yanma, baş ağrısı ve görme bozukluklarına neden olabilir.
- Duruş bozuklukları – Uygun olmayan masa, sandalye ve ekran yerleşimi, boyun, sırt ve bel ağrılarına, kamburluk ve disk kayması gibi kas-iskelet sistemi hastalıklarına neden olabilir.
Önlemler:
- Ergonomik mobilyalar
- Her saat başı kısa molalar
- Göz egzersizleri ve esneme hareketleri

1.3. Termal Riskler

Kontrol odalarında bulunan elektrikli cihazlar, sıcaklık artışına neden olabilir. Ayrıca dış ortam şartlarına bağlı olarak soğuk ve sıcak stresleri ortaya çıkabilir.

Riskler:
- Aşırı Sıcaklık Klimaların bozulması veya yetersiz havalandırma koşulları, çalışanlarda sıcak çarpması, bayılma ve konsantrasyon bozukluğuna yol açabilir.
- Soğuk Ortamda Çalışma Kontrol binalarının izole edilmemiş olması veya kış aylarındaki yetersiz ısıtma, soğuk stresi ve üşümeye bağlı kas problemlerine neden olabilir.

Önlemler:
- Havalandırma kontrolü
- Bina izolasyonunun yeterli olması – Eksik izolasyonun tamamlanması

1.3. Gürültü ve Titreşim

Bazı kontrol odaları, türbinlerin veya jeneratörlerin yakınına inşa edilmiştir. Bu da sürekli düşük frekanslı ses veya titreşim maruziyeti yaratabilir.

Riskler:
- Gürültü Kaynaklı Rahatsızlıklar
  - İşitme kaybı – (Uzun vadeli gürültü maruziyetle)
  - Stres
  - Baş ağrısı
  - yorgunluk
- Titreşim Etkileri – (Elektriksel ekipmanlardan gelen mikro titreşimler)
  - Kas yorgunluğu
  - Konsantrasyon dağınıklığı
  - İş verimliliğinde azalma
Önlemler:
- Gürültü izolasyonlu ortamlar
- Kulak koruyucular

1.4. Mekanik Riskler

Kontrol odalarında da bazen mekanik sistemler bulunabilir. Özellikle jeneratörler, soğutma sistemleri veya otomatik kapılar gibi ekipmanlar, mekanik risk oluşturabilir.

Riskler:
- Sıkışma ve Ezilme Tehlikesi – Ağır kapaklar, motorlu sistemler veya sıkı alanlarda çalışma, el ve ayak sıkışması gibi yaralanmalara neden olabilir.
- Kesici ve Delici Alet Kullanımı – Bakım ve onarım işleri sırasında kullanılan tornavida, pense gibi aletler yanlış kullanılırsa kesi ve delinme gibi yaralanmalara neden olabilir.
Önlemler:
- Kapakların hidrolik – mekanik vb gibi sistemlerle kontrolünün sağlanması. Emniyet butonu ve fotosel uygulamaları ile güvenliklerinin arttırılması.
- Bakım onarım ekiplerinin mesleki eğitimleri ve alet kullanma becerilerinin olmasının sağlanması.

2. Kimyasal Riskler

2.1. Yangın ve Patlama Riskleri

Elektrik sistemlerinin doğası gereği yangın riski taşıması, kontrol odalarının en önemli fiziksel risklerinden biridir. Otomatik yangın söndürme sistemlerinde genellikle gazlı söndürücüler kullanılır.

Riskler:
- Yanıcı Malzeme Kullanımı – Plastik kaplamalar, kablo yüzeyleri ve izolasyon malzemeleri yanıcılık taşır. Kıvılcım veya aşırı ısı, yangını tetikleyebilir.
- Otomatik Yangın Söndürme Sistemlerinin Tehlikeleri – Halojen bazlı gaz söndürme sistemleri (örneğin halon, FM-200 gibi) elektrikli ekipmanların yangınlarını söndürmekte etkilidir. Ancak bu sistemlerin kontrolsüz salınımı, çalışanların zarar verebilir.
  - Nefes darlığı
  - Baş dönmesi
  - Mide bulantısı
  - Deri ve gözlerde alerjik reaksiyonlar gibi semptomlara neden olabilir.
  - Ayrıca bazı gazlar, yüksek konsantrasyonda ölümcül olabilir. Ayrıca ani gaz boşalımı, ortamda ani basınç değişimine ve şok etkisine yol açabilir.
  - Tahliye planı olmayan alanlarda panik ve kaos ortamı oluşabilir.
Önlemler:
- Kabloların yanmaya dayanıklı (N2xh kablo vb gibi) seçilmesi, yanmaz malzemelerin tercih edilmesi.
- Otomatik Yangın Söndürme Sistemlerinde önlemler;
  - Söndürme sistemleri, otomatik devreye girmeden önce sesli ve görsel uyarılarla çalışanları uyarmalıdır.
  - Kontrollü tahliye senaryoları ve acil durum tatbikatları düzenli olarak uygulanmalıdır.
  - Söndürme sisteminin bulunduğu alanlarda sensör ve havalandırma sistemleri etkin biçimde çalışmalı, gaz kaçağı anında otomatik havalandırma devreye girmelidir.
  - Solunum koruyucu ekipmanlar ve gaz maskeleri kolay erişilebilir şekilde bulundurulmalıdır.
- Eğitimli personel
- Kimyasal sızıntı dedektörleri
- Etkili havalandırma

2.2. Temizlik ve Bakım Maddeleri

Elektrik panellerinin temizliği sırasında solvent ve dezenfektanlar kullanılır.

Riskler:
- Kimyasal yanıklar
- Solunum yolu hastalıkları
Önlemler:
- Koruyucu gözlük ve eldiven kullanımı
- Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS) eğitimi

3. Psikososyal Riskler

3.1. Stres

Sistemdeki en küçük bir hata, enerji üretiminde kayba ve arıza zincirine neden olabilir. Bu baskı, çalışanlarda ciddi stres yaratabilir.

Kaynaklar:
- Yüksek sorumluluk düzeyi
- Anlık arıza müdahalesi zorunluluğu
Sonuçlar:
- Konsantrasyon kaybı
- Uyku bozuklukları, tükenmişlik
Çözüm:
- İş yükü dengesi
- Psikolojik destek mekanizmaları

3.2. Vardiyalı Çalışma

24 saat esasına dayalı sistemlerde vardiyalı çalışma kaçınılmazdır.

Sonuçlar:
- Biyolojik ritim bozuklukları
- Sosyal izolasyon
- Dikkat dağınıklığı
Çözüm:
- Dönüşümlü vardiya sistemi
- Gece vardiyasında aydınlatma ve dinlenme imkanları

4. Organizasyonel Riskler

4.1. Eğitim Eksikliği

Yetersiz eğitim, ekipman hatalı kullanımına ve acil durumlara hazırlıksız yakalanmaya neden olur.

Riskler:
- İş kazaları
- Arıza süresinin uzaması
Çözüm:
- Sürekli mesleki gelişim
- Simülasyonlu yangın ve kurtarma tatbikatları

4.2. İletişim Aksaklıkları

Kontrol odası çalışanları, sahadaki teknisyenlerle sürekli iletişim halindedir. Aksayan iletişim kazalara davetiye çıkarır.

Riskler:
- Yanlış yönlendirme
- Gecikmeli müdahale
Önlemler:
- Standart haberleşme protokolleri
- Dijital iş takibi sistemleri

5. Mekanik ve Teknik Riskler

5.1. Otomasyon Sistemleri Arızaları

Yapay zekâ destekli otomasyon sistemlerinde yaşanacak teknik sorunlar, insan müdahalesini gerektirebilir.

Riskler:
- Elektrik panosu hataları
- Kontrol kaybı
Çözüm:
- Manuel kontrol protokolleri
- Kritik hatalara karşı çift yedekleme sistemi

5.2. Ekran ve Sensör Arızaları

Veri toplama sistemlerinin arızası, hatalı karar vermeye neden olabilir.

Riskler:
- Yanlış güç yönetimi
- Aşırı yüklenmeler
Çözüm:
- Kalibrasyon kontrolleri
- Sensör test ve yedekleme sistemleri

6. Doğal ve Çevresel Riskler

6.1. Yıldırım ve Fırtına Tehlikesi

Rüzgar santralleri, genellikle yüksek rakımlarda veya kıyı bölgelerinde kurulur. Bu da yıldırım düşme riskini artırır.

Etkileri:
- Elektrik sistemlerinde hasar
- Yangın
Önlemler:
- Paratoner sistemleri
- Otomatik kapanma algoritmaları

6.2. Sıcaklık ve Nem Değişiklikleri

Aşırı sıcak, nem veya ani ısı farkları, ekipman arızalarına ve çalışma koşullarında zorluklara neden olabilir.

Çözüm:
- İklimlendirme sistemleri
- Nem kontrol cihazları

7. Acil Durumlar ve Tahliye Riskleri

Kontrol odasında yangın, elektrik kaçağı ya da yapısal hasar oluşması durumunda acil tahliye planları hayati önem taşır.

Zorluklar:
- Kapalı alanlar
- Panik ve yön karmaşası
Çözüm:
- Acil çıkış işaretleri
- Yangın tatbikatları
- İSG eğitimleri

8. Yasal Düzenlemeler ve Standartlar

8.1. Ulusal Mevzuatlar

Türkiye’de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Enerji Piyasası Denetim Kurumu (EPDK) yönergeleri bu alandaki başlıca düzenlemeleri oluşturur.

8.2. Uluslararası Standartlar

ISO 45001 (İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi)
IEC 61400 (Rüzgar türbinleri için uluslararası standart)

9. İş Güvenliği Kültürünün Geliştirilmesi

Güvenli davranış eğitimi
Ödül sistemleri ile teşvik
Açık iletişim kültürü
İş güvenliği temsilcileriyle sürekli diyalog

Kontrol üniteleri, rüzgar enerji santrallerinin kalbi gibidir. Bu alanlarda çalışanlar, teknolojik sistemlerin başında olmakla birlikte çok sayıda fiziksel, kimyasal, psikososyal ve teknik riskin göbeğinde görev yapmaktadır. İş güvenliğini sadece ekipmanla sınırlı görmek yerine, bütüncül bir yaklaşımla hem insan faktörünü hem de organizasyonel yapıyı içine alan bir sistem kurulmalıdır.

Gelecekteki güvenlik uygulamaları için;

Risk değerlendirme raporlarının güncellenmesi
İ.G. uzmanları tarafından denetimlerin sıklaştırılması
Dijitalleşme ile olay izleme ve önleme sistemlerinin kurulması
Çalışan katılımının sağlandığı güvenlik komiteleri oluşturulması

yol gösterici olabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Rüzgar Türbinleri ve İnsan Sağlığı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4063257/

⭐️⭐️ Rüzgar sektöründe mesleki sağlık tehlikeleri ve riskleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484721004303

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/319412

⭐️⭐️ Yeşil İş Tehlikeleri https://www.osha.gov/green-jobs/wind-energy

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALİRİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ https://9lib.net/document/nq7r85oy-ruezgar-enerji-santrali-ri-sk-anali-zi-ve-degerlendi-rmesi.html#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği21 Temmuz 2025

19 Temmuz 2025

Yangın Kapılarında Ülkelere Göre Standart Farklılıkları ve İSG Açısından Teknik Değerlendirme

Yangın güvenliği, yalnızca yapı güvenliğiyle sınırlı olmayan; aynı zamanda yaşam güvenliği, iş sağlığı ve iş sürekliliği açısından kritik bir bileşen olarak değerlendirilmelidir. Bu bağlamda, yangın kapıları gibi pasif yangın önlemleri, can ve mal güvenliğini doğrudan etkileyen, teknik şartnamelerle uyumlu olarak tasarlanması ve uygulanması gereken temel yapılardır.

Türkiye’de 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı olarak yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik gibi düzenlemeler, işyerlerinde yangın riskine karşı koruyucu önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, TS EN 1634-1, TS EN 13501-2 ve TS 12655 standartları, Türkiye’de yangın kapısı üretimi, test edilmesi ve kullanımına ilişkin teknik kriterleri tanımlayan temel referans normlardır.

Bu kısa makalede farklı ülkelerdeki yangın kapısı standartlarını karşılaştırmalı olarak ele alarak; Ulusal. mevzuatımızın uluslararası uygulamalarla hangi yönlerden örtüştüğü veya ayrıştığını teknik açıdan değerlendirmeye çalıştım. Aynı zamanda yangın kapılarının seçimi, kurulumu ve denetiminin iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde nasıl ele alınması gerektiğine dair ilgililere – firma yetkililerine bir bakış açısı da sunmaya çalıştım.

🔥 🔥 🔥

Yangın Kapısı Nedir ve Neden Kritik Bir Unsurdur?

Yangın kapısı, yangın durumunda dumanın ve alevin yayılmasını belirli bir süre engellemek için özel olarak tasarlanmış, duman sızdırmazlığı ve ısı dayanımı testlerinden geçmiş, kaçış yollarını güvence altına alan kritik bir güvenlik ekipmanıdır.
İş yerlerinde, özellikle de çok katlı binalarda, fabrikalarda ve kalabalık ofislerde yangın kapıları, çalışanların güvenli tahliyesi için hayati bir bileşendir.

Ancak ülkelere göre yangın kapısı standartları, malzeme kalitesinden montaj tekniğine, test yöntemlerinden sertifikasyon sürecine kadar önemli farklılıklar gösterebilmektedir.

Bu farklar, iş sağlığı ve güvenliği politikalarını doğrudan etkilemektedir.

🌍 🌍 🌍

Ülkelere Göre Yangın Kapısı Standartları – Teknik Kıyaslama

Ülke / Bölge	Standart Kodu	Dayanım Süresi	Test Yöntemi	Sertifikasyon Kurumu	Öne Çıkan Unsurlar
Avrupa (EU)	EN 1634-1 / EN 13501-2	30, 60, 90, 120 dk	Tam duman, alev, sıcaklık testleri	CE Sertifikası / Notified Body	Duman sızdırmazlığına özel vurgu yapılır.
ABD	NFPA 80 / UL 10C	20, 45, 60, 90, 180 dk	Pozitif basınç altında test edilir	Underwriters Laboratories (UL), Intertek	Alev dayanımından çok kaçış süresi ön plandadır.
İngiltere	BS 476-22	30, 60, 90 dk	İngiliz Yangın Tüneli Testi	BSI, BRE Global	Hızlı montaj ve tahliye verimliliği önceliklidir.
Türkiye	TS EN 1634-1 / TS 12655	30, 60, 90 dk	Avrupa ile uyumlu testler	TSE / Akredite Kurumlar	CE Uyumlu sistemler kullanılmaktadır.
Avustralya	AS 1905.1 / AS 1530.4	30–240 dk	Yüksek sıcaklıkta kademeli testler	SAI Global / CSIRO	Yangına maruz kalan tarafın çökme anı analiz edilir.
Kanada	CAN/ULC-S104	20–180 dk	UL benzeri testler	ULC Standards	Yalıtım özellikleri ön plandadır.

🧯 🧯 🧯

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Standartların Etkileri

✅ Avrupa Standartları (EN 1634-1, EN 13501-2)

Avantaj: Duman sızdırmazlık sınıfları (Sa, S200) ile çalışanların dumandan boğulma riskine karşı korunması ön plandadır. Bu, özellikle ofis yapılarında panik anında yön kaybını azaltır.

İSG Açısından: Dumanın geçişini engelleyen yapı sayesinde, tahliye süresinin uzaması durumunda dahi personel güvenliği sağlanabilir. Yangın tatbikatlarında kaçış rotaları daha etkili olur.

🧯 🧯 🧯

✅ ABD Standartları (NFPA 80 / UL 10C)

Avantaj: Pozitif basınç testi, yangın anında kapının ne kadar iyi sızdırmazlık sağladığını ölçer. Kapıların açılış yönleri, menteşe sistemleri dahil değerlendirilir.

İSG Açısından: Kaçış yollarının sürekliliği ve yönlendirme sistemi ile entegrasyonu yüksek seviyededir. Kritik tesislerde (örneğin petrol rafinerileri) yüksek performanslı tahliye sistemleri desteklenir.

🧯 🧯 🧯

✅ Türkiye’deki Uygulama (TS EN 1634-1 / TSE Uyumlu Sistemler)

Türkiye, Avrupa standardizasyonu ile paralel bir sistem uygulamakla birlikte, uygulayıcı firmaların kalifikasyonu kritik bir farklılık noktasıdır.

İSG Açısından: Teoride CE belgeli ürün kullanılsa da, montaj hataları ve denetim eksiklikleri nedeniyle kapılar işlevsizleşebilir. Bu da çalışanlar için sahte güvenlik hissi yaratabilir.

🧯 🧯 🧯

❗ İleri Seviye Uygulamalar (Avustralya, Kanada)

Bu ülkelerde kapıların çökme süresi, kapı ile duvar birleşim yerlerinin tepkimesi gibi mikro detaylar analiz edilir.

İSG Açısından: Özellikle endüstriyel tesislerde, kimyasal dumanlara karşı yalıtım performansı ön plandadır. Bu, toksik gaz maruziyeti riskini minimize eder.

Yangın Kapısı Bir Yapı Öğesi Değil, Bir Yaşam Hattıdır.

🔍 🔍 🔍

Kritik Farklılıkların Neden Olduğu Riskler ve Örnekler

🧯 🧯 🧯

🔸 Duman Sızdırmazlığı Olmayan Kapılar (ABD’de 20 dk sınıfında yaygın)

Sorun:
Yangın başlamadan önce yayılan duman, tahliye sürecinin baş aktörüdür. Duman sızdırmazlığı olmayan iç kapılar, yangın çıkmadan önce bile dumanın yaşam alanlarına geçmesine sebep olur. Bu durum tahliye gecikmelerine, yön kaybına ve boğulma riskine neden olur.

Mevzuat Notu (NFPA & EN):

NFPA 105 ve EN 1634-3, kapılarda duman sızdırmazlığını test eden ve belgeleyen standartlardır.
“20 dakikalık yangına dayanımlı” kapılar ABD’de yaygındır ancak yalnızca yangına dayanıklılık, dumanı önleme konusunda yeterli değildir. Duman contası ve uygun kilitlenme mekanizmaları gereklidir.

İSG Açısından Risk:

Duman tahliyesi eğitimi olmayan çalışanlar, birkaç dakikada panikle yönünü kaybeder.
İlk 5 dakika, duman kaynaklı yaralanmaların ve ölümlerin çoğunun yaşandığı kritik süredir.
Hatalı mimari planlamalarda, dumanla dolu koridorlar çıkışı tamamen engeller.

Yorum:
Duman sızdırmazlığı, çoğu zaman yangın kapısı kadar kritik önemdedir. Özellikle ofis katları gibi çoklu geçiş alanlarında, ilk kaçış rotasını güvence altına almazsanız, yangına değil dumana yenilirsiniz. Türkiye’de bu farkındalık oldukça düşüktür.

🔸 Montaj Kalitesi Eksik Kapılar (Türkiye’de sık görülen bir durum)

Sorun:
CE belgeli yangın kapıları, montaj hataları nedeniyle koruma fonksiyonunu kaybedebilir. Genellikle şu hatalar yapılır:

Kapı çerçevesi uygun sabitlenmemiştir.
Yangın contaları eksiktir ya da yanlış konumlandırılmıştır.
Kapının menteşe-pivot montajında deformasyon vardır.

Mevzuat Notu:

EN 16034, yangına dayanıklı dış kapılar için performans ve montaj koşullarını düzenler.
Kapı, belgeliyse bile montajı sertifikalı kişi veya ekip tarafından yapılmalıdır.
Türkiye’de montaj sonrası kontrol ve belgelendirme kültürü çok zayıftır.

İSG Açısından Risk:

Duman dedektörü çalışsa da kapı, alevin yayılmasını engelleyemez.
Kapıların yıllık kontrol ve bakım kayıtları genellikle tutulmaz (İSG dosyalarında bu eksik görülür).
Yangın sırasında çalışanlar, “yangın kapısı olduğu için güvenli” zannettikleri kapının açılmaması ya da işlevsiz kalması nedeniyle büyük tehlikeye girer.

Yorum:
Yangın kapısı, yalnızca “görünüşte” bir kapı değil; doğru monte edilmezse hiçbir anlamı olmayan bir yangın güvenlik sistemidir. CE belgesi varsa da montaj hataları bu belgeyi geçersiz kılar. Özellikle taşeron sisteminin yaygın olduğu küçük ve orta ölçekli sanayi tesislerinde bu durum çok sık yaşanır.

🔸 Küçük Endüstriyel İşletmelerde Yangın Kapısı Yerine Basit Demir Kapı Kullanımı

Sorun:
Endüstriyel atölye, marangozhane, tamirhane gibi küçük işletmelerde yangın çıkış noktalarında EN 1634 onaylı yangın kapısı yerine sıradan demir veya sac kapılar tercih edilir.

Bunlar:

Isı karşısında genleşip kilitlenir.
Duman ve alevi sızdırır.
“Panik bar” (kaçış anında açmayı kolaylaştıran kol sistemi) içermez.

Mevzuat Notu:

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, (Türkiye), toplu kullanım alanları ve sanayi yapılarında yangın çıkış kapılarının EN 1634-1 uyumlu olması gerektiğini belirtir.
Panik bar, dışa açılma, dumandan korunma bu yönetmelikte açıkça zorunlu tutulmuştur.

İSG Açısından Risk:

Yangın anında çalışan kapıyı açamaz, içeride sıkışır.
Psikolojik panik ortamında kaçış rotasının “yanlış kapı” olması ölümlere neden olur.
Bu tür kapılar genellikle kilitli veya istif malzemeleriyle kapanmış durumdadır (çoğu denetimde tespit edilir).

Yorum:
Küçük işletmelerde “çıkış kapısı var” algısı, “yangın çıkış kapısı var” algısıyla karıştırılır. Sıradan demir kapılar, yangın kapısı değildir. Özellikle psikolojik panik ve karbondioksit birikimi etkisiyle birlikte bu kapılar birer tuzağa dönüşebilir.

📌 📌 📌

Değerlendirme

🔎 Bu üç durum arasındaki ortak riskler:

Yanıltıcı güven hissi: Kapı varsa güvendeyiz algısı.
Gizli ihmaller: Bakım, kontrol ve uygunluk belgelerinin eksikliği.
İletişim eksikliği: Çalışanlara gerçek yangın davranışı eğitiminin verilmemesi.
Yön kaybı ve panik: Yangın planı okunmamış, kapılar tanınmıyor, kaçış bilinmiyor.

🛠️ 🛠️ 🛠️

İş Güvenliği Değerlendirmesi İçin Teknik Tavsiyeler

Yangın Kapısı Seçiminde
- EN veya UL belgeli olmasına veya ikisini birden karşılayan hibrit ürünleri tercih edin.
- Sadece kapı değil, kasa, menteşe ve kilit sisteminin de sertifikalı olduğuna dikkat edin.
Montaj ve Uygulamada
- Sertifikalı montaj firmalarıyla çalışın.
- Yıllık test ve bakım takvimi oluşturun.
- Kapıların üzerine yangın dayanım süresi ve sertifika kodu etiketlenmiş olmalı.
Çalışan Farkındalığı Açısından
- Yangın kapılarının önüne masa, koltuk gibi engeller konulmaması için sürekli uyarı yapın.
- Kapıların açık tutulmaması için manyetik kilit sistemleri kurun.

Standartlar Hayat Kurtarır, Uygulama Sorumluluktur

Yangın, etkisi itibariyle yalnızca dakikalar içinde büyük can ve mal kayıplarına neden olabilen, çok yönlü ve yıkıcı bir tehlikedir. Bu tehdide karşı pasif güvenlik sistemlerinin —özellikle yangın kapılarının— doğru seçimi, montajı ve sürdürülebilir şekilde denetlenmesi, mevzuatla sınırlı kalmamalı; teknik yeterlilik ve uygulama disipliniyle desteklenmelidir.

Bir Yangın Kapısı, Ya Yaşatır Ya da Geciktirir.

Bu nedenle ülkesel farklılıklar ne olursa olsun, en yüksek standardı uygulamak, İSG’nin omurgasıdır.

Ülkemizde yürürlükte olan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, yangın kapılarına ilişkin temel hükümleri barındırsa da uygulamada görülen hatalar, mevzuata uygun ürünlerin yetkisiz kişilerce monte edilmesi, periyodik kontrollerin yapılmaması ve teknik şartnamelerin sahada karşılık bulmaması gibi sorunlar, iş sağlığı ve güvenliği açısından önemli zafiyetler doğurmaktadır.

Uluslararası standartlarla kıyaslandığında; Ülkemizin teknik altyapısı yeterli olmakla birlikte, uygulamada denetim, belgelendirme ve çalışan farkındalığı açısından gelişime ihtiyaç duyulan alanlar olduğu aşikardır. Bu nedenle, yangın kapılarını yalnızca bir yapı bileşeni değil, bir yaşam koruma mekanizması olarak gören bir anlayışın kurumsallaşması elzemdir.

İş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, teknik personel ve işverenler bu konuda sorumluluk almalı; yasal yükümlülüklerin ötesinde, teknik doğruluk ve insan hayatını önceleyen bir refleksle hareket etmelidir. Unutulmamalıdır ki bir yangın kapısı doğru tasarlandığında hayat kurtarır; ihmal edildiğinde ise tehlikeyi katlar.

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

İlgili Mevzuat Arayanlar Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=200712937&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ National Fire Protection Association (NFPA) https://www.nfpa.org/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği19 Temmuz 2025

18 Temmuz 2025

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Kullanacakların Fiziksel Sınırlarını Biliyor muyuz?

Yüksekte çalışmalarda kullanılan paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşme durdurma sistemlerinin en kritik bileşenlerinden biridir.

Paraşüt tipi emniyet kemeri (tam vücut emniyet kemeri), kullanıcıyı düşmeye karşı korumak üzere tasarlanmış bir kişisel koruyucu donanımdır. Bu ekipmanın güvenli ve etkili çalışabilmesi için, kullanacak personelin fiziksel özellikleri belirli sınırlar içinde olmalıdır. Çünkü kullanıcıların fiziksel özellikleriyle uyumlu olduğu sürece maksimum koruma sağlayabilir.

Ağırlık sınırları, beden ölçüleri, medikal durumlar ve kas-iskelet sistemi kapasitesi gibi faktörler, kemerin performansını doğrudan etkiler.

Aşağıda, ideal bir paraşüt tipi emniyet kemerini kullanacak personelin fiziksel alt ve üst sınırları detaylandırılmıştır:

✅ ✅ ✅

1. Ağırlık Sınırları

Ağırlık, kemerin taşıma kapasitesi ve enerji emici sistemlerin etkinliği açısından en önemli parametrelerden biridir.

Parametre	Minimum	Maksimum	Açıklama
Kullanıcı Ağırlığı (vücut ağırlığı)	45 kg	140 kg	Çoğu EN 361 ve ANSI Z359 standartlarına sahip kemerler için geçerlidir. Enerji emici sistemler, bu aralıkta optimum çalışır.
Toplam Sistem Ağırlığı (Ekipman dahil)	45 kg	160 kg	Kask, el aletleri, yedek ekipmanlar gibi taşınan yüklerin de dahil olduğu toplam yüktür.

🔸 Not: 100 kg üzerindeki kullanıcılar için, özel olarak test edilmiş modeller tercih edilmelidir. Yük arttıkça, enerji emici sistemlerin etkisi azalabilir.

✅ ✅ ✅

2. Boy Aralığı

Emniyet kemerinin omuz, bel ve bacak askıları ayarlanabilir olmalıdır; ancak bazı modeller belirli boy sınırlarıyla üretilir.

Parametre	Minimum	Maksimum	Açıklama
Kullanıcı Boyu	150 cm	200 cm	Ayarlanabilir kemerler çoğunlukla bu boy aralığını kapsar. 150 cm altındaki kullanıcılar için çocuk/XS modeller; 190 cm üzeri için özel L/XL/XXL bedenler tercih edilmelidir.

🔸 Boy/kilo dengesizliği varsa (örneğin 150 cm boyda ama 120 kg gibi) kemer mutlaka denetimli olarak denenmeli ve test edilmelidir.

✅ ✅ ✅

3. Bel ve Uyluk Çevresi Sınırları

Vücut çevre ölçüleri, kemerin kullanıcının üzerine düzgün şekilde oturabilmesi açısından kritiktir.

Parametre	Minimum	Maksimum	Açıklama
Bel Çevresi	65 cm	140 cm	Emniyet kemeri bel kısmı çok sıkı ya da gevşek olmamalı. Uzun süreli kullanımlarda konfor için ortalama 70–110 cm idealdir.
Uyluk (Bacak) Çevresi	45 cm	95 cm	Bacak askılarının altına dolanabileceği ve güvenli şekilde kapanabileceği genişlik aralığıdır.

✅ ✅ ✅

4. Sağlık ve Fiziksel Yeterlilik

Emniyet kemerini kullanacak personelin sadece fiziksel ölçüleri değil, fizyolojik yeterlilikleri de dikkate alınmalıdır:

Omurga, diz, kalça, omuz gibi iskelet sisteminde bozukluk olmamalı.
Bilinç bulanıklığı, denge bozukluğu veya panik atak geçmişi olanlar kullanmamalıdır.
Kas gücü yetersizliği veya ileri yaş (>65) durumlarında ek değerlendirme yapılmalıdır.

✅ ✅ ✅

5. Özel Kullanım Durumları

Kadın kullanıcılar: Göğüs bölgesi nedeniyle kemerin uygun oturup oturmadığına özel dikkat edilmelidir.

Genç çalışanlar (<18 yaş): Kullanımına yasal ve fiziksel sınırlar çerçevesinde izin verilmeli, kemer uygun şekilde ayarlanmalıdır.

Aşırı terleyen veya aşırı zayıf bireyler: Kemerin kaymaması ve sürtünmeye bağlı cilt lezyonları oluşmaması için ek destek pedleri kullanılabilir.

✅ ✅ ✅

Kullanıcı Fiziksel Sınırları Tablosu

Parametre	Minimum Sınır	Maksimum Sınır	Açıklama
Vücut Ağırlığı (Kullanıcı)	45 kg	140 kg	EN 361 ve ANSI Z359 standartları kapsamında emniyet kemerlerinin çoğu bu aralığa göre test edilir.
Toplam Sistem Ağırlığı (Ekipman Dahil)	45 kg	160 kg	Kask, el aletleri, yük taşıma ekipmanı gibi unsurlar dahil edilmelidir.
Boy (Kullanıcı)	150 cm	200 cm	Çoğu ayarlanabilir emniyet kemeri bu aralıkta kullanıcıyı kapsayacak şekilde üretilmiştir.
Bel Çevresi	65 cm	140 cm	Kemerin orta kısmının konforlu ve emniyetli şekilde oturması için ideal aralık.
Uyluk (Bacak) Çevresi	45 cm	95 cm	Bacak askılarının düzgün şekilde bağlanabilmesi ve emniyeti sağlaması için gereken aralık.
Yaş (Tavsiye Edilen)	18 yaş	60–65 yaş	Fiziksel yeterlilik ve kemer taşıma kabiliyeti göz önünde bulundurulmalıdır.
Fiziksel Sağlık Durumu	Sağlıklı birey	—	Omurga/dolaşım/dengenin etkilendiği durumlarda kullanımı sakıncalı olabilir.
Cinsiyet Özellikleri	Kadın/Erkek	—	Kadın kullanıcılar için göğüs bölgesine göre ayarlanabilir modeller önerilir.

✅ ✅ ✅

Kişi sınır değerlere yakınsa (örneğin 135–140 kg ya da 195–200 cm): Kullanıcı kemeri mutlaka denemeli ve teknik personel gözetiminde uygulamalı test yapılmalıdır.

Yüksek kilolu kullanıcılar için özel modeller: Petzl, 3M, Honeywell gibi üreticiler, 150 kg üzeri kullanıcılar için tasarlanmış özel “yüksek kapasiteli” modeller sunmaktadır.

Farklı beden ölçülerine uygunluk: Kemerde XS, S, M, L, XL, XXL gibi beden seçenekleri olmalı; omuz, bel ve bacak askıları kişiye göre ayarlanabilir yapıda olmalıdır.

Ped takviyeleri ve destekler: Zayıf ve aşırı kilolu kişilerde sürtünme kaynaklı yaralanmaları önlemek için omuz, bel ve bacak bölgelerinde koruyucu pedler kullanılmalıdır.

✅ ✅ ✅

İş güvenliğinde kişisel koruyucu donanımların etkisi, yalnızca standartlara uygunlukla değil, insan ergonomisine ve biyomekanik gerçekliğe uygun kullanımla tamamlanır.

Paraşüt tipi emniyet kemerlerinin fiziksel sınırları ihmal edildiğinde, düşme sonrası travma riskleri artmakta, hatta sistemin işlevi ortadan kalkmaktadır.

Kullanıcı profili sınırdaysa (örneğin 140 kg ya da 2 metre boya yakın), kemer mutlaka denenmeli, mümkünse kullanım öncesi kaldırma testleri yapılmalıdır. Üretici firmanın teknik veri sayfası incelenmeli ve CE belgesi, EN/ANSI uyumluluğu kontrol edilmelidir.

Bu nedenle yalnızca donanım seçimi değil, kullanıcı uygunluğunun teknik kriterlerle değerlendirilmesi de iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ayrılmaz bir parçası olmalıdır.

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

Omuz, bel ve bacak destek noktaları
Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
CE işareti ve üretici beyanı
Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.

🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği18 Temmuz 2025

18 Temmuz 2025

Türkiye – AB – ABD Mesleki Maruziyet Limitlerinin Kıyaslaması

Kimyasal Maruziyetin Evrensel Dili – TLV, TWA, STEL

Kimyasal maddelere maruziyet, modern endüstriyel üretim süreçlerinin kaçınılmaz bir parçasıdır. Solunan bir buhar, ciltle temas eden bir çözücü ya da gözle fark edilmeyen bir toz tanesi; eğer doğru sınırlar içinde denetlenmezse, çalışan sağlığı üzerinde kalıcı hasarlar bırakabilir. Bu nedenle ülkeler, bilimsel veriler ışığında “ne kadarına, ne kadar süreyle ve hangi sıklıkla maruz kalınabileceğini” belirlemek amacıyla mesleki maruziyet limitleri geliştirmiştir.

Bu bağlamda, TLV (Threshold Limit Value), TWA (Time-Weighted Average) ve STEL (Short-Term Exposure Limit) gibi kavramlar, yalnızca birer teknik terim değil; aynı zamanda insan hayatını güvence altına alan bilimsel eşik değerlerdir. Ancak bu değerlerin yorumlanışı, hesaplanışı ve uygulama biçimi her ülkenin mevzuatına, teknolojik alt yapısına ve iş sağlığı kültürüne göre farklılık gösterebilir.

Mesleki Maruziyet Limitlerinin Üçlü Kıyaslaması: Türkiye – AB – ABD

Kriter	Türkiye	Avrupa Birliği (AB)	Amerika Birleşik Devletleri (ABD)
Yasal Dayanak	28733 sayılı “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik”	Direktif 98/24/EC (Kimyasal Ajanlar Direktifi) ve 2000/39/EC (İlk Limitler Direktifi)	OSHA (Occupational Safety and Health Administration) – 29 CFR 1910.1000
Uygulanan Limit Türleri	TWA (zorunlu), STEL (bazı maddeler için), TLV değerleri ACGIH referanslıdır ama bağlayıcı değildir.	TWA ve STEL kullanılır, “Binding” ve “Indicative” değerler ayrımı yapılır.	PEL (Permissible Exposure Limit), REL (Recommended Exposure Limit – NIOSH), TLV (ACGIH önerisi olarak).
Yasal Bağlayıcılık	Yönetmelikte verilen değerler bağlayıcıdır. TLV, tavsiye niteliğindedir.	Binding (zorunlu) değerler tüm üye devletlerde uygulanmak zorundadır.	OSHA PEL değerleri yasal zorunluluktur; TLV ve REL yalnızca öneri niteliğindedir.
Referans Kurumlar	İSGÜM (İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı	SCOEL (bilimsel komite), Avrupa Komisyonu	OSHA (yasal), NIOSH (araştırma), ACGIH. (bilimsel referans)
TWA Süresi	8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.	8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.	8 saat (PEL-TWA), ayrıca bazı maddeler için 10 saatlik REL-TWA tanımları da mevcuttur.
STEL Süresi ve Kullanımı	15 dakikalık sınır, sadece bazı maddelerde belirtilmiştir.	Genellikle 15 dakika olarak uygulanır, sıkça kullanılır.	15 dakikalık kısa süreli limit (STEL) OSHA ’da az yer alır, NIOSH ve ACGIH daha kapsamlı kullanır.
TLV Kullanımı	Yasal değil, ancak İSG uzmanları tarafından teknik referans olarak yaygınca kullanılır.	SCOEL değerleri TLV benzeri bilimsel verilerden etkilenir; ACGIH verileri dolaylı etki yapar.	ACGIHTLV listesi teknik dünyada çok yaygın; OSHA yalnızca bazı TLV’leri yasal PEL olarak benimser.
Güncelleme Sıklığı	Çok yavaş – Türkiye’deki maruziyet limitleri 2013 yılında yayımlandı ve az sayıda güncellendi.	Periyodik olarak gözden geçirilir, bilimselliği yüksek sistemdir.	OSHA limitleri genellikle eskidir (1970’lerden kalma birçok değer hâlâ geçerli). ACGIH her yıl günceller.
Denetim Mekanizması	İSG denetçileri ve müfettişler aracılığıyla uygulanır.	AB ülkeleri kendi ulusal otoriteleri ve iş müfettişleriyle kontrol eder.	OSHA aracılığıyla doğrudan yaptırım uygulanır.
Uygulama Alanı	Tüm sektörlerde geçerli. Örnek: boya, solvent, metalurji, petrokimya, laboratuvarlar.	Sanayi, sağlık sektörü, gıda üretimi, atık yönetimi vb.	Madencilik, sanayi, enerji, tarım ve hatta ofis ortamlarına kadar geniş bir kapsama sahiptir.
Eğitim ve Uygulama Bilinci	İSG uzmanları ve işyeri hekimlerine yönelik eğitimlerde vurgulanır; ancak sahada uygulama kalitesi değişkendir.	Teknik personel genellikle yüksek farkındalığa sahiptir, mevzuat detaylı açıklanır.	Mühendisler, teknisyenler ve İSG profesyonelleri için zengin dokümantasyon ve uygulamalı rehberler mevcuttur.
Maruziyet Limitlerinin Etki Alanı	Türkiye’de limitler genel sağlık koruması için belirlenir; hassas gruplara özel limitler nadiren tanımlanmıştır.	AB limitleri, genetik yatkınlıklar, gebe çalışanlar ve kronik hastalıklar gibi özel durumları da dikkate alabilir.	ABD’de hassas popülasyonlara yönelik araştırmalar vardır ancak limitler genelde “ortalama işçi” için belirlenir.

🎯 🎯 🎯

Öne Çıkan Farklılıklar

Özellik	Türkiye	AB	ABD
Güncelleme sıklığı	Yavaş (2013 sonrası büyük değişiklik yok)	Orta – Bilimsel kurul önerisiyle güncellenir	ACGIH: Yıllık, OSHA: Çok yavaş
Yasal geçerlilik	TWA: Bağlayıcı STEL: Sınırlı	TWA & STEL: Bağlayıcı veya öneri (duruma göre)	PEL: Bağlayıcı REL & TLV: Öneri
Risk kontrol zinciri	KKD ve havalandırma ön planda	İş organizasyonu ve mühendislik önlemleri öncelikli	Risk hiyerarşisi katı: Eliminasyon > Substitüsyon > Mühendislik

💡 💡 💡

Sınır Güvence Değil – Maruziyet Limitlerinin Evrensel Sorumluluğu Var

Maruziyet limitleri, yalnızca rakamsal değerler olarak görülmemelidir. Her TLV, TWA ya da STEL; ardında yüzlerce toksikoloji çalışmasının, binlerce iş kazası kaydının, on binlerce işçinin yaşanmış deneyimlerinin damıtılmış halidir. Bu nedenle bu limitlere uymak, sadece yasal bir zorunluluk değil; aynı zamanda etik ve insani bir sorumluluktur.

Türkiye’nin mevcut sistemi, Avrupa Birliği ile büyük ölçüde uyumlu olmakla birlikte, güncelleme sıklığı, bazı maddelerdeki eksik limitler ve uygulama pratiklerinin zayıflığı gibi sorunlarla mücadele etmektedir.

Ülkemiz, genellikle AB mevzuatıyla uyumlu olarak TWA ve STEL değerlerini baz almaktadır. Ancak AB’ye kıyasla güncelleme sıklığı daha düşük ve belirli maddelerde STEL eksikliği gözlenmektedir.

TLV değerleri, İSG profesyonellerinin teknik değerlendirmelerinde sıkça başvurulan kaynaklar arasında yer alır lakin yasal geçerliliği yoktur.

Türkiye’de kimyasal güvenlik eğitimi, sahada uygulama kalitesini artıracak şekilde yeniden yapılandırılmalı; ölçüm ve izleme altyapısı güncellenmelidir.

Öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri örneği, bilimsel üretim kapasitesi ile mevzuat arasında ciddi bir zaman farkı olduğunu, OSHA limitlerinin yıllarca güncellenmeden kaldığını söyleyebiliriz

Bu tablo, bize şunu öğretmektedir: Mesleki maruziyet sınırları, statik ve sabit değil, sürekli yeniden yorumlanması gereken canlı bilgiler bütünüdür. Bu sınırları sadece belgelemek değil, aynı zamanda anlamak, uygulatmak ve denetlemek, yaşamı korumanın bilimsel adımıdır.

İş güvenliği kültürünün derinleştiği bir gelecekte, bu limitlerin yalnızca “kaç ppm tehlikelidir” sorusuna değil; aynı zamanda “bir insanın sağlığı, hangi eşikte bozulur?” sorusuna da yanıt verdiği bilinciyle hareket etmek gerekir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği18 Temmuz 2025

16 Temmuz 2025

GHS Sistemiyle Kimyasal Güvenliğe Yolculuk

GHS (Globally Harmonized System) – Küresel Uyumlaştırılmış Sistem

Kimyasalların sınıflandırılması, etiketlenmesi ve güvenlik bilgi formlarının standardize edilmesi, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının temel taşlarından biridir. Bu kapsamda GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals – Kimyasalların Sınıflandırması ve Etiketlenmesine İlişkin Küresel Uyumlaştırılmış Sistem), Birleşmiş Milletler tarafından geliştirilmiş, kimyasal güvenlik bilgilerini evrensel bir standartla sunan bir sistemdir.

Bu yazıda, özellikle Türkiye’deki iş güvenliği uzmanları ve iş yeri hekimlerinin, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sisteminin teknik detaylarını anlaması ve uygulamaya entegre etmesi amacıyla kapsamılı bir açıklama sunulacaktır.

GHS – Küresel Uyumlaştırılmış Sistem Nedir? Amaç ve Kapsam

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS, farklı ülkelerde ve sektörlerde kullanılan çeşitli kimyasal sınıflandırma sistemlerini tek bir çatı altında toplamayı hedefleyen bir sistemdir.

Amaçları şunlardır:

Kimyasal tehlikelerin tutarlı bir şekilde iletilmesini sağlamak,
İşyerlerinde ve kamu alanlarında maruziyeti azaltmak,
Ticareti kolaylaştırmak için standartlaştırılmış bilgiler sunmak.

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS; sınıflandırma kriterleri, tehlike bildirimi için etiketleme kuralları ve güvenlik bilgi formu (GBF/SDS) içeriği düzenlemelerini kapsar.

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS’nin Yapısı ve Bölümleri

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sisteminin teknik yapısı şu üç temel bileşen üzerinden kurulur:

Tehlike Sınıflandırması

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS kapsamında tehlikeler genel olarak üç kategoriye ayrılır:

Fiziksel Tehlikeler: Patlayıcılık, alevlenebilirlik, oksitleyicilik, kendiliğinden tepkimeye girme vb.
Sağlık Tehlikeleri: Akut toksisite, cilt/göz tahrişi, solunum hassasiyeti, kansorejenite vb.
Çevresel Tehlikeler: Sucul ortama akut/kronik toksisite.

Her bir tehlike sınıfı, alt kategorilere ayrılarak (1, 2, 3 vs.) tehlike seviyesi belirlenir. Kategori 1, genellikle en yüksek riski ifade eder.

Etiketleme

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS‘ye göre kimyasal etiketlerde bulunması gereken zorunlu bilgiler:

Tehlike piktogramları (simge)
Sinyal kelimesi (“Tehlike” veya “Dikkat”)
Tehlike ifadeleri (H cümleleri)
Önlem ifadeleri (P cümleleri)
Ürün tanımlayıcı (kimyasal ad vs.)
Tedarikçi bilgileri

Güvenlik Bilgi Formları (GBF / SDS)

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS, Güvenlik bilgi formu (GBF/SDS)‘lerin 16 bölümlü standart bir yapıda sunulmasını önerir:

Madde/Mümessil Tanımı
Tehlike Tanımı
Bileşenler / İçerik
İlk Yardım Tedbirleri
Yangınla Mücadele Tedbirleri
Kaza Sonrası Yayılmayı Kontrol Tedbirleri
Taşıma ve Depolama
Maruziyet Kontrolleri / KKD
Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
Kararlılık ve Tepkime
Toksikolojik Bilgiler
Ekolojik Bilgiler
Bertaraf Bilgileri
Taşıma Bilgileri
Mevzuat Bilgileri
Diğer Bilgiler

Türkiye’de GHS Uygulaması ve Mevzuatlar

Türkiye, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sistemini esas alan düzenlemeleri şu mevzuatlar çerçevesinde yürütlmektedir:

Bu yönetmeliklerde, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sınıflandırma sistemi referans alınmakta, maddelerin etiketi ve güvenlik bilgi formu (GBF/SDS) bilgileri bu yapıya uygun olmalıdır.

Ayrıca, SEVESO III Direktifi kapsamında büyük endüstriyel kazaların önlenmesinde kimyasalların Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS bazlı sınıflandırması esas alınmaktadır.

İş Güvenliği Uzmanları ve İş Yeri Hekimleri İçin GHS’nin Uygulama Kritikleri

İş Güvenliği Uzmanları İçin

Kimyasal risk değerlendirme formlarında Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sınıflandırma kodlarını (H/P ifadeleri) doğru yerleştirmek,
Etiket kontrollerini yaparken Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS piktogram, sinyal kelimesi ve ifadeleri denetlemek,
Yangın, patlama ve KKD seçiminde fiziksel tehlike sınıflandırmasına uygun analiz yapmak.

İş Yeri Hekimleri İçin

Kimyasal maruziyetleri tehlike sınıflandırmasına göre belirlemek,
Güvenlik bilgi formu (GBF/SDS)‘lerdeki toksikolojik bilgilerden hareketle maruziyet süre ve seviyelerini yorumlamak,
KKD ve medikal tarama planlarını Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS tehlike bilgilerine göre planlamak.

GHS ve NFPA Arasındaki Farklılıklar

Kriter	GHS (Küresel Uyumlaştırılmış Sistem)	NFPA 704 (Elmas Sistemi)
Amacı	Kimyasalların sağlık, fiziksel ve çevresel tehlikelerini küresel ölçekte standartlaştırmak	Acil müdahale ekipleri için kimyasalların anlık risklerini hızlıca göstermek
Hedef Kullanıcı	Tüm kullanıcılar: üreticiler, ithalatçılar, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, çalışanlar	İtfaiyeciler, ilk müdahale ekipleri, acil durum yöneticileri
Yasal Dayanak (Türkiye)	SEA Yönetmeliği (Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması)	Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, NFPA kılavuzları
Tehlike Kategorileri	16’ya kadar farklı tehlike sınıfı (patlayıcı, oksitleyici, toksik, aşındırıcı, çevresel vb.)	3 ana kategori: Sağlık (mavi), Yangın (kırmızı), Reaktivite (sarı)
Sembol/İşaret Formatı	9 farklı piktogram (kırmızı çerçeveli beyaz zeminli elmaslar)	4 bölmeli renkli elmas
Renk Kodları	Renk kullanılmaz; semboller (piktogramlar) ile ifade edilir	Mavi (sağlık), Kırmızı (yanıcılık), Sarı (reaktivite), Beyaz (özel tehlikeler)
Derecelendirme Sistemi	“Kategori 1” en tehlikeli, artan numarayla tehlike azalır	0 (az tehlike) – 4 (çok tehlike) arası puanlama
Bilgi Kaynağı	Güvenlik Bilgi Formu (SDS), ürün etiketi	Kimyasal ambalaj üzerindeki elmas işareti
Uluslararası Geçerliliği	Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulmuş, 70’ten fazla ülkede uygulanır	ABD odaklıdır; NFPA tarafından geliştirilmiştir
Yasal Zorunluluk	İşyerlerinde kimyasal etiketlemede ve SDS hazırlamada zorunludur	Gönüllülük esaslıdır; bazı endüstrilerde iç prosedürlerle zorunlu tutulabilir
Çevresel Tehlike Bilgisi	Çevresel riskler için ayrı piktogram bulunur (örneğin, balık/ağaç simgesi)	Çevresel riskler değerlendirilmez
Özel Tehlike Bilgisi	Ayrıntılı ifade edilir (örneğin: kanserojen, solunum duyarlılığı vb.)	Beyaz bölmede kısaltmalarla (örnek: OX = oksitleyici, W = su ile tepkime)
Eğitim Gereksinimi	Etiket okuma, SDS analizi, piktogram yorumlama eğitimleri gerektirir	Renk ve rakam sisteminin hızlı anlaşılması için acil ekip eğitimi gerekir
Etki Süresi Odaklılık	Uzun vadeli maruziyet ve sağlık riskleri üzerine yoğunlaşır	Anlık tehlike, hızlı karar alma ve acil durum tepkisi için uygundur
Kapsam	Hem sağlık hem çevre hem fiziksel tehlikeler	Sadece fiziksel ve sağlık tehlikeleri (çevresel hariç)
Etiketleme Formatı	Ürün etiketinde: sinyal kelimeleri (“Tehlike”, “Dikkat”), tehlike ifadeleri, önlem ifadeleri, piktogramlar	Kimyasal ambalaj veya tank üzerine yapıştırılan renkli elmas sembolü

Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS, kimyasallarla çalışan tüm taraflar için ortak bir dil yaratmakta, bu da iş sağlığı ve güvenliği açısından ciddi bir kazanç sunmaktadır. İş güvenliği uzmanları ve iş yeri hekimleri, Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sınıflandırmasına dayalı olarak risk değerlendirmelerinden KKD seçimine, maruziyet izlemelerinden acil durum planlamasına kadar geniş bir alanda daha isabetli kararlar verebilir.

Bu nedenle, her İSG profesyonelinin Küresel Uyumlaştırılmış Sistem – GHS sistemini sadece bir etiketleme formatı olarak değil, yaşam kurtaran bilgilerin kodlandığı bir güvenlik dili olarak görmesi hayati önem taşır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni16 Temmuz 2025

15 Temmuz 2025

İş Yerinde Psikososyal Riskleri Ölçme ve Değerlendirme

Görünmeyen Tehditlerle Yüzleşmek

Modern çalışma yaşamı, fiziksel tehlikeler kadar görünmeyen risklerle de doludur. Günümüz iş yerlerinde çalışanları yalnızca makine gürültüsü, ağır yükler ya da kimyasal maddeler değil; sürekli baskı, rol belirsizlikleri, sosyal çatışmalar ve duygusal tükenmişlik gibi unsurlar da tehdit eder. Bu görünmeyen tehditlere verilen isim ise psikososyal risklerdir.

Bir çalışanın üretkenliği, güvenliği ve genel sağlığı; yalnızca iş tanımına değil, kendini ne kadar değerli hissettiğine, adaletli muamele görüp görmediğine ve iş ortamının sosyal yapısına da doğrudan bağlıdır. Ancak bu tür riskler çoğu zaman sessizdir; fark edilmediklerinde hızla kronikleşir, iş kazalarına, verim kaybına, hatta toplu iş yeri huzursuzluklarına yol açabilir.

Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği alanında artık “ne kadar çalıştığın” değil, “nasıl hissettiğin” de büyük önem taşımaktadır.

Psikososyal riskleri belirlemek için kullanılan araçlar, yalnızca sorunları ölçmekle kalmaz, aynı zamanda bir kurumun “çalışanına verdiği değerin göstergesi” hâline gelir.

Bu yazıda iş yerlerinde psikososyal risklerin tespiti ve yönetimi için kullanılan en etkili yöntemleri başlıkları ve tanımları ile okuyacaksınız. Bu yöntemlerin ayrıntılandırıldığı yazılarımızı da okuyabilirsiniz

İş yerinde psikososyal riskleri ölçmek ve değerlendirmek için en etkili araçlar ve yöntemler şunlardır:

Psikososyal Risk Değerlendirme Anketleri ve Ölçekleri
İş yerindeki psikososyal risk faktörlerini nicel olarak ölçmek için geliştirilmiş standart anketler kullanılır. Örneğin:
- NHUMAN PSR-Q (Psikososyal Risk Ölçeği): Türkiye normlarına uygun, 17 alt boyut ve 84 maddeden oluşan kapsamlı bir ölçektir. İşin içeriği, organizasyonu, sosyal faktörler, çalışma ortamı ve tehlikeli görevler gibi alanları değerlendirir. Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılmıştır.
- Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR): İş yükü, kontrol, destek, ilişkiler, rol belirsizliği gibi psikososyal riskleri ölçer ve Türkçe uyarlaması mevcuttur7.
- HSE Indicator Tool (İş Sağlığı ve Güvenlik Göstergesi Aracı): İşe bağlı stresin potansiyel belirleyicilerini ölçer (talepler, kontrol, destek, ilişkiler, rol, değişim).
Görüşmeler ve Odak Grup Çalışmaları
Çalışanlarla yapılan birebir görüşmeler veya grup tartışmaları, psikososyal risklerin daha derinlemesine anlaşılmasını sağlar. Bu yöntem, anketlerde ortaya çıkmayan sorunların tespiti için önemlidir.
Gözlemler
İş yerindeki çalışma koşulları, sosyal etkileşimler ve davranışların doğrudan gözlemlenmesi, psikososyal risklerin değerlendirilmesinde destekleyici bir yöntemdir.
Risk Değerlendirme Formları ve Ön Değerlendirme Araçları
Organizasyonel yapı, iş yükü, rol belirsizliği gibi risk faktörlerinin hızlıca tespiti için kullanılan ön değerlendirme formları.
Psikososyal Risk Yönetim Sistemleri
İş yerinde psikolojik sağlık ve güvenlik kültürünü geliştirmek için bütüncül yaklaşımlar ve sistematik yönetim modelleri uygulanır. Bu sistemler, ölçme, değerlendirme, müdahale ve izleme süreçlerini kapsar.
Uluslararası Standartlar ve Rehberler
ISO 45003 gibi standartlar, psikososyal risklerin değerlendirilmesi ve yönetimi için çerçeve sağlar. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) rehberleri de yol göstericidir.

Özetle, psikososyal risklerin etkin ölçümü için standardize edilmiş anket ve ölçekler (NHUMAN PSR-Q, KOPSOR vb.), çalışan görüşmeleri, gözlemler ve ön değerlendirme formları bir arada kullanılır.

Bu araçlar, iş yerindeki psikososyal tehlikelerin kapsamlı ve sistematik olarak belirlenmesini, risklerin önceliklendirilmesini ve uygun müdahalelerin planlanmasını sağlar.

Türkiye’de özellikle NHUMAN PSR-Q ölçeği, ulusal normlara uygunluğu ve kapsamlı yapısıyla öne çıkmaktadır.

Güvende Olmak, Yalnızca Fiziksel Değildir

İş kazalarının büyük kısmı, yalnızca teknik eksikliklerden değil, aynı zamanda çalışanların stres altında karar verme becerisinin bozulmasından, tükenmişlikten ve iletişim kopukluklarından kaynaklanır. Bu nedenle iş yerinde güvenliği sağlamak, artık sadece baret ya da çelik burunlu ayakkabı giymekle sınırlı değildir. Gerçek güvenlik, çalışanların kendilerini duygusal olarak güvende, anlaşılmış ve desteklenmiş hissetmesiyle başlar.

NHUMAN PSR-Q, KOPSOR ve HSE Indicator Tool gibi bilimsel geçerliliği olan ölçekler; iş yerinde görünmeyen baskıları, iletişim kopukluklarını, adaletsizlik duygularını ve duygusal yıpranmayı açığa çıkarmak için güçlü araçlardır. Ancak bu araçlar tek başına yeterli değildir. Çalışan görüşmeleri, sahada yapılan gözlemler ve işyeri psikososyal ikliminin bütüncül analizi, bu ölçümleri tamamlamalıdır.

Unutulmamalıdır ki, iyi yönetişim, çalışanların sadece işini değil, duygusunu da yönetebilen kurumlardan çıkar. Bu sebeple, psikososyal risklerin ciddiyetle ele alınması, yalnızca iş sağlığı açısından değil, aynı zamanda kurumsal sürdürülebilirlik açısından da bir zorunluluktur.

İyi analiz edilen bir psikososyal yapı, hem çalışanların yaşam kalitesini artırır hem de iş yerlerini daha verimli, daha sağlıklı ve daha huzurlu alanlara dönüştürür.

Firmanızın Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Var mı?

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sağlık ve Davranış: Biyolojik, Davranışsal ve Toplumsal Etkilerin Etkileşimi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK43750/

⭐️⭐️ Psikososyal riskler ve çalışan sağlığı https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/psychosocial-risks-and-workers-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri İşyerinde Refah ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamikleri Yönetme Stratejileri https://www.researchgate.net/publication/377014012_Calisma_Yasaminda_Esenlik_ve_Psikososyal_Riskler_Degisen_Dinamiklerle_Basa_Cikma_Stratejileri_Well-being_and_Psychosocial_Risks_in_the_Workplace_Strategies_for_Navigating_Changing_Dynamics

⭐️⭐️ İş Stresi Kardiyovasküler Hastalıklar İçin Bir Risk Faktörüdür https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26238744/

⭐️⭐️ İşyerinde psikososyal riskler ve ruh sağlığı https://osha.europa.eu/en/themes/psychosocial-risks-and-mental-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohsacademy/issue/85769/1393212

⭐️⭐️ Fazla Saatlerle Çalışmanın Iş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkileri https://www.proquest.com/openview/29e975929e3587a0d68322e2e822c18e/1?cbl=2026366&diss=y&pq-origsite=gscholar

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni15 Temmuz 2025

14 Temmuz 2025

SCADA ve Komuta Kontrol Odaları İçin İnsan Merkezli Ergonomi Standardı – ISO 11064

ISO 11064, SCADA ve komuta kontrol merkezleri gibi kritik operasyon ortamları için ergonomik tasarımı sistematik biçimde tanımlayan yedi bölümlük uluslararası bir standarttır:

ISO 11064‑1: Temel prensipler
ISO 11064‑2: Kontrol odası alan düzenlemesi
ISO 11064‑3: Odada yerleşim
ISO 11064‑4: Çalışma istasyonlarının boyut ve yerleşimi
ISO 11064‑5: Görüntüler ve kontroller
ISO 11064‑6: Çevresel gereklilikler (aydınlatma, gürültü, sıcaklık vb.)
ISO 11064‑7: Değerlendirme ilkeleri

ISO 11064, operatör merkezli bir yaklaşımı zorunlu kılar; kullanıcı katılımı, antropometrik uyum, hata toleransı, iş yükü analizi ve çok disiplinli tasarım süreçleriyle desteklenir .

🔍 🔍 🔍

Standart Kapsamı ve Teknik Detaylar

1. İnsan Merkezli Tasarım (ISO 11064‑1)

Kullanıcılarla doğrudan işbirliği içinde yapılan bir süreç önerir. Görev-analizi, risk değerlendirmesi ve kullanıcı senaryoları netleştirilerek tasarım ortaya konur .

2. Alan Düzeni (ISO 11064‑2 & ‑3)

Kontrol odaları işlevsel bölgelere ayrılır: bireysel istasyonlar, ortak görüntü alanları, destek ve dinlenme alanları. Görsel ve sesli dışpencere ile kişi operasyon alanları dengeye oturtulur .

3. Çalışma İstasyonları (ISO 11064‑4)

Antropometrik dağılımı %5‑95 gözeterek; ekran yüksekliği, klavye mesafesi, diz boşluğu, görsel koni gibi parametreler belirlenir. Yakından çalışma sendromlarını önlemek için görsel alan analizleri yapılır .

4. Görüntü ve Kontrol Düzeni (ISO 11064‑5)

Ekranlar; netlik, kontrast, renk kodi uyumu ile organize edilir. Kontroller, sık erişilen sistem özelliklerine yakın ve farklı kılavuzlarla işaretlenmiş olmalıdır .

5. Çevresel Gereklilikler (ISO 11064‑6)

Aydınlatma: 200–500 lux, UGI <19, CRI ≥80
Sıcaklık: Kış 20–24 °C; Yaz 23–26 °C; nem %30–70; PMV hedef 0, PPD <10%
Havalandırma: ≥29 m³/saat kişi başına; CO₂ ≤ 910 ppm
Gürültü: Arkaplan ≤35 dB, maksimum ≤45 dB, alarmlar ≥15 dB farkla duyulur olmalı
Titreşim: Kaynaklardan izole edilmeli
Estetik: Yansıma ve renk dengesi sağlanmalı, ufak desenli, nötr-tonlu malzemeler tercih edilmeli

6. Değerlendirme (ISO 11064‑7)

Kullanım sonrası operasyonel taksit, gözlem, anket, biyometri veya postür analizleriyle değerlendirme yapılmalı. İyileştirme süreçleri bu verilerle şekillenmelidir .

⚙️ ⚙️ ⚙️

Yönetmelik/Kurumsal Mevzuat Bağlantısı

AB ülkelerinde ISO 11064, CE işareti taşıyan donanıma referans olarak yasal dayanak sağlar (Makine Direktifi, İş Sağlığı–Güvenliği Direktifleri).
Birleşik Krallık’ta HSE rehberleri tarafından en iyi uygulama olarak tavsiye edilir
ABD’de OSHA/ANSI/ISA standartlarıyla (örneğin API RP‑752, RP‑753) benzer insan faktörleri prensipleri benimsenir; ISO 11064, ayrıntılı ergonomik türdeşlik sağlar

📌 📌 📌

Yaşanmış Bir Örnek: Chevron & Shell Şirketleri

Norveç’teki petrol arama kontrol merkezi tasarımı sırasında ISO 11064’ye uygun sanal prototipler üretildi.

Antropometrik veriyle %5–95 kullanıcı aralığı çalışıldı.
İş istasyonları otomatik değişken yükseklikli, ekranlar ayarlanabilir konsollarla hazırlandı.
Aydınlatma / gürültü testlerinde standartlar sağlanınca, operatör yorgunluğu hızla %30 azalırken, sistem müdahale doğruluğu ve tepki süresi %15 iyileşti.

✅ ✅ ✅

ISO Bölümü	İçerik Özeti
ISO 11064‑1	İnsan merkezli tasarım, kullanıcı katılımı
ISO 11064‑2/3	Alan organizasyonu, işlevsel bölge tanımlaması
ISO 11064‑4	Antropometrik yerleşim, montaj yüksekliği
ISO 11064‑5	Görüntü, ekran ve kontrol tasarımı
ISO 11064‑6	Aydınlatma, sıcaklık, gürültü vb. çevresel parametreler
ISO 11064‑7	Değerlendirme, iyileştirme süreçleri

✳️ ✳️ ✳️

ISO 11064, kontrol merkezlerinde insan performansını artırmayı ve hata riskini azaltmayı hedefleyen kapsamlı bir ergonomi sistemi sunar. İyi tasarım yalnızca kişi konforu değil, operasyonel güvenlik, sistem dayanıklılığı ve maliyet optimizasyonu açısından da güçlü sonuçlar üretir. Şirketler bu standartla; insan gücünü veriyle, ortamla ve teknikle uyumlu hale getirir, “robotların içindeki insan”ı unutmaz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064-1Temel prensipler https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073090070066056099122102086101113117

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑2: Kontrol odası alan düzenlemesi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/19043/77c46fe6053e43db9cb58fb32e634fe9/ISO-11064-2-2000.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑3: Odada yerleşim http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/19044/1fd554765a994a14b250d6ec153cec73/ISO-11064-3-1999.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑4: Çalışma istasyonlarının boyut ve yerleşimi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/54419/df1b3f6114534de0a19f43598dba2e88/ISO-11064-4-2013.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑5: Görüntüler ve kontroller http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/44691/4001f5cfc9db4fe9884ab6422341a781/ISO-11064-5-2008.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑6: Çevresel gereklilikler (aydınlatma, gürültü, sıcaklık vb.) http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/39713/ac0731b823d446378c46c1c3e29e963d/ISO-11064-6-2005.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑7: Değerlendirme ilkeleri http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/22470/3fd252578510480087147e303fa4c697/ISO-11064-7-2006.pdf

⭐️⭐️ İnsan-Makine Etkileşimi https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/human-machine-interaction

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği14 Temmuz 2025

13 Temmuz 2025

Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi

Günümüz çalışma yaşamında artan tempo, vardiyalı sistemler ve dijitalleşen iş süreçleri, çalışan sağlığı üzerinde yeni risk alanları doğurmuştur. Bu risklerin başında ise fark edilmesi zor ama etkisi yüksek olan uykusuzluk ve yorgunluk gelmektedir. Sessizce biriken bu iki faktör; iş kazalarına, üretkenlik kayıplarına ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Bu eğitim içeriği, çalışanların ve işverenlerin yorgunluk kaynaklı riskleri bilimsel verilerle tanımasını, önleyici davranış geliştirmesini ve iş güvenliği kültürünü güçlendirmesini amaçlamaktadır. Türkiye, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri gibi farklı hukuk sistemlerinin uygulamalarından da yararlanılarak hazırlanan bu kaynak, çalışan sağlığını odağa alan proaktif bir yaklaşımın temelini sunmaktadır.

“Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi” ana başlıkları, eğitimin amacına, sektörüne (örneğin: sağlık, taşımacılık, inşaat, havacılık) ve ülkenin yasal düzenlemelerine göre farklılık gösterebilir. Ancak uluslararası alanda genel kabul görmüş yapılandırma çerçevesinde ve Türkiye, ABD (özellikle OSHA ve DOT), Avrupa Birliği (AB OSHA ve ülkelerin ulusal düzenlemeleri) yönetmelikleri doğrultusunda aşağıdaki ana başlıklar eğitimlerde yaygın olarak yer alır.

📘 📘 📘

Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi Başlıkları

1. Giriş ve Tanımlar

Uykusuzluk nedir?
Yorgunluk nedir?
Yorgunluk-tabanlı kaza örnekleri
Yasal dayanaklar (ülkelere göre farklar)

2. Uykusuzluğun Fizyolojik Temelleri

Uyku döngüleri (REM/NREM)
Sirkadiyen ritim nedir?
Uyku eksikliğinin beyin ve vücut üzerindeki etkileri
İmmün sistem, refleks ve dikkat üzerindeki sonuçlar

3. İş Yerinde Yorgunluk Nedenleri

Uzun çalışma saatleri
Vardiyalı çalışma sistemleri
Yetersiz dinlenme süreleri
Fiziksel/mental iş yükü
Çevresel stresörler (gürültü, sıcaklık vb.)

4. Yorgunluğun İş Kazalarına Etkisi

Uykusuzlukla artan kaza riski
Meslek gruplarına göre risk analizi
Gerçek vakalar (örnek: Chernobyl, Exxon Valdez, Three Mile Island)

5. Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Karşılaştırması

Türkiye: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu – risk değerlendirmesi, vardiya düzeni
ABD: OSHA, FMCSA (Federal Motor Carrier Safety Administration), NIOSH, FAA
AB: Avrupa Sosyal Şartı, AB OSHA, Üye ülke özel düzenlemeleri
Sektörel örnekler (havacılık, sağlık, taşımacılık, madencilik)

6. Yorgunluk Risk Yönetimi

Risk değerlendirme ve kayıt sistemleri
Erken uyarı işaretleri ve izleme sistemleri
Kurumsal yorgunluk yönetim politikası nasıl oluşturulur?
Saha denetimleri ve işyeri uygulamaları

7. Kişisel Stratejilerle Yorgunlukla Mücadele

Sağlıklı uyku hijyeni
Kafein kullanımı ve sınırları
Mikro uyku molaları (power nap)
Stres yönetimi, beslenme ve egzersiz

8. İşverenin Yasal Sorumlulukları

Çalışma süresi planlaması
Vardiya yönetimi
Dinlenme alanlarının sağlanması
İş sağlığı ve güvenliği eğitim zorunlulukları

9. Çalışanın Yükümlülükleri ve Hakları

Yorgunluk beyanı hakkı
Dinlenme talep etme ve işverene bildirim
İşyeri rehberlik sistemlerine erişim

10. Vaka Analizleri ve Grup Uygulamaları

Gerçek kazaların yorgunlukla ilişkisi
Sektörel senaryo çözümlemeleri
Grup içi çözüm önerileri geliştirme

11. Eğitim Değerlendirme ve Geri Bildirim

Bilgi ölçme anketi
Katılımcı görüşleri
Uygulama planı geliştirme

🌍 🌍 🌍

Hangi Ülkede Hangi Yönetmeliklere Göre Eğitim Düzenlenebilir?

1. Türkiye Cumhuriyet Devleti (T.C.)

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
Risk değerlendirmesi kapsamında yorgunluk dahil edilmekte
Çalışma Süreleri Yönetmeliği, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşler Yönetmeliği
Ulaştırma sektöründe: Karayolu Taşıma Yönetmeliği – sürücü dinlenme saatleri

1.1. Temel Dayanak Mevzuatlar

✅ 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Madde 4 – İşverenin genel yükümlülüğü: “Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgilendirme dâhil her türlü tedbirin alınması…”
Madde 17 – Eğitim: “İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almalarını sağlar.”

Uykusuzluk ve yorgunluk, dikkat dağınıklığı, refleks zayıflığı ve kazaya yatkınlık doğurduğu için, özellikle vardiyalı sistemlerde bu eğitim doğrudan 6331 sayılı Kanun kapsamında önleyici eğitim olarak değerlendirilmektedir.

1.2. Yönetmelikler ve İkincil Mevzuatlar

🔹 Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Madde 6 – Eğitim konuları arasında şunlar yer alır:
- İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri,
- Sağlık gözetimi, risk etmenleri ve kişisel dikkat gerektiren durumlar.

👉 Uykusuzluk/yorgunluk; psikofizyolojik risk faktörü olarak bu başlıkların altına girer. Bu kapsamda eğitimin içeriği, çalışanların işe hazır bulunuşluk düzeylerini artırmayı hedeflemelidir.

1.3. Sektörel ve Özel Durumlar İçin

🚧 Karayolu Taşımacılığı Sektörü (SRC, Sürücü Belgeleri vb.)

Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve Sürücü Eğitimi Yönetmeliği uyarınca, sürücü adaylarına “uykusuzluk, dikkat dağınıklığı, yorgunluk ve refleks bozukluğu” konuları anlatılır.
TIR/otobüs gibi ağır araç sürücülerine verilen eğitimlerde uykusuzlukla mücadele eğitimi dolaylı olarak zorunludur.

🏗️ Madencilik, İnşaat, Havacılık, Denizcilik ve Sağlık Sektörleri

Vardiyalı sistem, uzun mesailer, ağır ve dikkat gerektiren işler nedeniyle bu eğitim, risk değerlendirmesi sonucu “gereken özel eğitim” olarak belirlenebilir.
Özellikle havacılık ve demiryolu sektörlerinde, “Fatigue Risk Management” (Yorgunluk Risk Yönetimi) doğrudan kurum içi protokollerle verilmektedir.

1.4. İSG Profesyonellerinin Rolü ve Risk Değerlendirmesi

Risk değerlendirme yönetmeliği kapsamında; yorgunluk ve uykusuzluk, organizasyonel risk faktörü olarak değerlendirilirse, bu konuda eğitim verilmesi zorunlu hale gelir.
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, çalışanların fizyolojik ve bilişsel hazır oluşluk durumunu gözlemleyerek bu eğitimi önermelidir.

2. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)

OSHA (Occupational Safety and Health Administration): Direkt uykusuzluk eğitimi zorunlu değildir ama genel güvenlik çerçevesinde değerlendirilir
DOT / FMCSA: Özellikle sürücüler için “Hours of Service” düzenlemeleri
NIOSH: Yorgunlukla mücadele için özel rehberler ve önerilen eğitim yapıları

3. Avrupa Birliği Ülkeleri (EU)

European Working Time Directive (2003/88/EC)
Haftalık ve günlük dinlenme saatlerinin belirlenmesi
AB OSHA: Vardiyalı çalışma ve yorgunlukla mücadele eğitim rehberleri
Üye ülkeler örneği: Almanya (BG BAU), Fransa (INRS), İskandinav ülkeleri

Uykusuzluk ve Yorgunlukla Mücadele Eğitimi – Ülke Bazlı Karşılaştırma Tablosu

Kriter	Türkiye	Avrupa Birliği	ABD
Yasal Dayanak	6331 sayılı İSG Kanunu, İşyeri Hekimi ve Uzman Görev Yönetmeliği, 4857 sayılı İş Kanunu	2003/88/EC Çalışma Süresi Direktifi, AB OSHA rehberleri, Ulusal İş Kanunları (ör. Almanya: ArbZG)	OSHA İş Güvenliği Yasası, NIOSH ve FMCSA rehberleri, FAA, DOT düzenlemeleri
Zorunluluk Durumu	Dolaylı zorunlu (risk değerlendirmesi kapsamında) – Yorgunluk eğitimleri özel sektör inisiyatifinde	Bazı sektörlerde (ör. taşımacılık, sağlık) zorunlu, diğerlerinde iyi uygulama olarak önerilir	Belirli sektörlerde zorunlu: Taşımacılık (FMCSA), havacılık (FAA), sağlıkta önerilen (NIOSH)
Eğitim Süresi	Belirlenmiş resmi bir süre yok. Genellikle 2–4 saatlik modüller halinde	Sektöre göre değişken: Taşımacılıkta 7–8 saatlik modüller önerilir. Sirkadiyen yönetimi içeren 2–4 saatlik eğitimler yaygın	FMCSA’de 10 saatlik sürücü eğitimleri içinde yorgunluk eğitimi bölümü var. FAA’da pilotlar için ayrı düzenlemeler var.
Eğitim İçeriği	Uyku hijyeni, vardiya etkileri, bireysel önlemler, kazalar	Sirkadiyen ritim, dinlenme stratejileri, çalışma-sosyal yaşam dengesi, nörobilimsel etkiler	Risk farkındalığı, yasal sınırlar, fiziksel etkiler, örnek olay analizi, yorgunluk yönetim sistemleri
Eğitmen Yeterliliği	İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, ergonomi uzmanı	İş sağlığı uzmanı, psikolog, meslek hekimi, insan biyolojisi alanında uzmanlar	NIOSH onaylı eğitmenler, iş güvenliği uzmanları, psikologlar, NTSB/FMCSA onaylı kurumlar
Sektörel Uygulama	Havacılık, madencilik, sağlıkta önerilir, lojistikte isteğe bağlı	AB genelinde taşımacılık, enerji, havacılıkta uygulanır. Sağlık sektöründe vardiyalı çalışmaya özel modüller mevcut	Kamyon şoförleri, pilotlar, tren operatörleri için zorunlu. Sağlık sektöründe kurumsal düzeyde yapılır
Denetim ve Uygulama	Bakanlık müfettişleri tarafından risk değerlendirmesi kapsamında sorgulanabilir	Ulusal iş müfettişleri veya AB proje denetimleri çerçevesinde	OSHA denetimlerinde eksiklik varsa cezai yaptırım, DOT/FMC/FAA üzerinden ağır para cezaları
İzleme ve Performans Takibi	Eğitim kayıtları ve iç denetim formları	Dijital sistemler + yazılı denetim formları (örneğin Almanya BG BAU platformları)	FMCSA – saat takibi, GPS izleme sistemleri ile entegrasyon, yorgunluk raporlama formları

📌 📌 📌

Ülkelere Göre Açıklamalı Değerlendirme

🇹🇷 🇹🇷 🇹🇷

Türkiye

Yasal Dayanak: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve İşyeri Hekimi ile Uzman Görevleri Yönetmeliği uyarınca doğrudan “uykusuzluk eğitimi” zorunlu değildir. Ancak, özellikle vardiyalı çalışanlar, taşeron çalışanlar ve riskli iş kollarında bu konu “risk değerlendirmesi” ve “eğitim” başlığı altında dolaylı olarak zorunludur.
Eğitim Süresi ve Eğitmen: Genellikle şirket içi 2–4 saatlik oturumlar şeklinde, iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilir.
Eksiklik Durumunda: Müfettiş, çalışanların “yorgunlukla ilişkili riskler konusunda bilgilendirilmediğini” tespit ederse İSG eğitimi eksikliği gerekçesiyle idari para cezası uygulanabilir.

🇪🇺 🇪🇺 🇪🇺

Avrupa Birliği

Yasal Temel: 2003/88/EC sayılı Çalışma Süresi Direktifi, çalışanların haftalık ve günlük dinlenme sürelerini net şekilde tanımlar. Eğitimler, çoğunlukla AB OSHA rehberliğinde ve üye ülkelerin özel düzenlemeleri ile yürütülür.
Öne Çıkan Uygulamalar:
- Almanya: ArbZG (Çalışma Süresi Yasası) kapsamında vardiyalı çalışanlar için yıllık yorgunluk eğitimi önerilir.
- İskandinav ülkeleri: Yorgunluk yönetimi eğitimi işveren sorumluluğu olarak kabul edilir ve psikososyal risk eğitimi kapsamında değerlendirilir.
Eğitmen Profili: Nörobilim uzmanları, psikologlar, ergonomistler dâhil edilir. Kurumsal düzeyde daha disiplinli ve bilim temelli içerik kullanılır.

🇺🇸 🇺🇸 🇺🇸

Amerika Birleşik Devletleri

Yasal Çerçeve: FMCSA (Federal Motor Carrier Safety Administration), FAA (Federal Aviation Administration), NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health) gibi kurumlar aracılığıyla, belirli sektörlerde zorunlu eğitim formatları belirlenmiştir.
Zorunlu Sektörler:
- Karayolu taşımacılığı: “Hours of Service” (HOS) yönetmeliğiyle sürücüler belirli sürelerde dinlenmeye zorunludur. Yorgunluk eğitimi, sürücülerin sertifikasyon süreçlerine entegredir.
- Havacılık: Pilotlar ve hava trafik kontrolörleri için düzenli “Fatigue Risk Management” eğitimleri zorunludur.
Cezai Sonuçlar: Yorgunluk kaynaklı kazalarda eğitim eksikliği saptanırsa, firmalara yüz binlerce dolarlık cezalar uygulanabilir. Eğitimler genellikle dijital sistemlerle kayıt altına alınır ve düzenli olarak güncellenir.

🎯 🎯 🎯

AB’de yorgunluk ve uykusuzluk, yalnızca eğitim değil, iş tasarımı sorunu olarak ele alınır ve bu nedenle daha kapsamlı değerlendirilir.

ABD’de ise özellikle taşımacılık ve havacılıkta ciddi düzenlemeler vardır; yorgunluk eğitimi, iş kazası yargılamalarında hukuki delil niteliği taşır.

İş sağlığı ve güvenliği, yalnızca fiziksel tehlikelerin bertaraf edilmesiyle değil, görünmeyen risklerin fark edilmesiyle de mümkündür. Uykusuzluk ve yorgunluk, çoğu zaman iş kazalarının arka planındaki sessiz sorumlulardır. Bu eğitimle amaçlanan; çalışanlara sadece bilgi aktarmak değil, aynı zamanda farkındalık kazandırmak, risk algısını derinleştirmek ve işverenlere önleyici sistemler geliştirme sorumluluğunu hatırlatmaktır.

Türkiye’de, mevzuatta net zorunluluk olmamakla birlikte, sektörler bazında kurum içi prosedürlerle yorgunluk eğitimi standartlaştırılmalıdır.

Unutulmamalıdır ki; dinlenmemiş bir beden, dağınık bir zihin ve tükenmiş bir dikkat, en gelişmiş iş güvenliği sistemlerini bile etkisiz kılabilir. Güvenli bir çalışma ortamı, yalnızca ekipmanla değil, uyanık bir zihinle başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yorgunluğu Azaltmak İçin Enerji Tasarrufu Teknikleri https://www.archives-pmr.org/article/S0003-9993(19)30077-2/fulltext

⭐️⭐️ Yorgunluk ve Uykululuğun Hemşire Performansı ve Hasta Güvenliği Üzerindeki Etkileri https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2645/

⭐️⭐️ Uyku hali ve yorgunluğu ayırt etme: Tanım ve ölçüme odaklanma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16376590/

⭐️⭐️ Yaklaşık 2000 İngiliz yetişkinden oluşan temsili bir örneklemde uyku miktarı, uyku zorlukları ve bunların algılanan sonuçları https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15560771/

⭐️⭐️ İnsan uykusu: Süresi ve organizasyonu sirkadiyen evresine bağlıdır https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7434029/

⭐️⭐️ Yorgunluk ve olumsuz sağlık sonuçlarının tahmini: Meta-analizle sistematik bir inceleme https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1568163721000088

⭐️⭐️ Yorgunluk: Genel Bakış https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2008/1115/p1173.html

⭐️⭐️ KRONİK UYKUSUZLUK VE STRES SİSTEMİ https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2128619/

⭐️⭐️ İşyerinde yorgunluk yönetimi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4525425/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni13 Temmuz 2025

13 Temmuz 2025

Sıfır Hata Mümkün mü? İşyerlerinde Psikolojik Sınır Gerçeği

“Sıfır Hata” Bir Tehdit mi, Hedef mi?

Günümüz iş dünyasında “Sıfır İnsan Hatası” hedefi, neredeyse kutsal bir mantra hâline gelmiş durumda. Panolarda yazıyor, yöneticilerin ağzından düşmüyor, denetimlerde sıkça dile getiriliyor. Ancak asıl soru şu:
Bu hedefi gerçekten anladık mı? Yoksa yanlış anlayarak çalışanı mı zorluyoruz, sistemi mi kandırıyoruz?

Ne yazık ki pek çok işyerinde, “sıfır hata” hedefi; sıfır tolerans, maksimum baskı ve tam gözetim anlamına geliyor. Bu durum da çalışanlar için bir gelişim rotası değil, bir cezalandırma yoluna dönüşüyor.
“İnsan makine değildir.” cümlesi ise yöneticilerin eğitimlerde kullandığı ama pratiğe asla yansımayan boş bir slogan olarak kalıyor.

Şirket panolarında “Hatasız Gün: 43” yazarken, çalışanların zihinlerinde “Tükeniş Günü: 42” yazıyor olabilir.

İşte bu noktada gözden kaçan en büyük gerçek devreye giriyor:
👉 Her insanın bir psikolojik sınırı vardır.
Yorgunlukla, stresle, kaygıyla, belirsizlikle, iletişim eksikliğiyle bu sınır aşılırsa; hata artık bir “ihmal” değil, “kaçınılmaz bir sonuç” hâline gelir.

Ancak sorun burada bitmiyor.
İşverenler, bazen hatayı sistemsel eksiklerde değil, kişisel zayıflıkta arar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri, sahadaki gerçekleri gözlemlemeden sadece prosedürler üzerinden kararlar alabilir.
Ve çalışanlar, kendi sınırlarını inkâr ederek daha fazlasını yapmaya çalıştıkça, bir gün o sınırın bedensel ya da zihinsel çöküşle sonuçlandığını fark ederler — ama çoğu zaman çok geç olur.

Sıfır hata hedefinin gerçekten ne olduğu, ne olabileceği ve ne olmaması gerektiği, insanın zihinsel kapasitesi ve duygusal dayanıklılığı üzerinden tartışılıyor.
Birilerini suçlamak için değil, sistemi hep birlikte iyileştirmek için…

Çünkü hatasız iş, hatasız insanlarla değil, insanı anlayan sistemlerle mümkün olabilir.

Gelin yanılgılarımıza ayna tutalım…

İşyerlerinde “Sıfır İnsan Hatası” hedefi için bilinmesi gereken ”Psikolojik Sınır” ile başlayalım.

🔍 🔍 🔍

Psikolojik Sınır Nedir?

Psikolojik sınır, bir çalışanın zihinsel ve duygusal kapasitesinin, dikkatinin, yorgunluk toleransının, stres yönetiminin ve motivasyonunun toplamını ifade eder.

Bu sınır:

Algılama,
Odaklanma,
Karar verme yetisi,
Risk farkındalığı gibi birçok faktörü kapsar.

Bu sınır aşıldığında, insan hatası yapma ihtimali istatistiksel olarak hızla artar.

🎯 🎯 🎯

Sıfır İnsan Hatası Hedefinde Psikolojik Sınırın Oluşumu

Psikolojik Sınırı Belirleyen Başlıca Etkenler

Etkenler	Açıklama
Zihinsel yük	Aynı anda çok görev yapma, karmaşık süreçlerle uğraşma
Fiziksel yorgunluk	Uzun çalışma saatleri, ağır işler, vardiya sistemi
Duygusal durum	Korku, kaygı, öfke, tatminsizlik gibi duygular
İletişim kalitesi	Anlaşılır talimat eksikliği, bilgi kirliliği
İşyerinin kültürü	Hata yapmaya tolerans gösterilip gösterilmemesi
Geri bildirim	Pozitif/negatif geribildirim sıklığı ve biçimi

📈 📈 📈

Psikolojik Sınırın Yükselmesi (Dayanıklılığın Artması)

Katkı Sahibi	Pozitif Katkılar
Çalışanlar	– Kendi sınırlarını tanıma – Dinlenme ve dikkat tekniklerini uygulama – Takım içi destek oluşturma
İşveren	– Dinlenme ve mola politikaları – Açık iletişim ve geri bildirim sistemleri kurma – İş yükünü adil dağıtma
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri	– Ergonomik düzenlemeler – Psikososyal risk değerlendirmeleri yapma – Çalışanları stres yönetimi konusunda eğitme

🌱 Sonuç: Psikolojik sınır genişledikçe, birey daha yüksek tempoda, daha kompleks işlerde bile hata yapmadan çalışabilir hale gelir.

📉 📉 📉

Psikolojik Sınırın Düşmesi (Hata Riskinin Artması)

Katkı Sahibi	Negatif Katkılar
Çalışanlar	– Aşırı özveri (molaları atlama, fazla mesaiyi kabullenme) – Yardım istememe – Sorunları bastırma
İşveren	– Performansa aşırı odaklanma – Sürekli denetim ve baskı ortamı – Yetersiz kadro ve aşırı iş yükü
İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri	– Sahaya inmeden masa başı analizlerle riskleri değerlendirme – İnsan psikolojisini göz ardı eden teknik yaklaşımlar

💥 Sonuç: Psikolojik sınırın aşılmasıyla dikkat dağılır, karar mekanizmaları zayıflar ve hata kaçınılmaz olur.

⚖️ ⚖️ ⚖️

Psikolojik Sınır ve “Sıfır Hata” Arasındaki Denge

“Sıfır hata” hedefi ancak insan doğasını ve psikolojik sınırları gözeten bir sistem içinde sürdürülebilir.
Bu hedef, cezalandırıcı bir yaklaşım yerine, öğrenen bir organizasyon kültürü ile desteklenmelidir.

“Hata”yı Yok Etmek Değil, “Anlamak” Gerekir

İşyerlerinde “Sıfır İnsan Hatası” hedefi, doğru şekilde kurgulandığında bir ütopya değil, bir rehber ilke olabilir. Ama bu hedefe ulaşmanın yolu, insanı zorlamaktan değil, sistemi insanın sınırlarına göre akıllıca ve duyarlı bir biçimde tasarlamaktan geçer.

🌐 🌐 🌐

Gerçekçi İdealler Neler Olmalı?

Hatanın değil, nedeninin sorgulandığı bir kültür:
- Japonya’da bir otomobil fabrikasında çalışan bir işçi, her hatada üretim hattını durdurabilme yetkisine sahiptir. Çünkü sistem bilir ki hata, bireyin değil, süreçlerin eksiğidir. Bu yüzden hata durdurulmaz, düzeltilir ve öğretilir.
İnsanı bir “kaynak” değil, bir “özne” olarak kabul eden yönetim tarzı:
- İsveç’teki bir nükleer santralde, çalışanlara her üç ayda bir psikososyal değerlendirme yapılır. Gerekirse rotasyon uygulanır. Çünkü o santralde bilinir ki, mental yorgunluk nükleer kazadan önce gelir.
Ceza değil, destekle iyileşen güvenlik anlayışı:
- Hollanda’da bir inşaat firmasında, çalışan bir çekiç düşürdüğünde tutanak tutulmaz; bunun yerine ekip olarak “neden düştü, tekrar olur mu?” sorusu tartışılır. Sonuç? 3 yılda %87 oranında ekipman kazası düşüşü sağlanmıştır.
  Çünkü insanı korkutarak değil, güçlendirerek güvenliğe ulaşılır.

🔄 🔄 🔄

İdeal Uygulamalarda Sistem Nasıl Davranmalı?

Uygulama Prensibi	Açıklama
Öğrenen sistem kurmak	Her hata bir veri olarak ele alınmalı, sistem kendini bu verilerle yeniden tasarlamalı.
Dinamik risk değerlendirmesi	Çalışanın ruhsal ve zihinsel durumunun da günlük değerlendirmelere yansıması sağlanmalı.
Psikolojik ilk yardım protokolü	Tıpkı iş kazasındaki fiziksel müdahale gibi, psikolojik zorlanma durumlarında da müdahale yöntemi olmalı.
İnsan merkezli vardiya planlaması	Dikkat düşüşü, bioritim, yaş, görev geçmişi gibi parametrelerle uyumlu sistemler kurulmalı.

🧠 🧠 🧠

Psikolojik Sınırı Yönetmek İçin Kurumlara Öneriler

Psikolojik güvenlik ortamı oluşturun: Hata yapanın cezalandırılmadığı, sorunların açıkça konuşulabildiği bir atmosfer yaratın.
Çevik iş yükü yönetimi uygulayın: Yorgunluk verilerini analiz ederek görev dağılımını optimize edin.
Mola alanlarını ergonomik hale getirin: Gerçek dinlenme sağlayan fiziksel alanlar sunun.
Dönemsel ruhsal taramalar yapın: Anksiyete, tükenmişlik gibi sınır aşımı göstergelerini erken saptayın.
İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünü sadece kurallar değil, empati ile inşa edin.

🧠 🧠 🧠

Ve Son Bir Gerçek: İnsan Asla Hatasız Değildir… Lakin

📌 📌 📌

Unutmayın:

Bir çalışanın hata yapma hakkı yoksa, onun öğrenme hakkı da yoktur.
Hataları örtmeye zorlanan sistemler, kazaları kaçınılmaz hale getirir.
Psikolojik sınırlar tanınmadığında, fiziksel sınırlar ihlal olur.

📌 📌 📌

İnsana uygun işler, insana uygun sistemler ve insana uygun beklentiler.
Ve bu, yalnızca bir politika değil; ahlaki bir sorumluluktur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni13 Temmuz 2025