19 Aralık 2024

Mesleki Eğitimi Olmayanı Çalıştırmak Bilinçli Taksirdir !

Yargıtay Kararı

Mesleki Eğitimi Olmayanı Çalıştırmak Bilinçli Taksirdir !

Sonuç ile başladım.

Çünkü çok farklı sebeplerle Tehlikeli ve Çok tehlikeli işlerde çalışanların Mesleki Eğitimli olması ve Mesleki Eğitim Belgeli olmaları hususu halen ihmal edilmektedir.

Aslen yasal zorunluluk var;

6331 Sayılı Kanun’un 17/3. maddesi, “Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.” hükmünü içermektedir.

Yani Mesleki Eğitim almak ve pek tabi ki belgesine sahip olmak kanuni bir zorunluluk.

Yine 6331 Sayılı Kanun’una dayanarak Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik 13 .07.2013 tarihinde çıkarılmış ve aynı gün yürürlüğe girmiştir.

Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir konu mevcuttur.

6645 Sayılı 23 Nisan 2015 tarihinde 29335 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılan konu ie ilgili önemli değişikliklerden biri;

”Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğlerin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununda düzenlenen esaslara göre Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamayacaktır.” hükmüdür.

Bu tarihten itibaren;

Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan tebliğler ile sadece Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunlu – geçerli olan meslekler yayınlanmaya başlamıştır

Mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu olana mesleklerin sayısı giderek artmaktadır. Bu sebeple zorunluluk kapsamına girmiş güncel meslek listesine Mesleki Yeterlilik Kurumu web sitesinden ulaşılabilirsiniz.

Buraya kadar olanlar çok net olsa da muafiyetler konusu karışık gelebilir.

Zorunlu Mesleki Yeterlilikten Muafiyetler

İlk olarak;

07.10.2006 tarih 26312 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu 2. Maddesi ile…

”Tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mühendislik ve mimarlık meslekleri ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu Kanun kapsamı dışındadır.”

Yani bu kapsam dışı olanlar kendi mesleklerinde çalıştıkları sürece sahip oldukları belgeler yeterli Mesleki Eğitim Belgesidir.

İkinci olarak;

Zorunluluk kapsamında yer alan Mesleki Yeterliliklerin ”Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Mesleki ve Teknik Eğitim Kurumlarınca Verilen Diplomalar (Alan/Dal/Bölüm-FOET Kodu) ile 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na Göre Düzenlenen Ustalık Belgeleri (Alan/Dal- FOET Kodu) denkliklerinin listelendiği muafiyet tablosunda yer alan belgelere sahip olanlar kapsam dışındadır.

Yani bu kapsam dışı olanlar kendi mesleklerinde çalıştıkları sürece sahip oldukları belgeler yeterli Mesleki Eğitim Belgesidir.

Üçüncü olarak;

MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunluluğunda 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar için meslekî yeterlilik belgesi şartı aranmamaktadır.

Yani bu meslekî yeterlilik belgesi şartı aranmayanlar kendi mesleklerinde çalıştıkları sürece sahip oldukları belgeler yeterli Mesleki Eğitim Belgesidir.

Bu genel bilgilerden sonra;

Tehlikeli ve Çok tehlikeli işlerde çalışanların Mesleki Eğitimli olması gerektiğinin ciddiyetini bir de yargının yüce makamı Yargıtayın verdiği örnek karar ile görelim.

Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıf işlerde çalışanlarda Mesleki yeterlilik / Mesleki Eğitim belgesi zorunluluğuna ilişkin T.C. Yargıtay 12. Ceza Dairesi kararında ”elektrik teknisyeni olarak çalışan bir işçinin iş kazasında hayatını kaybetmesiyle ilgili davada verdiği kararda, iş sağlığı ve güvenliği kurallarını ihlal eden ve çalışanı mesleki eğitim almadan tehlikeli bir işte çalıştıran işveren hakkında bilinçli taksir hükümlerinin uygulanması gerektiği’‘ ifade edilmiştir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

EK BİLGİ

5237 sayılı TCK’ya göre ceza sorumluluğunun temeli, kast ve taksire dayanan kusur sorumluluğudur.

Taksire Dayanan Kusur Sorumluluğu
- Basit taksir,
- Bilinçli taksir.
Kasta Dayanan Kusur Sorumluluğu
- Olası kast.
- Doğrudan kast,

Örneklerin hepsini işyerinde ve işveren – çalışan olarak vermemin sebebi kolay anlaşılması ve konunun özünden ayrılmamaktır.

Basit Taksir “bilinçsiz taksir” , “adi taksir” dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. (Örnek: işverenin şantiyede Elektrik Mesleki Eğitim (Ustalık) Belgesi olan Ali isimli çalışanına standartlara uygun iş ayakkabısı ve diğer kişisel koruyucuları elektrikçilere göre değil inşaattaki diğer çalışanlarla aynı almıştır. Ali usta bir kaza geçirir ve uygun olmayan kişisel koruyucu kullanımı sebebi ile elektrik akımına kapılarak ölür ise işveren basit taksirle insan öldürme suçu işlemiş olur.)

Bilinçli Taksir failin “öngördüğü” neticeyi istememesine rağmen, kural ihlali yaparak veya şans, kişisel yetenek vb. etkenlere güvenerek hareket etmesi ile fiili işlemesidir. (Örnek: işverenin şantiyede herhangi bir mesleki eğitimi ve belgesi olmayan Ali isimli çalışanını elektrik iç tesisat işlerinde çalıştırırsa ve bu çalışma sırasında Ali elektrik akımına kapılıp ölürse, işveren bilinçli taksir ile ölüme sebebiyet verme suçu işlemiş olur)

Olası kast “dolaylı kast”, “belirli olmayan kast”, “gayrimuayyen kast”, “olursa olsun kastı” suçun kanuni tanımındaki fiilin gerçekleşebileceğinin mümkün veya muhtemel bir şekilde “öngörülmesine” rağmen, sonucun meydana gelmesinin göze alınması, adeta “olursa olsun” biçimindeki bir düşünceyle fiilin işlenmesidir. (Örnek: işverenin şantiyede grup halinde çalışmakta olanların arasında yer alan Ali isimli çalışanı hedef alarak fırlattığı aktif yüksek voltaj bulunan ucu açık elektrik kablosu Ali’nin yanındaki bir başka çalışana temas ederek elektrik akımına bağlı vücudunda yanıklara ve sonrasında ölümüne sebep olmuştur. İşveren olası kast ile ölüme sebebiyet verme suçu işlemiş olur)

Doğrudan kast bilerek ve isteyerek suçun kanuni tanımındaki fiilin işlenmesidir. (Örnek: işverenin şantiyede çalışma sırasında Ali isimli çalışanını trafoya itip şarteli açarak ölümüne sebebiyet vermesi doğrudan kasttır – kasten ölüme sebebiyet verme suçu işlemiş olur)

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Yargıtay İçtihat Metni

T.C. YARGITAY 12. CEZA DAİRESİ

E. 2020/1413 – K. 2021/8051 – T. 17.11.2021

* TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU ( Mesleki Eğitim Alma Zorunluluğu Bulunan Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Yapacağı İşle İlgili Mesleki Eğitim Aldığını Belgeleyemeyenlerin Çalıştırılamayacağı – Sanığın Öleni Çok Tehlikeli İş Sınıfında Yer Alan Elektrik İşi İle İlgili Diploma ve Mesleki Eğitim Belgesi Bulunmamasına Rağmen Elektrik Teknisyeni Olarak Çalıştırdığı/Sanık Hakkında 5237 SK Md. 22/3 Hükümlerinin Uygulanmamasının Bozmayı Gerektirdiği )

* BİLİNÇLİ TAKSİR ( Kişinin Öngördüğü Neticeyi İstememesine Karşın Neticenin Meydana Gelmesi Meydana Geleceği – Dosya Kapsamı ve Ölenin Eşinin Beyanına Göre Ölenin Elektrik Meslek Dalı İle İlgili Bir Diploması ya da Eğitiminin Olmadığı/Çok Tehlikeli Sınıfında Yer Alan Bu İşte Öleni Çalıştıran Sanık Hakkında TCK Md. 22/3 Hükümlerinin Uygulanması Gerektiği )

* EĞİTİM VERMEKSİZİN İŞÇİYİ TEHLİKELİ İŞTE ÇALIŞTIRMA ( Ölenin Elektrik Meslek Dalı İle İlgili Diplomasının Bulunmadığı ve Mesleki Eğitim Almadığı – Mesleki Eğitim Alma Zorunluluğu Bulunan Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Yapacağı İşle İlgili Mesleki Eğitim Aldığını Belgeleyemeyenlerin Çalıştırılamayacağı/Çok Tehlikeli Sınıfında Yer Alan İşte Eğitim Almadan Çalışan İşçiyi Çalıştıran Sanık Hakkında 5237 Sayılı Kanun Md. 22/3 Hükümleri Uygulanmamasının Hukuka Aykırı Olduğu )

5237/m.22,89 – 6331/m.17

ÖZET : Dava, taksirle öldürme suçuna ilişkindir.

Dosya kapsamına ve ölenin eşinin beyanına göre ölenin elektrik meslek dalı ile ilgili diploması bulunmayıp bu hususta mesleki bir eğitim de almamıştır. Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenlerin çalıştırılamayacağına dair 6331 Sayılı Kanun madde 13/3 hükmü ve diğer mevzuat hükümleri dikkate alındığında öleni çok tehlikeli iş sınıfında yer alan elektrik işi ile ilgili diploma ve mesleki eğitim belgesi bulunmamasına rağmen elektrik teknisyeni olarak çalıştıran sanık hakkında bilinçli taksir hükümlerinin uygulanmaması bozmayı gerektirmiştir.

DAVA : Taksirle öldürme suçundan sanığın mahkumiyetine ilişkin hüküm, sanık müdafii tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü:

KARAR : … AVM içinde bulunan iş yerinin düğün salonu olarak kullanılmak üzere kiracı … Limited şirketi tarafından gerekli restorasyon, tadilat, tamirat ve elektrik, elektronik alt yapı işlerinin yapılmasına karar verildiği, yapılan 09/05/2014 tarihli Elektrik ve Elektronik Hizmetler Alım ve Uygulama Sözleşmesi gereği elektrik, elektronik ve alt yapi işlerinin sanığın ortağı ve yetkili müdürü olduğu … Bilgisayar ve Elektronik Limited şirketine verildiği, ölen işçi …’ün … Ltd. Şti’de elektrik teknikeri olarak on aydır çalışmakta olduğu ancak ölenin elektrik meslek dalı ile ilgili eğitim-öğretim aldığına dair diploma veya mesleki eğitim belgesi bulunmadığı, olay tarihinde öncesinde ölen tarafından kurulumu yapılan aydınlatmaların bir kısmının çalışmadığının kiracı şirket tarafından bildirilmesi üzerine işin kontrolü için buraya giden …’ün elektrik lambalarını kontrolü sırasında elektrik akımına kapılarak alınan 09/01/2015 tarihli otopsi raporuna göre “vücudundan elektrik akımı geçmesine bağlı ani solunum ve dolaşım durması sonucu” vefat ettiği, olay yerinde yapılan incelemeye göre elektrik tesisatının bağlı olduğu panoda kaçak akım rölesinin bulunmadığı ayrıca ölenin olay anında ellerinde yalıtım eldiveninin bulunmadığı, bu hususta ölen ile birlikte olay yerine giden … şirketinde stajyer olan …’ın tanık sıfatıyla alınan beyanında ölene yalıtımlı eldiven verildiğini ancak ölenin bunu kullanmadığını belirttiği, dosya kapsamı incelendiğinde ölene koruyucu donanım teslim edildiğine dair bir belge sunulamadığı ve kaza sonrası düzenlenen morg eşya teslim tutanağında yalıtımlı eldiven vb. korucuyu donanım teslim edildiğine dair bir ibare bulunmadığı, ölenin iş yerinde 10/03/2014 tarihli iş sağlığı ve güvenliği konulu (çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler, çalışanların yasal hak ve sorumlulukları, iş yeri temizliği ve düzeni, iş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar, meslek hastalıklarının sebepleri, güvenlik ve sağlık işaretleri) 4 saatlik eğitime katıldığı, soruşturma aşamasında alınan 19/09/2014 tarihli bilirkişi raporu ile bu rapora ek olarak düzenlenen 24/11/2014 tarihli bilirkişi raporu ile yargılama aşamasında alınan 23/04/2015 tarihli bilirkişi raporları gereği sanığın ölen ile eş kusurlu olduğu; yargılama aşamasında alınan 06/07/2015 tarihli bilirkişi raporu ile 12/11/2015 tarihli bilirkişi raporu gereği sanığın asli kusurlu olduğunun tayin edildiği, alınan raporlarda ortak olarak sanığın elektrik tesisatının bağlı olduğu panoda kaçak akım rölesinin olup olmadığının kontrol edilmeden çalışma yapılmasına müsaade edilmesi, yeterli iş güvenliği bilinci kazandırılmaması, bu bilincin kazandırılması amacına dönük olarak yeterli düzeyde iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin verilmemesi, kontrol ve denetim görevinin yeterince yerine getirilmemesi sebepleriyle kusurlu olduğunun belirtildiği, ayrıca dosya kapsamına alınan 06/05/2015 tarihli SGK müfettişi tarafından düzenlenen inceleme raporuna göre “…panoda elektriğin güvenli şekilde kesilmesini, çalışanların elektrik akımına maruz kalmaması için gerekli tedirlerin alınmasını, çalışma öncesinde çalışılan bölümde elektrik olup olmadığının kontrol edilmesini elektrik yokluğunun teyit edilmesini müteakip çalışmasını sağlayıcı denetim ve gözetim mekanizmasının işverence kurulmaması, işçilerin yanlış çalışmalarını önleyici denetim gözetim sorumluluğunun işverence yerine getirilmemesi sonucunda, kazalının elektrik akımına kapılması sonucunda meydana geldigi,bu itibarla iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında kendisine verilen görevleri yerine getirme konusunda yeterli dikkat ve özeni göstermediği, kazanın meydana gelmesinde % 75 oranında kusurlu bulunduğunun” belirtildiği anlaşılmakla yapılan incelemede;

Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre sanık müdafiinin eksik inceleme ile hüküm kurulduğuna, kusur durumuna ve gerekçesiz şekilde mahkumiyet hükmü kurulduğuna ilişkin temyiz itirazlarının reddine ancak;

Dosya kapsamına ve ölenin eşi …’ün beyanına göre ölenin elektrik meslek dalı ile ilgili diploması bulunmadığı, bu hususta mesleki bir eğitim de almadığı,

6331 Sayılı İş Sağlığı ve güvenliği Kanununun 17/3. maddesinde “mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz” hükmü yer aldığı,

Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 5/2-a. maddesinde “işveren yapı işlerinde özellikle birinci fıkranın uygulanmasında ek-4’te belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun tedbirleri alırlar”, Ek-4-A/14. maddesinde “elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması, sökülmesi, tamirat ve tadilat işleri sadece ilgili mevzuatın öngördüğü yetkili elektrikçiler tarafından yapılır” hükmü yer aldığı,

Elektrik ile İlgili Fen Adamlarının Yetki Görev ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmeliğin 3.maddesinde “elektrik ile ilgili fen adamları, gördükleri teknik veya mesleki öğrenim seviyelerine göre aşağıdaki gruplara ayrılırlar :

l. Grup ; En az 3 veya 4 yıl yüksek öğrenim görenler,

2. Grup ; En az 2 yıllık yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra en az 4 veya 5 yıl mesleki ve teknik öğrenim görenler,

3. Grup; En az lise dengi mesleki ve teknik öğrenim görenler, lise mezunu olup bir öğrenim yılı süreyle Bakanlıkların açmış olduğu kursları başarı ile tamamlamış olanlar ile 3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanununun öngördüğü eğitim sonucu ustalık belgesi alanlar” şeklinde eğitim seviyelerinin ve çalışabilecekleri işlerin düzenlendiği, bu kapsamda dosya içeriğine göre öleni, çok tehlikeli iş sınıfında yer alan elektrik işi ile ilgili diploma ve mesleki eğitim belgesi bulunmamasına rağmen elektrik teknisyeni olarak çalıştıran sanık hakkında koşulları oluşması sebebiyle Türk Ceza Kanunu‘nun 22/3. maddesi gereğince bilinçli taksir hükümlerinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi;

SONUÇ : Bozmayı gerektirmiş olup, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, 5320 Sayılı Kanun’un 8. maddesi uyarınca halen uygulanmakta olan 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu‘un 321. maddesi gereğince sanık hakkındaki mahkumiyet hükmünün isteme aykırı olarak BOZULMASINA, aynı Kanunun 326/son maddesi uyarınca sanığın ceza miktarı bakımından kazanılmış hakkının saklı tutulmasına, 17.11.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Basından Haberler

Yargıtay, mesleki eğitim verilmeyen işçinin ölümüne ilişkin verilen cezayı az buldu https://www.trthaber.com/haber/gundem/yargitay-mesleki-egitim-verilmeyen-iscinin-olumune-iliskin-verilen-cezayi-az-buldu-865188.html

Yargıtay Kararı : ” Mesleki Eğitim Belgesi Olmadan Çalıştırılan İşçinin Ölümünden İşveren Sorumludur” https://maliyepostasi.com/yargitay-karari-mesleki-egitim-belgesi-olmadan-calistirilan-iscinin-olumunden-isveren-sorumludur#google_vignette

Yargıtay’dan emsal ‘iş kazası’ kararı https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/yargitaydan-emsal-is-kazasi-karari-1924197#google_vignette

Yargıtay, mesleki eğitim verilmeden çalıştırılan işçinin öldüğü olayda verilen cezayı az buldu Yargıtay 12. Ceza Dairesi, mesleki eğitimi olmayan kişinin çalıştığı depoda üzerine mermer devrilerek ölmesi nedeniyle depo sorumlusuna “taksirle öldürme” suçundan verilen adli para cezasını az bularak bozdu. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/yargitay-mesleki-egitim-verilmeden-calistirilan-iscinin-oldugu-olayda-verilen-cezayi-az-buldu/3258392

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Haberler&Duyurular, İş Güvenliği, Makaleler19 Aralık 2024

3 Aralık 2024

Köpüklü (AFFF – Aqueous Film Forming Foam) Yangın Tüplerinin Üzerindeki İşaretlerin Anlamları

AFFF Tüplerindeki Kodların Şifrelerini Çözmek

Yangınla mücadelede kullanılan söndürücü sistemlerin, yalnızca içerdikleri kimyasal maddelerle değil; taşıdıkları teknik bilgilerle de hayati önem taşıdığı unutulmamalıdır. Özellikle Aqueous Film Forming Foam (AFFF) gibi köpüklü yangın söndürücüler, yalnızca bir yangını bastırma aracı değil, aynı zamanda üzerlerinde yer alan semboller, değerler ve kodlarla donatılmış taşınabilir bir güvenlik sistemidir.

Köpüklü yangın söndürücülerin dış yüzeyinde yer alan işaretlerin anlamları yanı sıra bu sembollerin altında yatan mühendislik hesapları, uluslararası standartlara dayalı uygunluk kriterleri, kullanım limitleri ve bakım gereklilikleri hakkında da sizleri bilgilendirmeyi hedeflediğim bu yazı ile yangınla mücadelede başarının anahtarının sadece doğru ekipmana sahip olmak değil, bu ekipmanın sınırlarını, fonksiyonlarını ve uyarı sistemlerini eksiksiz anlayarak kullanmak olduğunu tekrar hatırlatacağım.

AFFF yangın tüpleri, genellikle A ve B sınıfı yangınlar (katı yanıcılar ve yanıcı sıvılar) için uygundur ve içinde hem fiziksel hem kimyasal işlev gören karmaşık bir söndürücü sistem barındırır. Ancak bu sistemin doğru basınçla çalışıp çalışmadığını, karışım oranının uygunluğunu, etki menzilini, boşaltma süresini, hatta periyodik test tarihlerini gösteren işaretler kullanıcı için adeta sessiz bir güvenlik rehberidir.

Bu bağlamda, köpüklü yangın tüpü üzerindeki işaretlerin detaylı anlamlandırılması, yalnızca teknik personel için değil; acil müdahale ekipleri, iş güvenliği uzmanları ve yangın güvenlik eğitimcileri için de stratejik önem taşır. Bu yazıda sizlere sunduğum her sembol, her basınç değeri ve her sınıflandırma, bir felaketin öncesinde veya ortasında hayat kurtarabilecek detaylardır.

Uluslararası Standartlar ve Kimyasal Altyapı – Köpüğün Arkasındaki Bilim

AFFF yangın söndürücülerinin etiketleri, yalnızca içeriğin tanımını yapmakla kalmaz; aynı zamanda Avrupa Standardı EN 3’e uygunluk beyanı da içerir. EN 3 standardı, taşınabilir yangın söndürücülerin emniyet, güvenilirlik, işaretleme, performans ve uygulama gereksinimlerini tanımlar. Etiket üzerindeki CE işareti ve EN 3-7 gibi alt kodlar, tüpün bu teknik standartları karşıladığını ve düzenli testlerden geçirildiğini gösterir.

Köpük kısmına gelince, AFFF’nin formülasyonu esas olarak sulu film oluşturan yüzey aktif maddeler (sürfaktanlar) içerir. Bu bileşenler, yangının yüzeyinde su bazlı bir film tabakası oluşturarak hem buharlaşmayı engeller hem de oksijenin yanıcı madde ile temasını keser. Söz konusu film, hidrokarbon temelli sıvı yangınlarda (örneğin benzin, tiner) alevi boğar, yeniden tutuşmayı engeller ve soğutucu etki gösterir. Bazı tüplerin etiketlerinde “%3” ya da “%6” gibi ifadelerle belirtilen oranlar, köpük konsantresinin su ile ne oranda karıştırıldığını ifade eder – bu oranlar, etkin söndürme performansı için kritik önemdedir.

Ayrıca, boşaltma süresi (discharge time), etki menzili (throw range) ve test basıncı (test pressure) gibi parametreler de etiket üzerinde sembol veya değer olarak belirtilir ve periyodik kontrol sırasında bu sınırlar referans alınır. Boşaltma süresi, özellikle dar alanlarda ve sıvı yangınlarda etkin müdahale için dikkatle izlenmelidir.

Köpüklü (AFFF – Aqueous Film Forming Foam) yangın söndürücülerinin (tüplerin) üzerinde genellikle yer alan işaretlerin ayrıntılı anlamlarını birlikte inceleyelim.

Köpük Sembolü

Tüp üzerinde köpük sembolü bulunur ve bu, tüpün köpüklü yangın söndürücü olduğunu gösterir.
AFFF köpükleri, özellikle A (katı maddeler: odun, kağıt vb.) ve B (yanıcı sıvılar: benzin, mazot, yağ gibi) sınıfı yangınlar için uygundur.
Köpük, yanan sıvının yüzeyini kaplayarak oksijenle temasını keser ve yangını boğar. Ayrıca yanıcı sıvının buharlaşmasını engelleyen film tabakası oluşturur.

Yangın Sınıfı İşaretleri

A Sınıfı: Katı yanıcı maddeler için uygundur.
B Sınıfı: Yanıcı sıvılar için uygundur.
AFFF köpük tüpleri genellikle A ve B sınıfı yangınlarda kullanılır ve bu sınıflara uygunluk işaretlenir.

Kullanım Talimatları ve Karışım Oranları

AFFF köpük konsantresi, su ile %1, %3 veya %6 oranlarında karıştırılarak kullanılır.
Tüp üzerinde bu karışım oranları veya kullanım şekline dair bilgiler bulunabilir.

Uyarılar ve Kısıtlamalar

Köpüklü yangın söndürücülerin elektrik yangınlarında kullanılmaması gerektiği genellikle belirtilir, çünkü su bazlıdır ve elektrikle temas ettiğinde tehlike oluşturabilir.
Tüp üzerinde elektrik yangınlarında kullanılmaması gerektiğine dair uyarılar olabilir.

Basınç Göstergesi

Tüpün üzerinde basınç göstergesi bulunur; bu, tüpün kullanıma hazır olup olmadığını gösterir.

Kimyasal İçerik ve Çevresel Bilgiler

AFFF köpüklerin içeriği ve çevresel etkileri hakkında kısa bilgiler veya semboller yer alabilir.
Modern AFFF köpükler, yangını hızlı söndürürken sağlık ve çevre açısından daha güvenli hale getirilmiştir.

Bu işaretler, kullanıcıların doğru yangın türünde doğru söndürücüyü kullanmasını sağlar ve güvenli müdahaleyi destekler

🧯 🧯 🧯

AFFF Yangın Tüpleri Üzerindeki İşaretlerin Teknik Anlamları

Etiket/İşaret	Anlamı ve Teknik Açıklama
Tüp Kapasitesi (Lt / kg)	Tüpün alabileceği toplam sıvı hacmi. Örneğin “9 Lt” ifadesi, 9 litre köpük çözeltili karışım (genellikle %6 AFFF + su) içerdiğini gösterir.
Söndürücü Madde Tipi	Genellikle “AFFF %6” veya “AFFF %3” olarak yazılır. Bu, köpük konsantresinin ne oranda suyla seyreltilmiş olduğunu belirtir. %6, daha yoğun çözelti anlamındadır.
Yangın Sınıfı Uyumluluğu	A, B sınıfı yangınlara uygundur. “A” sınıfı: Katı yanıcılar; “B” sınıfı: Yanıcı sıvılar. Etikette genellikle şu ifade olur: “Uygunluk: A ve B sınıfı yangınlar”.
Çalışma Basıncı (bar)	Tüp içindeki normal gaz basıncıdır. Genellikle 12–15 bar aralığındadır. Bu basınç altında köpük çözeltisi dışarı püskürtülür.
Test Basıncı (bar)	Tüpün periyodik olarak uygulanması gereken dayanıklılık testindeki basınçtır. Genellikle 25 bar’dır. Her 5 yılda bir hidrostatik test yapılır.
Boşaltma Süresi (saniye)	Köpük çözeltisinin tamamının dışarı verilme süresidir. Tüp kapasitesine göre değişmekle birlikte genellikle 20–60 saniye aralığındadır.
Etki Menzili (metre)	Tüpün püskürttüğü köpüğün etkili olduğu uzaklık. Genellikle 3–6 metre arasıdır. Yangına güvenli mesafeden müdahale için kritiktir.
Şarj Tarihi	Tüpün ilk doldurulduğu veya yeniden şarj edildiği tarihi belirtir. Denetim ve bakım planlaması için önemlidir.
Son Test Tarihi	En son hidrostatik testin uygulandığı tarih. Tüpün yapısal sağlamlığı için bu test periyodik olarak yapılır.
Sonraki Test Tarihi	Bir sonraki yapılması gereken test tarihi (genellikle 5 yıl sonra). Bu tarih geçmişse tüp, kullanıma uygun değildir.
CE / TSE İşareti	Tüpün Avrupa (CE) ve/veya Türkiye (TSE) standartlarına uygun üretildiğini gösterir. Tüplerin yasal satış ve kullanım uygunluğunun kanıtıdır.
Üretici / Marka Bilgisi	Üretici firma adı, üretim yeri ve iletişim bilgileri. Geri çağırma, servis ve garanti takibi için gereklidir.
Kullanım Talimatı (piktogramlı)	Genellikle resimli 3-4 adımda anlatım yer alır: Emniyet pimini çek, hortumu yönlendir, tetikleyici kola bas, yangının tabanına uygula.
Depolama Sıcaklık Aralığı	Tüpün güvenle saklanabileceği sıcaklık aralığıdır (örneğin: -10 °C ile +50 °C). Köpüğün donmaması ve performans kaybı yaşamaması için önemlidir.
Net Ağırlık / Toplam Ağırlık	Köpük çözeltisinin net ağırlığı ile tüpün toplam dolu ağırlığı ayrı ayrı belirtilir. Dolu-boş kontrolleri bu bilgilerle yapılır.
Basınç Göstergesi (Manometre)	Tüp üzerindeki manometre, iç basıncı gösterir. Yeşil alan: normal, kırmızı alan: düşük veya aşırı basınç (tehlike) anlamındadır.
Tehlike Sembolü (Uyarı İkonları)	Genellikle “basınçlı kap”, “cilt göz tahrişi”, “çevreye zararlı” gibi uyarı ikonları bulunur. Kimyasal güvenlik açısından önemlidir.

🧯 🧯 🧯

AFFF köpüğü, yanıcı sıvıların yüzeyinde su/film tabakası oluşturarak buharlaşmayı engeller ve oksijenle teması keserek yangını bastırır.
Elektriksel yangınlarda kullanılmaz! Köpük, iletken olduğu için elektrikli ekipmanlarda kullanılmamalıdır.
Ters çalkalanmamalıdır. Köpük karışımı bozulabilir. Bu, basınç ve püskürtme performansını düşürür.

🧯 🧯 🧯

AFFF Yangın Tüpü Etiketi – Örnek İnceleme Tablosu

Etiket Üzerindeki Bilgi / Sembol	Açıklama	Teknik Detay / Not
Tipi: AFFF	Sulu film oluşturan köpük tipi. Hidrokarbon bazlı yangınlarda etkilidir.	Genellikle Class A (katı madde) ve Class B (sıvı) yangınlarda kullanılır.
Kapasite: 6 litre	Tüpün içindeki toplam sıvı hacmi.	6 litre AFFF, ortalama 10–12 m² yüzey alanına müdahale edebilir.
Boşaltma Süresi: 45 sn	Sürekli tetik basımında tüpün tamamen boşalması için geçen süre.	Yangına doğrudan ve kısa sürede müdahale için kritik öneme sahiptir.
Boşaltma Basıncı: 14 bar	İç basınç altında püskürtme gücü.	12-15 bar arası genellikle endüstriyel tip AFFF’lerde normal kabul edilir.
Test Basıncı: 25 bar	Tüpün dayanıklılık kontrolü için uygulanan hidrostatik test basıncı.	TS EN 3-7 gereği periyodik kontrollerde uygulanır.
Kullanım Sıcaklığı: -5°C ~ +60°C	Tüpün güvenle çalışabileceği ortam sıcaklığı aralığı.	Köpüğün donmaması ve buharlaşmaması için önemlidir.
Köpük Konsantrasyonu: %6	Tüp içindeki köpük konsantresinin suya oranı.	%3 ve %6 yaygındır. %6 daha yoğundur, endüstriyel sıvı yangınlarda tercih edilir.
Etki Menzili: 4 metre	Köpüğün püskürtüldüğü maksimum mesafe.	Yakın mesafe uygulamalarda (kapalı alan, motor bölmeleri) güvenli çalışma sağlar.
Uygunluk: CE / EN 3-7	Avrupa standardına uygunluk ve CE güvenlik işareti.	EN 3-7 standardı taşınabilir yangın tüplerinin teknik performans gereklerini belirtir.
Yangın Sınıfları: A ve B	Uygun olduğu yangın tipleri: Katı maddeler (A) ve sıvı yanıcılar (B).	Elektrik yangınları (Class C) için uygun değildir.
Üretim Tarihi: 03 / 2023	İmalat tarihi.	Yangın tüplerinin maksimum 10 yıl ömrü vardır. Bu tarih kritik öneme sahiptir.
Son Kontrol Tarihi: 03 / 2024	Periyodik bakım / dolum kontrolü tarihi.	TS ISO 11602-2’ye göre yılda en az 1 kez kontrol zorunludur.
Sertifikalar: TSE – ISO 9001	Kalite belgeleri ve ulusal onaylar.	İmalatçı firmanın kalite güvence sistemine sahip olduğunu gösterir.
Kullanım Talimatı (Piktogramlarla)	1. Pimi çek. 2. Hortumu yönlendir. 3. Kolu sık.	Evrensel sembollerle anlatılır, söndürücüyü ilk defa kullanan biri için hayat kurtarıcıdır.
Depolama Uyarısı	Direkt güneş ışığına maruz bırakmayın, donma riskine karşı koruyun.	Köpük bileşimi yüksek ısıda bozulabilir, düşük sıcaklıkta donarak işlevsizleşebilir.
Kod No / Parti No	Üreticiye özel tanımlama kodu.	Geri çağırma, garanti, üretici takibi için gereklidir.

🔍 🔍 🔍

DİKKAT

Etiket üzerindeki bilgilerin silinmiş, okunamaz ya da eksik olması durumunda söndürücü mevzuata göre kullanılamaz sayılır.
Köpük tüplerinde baskı altında sıvı bulunduğundan, yetkili teknik servislerce periyodik bakım ve test şarttır.
AFFF maddesi çevreye zararlı bazı florlu bileşenler içerebilir; yeni nesil “fluorine-free foam” ürünlere geçiş trendi başlamıştır.

Köpüğün Sessiz Dili – Etiketten Okunan Güvenlik

Yangın tüplerinin üzerindeki işaretler, çoğu zaman göz ardı edilen ancak müdahale anında fark yaratabilecek kritik teknik bilgilerdir. Özellikle AFFF (Aqueous Film Forming Foam) tipi yangın söndürücüler, kimyasal yapıları kadar, etiketlerinde kodlanan teknik göstergeleri ile de değerlendirilmeye muhtaçtır. Çünkü bu cihazlar yalnızca birer söndürme aracı değil, aynı zamanda sistematik planlama, güvenlik mühendisliği ve standart uyumunun taşınabilir birer örneğidir.

Her bir sembol, her bir rakam; doğru ellerde okunduğunda, önceden önlem almayı sağlar, ekipmanın kullanılabilirliğini garanti eder ve acil durumda hata payını sıfıra yaklaştırır. Etikette yer alan; köpük konsantrasyonu, boşaltma süresi, test basıncı, kullanım sıcaklık aralığı ve standardizasyon kodları gibi veriler, yalnızca teknik personel için değil – aynı zamanda bu cihazları doğru yerde, doğru zamanda, doğru şekilde kullanması gereken herkes için hayati bilgi taşıyan işaretlerdir.

Özellikle endüstriyel tesislerde, akaryakıt depolama alanlarında, gemilerde, kimyasal proses bölümlerinde ve otoparklarda kullanılan köpüklü yangın tüplerinin bakımı ve kullanımı sırasında, bu işaretlerin anlaşılması bir lüks değil, zorunluluktur. Etiketsiz veya etiketi eksik tüpler, yangın güvenliği yönetmeliğine göre kullanılamaz sayılır; çünkü yangın anında bilgi eksikliği, müdahale gecikmesine ve dolayısıyla can kaybına kadar uzanan zincirleme sonuçlara yol açabilir.

Unutulmamalıdır ki; yangın söndürücülerin en büyük düşmanı paslanma değil, bilinçsizliktir. Köpüğün yangını bastırdığı kadar, üzerindeki işaretlerin de bilgiyle donanmış kullanıcıyı güçlendirdiği gerçeği göz ardı edilmemelidir.

Tüm teknik personel, iş güvenliği uzmanları ve yangınla mücadele birimleri için çağrımız şudur: Sadece söndürücüye değil, etikete de bakın. Çünkü bazen hayat, bir sembolün doğru okunmasına bağlıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği3 Aralık 2024

2 Aralık 2024

CO₂ Yangın Tüplerinin Üzerindeki İşaretlerin Anlamları

Yangınla mücadele ekipmanlarının doğru ve etkin kullanımı, sadece eğitimli müdahale personeline değil, aynı zamanda bu ekipmanların teknik özelliklerini anlayabilen ve değerlendirebilen personelin varlığına da bağlıdır. Karbondioksit (CO₂) esaslı yangın söndürücüler, özellikle elektriksel ve sıvı kaynaklı yangınlarda etkili olmaları nedeniyle endüstriyel tesislerde, laboratuvar ortamlarında ve hassas ekipmanların bulunduğu alanlarda yaygın olarak tercih edilmektedir.

Bu söndürücülerin güvenli, etkili ve mevzuata uygun şekilde kullanılabilmesi için üzerlerinde yer alan teknik işaretlerin doğru okunması ve yorumlanması şarttır. Etiketler, kullanıcıya sadece içeriğin miktarını değil; aynı zamanda boşaltma süresi, etki mesafesi, çalışma ve test basınçları, üretim tarihi, son test tarihi gibi operasyonel ve yapısal parametreleri de sunar. Bu bilgiler; iş güvenliği, periyodik bakım, yangın tatbikatı planlaması ve denetim süreçlerinde kritik öneme sahiptir.

Yanlış değerlendirilen bir net ağırlık değeri, eksik gaz şarjı anlamına gelebilir. Görmezden gelinen bir test tarihi, yüksek basınca dayanım güvenliğini tehlikeye atabilir. Üstelik, CO₂ tüpleri -78,5 °C’ye kadar ani soğuma yapabilen gazlar içerdiğinden, fiziksel temasla oluşabilecek soğuk yanıkları gibi ikincil tehlikeler açısından da profesyonel farkındalık gerektirir.

Özellikle, CO₂’nin sıvı fazdan gaz faza geçişinde ortaya çıkan genleşme oranları, tüp içindeki basınç dalgalanmaları ve emniyet valfleri gibi kritik unsurlar ele alınarak, yangın anında operatörlerin ve bakım personelinin doğru bilgiye dayalı kararlar alabilmesi çok önemlidir ve bu yazının da maksadıdır. Bu bağlamda, teknik düzenlemeler ışığında tüplerin kullanım talimatları ve uyarı işaretlerinin ayrıntılı açıklamaları; acil müdahale senaryoları ve bakım/denetim süreçleri için referans niteliğinde sunmayı amaçladım.

🔥 🔥 🔥

CO₂ Yangın Tüplerinin Üzerindeki İşaretlerin Anlamları ve Hesaplamaları

🔹 1. Tüp Kapasitesi (Brüt Ağırlık / Net Ağırlık)

Tüpler üzerinde genellikle aşağıdaki gibi ifadeler bulunur:

Net: 5 kg → İçerdiği sadece CO₂ gazının ağırlığıdır.
Tüp Ağırlığı: 12.3 kg (T) → Tüpün boşkenki (yalnızca metal kısmının) ağırlığıdır.
Brüt: 17.3 kg → Tüp + gaz = toplam ağırlık.

📌 Kontrol Hesabı:
Brüt – Tüp = Gaz
17.3 kg – 12.3 kg = 5 kg CO₂

🔥 🔥 🔥

🔹 2. Yangın Sınıfı Uyumluluğu

CO₂ tüplerinin hangi tür yangınlar için uygun olduğunu gösterir:

Class B: Yanıcı sıvılar (benzin, alkol, solventler)
Class C: Elektrik yangınları
🔥 Not: CO₂ Class A (katı madde) yangınları için genellikle etkili değildir, çünkü soğutucu etkisi kısa sürer ve yeniden alevlenme olabilir.

🔥 🔥 🔥

🔹 3. Boşaltma Süresi (Discharge Time)

Bu, tüpün içinde gazın ne kadar sürede tamamen boşalacağını gösterir.

Örnek:

Boşaltma Süresi 15 sec

Bu, 5 kg CO₂’nin 15 saniyede boşaldığı anlamına gelir.
Bu süre, hem yangınla mücadele planlaması hem de tahliye süresi açısından önemlidir.

📌 İpucu: Büyük tüpler uzun süreli yangınlar için daha uygundur. Küçük CO₂ tüpleri kısa süreli, anlık müdahaleler içindir.

🔥 🔥 🔥

🔹 4. Boşaltma Mesafesi (Discharge Range)

Tüpten çıkan CO₂’nin etkili olduğu mesafeyi ifade eder.

Boşaltma Mesafesi: 2–3 m → CO₂ gazı bu mesafede yoğun ve etkili şekilde çıkar.

📌 Not: Açık alanlarda veya rüzgârlı bölgelerde bu mesafe kısalabilir. Bu nedenle CO₂ tüpleri kapalı alanlarda elektrik yangınlarına müdahalede daha uygundur.

🔥 🔥 🔥

🔹 5. Test Basıncı (Test Pressure / PT)

Tüpün dayanıklılık testi sırasında uygulanan basınçtır.

Örnek:

PT: 250 bar

Bu tüp, 250 barlık bir iç basınca dayanacak şekilde test edilmiştir. Bu değer, tasarım dayanım sınırıdır.

🔥 🔥 🔥

🔹 6. Çalışma Basıncı (Working Pressure / WP veya PW)

CO₂ tüpü kullanım sırasında ortalama olarak bu basınçta çalışır:

WP: 56 bar (genellikle 50–60 bar arası)
CO₂ normalde sıvılaştırılmış halde saklanır. Kullanım sırasında tüp içindeki sıvı hızla gaz hâline geçer ve bu sırada basınç yükselir.

📌 Tehlike Uyarısı: Tüp sıcak bir ortama maruz kalırsa basınç artar ve emniyet valfi açılabilir.

🔥 🔥 🔥

🔹 7. Üretim Tarihi ve Periyodik Kontrol

Örnek:

Üretim Tarihi: 2021/06
Bir sonraki test: 2026/06

CO₂ tüpleri genellikle her 5 yılda bir hidrostatik teste tabi tutulur.
Bu, tüpün dayanıklılığının hala geçerli olup olmadığını kontrol etmek içindir.

📌 Türkiye’de bu kontrollerin yapılması TS EN 1968 standardına göre zorunludur.

🔥 🔥 🔥

🔹 8. Emniyet Valfi / Tahliye Deliği Bilgisi

CO₂ tüplerinde, ani basınç artışında patlamayı önlemek için emniyet valfi bulunur. Üzerinde şu bilgiler olabilir:

Patlama Basıncı: 175 bar
Bu, valfin açılarak fazla gazı tahliye edeceği kritik basınçtır.

🔥 🔥 🔥

🔹 9. Kullanım Talimatları ve Sembol İşaretleri

Genellikle piktogram şeklindedir:

🔌 Elektrik yangını simgesi
🧯 Bir yangına doğru sıkılan tüp simgesi
❌ İnsan üzerine sıkmayın → CO₂ boğucu etki yapar!

Ayrıca şunlar da olabilir:

“Elektrik panoları için uygundur”
“Camla çevrili alanlarda dikkatle kullanın”
“Kapalı ortamda uzun süreli kullanım tehlikeli olabilir”

🔥 🔥 🔥

🔹 10. Standartlar ve Sertifikasyonlar

Tüplerin çoğunda aşağıdaki gibi bilgiler olur:

EN3: Avrupa yangın söndürücü standardı
CE 0036: Avrupa uygunluk işareti ve onay numarası
TS ISO 9809-1: Basınca dayanıklı çelik tüp standardı
TPED (Transportable Pressure Equipment Directive): Taşınabilir basınçlı ekipman güvenliği

🔧 🔧 🔧

Hacim Hesaplama ve Gaz Genleşme Oranı

CO₂ gazı sıvı hâlde saklanır, gaz hâline geçtiğinde yaklaşık 1:500 oranında genişler.

Örnek:

5 kg CO₂ → yaklaşık 2.5 m³ gaz

Bu hacim, küçük bir ofis odasında ciddi bir boğucu atmosfer yaratmaya yeterlidir.

🔥 🔥 🔥

CO₂ Yangın Tüplerindeki İşaretlerin Anlamı – Açıklamalı Tablo

İşaret / Bilgi	Açıklama	Örnek Değer / Not
Net Ağırlık (Net Weight)	İçindeki CO₂ gazının ağırlığıdır.	5 kg
Tüp Ağırlığı (Tare / Empty Weight)	Tüpün boşkenki metal ağırlığıdır.	12.3 kg
Brüt Ağırlık (Gross Weight)	Tüp + gaz = toplam ağırlıktır.	17.3 kg
Yangın Sınıfı (Fire Class)	Hangi tür yangınlara karşı etkili olduğunu belirtir.	Class B (yanıcı sıvılar), Class C (elektrik)
Boşaltma Süresi (Discharge Time)	Tüpün tamamının ne kadar sürede boşalacağını gösterir.	15 saniye
Boşaltma Mesafesi (Range)	Gazın etkili olduğu maksimum mesafedir.	2–3 metre
Çalışma Basıncı (Working Pressure)	Kullanım sırasındaki tipik iç basınç değeridir.	56 bar (50–60 bar arası)
Test Basıncı (Test Pressure)	Tüpün test edildiği maksimum dayanım basıncıdır.	250 bar
Patlama Basıncı (Burst Pressure)	Emniyet valfinin açılacağı kritik basınç.	175 bar
Üretim Tarihi (Manufacture Date)	Tüpün imal edildiği tarih.	2021/06
Sonraki Test Tarihi	Periyodik hidrostatik testin yapılması gereken tarih.	2026/06 (5 yılda bir)
Standartlar	Tüpün üretildiği ve test edildiği uluslararası teknik standartlar.	EN3, CE 0036, TS ISO 9809-1, TPED
Kullanım Talimatları ve Uyarılar	Piktogramlar ya da yazılarla kullanıcıya yönelik bilgilendirmeler içerir.	Elektrik yangını simgesi, “Kapalı alanda dikkat” vb.
Gaz Genleşme Oranı	CO₂ sıvı hâlde saklanır; gaz hâline geçtiğinde büyük hacme yayılır.	1:500 → 5 kg CO₂ ≈ 2.5 m³ gaz

🔥 🔥 🔥

Etiketin Arkasındaki Hayati Gerçekler

CO₂ yangın tüpleri elektrik ve sıvı yangınlarında oldukça etkilidir.
Kapalı ortamda uzun süreli kullanımı solunum riski oluşturur.
Tüplerin üzerindeki teknik bilgileri kullanım öncesi ve sonrası mutlaka kontrol edin.
Herhangi bir sızdırma, etiket silinmesi veya periyodik bakım eksikliği, tüpün kullanım dışı bırakılmasını gerektirir.

Karbondioksit (CO₂) yangın tüpleri, yüksek riskli ortamlarda yangına ilk müdahalenin kritik bileşenlerindendir. Ancak bu ekipmanların gerçek güvenlik değeri, yalnızca fiziksel varlıklarından değil; aynı zamanda üzerlerindeki teknik verilerin doğru okunması, yorumlanması ve uygulanmasından kaynaklanır. Çünkü bu işaretler; cihazın etkinliği, emniyet seviyesi, kullanım süresi ve bakım gereksinimlerini somut verilerle tanımlar.

Net ve brüt ağırlık farkı, cihazın boş mu dolu mu olduğunu anlamak için yalnızca bir gözlem değil, aynı zamanda periyodik kontrolün ilk adımıdır.

Çalışma ve test basınçları, tüpün hangi koşullarda güvenle işlev görebileceğini ve hangi durumlarda devre dışı bırakılması gerektiğini belirler.

Boşaltma süresi ve menzil, kullanıcıya zaman yönetimi ve konumlandırma stratejisi sunar.

Üretim ve test tarihleri, tüpün yasal ve teknik ömrünü ifade eder; zamanında yenilenmeyen bir tüp, kriz anında işlevini yitirebilir ve geri dönüşü olmayan sonuçlara neden olabilir.

Endüstriyel yangın güvenliği yaklaşımında, bu tür ayrıntılar sadece teknik personel için değil, yangınla mücadele prosedürlerinin tasarımı, denetimi ve uygulanmasında görevli tüm paydaşlar için yüksek öneme sahiptir. Özellikle İş Güvenliği uzmanları, saha mühendisleri, bakım birimleri ve yangın ekipleri, CO₂ tüplerinin etiket verilerini periyodik olarak gözden geçirmeli; ihtiyaç duyulan düzeltmeleri veya yenilemeleri vakit kaybetmeden gerçekleştirmelidir.

Unutulmamalıdır ki, etiketteki bir ihmal, gerçek yangın anında müdahaleyi başarısızlığa uğratabilir. Bu sebeple, yangın söndürücü etiketleri yalnızca bilgi değil, aynı zamanda hayati uyarı sistemleridir. Her bir satır, teknik bir veri olmanın ötesinde, insan hayatını ve ekipman bütünlüğünü korumaya yönelik somut bir güvenlik manifestosudur.

Gelecekteki güvenli müdahalelerin temeli, bugün doğru anlaşılan ve uygulanan teknik detaylarla atılır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği2 Aralık 2024

1 Aralık 2024

Kuru Kimyevi Tozlu (ABC) Yangın Tüpleri Üzerindeki İşaretlerin Anlamları

Yangın güvenliği, hem bireysel yaşam alanlarında hem de endüstriyel tesislerde öncelikli risk yönetimi başlıklarından biridir.

Özellikle acil durumlara müdahale etmek için kullanılan yangın söndürücülerin doğru seçimi, bakımı ve kullanımı hayati önem taşır.

Bu bağlamda, ülkemizde en yaygın olarak kullanılan Kuru Kimyevi Tozlu (ABC Tipi) Yangın Tüpleri, çok yönlü yangın söndürme özellikleriyle dikkat çeker.

Ancak bu tüplerin üzerindeki harfler, rakamlar, renkler, standart kodları ve basınç değerleri, çoğu zaman kullanıcılar tarafından fark edilmeden geçilir. Oysa bu işaretlerin her biri, tüpün ne tür yangınlara müdahale edebileceğini, ne kadar sürede ve ne hacimde söndürme sağlayabileceğini, hatta ne sıklıkla bakım görmesi gerektiğini detaylı biçimde açıklar.

Bu yazıda sadece Kuru Kimyevi Tozlu (ABC Tipi) Yangın Tüpleri üzerinde bulunan işaretlerin anlamlarına odaklandım yararlı olmasını temenni ederim.

Dr. Mustafa KEBAT

🔥 🔥 🔥

🔹 1. Yangın Sınıfları (A-B-C)

Sembol / Kod	Açıklama
A	Katı madde yangınları (odun, kumaş, plastik) – Soğutma etkisi gereklidir.
B	Yanıcı sıvı yangınları (benzin, tiner, alkol) – Boğma etkisi gereklidir.
C	Gaz yangınları (LPG, propan, asetilen) – Yayılmayı kesici ve patlama önleyici söndürücüler.

💡 ABC tipi toz, genellikle amonyum fosfat veya monomonyum fosfat içerir. Çok yönlü kullanım sağlar.

🔥 🔥 🔥

🔹 2. Söndürme Kapasitesi Kodları (Örn: 13A:89B:C)

Kod	Açıklama
13A	13 adet test bloğu büyüklüğünde A sınıfı yangını söndürebilir. (Yani büyük katı yangınlar için yeterli)
89B	89 litre sıvı yakıtla oluşturulmuş B sınıfı yangını söndürebilir.
C	Elektrik yangınlarına karşı güvenlidir (maks. 35kV’ye kadar test edilmişse özellikle belirtilir).

🔍 Not: A sınıfı için test bloğu genelde 0,5 m³‘lük ahşap yığınlardır.

🔥 🔥 🔥

🔹 3. TSE ve EN Kodları

Kod	Açıklama
TS EN 3-7	Türk Standardı (EN 3’e uyumlu): Taşınabilir yangın söndürücüler için temel standarttır.
CE	Avrupa Birliği Uygunluk Sertifikası (Conformité Européenne).
ISO 7165	Uluslararası yangın söndürme cihazı standardıdır.
PED 2014/68/EU	Basınçlı ekipman direktifine uyumlu olduğunu gösterir.

🔥 🔥 🔥

🔹 4. Tüp Kapasitesi ve Gaz Basıncı

Bilgi	Açıklama
6 kg	Toz kapasitesi. Yangın söndürme etkinliği bu ağırlığa göre ölçülür.
13 bar (maks.)	Tüpün içindeki gaz basıncı. Genellikle kuru azot (N₂) kullanılır.
Test Pressure: 25 bar	Tüpün hidrostatik test basıncı. Bu basınca kadar güvenli kabul edilir.
Min Discharge Time: 13 sec	En az 13 saniye boyunca sürekli boşaltım yapar.

💡 Hesaplama:

6 kg tozun boşaltım süresi 13 saniye ise → 0.46 kg/sn çıkış debisi
Bu değer yangınla mücadelede ani örtme etkisini sağlar.

🔥 🔥 🔥

🔹 5. Renk Kodları ve Gövde Bilgileri

Renk / Kod	Açıklama
Kırmızı Gövde	TS EN 3 standardına göre yangın tüplerinin gövde rengi kırmızıdır.
Sarı Etiket (ABC)	İçeriğin ABC tipi toz olduğunu ve çok yönlü söndürme özelliği olduğunu belirtir.
Yön Talimatları	Genellikle tüp üzerinde görsellerle “Pimi çek – Yönlendir – Sık” şeklinde gösterilir.

🔥 🔥 🔥

🔹 6. Diğer İşaretler, Kodlar ve Detaylar

Kod / İşaret	Açıklama
Üretim Tarihi	Tüpün üzerinde damgalıdır. Genelde YY/MM formatındadır.
Son Kontrol Tarihi	Tüpün dolum, bakım veya kontrol tarihidir. (Yılda en az 1 kez bakım önerilir.)
Max Temp: 60°C	En yüksek çalışma sıcaklığı. Üzerinde uzun süre kalması tehlikelidir.
Pressure Gauge (Manometre)	Tüp iç basıncını gösterir. Yeşil: Normal – Kırmızı: Düşük veya tehlikeli.
Kullanım Talimatı	Genellikle 3 adımda grafikle anlatılır: ① Pimi çek ② Hortumu yönlendir ③ Kolu sık

🔥 🔥 🔥

Örnek Teknik Bilgi Etiketi Analizi

Tüp Üzerindeki Etiket:

Kuru Kimyevi Tozlu Yangın Söndürücü
Model: XYZ-6ABC
Kapasite: 6 kg
Basınç: 13 bar
Kod: 13A:89B:C
Standart: TS EN 3-7 / ISO 7165
Dolum Tarihi: 04/2023
Son Kullanım: 04/2028

🔥 🔥 🔥

Alan	Yorum
XYZ-6ABC	6 kg kapasiteli, ABC tipi toz içeren model.
13A:89B:C	Oldukça yüksek söndürme kapasitesine sahip bir tüp.
TS EN 3-7	Avrupa ve Türkiye standartlarına uygun.
04/2028	5 yıllık kullanım süresi.

🔥 🔥 🔥

Sonuç Olarak

Kuru kimyevi tozlu yangın tüpleri, çok yönlü olmaları nedeniyle en yaygın kullanılan tiptir.
Tüp üzerindeki kodlar sadece teknik bilgi değil, aynı zamanda uygunluk, güvenlik, ve performans göstergeleridir.
Bu işaretlerin doğru okunması, hem yangın güvenliğinde hem de yasal denetimlerde hayati öneme sahiptir.

Yangın söndürücüler, olay anında hayat kurtaran araçlar olmakla birlikte, bu etkilerini yalnızca doğru yorumlandıklarında ve uygun koşullarda kullanıldıklarında gösterebilirler. Kuru kimyevi tozlu (ABC tipi) yangın tüplerinin üzerinde yer alan her kod, rakam ya da sembol; hem üreticinin hem de kullanıcının taşıdığı sorumluluğu belgeleyen teknik bir dildir.

Bu dili okuyabilen kullanıcılar, sadece yasal yükümlülüklerini yerine getirmekle kalmaz; aynı zamanda bir yangın anında soğukkanlı ve etkin bir müdahalede bulunarak can ve mal güvenliğini koruyabilir. Unutulmamalıdır ki, bir tüpün üzerindeki küçük bir işaret, doğru zamanda doğru hamle için hayati fark yaratabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği1 Aralık 2024

17 Mayıs 2019

İş Güvenliği 1

Lorem ipsum odor amet, consectetuer adipiscing elit. Ornare curae donec porta posuere fames maximus ante. Odio viverra dis eu magna cubilia at nisl. Ipsum suscipit imperdiet porta sagittis mus bibendum? Felis vestibulum eros ac nunc taciti sit.

Daha Fazla

İş Güvenliği17 Mayıs 2019

1 Mayıs 2019

İş Güvenliği 2

Daha Fazla

İş Güvenliği1 Mayıs 2019