1 Haziran 2025

İş Güvenliği Uzmanları İçin Yaz Dönemi Beslenme Önerileri

“Kendini unutanlar için bu satırlar…”

Her sabah, sıcağın daha yüzünü göstermediği saatlerde adımlarınız o sahaya düşüyor. Baretiniz başınızda, evrak çantanız omzunuzda, gözünüz sahada; her düşecek cıvata için bir önlem, her gevşek iskele için bir uyarı sizden bekleniyor sizlerden. Ne yazık ki, en çok ihmal edilen sizlersiniz…

Maalesef ki bir olay – kaza olduğunda da çoğunlukla ortada bırakılan yine sizler…

Siz iş güvenliği uzmanları, başkalarının canı için kendi sağlığını göz ardı eden görünmez kahramanlarsınız.
Lakin unutmamalısınız: İş güvenliği önce kendinizden başlar.

İş kıyafetinizin içine sakladığınız yorgun kalbinize ve alın terinize değer biçmek mümkün değil..

Teknik konular değil bu yazımızın konusu…
Sıcakla, stresle, zamanla yarışırken telaşlı öğle saatlerinde geçiştirilen öğünlerinizde ihmal ettiğiniz sağlığınızı ele alacağız bu yazıda..

Unutmayın; siz iyiyseniz herkes daha güvende.
Ve bir bardak su, doğru beslenme hayatı daha kazasız kılar.

🦺 🦺 🦺

Değerli İş Güvenliği Uzmanları,

Her insanın beslenme ihtiyacı kendisine özeldir. Pek tabi ki pek çok ortak yanları da mevcuttur.

Yazımın devamında Haziran–Eylül aylarında şantiyede görev yapacak, biri kadın diğeri erkek iki iş güvenliği uzmanı için; iklim koşulları, fiziksel aktivite seviyesi, ekonomik koşullar ve sağlık öncelikleri dikkate alarak hazırladığım ayrıntılı, ekonomik ve sağlıklı bir beslenme bilgilendirme okuyacaksınız.

Şantiyede Çalışan İş Güvenliği Uzmanları İçin Yaz Dönemi Beslenme Rehberi

Hedefim: Haziran–Eylül / 30 Yaş sağlıklı Kadın & Erkek İçin Termal stres, odak düşüklüğü, halsizlik ve kas-iskelet sistemi zorlanmalarına karşı koruyucu, enerji dengeli ve bütçe dostu örnek beslenme planı sunmak.

Yaşınız, efor düzeyiniz, ek hastalıklarınız gibi pek çok faktör beslenme ihtiyacınızı değiştirecektir. O sebeple saygı duyduğunuz ve bildiğiniz iş güvenliğinde olduğu gibi doğru beslenmenin planlanmasının da bilgi ve deneyim gerektirdiğini biliyorsunuz.

Doymak için değil beslenmek için gıda tercihi yapmalısınız…

Neden Yaz Dönemi Özel Bir Beslenme Gerekli?

  • Yüksek sıcaklık ve nem → Su-tuz-mineral kaybı
  • Açık alanda ve koruyucu giysilerle çalışma → Terleme artışı, sıvı kaybı
  • Uzun süreli ayakta durma/yürüme → Kas gücü ve dayanıklılık gerektirir
  • İş güvenliği ve dikkat gereksinimi → Glikoz dengesi ve beyin fonksiyonlarını desteklemeli
  • Yetersiz veya dengesiz öğünler → Tansiyon düşmesi, baş ağrısı, bayılma, odak kaybı, iş kazası riski

Genel Beslenme Prensipleri (Yaz Dönemi – Şantiye)

İlkelerAçıklama
Hafif ama besleyiciKalorisi boş, ağır yağlı yiyecekler değil; protein, lif ve sağlıklı karbonhidrat içeren hafif menüler.
3 Ana Öğün (Elzem durumlarda ara öğün)Kan şekeri dengesi ve enerji için dengeli öğünler.
Günlük (İdrar takibi İle) Su AlımıTerle kaybedilen sıvı ve mineralleri geri kazanmak için yeterli su içilmelidir.
Maden suyu + limon + tuzElektrolit dengesi için 1 şişe doğal maden suyu, limonla karıştırılarak günde 1 kez alınabilir.
Çay ve kahveyi sınırlı tüketinFazlası vücutta su kaybını artırır. Bitki çayları (ıhlamur, rezene) tercih edilebilir.
Taze, mevsiminde ve ekonomik ürünlerKarpuz, domates, salatalık, yeşillikler, kuru baklagiller, tam tahıllar gibi ekonomik lakin besleyici gıdalar.

Örnek Günlük Beslenme Planı (Ekonomik, Sağlıklı ve Pratik)

Örnek Sabah Kahvaltısı (06.30 – 08.00)

  • 1 – 2 yumurta (haşlanmış, tereyağda kızarmış vb gibi – proteinden zengin)
  • 2 dilim tam buğday ekmeği (Mümkünse ekmek hiç yemeyin)
  • 1 dilim peynir (Tercihinize göre)
  • 5 -15 zeytin ve zeytinyağı
  • Domates ve salatalık
  • Roka, maydanoz, tere vb yeşillik
  • 1 tatlı kaşığı tahin-pekmez veya bal
  • Çay (şekersiz)

Alternatif:

  • Yulaf + yoğurt + muz dilimleri (tercihen sabah çok sıcaksa mideyi yormaz)

Örnek Ara Öğün (10.00 – 11.00)

Çok efor yaptıysanız Evet ara öğün yiyin. Mümkünse öğlen yemeğine kadar 1 saat dayanın…

  • 1 elma veya 1 muz
  • Yanında 5–6 çiğ badem/fındık (enerji + sağlıklı yağ)

Örnek Öğle Yemeği (12.00 – 13.30)

”Şantiyede ne varsa onu yiyeceğiz” diyeceğinizi biiyorum. Lakin her daim doğruyu yazmak gerek. Tabiki ortama ve şartlara da yeri geldiğinde uymalıyız.

  • 1 tabak ev yapımı zeytinyağlı sebze yemeği (kabak, fasulye, patlıcan vs.)
  • 4 yemek kaşığı bulgur (Pilav ve makarnadan uzak durmakta fayda var)
  • 1 kase yoğurt veya ayran
  • 1 dilim tam buğday ekmeği (Mümkünse ekmek hiç yemeyin)
  • Mevsim salatası (Bol limon ve zeytinyağı) (Patates ve havuç olmadığı taktirde istediğiniz kadar yiyebilirsiniz)

Not: Ağır, yağlı et yemeklerinden ve hamur işlerinden öğle saatlerinde kaçınmalısınız.

Örnek Ara Öğün 2 (15.30 – 16.30)

Çok efor yaptıysanız Evet ara öğün yiyin. Mümkünse akşam yemeğine kadar 2 saat dayanın…

  • 1 kutu sade kefir (probiyotik + tokluk + serinletici)
  • 2–3 ceviz yada Badem

Örnek Akşam Yemeği (18.30 – 20.00)

  • 1 tabak etli/kıymalı sebze yemeği veya tavuk göğsü (ızgara/fırın)
  • 1 dilim tam buğday ekmeği veya az bulgur pilavı
  • 1 kase cacık veya ayran
  • Bol limonlu mevsim salatası

❗ ❗ ❗

Değerli arkadaşlar,

Ara öğünler bazen gerekli olabilir. Lakin 3 düzenli (mümkün olsa 2) öğün harici tüketilen atıştırmalıklar insülin direncinizi arttıracaktır. Hareketli bir çalışma periyodunda insülin direncine rağmen kilo almasanız bile çalışma süreciniz hız kestiğinde hızla kilo alabilirsiniz.

Pratik Bilgiler

🔸 Sıcak havada kahvaltı sonrası bol su tüketimi ihmal edilmemeli
🔸 Sahada çalışan kadın İş güvenliği Uzmanları için demir ihtiyacı göz önüne alınarak haftada 2–3 kez kırmızı et (50–70 gr) önerilir
🔸 Yazın yoğun terleme nedeniyle magnezyum (yeşil yapraklı sebzeler), potasyum (muz, kuru kayısı) alımı önemli
🔸 Erkek çalışanlarda kas kaybı ve odak düşüklüğüne karşı protein desteği artırılmalı (yumurta, peynir, yoğurt)

🧠 🧠 🧠

Hatalı Alışkanlıklarınıza Dikkat

🚫 Aşırı ekmek – sadece karbonhidrata yüklenmek
🚫 Enerji içecekleri ve gazlı içecekler – geçici enerji, ardından yorgunluk
🚫 Aşırı tuz – tansiyon dengesini bozar, terle kaybolan tuzun yerine doğal yollarla takviye daha sağlıklı
🚫 Öğün atlamak – iş kazası riskini artırır, konsantrasyon düşer
🚫 Aç karnına fazla çay veya sigara – mide sorunları ve enerji düşüklüğü

Haziran–Eylül ayları arasında şantiyelerde görev yapan iş güvenliği uzmanlarının, düzenli, dengeli ve mevsime uygun bir beslenme programı ile hem fiziksel performansları hem zihinsel dikkatleri korunabilir.

Beslenme, sadece sağlık için değil;
✅ İş kazalarının önlenmesi,
✅ İşe devamlılık,
✅ Verimlilik,
✅ Odak ve karar verme gücü için stratejik bir faktördür.

Değerli İş güvenliği Uzmanları,

“Sahada sadece baretle değil, beslenmeyle de korunursunuz.”

Saha tutanakları yazılır, tutanaklar arşivlenir. Yanısıra bedeninize verdiğiniz emek de sizi yıllarca ayakta tutar.
İyi beslenen bir uzman, daha net görür, daha hızlı karar verir, daha çok hayata dokunur.

Yorgunluktan başınız döndüğünde ya da ter içinde kaldığınızda şunu anımsayın:
Önlediğiniz her iş kazasında sizin de iziniz var.
Lakin sağlığınız yerindeyse daha çok iz bırakabilirsiniz.
Bu beslenme rehberi, sadece bir diyet listesi değil; iş güvenliğini sizden başlatan bir farkındalık çağrısıdır.

Hayat kurtaran elleriniz, önce kendisine iyi baksın.
Çünkü siz sadece işi değil, insan hayatını da koruyorsunuz.

Saygılarımla

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni1 Haziran 2025
1 Haziran 2025

Liftlerde İş Sağlığı ve Güvenliği

Otomotiv sektöründe araç bakım ve onarımı sırasında kullanılan liftler, hem iş verimliliğini artırmakta hem de çalışanların güvenliğini sağlamaktadır. Ancak, bu ekipmanların yanlış kullanımı veya yetersiz bakımı ciddi iş kazalarına yol açabilmektedir.

Liftleri iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirebilmek için; öncelikle teknik özelliklerini ve periyodik bakım ve kontrolleri hususlarına hakim olmak gerekir.

Bu bilgilerle kullanım sırasında dikkat edilmesi gerekenleri, iş sağlığı ve güvenliği açısından alınması gereken önlemleri ve çalışanların alması gereken eğitimleri belirleyebilir, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı olarak gereklilikleri planlayabilir, sıralayabilir ve uygulayabiliriz.

O zaman konumuzun başlıklarına bir göz atalım.

İçerikler

  1. Giriş
  2. Liftlerin Teknik Özellikleri
  3. Periyodik Bakım ve Kontroller
  4. Kullanım Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
  5. İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Alınması Gereken Tedbirler
  6. Personel Eğitimi ve Yetkinliği
  7. Yaşanmış İş Kazalarından Örnekler
  8. Sonuç ve Öneriler

Konu başlıkları ayrımı yapabilsem de içerikleri itibari ile birbirleri ile bağlantılı olmaları aşağıda bazı bilgilerin farklı başlıklar altında tekrarına sebep oldu. Bölüm bütünlüğü açısından yazımı bu şekilde düzenledim.

Bilgilerinize Saygılarımla Sunuyorum..

🚗 🚗 🚗

Araç Kaldırma Liftlerinin Teknik Özellikleri

Araç kaldırma liftleri, tamir, bakım ve servis hizmetlerinde araçların yerden kaldırılmasını sağlayarak alt takıma kolay erişim sağlar. Bu ekipmanların farklı türleri ve teknik özellikleri vardır. Aşağıda, yaygın kullanılan lift tipleri ve her birinin teknik detayları mevcuttur.

1. Lift Türleri ve Çalışma Prensipleri

A. İki Kolonlu Hidrolik Liftler (Two-Post Lift)
  • Taşıma Kapasitesi: Genellikle 3 – 5 ton.
  • Kaldırma Yüksekliği: 1.80 – 2 metre arası.
  • Tahrik Tipi: Asenkron elektrik motoru ile çalışan hidrolik pompa sistemi.
  • Kol Tipi: Simetrik veya asimetrik ayarlanabilir kollar.
  • Dengeleme Sistemi: Mekanik kilitler + çelik halatla senkronizasyon.
  • Güç Ünitesi: 220V/380V elektrikle çalışan motor (1.5 – 3 kW).
  • Kontrol Ünitesi: Manuel veya elektro-mekanik buton sistemi.

B. Dört Kolonlu Mekanik Liftler (Four-Post Lift)
  • Taşıma Kapasitesi: 4 – 8 ton arası.
  • Kaldırma Yüksekliği: 1.5 – 2 metre.
  • Kullanım Alanı: Ağırlıklı olarak şasi ayarları ve denge testleri için.
  • Tahrik Tipi: Elektrik motorlu mekanik vida mili ya da halat sistemi.
  • Sürüş Platformu: Aracı platform üzerine sürerek kaldırma işlemi yapılır.

C. Makas Tipi Liftler (Scissor Lift)
  • Çeşitleri:
    • Yüzey üstü (üstten montaj)
    • Zemin altı (gömme tip)
  • Taşıma Kapasitesi: 3 – 5.5 ton.
  • Kaldırma Yüksekliği: 1.0 – 1.85 metre.
  • Avantajı: Az yer kaplar, estetik görünüm sunar.
  • Güvenlik Sistemi: Otomatik kilitleme, denge kontrol valfleri.

D. Tek Kolonlu Mobil Liftler (Single Post Portable Lift)
  • Taşıma Kapasitesi: Genellikle 2 – 3 ton.
  • Mobilite: Tekerlekli gövde ile taşınabilir.
  • Kullanım Alanı: Hafif araç bakımları, sınırlı alanlarda.

E. Zemin Altı Silindirik Liftler (In-Ground Lift)
  • Tahrik Tipi: Hidrolik piston silindirleri (zemin altında).
  • Kaldırma Kapasitesi: 2 – 6 ton.
  • Yapı: Estetik ve yer tasarruflu, ancak kurulum maliyeti yüksektir.
  • Kaldırma Süresi: Yaklaşık 30 – 45 saniye.

2. Genel Teknik Parametreler

Teknik ParametreAçıklama
Taşıma KapasitesiGenellikle 2 – 8 ton arasında değişir. Seçim araç ağırlığına göre yapılmalıdır.
Kaldırma Yüksekliği1.5 – 2 metre. Platform tipi lifterlerde ayarlanabilir yükseklik mevcuttur.
Güç Ünitesi220V / 380V elektrik motoru. En az IP54 koruma sınıfında olmalı.
Hidrolik SistemPompa + hidrolik silindir + yön kontrol valfleri + geri dönüş hattı.
Güvenlik KilidiMekanik veya elektro-mekanik tip. Beklenmedik düşmeleri engellemek için yükseklik kademelerinde devreye girer.
Sesli UyarılarKaldırma ve indirme sırasında sesli ikaz sistemleri bazı modellerde mevcuttur.
Kol/Platform AyarıAyarlanabilir taşıma kolları veya platform genişliği.
Kontrol PaneliYükseltme – Düşürme butonları, acil durdurma düğmesi, LED gösterge paneli.
Malzeme KalitesiAna yapı elemanları genellikle yüksek mukavemetli çelikten (ST 52, Q235, Q345) imal edilir. Yüzeyler elektrostatik toz boya ile kaplıdır.

3. Emniyet ve Koruma Sistemleri

Liftlerdeki güvenlik sistemleri, olası mekanik ya da kullanıcı hatalarına karşı hayati öneme sahiptir:

  1. Acil Durdurma Butonu: Operatör tarafından manuel olarak kaldırma/indirme işlemi derhal durdurulabilir.
  2. Aşırı Yük Koruma Sistemi: Maksimum taşıma kapasitesi aşıldığında hidrolik sistem devreye girmez.
  3. Dengeleme Zinciri veya Halatı: Özellikle iki kolonlu liftlerde yük dengelemesi sağlar.
  4. Pnomatik Kilit Sistemi: Kaldırılan aracın indirilmesini sadece izinli durumda mümkün kılar.
  5. Kayma Emniyetli Kol Sistemleri: Araç ağırlığı altında kolların geri kaçmasını önler.

4. Standartlar ve Mevzuatlara Uygunluk

Liftlerin üretimi, kullanımı ve periyodik kontrolleri şu standart ve mevzuatlara uygun olmalıdır:

A. Ulusal ve Uluslararası Standartlar

B. Ülkemiz – Türkiye Cumhuriyeti’ndeki Yasal Mevzuatlar

5. Uygulama Notları ve Teknik Tavsiyeler

  1. Zemin Uygunluğu: Tüm lift sistemleri, statik hesaplara göre yeterli taşıma kapasitesine sahip düz ve kuru beton zemine monte edilmelidir. Minimum C25 beton kalitesi önerilir.
  2. Düzenli Yağlama: Hidrolik pistonlar, bağlantı noktaları ve dişli parçalar düzenli olarak yağlanmalıdır.
  3. Titreşim ve Gürültü Kontrolü: Motor titreşim izolasyonu için lastik takoz kullanılmalı, ses seviyesi 85 dB altında tutulmalıdır.
  4. Elektrik Panosu: IP koruma sınıfı min. IP54 olmalı, kaçak akım rölesiyle korunmalıdır.

🚧 🚧 🚧

Araç Kaldırma Liftlerinin Periyodik Bakım ve Kontrolleri

1. Mevzuat Dayanakları

Araç kaldırma liftlerinin periyodik kontrol ve bakımları; hem iş güvenliği açısından yasal bir zorunluluk, hem de ekipmanın güvenli kullanımı açısından teknik bir gerekliliktir.

A. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Madde 4 ve 5: İşverenin yükümlülükleri ve risk değerlendirmesi kapsamında, ekipmanın güvenli kullanımının sağlanması zorunludur.

B. “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” (Resmî Gazete: 25.04.2013/28628)
  • Madde 7 – Periyodik Kontroller: İş ekipmanlarının, iş sağlığı ve güvenliği yönünden kullanımları sırasında oluşabilecek tehlikelere karşı, uygun aralıklarla yetkili kişilerce periyodik kontrol ve testlere tabi tutulması gerekir.
  • Ek II – Tablo 3: Kaldırma ve İletme Ekipmanları “Araç kaldırma lifti” yılda en az 1 defa, ilgili standarda göre periyodik kontrolden geçirilmelidir.

C. Uygulanacak Standartlar
  • TS EN ISO 3691-5: “Araç kaldırma liftleri – Güvenlik gerekleri”
  • TS EN ISO 12100: Makine güvenliği – Tasarım için genel ilkeler – Risk değerlendirme.
  • TS EN 60204-1: Makinelerde elektriksel güvenlik – Elektrik donanımı.

2. Periyodik Kontrol Aralıkları ve Kimler Tarafından Yapılır?

Kontrol TürüSıklıkKim Yapabilir?
Periyodik KontrolEn az yılda 1 kezİş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre yetki almış teknik kişiler
Aylık/Haftalık Kontrollerİşletme içi yapılırEğitilmiş personel veya bakım sorumlusu
Günlük Gözle KontrolHer kullanım öncesiOperatör veya kullanıcı

3. Periyodik Kontrol Kapsamında Yapılması Gerekenler

Yetkili kişi veya kuruluş tarafından yapılacak yıllık periyodik kontroller aşağıdaki başlıkları içerir:

A. Genel Durum ve Fiziksel İnceleme
  • Kolonlarda çatlak, eğilme, deformasyon var mı?
  • Kolların (kol başlıklarının) kilitlenmesi ve serbest bırakılması düzgün çalışıyor mu?
  • Platformda kayma, yağ sızıntısı, boya kalkması var mı?
  • Kaldırma noktaları ve lastik takozlar sağlam mı?

B. Mekanik Aksam Kontrolü
  • Vida, zincir, halat, makara gibi hareketli parçaların aşınma durumu
  • Tüm somun ve cıvataların sıkılığı
  • Denge zincirlerinin gerginliği
  • Kol kilitlerinin senkronize çalışıp çalışmadığı

C. Hidrolik Sistem Kontrolü
  • Silindirlerden veya hortumlardan kaçak olup olmadığı
  • Yağ seviyesinin yeterli olup olmadığı
  • Hidrolik pompa çalışmasında titreşim ve ses var mı?
  • Basınç valflerinin doğru çalıştığının test edilmesi

D. Elektrik Sistemi Kontrolü
  • Elektrik kablolarında yıpranma, izolasyon kaybı
  • Motor bağlantılarında gevşeklik
  • Topraklama hattının sürekliliği
  • Acil durdurma butonu çalışıyor mu?

E. Güvenlik Sistemleri Kontrolü
  • Acil durdurma sistemi: İşlevsel ve kolay ulaşılabilir olmalı
  • Mekanik emniyet kilitleri: Her kademede çalışıyor olmalı
  • Aşırı yük koruma sistemi: Çalıştığı test edilmeli
  • Alarm ve ikaz sistemleri: Sesli/ışıklı ikazlar devrede mi?

F. Fonksiyon Testleri
  • Boşta ve yüklü durumda kaldırma ve indirme testleri yapılmalı
  • Ekipmanın nominal kapasitesinin altında ve üstünde test edilmeli
  • Kaldırılan yükün dengede kalıp kalmadığı kontrol edilmeli

G. Test Yükü ile Deneme
  • Gerekli durumlarda test yükü ile kaldırma işlemi yapılır.
  • EN 1493’e göre kaldırma kapasitesinin %125’ine kadar test gerekebilir.

4. Periyodik Kontrol Raporu İçeriği

Her periyodik kontrol sonucunda aşağıdaki bilgileri içeren rapor hazırlanır:

  • Ekipmanın tanımı (Marka, model, seri no, kapasite)
  • Bulunduğu yer
  • Kontrol tarihleri
  • Kullanım sıklığı
  • Kontroller sonucu tespit edilen eksiklikler
  • Uygulanan test ve muayeneler
  • Sonuç ve kanaat (Uygun / Uygun değil)
  • Kontrolü yapan kişinin adı, unvanı, imzası
  • Belgelendirme numarası ve kurumu

🛑 Not: “Uygun değil” raporu alan lifler, yeniden kontrol yapılmadan kullanılmamalıdır.

5. Günlük, Haftalık ve Aylık Kontrol Formları

A. Günlük Kontrol – Operatör Kontrol Listesi
  • Kaldırma kolları, takozlar ve platform temiz mi?
  • Yağ sızıntısı, kablo yıpranması var mı?
  • Sesli uyarı ve acil durdurma butonları çalışıyor mu?

B. Haftalık / Aylık Kontrol – Bakım Personeli Tarafından
  • Zincir ve halat gerginlik kontrolü
  • Vida ve cıvataların sıkılığı
  • Yağ seviyesi ve filtre durumu
  • Elektrik kablo bağlantıları

📄 Bu formlar işletmede arşivlenmeli ve denetimlerde ibraz edilmelidir.

6. Yetkilendirme ve Eğitim

✅ Sonuç ve Öneriler

  • Periyodik kontroller, yalnızca yasal bir yükümlülük değil, çalışanların yaşamını doğrudan etkileyen kritik bir işlemdir.
  • Kontrollerin yalnızca “kağıt üzerinde” değil, uygun metotlarla ve teknik kişilerce yapılması hayati önem taşır.
  • Her işletme, kontrol takvimi, kayıt sistemi, arşivleme, kullanıcı eğitimi gibi konularda sistematik bir süreç oluşturmalıdır.

🚗 🚧 🚗

Araç Kaldırma Liftlerinin Kullanımı Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

🔧 🔧 🔧

1. Teknik Hususlar

1.1. Kaldırma Kapasitesine Dikkat Edilmesi

Her liftin nominal kaldırma kapasitesi bellidir (örneğin: 3.5 ton, 4 ton). Bu kapasite asla aşılmamalıdır.

Örnek:
Bir minibüsün ağırlığı 4.2 ton, kullanılan liftin kapasitesi 3.5 ton ise kaldırma sırasında:

  • Kol veya platform kırılması,
  • Aracın devrilmesi,
  • İşçinin ezilmesi gibi kazalar meydana gelebilir.

✅ Yapılması gerekenler:

  • Lifte yazılı etiketi ve kapasite bilgisini kontrol edin.
  • Üretici tarafından belirtilen ağırlık ve denge kriterlerine uyun.

1.2. Aracın Doğru Konumlandırılması ve Dengeleme

Liftin kol başlıkları, aracın şasi takviye noktalarına (jack point) temas ettirilmelidir. Düzgün yerleştirilmeyen bir araç:

  • Sarsıntıyla düşebilir,
  • Çalışma sırasında dengesiz durabilir.

✅ Dikkat edilmesi gerekenler:

  • Kaldırmadan önce aracın el freni çekilmeli, vites boşa alınmalıdır.
  • Kaldırma noktaları üretici kataloglarından kontrol edilmelidir.
  • Takoz veya kilit kullanımı, denge için şarttır.

1.3. Kaldırma ve İndirme İşlemlerinin Dikkatli Yapılması

Kaldırma ve indirme işlemleri ani hareketlerle değil, kontrollü yapılmalıdır.

Tehlikeli davranış örneği:
Bir çalışan aceleyle indirme kolunu hızlıca indirerek aracın aniden aşağı düşmesine neden olabilir.

✅ Öneri:

  • Operatör daima göz temasını kaybetmeden araca eşlik etmeli.
  • Aşamalı kaldırma ve kilitlenme seslerinin dinlenmesi gerekir.

1.4. Liftin Mekanik Kilit Sistemlerinin Kullanımı

Hidrolik sistemli liflerde mekanik emniyet kilitleri bulunur. Araç kaldırıldıktan sonra bu kilitler devreye alınmazsa, hidrolik kaçak durumunda araç aniden düşebilir.

✅ Güvenli kullanım için:

  • Araç kaldırıldıktan sonra kilit sistemine oturduğundan emin olun.
  • Her durak noktasında kilit sesleri kontrol edilmeli.

1.5. Hidrolik ve Elektrik Aksamın Çalışır Durumda Olması
  • Yağ sızıntıları varsa hidrolik basınç kaybı yaşanabilir.
  • Kablo ezilmesi, kısa devre ya da elektrik çarpmasına yol açabilir.

✅ Kullanıcı ne yapmalı?

  • Her gün kullanım öncesi gözle kontrol yapmalı.
  • Arıza durumunda yetkili bakım personeline haber verilmeli.
  • Kesinlikle “tamir edilmeden” kullanılmamalı.

1.6. Kaldırılan Aracın Altında Çalışma Kuralları
  • Mekanik kilitler aktif değilken aracın altına girmek kesinlikle yasaktır.
  • İkincil destek ayakları kullanılmadan motor, süspansiyon gibi ağır parçalar sökülmemelidir.

🛠️ 🛠️ 🛠️

2. İdari Hususlar

2.1. Yetkilendirilmiş Kullanıcılar

Lift sadece eğitim almış, yetkili personel tarafından kullanılmalıdır.

✅ İşletme politikası olarak:

  • Her lifte “Yetkili Kişi Listesi” asılmalı.
  • Lift kullanacak her personelin Mesleki Eğitim Belgesi ve yaptığı işe uygun Mesleki Yeterlilik Belgesi olmalıdır.
  • Yıllık hizmet içi eğitim yapılması ve kayıt altına alınmasını tavsiye ederim.

2.2. Günlük Kontrol Formlarının Tutulması

İşletmelerde her gün “Lift Kullanım Öncesi Kontrol Formu” doldurulmalıdır.

Formda bulunması gerekenler:

  • Hidrolik kaçak kontrolü
  • Elektrik bağlantılarının durumu
  • Sesli ikaz butonlarının çalışması
  • Aracın denge kontrolü
  • Operatörün adı, tarihi ve imzası

Bu formlar, hem iç denetimlerde hem de resmi denetimlerde hukuki güvence sağlar.

2.3. Acil Durum Prosedürlerinin Bilinmesi

Kaldırma sırasında yaşanabilecek elektrik kesintisi, kilitlenme, yağ sızması gibi durumlar için acil durum prosedürü tanımlanmalıdır.

Uygulama Örneği:

  • Elektrik kesilirse, manuel tahliye valfi nasıl kullanılacak?
  • Acil buton devreye alındığında hangi prosedür izlenecek?

Bu talimatlar hem panolarda görünür şekilde asılmalı, hem de eğitimlerle pekiştirilmelidir.

2.4. Araç Altında Yalnız Çalışmama Kuralı

Kaldırılmış araç altında çalışan personel yalnız bırakılmamalı. Tek çalışmada kaza riski yüksektir.

Kurumsal uygulama önerisi:

  • Altında çalışan personelin başında bir gözcü bırakılmalı.
  • Düşme, sarsılma gibi durumlara karşı gözlem yapılmalı.

2.5. Liftin Etrafında Uyarı ve Güvenlik Alanı Oluşturulması
  • Kaldırılmış araç etrafı şeritlerle çevrilmeli.
  • “Dikkat – Araç Kaldırılmıştır” tabelaları yerleştirilmeli.

Bu sayede yetkisiz girişler engellenir.

2.6. Yanlış Kullanımın Disiplin Süreci ile Önlenmesi

Lifti hatalı kullanan, prosedüre uymayan personel için işletme içi disiplin süreci tanımlanmalıdır.

Uyarı-Kınama-Tekrar Eğitim adımları uygulanabilir.

🚧 🚗 🚧

Araç Kaldırma Liftlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

1. Mevzuattaki Dayanaklar

1.1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Madde 4: İşverenin genel yükümlülüklerini düzenler. Risklerden korunma ilkelerine uyma zorunluluğu vardır.
  • Madde 5: Risklerden kaçınma, kaynağında önleme ve kolektif koruma önceliği esastır.

1.2. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
  • Madde 7-8-9: Ekipmanların uygunluğu, kontrolü, bakım ve kullanım şartlarını belirler.
  • Ek II – Madde 2.3: Kaldırma ekipmanlarının sabitlenmesi, devrilmemesi, kapasite sınırının belirlenmesi zorunludur.
  • Ek III: Periyodik kontrollerin kim tarafından ve ne sıklıkla yapılacağını belirtir.

1.3. Bakım Onarım İşlerinde Alınacak Asgari Güvenlik Önlemleri (Tebliğ, 11.02.2004 RG/25370)
  • Ekipmanın altına girerek yapılan çalışmalarda, desteklenmiş ve emniyetli konumda olma zorunluluğu vurgulanır.

1.4. Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT)
  • Kaldırma araçlarının emniyetli tasarımı, işaretlemeleri ve talimatları kapsar.
  • Madde 4.1.2.4: Araç kaldırıcı sistemlerin aniden düşmesini önleyici güvenlik sistemleri içermesi gerekir.

🛠️ 🛠️ 🛠️

2. Teknik Tedbirler

2.1. Doğru Ekipman Seçimi ve Kapasiteye Uygunluk

Her araç kaldırma liftinin maksimum taşıma kapasitesi, üretici tarafından belirlenmiştir.

Tedbir:

  • Kapasite bilgileri görünür şekilde ekipmanın üstünde yer almalıdır.
  • Aracın ağırlığı, liftten fazla ise kaldırma işlemi yapılmamalıdır.

Mevzuat Dayanağı: İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek II, 2.1 ve 2.3

2.2. Mekanik Kilit Sistemlerinin Kullanımı

Liftin kaldırma sonrasında ani düşmelere karşı, emniyetli kilit sistemlerinin devreye alınması gerekir.

Mevzuat Dayanağı: Makina Emniyeti Yönetmeliği 2006/42/AT – Ek I, 4.1.2.4 (Kaza önleyici tedbirler)

2.3. Elektrik ve Hidrolik Sistem Kontrolü

Liftlerdeki elektrik kaçağı veya hidrolik sızıntılar yangın, patlama veya düşmeye sebep olabilir.

Tedbir:

  • Gözle görünür kablo hasarları, yağ kaçakları varsa ekipman kullanılmamalıdır.
  • Periyodik kontroller dışında günlük gözle muayene formu hazırlanmalı.

Mevzuat Dayanağı: İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde 7 ve Ek III (Periyodik kontroller)

2.4. Doğru Kaldırma Noktalarının Kullanılması

Araç üreticileri, araç altı kaldırma için özel “jack point” noktaları tanımlar. Yanlış noktadan kaldırma yapıldığında:

  • Araç devrilebilir,
  • Şasi zarar görebilir,
  • Ezilme riski oluşur.

Tedbir:

  • Aracın marka-modeline uygun kaldırma noktaları belirlenmeli.
  • Personel bu noktalar konusunda eğitimli olmalı.

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 17 – Eğitim yükümlülüğü

2.5. İkincil Destek Kullanımı

Özellikle araç altında çalışırken, ilave destek ayakları (mekanik takozlar) kullanılmalıdır. Hidrolik arıza anında tek destek düşüşe neden olur.

Tedbir:

  • Süspansiyon, motor veya şanzıman gibi ağır bileşen sökülecekse ikinci destek şarttır.

Mevzuat Dayanağı: 25370 sayılı Tebliğ – Madde 3.2

3. İdari Tedbirler

3.1. Yetkili Personel Kullanımı

Lifti sadece yetkilendirilmiş, eğitilmiş personel kullanabilir.

Tedbir:

  • Operatörlere iç eğitim düzenlenmeli veya Mesleki Yeterlilik Belgeleri istenmelidir.
  • Eğitim belgeleri dosyalanmalı.

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 17
İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde 12 – Kullanıcının yeterliliği

3.2. Günlük – Haftalık – Aylık Kontrol Formları

Her kullanım öncesi görsel kontrol yapılmalı ve kayda alınmalıdır.

Tedbir:

  • Günlük kontrol: Kullanıcı tarafından yapılır (hidrolik yağ, kilit, kablo durumu).
  • Haftalık kontrol: Usta başı gözetiminde (emniyet kilit testi).
  • Aylık kontrol: İş güvenliği sorumlusu ile birlikte.

Mevzuat Dayanağı: İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek III
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 4 – Riskten korunma yükümlülüğü

3.3. Uyarı İşaretleri ve Alan Güvenliği

Lift çevresi yetkisiz kişilerin girişini engelleyecek şekilde sınırlandırılmalı ve uyarı levhaları konulmalıdır.

Tedbir:

  • “Kaldırma Operasyonu Yapılıyor – Girmek Yasaktır” tabelası.
  • Sarı-siyah güvenlik şeritleri ile çevre sınırlandırması.

Mevzuat Dayanağı: İş Sağlığı ve Güvenliği İşaretleri Yönetmeliği
TS EN ISO 7010 – Uyarı işaretlerinin standardı

3.4. Acil Durum Talimatlarının Oluşturulması

Kaldırma işlemi sırasında yaşanabilecek yangın, elektrik kesintisi, mekanik arıza gibi durumlarda prosedür tanımlanmalıdır.

Tedbir:

  • Elektrik kesintisinde tahliye valfi nasıl kullanılır?
  • Lift aşağı inmezse ne yapılacak?
  • Yangın anında enerji kesme noktaları nerede?

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 11 – Acil durumlar

3.5. Disiplin Süreci

İhlal eden kullanıcılar için tutanak, uyarı, yeniden eğitim gibi süreçler tanımlanmalıdır.

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 18 – Çalışan yükümlülükleri
İşverenin kayıt tutma yükümlülüğü – İş Kazası sonrasında denetim için delil sağlar.

4. Sonuç ve Öneriler

Lift kullanımında İSG tedbirleri yalnızca “görsel dikkat” değil, sistematik bir yaklaşımla ele alınmalıdır. İşverenlerin:

  • Her lifte uygunluk etiketi,
  • Her operatöre belgeli eğitim,
  • Her gün için kontrol formu,
  • Her yıl için yetkili mühendis raporu sağlaması,
  • Her kaza sonrası sistem revizyonu yapması zorunludur.

🔧 🔧 🔧

Araç Kaldırma Liftlerini Kullanan Personelin Eğitim, Belgelendirme ve Yetkinliği

1. Mevzuata Göre Zorunlu Eğitimler ve Belgeler

1.1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Madde 17 – Eğitim:

“İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitim almalarını sağlar. Bu eğitim, çalışma yeri ve yapılan işin niteliğine uygun olmalı, değişen koşullarda yenilenmelidir.”

Yorumum: Lift kullanan her çalışanın, bu ekipmanın risklerine özel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi alması zorunludur.

1.2. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Madde 5 – Temel eğitim konuları:
Aşağıdaki konular lift kullanıcıları için zorunludur:

  • İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
  • Kaldırma ve taşıma araçlarında güvenlik,
  • Risklerden korunma yöntemleri,
  • Acil durumlar.

Madde 6 – Eğitim Süresi ve Belgelendirme:

  • Tehlikeli işlerde çalışanlara ilk girişte en az 12 saat, sonra İki yılda bir tekrar eğitimi verilmelidir.
  • Eğitimler yazılı/sözlü sınavla ölçülmeli ve belgelenmelidir.

Uygulama:
Oto tamircisi, ustası, kalfası ya da lift operatörü:

  • İlk işe girişte en kısa sürede “İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi”
  • Her yıl “Yenileme Eğitimi Belgesi” almalıdır.

1.3. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Madde 12 – Kullanıcıların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi:

“Ekipmanı kullanan kişilere, kullanım talimatlarına uygun şekilde yeterli eğitim verilmesi sağlanır.”

Ek II – Madde 2.1.1:

“İş ekipmanı ancak yetkili ve ehil kişiler tarafından kullanılmalıdır.”

Yorumum:
Lift kullanımı, teknik bilgi, görsel algı ve dikkat gerektirir. Bu nedenle sadece “ehil ve eğitimli” kişiler tarafından kullanılmalıdır. Belgesiz personel tarafından kullanım yasak olmalıdır.

1.4. Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimine Dair Yönetmelik

Madde 5:

“Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışacakların, mesleki eğitim aldığını belgelemeleri zorunludur.”

1.5. Lift Kullanımı Hangi Nace Koduna Girer?

Lift kullanan işyerleri genellikle 45.20‘ nin alt kodlardan biri ile değerlendirilir:

45 – Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı
45.2 – Motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı
45.20 – Motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı
Alt Gruplar
45.20.01 – Motorlu kara taşıtlarının elektrik sistemlerinin onarımı
45.20.02 – Motorlu kara taşıtlarının lastik onarımı (tekerlek ayar ve balansı dahil)
45.20.03 – Araba yağlama, yıkama, cilalama ve benzeri faaliyetler
45.20.04 – Motorlu taşıtların koltuk ve döşemelerinin bakım ve onarımı
45.20.05 – Motorlu kara taşıtlarının karoser ve kaporta onarımı vb. faaliyetler (kapı, kilit, cam, çarpma onarımı, boyama vb.)
45.20.06 – Motorlu kara taşıtlarının genel bakım ve onarımı (radyatör, klima ve egzoz bakım ve onarımı dahil, aynı işletmede yapılanlar ile elektrik sistemi, tekerlek ve karoser onarım hizmetleri hariç)
45.20.07 – Motorlu kara taşıtlarının genel bakım ve onarım hizmetleri (aynı işletmede mekanik, elektrik sistemi, kaporta, boya, fren sistemi, cam, pencere vb. bakım ve onarımının yapılması)
45.20.08 – Motorlu kara taşıtlarına yakıt sistemi (benzin, dizel, LPG, CNG, LNG vb.) montajı ve bakımı hizmetleri
45.20.09 – Motorlu kara taşıtlarının sadece boyanması faaliyetleri

1.5. Lift Kullanımı Hangi Meslek Koduna Girer?

Lift kullanan kişi genellikle 7231‘ in alt kodlardan biri ile değerlendirilir:

7231.01 Diğer Motorlu Araç Tamirci Makinistleri
7231.02 Oto bakım – onarımcısı
7231.15 Kilometre Sayaç Tamircisi(Motorlu Taşıt)
7231.16 Marş Ve Devir Daim Dişli Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.17 Şaft Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.18 Radyatör Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.19 Şanzıman Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.20 Takograf Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.21 Makas Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.22 Dingil Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.23 Motor Yenileştirmeci
7231.24 İç lastik tamircisi – motorlu taşıtlar

Bu mesleklerde çalışacak kişilerin;

  • Milli Eğitim Bakanlığı Sertifikası,
  • Otomotiv Elektromekanikçisi (Seviye 5 / Meslek Yeterlilik Belgesi- Ulusal Yeterlilik Var – 26/05/2016 tarihinden itibaren Zorunluluk Kapsamında)
  • Otomotiv Mekanikçisi (Seviye 4 / Meslek Yeterlilik Belgesi- Ulusal Yeterlilik Var – 26/05/2016 tarihinden itbaren Zorunluluk Kapsamında)

almaları gereklidir.

2. Zorunlu Belgeler Özet Tablosu

Belge / Eğitim TürüKimler İçin ZorunluSıklık / SüreMevzuat Kaynağı
Temel İSG EğitimiTüm lift kullanıcılarıİlk girişte + En az 2 yılda 1 6331 / Eğitim Yönetmeliği Madde 5-6
Mesleki Eğitim Belgesi (MEB onaylı)Tüm ustalar, kalfalarSürekli (tek seferlik belge)6331 / Tehlikeli İşlerde Eğitim Yönetmeliği
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi (Seviye 3–4)Usta/kalfa seviyesi çalışan5 yılda birMYK Kanunu / 5544 sayılı Kanun
Lift Kullanım Eğitimi (işbaşı / iç eğitim)Doğrudan lifti kullanan herkesİlk girişte + teknik değişimde6331 / Ekipman Yönetmeliği Madde 12

3. Tavsiye Edilebilecek Ek Eğitimler ve Sertifikalar

3.1. Makine Emniyeti ve Kaldırma Ekipmanları Eğitimi
  • TS EN ISO 12100 standardına uygun eğitimler,
  • Kaldırma ekipmanlarında kilit sistemleri, yük dağılımı, acil durum prosedürleri anlatılır.

Eğitim süresi: 1 – 2 gün (8 – 16 saat)
Kuruluşlar: İSGÜM, TMMOB, Tetkik Danışmalık

3.2. Araç Kaldırma Lifti Kullanıcı Sertifikası

Firmamız Tetkik Danışmalık da ayrıca bazı sanayi sitelerinde bu konuda özel işbaşı eğitimleri veya belediyelere bağlı eğitim kursları verilmektedir.

  • Pratik uygulamalı eğitim,
  • Arıza durumları ve bakım bilgisi içerir.

3.3. İlkyardım Eğitimi (Temel/Standart)
  • Araç altında çalışırken yaşanabilecek olası ezilme, sıkışma kazalarında müdahale için hayati önem taşır.
  • En az bir kişinin sertifikalı ilkyardımcı olması zorunludur (Ortamda 10 kişiden fazla çalışıyorlarsa).

Tetkik İlkyardım Eğitim Merkezimizden ilkyardımcı eğitimi alabilirsiniz. (Adres: Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar İZMİR Telefon: +90 232 265 20 65 Mail: [email protected])

Mevzuat: İlkyardım Yönetmeliği / Resmî Gazete Tarihi: 29.07.2015 Resmî Gazete Sayısı: 29429

4. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

4.1. Eğitimlerin Belgelendirilmesi
  • Tüm eğitimler yazılı veya mümkünse e-imza ile belgelenmelidir,
  • Belge süresi ve içeriği dosyalanmalıdır (denetimlerde gösterilir).

4.2. Yetkisiz Kullanıma Karşı Disiplin Süreci
  • Her lifte “Sadece Yetkili Kişiler Kullanabilir” etiketi yer almalı,
  • Uyarılara rağmen yetkisiz kullanımda tutanak tutulmalı.

4.3. Eğitimlerin Yenilenmesi Gereken Durumlar
  • Yeni lif modelinin kullanıma girmesi,
  • İş kazası sonrası,
  • Prosedür veya ekipman değişikliği durumlarında
  • Düzenli olarak yılda bir.

5. Sonuç ve Öneriler

  • Araç kaldırma liftleri, yüksek riskli kaldırma ekipmanları arasında yer alır.
  • Tüm kullanıcıların belgelendirilmiş eğitimli , pratik tecrübeli ve yetkilendirilmiş olması, mevzuatın açık zorunluluğudur.
  • Eğitimsiz personelin lift kullanımı, iş kazalarına ve ağır cezai yaptırımlara sebep olur.
  • İşverenin sorumluluğu, yalnızca eğitim vermek değil, belgeleri kayıt altına almak ve güncel tutmaktır.

🚨 🚨 🚨

Araç Kaldırma Liftlerinde Yaşanmış İş Kazalarından Örnekler

1. Kilitlenmeyen Liftin İnişi Sonucu Ezilme (İstanbul – 2020)

Olay:
Usta, aracı kaldırdıktan sonra liftin güvenlik kilidini devreye almadan altına girdi. Hidrolik sistemdeki ani basınç kaybıyla lift indi ve çalışanın bacakları ezildi.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: TS EN 1493 standardına uygun liftte, kilitleme mekanizması devreye alınmadan çalışmak.
  • Mevzuat: 6331 Sayılı Kanun Md. 4 – Güvenli ekipman sağlama ve kullanma yükümlülüğü.
  • Tedbir: İş ekipmanlarının kullanımında güvenlik prosedürlerinin uygulanması ve eğitimle pekiştirilmesi.

🚧 🚧 🚧

2. Lifte Dengeli Yükleme Yapılmaması (Konya – 2021)

Olay:
Aracın ağırlık merkezi hatalı yerleştirildi. Sol arka kısmı daha ağır olan araç, kaldırma sırasında devrildi ve liftten düştü. Maddi hasar ve ölümden dönülen bir yaralanma oldu.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Kullanıcı, üretici talimatındaki denge noktalarına uygun kaldırma yapmadı.
  • Mevzuat: Ekipman Yönetmeliği Ek-II Madde 2.1.1 – “Talimatlara uygun kullanım zorunluluğu.”
  • Tedbir: Her araç tipi için kaldırma noktaları etiketlenmeli; kullanıcıya uygulamalı eğitim verilmeli.

🔧 🔧 🔧

3. Lifte Kaldırılmış Aracın Altında Sigara Molası (Ankara – 2019)

Olay:
Çalışan, mola sırasında kaldırılmış aracın altında sigara içerken geçici elektrik kesintisiyle lift çöktü. Başına düşen amortisör nedeniyle yaralandı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Yetkisiz ve amaç dışı lift altında beklemek, güvenli olmayan davranış.
  • Mevzuat: 6331 Md. 19 – Çalışanların kurallara uyma yükümlülüğü.
  • Tedbir: Lifte asılı araçların altında kalma yasağı tabelalarla belirtilmeli. Kamera denetimi önerilir.

🔩 🔩 🔩

4. Zemin Bozukluğu Nedeniyle Liftten Araç Düşmesi (Mersin – 2018)

Olay:
Yüzeyi çatlak olan zemin üzerine monte edilmiş kolonlu lift, kaldırma sırasında yana kaydı. Araç düşerek ciddi hasar gördü. Çalışanlar şans eseri kurtuldu.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Lift, üretici önerisine aykırı şekilde eğimli veya bozuk zemin üzerine kurulmuş.
  • Mevzuat: TS EN 1493 standardı – “Lift zemini düz ve mukavim olmalı.”
  • Tedbir: Kurulum öncesi statik zemin analizi yapılmalı. Periyodik kontrollerde zemin gözden geçirilmeli.

⚙️ ⚙️ ⚙️

5. Elektrik Panosundaki Arızadan Kaynaklı Aniden İnme (Bursa – 2022)

Olay:
Lifteki kontrol ünitesindeki kaçak akım rölesi arızalıydı. Araç kaldırılmışken, elektriksel hata nedeniyle sistem kendiliğinden inerek aracın altındaki ustanın kolunu sıkıştırdı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Elektriksel bakım ve test eksikliği.
  • Mevzuat: Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği + 6331 Md. 10 Risk değerlendirmesi.
  • Tedbir: Her ay kaçak akım rölelerinin testi yapılmalı. Liftin elektrik bağlantıları periyodik muayeneye tabi tutulmalı.

🛠 🛠 🛠

6. Yetkisiz Kişi Tarafından Kullanım (İzmir – 2020)

Olay:
Yeni başlayan stajyer, lift kullanımıyla ilgili hiçbir eğitim almadan araç kaldırmaya çalıştı. Aracı yanlış yerden kaldırdı; araç liftten düşerek hasar aldı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Eğitimli, yetkilendirilmiş personel dışındaki kişinin ekipman kullanımı.
  • Mevzuat: Ekipman Yönetmeliği Madde 12 – “Sadece ehil kişiler kullanabilir.”
  • Tedbir: Lifte “Yetkisiz Kullanım Yasaktır” tabelası, kilitli panel veya kartlı erişim uygulanmalı.

🔧 🔧 🔧

7. Bakımı Yapılmamış Liftten Hidrolik Sıvı Fışkırması (Gaziantep – 2023)

Olay:
4 yıldır bakımı yapılmayan çift pistonlu liftin contası patladı. Hidrolik yağ çalışanların üzerine sıçradı, bir kişi gözüne sıvı gelmesi nedeniyle görme kaybı yaşadı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Periyodik bakım ve sızdırmazlık kontrolünün ihmal edilmesi.
  • Mevzuat: İş Ekipmanları Periyodik Kontrol Yönetmeliği, Ek III – Yıllık kontrol zorunluluğu.
  • Tedbir: Yetkili uzman tarafından yılda bir hidrolik sistem kontrolleri yapılmalı; kayıt altına alınmalı.

🧯 🧯 🧯

8. Acil Durdurma Düğmesinin Çalışmaması (Adana – 2019)

Olay:
Araç kaldırılırken bir lastik patladı. Panikleyen çalışan “acil durdurma” düğmesine bastı, ancak düğme çalışmadığı için araç kayarak yere düştü. Maddi hasar ve bir ayak burkulması.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Acil durdurma sisteminin işlevsiz olması.
  • Mevzuat: TS EN ISO 13850 – Acil durdurma sistemleri standardı
  • Tedbir: Her haftalık bakımda acil durdurma düğmesinin test edilmesi gerekir.

🛑 🛑 🛑

9. Aracın El Freni Çekilmedi (Samsun – 2021)

Olay:
Araba lifte alındı ancak el freni çekilmedi. Çalışan tekerleği sökmek üzereyken araç kayarak öne doğru ilerledi ve araç liftten düştü. Ciddi yaralanma olmadı ama yüksek hasar oluştu.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Araca güvenlik önlemleri alınmadan müdahale edilmesi.
  • Mevzuat: 6331 Md. 4 ve 19 – Riskli işe başlarken ön kontrol zorunluluğu.
  • Tedbir: İş öncesi kontrol listesinde “el freni çekili mi?” maddesi zorunlu olmalı.

⚖️ ⚖️ ⚖️

10. Yanlış Liftten Yanlış Aracı Kaldırma (Tekirdağ – 2023)

Olay:
İş yoğunluğu nedeniyle iki lift arasında araç karıştırıldı. Yanlış lifte binen çalışan, farklı boyutlu araca uygun olmayan kaldırıcıyı çalıştırdı. Araç kaydı ve çarptı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Alan işaretlemesi, araç-lift eşleştirmesinin olmaması.
  • Mevzuat: TS EN ISO 7010 – İşaretleme ve yönlendirme zorunluluğu.
  • Tedbir: Her lifte numaralandırma, araca yapıştırılan kod ve eşleşme kontrolü yapılmalı.

📌 📌 📌

İş Kazaları Genel Değerlendirme

Ortak Kaza NedeniMevzuat İhlaliAlınması Gereken Önlemler
Eğitim eksikliği6331 Md.17 / Ekipman Yönetmeliği Md.12Belgelendirilmiş eğitim + uygulamalı talimat
Periyodik bakım ihlaliİş Ekipmanları Periyodik Kontrol YönetmeliğiYetkili uzmanla düzenli bakım + kontrol formları
Güvenlik önlemi alınmadan işe başlamaRisk değerlendirmesi Md. 10Ön kontrol listesi + iş öncesi risk kontrolü
Yetkisiz kullanımTehlikeli işlerde mesleki eğitim zorunluluğuYetki kartı, panoya asılan yetkili listesi
Talimat dışı kullanım / yanlış uygulamaTS EN 1493, TS EN ISO 12100Kullanıcı kılavuzunun okunması ve imza karşılığı teslim

Sonuç ve Öneriler

Araç kaldırma liftleri, oto bakım ve onarım sektöründe yaygın ve zorunlu olarak kullanılan kaldırma ekipmanlarıdır. Ancak bu ekipmanların teknik karmaşıklığı, yüksek kaldırma kapasitesi ve doğrudan insanla etkileşimli kullanımı, onları ciddi iş kazalarına açık hale getirmektedir.

İncelemeler göstermektedir ki lift kaynaklı kazaların temel nedenleri;

  • Eğitimsiz personel kullanımı,
  • Periyodik bakım ve kontrol eksiklikleri,
  • Kullanım talimatlarına uyulmaması,
  • Yetersiz denetim,
  • ve idari ihmaller olarak öne çıkmaktadır.

Mevzuatlar (özellikle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Periyodik Kontrol Yönetmeliği ve TS EN 1493 standartları), liftlerin sadece uygun koşullarda, eğitimli personel tarafından, belirli aralıklarla kontrol edilerek kullanılmasına açıkça hükmetmektedir.

Ancak bu yükümlülüklerin pratikte yeterince yerine getirilmemesi, hem çalışan sağlığını hem de ekipmanın ömrünü ve işletme güvenliğini riske atmaktadır.

Yazımın ilk satırlarından itibaren farklı bölümlerde belirtmiş olduğum önerileri son kez bir arada tekrarlayalım.

1. Yetkilendirme ve Eğitim Sisteminin Güçlendirilmesi

  • Araç kaldırma liftlerini sadece belgelendirilmiş, eğitim almış ve pratik uygulama yapmış personelin kullanmasına izin verilmelidir.
  • Mesleki Yeterlilik Belgesi, özellikle yeni çalışanlar için teşvik edilmeli; işletme içi uygulamalı eğitimlerle desteklenmelidir.
  • Kullanım öncesi yıllık tazeleme eğitimleri zorunlu hale getirilmelidir.

2. Periyodik Kontrol ve Bakım Takvimi Oluşturulmalı

  • Tüm liftlerin yılda en az bir kez, TS EN 1493 ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği’ne uygun olarak yetkili kişilerce kontrolü sağlanmalı, bu kontroller dijital ortamda arşivlenmelidir.
  • Haftalık ve aylık operatör kontrolleri için kontrol çizelgeleri hazırlanmalı ve imzalı şekilde takip edilmelidir.

3. Teknik Uygunluk ve Kurulum Denetimi

  • Liftin kurulumunda zemin uygunluğu, elektrik tesisatı ve fiziki alan şartları TS normlarına uygunluk açısından yetkili teknik ekiplerce kontrol edilmelidir.
  • Bu denetimler yalnızca ilk kurulumda değil, yer değişikliği veya servis sonrası tekrar yapılmalıdır.

4. Güvenlik Ekipmanlarının İşlevselliği Kontrol Edilmeli

  • Acil durdurma butonları, güvenlik kilitleri, dengeleyici ayaklar, aşırı yük sensörleri gibi sistemlerin her kullanım öncesi işlevselliği test edilmelidir.
  • Güvenlik sistemleri arızalı olan hiçbir liftin kullanıma devam etmesine izin verilmemelidir.

5. İşaretleme ve Etiketleme Sistemi Kurulmalı

  • Her liftin üzerine kaldırabileceği maksimum yük, kullanım talimatı, yetkili personel listesi ve güncel kontrol tarihi etiketlenmelidir.
  • Alan içine “Yetkisiz Kullanım Yasaktır”, “Araç Altında Beklemek Tehlikelidir” gibi uyarı tabelaları konulmalıdır.

6. İş Kazalarının Kayıt Altına Alınması ve İncelenmesi

  • Tüm lift kaynaklı arızalar ve iş kazaları, ramak kala olaylar da dâhil olmak üzere, detaylı olarak kayıt altına alınmalı ve risk analizlerine veri olarak eklenmelidir.
  • Kazalar sonrası kök neden analizi yapılmalı, sonuçlar tüm personelle paylaşılmalı ve benzer olayların önüne geçilmelidir.

7. İSG Profesyonelleri Tarafından Sürekli Denetim

  • İş güvenliği uzmanları, lift kullanılan alanlarda günlük saha denetimleri yapmalı, kontrol listelerini ve kullanıcı davranışlarını gözlemlemelidir.
  • Denetimler sonucu uygunsuzluklar için anlık müdahale ve yönetici bilgilendirme mekanizması kurulmalıdır.

8. Yönetim Taahhüdü ve İSG Kültürü Geliştirilmeli

  • İşveren, lift güvenliği konusunda açık ve net bir İSG politikası oluşturmalı, tüm çalışanlara bu politikanın gereklerini yerine getireceği yönünde taahhüt vermelidir.
  • İSG, üretim baskısına feda edilmemeli; bu durum denetim tutanaklarında da ifade edilmelidir.

Lift gibi kritik ekipmanlar, yalnızca teknik değil aynı zamanda idari ve kültürel bir güvenlik yaklaşımıyla kontrol altına alınabilir. Bu bağlamda, önlemek ödemekten her zaman daha ucuz ve insani bir yaklaşımdır. Yaşanmış iş kazaları bize her seferinde bunu göstermektedir.

Unutulmamalıdır ki, sağlam bir ekipman, güvenli bir çalışma alanı ve bilinçli bir çalışan üçgeni, işyerinde sürdürülebilir güvenliğin temelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Makaleler1 Haziran 2025
1 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-17: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on dokuzuncusunda Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Petrokimya ve rafinaj tesislerinde kullanılan yanıcı kimyasal depolama sistemleri, yüksek risk profili taşıyan operasyonlardır. Bu tesislerdeki tank sistemleri, özellikle pentan gibi düşük parlama noktasına sahip hidrokarbonların depolandığı alanlarda, küçük bir ihmalin dahi felaketle sonuçlanabileceği karmaşık senaryoları barındırır.

Bu bağlamda, Pentan Tankı gibi kritik ekipmanların güvenli işletimi, sadece mühendislik kontrolleri ile değil, aynı zamanda personel güvenliği önlemleri ve etkin çalışan ikaz sistemleri ile desteklenmelidir.

Bu çalışmada, Pentan Tankın’da meydana gelebilecek potansiyel bir sızıntı ya da patlama senaryosunun, çalışan güvenliğini nasıl etkileyebileceği; uyarı sistemlerinin bu senaryolardaki rolü ve başarım yüzdeleri; Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis) yaklaşımı kullanarak değerlendirmeye çalıştım.

Böylece, sistemin risk kontrol kapasitesi ölçmüş, zafiyet alanları sayısal olarak modellenmiş oldum. Elde ettiğim sonuçlarla, sahada alınması gereken önleyici ve düzeltici tedbirler için veri temelli bir yol haritası sunmaya çalıştım. Katkı ve görüşleriniz ile çok daha iyi hale getirebileceğimize eminim.

HZ-17: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 HZ-17 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Patlama veya yangın sonucu personelin güvenliğini sağlamak ve doğru bir şekilde tahliye edilmesini sağlamak için çalışan ikaz sistemlerinin etkinliği.

🔸 1. Kontrol Noktası: Personel Güvenliği İçin İkaz Sistemleri Var mı?

  • Evet:
    • Çalışanları bilgilendirecek sesli ve görsel ikaz sistemleri mevcuttur.
      ✅ Sonuç: Çalışanlar yangın veya tehlike durumunda hemen bilgilendirilir, güvenli tahliye sağlanır.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • İkaz sistemleri eksik veya yetersizdir.
      🔸 2. Kontrol Noktası: İkaz Sistemleri Düzenli Olarak Test Ediliyor mu?
      • Evet:
        • İkaz sistemlerinin düzenli olarak testleri yapılıyor ve bakımları sağlanıyor.
          ⚠️ Sonuç: Arızalar tespit edilip giderilir, ikaz sistemi her zaman çalışır durumda.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • İkaz sistemlerinin bakımları yapılmıyor.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Çalışanlar Tahliye Eğitimine Katılıyor mu?
          • Evet:
            • Çalışanlar, düzenli olarak tahliye eğitimi almakta ve tatbikatlar yapılmaktadır.
              ⚠️ Sonuç: Çalışanlar acil durumlarda etkili bir şekilde tahliye edilebilir.
            • Risk Değerlendirmesi: Düşük
          • Hayır:
            • Çalışanlar yeterli eğitim almadı.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Acil Durum Çıkış Yolları Açık mı ve Erişilebilir mi?
              • Evet:
                • Acil çıkış yolları her zaman açık ve erişilebilir.
                  ⚠️ Sonuç: Acil durumda çalışanlar hızlıca tahliye edilebilir.
                • Risk Değerlendirmesi: Düşük
              • Hayır:
                • Çıkış yolları engellenmiş veya tıkanmış.
                  ❌ Sonuç: Tahliye işlemi gecikir veya engellenir.
                • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1İkaz sistemleri var, eğitimli çalışanlar, açık çıkış yollarıDüşük
2İkaz sistemleri eksik, eğitim yetersiz, çıkış yolları engellenmişÇok Yüksek
3İkaz sistemleri var, eğitimli çalışanlar, fakat çıkış yolları tıkalıYüksek
4İkaz sistemleri eksik, çıkış yolları engellenmiş, eğitim yokÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • İkaz sistemleri (sesli ve görsel) düzenli olarak kurulmalı ve her iki sistem de her türlü acil durumda etkin bir şekilde çalışmalıdır.
  • İkaz sistemlerinin düzenli bakımları yapılmalı ve periyodik testler gerçekleştirilmeli, her türlü arıza hemen giderilmelidir.
  • Acil durum tahliye tatbikatları düzenli olarak yapılmalı ve çalışanların bu tatbikatlara katılımı sağlanmalıdır.
  • Eğitimler; yangın, patlama, kimyasal sızıntı gibi acil durumlar için çalışanlara, her senaryo için nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda bilgi verilmeli, tatbikatlarla pekiştirilmelidir.
  • Acil çıkış yolları her zaman açık tutulmalı ve hiçbir şekilde engellenmemelidir. Çıkış yolları, acil durumlara uygun şekilde işaretlenmeli ve bu işaretler net bir şekilde görünür olmalıdır.
  • Personel güvenliği için, yapay zeka destekli alarm ve ikaz sistemleri kullanılarak her türlü tehlike, çalışanların daha hızlı uyarılmasını sağlayacak şekilde yönetilmelidir.

Pentan Tankı’na özgü yaptığım, Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizinde, yüksek tehlike içeren kimyasal depolama sistemlerinde personel güvenliğinin, sadece donanımsal önlemlerle değil, insan-makine etkileşimini esas alan ikaz sistemleriyle ne derece bütünleşik bir yapıda ele alınması gerektiğini açık biçimde ortaya koymayı hedefledim.

İkaz sisteminin zamanında ve doğru çalışması, personelin tehlikeyi fark edip güvenli tahliye sürecine geçebilmesi için kritik bir faktördür.

Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi göstermektedir ki; çalışan ikaz sistemlerinin fonksiyonel güvenilirliği, alarm eşiklerinin optimize edilmesi, periyodik testler ve personel eğitimleri ile desteklenmediği sürece, teknik sistemlerin tasarım güvenliği tek başına yeterli değildir.

Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi bu açıdan, sadece kaza sonrası değerlendirme değil, önleyici mühendislik ve İSG stratejilerinin geliştirilmesinde güçlü bir araç olarak kullanılmalıdır.

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip maddelerle çalışan personelin güvenliği, sadece bireysel sorumluluk değil, aynı zamanda organizasyonel güvenlik kültürünün ve sistem mühendisliğinin ortak sorumluluğudur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği1 Haziran 2025
31 Mayıs 2025

İşyerinde Kulaklarımız Değil, Beynimiz Susuyor!

📢 📢 📢

“İşitiyoruz lakin duymuyoruz” demek mümkün mü?

Evet….

Üstelik bu durum, her gün tersaneler, fabrikalar ve sanayi tesislerinde çalışan binlerce işçiyi etkiliyor.

Adı: Gürültü Körlüğü.

👷👷👷

İş Güvenliğinde Gözden Kaçan Sessiz Tehlike – Gürültü Körlüğü

İş güvenliği denildiğinde akla ilk gelenler düşmeler, elektrik çarpması veya kimyasal maruziyetler olur. Lakin, birçok çalışan her gün maruz kaldığı halde farkında bile olmadığı bir tehlikeyle karşı karşıyadır. Gürültü Körlüğü….

Bu terim kulağa çelişkili gelebilir.

Nasıl olur da “körlük”, yani görmeyle ilgili bir kavram, “gürültüyle”, yani sesle bağlantılı olabilir?

Ama işte tam da bu noktada, beyin devreye giriyor.

Gürültü Körlüğü Nedir?

Gürültü körlüğü, yüksek düzeyde sürekli gürültüye maruz kalan çalışanların bir süre sonra bu sesleri “normal” algılamaya başlamasıdır.

Bu durum:

  • İşitme sisteminin değil, beynin adaptasyonudur.
  • Zihinsel filtreleme mekanizması, arka plan gürültüsünü yok sayarak dikkat odağını değiştirmeye çalışır.
  • Ancak bu adaptasyon, alarm sesleri, makine arızası, çığlık gibi kritik seslerin fark edilmemesine neden olabilir.

Yani aslında duymaya devam ederiz ama anlamlandıramayız. Bu da kazalara davetiye çıkarır.

🧠 🧠 🧠

İş Sağlığı ve Gürültü İlişkisi Neden Beyin Üzerinden Değerlendirilmeli?

Geleneksel iş güvenliği uygulamaları genellikle işitme cihazları ve gürültü ölçüm cihazlarına odaklıdır. Ancak asıl maruz kalan, işçinin işitme organı değil, BEYNİ’dir.

Gürültü Körlüğü, çalışanların alarmı duymadığı, acil durumlara tepki veremediği ve hatta ciddi kaza risklerinin oluştuğu bir nörolojik adaptasyondur. İş kazalarının önlenmesi için bu tür duyusal farkındalıkların mutlaka dikkate alınması gerekir.

Gürültü Körlüğünün İş Yerindeki Etkileri

🧠 Duyusal Yorgunluk

Uzun süreli maruziyet sinir sisteminde yorgunluğa neden olur. Tepki süresi uzar.

🚫 Uyarı Sinyallerini Kaçırma

Yüksek riskli sektörlerde, acil uyarılar ve alarmlar fark edilmez.

🤐 Sessiz Kaza Sebepleri

Çalışanlar birbirlerini uyaramaz, iletişim kesilir. Bu, koordinasyon eksikliği yaratır.

💥💥💥

Hayali Bir Örnek

Bir gemi inşa tersanesinde çalışan 42 yaşındaki Ahmet Usta, sürekli titreşimli kaynak makineleriyle çalışıyordu. Bir gün, birkaç metre ötesindeki oksijen tüpünden gaz kaçışı yaşandı. Tüp, delici bir “tıs” sesi çıkarıyordu ama Ahmet duymadı. Çünkü onun beyni bu tür sesleri “önemsiz” kategorisine çoktan almıştı. Sonuç: tüp patladı, 2 kişi ağır yaralandı.

Patlama öncesi “duyulması gereken” ses, aslında duyulmuştu. Lakin algılanmamıştı. İşte gürültü körlüğü bu kadar tehlikeli.

🛠️ 🛠️ 🛠️

Tersanelerde Gürültü Riski Neden Daha Tehlikeli?

Tersanelerde gürültü riski, diğer sektörlerden çok daha fazladır.

Çünkü:

  • Çok sayıda kaynak makinesi, taşlama cihazı ve ağır ekipman bir arada çalışır.
  • Metal yüzeylerde yankı, sesin şiddetini artırır.
  • Genellikle açık alan düzeni olmadığından gürültü yalıtımı zayıftır.

Bu koşullar, hem iş sağlığı ve gürültü ilişkisi açısından hem de çalışan performansı bakımından ciddi tehdit oluşturur.

💥💥💥

İş Güvenliği Açısından Ne Yapmalı?

✅ İş Yeri Gürültü Haritası Çıkarılmalı

Hangi bölgelerde ses seviyesi tehlikeli düzeydeyse sürekli izlenmeli.

✅ Sessiz Alanlar Planlanmalı

Çalışanların beyinlerini yeniden “ayarlar” hale gelmesi için sessiz mola alanları oluşturulmalı.

✅ Alarm Sistemleri Frekans Farklılığıyla Çalışmalı

Arka plan gürültüsünden ayrışan frekanslar tercih edilmeli.

✅ Duyusal Farkındalık Eğitimleri Verilmeli

Çalışanlara sadece işitme kaybı değil, gürültü körlüğü ve duyusal yorgunluk gibi sinir sistemi etkileri anlatılmalı.

✅ Gürültüye Karşı Eğitimler

Sadece işitme kaybı değil, beyin adaptasyonu da anlatılmalı.

✅ Sessiz Dinlenme Süreleri

Beynin resetlenmesi için sessiz molalar zorunlu hale getirilmeli.

✅ Ses İmza Analizi

Makine seslerinin frekanslarını analiz ederek olağandışı durumlar önceden saptanabilir.

✅ Aktif Gürültü Yönetimi

Sadece kulak koruyucu değil, ortam akustiği, yankı kontrolü ve zemin düzenlemesi de yapılmalı.

📣 📣 📣

Duyduğun Her Şey Gerçek Değil!

Gürültü, sadece sesi değil; dikkatimizi, algımızı ve hayatlarımızı da bastırır.
İş güvenliği kültürü, fiziksel önlemler kadar nörolojik ve psikolojik etkileri de içermelidir.

Gürültü, sadece kulaklarımızı değil beynimizi de etkiliyor. İşitme kaybı ölçülebilir; ama algı kaybı sessizce ilerler. Ve çoğu zaman fark edildiğinde çok geç olur.

Gürültü körlüğü, modern iş yerlerinin görünmeyen düşmanıdır. Bunu fark eden işletmeler, yalnızca çalışan sağlığını değil, hayatları da korur.

Rakamlara Yansıyan Sessizlik

  • Türkiye’de endüstriyel kazaların %18’i “duyulmayan” uyarı sinyalleri nedeniyle yaşanıyor.
  • ABD OSHA verilerine göre, yüksek sesli ortamlarda çalışan işçilerin kaza geçirme riski 2,7 kat daha fazla.
  • Gürültü körlüğü, özellikle vardiyalı işlerde dikkat dağınıklığı ve zihinsel yorgunlukla birleşerek kazaları artırıyor.

Her Şey Duymakla İlgili Değil, Algılamakla İlgili

İş güvenliğinde dikkat çekici riskler arasında yer alan bu olgu, hâlâ birçok iş yerinde göz ardı ediliyor.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Gürültüye Maruz Kalma ve İşitme Kaybı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK594247/

⭐️⭐️ Gürültü kaynaklı işitme kaybını önlemek için güvenli gürültü maruziyet seviyesi nedir? https://www.nature.com/articles/s41370-024-00660-3

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2000/0501/p2749.html

⭐️⭐️ Gürültüye Bağlı işitme Kaybında Kan Grupları Bir Risk Faktötü Olabilir mi? https://dergipark.org.tr/tr/pub/kocatepetip/issue/17421/182436

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.nidcd.nih.gov/health/noise-induced-hearing-loss

⭐️⭐️ Normal Odyogramda Tinnitus: Gizli İşitme Kaybı İçin Fizyolojik Kanıt ve Hesaplamalı Model https://www.jneurosci.org/content/31/38/13452

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.audiology.org/consumers-and-patients/hearing-and-balance/noise-induced-hearing-loss/

⭐️⭐️ Görme ve İşitme Kaybı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK11759/

⭐️⭐️ İşitme Kaybı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542323/

⭐️⭐️ Gürültü Kaynaklı İşitme Kaybı https://www.mdpi.com/2077-0383/12/6/2347

⭐️⭐️ Aniden başlayan işitme kaybı Nedenleri, incelemeleri ve yönetimi https://www.racgp.org.au/afp/2013/september/sudden-onset-hearing-loss

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği31 Mayıs 2025
31 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-16: Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on sekizincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı tesislerinde meydana gelebilecek yangın ve patlama olaylarının ardından oluşabilecek ikincil hasar risklerini incelemeyi amaçladım.

Kimyasal ve patlayıcı maddelerin depolandığı alanlarda yangın ve patlama, ilk aşamada doğrudan fiziksel zararlar yaratabilir. Ancak, olay sonrası oluşan ikincil hasarlar, çoğunlukla daha geniş çaplı olumsuz etkiler yaratır ve bu tür tesislerin operasyonel sürekliliğini ciddi şekilde tehdit edebilir.

İkincil hasarlar, yangın sonrası patlama, kimyasal sızıntılar, toksik gaz salınımları ve çevresel kirlenme gibi unsurları içerebilir. Bu tür etkiler, hem çalışanların güvenliğini tehdit eder hem de çevreye zarar verebilir.

Yangın ve patlamaların ardından oluşan ikincil hasarların yönetilmesi, kriz yönetimi sürecinin kritik bir parçasıdır. Bu, sadece olayın erken dönemde etkili bir şekilde kontrol edilmesiyle değil, aynı zamanda uzun vadeli çevresel ve operasyonel etkilerin yönetilmesiyle de ilgilidir.

İkincil hasar risklerinin belirlenmesi, bu risklerin en aza indirgenmesi için stratejilerin geliştirilmesi, yalnızca tesisin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda yasal ve çevresel uyum gerekliliklerini yerine getirmeyi de temin eder.

Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi, yangın ve patlama sonrasında ortaya çıkabilecek ikincil hasar risklerinin detaylı bir şekilde değerlendirilmesi için gerekli araçları sağlayacaktır. Bu değerlendirmeler, ilgili risklerin doğru bir şekilde tanımlanması ve bu risklere karşı alınacak önlemlerin optimize edilmesi için hayati önem taşır.

HZ-16: Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 HZ-16 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankındaki patlama veya yangın sonucu meydana gelen ikincil hasar riski, yapısal zararlar, çevresel etkiler ve ekipman arızaları gibi faktörler nedeniyle büyür.

🔸 1. Kontrol Noktası: Yangın Söndürme Sistemi Çalışır Durumda mı?

  • Evet:
    • Yangın söndürme sistemleri, sprinklerler ve yangın söndürücüler düzgün çalışıyor ve aktif durumda.
      ✅ Sonuç: Yangın hızla kontrol altına alınır, ikincil hasar riski azalır.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Yangın söndürme sistemlerinde arıza veya eksiklik var.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Yangın İzolasyonu ve Bariyerler Var mı?
      • Evet:
        • Yangın öncesinde yangının yayılmasını engelleyecek izolasyon bariyerleri var.
          ⚠️ Sonuç: Yangının çevreye yayılma olasılığı azalır.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Yangın bölgeyi hızla sarar, çevreye yayılma riski yüksek.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Elektriksel Tesisat ve Güç Kesintisi Durumu Yönetiliyor mu?
          • Evet:
            • Elektriksel tesisat güvenli ve güç kesintisi durumunda devreye giren otomatik sistemler var.
              ⚠️ Sonuç: Yangın sırasında elektriksel yangın riski azalır.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Elektriksel sistemlerin güvenliği sağlanmamış, elektrik kesintisi yönetilemiyor.
              ❌ Sonuç: Yangın sırasında elektriksel tehlikeler ve ikincil yangın riski artar.
            • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Sızıntı ve Kimyasal Etkileşim Riskleri Yönetiliyor mu?

  • Evet:
    • Yangın sonrası sızıntılar, kimyasal etkileşimler ve zehirli gazların yayılma riski kontrol altında.
      ⚠️ Sonuç: Kimyasal etkileşimler minimize edilir, çevre kirliliği azaltılır.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Yangın sonrası kimyasal sızıntı ve zehirli gaz salınımı riski yönetilemiyor.
      ❌ Sonuç: Kimyasal buharlar ve zehirli gazlar çevreyi kirletir, insan sağlığını tehdit eder.
    • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryomuzun Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Yangın söndürme sistemleri aktif, izolasyon ve elektriksel sistemler yönetiliyorDüşük
2Yangın söndürme sistemi yok, izolasyon yok, elektriksel sistem arızalıÇok Yüksek
3Yangın söndürme var, fakat sızıntı ve kimyasal etkileşimler kontrol edilmiyorÇok Yüksek
4Tüm sistemler etkin, kimyasal etkileşimler izleniyor, elektrik kesintisi yokDüşük

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Yangın söndürme sistemleri düzenli olarak test edilmeli ve periyodik bakımları yapılmalıdır. Herhangi bir aksaklık durumunda yedek sistemler devreye girmelidir.
  • Yangın izolasyonu bariyerleri yerleştirilmeli, yangının yayılmasını önleyecek yanmaz malzemeler kullanılmalıdır.
  • Elektriksel tesisat güvenliği sağlanmalı, yangın durumunda güvenli bir şekilde kesilebilen otomatik devre kesiciler kullanılmalıdır.
  • Kimyasal sızıntılar için erken uyarı sistemleri kurulmalı, yangın sırasında kimyasal etkileşimleri kontrol altına alacak güvenlik önlemleri alınmalıdır.
  • Sızıntı kontrol ekipmanları, gaz dedektörleri ve koruyucu ekipmanlar kullanılarak çevreye yayılacak tehlikeler önlenmelidir.
  • Yangın sonrası çevreyi kirletebilecek maddeler konusunda hazırlıklı olunmalı ve acil müdahale planları oluşturulmalıdır.

Pentan tankı gibi yüksek riskli tesislerde yangın ve patlama sonrası ikincil hasar riski, yalnızca fiziksel zararlarla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda çevresel, hukuki ve operasyonel açılardan da ciddi sonuçlar doğurabilir.

Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizi, yangın ve patlama olaylarının ardından ortaya çıkabilecek ikincil hasarları en aza indirmek için gerekli strateji ve önlemleri belirleyecektir.

İkincil hasar riski yönetimi, etkin bir yangın güvenliği altyapısı, hızlı müdahale süreçleri, doğru acil durum planlaması ve sürekli eğitimlerle mümkün olacaktır.

Buna ek olarak, tesisin içinde bulunduğu çevreyi korumak, iş sağlığı ve güvenliği standartlarını sağlamak, ve tesisin faaliyetlerine devam edebilmesini temin etmek adına risklerin doğru bir şekilde izlenmesi ve yönetilmesi önemlidir.

Düzenli denetimler ve simülasyonlar, potansiyel ikincil hasarları önceden tespit etmek ve hızlıca müdahale edebilmek için kritik unsurlardır.

Sonuç olarak, Yangın / Patlama Sonrası İkincil Hasar Riski Olay Ağacı Analizinde, yangın ve patlama sonrası ikincil hasar risklerinin etkin bir şekilde yönetilmesi ve minimize edilmesi için alınması gereken tüm önlemleri kapsamlı bir şekilde ortaya koymayı amaçladım.

Hem tesis güvenliğini sağlamak hem de çevresel etkileri minimize etmek adına, bu analizden çıkarılacak dersler, Pentan Tankı operasyonlarının sürdürülebilirliğine büyük katkı sağlayacaktır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği31 Mayıs 2025
30 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-15: Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on yedincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizinde, Pentan Tankı tesislerinde patlama valflerinin yetersizliği ve aşırı basınç riski üzerine odaklanacağım.

Kimyasal depolama ve taşıma süreçlerinde, özellikle uçucu ve patlayıcı maddelerin bulunduğu tanklarda, basınç kontrolü kritik bir güvenlik unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır.

Patlama valfleri, sistemdeki aşırı basıncı kontrol etmek ve bu basıncı güvenli bir şekilde tahliye etmek için tasarlanmış güvenlik ekipmanlarıdır. Ancak, patlama valflerinin yetersizliği veya arızalanması durumunda, tanklarda meydana gelebilecek basınç artışları, patlama ve yangın gibi daha büyük tehlikelerin önünü açabilir.

Aşırı basınç riski, sadece doğrudan fiziksel hasara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda kimyasal sızıntılar, çevresel kirlenme ve çalışan güvenliği açısından ciddi tehditler oluşturabilir.

Patlama valflerinin doğru seçimi, yerleştirilmesi ve düzenli bakımları, bu tür risklerin minimize edilmesi için kritik öneme sahiptir.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizi, patlama valflerinin yetersizliğinden kaynaklanabilecek aşırı basınç durumlarını, bu durumların olası sonuçlarını ve bu sonuçları önlemek için alınması gereken güvenlik önlemlerini değerlendireceğiz.

🔺 HZ-15 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Patlama valflerinin arızalı olması ya da yetersiz kapasiteye sahip olması nedeniyle tank içerisindeki basınç kontrolsüz şekilde yükselir ve aşırı basınç oluşur.

🔸 1. Kontrol Noktası: Patlama Valfleri Yeterli Kapasiteye Sahip mi?

  • Evet:
    • Patlama valflerinin kapasitesi tankın en yüksek basınç seviyesini güvenli şekilde karşılayabiliyor.
      ✅ Sonuç: Basınç sınırlanmış, aşırı basınç riski azaltılmış.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Valfler, tankın maksimum basınç seviyesine uygun değil.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Valflerin Düzenli Bakımı Yapılıyor mu?
      • Evet:
        • Patlama valfleri, üretici tavsiyelerine göre periyodik olarak kontrol edilip, bakım yapılmakta.
          ⚠️ Sonuç: Arızalı valfler tespit edilip, zamanında müdahale edilir.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • Bakım yapılmıyor veya valflerin durumu bilinmiyor.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Basınç Kontrol Ekipmanları Var mı?
          • Evet:
            • Sistemde ek basınç düşürücü cihazlar ve güvenlik valfleri bulunuyor.
              ⚠️ Sonuç: Basınç artışı anında bu cihazlar devreye girer.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Sistemde ek basınç denetim ekipmanları yok.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Tankın Üst Sınır Basıncı İzleniyor mu?
              • Evet:
                • Tankın iç basıncı sürekli izleniyor ve alarm sistemi devrede.
                  ⚠️ Sonuç: Basınç yükseldiğinde alarm verilir, hızlı müdahale sağlanır.
                • Risk Değerlendirmesi: Düşük
              • Hayır:
                • Basınç izlenmiyor, alarm yok.
                  ❌ Sonuç: Basınç artışı fark edilmezse tank patlaması riski yüksek.
                • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Valf kapasitesi yeterli, düzenli bakım yapılıyor, basınç izleniyorDüşük
2Valf kapasitesi yetersiz ama sistemde basınç kontrolü varYüksek
3Valf bakımsız, basınç kontrol ekipmanları eksikÇok Yüksek
4Basınç izlenmiyor ve valf arızalıÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Patlama valfleri, tankın maksimum basınç seviyesini aşamayacak şekilde seçilmeli ve güvenli kapasite ile tasarlanmalıdır.
  • Valfler, periyodik bakım ve kalibrasyon işlemlerine tabi tutulmalı, her bir valfin etkinliği izlenmelidir.
  • Ek basınç düşürücü cihazlar ve güvenlik valfleri kullanılmalı, her bir sistemin düzgün çalıştığı test edilmelidir.
  • Basınç izleme cihazları yerleştirilmeli, yüksek basınç durumlarında otomatik olarak alarm verilmeli ve sistem kapatılmalıdır.
  • Patlama valflerinin montajı ve yerleşimi, maksimum güvenlik için üretici talimatlarına uygun olmalıdır.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

🛡️ 🛡️ 🛡️

Pentan Tankı gibi yüksek riskli kimyasal tesislerde, patlama valflerinin yetersizliği ve aşırı basınç riski, yalnızca tesisin güvenliğini değil, aynı zamanda çevreyi ve çalışan sağlığını da tehdit eden önemli bir tehlike arz etmektedir.

Patlama valflerinin işlevini yerine getirememesi, tanklarda aşırı basınç birikmesine ve bu birikimin patlamalara yol açmasına neden olabilir.

Bu durum, hem malzeme kaybına hem de çevresel ve iş sağlığı güvenliği (İSG) açısından büyük risklere yol açar.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizi, patlama valflerinin yetersizliği ile aşırı basınç riski arasındaki ilişkiyi detaylı bir şekilde inceleyerek, olası sonuçların önüne geçmek için alınması gereken güvenlik önlemlerini sizlere sunmaktadır.

Etkin bir güvenlik altyapısı, patlama valflerinin düzenli bakımı, sistemlerin doğru tasarımı ve aşırı basınç durumları için etkili acil müdahale prosedürlerinin oluşturulması, bu tür risklerin en aza indirilmesinde hayati rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, patlama valflerinin yetersizliğinden kaynaklanabilecek aşırı basınç riski, doğru mühendislik çözümleri, düzenli bakım ve denetimlerle etkin bir şekilde yönetilebilir.

Patlama Valflerinin Yetersizliği ve Aşırı Basınç Riski Olay Ağacı Analizini, Pentan Tankı gibi tesislerde bu tür tehlikelerin önlenmesi için gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasında rehberlik sağlamak amacı ile oluşturdum. Yalnızca teorik değil, iszlerin de katkıları ile pratikte de uygulanabilir çözümlerle bu riskler minimize edilebilir ve tesisin güvenliği teminat altına alınabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği30 Mayıs 2025
29 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-14: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on altıncısında Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riski üzerine odaklanmaktadır.

Kimyasal ve patlayıcı maddelerin taşınması sırasında kullanılan boru hatları, işletmenin kritik altyapı unsurlarından biridir. Ancak, boru tesisatında meydana gelebilecek fiziksel darbe veya çarpmalar, boruların yapısal bütünlüğünü zayıflatabilir ve bunun sonucunda sızıntılar meydana gelebilir.

Kimyasal sızıntılar, özellikle uçucu ve yanıcı maddelerin taşındığı sistemlerde, yangın ve patlama risklerini doğurur.

Boru tesisatına darbe veya çarpma, dışsal etkenler (örneğin, ekipman çarpması, forklift kazaları) veya içsel faktörler (örneğin, sistemdeki basınç dalgalanmaları, malzeme yorgunluğu) sonucu oluşabilir. Bu tür olaylar, yalnızca doğrudan boru hatlarında zarar yaratmakla kalmaz, aynı zamanda daha geniş çaplı güvenlik tehditleri oluşturabilir.

Sızıntılar, patlamalar, yangınlar ve çevresel kirlenmeler gibi sonuçlara yol açabilir. Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, boru tesisatındaki darbe veya çarpmaların ardından oluşabilecek sızıntı ve yangın risklerini detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır.

🔺 HZ-14 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Boru sistemine dışsal bir darbe veya çarpma sonucu meydana gelen mekanik hasar ve ardından sızıntı oluşması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Koruyucu Kapaklar ve Bariyerler Var mı?

  • Evet:
    • Boru hatları uygun şekilde koruma kapakları veya bariyerlerle korunmuş.
      ✅ Sonuç: Dışsal darbe riski azaltılmış.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Koruyucu tedbirler yok.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Boru Tesisatının Konumu ve Erişilebilirliği Kontrol Edildi mi?
      • Evet:
        • Borular, darbe riski oluşturabilecek bölgelerden uzak.
          ⚠️ Sonuç: Dışsal etkiler minimize edilmiş.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Boru hattı, darbe alabilecek bölgelerde konumlandırılmış.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Boru Sistemi Tasarımı ve Malzeme Seçimi Uygun mu?
          • Evet:
            • Yüksek dayanımlı malzemeler, koruyucu katmanlar kullanılmış.
              ⚠️ Sonuç: Çarpma sonucu boru hasarı olasılığı azaltılmış.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Yetersiz malzeme, tasarım hataları mevcut.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Boru Sisteminde İzleme ve Erken Uyarı Sistemi Var mı?
              • Evet:
                • Basınç sensörleri, sızıntı dedektörleri ve alarm sistemleri mevcut.
                  ⚠️ Sonuç: Hasar hemen tespit edilip müdahale edilebilir.
                • Risk Değerlendirmesi: Düşük
              • Hayır:
                • Hiçbir izleme sistemi yok.
                  ❌ Sonuç: Boru hattındaki hasar fark edilmeden devam edilebilir, sızıntı artar.
                • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryonun Özeti

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Boru hatları korunaklı, tasarım iyi, izleme sistemleri aktifDüşük
2Koruma yok, ancak borular darbe alabilecek bölgeden uzakOrta
3Boru hatları zayıf tasarlanmış, koruma yokYüksek
4Boru hattı izlenmiyor ve darbe sonucu hasar oluşuyorÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Boru hatları dışsal darbe riski taşıyan bölgelere yerleştirilmemeli, koruyucu bariyerler veya çarpma engelleyiciler kullanılmalı.
  • Tesisat boyunca yüksek dayanımlı, koruyucu malzemeler seçilmeli ve izolasyon katmanları uygulanmalıdır.
  • Boru hatları düzenli olarak basınç testi ve görsel denetim ile izlenmeli; olası çatlama veya sızıntılar erken aşamada tespit edilmelidir.
  • Sızıntı dedektörleri, alarm sistemleri ve basınç sensörleri kurulmalı, anormal bir durumda hızlı müdahale sağlanmalıdır.
  • Boru hattı üzerinde görsel işaretlemeler yapılarak, potansiyel darbe noktaları net bir şekilde belirlenmeli.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

🧩 🧩 🧩

Pentan Tankı tesislerinde boru tesisatında darbe veya çarpma kaynaklı sızıntı ve yangın riski, yalnızca tesisin güvenliği açısından değil, aynı zamanda çevreye ve çalışan sağlığına yönelik büyük tehditler yaratabilir.

Boru hatlarında meydana gelen darbe veya çarpmalar, sistemin güvenliğini ciddi şekilde zayıflatabilir, kimyasal maddelerin sızmasına, yangın ve patlamalara yol açabilir. Bu tür durumlar, doğru tespit edilmez ve yönetilmezse, büyük çaplı kazalara neden olabilir.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizinde, darbe veya çarpma sonucu meydana gelen sızıntıların önceden tespit edilmesi, etkilerinin en aza indirilmesi ve yangın risklerinin önlenmesi için gerekli güvenlik önlemlerini sundum.

Etkin bir risk yönetimi, boru tesisatının düzenli bakımı, sistemdeki basınç değişimlerinin izlenmesi ve acil durum müdahale prosedürlerinin sürekli olarak güncellenmesi ile sağlanabilir. Boru tesisatlarının tasarımı, yerleştirilmesi ve işletme koşullarının düzenli olarak gözden geçirilmesi, bu tür risklerin minimize edilmesinde kritik bir rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, boru tesisatındaki darbe veya çarpmalar nedeniyle oluşabilecek sızıntı ve yangın riskleri, doğru mühendislik çözümleri, sürekli bakım ve izleme ile etkin bir şekilde yönetilebilir.

Boru Tesisatında Darbe veya Çarpma Kaynaklı Sızıntı ve Yangın Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı gibi tesislerde bu tür tehlikelerin önlenmesi ve güvenli operasyonların sürdürülmesi için gerekli önlemleri belirlemektedir.

Olası bir kazanın önlenmesi, sadece tesisin güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çevre ve iş sağlığı güvenliği açısından da önemli bir adımdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği29 Mayıs 2025
28 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-13: Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on beşincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tanklarında aşırı dolum durumlarının neden olabileceği taşma ve uçucu buhar salınımı risklerini değerlendirmek amacıyla hazırladım.

Tankların maksimum kapasitesinin üzerinde doldurulması, genellikle operasyonel ihmaller, otomasyon sistemlerindeki arızalar veya proses kontrol hatalarından kaynaklanmaktadır. Uçucu bir hidrokarbon olan pentan, düşük kaynama noktası ve yüksek buhar basıncı nedeniyle taşma anında atmosfere hızla yayılarak yanıcı ve patlayıcı atmosferler oluşturma potansiyeline sahiptir.

Bu tür bir durum, yalnızca proses verimliliğini olumsuz etkilemekle kalmaz, aynı zamanda yangın, patlama, zehirli buhar maruziyeti ve çevresel kontaminasyon gibi çok yönlü riskleri de beraberinde getirir. Ayrıca buhar salınımı, kapalı alanlarda patlayıcı gaz birikimine yol açarak ciddi iş sağlığı ve güvenliği tehditleri yaratabilir.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi, tankın aşırı dolması sonucu oluşabilecek olası senaryoları, bu senaryoların birbirini tetikleyici etkilerini ve önleyici/azaltıcı tedbirlerin sistematik değerlendirmesini kapsamasını amaçladım. Sizlerden gelecek olan katkılar sayesinde firma yöneticileri ve iş güvenliği uzmanları için yararlı bir kaynak haline geleceğine eminim.

Saygılarımla

🔺 HZ-13 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Dolum işlemi sırasında tankın seviye kontrolü yapılamaması nedeniyle pentan taşması ve buhar salınımı meydana gelir.

🔸 1. Kontrol Noktası: Otomatik Seviye Göstergesi / Alarm Sistemi Çalışır Durumda mı?

  • Evet:
    • Seviye kontrol cihazı ve yüksek seviye alarmı aktif, kalibrasyonu yapılmış.
      ✅ Sonuç: Taşma başlamadan dolum durdurulur.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Gösterge arızalı ya da kalibrasyonsuz.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Manuel Gözlem / Seviye Takibi Var mı?
      • Evet:
        • Operatör seviye artışını gözle takip ediyor.
          ⚠️ Sonuç: Risk azaltılır ancak gecikme yaşanabilir.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Ne otomatik ne de manuel kontrol var.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Dolum Süresi Zamanlayıcı İle Sınırlı mı?
          • Evet:
            • Önceden belirlenmiş süre sonunda dolum otomatik durur.
              ⚠️ Sonuç: Aşırı dolum ihtimali azalır.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Süre kontrolsüz, manuel müdahaleye bağlı.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Taşma Durumunda Buhar Tutucu / Havalandırma Sistemi Var mı?
              • Evet:
                • Tank havalandırma hattı aktif, buhar dışarı kontrollü salınıyor.
                  ⚠️ Sonuç: Patlama riski düşer, çevreye etki azalır.
                • Risk Değerlendirmesi: Orta
              • Hayır:
                • Taşma ile birlikte pentan buharı atmosfere yayılır.
                  ❌ Sonuç: Parlayıcı ortam oluşur → Yangın/Patlama riski artar.
                • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özeti

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Seviye kontrol cihazı çalışıyor, alarm var, manuel kontrol de yapılıyorDüşük
2Otomasyon yok ama gözlem ve süre sınırlaması mevcutOrta
3Ne gösterge, ne gözlem, ne de zamanlama mevcut, buhar salınımı kontrolsüzÇok Yüksek
4Her şey mevcut ama taşma anında havalandırma yetersizYüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riskini Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Tanklara mutlaka yüksek seviye alarmı, seviye sensörü ve otomatik dolum kesici sistemler entegre edilmeli.
  • Dolum süresi sınırlayıcı zamanlayıcı sistemler (PLC ya da dijital sayaçlar) kullanılmalı.
  • Operatörler, dolum sırasında manüel gözlem yapacak şekilde görevlendirilmeli.
  • Tanklarda havalandırma boruları, buhar tutucu filtreler ve gerekirse emniyet valfleri olmalı.
  • Tüm sistemler için periyodik bakım ve kalibrasyon zorunlu olmalı.
  • Acil durumda buhar salınımına karşı yangınla mücadele ekipmanları hazırda bulunmalı.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Pentanın aşırı dolumu nedeniyle meydana gelebilecek taşma ve buhar salınımı, kimyasal tesislerde kontrol altına alınması gereken kritik süreçsel riskler arasında yer almaktadır. Bu riskin tetikleyici unsurları arasında otomasyon eksiklikleri, proses kontrol sistemlerindeki arızalar, operatör eğitimsizliği ve tank seviye göstergelerinin yetersizliği bulunmaktadır. Taşan pentanın çevreye yayılması, hızla buharlaşarak tutuşabilir ortamlarda yangın ve patlama potansiyelini önemli ölçüde artırır.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Risk Olay Ağacı Analizinde değerlendirilen olay ağacı yapısı, risk zincirinin hangi aşamalarında önleyici tedbirlerin etkin biçimde uygulanabileceğini göstermekte, özellikle dolum süreci sırasında gerçekleştirilebilecek teknik ve yönetsel kontrollerin önemine vurgu yapmaktadır.

Seviye sensörlerinin çift yedekli kurulumu, acil durdurma sistemleri, taşma alarm mekanizmaları ve personel farkındalığı eğitimi gibi önlemler, bu tür senaryoların meydana gelmesini önemli ölçüde azaltabilir.

Sonuç olarak, pentan tanklarının güvenli işletilmesi, sadece ekipmanın değil, bütün bir sistemin entegre güvenlik yaklaşımıyla ele alınmasıyla mümkündür.

Tankın Aşırı Dolması Nedeniyle Pentan Taşması ve Buhar Salınımı Riski Olay Ağacı Analizi, bu kapsamda hem sistem zafiyetlerini hem de risk azaltıcı stratejileri teknik bir perspektifle ortaya koyarak, işletmelere somut bir karar destek aracı sunmayı amaçlamaktayım.

Saygılarımla

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği28 Mayıs 2025
27 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-12: Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on dördüncüsünde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizini, pentan tankı sistemlerinde meydana gelebilecek statik elektrik birikimi sonucu oluşabilecek kıvılcım kaynaklı tutuşma ve patlama riskini teknik açıdan değerlendirme maksadı ie hazırladım.

Pentan gibi uçucu ve düşük parlama noktası olan hidrokarbonların bulunduğu ortamlarda statik elektrik, ciddi bir tehlike kaynağıdır. Özellikle dolum, boşaltım ve transfer işlemleri sırasında sıvının hareketi ile birlikte boru hatları, tank iç yüzeyleri, işçi kıyafetleri veya yalıtkan ekipmanlar üzerinde elektriksel yük birikimi meydana gelebilir.

Yeterli önlemler alınmadığı takdirde, bu yükler ani bir boşalma ile kıvılcım oluşturabilir ve yanıcı gaz/hava karışımlarının bulunduğu atmosferde tutuşma ile sonuçlanabilir. Bu tür bir senaryo, zincirleme yangın ve patlama olaylarını tetikleyerek personel güvenliğini tehdit eder, ekipmanların tahribatına ve çevresel felaketlere yol açabilir.

Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizi ile statik elektriğin potansiyel risk yaratma sürecini adım adım ele alarak, sistematik bir şekilde sonuçlarını ve alınabilecek önleyici tedbirlerin etkinliğini değerlendirmeyi amaçlamaktayım. Eminim ki sizlerden de gelecek katkılarla ideal hale getireceğiz.

🔺 HZ-12 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı dolumu, boşaltımı veya iç transfer sırasında statik elektrik birikmesi ve kıvılcım oluşması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Topraklama ve Eş Potansiyel Sistemi Mevcut mu?

  • Evet:
    • Tank, borular ve taşıma ekipmanları uygun şekilde topraklanmış ve eş potansiyel barasına bağlanmış.
      ✅ Sonuç: Statik elektrik kontrollü şekilde boşalır. Kıvılcım riski minimize edilir.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Topraklama yok, bağlantılar yetersiz.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Dolum/Boşaltım Ekipmanı Antistatik Özellikli mi?
      • Evet:
        • Hortumlar, nozullar, eldivenler ve kıyafetler antistatik.
          ⚠️ Sonuç: Kıvılcım riski azalmış olur.
        • Risk Değerlendirmesi: Orta
      • Hayır:
        • Kullanılan malzemeler yalıtkan ya da sürtünmeye hassas.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Dolum Hızı Kontrollü mü? (Tanker, pompa, vs.)
          • Evet:
            • Dolum hızı sınırlı, türbülans düşük.
              ⚠️ Sonuç: Yüksek akış hızı kaynaklı yük birikimi önlenmiş olur.
            • Risk Değerlendirmesi: Orta
          • Hayır:
            • Hızlı dolum, yüksek türbülans ve yük birikimi var.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Ortamda Patlayıcı Atmosfer Mevcut mu? (LEL > %10)
              • Hayır:
                • Buhar konsantrasyonu patlama sınırının çok altında.
                  ⚠️ Sonuç: Kıvılcım oluşsa bile tutuşma gerçekleşmez.
                • Risk Değerlendirmesi: Orta
              • Evet:
                • Buhar konsantrasyonu alt patlama limiti üzerinde.
                  ❌ Sonuç: Kıvılcım → Alev alma → Patlama → Yayılma ve ikincil hasarlar.
                • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Genel Olarak…

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Topraklama, antistatik önlem, kontrollü dolum ve patlayıcı atmosfer yokDüşük
2Topraklama yok, dolum hızlı, ortamda pentan buharı varÇok Yüksek
3Topraklama mevcut ama antistatik ekipman yokOrta
4Tüm önlemler var ancak anlık buhar artışı yaşanmışYüksek
5Hiçbir önlem yok, LEL aşılmış, ortam kapalıÇok Yüksek

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Tüm metal ekipmanlar, tanklar, borular uygun şekilde topraklanmalı ve eş potansiyele alınmalı.
  • Dolum ve boşaltım işlemlerinde antistatik hortumlar, giysiler ve eldivenler zorunlu hale getirilmeli.
  • Dolum hızı sınırlayıcı vanalar kullanılmalı, ani akış değişimleri engellenmeli.
  • Ortam havası düzenli olarak LEL (Alt Patlama Limiti) açısından izlenmeli.
  • ATEX direktiflerine uygun ekipmanlar (pompa, motor, aydınlatma) tercih edilmeli.
  • Toz, buhar ve sıvı birikimi olmayan temiz bir zemin düzeni sağlanmalı.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike KoduTehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen Alanlar / SistemlerOlası SonuçlarMevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01Sızıntı – Flanş / ContaAşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzlukDolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantılarıBuhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenmeKimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02Tank Delinmesi / KorozyonTank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğuTank gövdesi, temel çevresiYüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlikeKoruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03Statik Elektrik BoşalmasıTopraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesiDolum hattı, pompa, operatörKıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanmasıTopraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04Tank Aşırı DolumuSeviye sensörü arızası, manüel dolum hatasıTank içi, taşma menholüParlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riskiİkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05Köpük Sistemi ArızasıKöpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalarYangınla mücadele sistemiYangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riskiKöpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06Elektriksel KıvılcımEX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akımTank çevresi, dolum alanıParlayıcı buhar → tutuşma, yangınEX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışıTank havalandırması, soluma hattıPatlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesiATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08Operatör HatalarıEğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlikDolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılmasıTaşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyetSOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09Yangın / Harici KaynaklıYakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorlarıTank dışı, tesis geneliTank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10Yanlış Kimyasal DolumuKimliklendirme eksikliği, operatör hatasıTank içi kimyasal uyumuReaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışıEtiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11PSV (Basınç Tahliye Valfi) ArızasıValf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyonTank üst kısmı, solunum hattıTank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlamaPeriyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12Gaz Dedektör ArızasıKalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasarGaz izleme sistemiTehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artarGaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13Sızan Kimyasalın GiderilememesiYetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahaleSızıntı alanı, yer altı suyuKimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonuAbsorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14Aydınlatma Eksikliği / Gece OperasyonuYetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlarTüm sahaGözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesiPatlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15Acil Tahliye GecikmesiKaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliğiTüm çalışanlarYangın/patlama sırasında personelin mahsur kalmasıAcil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Statik elektrik kaynaklı kıvılcım riski, özellikle uçucu maddelerin depolandığı ve transfer edildiği ortamlarda ihmal edilemeyecek düzeyde bir endüstriyel tehlike oluşturmaktadır. Pentan gibi düşük parlama noktasına sahip bir maddenin bulunduğu proseslerde, elektrostatik boşalmalar sonucu meydana gelen kıvılcımlar, birkaç milisaniyede büyük çaplı patlamalara ve yangınlara neden olabilir.

Bu nedenle, bu analizle incelenen risk senaryoları yalnızca teorik değil, pratik olarak birçok endüstri kazasında doğrulanmış örneklerdir.

Bu bağlamda, sistemde topraklama ve dengeleme uygulamaları, antistatik ekipman kullanımı, bağlama/kısa devreleme prosedürleri, dolum hız kontrolü, ortam nem seviyesinin düzenlenmesi ve periyodik elektrostatik ölçüm faaliyetleri gibi önleyici stratejiler kritik önem taşımaktadır.

Statik Elektrik Kaynaklı Kıvılcım Oluşumu ve Patlama Riski Olay Ağacı Analizi, bu tedbirlerin hangi aşamalarda ne tür etkiler sağladığını somut senaryolarla ortaya koyarak işetmelerdeki karar vericilere yol göstermesini umut ediyorum…

Sonuç olarak, statik elektriğin kontrol altına alınması yalnızca teknik bir gereklilik değil, hayati bir güvenlik protokolü olarak ele alınmalıdır. Pentan tankı gibi yüksek riskli alanlarda bu tür analizlerin düzenli olarak güncellenmesi, güvenli işletme kültürünün sürdürülebilirliği açısından vazgeçilmezdir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği27 Mayıs 2025
27 Mayıs 2025

Tekstil Sektöründe Nadir Görülen Ama Ciddi Sağlık Sonuçları Doğurabilen Mesleki Riskler

Tekstil sektörü, ülkemizde olduğu kadar dünya genelinde de istihdamın bel kemiğini oluşturan, dinamik, üretken ancak yoğun emek gerektiren bir sektördür. Kumaşın ipliğe dönüşümünden son ürüne kadar geçen her aşama; farklı fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere karşı çalışanı maruz bırakabilecek iş süreçlerini barındırır. Bu süreçler içinde yaygın bilinen meslek hastalıkları ve iş kazalarının yanı sıra, çoğu zaman gözden kaçan fakat gerçekleştiğinde kalıcı ya da ölümcül etki yaratabilen nadir riskler de mevcuttur.

Meslek kaynaklı az rastlanan sağlık riskleri, sıklıkla tanısı geciken ya da yanlış yönlendirilen rahatsızlıklar şeklinde karşımıza çıkar. Örneğin pamuk tozu kaynaklı “bisinoz” hastalığı, azo boyalarla temas sonrası gelişen mesane kanseri ya da enzimatik tekstil terbiye işlemleri sonucu ortaya çıkan alerjik reaksiyonlar, genellikle klinik olarak geç tanınır ve işyeri ortamı ile ilişkilendirilmez. Oysa işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bu gibi durumları erken fark ederek hem çalışan sağlığını hem de üretim sürekliliğini koruma yönünde çok kritik bir rol oynar.

Aşağıdaki tablo, tekstil sektörünün görünmeyen sağlık risklerine dikkat çekerek önleyici yaklaşımı güçlendirmeyi, nadir görülen ama etkisi büyük olan mesleki maruziyetleri hem bilimsel hem de saha gerçekliğiyle hatırlatması amacı ile incelemenizi tavsiye ederim.

Risk / TehlikeAçıklamaOlası Ciddi Sağlık Sonuçları
Bisinoz (Pamuk Akciğeri)Pamuk, keten, kenevir tozuna maruziyet sonucu oluşur; özellikle pamuk balyalama ve işleme alanlarında görülür.Kronik bronşit, solunum yetmezliği, astım benzeri belirtiler
Azo Boya Maddesi MaruziyetiÖzellikle bazı sentetik boyalarda bulunan kanserojen aromatik aminlere maruziyetMesane kanseri, karaciğer hasarı
Formaldehit Buharı SolunumuKumaş sabitleyici, kırışıklık önleyici kimyasallarda yer alırMukozal irritasyon, astım, kanser riski (IARC Grup 1)
Lateks AlerjisiEldiven, bant, dikiş malzemeleri gibi ürünlerden kaynaklıAnafilaksi, temas dermatiti, solunum problemleri
Mikroskobik Liflerin Solunumu (Sentetik Lif Tozları)Polyester, naylon, akrilik gibi liflerin havaya karışmasıPulmoner fibrozis, silikoz benzeri belirtiler
Nörotoksik Solvent MaruziyetiBoya, temizlik ve baskı işlemlerinde kullanılan toluen, benzen gibi çözücülere maruziyetSinir sistemi hasarı, hafıza kaybı, baş ağrısı, koordinasyon bozuklukları
Makine Gürültüsüne Bağlı İşitme Kaybı (Nadir ama Geri Dönüşsüz)Sürekli çalışan dikiş makineleri, overlocklar ve iplik üretim makineleri kaynaklıKalıcı işitme kaybı, tinnitus (kulak çınlaması)
Termal Yorgunluk ve Sıvı-Elektrolit Dengesi BozukluklarıBoyahane, kurutma, presleme gibi sıcak ortam çalışmalarıHiponatremi, ısı çarpması, kas krampları
Ters Kas Kullanımı Kaynaklı Sinir Tuzak SendromlarıTekrarlayan hareketler (örneğin kol-bilek hareketleri)Karpal tünel sendromu, kübital tünel sendromu
Enzim ve Reaktif Alerjen MaruziyetiEnzimatik yıkama, apreleme gibi işlemlerdeSolunum alerjileri, kimyasal duyarlılık sendromu
Poliüretan (PU) Dumanı SolunumuSentetik deri üretimindeAkciğer ödemi, kronik bronşit, baş ağrısı
Kumaş Tozlarının Gözle Teması ve Kornea TahrişiHava yolu ile taşınan lif parçacıklarıKronik konjonktivit, korneal çizilmeler
Sürekli Ayakta Durmaya Bağlı Varis ve Derin Ven Trombozu (DVT)Üretim hattında ayakta uzun süre kalan çalışanlarBacaklarda kan pıhtısı, emboli riski
Otoimmün Tetkik Gecikmeli Cilt ReaksiyonlarıKumaş terbiye kimyasalları ve boya katkılarına bağlıKronik egzama, kontakt dermatit
İnce Motor Becerilerde Azalma (Mikrotravmaya Bağlı)Sürekli ince dikiş, küçük parça montajı yapanlardaParmak ucu hissizlik, el-göz koordinasyon bozukluğu

Günümüzde iş sağlığı ve güvenliği anlayışı, yalnızca sık karşılaşılan tehlikelerin kontrolüne odaklanmakla sınırlı kalamaz. Gerçek koruyucu yaklaşım, görünmeyen veya az rastlanan tehditleri tanımak ve onlar için de sürdürülebilir önlemler geliştirebilmeyi gerektirir. Tekstil sektöründe çalışan bireylerin sağlığı; sadece iplik makineleri veya boyahanelerdeki fiziksel kazalara karşı değil, aynı zamanda düşük sıklıkta rastlansa bile yıkıcı sonuçlar doğurabilecek biyolojik ve kimyasal risklere karşı da korunmalıdır.

Bu doğrultuda, işverenlerin sorumluluğu yalnızca mevzuatla sınırlı değil, aynı zamanda çalışanlarının görünmeyen risklere karşı eğitilmesini sağlama ve çalışma ortamını bu kapsamda denetleyerek iyileştirme yükümlülüğünü de kapsar.

İş sağlığı profesyonelleri olarak bizler, erken uyarı mekanizmalarının kurulması, periyodik sağlık taramalarıyla gizli maruziyetlerin izlenmesi ve nadir maruziyetlerin bile yönetilebilir riskler haline dönüştürülmesi gerektiğini savunmaktayız.

Bu yazı ile, tekstil sektöründe henüz “istatistiklere düşmemiş” ama sağlık sistemine ve birey yaşam kalitesine büyük bedeller yükleyebilecek mesleki risklerin görünür kılınması hedefledim.

Unutulmamalıdır ki, her ihmal edilen nadir risk, günün sonunda tekrarlanabilir bir trajediye dönüşme potansiyeli taşır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Tekstil İşçilerinin ve İlgili Toplulukların Sağlık Endişeleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9134410/

⭐️⭐️ Tekstil işçilerinde uzun vadeli solunum sağlığı etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3725301/

⭐️⭐️ Türkiye’nin Edirne kentindeki iki tekstil fabrikasında iş kaynaklı kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25207064/

⭐️⭐️ Mesleki Sağlık Hizmeti https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/occupational-health-service

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni27 Mayıs 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al