29 Temmuz 2025

Tersanelerde Kullanılan Solventlerin Sonuçları

Tersanelerde kullanılan solventler (örneğin: toluen, ksilen, etilbenzen, stiren, metanol, aseton, metilen klorür, trikloroetilen vb.) boya, temizlik, kaplama, yapıştırıcı ve yalıtım işlerinde yaygın biçimde kullanılır ve bu kimyasalların buharları soluma yoluyla vücuda girer. Bu tür maruziyetler, akut (kısa vadeli) ve kronik (uzun vadeli) sağlık sorunlarına neden olabilir.

Aşağıda, solvent buharlarına her gün maruz kalan bir çalışanın, ilk temas, 1 hafta, 1 ay, 1 yıl ve 10 yıl sonrası farklı organ sistemleri üzerindeki etkilerini tabloda görebilirsiniz.

SOLVENT BUHARLARI – ORGAN BAZLI MARUZİYET ANALİZİ

Organ/Sistem	İlk Temasta	1 Hafta Sonra	1 Ay Sonra	1 Yıl Sonra	10 Yıl Sonra
Merkezi Sinir Sistemi	Baş dönmesi, baş ağrısı, sersemlik, uyuşukluk	Reaksiyon zamanı uzar, uyku düzensizliği, dikkat dağınıklığı	Hafıza zayıflığı, duygu durum bozuklukları	“Kronik toksik ensefalopati” bulguları (unutkanlık, karar verme güçlüğü)	Kalıcı beyin hasarı, erken demans riski, psikiyatrik bozukluklar
Solunum Sistemi	Burun ve boğazda yanma, öksürük, nefes darlığı	Mukozal tahriş, bronş irritasyonu	Kronik bronşit, akciğer kapasitesinde azalma	Reaktif hava yolu hastalığı, astım benzeri tablo	Solvent kaynaklı KOAH, interstisyel akciğer hastalıkları
Karaciğer	Belirti vermez, mikroskobik düzeyde enzim aktivitesi	ALT/AST düzeylerinde hafif yükselme	Hepatoselüler stres, yorgunluk, ciltte sararma eğilimi	Solvent hepatotoksisitesi, toksik hepatit	Karaciğer sirozu, yağlı karaciğer, malignite riski
Böbrekler	Hafif baş ağrısı ve idrar renginde değişiklik	Hafif proteinüri, üriner rahatsızlık	Glomerüler filtrasyon düşebilir, hafif ödem	Solvent nefrotoksisitesi, kronik böbrek yetmezliği başlangıcı	Kalıcı böbrek yetmezliği, diyaliz ihtiyacı
Cilt	Kızarıklık, kuruluk, kaşıntı	Kontakt dermatit, pullanma	Ciltte hipersensitivite, egzama, çatlaklar	Kalıcı kimyasal dermatit, pigmentasyon bozuklukları	Deri kanseri riski (özellikle benzen ve arsenik ile)
Gözler	Yanma, sulanma, bulanık görme	Gözde tahriş ve konjonktivit	Görsel odaklanma sorunları, kuru göz sendromu	Gözde toksik hasar, kornea bozulması	Görme kaybı riski, mesleki katarakt
Üreme Sistemi	Belirti vermez	Testosteron/östrojen düzeylerinde değişim	Sperm kalitesinde düşüş, menstruel düzensizlik	İnfertilite, libido azalması	Doğurganlık kaybı, düşük ve doğumsal anomaliler riski (gebelerde)
İmmün Sistem	Geçici baskılanma	Soğuk algınlığına yatkınlık	Alerjik reaksiyonlar artar	Otoimmün hastalık riski artar	Kronik bağışıklık baskılanması, enfeksiyonlara direnç azalır
Kalp-Damar Sistemi	Nabız artışı, tansiyon düşüklüğü	Tansiyon oynaklığı, taşikardi	Kalp ritminde düzensizlikler, erken yorgunluk	Solvent kaynaklı kardiyotoksisite	Ateroskleroz, hipertansiyon, kardiyomiyopati
Sindirim Sistemi	Mide bulantısı, iştahsızlık	Gastrik asit salgısında artış, reflü	Mide ve bağırsak hassasiyeti, mide krampları	Karaciğer ilişkili safra sorunları	Malabsorpsiyon, hepatobiliyer hastalıklar
Kas ve İskelet Sistemi	Hafif kas yorgunluğu	Kas spazmları, el titremesi	Kas kuvvetinde azalma, el becerilerinde bozulma	Periferik nöropatiye bağlı kas gücü kaybı	Kas atrofisi, yürüme bozuklukları, iş gücü kaybı
Duyusal Sistem (Kulak-Burun)	Burun akıntısı, geçici anosmi	Koku alma duyusunda azalma	Kalıcı anosmi riski	Sinüzit ve rinit gelişimi	Koku alma yetisinin kaybı, kronik KBB hastalıkları

🔬 🔬 🔬

Öne Çıkan Kronik Solvent Hastalıkları

Kronik Toksik Ensefalopati (Solvent kaynaklı bilişsel bozulma)
Solvent Hepatotoksisitesi
Periferik Nöropati (El-ayak uyuşması, karıncalanma)
Solvent İle İlişkili İnfertilite
Solvent Astması
Organik Solvent Sendromu (çoklu sistem etkilenmesi)

🛡️ 🛡️ 🛡️

Korunma ve İş Sağlığı Önlemleri

Kişisel koruyucu donanım: Uygun kartuşlu gaz maskesi (A sınıfı solvent filtresi), eldiven, gözlük.
İşyeri havalandırması: Lokal egzoz sistemleri ve sirkülasyon kontrolü.
Maruziyet izleme: Solvent buharı ölçümleri, biyolojik izlem (örn. Toluene → hippurik asit).
Eğitim: MSDS okuma, erken belirti tanıma, kişisel hijyen uygulamaları.
Tıbbi takip: Periyodik sağlık muayeneleri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Organik çözücülere mesleki maruziyet ve beyin görüntüleme, nörofizyoloji veya histopatoloji ile tespit edilebilen uzun süreli sinir sistemi hasarı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12480295/

⭐️⭐️Çözücülerin ve dozaj prosedürünün hücre bazlı in vitro deneylerde kimyasal toksisite üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20499932/

⭐️⭐️Çözücü ve katkı maddesi etkileşimleri çekirdeklenme yolunda belirleyiciler olarak: genel tartışma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26083497/

⭐️⭐️Çözücü Taraması Çözücü Etkisi Değildir: Çok Bileşenli Reaksiyonların En Çok Göz Ardı Edilen Yönü Üzerine Bir İnceleme https://chemistry-europe.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ejoc.202200172

⭐️⭐️ Çözücü nörotoksisitesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2078137/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni29 Temmuz 2025

28 Temmuz 2025

Rüzgar Enerji Santrali Komuta Kontrol Merkezi – Ergonomi ve İş Yükü Temelli Riskler Risk Analizi

Dijital Gözün İnsanla Teması

21. yüzyılda enerji üretiminin kalbi sahada değil, ekran başında atıyor. Rüzgar türbinleri dağın tepesinde dönerken, onların her titreşimi, her rotor ivmesi şehir merkezlerindeki komuta kontrol odalarında yakından izleniyor.

Bu teknolojik gözlem kulelerinde çalışan insanlar, karar alma sorumluluğu, dikkat yoğunluğu ve fiziksel hareketsizlik arasında sıkışmış bir çalışma düzeni içinde. Ancak çoğu zaman göz ardı edilen bir gerçek var: Yüksek teknoloji, insan ergonomisini ikincil plana atma eğiliminde.

Rüzgar Enerji Santrallerinin Komuta Kontrol Merkezleri (KKM), santralin tüm operasyonel işleyişini izlemek ve müdahaleleri koordine etmek amacıyla 7/24 çalışan, yüksek dikkat ve sorumluluk gerektiren ortamlardır.

Bu merkezlerde görev yapan operatörler ve teknik personel, fiziksel olarak düşük hareketli ancak zihinsel olarak yoğun iş yükü altında çalışırlar. Bu durum, ergonomik yetersizlikler, monotonluk, bilişsel yorgunluk, işe bağlı stres gibi risklerin artmasına sebep olmaktadır.

Türbinler Dönüyor, İnsan Duruyor

Rüzgar enerji santralleri (RES), yenilenebilir enerji hedeflerinin lokomotifi haline gelirken, bu santrallerin omurgasını oluşturan SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) sistemleri, arka planda kesintisiz çalışan kontrol merkezlerine büyük yük bindirmiştir. Komuta kontrol merkezi operatörleri, bazen 12 saate kadar uzayan vardiyalar boyunca ekran başında kalmakta, binlerce veri sinyalini eş zamanlı izlemekte ve kritik müdahale kararları almaktadır.

Ancak bu çalışanlar çoğu zaman hareketsizlik, tekrarlayan hareketler, ekran yorgunluğu, mental stres ve dikkat dağınıklığı gibi risklere uzun süre maruz kalmaktadır. İş yerinde ciddi bir kazanın tetikleyicisi sadece mekanik arıza değil, operatörün 5. saatteki odak kaybı da olabilir.

Bu bağlamda, komuta kontrol odalarında görev yapan personelin çalışma koşulları yalnızca konfor değil, aynı zamanda operasyonel güvenlik meselesidir. Bu nedenle, ergonomik uyumsuzluklar, aşırı zihinsel yük ve iş organizasyonundaki eksiklikler sistematik olarak değerlendirilmelidir.

Sessiz Riskler – Görünmeyeni Anlamak

Bir komuta kontrol merkezi çalışanını düşünelim:
Saat sabah 08.00. Gözler, dört farklı monitörde dönen grafiklerde. Kafasında alarm eşik değerleri, hava durumu tahminleri, bakım zamanı yaklaşan türbinler. Klavye ve mouse hareketleri her 30 saniyede bir tekrar ediyor. Oturduğu koltuk, sıradan bir ofis koltuğu. Göz hizası, ekranın alt köşesine odaklanmaya zorlanıyor. Omuzlar gergin, boyun eğik. Vardiyanın 3. saati dolmadan bilek ağrısı, göz kuruluğu, baş ağrısı beliriyor. Saat 12.00’de gelen kısa yemek molası dışında vücut, adeta sabitlenmiş durumda.

Bu tabloda en riskli alanlar şunlardır:

1. Fiziksel Ergonomi Riski

Monitörlerin yükseklik ve mesafe uyumsuzluğu, boyun ve sırt kaslarında kronik gerginliğe neden olur.
Klavye ve mouse yerleşiminin uygun olmaması, karpal tünel sendromu riskini artırır.
Hareketsizlik nedeniyle alt ekstremitede dolaşım bozuklukları (örneğin derin ven trombozu) riski doğar.

2. Görsel Yük Riski

Parlak ekranlar, kontrast oranı kötü arayüzler, yetersiz aydınlatma ile birleşince bilgisayar görsel sendromu (CVS) gelişebilir.
4 monitörlü sistemlerde göz kasları sürekli odak değiştirmek zorunda kalır; bu da baş ağrısı, göz yanması ve dikkat azalmasıyla sonuçlanır.

3. Zihinsel İş Yükü Riski

Alarm frekansı yüksek sistemlerde, operatörlerin “yanlış alarm yorgunluğu” yaşaması olasıdır.
Çoklu türbin gruplarından gelen veri bombardımanı, karar alma sürecini zorlaştırır.
Kritik kararların yüksek hızla alınması gerektiğinde zihinsel yük sınırı aşılır, bu da hata oranını artırır.

4. İş Organizasyonu ve Psikososyal Faktörler

Uzayan vardiyalar (12 saat ve üzeri), özellikle gece çalışmaları, bilişsel performansta azalma yaratır.
Düzensiz dinlenme periyotları, uyku hijyenini ve dikkat süresini olumsuz etkiler.
Yalnız çalışma, stres ve tükenmişlik hissini artırır. Özellikle hatalı alarm verileri nedeniyle sürekli teyakkuzda kalmak, zihinsel tükenmişliği hızlandırır.

Bu noktada ergonomi yalnızca sandalye, masa yüksekliği ya da monitör yerleşimi meselesi değildir. Bütünsel bir iş yeri mühendisliği sorunudur. Komuta kontrol merkezi, teknolojik olarak mükemmel bir bina olabilir; ama insan faktörü unutulursa, en zayıf halka haline dönüşür.

Aşağıda sizlere; Rüzgar Enerji Santrallerinde görev yapan komuta kontrol merkezi çalışanlarının maruz kaldığı ergonomik zorlukları ve iş yükü kaynaklı riskleri ortaya koymaya, örneklerle analiz etmeye ve çözüm önerileri sunmaya çalıştım. Her zamanki gibi görüşlerinizi ve katlılarınızı bu yazıya eklemek için sabırsızlıkla iletilerinizi bekliyorum.

Saygılarımla.

Dr.Mustafa KEBAT

Risk Analizi Matrisi Yapısı(5×5)

Risk Skoru	Açıklama	Renk Kodu
1–4	Düşük Risk	🟩 Yeşil
5–9	Orta Risk	🟨 Sarı
10–14	Yüksek Risk	🟧 Turuncu
15–25	Kabul Edilemez Risk	🟥 Kırmızı

Olasılık (1-5): 1 = Çok Düşük, 5 = Çok Yüksek

Şiddet (1-5): 1 = Çok Hafif, 5 = Ölümcül

Rüzgar Enerji Santrali Komuta Kontrol Merkezi – Ergonomi ve İş Yükü Temelli Riskler 5×5 Risk Analizi

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut/Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Uzun süreli oturarak çalışma	Sürekli masa başında kalma	Kas-iskelet sistemi	Bel ve sırt ağrıları, dolaşım bozukluğu	Ayakta durma araları, ergonomik sandalye, hareket molaları	5	3	15
Ayarlanamayan monitör yüksekliği	Sabit ekran yerleşimi	Boyun kasları, omurga	Kas-iskelet zorlanmaları	Monitör kolları, ekran hizalama eğitimi	4	3	12
Yoğun ekran kullanımından kaynaklı göz yorgunluğu	Uzun süre ekrana bakma	Göz kasları	Göz kuruluğu, baş ağrısı	20-20-20 kuralı, göz egzersizleri, ekran filtreleri	4	2	8
Tekrarlayan klavye kullanımı	Sürekli yazı yazma	El bileği, parmaklar	Karpal tünel sendromu, kas zorlanması	Ergonomik klavye ve mouse, el bilek desteği	4	3	12
Masa boyunun kişiye uygun olmaması	Sabit ve standart masa boyu	Omuzlar, sırt, boyun	Kas iskelet zorlanmaları	Ayarlanabilir masa, sandalye yüksekliği ayarı	3	3	9
Yetersiz sırt desteği	Uygun sandalye eksikliği	Bel ve sırt bölgesi	Omurga eğriliği, ağrı	Bel destekli sandalye, postür eğitimi	4	3	12
El bileklerinde sıkışma hissi	Mouse/kas zorlaması	El bileği	Sinir sıkışması	Bilek destekleri, dinlenme araları	3	4	12
İş yükünün dengesiz dağılımı	Planlama eksikliği	Psikolojik durum, kas-iskelet sistemi	Tükenmişlik, aşırı yorgunluk	Görev rotasyonu, iş planlaması	5	4	20
Ekran yansımasından kaynaklı göz rahatsızlığı	Yetersiz perdeleme, ışık konumu	Gözler, baş	Göz yorgunluğu, baş ağrısı	Işık konumlandırma, perde, ekran açısı	3	2	6
Günde 8+ saat aralıksız masa başı kalma	Sürekli ekran işi	Tüm vücut, göz, kas-iskelet sistemi	Kronik yorgunluk, dikkat dağınıklığı	Egzersiz aralıkları, zaman yönetimi eğitimi	4	4	16
Sık tekrarlayan kısa süreli görev geçişleri	Görev yoğunluğu	Bilişsel yük, refleksler	Dikkat kaybı, stres	Görev rotasyonu planı, odak eğitimi	4	3	12
Donanımsal eksiklik nedeniyle elle veri girişi	Otomasyon yetersizliği	El kasları	Kas yorgunluğu, hata olasılığı	Otomasyon iyileştirmesi, yazılım desteği	3	4	12
Duruş bozukluklarına bağlı boyun ağrısı	Ergonomik olmayan düzen	Boyun kasları	Kronik ağrı, fıtık riski	Ekran konumu ayarı, duruş eğitimi	4	3	12
Ekran çözünürlüğü yetersizliği	Eski ekipman	Gözler	Göz zorlanması, yorgunluk	Yüksek çözünürlüklü ekran temini	3	2	6
Yetersiz ayak desteği	Sandalye uyumsuzluğu	Dolaşım sistemi, bacak kasları	Uyuşma, kan dolaşımı bozukluğu	Ayak desteği temini	3	3	9
İklimlendirme kaynaklı rahatsızlıklar	Yetersiz ısı-nem kontrolü	Solunum yolları, bağışıklık	Soğuk algınlığı, performans düşüşü	İklim kontrol sistemleri iyileştirmesi	3	3	9
Kablosuz ekipman eksikliği nedeniyle zorlanma	Kablolu düzen	El-kol hareketleri	Kullanım zorluğu, uzanma zorunluluğu	Kablosuz ekipman temini	2	2	4
Ofis sandalyesi sabit yüksekliğe sahip	Uyum eksikliği	Kalça, bel bölgesi	Kas zorlanması	Ayarlanabilir sandalye	4	2	8
Zemin uygunluğu nedeniyle ayakta çalışma zorluğu	Sert zemin, halı yokluğu	Ayak tabanı, bel	Ayakta durma isteksizliği, yorgunluk	Ergonomik zemin matları	2	2	4
Telefon/telsiz gibi cihazların sürekli kullanımı	Kulaklık eksikliği	Boyun, omuz, eller	Kas kasılması, sinir sıkışması	Kulaklık, hands-free cihazlar	3	3	9

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut/Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Yetersiz dinlenme alanı	Altyapı eksikliği	Kas-iskelet sistemi, zihin	Yorgunluk, iş kazası riski	Dinlenme odalarının düzenlenmesi	3	4	12
Gürültülü ortam	Klima, telsiz, fan gürültüsü	Konsantrasyon, sinir sistemi	Dikkat dağınıklığı, baş ağrısı	Akustik iyileştirme, gürültü azaltıcı düzenlemeler	3	3	9
Hedef baskısı	Yönetim beklentisi	Psikolojik sistem	Tükenmişlik, hata yapma riski	Hedeflerin makul düzeyde belirlenmesi	4	4	16
Tek pozisyonda uzun süre kalma	İş tanımı gereği	Kas-iskelet sistemi	Kas spazmları, ağrı, hareket kısıtlılığı	Duruş değişim molaları	4	3	12
Bilgisayar ekranına eğilerek bakma	Ekran hizalamasızlığı	Boyun-sırt kasları	Disk kayması, ağrı	Ergonomik ekran pozisyonlandırma	3	3	9
Ofis içinde yürüyüş alanı eksikliği	Dar alan, masa yoğunluğu	Alt ekstremite kasları	Dolaşım bozukluğu, kas zayıflığı	Ofis düzenleme, boş alan yaratma	3	3	9
Sürekli ekran kontrolü	İş tanımının niteliği	Göz kasları, beyin	Odak kaybı, göz kuruluğu	Zaman yönetimi eğitimi, mikro molalar	4	2	8
Fiziksel aktivite eksikliği	Hareketsiz iş doğası	Tüm sistem	Obezite, kalp-damar sorunları	Fiziksel aktivite programları	4	5	20
Masa üstü dağınıklığı	Organizasyon eksikliği	Zihinsel yük, dikkat	Hatalı işlem, stres	Masa organizasyonu eğitimi, kutu sistemleri	3	2	6
Görevler arası geçiş süresinin kısa olması	Zaman baskısı	Bilişsel sistem	Performans düşüşü, hata	Zaman planlaması, görev önceliklendirme	3	3	9
Bilgi yoğunluğuna bağlı karar baskısı	Eş zamanlı veri trafiği	Psikolojik sistem	Kararsızlık, hata	Bilgi yönetim sistemleri, karar destek sistemleri	4	4	16
Bilinçsiz mouse kullanımı	El pozisyonu hatalı	Bilek, dirsek	Sinir sıkışması, kas yorgunluğu	Mouse ergonomi eğitimi, uygun yüzey	3	3	9
Düşük ışıklı alanlarda çalışma	Aydınlatma yetersizliği	Göz, sinir sistemi	Göz yorgunluğu, konsantrasyon kaybı	Aydınlatma artırımı, masa lambaları	3	2	6
Klavye eğimi ergonomik olmaması	Sabit klavye yüksekliği	El bileği, parmak kasları	Karpal tünel sendromu	Klavye yüksekliği ayarı, eğimli destekler	3	3	9
Monoton görevler	Rutinleşmiş görev yapısı	Zihinsel sistem	Dikkat dağınıklığı, uyaran azlığı	Görev çeşitlendirmesi, iş zenginleştirme	4	3	12
Görev tanımlarının belirsizliği	Yetersiz görev dağılımı	Tüm çalışanlar	Çatışma, iş yükü artışı	Görev tanımlarının netleştirilmesi	3	4	12
Sandalye tekerleklerinin takılma riski	Zemin pürüzlü, kablo yoğunluğu	Kalça, omurga	Düşme, bel yaralanması	Zemin düzenlemesi, kablo yönetimi	2	5	10
Kalitesiz yazı araçları kullanımı	Ucuz ofis malzemesi	El kasları, parmaklar	Zorlanma, performans düşüşü	Ergonomik yazım ekipmanları temini	2	2	4
Renk kontrast yetersizliği	Renk körlüğü göz ardı edilmesi	Göz, algı sistemi	Hatalı algı, hata	Renk kontrast rehberi uygulanması	3	2	6
Ekran çokluğu nedeniyle kafa hareketlerinde artış	3+ ekran kullanımı	Boyun, omuz kasları	Kas yorgunluğu, baş ağrısı	Ekran hizalaması, ideal ekran açısı belirleme	3	3	9

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut/Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Yüksek beklenti baskısı	Yönetim baskısı, performans değerlendirme	Psikolojik sistem	Stres, tükenmişlik sendromu	Psikolojik destek mekanizmaları, gerçekçi hedefler	4	3	12
Geri bildirim eksikliği	Yönetim ile iletişim eksikliği	Motivasyon sistemi, bilişsel işlevler	Belirsizlik, görev tatminsizliği	Düzenli geri bildirim sistemleri	3	2	6
Aşırı dikkat gerektiren uzun süreli izleme görevleri	Sürekli ekran takibi	Gözler, dikkat sistemi	Göz kuruluğu, konsantrasyon düşüşü	Görev rotasyonu, mola planlaması	4	3	12
Uyumlu olmayan yazılım arayüzleri	Kullanıcı dostu olmayan yazılım	Bilişsel sistem, stres yönetimi	Hatalı işlem, mental yorgunluk	Kullanıcı dostu arayüz tasarımı	4	3	12
Aşırı raporlama yükü	Gereksiz ayrıntı zorunluluğu	Zihinsel kapasite, dikkat	Mental tükenme, hata riski	Raporlama süreçlerinin sadeleştirilmesi	4	3	12
Çok görevli çalışma baskısı	Çoklu iş yükü	Zihinsel işleme kapasitesi	Karar kalitesinde azalma, dikkat dağınıklığı	Görev önceliklendirme, planlama eğitimi	4	3	12
Ergonomik olmayan monitör ayarları	Ekran yüksekliği/mesafesi hatalı	Boyun, gözler	Kas zorlanması, göz bozulmaları	Ekran ayarlarının kişiye özel düzenlenmesi	4	3	12
Zamanla yarış gerektiren kritik karar alma	Ani durumlarda karar baskısı	Karar mekanizması, stres sistemi	Hatalı karar, stres artışı	Karar alma simülasyon eğitimleri	4	4	16
İş yükünün bireyler arası dengesiz dağılımı	Görev atama stratejilerinin yetersizliği	Psikososyal sistem, iş tatmini	Gerilim, verimsizlik	Görev dağılım analizleri ve düzenli toplantılar	3	3	9
Gözlük kullanan personel için yetersiz ekran uyumu	Ekran yansıması, yazı boyutu	Görsel sistem	Göz yorgunluğu, odak kaybı	Kişiye uygun ekran filtreleri ve yazı boyutu ayarı	3	2	6
Kapalı ortamda doğal ışık eksikliği	Penceresiz ve izolesiz ortam	D vitamini sentezi, ruh hali	Moral düşüklüğü, biyolojik ritim bozulması	Işık simülasyon sistemleri, gün ışığı aydınlatması	3	3	9
Oturarak geçirilen sürenin uzunluğu	Görev doğası	Dolaşım sistemi, kas-iskelet	Varis, bel ağrısı, postür bozukluğu	Ayakta çalışma istasyonları, esneme araları	4	3	12
Görevler arası hızlı geçiş baskısı	Çoklu sistem takibi	Zihinsel geçiş kapasitesi	Hata yapma, odak kaybı	Görev geçiş protokolleri	3	3	9
Yetersiz ergonomik farkındalık	Bilinç eksikliği	Tüm kas-iskelet sistemi	Uygunsuz oturma, kronik ağrılar	Farkındalık eğitimleri, görsel hatırlatıcılar	4	3	12
Dış uyaranlara maruziyet	Açık pencere, alarm sesleri	Dikkat ve bilişsel kontrol sistemi	Dikkat dağınıklığı, irritasyon	Gürültü kontrolü, dikkat destekli kulaklık sistemleri	3	3	9
Bilgisayar fare ergonomisinin yetersizliği	El boyutuna uygun olmayan donanım	El bileği, omuz, boyun	RSI (tekrarlayan zorlanma)	Ergonomik fare ve mousepad temini	3	3	9
Rutin olmayan görevlerin önceden bildirilmemesi	İletişim eksikliği	Hazırlık düzeyi, stres yönetimi	Zaman kaybı, panik durumu	Görev planlama bildirimi ve brief sistemleri	3	3	9
Kayıt sisteminde manuel veri giriş zorunluluğu	Otomasyon eksikliği	Dikkat ve zihinsel kapasite	Hata, verim kaybı	Otomatik veri toplama sistemleri	3	3	9
Bilgiye erişim zorlukları	Düzensiz arşivleme veya yazılım	Bilişsel süreçler	Zaman kaybı, hatalı işlem	Bilgi yönetim sistemi, kullanıcı eğitimleri	3	3	9
Ekip içi bilgi paylaşımının kısıtlı olması	Yetersiz toplantı, iletişim araçlarının azlığı	Takım dinamikleri, stres sistemi	Belirsizlik, görev çakışması	Günlük bilgilendirme toplantıları	3	3	9

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut/Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Ekran arka plan parlaklık kontrastının yetersizliği	Standart dışı ekran ayarları	Görsel sistem	Göz yorgunluğu, baş ağrısı	Ekran parlaklık ve kontrast kalibrasyonu	3	2	6
Görev dışı çağrı ve müdahaleler	İdari personelin bilinçsiz müdahalesi	Odaklanma, iş akışı	İş bölünmesi, performans düşüşü	Görev esnası müdahale protokolü, bilgilendirme tabelaları	3	3	9
Donanım arızalarına hızlı erişim eksikliği	Teknik odalara erişim zorluğu	Müdahale süreci, stres yönetimi	Gecikme, iş yükü artışı	Teknik bölgelere kolay erişim planı	2	4	8
Sık tekrarlanan manuel işlemler	Otomasyon yetersizliği	Zihinsel kaynaklar, dikkat	Monotonluk, hata riski artışı	Süreç otomasyonu ve makrolar	3	3	9
Bilgi yüklemesi sonucu bilişsel aşırı yüklenme	Çoklu ekran, karmaşık veri sunumu	Hafıza, dikkat ve karar mekanizması	Karar hataları, bilişsel tükenme	Bilgi düzenleme ve görsel sadeleştirme	4	3	12
Ergonomik olmayan kulaklık kullanımı	Uzun süreli kullanım, yetersiz konfor	Kulak, boyun	Ağrı, duyusal rahatsızlık	Hafif ve ergonomik kulaklık temini	3	2	6
Ekranlar arası görüş alanı uyumsuzluğu	Monitör yerleşimi uygun değil	Boyun, omuz	Kas zorlanması, duruş bozukluğu	Doğru hizalanmış çoklu ekran düzeni	3	3	9
Kritik anlarda zaman baskısı	Anlık sistem uyarıları, anormal durumlar	Zihinsel karar mekanizması	Hatalı karar, panik	Simülasyon destekli zaman yönetimi eğitimi	4	4	16
Fiziksel aktivite eksikliği	Hareketsiz görev yapısı	Dolaşım, kas-iskelet sistemi	Kas erimesi, obezite riski	Kısa fiziksel aktivite molaları	4	3	12
Hatalı oturma düzeni	Koltuk ve masa uyumsuzluğu	Bel, sırt, boyun	Disk kayması, kronik ağrı	Kişiye özel ergonomik oturma sistemleri	4	4	16
Ekipman sıcaklığına bağlı konfor bozukluğu	Yetersiz havalandırma veya fan çıkışları	Termal konfor sistemi	Terleme, dikkat kaybı	Havalandırma iyileştirmesi, soğutucu sistem kontrolü	3	2	6
Baş destek sisteminin yetersizliği	Koltuk yapısal hatası	Boyun ve omurga	Baş ağrısı, sinir sıkışması	Ayarlanabilir baş destekli koltuklar	3	3	9
İkincil görevlerin asıl işe engel olması	Raporlama, telefon görüşmeleri	Dikkat, zaman yönetimi	Performans düşüşü, hata artışı	Görev ayrımı ve delegasyon protokolü	3	3	9
Soğuk ortamda uzun süreli kalış	Aşırı klima, cam yakınlığı	Kas-iskelet, ısıl konfor sistemi	Soğuk stresi, kas tutulması	Isı kontrolü, ısıtıcı destek sistemleri	3	3	9
Operasyon sırasında ani görev değişimi	Planlama eksikliği	Psikolojik hazırlık	Panik, hata riski	Ön bildirimli görev geçiş planı	3	3	9
Uzun süre aynı kas grubunun çalıştırılması	Statik oturuş, fare-klavye tekrarı	Kas-iskelet sistemi	RSI, kramp, kas ağrısı	Dinamik oturuş, esneme aralıkları	4	3	12
İklimlendirme sisteminin eşit dağılmaması	Merkezi sistem hatası	Termal denge	Bölgesel soğukluk/sıcaklık, konforsuzluk	İklim kontrol bölgesi ayrımı	3	2	6
Bilgisayarın elektrikli bileşenlerinden yayılan ısı	Yetersiz havalandırmalı masa yapısı	Termal konfor, dikkat sistemi	Rahatsızlık, dikkat dağınıklığı	Termal izolasyon, fan destekleri	3	2	6
Ergonomik uyumsuzluklara karşı öneri sisteminin olmaması	Bildirim kanalı eksikliği	Sürekli gelişim mekanizması	Sorunların kalıcılaşması	Geri bildirim sistemi kurulması	3	3	9
Duruş bozukluklarının dijital takibinin olmaması	Ergonomik analiz araçları eksikliği	Kas-iskelet sistemi	Erken postür bozuklukları	Kameralı analiz sistemleri, yapay zekâ destekli duruş takibi	3	4	12

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut/Önerilen Kontroller	Olasılık	Şiddet	Risk Skoru
Aydınlatma ile ekran yansıması çakışması	Işık açısı – ekran konumu uyumsuzluğu	Görsel konfor, odak	Göz kamaşması, odak kaybı	Ayarlanabilir ışık kaynağı, ekran konum kontrolü	3	3	9
Operatörün fizyolojik ölçümlerinin takip edilmemesi	Biyosensör eksikliği	Stres, yorgunluk tespiti	Yüksek stresli çalışma, performans düşüşü	Akıllı saat, kalp ritmi ve stres sensör entegrasyonu	3	4	12
Sırt desteğinin yanlış hizalanması	Sabit koltuk tasarımı	Omurga destek sistemi	Omurga eğriliği, ağrı	Ayarlanabilir sırt destekli ergonomik koltuklar	3	3	9
Sık vardiya değişimi nedeniyle uyku-uyanıklık ritim bozulması	Plansız personel rotasyonu	Sirkadiyen ritim, bilişsel sistem	Uyku bozuklukları, karar verme kalitesi azalması	Vardiya stabilizasyon protokolü	4	4	16
Esnek çalışma saatlerinin ergonomik planlamaya uyumsuzluğu	Belirsiz iş başlangıç ve bitiş zamanları	Psikolojik durum, stres seviyesi	Belirsizlik, anksiyete artışı	Çekirdek çalışma saatleri ile sınır çizilmesi	3	3	9
Operasyon sırasında müzik, gürültü gibi dikkat dağıtıcılar	Ortak alan ses yönetimi eksikliği	Konsantrasyon ve dikkat	Hatalı işlem, iş kazası	Kulaklıkla ses yalıtımı veya düşük desibelli alan kontrolü	3	3	9
Çoklu görevlerin aynı anda talep edilmesi	Sistem uyarı yoğunluğu	Bilişsel yük, karar mekanizması	Hata yapma olasılığı artışı	Görev öncelik sıralaması ve yük dengeleme yazılımı	4	4	16
Çalışma ortamında monotonluk	Rutinleşmiş görev döngüleri	Dikkat, motivasyon	İş doyumsuzluğu, dikkat eksikliği	Görev çeşitlendirme ve periyodik görev rotasyonu	3	3	9
Ayak desteği olmaması	Masa ve koltuk yükseklik uyumsuzluğu	Duruş ve bacak dolaşımı	Uyuşma, dolaşım bozukluğu	Ayarlanabilir ayak destekleri temini	3	2	6
İşe yeni başlayanlara ergonomi eğitimi verilmemesi	Oryantasyon eksikliği	Bilinç, doğru kullanım alışkanlıkları	Hatalı ekipman kullanımı, uzun vadeli riskler	Ergonomi eğitimi zorunlu hale getirilmesi	3	3	9
Operasyon süresince stres izleme yapılmaması	Fiziksel veya yazılımsal takip eksikliği	Psikofizyolojik durum	Kronik stres birikimi	Psikofizyolojik analiz yazılımları entegrasyonu	3	4	12
Hareketsizlik nedeniyle ayakta durma alanı eksikliği	Sabit masa düzeni	Dolaşım, kas sağlığı	Kas güçsüzlüğü, ödem oluşumu	Ayakta çalışmaya uygun bölge ayrılması	3	3	9
Ergonomik veri takip sistemlerinin olmaması	Ergonomik göstergelerin dijitalleştirilmemesi	Kurumsal karar mekanizmaları	Ergonomi iyileştirme süreçleri aksar	Ergonomi analiz ve raporlama yazılım sistemleri	3	4	12
Acil durum anında fiziksel hareket engelleri	Yetersiz kaçış alanı veya engelli yerleşim	Hızlı tahliye	Kazaya yol açabilecek gecikmeler	Operasyon alanı kaçış yollarının açık tutulması	2	5	10
Göz hizasında olmayan ekran konumu	Sabit masa boyutu ve ekran ayarı eksikliği	Boyun kasları, görme konforu	Kas spazmı, görsel yorgunluk	Yükseklik ayarlı monitör kolları	3	3	9
Duruş analizinin kişiselleştirilmemesi	Bireysel biyomekanik farkların göz ardı edilmesi	Kas-iskelet sistemi	Uzun süreli uyumsuzluk, kişisel rahatsızlık	Kişisel duruş analizi ve düzenleme programı	3	3	9
Geri bildirimlerin ergonomik düzenlemelere entegre edilmemesi	Kullanıcı şikayetlerinin değerlendirilmemesi	Sistem iyileştirme	Sorunların kronikleşmesi	Ergonomi geri bildirim entegrasyon süreci	3	3	9
Ayak bileklerinin açı pozisyonuna dikkat edilmemesi	Ayarlanamayan sandalye/zemin	Alt ekstremite postürü	Ayak uyuşması, kas kasılması	Ayak açısını destekleyen yumuşak eğimli destek platformu	2	3	6
Ergonomik veri farkındalığının düşük olması	Kurum kültüründe ergonomi bilincinin eksikliği	Tüm çalışan sistemleri	Uyumsuzluklar, şikayet artışı	Eğitim, seminer ve farkındalık çalışmaları	3	3	9
Uzun görev sonrası toparlanma süresi yetersizliği	Vardiya aralıklarının kısa tutulması	Psikolojik ve fizyolojik sistemler	Tükenmişlik sendromu	Görev sonrası yeterli dinlenme aralığı planlaması	4	4	16

Türbin Sessiz, İnsan Alarmda Olmasın

Rüzgar türbinleri, rüzgarın estikçe dönmeye devam edeceği mühendislik harikalarıdır. Ancak onları güvenli, verimli ve arızasız çalıştıran esas güç; saatlerce monitör başında sessizce görev yapan operatörlerin insan zekâsı ve dikkatidir. Bu kontrol merkezleri, enerji arzının sürdürülebilirliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik, çevresel ve sosyal riskleri de dengeleyen bir “gizli kumanda merkezi”dir. İşte bu yüzden, burada çalışan insanın konforu bir lüks değil, enerji güvenliğinin parçasıdır.

Bu çalışmada ortaya konulan ergonomi ve iş yükü kaynaklı riskler, kısa vadede yorgunluk, dikkat dağınıklığı, kas-iskelet rahatsızlıkları gibi etkilerle kendini gösterirken; uzun vadede daha ciddi iş kazalarına, sistem hatalarına ve çalışan tükenmişliğine neden olabilir. Unutulmamalıdır ki ergonomik uyumsuzluklar sadece bireyi değil, tüm enerji altyapısını etkileyebilir.

Bu kapsamda önerilen çözümler yalnızca fiziksel donanım iyileştirmeleriyle sınırlı kalmamalı; iş organizasyonu, dinlenme düzeni, alarm yönetimi ve insan-makine arayüz tasarımı gibi alanlara da yayılmalıdır. Günümüzde “akıllı enerji sistemleri” kadar, “insana duyarlı kontrol odaları” da tasarlanmak zorundadır.

Sonuç olarak:

Rüzgar santrali komuta kontrol merkezleri için ergonomi, yalnızca koltuk konforu değil; dikkat, karar hızı ve hata yönetimiyle doğrudan ilişkilidir.
İş yükü yönetimi, yalnızca çalışanı korumaz; enerji sürekliliği, sistem güvenliği ve ekonomik kayıpların önlenmesi açısından da kritik rol oynar.
Kontrol odalarında sessizce çalışan bir operatörün sırt ağrısı, ertesi gün tüm santralin üretimini etkileyebilir.

Bu analiz, enerji sektöründe insan faktörünü tekrar merkeze alma çağrısıdır. Teknolojinin ve makinelerin dili her ne kadar veriyle konuşsa da, o veriyi anlayan ve doğru zamanda karar veren hâlâ bir çift insan gözü ve zihnidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Rüzgar Türbinleri ve İnsan Sağlığı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4063257/

⭐️⭐️ Rüzgar sektöründe mesleki sağlık tehlikeleri ve riskleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484721004303

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/319412

⭐️⭐️ Yeşil İş Tehlikeleri https://www.osha.gov/green-jobs/wind-energy

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALİRİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ https://9lib.net/document/nq7r85oy-ruezgar-enerji-santrali-ri-sk-anali-zi-ve-degerlendi-rmesi.html#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni28 Temmuz 2025

28 Temmuz 2025

Mobbing ve Rol Çatışmasının Çalışan Ruh Sağlığına Etkileri

Mobbing ve Rol Çatışmasının Psikososyal Risk Boyutları Çalışan Ruh Sağlığına Etkileri

Gelişen iş dünyası, teknolojik ilerlemeler ve çok disiplinli çalışma ortamları beraberinde çalışanlar üzerinde farklı düzeylerde psikososyal riskleri de getirmektedir. İş sağlığı ve güvenliği kavramı, sadece fiziksel tehlikelerin azaltılmasıyla sınırlı kalmayıp; bireylerin ruhsal ve sosyal iyilik hallerinin korunmasını da içermektedir.

Bu bağlamda öne çıkan en kritik sorunlardan ikisi “mobbing” ve “rol çatışması”dır. Her iki durum da uzun vadede çalışanların ruh sağlığını derinden etkilemekte, bireysel verimliliği düşürmekte ve kurum içi dengenin bozulmasına yol açmaktadır.

Özgüven ve Uyum Yeteneğinin Azalması

Mobbing, sistematik ve sürekli bir psikolojik yıldırma biçimi olarak, hedef alınan çalışanın kendine olan güvenini zamanla aşar. Bu güvensizlik duygusu, sadece mesleki yetersizlik hissi yaratmakla kalmaz, aynı zamanda bireyin sosyal işlevselliğini de bozar. Örneğin, bir çalışanın sürekli olarak fikirleri göz ardı ediliyor, görevleri sınırlanıyor ya da hataları abartılıyorsa, bu birey zaman içinde iş ortamına uyum sağlamakta zorlanabilir ve sosyal geri çekilme davranışları sergileyebilir.

Stres, Anksiyete ve Depresyon

Mobbing‘e maruz kalan bireylerde en sık görülen psikolojik tepkilerden biri kronik strestir. Bu stres zamanla anksiyeteye (kaygı bozukluğu) ve depresyona evrilerek bireyin genel yaşam kalitesini düşürür. Küçük düşürülen, görmezden gelinen ya da alay edilen çalışan, kendini hem iş yerinde hem sosyal çevresinde yalnız hissedebilir. Bu ruhsal çöküntü hali, işe devamlılıkta düşüşe ve iş kazası risklerinde artışa yol açabilir.

Motivasyon ve İş Tatmininde Azalma

Motivasyon, bir bireyin bir işi yapmaya olan isteği ve enerjisini ifade eder. Ancak mobbing ya da rol belirsizliği yaşayan çalışanlar için bu motivasyon kaynağı tükenir. Örneğin, bir hemşire, her vardiyada farklı beklentilerle karşılaşıp hangi yöneticiye yanıt vereceğini bilemiyorsa, zamanla sorumluluktan kaçma, kendini geri çekme ve işinden soğuma davranışları sergileyebilir. Bu da iş devamsızlığı, çıkışlar ve kurum içi üretkenlik kaybı anlamına gelir.

Rol Çatışmasının Yol Açtığı Psikolojik Yük

Çalışanlar bazen birden fazla yöneticiye raporlama yapmak ya da aynı anda birbirine ters düşen iş rollerini yürütmek durumunda kalabilir. Bu durumda “rol çatışması” ortaya çıkar. Kimi zaman bir projede liderlik etmesi beklenen bir personel, aynı anda başka bir üst düzey yönetici tarafından sadece teknik destek sağlaması konusunda uyarılabilir. Bu karışıklıklar zamanla kararsızlığa, yetersizlik hissine ve zihinsel yorgunluğa neden olur.

Rol Belirsizliği ve Kaygı

Bir çalışanın görevi, yetkisi ve sorumluluğu net tanımlanmadığında rol belirsizliği baş gösterir. Rol belirsizliği, çalışanın neyin beklendiğini bilememesi ve yaptığının yeterli olup olmadığı konusunda sürekli kaygı duymasına neden olur. Bu durum da verimliliği düşürürken, kişinin öznel iyi olma halini de zedeler. Kurum içi şefaflığın olmaması, beklentilerin yazılı olmaktan çok sözel talimatlarla belirlenmesi bu süreci tetikler.

Sosyal İzolasyon ve İş Yerinde Dışlanma

Mobbing süreci sadece yönetici kaynaklı olmayabilir; çoğu zaman ekip içi ilişkilerde de sosyal dışlanma biçiminde kendini gösterir. Çalışanlar grup içi sohbetlere dahil edilmemek, toplantılarda fikirlerinin dikkate alınmaması, sosyo-kültürel etkinliklere davet edilmemek gibi uygulamalarla yalnızlaştırılabilir. Bu sosyal izolasyon, insanın en temel psikolojik ihtiyaçlarından biri olan ait olma hissini zedeler ve depresif belirtileri artırabilir.

Fiziksel ve Ruhsal Sağlık Sorunları

Psikososyal riskler zaman içinde sadece ruhsal değil fiziksel sağlığı da etkiler. Uzun süreli stres ve mobbing, uykusuzluk, mide rahatsızlıkları, tansiyon problemleri ve kas ağrıları gibi psikosomatik belirtilerle kendini gösterir. Daha ileri düzeyde ise, bireyde tükenmişlik sendromu, panik atak ya da intihar düşünceleri gelişebilir. Yapılan çalışmalar, mobbing’e maruz kalan bireylerin iş göremezlik oranlarının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.

Örgütsel Verimlilikte Düşüş

Tüm bu bireysel etkiler doğrudan kurum performansına da yansır. Yüksek personel devir hızı, iş kazalarında artış, yaratıcılıkta azalma ve kurumsal sadakatte düşüş; mobbing ve rol çatışmasının doğrudan sonucudur. Ayrıca bu tip olumsuz çalışma iklimleri, şirket itibarını zedeler ve yetenekli çalışanları elde tutmayı zorlaştırır.

Sonuç ve Öneriler

Mobbing ve rol çatışması gibi psikososyal riskler, sadece bireysel değil, sistemsel önlemlerle ele alınması gereken karmaşık sorunlardır. Kurumların bu riskleri tanıması, önleme politikaları geliştirmesi ve çalışanlarına destek mekanizmaları sunması hayati önem taşır. Psikolojik destek hizmetlerinin yaygınlaştırılması, açık iletisim kanallarının kurulması ve yönetici eğitimlerinin arttırılması bu sürecin yönetilmesinde temel unsurlardır. Unutulmamalıdır ki, sağlıklı bir iş yeri ortamı, ancak fiziksel kadar ruhsal sağlığı da gözeten bir anlayışla mümkündür.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Zorbalık Davranışının 4 Sonucu https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK390414/

⭐️⭐️ Çalışanlarda psikolojik zarar kaynağı olarak mobbing https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10124815/

⭐️⭐️ İşyerinde Mobbing – Psikolojik Travma ve Psikiyatrik Semptomların Belgelenmesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30911239/

⭐️⭐️ Çalışanlarda psikolojik zarar kaynağı olarak mobbing https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37101437/

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni28 Temmuz 2025

27 Temmuz 2025

Türkiye, ABD ve Avrupa Birliği’nde Güvenli Sürüş Eğitimleri Mevzuatı ve Uygulama Farkları

Trafik güvenliği, sadece bireysel refleksler ya da sürücü maharetiyle sınırlı olmayan; eğitim, mevzuat, toplumsal kültür ve kurumsal denetimin birlikte işlediği çok boyutlu bir sistemdir. Bu sistemin en önemli yapı taşlarından biri de güvenli sürüş eğitimleridir.

Dünyada her yıl milyonlarca insan trafik kazaları nedeniyle hayatını kaybetmekte ya da ciddi yaralanmalar yaşamaktadır. Bu trajedilerin önemli bir kısmı, yalnızca teknik bilgi eksikliğinden değil; stres yönetimi, dikkat süresi, risk algısı ve çevresel farkındalık gibi alanlarda yetersiz kalınmasından kaynaklanmaktadır. İşte bu noktada, klasik ehliyet eğitimlerinin ötesine geçen defansif sürüş, ileri sürüş teknikleri, filo sürücüsü güvenliği ve mesleki sürüş yeterliliği eğitimleri devreye girmektedir.

Ancak her ülke bu eğitimi farklı şekillerde tanımlar, düzenler ve uygular. Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği ülkeleri, hem mevzuat düzeyinde hem de uygulama pratikleri açısından dikkat çeken benzerlikler ve farklılıklar barındırır. Bazı ülkeler güvenli sürüşü yasal zorunluluk haline getirirken, bazıları gönüllü katılım ve özel sektör öncülüğünde yürütmeyi tercih eder.

Yazımın devamı, hem bireylerin hem de kurumların, uluslararası güvenli sürüş politikalarını daha iyi anlamalarına katkı sunmak maksadı ile sizlere; hangi ülkede hangi sürüş eğitimi nasıl düzenleniyor, kimler zorunlu tutuluyor, hangi mevzuatlar geçerli ve uygulama örnekleri nelerdir gibi sorulara açıklık getiren detaylı bir rehber sunulacaktır.

Trafikte bir hayatı korumanın, doğru bilgiyle donanmış bir sürücünün ellerinde mümkün olduğu gerçeğinden hareketle; güvenli sürüş bilincinin küresel ölçekte nasıl şekillendiğine hep birlikte göz atalım.

ABD, Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’de güvenli sürüş eğitimleri (örneğin defansif sürüş, ileri sürüş teknikleri, sürüş güvenliği) farklı mevzuatlarla düzenlenmiş, uygulama ve hedef gruplar açısından önemli farklar barındıran alanlardır. Aşağıda her bir bölgenin resmi düzenlemelerine, uygulama biçimlerine, eğitim başlıklarına ve zorunluluk durumlarına dair karşılaştırmalı ve ayrıntılı açıklama yer almaktadır:

Türkiye Cumhuriyeti Devletinde (T.C.) Güvenli Sürüş Eğitimleri Mevzuatı

Yasal Düzenlemeler

Türkiye’de ileri sürüş teknikleri eğitimi yasal olarak yalnızca bazı sektörler (örneğin: ambulans, itfaiye, güvenlik gibi) için doğrudan zorunlu tutulur. Diğer alanlarda bu eğitimler daha çok işverenin inisiyatifine bağlıdır.

Ancak İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği) mevzuatı kapsamında, riskli meslek gruplarındaki sürücüler için koruyucu eğitim programları tavsiye edilir.

Türkiye’de yüksek hız potansiyeli olan araçları kullanacak bireyler için “High Performance Driving School” benzeri eğitimler ve teknik içerikler çoğunlukla özel sürüş akademileri tarafından sunulur ancak devlet sertifika denkliği veya teşviği yoktur.

🚘 🚘 🚘

Eğitim Türleri ve Uygulayıcı Kurumlar

Eğitim Adı	Uygulayan Kurum / Statüsü	Zorunluluk
Defansif Sürüş Eğitimi	Özel eğitim kuruluşları / Kamu ihalelerinde istenir	Zorunlu değil (işveren isterse)
Güvenli Sürüş Teknikleri	Belediyeler, Emniyet, Özel Akademiler	Zorunlu değil (işveren isterse)
Ticari Sürücülük (SRC Belgeleri)	Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı / ODY – ÜDY	Zorunlu (mesleki)
İleri Sürüş Teknikleri	Özel Sürücü Akademileri (Belgelidir)	Gönüllü (işveren isterse)
Savunmacı Sürüş Eğitimi	Polis, ambulans, itfaiye sürücüleri için önerilir	Kurum içi öneri (İdare isterse)

🔍 Türkiye’de güvenli sürüş eğitimleri, işverenin talebi, sektör ihtiyacı veya kamu ihalelerine hazırlık amacıyla alınır.

Zorunluluk çoğunlukla mesleki taşıma (SRC) kapsamında vardır.

Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) Güvenli Sürüş Eğitimleri Mevzuatı

Yasal Düzenlemeler

Federal Motor Carrier Safety Administration (FMCSA)
Department of Transportation (DOT)
National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA)
Occupational Safety and Health Administration (OSHA)
State-level DMV (eyalet trafik otoriteleri)

ABD’de özellikle Genç Sürücüler (Teen Drivers) için verilen defensive driving course sertifikaları, birçok eyalette araç sigortası primlerinde %5 ila %20 arasında indirim sağlar.

16 yaşında ehliyet alan gençler için bazı eyaletlerde zorunlu gece sürüşü ve belirli saat sayısı kadar eşli sürüş eğitimi gereklidir. Bu sistem “Graduated Driver Licensing” (GDL) olarak adlandırılır.

ABD’nin bazı eyaletlerinde, ileri sürüş eğitiminin parçası olarak sürücülere duygusal kontrol, stres altında karar alma, dikkat yönetimi gibi konuları içeren nöro-bilişsel eğitimler verilmeye başlanmıştır. Bu, kazaların yalnızca mekanik hatadan değil, zihinsel yorgunluk ve davranışsal zaaflardan da kaynaklandığı fikrini desteklemektedir.

🚘 🚘 🚘

Eğitim Türleri ve Uygulayıcı Kurumlar

Eğitim Adı	Uygulayan Kurum / Statüsü	Zorunluluk
Defensive Driving Course (DDC) Defansif Sürüş Eğitimi	AAA, NSC, DMV	Bazı eyaletlerde zorunlu (ceza puanı azaltma, işyeri programları)
Commercial Driver’s License (CDL) Ticari Sürücü Belgesi	FMCSA / DOT akreditasyonlu okullar	Zorunlu (ticari taşımacılık için)
Emergency Vehicle Operation Course (EVOC) Acil Durum Aracı İşletme Kursu	Polis, ambulans, itfaiye personeli	Zorunlu
Fleet Safety Training Filo Güvenlik Eğitimi	İşverenler / OSHA onaylı kurslar	İşyerinde gerekli görülürse zorunlu
Driver Fatigue Management Sürücü Yorgunluk Yönetimi	FMCSA düzenlemeleri içinde yer alır	Zorunlu değil, önerilen

🔍 ABD’de Defansif Sürüş (defensive driving), birçok eyalette ceza puanı silimi, sigorta indirimi veya mahkeme kararıyla resmî bir zorunluluk halindedir.

Ticari taşıma ve acil durum sürücülüğü eğitimi ise federal düzeyde zorunludur.

Avrupa Birliğinde (AB) Güvenli Sürüş Eğitimleri Mevzuatı

Yasal Düzenlemeler

Directive 2003/59/EC (Professional Drivers’ Directive)
Directive 2006/126/EC (EU Driving Licence Directive)
European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA)
DVSA – İngiltere, TÜV – Almanya gibi Üye devletlerin ulusal sürücü eğitim otoriteleri

Almanya ve İsveç gibi ülkelerde, ağır vasıta veya kamu taşıma aracı kullanacak sürücüler için yalnızca teorik ve pratik test değil, psikoteknik değerlendirme, reaksiyon zamanı testi ve dijital simülatörlerde kaza senaryosu çözme zorunludur.

AB’de 2003’ten bu yana yürürlükte olan Directive 2003/59/EC, profesyonel sürücüler için düzenli aralıklarla yenileme eğitimi (CPC – Certificate of Professional Competence) almayı zorunlu kılar.

Avrupa Birliği ülkelerinde yüksek hız potansiyeli olan araçları kullanacak bireyler için “High Performance Driving School” benzeri eğitimler bazı ülkelerde devlet tarafından teşvik edilmektedir. Bu eğitimlerde aracın kinetik enerjisi, lastik aşınması, ABS sistemlerinin limitleri gibi konular detaylı işlenir.

AB ülkelerinde lojistik, kargo, yolcu taşımacılığı yapan sürücüler, “sürücülük mesleği” kapsamında değerlendirildiği için, her beş yılda bir yeniden sürüş yeterliliği sınavı ve eğitimi almak zorundadır. Bu kural Türkiye’de yalnızca SRC belgeli taşımacılarda kısmen uygulanır.

Estonya, sürücü eğitiminin tamamına yakınını dijital ortama taşıyan ilk Avrupa ülkesidir. Teorik eğitimlerin tamamı online modüllerle yapılmakta ve başarı notu dijital sınav sistemi ile değerlendirilmektedir. Ayrıca trafik cezası almış sürücülere, ceza puanı düşümü için “dijital güvenli sürüş eğitimi” sunulur.

Almanya ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinde , eğitim sırasında meydana gelen bir trafik kazasında eğitmen gözetimindeyse ve sürücü adayıysa, sorumluluk eğitmende olabilir. Bu bağlamda eğitmenlerin ayrıca zorunlu mesleki sorumluluk sigortası yaptırması gerekir.

🚘 🚘 🚘

Eğitim Türleri ve Uygulayıcı Kurumlar

Eğitim Adı	Uygulayan Kurum / Statüsü	Zorunluluk
CPC – Certificate of Professional Competence CPC – Mesleki Yeterlilik Belgesi	Ulusal makamlar (zorunlu modül)	Tüm ticari sürücüler için zorunludur. 5 yılda bir tekrar eğitimi içerir.
Eco-Safe and Defensive Driving Çevreye Duyarlı ve Savunmacı Sürüş	Avrupa İş Güvenliği Kurumu – İşveren programları	Giderek yaygınlaşan öneri / bazı sektörlerde zorunlu
ADR Sürüş Eğitimi	Tehlikeli madde taşıma sürücüleri	Zorunlu
Advanced Driver Assistance System (ADAS) Eğitimi Gelişmiş Sürücü Destek Sistemi (ADAS) Eğitimi	Otomotiv firmaları, filo yönetimi kurumları	Gönüllü ama artan öneri
Fatigue & Alertness Training Yorgunluk ve Dikkat Eğitim	Havacılık, taşımacılık ve madencilik sektörlerinde	Sektörel zorunluluk olabilir

🔍 Avrupa Birliği’nde sürücülerin “yaşam boyu mesleki eğitim” kapsamında düzenli olarak güvenli sürüş, dikkat, enerji yönetimi gibi modülleri alması kanunen zorunludur (özellikle ticari ve tehlikeli madde taşımacılığında).

Karşılaştırmalı Genel Tablo

Kriter	Türkiye	ABD	Avrupa Birliği
Ticari Taşıma Eğitimi	SRC zorunlu	CDL zorunlu	CPC zorunlu
Defansif Sürüş Eğitimi	Gönüllü, kamu ihalelerinde kullanılır	Bazı eyaletlerde zorunlu (puana bağlı)	CPC modülleri arasında yer alabilir
İleri Sürüş Teknikleri	Gönüllü	Gönüllü – Kurumsal eğitimlerde var	Tavsiye edilir
Kurumsal Eğitim İsteği	İşveren talebine göre	OSHA / FMCSA rehberliğinde yaygın	AB iş sağlığı sistemine entegre
Acil Durum Sürücü Eğitimi	Belediye/AFAD düzeyinde	EVOC – Polis/ambulans için zorunlu	Her ülkede kendi iç düzenlemesi var
Tehlikeli Madde Taşımacılığı	SRC5 ile düzenlenir	HAZMAT eğitimi ile düzenlenir	ADR direktifiyle zorunludur
Yorgunluk ve Dikkat Eğitim	Öneri niteliğinde	FMCSA altında önerilir	Zorunlu modül olarak işlenebilir
Sürekli Eğitim Zorunluluğu	Yok	Yalnızca bazı sektörlerde	CPC kapsamında zorunlu

✅ ✅ ✅

Sonuç

Türkiye: Daha çok ticari taşıma belgelendirmesi (SRC) düzeyinde zorunluluk içerir. Defansif sürüş eğitimleri işveren talebiyle veya kamu ihaleleri kapsamında alınır.

ABD: Eğitimin niteliği eyalet bazında değişir. Ceza indirimi, sürücü sicili düzeltme, kurumsal sorumluluk gibi faktörlerle eğitim zorunlu hâle gelebilir. FMCSA ve DOT özellikle ticari araç sürücülerinde net zorunluluklar koyar.

Avrupa Birliği: Sürücüler için sürekli mesleki yeterlilik anlayışı geçerlidir. CPC belgesi kapsamında güvenli sürüş, yorgunlukla mücadele ve çevre dostu sürüş modülleri zorunludur.

Güvenli sürüş, yalnızca araç kullanmayı bilmekle sınırlı olmayan; refleks, bilgi, sorumluluk ve etik davranışları da kapsayan bir yaşam disiplinidir. Türkiye, ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri örnekleri bize göstermektedir ki, güvenli sürüş kültürü, ancak güçlü mevzuatlar, bilimsel temelli eğitim programları ve etkin uygulama-denetim sistemleri ile yaygınlaştırılabilir.

Bu karşılaştırmalı inceleme, ülkelerin kendi trafik risk profillerine, sosyo-kültürel yapılarına ve hukuki sistemlerine göre farklı uygulama yolları benimsediklerini ortaya koymuştur. Türkiye’de genellikle zorunlu eğitim ve sertifikasyon üzerinden ilerleyen sistem, ABD’de eyalet bazlı esneklik ve sigorta teşvikleriyle desteklenirken; Avrupa Birliği ülkeleri, Avrupa Trafik Güvenliği Şartı ve ADR/ISO standartları çerçevesinde oldukça entegre ve teknik çözümler geliştirmektedir.

Ancak hangi coğrafyada olursa olsun, temel amaç aynıdır: Her sürücüyü, olası riskleri önceden öngörebilen, kendi hatalarının ve başkalarının hatalarının sonuçlarını minimize edebilen bilinçli bireyler olarak yetiştirmek.

Bu çabanın sadece profesyonel sürücüler için değil; toplu taşıma çalışanları, kamu hizmeti verenler, kargo/lojistik sürücüleri ve özel araç kullanıcıları için de hayati bir öneme sahip olduğu unutulmamalıdır.

Gelecekte daha az acı, daha az kayıp ve daha huzurlu yollar istiyorsak, güvenli sürüş eğitimlerini bir lüks değil, yaşam hakkının bir parçası olarak görmeli; bu konuda ulusal ve uluslararası düzeyde daha fazla iş birliğini, daha fazla bilinçlenmeyi desteklemeliyiz.

Unutulmamalıdır ki; sadece bir direksiyon değil, bir yaşam emanetidir ellerimizde.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler27 Temmuz 2025

26 Temmuz 2025

Propriyoseptif Egzersizlerin Çalışan Memnuniyeti, Yaşam Kalitesi ve Kurumsal Performans Üzerindeki Etkileri

Günümüz çalışma hayatında iş verimliliğini etkileyen temel faktörler yalnızca mesleki yeterlilik ya da ekipman kalitesiyle sınırlı değildir. Kurumsal performans doğrudan, çalışanların fiziksel ve ruhsal bütünlükleri, algılanan yaşam kaliteleri ve iş tatmin düzeyleriyle ilişkilidir.

Özellikle sedanter iş ortamlarında, kas-iskelet sistemi problemleri, stres kaynaklı tükenmişlik sendromu, düşük motivasyon ve işe devamsızlık oranları, işletme performansını tehdit eden temel faktörler arasında yer alır.

Bu bağlamda, propriyoseptif egzersizler, sadece kas iskelet sistemi sağlığı açısından değil; çalışan memnuniyetini, yaşam kalitesini ve dolayısıyla kurumsal performansı artırma yönünde somut katkılar sağlayan bir araç olarak değerlendirilmektedir.

Propriyoseptif Egzersizlerin Tanımı ve Sistemik Etkileri

Propriyoseptif egzersizler, kas, eklem ve tendonlardan gelen geri bildirimleri (afferent sinyalleri) merkezi sinir sistemiyle bütünleştirerek vücut farkındalığını, dengeyi ve hareket kontrolünü geliştiren, genellikle düşük etkili ancak yüksek nörolojik yük taşıyan egzersizlerdir. Stabil olmayan yüzeylerde yapılan hareketler, göz kapalı denge çalışmaları ve çok düzlemli fonksiyonel egzersizler bu kapsama girer.

Bu egzersizlerin sistemik etkileri şu başlıklar altında toplanabilir:

Nöromotor koordinasyonun gelişmesi
Kas tonusunun regülasyonu ve yorgunluk azalması
Dolaşım ve lenfatik sistem aktivasyonuyla metabolik temizlik
Stres düzeyinde düşüş ve kortizol salınımının azalması
Otonom sinir sistemi dengelemesiyle uyku kalitesinin artması

Bu fizyolojik iyileşmeler, bireyin hem beden hem de zihin sağlığı açısından bütünsel olarak iyileşmesine olanak tanır.

Çalışan Memnuniyetine Etkisi

Çalışan memnuniyeti, sadece iş tanımına uygun görevler ve maaş dengesi ile açıklanamaz; iş yerinde bireyin kendini değerli hissetmesi, bedensel ve zihinsel konforu ve kişisel iyilik hali bu dengeyi belirler.

Propriyoseptif egzersizlerin bu noktadaki katkıları, tablo verileri doğrultusunda aşağıdaki şekilde somutlaştırılabilir:

Ağrı ve gerginlikte azalma: Egzersizlerin düzenli uygulanmasıyla boyun, bel ve sırt bölgelerinde ağrının azalması, çalışanın görevine daha uzun süre dikkatle odaklanmasını sağlar. Bu da görev başı sürelerinde artış ve performans düşüklüğünde azalmayla sonuçlanır.

Öz-farkındalık artışı: Denge ve koordinasyon gerektiren egzersizler, çalışanların bedenlerine odaklanmalarını sağlar. Bu farkındalık, ergonomik davranış geliştirmeyi tetikler ve dolayısıyla yaralanma riskini azaltır.

Motivasyonel yükseliş: Fizyolojik olarak kendini daha enerjik hisseden çalışan, işine karşı daha istekli olur. Özellikle grup egzersizleriyle yürütülen propriyoseptif programlar, sosyo-duygusal bağları da güçlendirerek iş yerindeki dayanışma duygusunu artırır.

İşe aidiyet hissinin güçlenmesi: Kurumun çalışan sağlığına yatırım yapması, bireyde aidiyet ve değer görme duygusunu pekiştirir. Bu da içsel memnuniyeti doğrudan olumlu etkiler.

Yaşam Kalitesine Etkisi

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaşam kalitesini bireyin fiziksel sağlık, psikolojik durum, sosyal ilişkiler ve çevresel koşulları ile bütünleşik algısı olarak tanımlar. Propriyoseptif egzersizlerin yaşam kalitesi üzerindeki etkileri, multidisipliner bir çerçevede değerlendirilebilir:

Fiziksel Boyut:

Postür iyileşmesi ve kas-iskelet sistemi fonksiyonlarının gelişmesi ile hareket özgürlüğü artar.
Uyku kalitesindeki artış ve kronik yorgunluk hissinin azalması, enerji düzeyini yükseltir.
Dolaşım sistemi üzerindeki pozitif etki sayesinde periferik ödem, baş ağrısı ve uyuşma şikayetleri azalır.

Psikolojik Boyut:

Egzersiz sırasında salgılanan endorfin, serotonin ve dopamin sayesinde stres, anksiyete ve depresif semptomlar üzerinde belirgin bir azalma görülür.
Denge egzersizlerinde odaklanma gerektiğinden, zihinsel berraklık ve dikkat sürekliliği artar.

Sosyal Boyut:

Grup içinde yapılan proprioseptif seanslar, çalışanlar arasında empati, iş birliği ve olumlu iletişimi destekler.
Bireyin kendini fiziksel olarak iyi hissetmesi, sosyal etkileşim kalitesini artırır.

Bu etkiler bir araya geldiğinde, genel yaşam doyumunun ve iş dışı hayattaki verimliliğin arttığı gözlemlenir.

Kurumsal Performansa Etkisi

Kurumsal performans, insan kaynağının verimli çalışması, sürdürülebilirliği ve minimum kayıpla üretim sürecine katkısı üzerinden değerlendirilir. Propriyoseptif egzersizlerin kurumsal düzeydeki katkıları çok boyutludur:

İşe Devamsızlık ve İşe Bağlı Kaybın Azalması:

Kas-iskelet sistemi bozukluklarından kaynaklı devamsızlıklar, iş gücü kaybının %30-40’ını oluşturmaktadır.
Düzenli propriyoseptif uygulamalar sayesinde kas-iskelet sistemi sorunlarında %35-50 azalma sağlanabilmektedir (klinik çalışmalarla desteklenmiştir).

Performans ve Dikkat Sürekliliğinde Artış:

Postüral dengeye sahip çalışan, gün içinde enerji yönetimini daha etkin yapar.
Kognitif işlevler (hafıza, dikkat, karar alma) propriyoseptif uyarılarla güçlenir. Bu da hatalı işlem riskini azaltır.

Kurumsal İmaj ve İşveren Markası:

Çalışan sağlığına duyarlı kurumlar, sadece iç motivasyon açısından değil, dış pazarda da güçlü bir “İŞVEREN MARKASI” oluşturur.
Özellikle genç çalışanlar, bu tür kurumları tercih etme eğilimindedir. Propriyoseptif egzersizler bu bağlamda sürdürülebilir işveren politikalarının parçası haline gelmektedir.

İşveren Markası (Employer Branding) “işveren tarafından sunulan fonksiyonel, ekonomik, psikolojik yararların bütünü olarak tanımlanabilir.

Takım Ruhu ve İşbirliği Kültürü:

Grup halinde uygulanan denge ve koordinasyon egzersizleri, çalışanlar arasında simbiyotik bir bağ geliştirir. Bu durum, proje tabanlı ya da vardiyalı çalışma sistemlerinde iş birliğini artırır.

Stratejik Uygulama Önerileri

Bu faydaların sürdürülebilir kurumsal çıktılara dönüşmesi için propriyoseptif egzersizlerin planlı, ölçülebilir ve disiplinli bir şekilde uygulanması gereklidir.

Aşağıdaki öneriler stratejik yönetime ışık tutabilir:

Egzersiz programlarının iş analizine entegre edilmesi (örneğin, yük taşıyan işçilere özel alt ekstremite denge programları).
Haftalık veya vardiya öncesi 10-15 dakikalık mikro seanslar.
Dijital izleme ve geribildirim sistemleri ile performans değerlendirme.
Kurumsal sağlık danışmanlığı kapsamında fizyoterapist ya da iş sağlığı uzmanı gözetimi.
Eğitici farkındalık seminerleriyle bilinçlendirme.

Propriyoseptif egzersizler, kas-iskelet sistemi sağlığına yönelik rehabilitatif etkilerinin ötesinde, çalışan memnuniyetini artıran, yaşam kalitesini iyileştiren ve kurumsal performansa doğrudan katkı sağlayan stratejik bir araçtır.

Ergonomik risk yönetimi ile entegre biçimde uygulandığında, bu egzersizler kurumun hem insan kaynağı verimliliğini hem de marka değerini yükseltecek, sürdürülebilir refah ve üretkenliği destekleyecektir.

Firmalarda Propriyoseptif Egzersiz Uygulama – Eğitim Öncesi ve Sonrası

Etki Alanı	Eğitim Öncesi Durum	Eğitim Sonrası Durum
İşe bağlılık	Fiziksel zorlanma, motivasyon eksikliği	Kendine güven ve fiziksel yeterlilikle işine bağlılık artışı
Genel yaşam kalitesi	Sürekli yorgunluk, keyif alamama	Dinçlik ve fiziksel rahatlıkla yaşamdan tatmin
İş memnuniyeti	Fiziksel rahatsızlıklar nedeniyle şikayetler artıyor	Bedensel konforla birlikte iş ortamından memnuniyet
Psikolojik iyi oluş	Kas ağrıları ruh halini olumsuz etkiliyor	Fiziksel rahatlama ile zihinsel ferahlama
Uyku kalitesi	Kas gerginliğiyle uykuda bölünmeler	Rahatlamış kas yapısıyla derin ve kesintisiz uyku
Sabahları uyanma enerjisi	Yorgun ve isteksiz kalkışlar	Dinç, hazır ve enerjik bir başlangıç
Günlük üretkenlik	Fiziksel sınırlarla verimlilik düşüyor	Hareket kabiliyeti ile gün boyu üretkenlik
Tükenmişlik sendromu riski	Fiziksel yüklenmeyle tükenmişlik artıyor	Kas-iskelet dengelemesiyle tükenmişlik belirtilerinde azalma
Kurum içi iletişim	Fiziksel zorlanma sosyal iletişimi azaltıyor	Dinç bedenle daha aktif katılım ve takım uyumu
Takım çalışmasına katkı	Zayıf fiziksel kapasite nedeniyle ekip görevlerine uzak kalma	Aktif katılım ve sorumluluk üstlenme isteği
İş gücü devri (turnover)	Fiziksel yorgunluk nedeniyle işten ayrılma isteği	Egzersiz desteği ile çalışanın kurumda kalma eğilimi
İş kazası sonrası işe dönüş süresi	Kas-iskelet sorunları nedeniyle geç dönüş	Güçlü ve hazır bir yapı ile daha kısa sürede işe dönüş
Kurumsal sağlık maliyetleri	Bel ve boyun ağrıları nedeniyle sağlık harcamaları yüksek	Önleyici egzersizlerle sağlık giderlerinde azalma
Kurum imajı (çalışan gözüyle)	Çalışanın sağlığı ihmal ediliyor algısı	Sağlığa değer veren kurum imajı
Kurum içi aidiyet hissi	Fiziksel yetersizlik nedeniyle kuruma uzaklık	Kendini güçlü ve desteklenmiş hissetme ile aidiyet artışı
İş yerinde pozitif atmosfer	Ağrılar ve yorgunluklar negatif enerjiye neden oluyor	Egzersizle moral yüksekliği ve pozitif ortam oluşumu
Ergonomi farkındalığı	Duruş, yük kaldırma gibi konulara dikkat az	Propriyoseptif bilinç ile ergonomik davranış alışkanlığı
İş tatmini	İş ortamı fiziksel açıdan yorucu	Egzersizle birlikte işin keyifli hale gelmesi
Kurumsal verimlilik	Fiziksel performans düşüklüğü üretkenliği azaltıyor	Bireysel katkının artmasıyla kurumsal performansta artış
Uzun vadeli çalışan sağlığı politikası	Önleyici yaklaşımlar zayıf	Egzersiz eğitimleriyle sürdürülebilir sağlıklı iş gücü planlaması

Sonuç ve Değerlendirme

Propriyoseptif egzersizlerin kurumsal düzlemde sistematik olarak uygulanması, yalnızca bireysel biyomekanik kapasitenin restorasyonu değil; aynı zamanda nöromotor kontrol kalitesinin kurumsal verimlilikle bütünleşmesini sağlayan çok katmanlı bir etki zinciri oluşturur. Çalışan düzeyinde proprioseptif uyarılarla artırılmış postüral stabilite, dinamik denge ve motor adaptasyon kabiliyeti; kronik kas-iskelet gerilimlerinin, düşme risklerinin ve işyeri kaynaklı mikro-travmatik yüklenmelerin önüne geçerek ergonomik sürdürülebilirlik sağlar.

Nörofizyolojik düzeyde kortikal plastisite ve refleks döngülerin güçlenmesi, çalışanların çevresel uyaranlara karşı daha hızlı ve hatasız motor cevap vermelerini desteklerken; psikososyal düzeyde ise otonom sinir sistemi regülasyonu, stres adaptasyonu ve öz-yeterlik algısında yükselme gözlenir. Bu durum doğrudan iş doyumu, motivasyonel süreklilik ve kuruma yönelik aidiyet hissi gibi kritik kurumsal çıktılarda artışa neden olur.

Kurumsal performans açısından değerlendirildiğinde, proprioseptif temelli müdahale programlarının entegrasyonu; işe devamsızlık oranlarında azalma, sağlık giderlerinde düşüş, iş kazası sıklık oranında gerileme ve işe dönüş sürelerinde kısalma gibi ölçülebilir kazançlarla sonuçlanır. Üstelik bu kazanımlar, yalnızca fiziksel risklerin azaltılmasıyla sınırlı kalmayıp; psikobiyolojik iyilik hali ile bilişsel çeviklik arasındaki korelasyonun optimize edilmesiyle organizasyonel karar kalitesine de olumlu katkı sağlar.

Sonuç olarak; propriyoseptif egzersizler, iş sağlığı uygulamalarında reaktif değil, proaktif bir strateji olarak ele alınmalıdır. Kurumsal sistemler içerisinde nöromotor destek mekanizmalarının entegrasyonu, yalnızca birey sağlığını değil, aynı zamanda işyeri ekosisteminin bütünsel fonksiyonelliğini de güvence altına alan biyolojik, davranışsal ve organizasyonel düzeyde çapraz etkili bir yatırım niteliği taşımaktadır.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel İnşaat Sektöründe – Yüksekte Çalışanlara Denge – Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

Eğitim Başvurusu

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
+90 232 265 20 65
[email protected]

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Proprioseptif ve Vestibüler Duyu Sistemlerinin Harekete Göreli Katkısı: Moleküler Bilim Çağında Keşif Fırsatları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7867206/

⭐️⭐️ Propriosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095254615000058

⭐️⭐️ Mekanoreseptör https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/mechanoreceptor

⭐️⭐️ Sensörimotor Sistemi, Bölüm I: Fonksiyonel Eklem Stabilitesinin Fizyolojik Temeli. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC164311/

⭐️⭐️ Propriosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6191985/

⭐️⭐️ PNF Kavramının Temel Unsurları, Bir Eğitim Anlatısı https://www.scientificarchives.com/article/the-essential-elements-of-the-pnf-concept-an-educational-narrative

⭐️⭐️ Motor fonksiyonu iyileştirmede proprioseptif eğitimin etkinliği: sistematik bir inceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4309156/

⭐️⭐️ Yaşlı yetişkinlerde denge ve gücün geliştirilmesinde geleneksel ve güncel yaklaşımların karşılaştırılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21510715/

⭐️⭐️ Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İSG Uygulama Rehberi. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/0b3hcam2/yapiisleriyuksektecalismauygrehberi-in%C5%9Ft%C5%9Fb_revize.pdf

⭐️⭐️ Yaşlılarda Denge, Fonksiyonel Performans ve Düşme Önleme İçin Gövde Kas Gücünün Önemi: Sistematik Bir İnceleme https://www.researchgate.net/publication/236139834_The_Importance_of_Trunk_Muscle_Strength_for_Balance_Functional_Performance_and_Fall_Prevention_in_Seniors_A_Systematic_Review

⭐️⭐️ Dengesiz yüzeyler ve rehabilitasyon cihazları kullanılarak yapılan direnç antrenmanının etkinliği https://www.researchgate.net/publication/224822339_The_effectiveness_of_resistance_training_using_unstable_surfaces_and_devices_for_rehabilitation

⭐️⭐️ Futbolda duruş kontrolüne uzmanlık ve görsel katkının etkisi https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2005.00502.x

⭐️⭐️ Spor veya günlük yaşamdaki fiziksel aktiviteler ile dik duruştaki duruş bozukluğu arasındaki ilişkinin sistematik bir incelemesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23955562/

⭐️⭐️ NSC Çalışma İstatistikleri Bürosu’nun 2021 Raporu Hakkındaki Açıklaması https://www.nsc.org/newsroom/nsc-statement-bls-report-2021#:~:text=In%202020%2C%20there%20were%204%2C764,highest%20annual%20rate%20since%202016.

⭐️⭐️ Hall, C. M., & Brody, L. T. (2005). Therapeutic Exercise: Moving Toward Function. Lippincott Williams & Wilkins. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/Q4X4S2_Therapeutic_Exercise_Moving_Toward_Function_3.pdf

⭐️⭐️ Motor Kontrolü: Araştırmayı Klinik Uygulamaya Dönüştürmek https://www.researchgate.net/publication/228118305_Motor_Control_Translating_Research_Into_Clinical_Practice

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni26 Temmuz 2025

25 Temmuz 2025

Kimyasal Risk Yönetiminin Üçlü Paradigması

Değerli İş Güvenliği Camiası

Türkiye, AB ve ABD’nin kimyasal risk yönetimi yaklaşımlarını karşılaştırmalı olarak ele aldım her bir sistemin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koymayı amaçladım. Farklı bakış açıları ve tecrübeleri ile sizlerin katkı sağlayacağı. özel bir konu. Eminim ki bu üçlü paradigma arasındaki farklarını değerlendirerek, küresel kimyasal güvenlik standartlarının harmonizasyonunun sağlanması için değerli görüş ve önerileriniz sunarak bu yazının işlevini ve içeriğin zenginleştireceksiniz. Şimdiden teşekkür ederim.

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

Kimyasal Risk Yönetiminin Küresel Önemi ve Üçlü Paradigması

Sanayileşmenin hızla ilerlediği günümüzde, kimyasal maddelerin üretimi ve kullanımı, ekonomik büyümenin temel taşlarından biri haline gelmiştir. Ancak bu gelişme, beraberinde insan sağlığı ve çevre üzerinde ciddi riskleri de getirmiştir. Bu nedenle, kimyasal risklerin etkin bir şekilde yönetilmesi, sürdürülebilir kalkınmanın ve toplum sağlığının korunmasının vazgeçilmez bir unsuru olmuştur.

Dünya genelinde kimyasal risk yönetimi yaklaşımları, ülkelerin mevzuatları, ekonomik yapıları ve toplumsal değerleri doğrultusunda farklılık göstermektedir. Bu bağlamda, Türkiye, Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD), kimyasal risk yönetimi konusunda üç farklı paradigmayı temsil etmektedir.

Türkiye, AB’nin REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) yönetmeliğini temel alarak geliştirdiği KKDİK – Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması yönetmeliği ile kimyasal risk yönetimini yürütmektedir.

Avrupa Birliği, REACH yönetmeliği ile kimyasal maddelerin piyasaya sürülmeden önce güvenli olduklarının kanıtlanmasını zorunlu kılarak, önleyici bir yaklaşım benimsemektedir.

Amerika Birleşik Devletleri, TSCA (Toxic Substances Control Act) ve 2016 yılında yürürlüğe giren Frank R. Lautenberg Chemical Safety for the 21st Century Act ile kimyasal maddelerin risklerini değerlendirmekte, ancak bu değerlendirmeler genellikle piyasaya sürüldükten sonra yapılmaktadır.

Avrupa Birliği – REACH Sistemi Öncülüğü

REACH Nedir?

REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals), 2007 yılında Avrupa Birliği tarafından yürülüğe sokulmuş ve kimyasalların kaydı, değerlendirilmesi, izni ve kısıtlanmasını düzenleyen tümleşik bir mevzuattır. Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) bu sistemin koordinasyonundan sorumludur.

Temel Yaklaşım

REACH sistemi, “önce ispat, sonra pazar” mantığıyla çalışır. (ABD de bu. durum tamamen tersi işlemektedir) Bir kimyasalı piyasaya sunmak isteyen üretici veya ithalatçı, bu maddenin insan sağlığı ve çevre açısından güvenli olduğunu bilimsel verilerle ispat etmek zorundadır. Kayıt yükümlülüğü 1 ton/yıl ve üzeri maddeler için zorunludur.

Uygulama Örnekleri

REACH kapsamında SVHC (Substances of Very High Concern) olarak tanımlanan maddeler listelenir ve bu maddelerin kullanımının azaltılması veya izinle sürdürülmesi hedeflenir.
Örneğin, kurşun içeren pigmentlerin boya sanayinde kullanımı ciddi şekilde sınırlandırılmıştır.

Zorluklar

REACH dosyası hazırlamak maliyetli ve teknik olarak karmaşıktır.
KOBİ’ler için bu yük özellikle ağır olabilir.
Testlerin çevre ve hayvan etik ilkelerine uyumlu yürütülmesi de ayrı bir düzlemde ele alınmaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri -TSCA ve Risk Değerlendirmeye Dayalı Sistem

TSCA Nedir?

1976 yılında çıkarılan TSCA (Toxic Substances Control Act), ABD’deki kimyasalların denetimini sağlayan temel mevzuattır. 2016 yılında Frank R. Lautenberg Chemical Safety for the 21st Century Act ile büyük bir revizyon geçirmiştir.

Temel Yaklaşım

TSCA daha esnek bir sistemdir. Kimyasallar önce pazara sunulabilir ve EPA (Environmental Protection Agency) gerekli görürse risk değerlendirmesi yapar. Mevcut kimyasallar, “grandfathered” yani otomatik kabul edilmiş sayılır.

Uygulama Örnekleri

EPA 2016’dan sonra 10 öncelikli kimyasal için derinlemesine risk analizine başlamıştır.
Asbestin sınırlandırılması için uzun yıllar süren bilimsel ve politik tartışmalar yaşanmıştır.

Zorluklar

EPA’nın kapasitesi binlerce kimyasalı değerlendirmek için yeterli değil.
Endüstri baskıları sebebiyle karar alma süreçleri gecikebilir.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti – KKDİK ile AB Uyumlu Model

KKDİK Nedir?

Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik (KKDİK), 23 Haziran 2017’de Resmî Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Temel olarak REACH baz alınarak çevrilmiştir.

Temel Yaklaşım

KKDİK, 1 ton/yıl ve üzeri maddeler için kayıt zorunluluğu getirerek, “önce ispat” esasını benimsemiştir. Yetkili kurum Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’dır.

Uygulama Örnekleri

KKDİK kapsamında 2023 sonuna kadar kimyasalların kademeli kayıt süreci tamamlanması öngörülmüştü.
SVHC listesi ECHA ile uyumludur.

Zorluklar

Şerhi tercümeler nedeniyle uygulamada yorum farklılıkları görülmektedir.
Yerli firmalar REACH deneyimi olmadığı için danışmanlık hizmetlerine çok bağlı hale gelmiştir.
Bakanlığın teknik kadro kapasitesi sınırlıdır.

Kimyasal Risk Yönetiminin Üçlü Paradigması (Tanımlama – Değerlendirme – Kontrol) kapsamında Avrupa Birliği (AB), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin yaklaşımlarını ayrıntılı olarak karşılaştıran tablolar ile devam edelim.

Kimyasal Risk Yönetiminin Üçlü Paradigması Karşılaştırma Tablosu: AB – ABD – Türkiye

Paradigma Aşaması	Avrupa Birliği (AB)	Amerika Birleşik Devletleri (ABD)	Türkiye Cumhuriyeti Devleti
1. Tehlike Tanımlama	REACH Tüzüğü (EC No. 1907/2006) kapsamında üretici ve ithalatçı, kimyasalın tüm tehlikelerini kayıt altına almakla yükümlüdür. ECHA (Avrupa Kimyasallar Ajansı) merkezidir.	TSCA (Toxic Substances Control Act) 1976, 2016’da Frank Lautenberg Yasası ile güncellendi. EPA kimyasalları kategorilere ayırarak ön değerlendirme yapar.	AB REACH esas alınarak KKDİK Yönetmeliği (2017) yürürlüğe girdi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkilidir.
2. Risk Değerlendirmesi	Kimyasal güvenlik değerlendirmesi (CSA) zorunludur (≥10 ton/yıl). Maruz kalma senaryoları hazırlanır. DNEL ve PNEC sınırları belirlenir.	EPA, kimyasal riskleri maruziyet yolları, popülasyon hassasiyeti ve alternatiflerin bulunabilirliği gibi parametrelerle değerlendirir. Kimyasal profiller oluşturulur.	KKDİK ve SEA Yönetmeliği (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) ile REACH ve CLP’ye paralel sistem benimsenmiştir. Toksikolojik veriler ithalatçı/üretici sorumluluğundadır.
3. Risk Kontrolü	Tehlikeli maddeler listesi ve kısıtlı/izinli kullanım listeleri (Annex XVII / XIV). Güvenlik bilgi formları (e-SDS) ve etiketleme zorunludur.	EPA, kimyasalı pazardan çekebilir, sınırlandırabilir veya özel KKD önlemleri talep edebilir. OSHA, maruziyet sınır değerlerini (PEL) belirler.	KKDİK’e uygun olarak Güvenlik Bilgi Formu (GBF) zorunludur. ÇSGB tarafından İSG-KATİP üzerinden denetim yapılır. İşyeri ortam ölçümleri ve maruziyet limitleri uygulanır (işyeri hekimi, İSG uzmanı işbirliğiyle).

📌 📌 📌

Benzerlikler

Kriter	Açıklama
Kaynak Yönetmelikler	Türkiye, REACH ve CLP’ye uyumlu KKDİK ve SEA sistemleri ile AB mevzuatını büyük ölçüde benimsemiştir.
Maruziyet Yönetimi	Her üç ülke de işyeri ortamında çalışanların kimyasallara maruziyetini önlemek için sınır değerler (TWA, STEL, DNEL) uygular.
Bilgi Bildirim Yükümlülüğü	Üretici ve ithalatçılar kimyasal bileşenler hakkında bilgi vermek zorundadır (GBF/SDS zorunluluğu).
Tehlike Sembolleri ve Etiketleme	GHS (Globally Harmonized System) esas alınarak sembol, işaret ve uyarı sistemleri uyumlu hale getirilmiştir.

⚖️ ⚖️ ⚖️

Farklılıklar

Kriter	AB	ABD	Türkiye
Yönetim Merkezi	Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA)	Çevre Koruma Ajansı (EPA) + OSHA	Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı + ÇSGB
Sınır Değer Sistemi	DNEL (Derived No-Effect Level), PNEC	PEL (Permissible Exposure Limit), REL, TLV	TWA-STEL-TLV sistemine kısmen uyumlu, AB sınır değerlerine daha yakın
Uygulama Derinliği	Ürün yaşam döngüsü boyunca sorumluluk zinciri detaylıdır. Sürekli güncellenen kısıtlama listeleri vardır.	Kimyasalların çoğu TSCA öncesi “grandfathered” kabul edilmiştir, bu da bazı kimyasalların eksik değerlendirilmesine neden olabilir.	AB’nin kopyası niteliğindedir ancak denetim kapasitesi ve sektör rehberliği açısından bazı eksiklikler sürmektedir.
Sistem Şeffaflığı	Kısıtlı madde listeleri ve risk değerlendirme dosyaları çevrimiçidir.	EPA veritabanı daha sınırlıdır; endüstriyel sır koruması ön plandadır.	E-Devlet üzerinden KKDİK sistemine erişim vardır ancak kamu şeffaflığı AB kadar değildir.

📎 📎 📎

Özet Ek Bilgi

AB REACH sistemi “önlem al, sonra ispatla” prensibine dayanır. Bu sistemde yükümlülük üreticide/ithalatçıdır.

ABD TSCA sistemi daha çok “ispatla, sonra kısıtla” yaklaşımındadır.

Türkiye, uygulamada AB’ye yakındır, ancak sahadaki İSG uzmanlarının yetkinliği ve uygulama çeşitliliği açısından gelişim aşamasındadır.

Küresel Kimyasal Güvenlik İçin Ortak Bir Yol Haritası

Kimyasal risk yönetimi, sadece ulusal sınırlar içinde kalmayan, küresel bir sorumluluk alanıdır. Türkiye, AB ve ABD’nin benimsediği farklı yaklaşımlar, her ne kadar kendi iç dinamiklerine uygun olsa da, küresel tedarik zincirleri ve çevresel etkiler göz önüne alındığında, daha uyumlu ve işbirliğine dayalı bir sistemin gerekliliğini ortaya koymaktadır.

AB’nin önleyici yaklaşımı, insan sağlığı ve çevre koruması açısından önemli avantajlar sunarken, ABD’nin risk değerlendirmeye dayalı sistemi, ekonomik ve teknolojik esneklik sağlamaktadır. Türkiye ise, AB mevzuatına uyum sürecinde karşılaştığı zorluklara rağmen, KKDİK yönetmeliği ile önemli bir adım atmıştır.

Halen devam eden farklılıklar, küresel ölçekte kimyasal güvenliğin sağlanması için engel teşkil etmektedir. Bu nedenle, uluslararası işbirliği mekanizmalarının güçlendirilmesi, bilgi ve veri paylaşımının artırılması ve ortak standartların geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, kimyasal risk yönetiminde etkinlik ve verimlilik, sadece ulusal politikalarla değil, aynı zamanda uluslararası işbirliği ile mümkün olacaktır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni25 Temmuz 2025

25 Temmuz 2025

Paraşüt Tip Emniyet Kemerinde Fiziksel Sınır Aşımı Riskleri

Fiziksel Alt ve Üst Sınırların Aşılması Durumunda Ortaya Çıkabilecek Riskler

İdeal bir Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri (Tam Vücut Emniyet Kemeri) için belirlenen fiziksel sınırların aşılması, hem ekipmanın hem de kullanıcının güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye atar.

Bu sınırların dışına çıkıldığında karşılaşılabilecek olası sonuçları, riskleri ve nedenlerini aşağıda ayrıntılı olarak paylaşıyorum. Eminim sizlerinde tecrübeleri ile ekleyecekleri vardır.

1. Aşırı Ağırlık (140 kg üzeri veya 160 kg sistem yükü üzeri)

Sorun	Olası Sonuçlar	Açıklama
Enerji emici sistemin yeterince çalışmaması	Düşme sırasında ani yüklemenin vücuda iletilmesi, iç organ zedelenmeleri, omurga yaralanmaları	Enerji emiciler belirli yük aralıkları için test edilmiştir; üst sınır aşıldığında şok emici fren mesafesi ve kapasitesi yetersiz kalır.
Dikişlerin, bağlantı noktalarının kopması	Serbest düşme sonucu ölüm/kalıcı sakatlık	EN 361 standardı kemeri 140 kg’a kadar test eder; daha yüksek yükte mekanik bütünlük bozulabilir.
Askı travmasının artması	Bayılma, dolaşım bozuklukları	Ağırlık arttıkça askı etkisi daha yıkıcı olur, kan dolaşımı kısa sürede kesintiye uğrayabilir.

2. Yetersiz Ağırlık (45 kg altı – örn. çocuklar, zayıf bireyler)

Sorun	Olası Sonuçlar	Açıklama
Enerji emici sistemin aktive olmaması	Düşmenin ani durması, vücuda şiddetli yük aktarımı	Düşük ağırlık nedeniyle enerji emici sistem açılmayabilir, düşme vücuda direkt yük bindirerek iç yaralanmalara neden olabilir.
Kemerin vücuda uygun oturmaması	Kayma, bacak askılarının kasık bölgesine zarar vermesi	Zayıf bireylerde kemer gevşek kalırsa düşme anında ciddi sürtünme yaralanmaları oluşabilir.

3. Aşırı Uzun Boy (200 cm üzeri)

Sorun	Olası Sonuçlar	Açıklama
Kemerin omuz ve bel askılarının kısa kalması	Vücudu tam kavrayamama, düşme anında savrulma	Vücuda tam oturmayan kemer, düşüş yönünde kayarak kullanıcıyı koruyamaz.
Şok emici mesafenin yetersizliği	Düşme mesafesinin artması, alt zemine çarpma	Uzun boylu kişilerde şok emici daha fazla uzayabilir, bu da düşüş mesafesini arttırır.

4. Aşırı Kısa Boy (150 cm altı)

Sorun	Olası Sonuçlar	Açıklama
Kemer ayarlarının yeterli gelmemesi	Bel ve bacak askılarının gevşek kalması	Kısa bireylerde kemer aşağı doğru kayabilir, kullanıcı düşme anında kemer içinde hareket eder.
Bacak askılarının kasık bölgesine oturmaması	Kasık zedelenmeleri, sinir hasarı	Kısa bireylerde bacak askıları sıkı bağlansa dahi doğru bölgeye oturmayabilir.

5. Aşırı Bel/Uyluk Çevresi (140 cm+ / 95 cm+)

Sorun	Olası Sonuçlar	Açıklama
Kemer bağlantı noktalarının kapanmaması	Açılma, çözülme, düşüşe karşı yetersizlik	Bel ve bacak çevresi büyük olan bireylerde askılar tam kapanmayabilir.
Aşırı baskı noktası oluşması	Dolaşımın kesilmesi, morarma, sinir sıkışması	Özellikle bacaklarda kesilme etkisiyle travmatik hasar oluşabilir.

6. Zayıf Kas/Kemik Yapısı veya Sağlık Sorunları

Sorun	Olası Sonuçlar	Açıklama
Askı travmasına duyarlılık	Bayılma, damar hasarı, iç kanama	Özellikle yaşlı, osteoporotik ya da dolaşım problemi olan bireylerde askıda kalma çok tehlikelidir.
Acil durumda kendini kurtaramama	Asılı kalma süresi artar, kurtarma gecikir	Kas gücü düşük bireyler, askıda kaldığında kendi bedenini taşıyamaz.

✅ Çözüm Önerileri

Durum	Çözüm
Fiziksel sınırların dışında kalan bireyler	Özel bedenlerde (XS–XXL), sertifikalı ve test edilmiş kemerler kullanılmalı.
Aşırı yükte kullanıcılar	Üreticisi tarafından 150 kg+ kapasiteli modeller seçilmeli (örneğin: 3M Protecta Rebel, Petzl Newton International).
Kısa boylu ya da çocuk kullanıcılar	Çocuklara özel düşüş durdurucu sistemler (EN 12277 uyumlu) tercih edilmeli.
Sağlık sorunu olanlar	İşe uygunluk sağlık raporu alınmalı; alternatif güvenlik sistemleri değerlendirilmelidir (korkuluk, platform, istasyon sabitleme).

🎭 🎭 🎭 🎭 🎭

Senaryolar İle Olasılıkları İnceleyelim

Aşağıda, ideal paraşüt tipi emniyet kemerinin fiziksel sınırları aşan kullanıcılar için genişletilmiş senaryo analizleri yer alıyor. Her biri olası riskleri, sonuçları ve uygulanması gereken önlemleri içeriyor:

Senaryo 1: Aşırı Kilolu Çalışan (160 kg Üzeri – Sınırların Ötesi)

Çalışan Profili:
168 kg ağırlığında, 180 cm boyunda bir vinç operatörü, kule platform bakımına çıkacak.
Kullanılan Ekipman:
Standart EN 361 belgelendirmeli emniyet kemeri (maksimum 140 kg destekli).
Muhtemel Sorunlar:
- Kemerin D-halkaları ve dikiş noktalarında yük aşımı nedeniyle yırtılma riski.
- Düşme anında enerji emici sistemin şok yükünü absorbe edememesi.
- Asılı kalma süresinde kan dolaşımında bozulma ve askı sendromu gelişme ihtimali.
Çözüm ve Uygulama:
- EN 361’e ek olarak ANSI Z359.11 veya özel olarak 160–180 kg testli kemer tercih edilmeli.
- Enerji emici bağlantılar daha yüksek kapasiteye sahip olmalı.
- Çalışma alanında düşmeyi önleyici mühendislik çözümleri (örneğin sabit korkuluk veya platform kilit sistemi) uygulanmalı.
- Kullanıcının sağlık durumu hekim raporuyla değerlendirilip iş onayı verilmeli.

Senaryo 2: Düşük Kilolu Çalışan (45 kg Altı – Genç Personel)

Çalışan Profili:
43 kg ağırlığında, 156 cm boyunda genç stajyer, iskele montaj sahasında görevli.
Muhtemel Sorunlar:
- Enerji emici sistem düşme enerjisini tetikleyemeyebilir.
- Bacak askıları, düşüş sırasında vücudu tam sarmadığı için iç organlara zarar verebilir.
- Kemerin bağlantı noktaları vücutta baskı yaratarak travmaya neden olabilir.
Çözüm ve Uygulama:
- XS beden uygun kemer seçimi şarttır.
- Düşme durdurma yerine düşme önleme sistemleri (sabit bağlantı, düşüş engelleme tırmanış sistemi) uygulanmalıdır.
- Gerekirse çift bağlantılı sistemler (ikiz kanca) ile denge sağlanmalıdır.
- Kemerin üreticisi 45 kg altı bireyler için kullanıma uygunluk belgesi sağlamalıdır.

Senaryo 3: Aşırı Uzun Çalışan (Boy: 2 metre üzeri)

Çalışan Profili:
202 cm boyunda, 105 kg ağırlığında bir enerji teknisyeni, yüksek direklerde bakım yapıyor.
Muhtemel Sorunlar:
- Gövde uzunluğu nedeniyle kemer vücuda tam oturmayabilir.
- Enerji emici devreye girse bile toplam düşüş mesafesi artabilir.
- Kanca bağlantısı çalışanın göğüs hizasından yukarıda kalabilir.
Çözüm ve Uygulama:
- XL/XXL boy kemer tercih edilmeli ve üretici teknik veri sayfası kontrol edilmelidir.
- Bağlantı hattı daha kısa tutulmalı, mümkünse dikey yaşam hattı kullanılmalı.
- Alt zemin ile arasındaki minimum serbest mesafe hesaplanarak sabit platform veya iskele kurulmalı.

Senaryo 4: Kısa Boylu ve Zayıf Yapılı Çalışan

Çalışan Profili:
48 kg, 152 cm boyunda kadın çalışan, iç cephe sıva işlerinde seyyar iskele üzerinde görevli.
Muhtemel Sorunlar:
- Kemerin büyük bedenli seçilmesi durumunda sarkma riski oluşur.
- Askı travmasına daha erken maruz kalabilir.
- Sırt D-halkası konumu uygunsuz olabilir.
Çözüm ve Uygulama:
- XS beden ve anatomik yapıya uygun tasarlanmış ergonomik kemer seçimi.
- Göğüs destekli kemer tercihi yapılabilir.
- Düşme riski yüksekse, otomatik kilitli makaralı geri sarımlı sistem (SRL) kullanılmalı.
- Kadın çalışanlara özel emniyet kemeri modelleri değerlendirilmeli.

Senaryo 5: Uygun Kemer Olmadan İşe Çıkma Baskısı

Çalışan Profili:
150 kg ağırlığında çalışan, uygun kemeri beklemeden çalışmaya zorlanıyor.
Muhtemel Sorunlar:
- İSG kurallarının ihlali.
- İşverenin sorumluluk yükümlülüğünde artış.
- Olası ölüm veya kalıcı hasar durumunda iş kazası olarak sınıflandırılır.
Çözüm ve Uygulama:
- Personel eğitilmeli, İSG kurallarının ihlali halinde çalışma reddi yapılmalı.
- Uygun kemer sağlanmadan işe başlanmamalı.
- Denetim ve raporlama sistemi oluşturulmalı.

Senaryo 6: Kemerin Vücuda Uygun Olmaması Nedeniyle Kayma ve Yaralanma

Çalışan Profili:
55 kg, 163 cm boyunda çalışan; standarda uygun fakat bedenine göre büyük kemer kullanıyor.
Muhtemel Sorunlar:
- Düşme anında vücut içinde kemer kayar, özellikle boyun ve karın bölgesine baskı oluşur.
- Göğüs askısı yukarı kayarak boğaza baskı yapabilir.
- Düşme sonrası travma riskleri artar.
Çözüm ve Eğitim Uygulaması:
- Kemerin beden uyumluluğu denetimlerle kontrol edilmeli.
- Çalışanlara giyme sonrası “2 parmak boşluk testi” öğretilmeli.
- Eğitimlerde manken üzerinde yanlış-giyme örnekleriyle uygulama yapılmalı.

Senaryo 7: Bel Fıtığı Olan Çalışanda Kemer Baskısı

Çalışan Profili:
90 kg, 175 cm boyunda çalışan bel fıtığı rahatsızlığına sahip; sürekli bel desteği baskısı altında kalıyor.
Muhtemel Sorunlar:
- Kemerin bel desteği ağrıyı artırır, hareket kabiliyeti düşer.
- Düşme sonrası kemer baskısı disk hasarını artırabilir.
- Uzun süreli asılı kalma durumunda kalıcı nörolojik sorunlar gelişebilir.
Çözüm ve Eğitim Uygulaması:
- Bel destekli kemer yerine medikal bel desteği uyumlu model tercih edilmeli.
- Kemer kullanımı öncesi sağlık raporu alınmalı.
- Eğitimde medikal engellerin bildirimi için özel bilgilendirme oturumu yapılmalı.

Senaryo 8: Aşırı Terleme ve Vücut Sıvısı Kaybı Nedeniyle Kemerin Deri Üzerine Baskısı

Çalışan Profili:
80 kg, 178 cm boyunda, açık havada güneş altında çalışan operatör.
Muhtemel Sorunlar:
- Kemerin askı noktaları aşırı terleme nedeniyle ciltte sürtünme ve yara oluşturabilir.
- Cilt yüzeyinde tuz birikimi, malzemenin kaymasına neden olur.
- Ellerde sıvı kaybı, kemer ayarlarını etkiler.
Çözüm ve Eğitim Uygulaması:
- Antibakteriyel iç yüzeyli kemerler tercih edilmeli.
- 30 dakikada bir nemli havlu ile yüzey temizliği önerilmeli.
- Eğitimde sıcak havalarda ekipman kullanımı başlığı detaylandırılmalı.

Senaryo 9: Düşük Görme veya Görme Kusuru Olan Çalışanın Kemer Bağlantılarını Yanlış Yapması

Çalışan Profili:
Görme bozukluğu olan (miyop/hipermetrop) çalışan, sabah erken saatlerde gölgede çalışıyor.
Muhtemel Sorunlar:
- Bağlantı tokaları yanlış sırayla takılabilir.
- D-halkası yanlış noktaya bağlanabilir.
- Göğüs askısı gevşek kalabilir.
Çözüm ve Eğitim Uygulaması:
- Tüm kemer sistemleri renk kodlu olmalı (göğüs-kırmızı, bacak-siyah gibi).
- Eğitimde “körlemesine giyme tatbikatı” yapılmalı.
- Takım arkadaşına kontrol ettirme zorunluluğu vurgulanmalı.

Senaryo 10: El Becerisi Kısıtlı veya Parmaklarda Kuvvet Kaybı Olan Kişi

Çalışan Profili:
68 yaşında, parmaklarında kuvvet kaybı olan bir bakım işçisi.
Muhtemel Sorunlar:
- Tokaların kilitlenmesi tam yapılamayabilir.
- Enerji emici bağlantılar gevşek bırakılabilir.
- Bacak askıları güvenli şekilde sabitlenmeyebilir.
Çözüm ve Eğitim Uygulaması:
- Kolay kilitlenebilir, tokası büyük olan kemerler tercih edilmeli.
- Eğitimde ekip çalışması vurgulanmalı: kontrol mekanizması çift yönlü olmalı.
- İş öncesi giydirme ve kontrol checklist’i oluşturulmalı.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Paraşüt tipi emniyet kemerleri, yalnızca takıldığında değil; kullanıcıya uygun fiziksel ölçüler içinde, üretici sınırları doğrultusunda ve sistemin tüm parçalarıyla uyum içinde kullanıldığında koruyucudur. Kemerin taşıma kapasitesinin, düşme enerjisinin ya da askı süresinin sınırlarının bilinmemesi ya da göz ardı edilmesi; güvenlikten çok, gizli bir tehlike yaratır.

Unutulmamalıdır ki, bu sınırların aşılması çoğu zaman ölümcül sonuçlar doğurur. Emniyet, bilgi ve uygunlukla başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

Omuz, bel ve bacak destek noktaları
Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
CE işareti ve üretici beyanı
Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.

🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni25 Temmuz 2025

23 Temmuz 2025

İşçilerde Protein Eksikliğine Bağlı Gelişen İş Güvenliği Riskleri

Hayvansal proteinden eksik beslenen işçilerde protein eksikliğine bağlı gelişen iş güvenliği riskleri, hem fiziksel hem de bilişsel performans üzerinde olumsuz etkiler yaratır ve bu durum iş kazası riskini artırır.

Bu konuda şu önemli noktalar öne çıkar:

Kas Gücü ve Dayanıklılığında Azalma: Protein, kasların yapı taşıdır ve yetersiz alımı kas kütlesinde azalmaya, zayıflığa ve çabuk yorulmaya yol açar. Kas gücünün düşmesi, özellikle ağır işlerde çalışanlarda düşme, kayma, kaldırma gibi kazalara zemin hazırlar.

Kemik Sağlığının Bozulması: Protein eksikliği kemik gelişimini ve yoğunluğunu olumsuz etkiler. Zayıf kemikler, iş sırasında oluşabilecek darbelerde kırık riskini artırır ve çalışanların hareket kabiliyetini sınırlar.

Yorgunluk ve Konsantrasyon Kaybı: Protein eksikliği genel yorgunluk, halsizlik ve bilişsel fonksiyonlarda azalmaya neden olur. Bu durum, dikkat dağınıklığı ve karar verme yeteneğinin zayıflamasıyla iş kazalarına yol açabilir.

Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Proteinler vücudun savunma sisteminin gelişimi için gereklidir. Eksiklik, enfeksiyonlara karşı direnci düşürerek hastalık süresini uzatır ve iş gücü kaybına neden olur.

İyileşme Sürecinin Uzaması: Yaralanma veya hastalık sonrası iyileşme için protein gereklidir. Eksikliği, iş kazası sonrası iyileşme sürecini geciktirir ve çalışanların iş gücüne dönüşünü zorlaştırır.

Psikososyal Etkiler: Yetersiz beslenme, ruh hali bozuklukları, motivasyon kaybı ve stres gibi psikolojik sorunları tetikleyebilir. Bu da iş yerinde performans düşüklüğüne ve riskli davranışlara neden olabilir.

Enerji Eksikliği: Protein eksikliği, enerji üretimini olumsuz etkileyerek iş sırasında yorgunluk ve performans düşüklüğüne yol açar. Bu durum, özellikle uzun süreli ve fiziksel yoğun işlerde risk faktörüdür.

Sindirim ve Metabolik Problemler: Yetersiz protein alımı, sindirim sistemi ve metabolizma üzerinde olumsuz etkiler yapabilir; bu da genel sağlık durumunu ve iş performansını etkiler.

Bu nedenlerle, işçilerin yeterli ve dengeli protein alımı sağlanmalı, özellikle hayvansal protein kaynakları dengeli şekilde tüketilmelidir.

İşverenler, çalışanların beslenme durumunu izlemeli, bilinçlendirme ve destek programları düzenlemelidir. Böylece iş güvenliği riskleri azaltılır, iş verimliliği ve çalışan sağlığı korunur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yaşlılar İçin Protein Gereksinimleri ve Önerileri: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4555150/

⭐️⭐️ İnsanlarda diyet protein alımı sorunlarının gözden geçirilmesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16779921/

⭐️⭐️ Vejetaryen Diyetlerde Diyet Proteini ve Amino Asitler—Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6893534/

⭐️⭐️ Protein Eksikliği Anemisi https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4615-7308-1_21

⭐️⭐️ Protein zamanlamasının kas gücü ve hipertrofisi üzerindeki etkisi: bir meta-analiz https://jissn.biomedcentral.com/articles/10.1186/1550-2783-10-53

⭐️⭐️ Beslenme: Makrobesin Alımı, Dengesizlikler ve Müdahaleler https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK594226/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni23 Temmuz 2025

23 Temmuz 2025

Sıfır İnsan Hatası Hedefi Gerçekçi mi?

Bu soru, endüstri mühendisliği, davranış bilimleri ve sistem güvenliği alanlarında sıkça tartışılan ve her sektörde farklı ağırlıklarla ele alınan oldukça önemli bir sorudur.

Cevabı tek boyutlu olarak ele alamayız..

Hedefin gerçekçiliği, onu nasıl tanımladığınıza, nasıl yönettiğinize ve ne tür sistemlerle desteklediğinize bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Aşağıda bu hedefin gerçekçiliğini, teknik ve uygulamalı bir perspektiften çok yönlü olarak birlikte analiz edelim:

🎯 🎯 🎯

“Sıfır İnsan Hatası” Neyi Amaçlar?

Sıfır insan hatası hedefi, teorik olarak hiçbir insanın hiçbir işlemde hata yapmaması gibi bir beklentiyi içerir.

Ancak bu durum:

İnsan beyninin doğası,
Karar alma mekanizmalarının çok faktörlü olması,
Yorgunluk, stres, dikkat dağınıklığı gibi biyopsikososyal etkiler

gibi nedenlerle biyolojik olarak gerçekçi değildir.

Bu nedenle günümüzde sıfır insan hatası, artık bireyden değil, sistem tasarımından sorumlu tutulur. Yani:

“İnsan hatasını mümkünse ortadan kaldıran, değilse etkilerini absorbe eden bir sistem kurgulamak.“

🔬 🔬 🔬

Gerçekçilik Açısından Farklı Yaklaşımlar

A) Teorik Olarak:

İnsan, hata yapan bir varlıktır. Dolayısıyla sıfır hata hedefi, bir tür idealleştirme olarak kabul edilir.
Ancak bu ideal, davranışları yönlendiren güçlü bir hedef olarak motivasyon sağlayabilir.

B) Pratik Olarak:

Havacılık, nükleer enerji, ilaç endüstrisi gibi sektörlerde yüzdeye çok yakın sıfır oranları yakalanmıştır.
Bu sektörlerde hata olduğunda bedel çok ağır olduğu için sistemler katmanlı, yedekli ve davranış temelli güvenlik sistemleriyle donatılmıştır.

C) Etik ve Kültürel Olarak:

“Hata yapanı suçla” değil, “hataları sistemin sinyalleri olarak gör” yaklaşımı benimsenirse sıfır hata, öğrenme kültürüne dönüşür.
Bu bağlamda sıfır insan hatası, bir sonuç değil, bir yönetim biçimidir.

D) Tıbbi ve Biyolojik Olarak:

Hücreler hata yapar. Birçok iç ve dış faktörün etkisinin yanı sıra genetik faktörler hücresel hataya sebep olur.
En küçük biriminin hata yapması durumu düşünüldüğünde bu hataların insana yansıması vve dolayısı ile insanın hata yapması doğaldır.

🧠 🧠 🧠

İnsan Hataları Neden Kaçınılmazdır?

Sınırlandırılmış dikkat kapasitesi
Kısa süreli hafızanın zayıf olması
Refleksif davranışlar
Çevresel stresörler
İş yükü ve zaman baskısı
Bilişsel çarpıtmalar ve alışkanlıklar

İnsan hatası bu nedenle sıfırlanamaz, ancak yönetilebilir.

🔧 🔧 🔧

Hedefe Yaklaşmak İçin Ne Mümkün?

Strateji	Gerçekçilik Durumu	Örnek
Poka-Yoke sistemleri	✅ Gerçekçi	Montaj hatalarını fiziksel olarak önler
Otomasyonla tekrarlı işlerin azaltılması	✅ Gerçekçi	ERP – MES – SCADA sistemleri
İnsan makine arayüzü iyileştirmesi	✅ Gerçekçi	Alarm renk kodları, sesli uyarılar
Eğitimle davranış şekillendirme	⚠️ Kısmen gerçekçi	Tekrar gerektirir, kişiye bağlı
Cezai yaklaşımla hata azaltma	❌ Gerçek dışı	Hatalar gizlenir, sistem gelişmez

🏗️ 🏗️ 🏗️

“Sıfır” Yerine “Asgari” ve “Absorbe Edilebilir” Hedef

Bazı uzmanlar “Sıfır Hata” ifadesini şöyle yeniden tanımlar:

“İnsan hatasının kaçınılmaz olduğunu kabul ederek, onun gerçekleşme olasılığını düşüren ve etkisini önleyen sistemler kurmak.”

Bu çerçevede “sıfır hata” şu anlamlara gelir:

Sıfır görünür sonuç: Hata sistemde olabilir, ama güvenlik veya kalite etkilenmez.
Sıfır tekrar eden hata: Aynı hata birden fazla kez yapılmaz.
Sıfır cezalandırıcı tutum: Hatalar öğrenme fırsatı olarak görülür.

🧩 🧩 🧩

Ne Tür İşletmeler İçin Gerçekçidir?

Sektör	Gerçekçilik Düzeyi	Açıklama
Havacılık	✅ Çok yüksek	Kritik süreçler, yüksek otomasyon
Sağlık	⚠️ Orta	İnsan faktörü yoğun, ancak yüksek risk
İnşaat	⚠️ Düşük-Orta	Değişken çevre, saha riskleri yüksek
Gıda üretimi	✅ Yüksek	Standart prosesler, izlenebilirlik var
Kimya / Petrokimya	✅ Yüksek	Proses güvenliği öncelikli, yedekli sistemler

📌 📌 📌

Hedefin Değeri “Gerçekçiliğinde” Değil, “Yön Göstermesinde”

Sıfır insan hatası hedefi, mutlak bir varış noktası değil, sürekli gelişim için bir pusuladır. Gerçekçilik düzeyi, aşağıdaki unsurlara bağlıdır:

Sistem mühendisliği düzeyi
Davranış temelli güvenlik kültürü
Yönetim desteği ve iletişim açıklığı
Hataların kök neden analizine tabi tutulması
Eğitimlerin sadece bilgi değil davranış hedeflemesi

✅ ✅ ✅

Kısa Cevap

Sıfır insan hatası hedefi mutlak olarak gerçekçi değildir, çünkü insanlar doğaları gereği hata yapar. Ancak bu hedef, sistemlerin insana hata yaptırmayacak şekilde tasarlanmasını ve hataları tolere eden bir yapı kurulmasını teşvik eder. Bu da onu uygulanabilir bir yönetişim felsefesi haline getirir.

🧠 🧠 🧠

Ve Son Bir Gerçek: İnsan Asla Hatasız Değildir… Lakin

…insan, doğru sistem içinde daha az hata yapan, hatasından öğrenebilen ve gelişebilen bir varlıktır.
Onu baskıyla değil, anlayış ve veriyle yönettiğimizde; insan en büyük risk olmaktan çıkar, en değerli güvenlik faktörüne dönüşür.

📌 📌 📌

Unutmayın:

Bir çalışanın hata yapma hakkı yoksa, onun öğrenme hakkı da yoktur.
Hataları örtmeye zorlanan sistemler, kazaları kaçınılmaz hale getirir.
Psikolojik sınırlar tanınmadığında, fiziksel sınırlar ihlal olur.

📌 📌 📌

İnsana uygun işler, insana uygun sistemler ve insana uygun beklentiler.
Ve bu, yalnızca bir politika değil; ahlaki bir sorumluluktur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler, Sağlık Bülteni23 Temmuz 2025

21 Temmuz 2025

Rüzgar Enerji Santrali Komuta Kontrol Merkezi Çalışanlarında İş Güvenliği Riskleri

Yenilenebilir enerji kaynakları içinde çevreye en duyarlı olanlardan biri rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerji santralleri (RES), dünya genelinde hızla artan enerji ihtiyacına karşılık düşük karbon salımıyla enerji üretme kapasitesi sunar. Ancak bu santrallerde, özellikle kontrol ünitelerinde çalışan personelin karşılaştığı iş güvenliği riskleri çoğu zaman göz ardı edilebilmektedir.

Kontrol üniteleri, rüzgar türbinlerinin çalışmasının izlenmesi, arızaların tespiti ve enerji üretiminin optimize edilmesi gibi çok önemli görevleri üstlenir. Bu birimlerde çalışan teknikerler, mühendisler ve operatörler ise hem fiziksel hem de psikososyal risklere maruz kalabilmektedir.

Kontrol ünitelerinde görev yapan personelin maruz kaldığı başlıca iş güvenliği risklerini ve bu risklere karşı alınabilecek önlemleri birlikte inceleyelim.

1. Fiziksel Riskler

1.1. Elektriksel Tehlikeler

Rüzgar türbinleri, yüksek gerilimle çalışan sistemlerdir. Kontrol odaları, türbin jeneratörlerinden gelen elektrik sinyallerini analiz eder. Bu nedenle çalışanlar, yüksek voltajlı ekipmanlar ve kontrol panelleri ile iç içe çalışmaktadır.

Riskler:
- Elektrik çarpması – Yüksek gerilimli kablolar, panolar ve iletim hatlarına yapılacak bilinçsiz veya korumasız müdahaleler, ciddi elektrik çarpmalarına neden olabilir. Bu durum kalp ritim bozukluklarından ölüme kadar giden çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
- Kısa devreler (Ark Patlamaları) – Elektrik panolarındaki izolasyon sorunları veya kısa devre durumlarında meydana gelen ark patlamaları, çalışanlar için yanık ve travma riski taşır.
- Elektrik Yangınları – Aşırı yüklenme, kablo yıpranması veya sistem arızaları sonucu kontrol odasında yangın çıkabilir. Bu durum, hem mal hem de can kaybına yol açabilecek önemli bir fiziksel risktir.
Önlemler:
- İzoleli kıyafetler ve eldivenler
- Topraklama sistemlerinin düzenli kontrolü
- Eğitimli personel tarafından yapılan müdahaleler

1.2. Ergonomik Riskler

Kontrol ünitelerinde uzun süre masa başı çalışma gereklidir. Ergonomik olmayan sandalye, masa ve ekran yerleşimi; bel, boyun ve göz sağlığını tehdit eder.

Riskler:
- Kas-iskelet sistemi hastalıkları – Tekrarlayan Hareket Yaralanmaları Bilgisayar kullanımında sürekli fare ve klavye hareketleri, el, bilek ve dirseklerde karpal tünel sendromu gibi problemler yaratabilir.
- Göz Yorgunluğu – Yoğun ekran kullanımı, göz kuruluğu, yanma, baş ağrısı ve görme bozukluklarına neden olabilir.
- Duruş bozuklukları – Uygun olmayan masa, sandalye ve ekran yerleşimi, boyun, sırt ve bel ağrılarına, kamburluk ve disk kayması gibi kas-iskelet sistemi hastalıklarına neden olabilir.
Önlemler:
- Ergonomik mobilyalar
- Her saat başı kısa molalar
- Göz egzersizleri ve esneme hareketleri

1.3. Termal Riskler

Kontrol odalarında bulunan elektrikli cihazlar, sıcaklık artışına neden olabilir. Ayrıca dış ortam şartlarına bağlı olarak soğuk ve sıcak stresleri ortaya çıkabilir.

Riskler:
- Aşırı Sıcaklık Klimaların bozulması veya yetersiz havalandırma koşulları, çalışanlarda sıcak çarpması, bayılma ve konsantrasyon bozukluğuna yol açabilir.
- Soğuk Ortamda Çalışma Kontrol binalarının izole edilmemiş olması veya kış aylarındaki yetersiz ısıtma, soğuk stresi ve üşümeye bağlı kas problemlerine neden olabilir.

Önlemler:
- Havalandırma kontrolü
- Bina izolasyonunun yeterli olması – Eksik izolasyonun tamamlanması

1.3. Gürültü ve Titreşim

Bazı kontrol odaları, türbinlerin veya jeneratörlerin yakınına inşa edilmiştir. Bu da sürekli düşük frekanslı ses veya titreşim maruziyeti yaratabilir.

Riskler:
- Gürültü Kaynaklı Rahatsızlıklar
  - İşitme kaybı – (Uzun vadeli gürültü maruziyetle)
  - Stres
  - Baş ağrısı
  - yorgunluk
- Titreşim Etkileri – (Elektriksel ekipmanlardan gelen mikro titreşimler)
  - Kas yorgunluğu
  - Konsantrasyon dağınıklığı
  - İş verimliliğinde azalma
Önlemler:
- Gürültü izolasyonlu ortamlar
- Kulak koruyucular

1.4. Mekanik Riskler

Kontrol odalarında da bazen mekanik sistemler bulunabilir. Özellikle jeneratörler, soğutma sistemleri veya otomatik kapılar gibi ekipmanlar, mekanik risk oluşturabilir.

Riskler:
- Sıkışma ve Ezilme Tehlikesi – Ağır kapaklar, motorlu sistemler veya sıkı alanlarda çalışma, el ve ayak sıkışması gibi yaralanmalara neden olabilir.
- Kesici ve Delici Alet Kullanımı – Bakım ve onarım işleri sırasında kullanılan tornavida, pense gibi aletler yanlış kullanılırsa kesi ve delinme gibi yaralanmalara neden olabilir.
Önlemler:
- Kapakların hidrolik – mekanik vb gibi sistemlerle kontrolünün sağlanması. Emniyet butonu ve fotosel uygulamaları ile güvenliklerinin arttırılması.
- Bakım onarım ekiplerinin mesleki eğitimleri ve alet kullanma becerilerinin olmasının sağlanması.

2. Kimyasal Riskler

2.1. Yangın ve Patlama Riskleri

Elektrik sistemlerinin doğası gereği yangın riski taşıması, kontrol odalarının en önemli fiziksel risklerinden biridir. Otomatik yangın söndürme sistemlerinde genellikle gazlı söndürücüler kullanılır.

Riskler:
- Yanıcı Malzeme Kullanımı – Plastik kaplamalar, kablo yüzeyleri ve izolasyon malzemeleri yanıcılık taşır. Kıvılcım veya aşırı ısı, yangını tetikleyebilir.
- Otomatik Yangın Söndürme Sistemlerinin Tehlikeleri – Halojen bazlı gaz söndürme sistemleri (örneğin halon, FM-200 gibi) elektrikli ekipmanların yangınlarını söndürmekte etkilidir. Ancak bu sistemlerin kontrolsüz salınımı, çalışanların zarar verebilir.
  - Nefes darlığı
  - Baş dönmesi
  - Mide bulantısı
  - Deri ve gözlerde alerjik reaksiyonlar gibi semptomlara neden olabilir.
  - Ayrıca bazı gazlar, yüksek konsantrasyonda ölümcül olabilir. Ayrıca ani gaz boşalımı, ortamda ani basınç değişimine ve şok etkisine yol açabilir.
  - Tahliye planı olmayan alanlarda panik ve kaos ortamı oluşabilir.
Önlemler:
- Kabloların yanmaya dayanıklı (N2xh kablo vb gibi) seçilmesi, yanmaz malzemelerin tercih edilmesi.
- Otomatik Yangın Söndürme Sistemlerinde önlemler;
  - Söndürme sistemleri, otomatik devreye girmeden önce sesli ve görsel uyarılarla çalışanları uyarmalıdır.
  - Kontrollü tahliye senaryoları ve acil durum tatbikatları düzenli olarak uygulanmalıdır.
  - Söndürme sisteminin bulunduğu alanlarda sensör ve havalandırma sistemleri etkin biçimde çalışmalı, gaz kaçağı anında otomatik havalandırma devreye girmelidir.
  - Solunum koruyucu ekipmanlar ve gaz maskeleri kolay erişilebilir şekilde bulundurulmalıdır.
- Eğitimli personel
- Kimyasal sızıntı dedektörleri
- Etkili havalandırma

2.2. Temizlik ve Bakım Maddeleri

Elektrik panellerinin temizliği sırasında solvent ve dezenfektanlar kullanılır.

Riskler:
- Kimyasal yanıklar
- Solunum yolu hastalıkları
Önlemler:
- Koruyucu gözlük ve eldiven kullanımı
- Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS) eğitimi

3. Psikososyal Riskler

3.1. Stres

Sistemdeki en küçük bir hata, enerji üretiminde kayba ve arıza zincirine neden olabilir. Bu baskı, çalışanlarda ciddi stres yaratabilir.

Kaynaklar:
- Yüksek sorumluluk düzeyi
- Anlık arıza müdahalesi zorunluluğu
Sonuçlar:
- Konsantrasyon kaybı
- Uyku bozuklukları, tükenmişlik
Çözüm:
- İş yükü dengesi
- Psikolojik destek mekanizmaları

3.2. Vardiyalı Çalışma

24 saat esasına dayalı sistemlerde vardiyalı çalışma kaçınılmazdır.

Sonuçlar:
- Biyolojik ritim bozuklukları
- Sosyal izolasyon
- Dikkat dağınıklığı
Çözüm:
- Dönüşümlü vardiya sistemi
- Gece vardiyasında aydınlatma ve dinlenme imkanları

4. Organizasyonel Riskler

4.1. Eğitim Eksikliği

Yetersiz eğitim, ekipman hatalı kullanımına ve acil durumlara hazırlıksız yakalanmaya neden olur.

Riskler:
- İş kazaları
- Arıza süresinin uzaması
Çözüm:
- Sürekli mesleki gelişim
- Simülasyonlu yangın ve kurtarma tatbikatları

4.2. İletişim Aksaklıkları

Kontrol odası çalışanları, sahadaki teknisyenlerle sürekli iletişim halindedir. Aksayan iletişim kazalara davetiye çıkarır.

Riskler:
- Yanlış yönlendirme
- Gecikmeli müdahale
Önlemler:
- Standart haberleşme protokolleri
- Dijital iş takibi sistemleri

5. Mekanik ve Teknik Riskler

5.1. Otomasyon Sistemleri Arızaları

Yapay zekâ destekli otomasyon sistemlerinde yaşanacak teknik sorunlar, insan müdahalesini gerektirebilir.

Riskler:
- Elektrik panosu hataları
- Kontrol kaybı
Çözüm:
- Manuel kontrol protokolleri
- Kritik hatalara karşı çift yedekleme sistemi

5.2. Ekran ve Sensör Arızaları

Veri toplama sistemlerinin arızası, hatalı karar vermeye neden olabilir.

Riskler:
- Yanlış güç yönetimi
- Aşırı yüklenmeler
Çözüm:
- Kalibrasyon kontrolleri
- Sensör test ve yedekleme sistemleri

6. Doğal ve Çevresel Riskler

6.1. Yıldırım ve Fırtına Tehlikesi

Rüzgar santralleri, genellikle yüksek rakımlarda veya kıyı bölgelerinde kurulur. Bu da yıldırım düşme riskini artırır.

Etkileri:
- Elektrik sistemlerinde hasar
- Yangın
Önlemler:
- Paratoner sistemleri
- Otomatik kapanma algoritmaları

6.2. Sıcaklık ve Nem Değişiklikleri

Aşırı sıcak, nem veya ani ısı farkları, ekipman arızalarına ve çalışma koşullarında zorluklara neden olabilir.

Çözüm:
- İklimlendirme sistemleri
- Nem kontrol cihazları

7. Acil Durumlar ve Tahliye Riskleri

Kontrol odasında yangın, elektrik kaçağı ya da yapısal hasar oluşması durumunda acil tahliye planları hayati önem taşır.

Zorluklar:
- Kapalı alanlar
- Panik ve yön karmaşası
Çözüm:
- Acil çıkış işaretleri
- Yangın tatbikatları
- İSG eğitimleri

8. Yasal Düzenlemeler ve Standartlar

8.1. Ulusal Mevzuatlar

Türkiye’de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Enerji Piyasası Denetim Kurumu (EPDK) yönergeleri bu alandaki başlıca düzenlemeleri oluşturur.

8.2. Uluslararası Standartlar

ISO 45001 (İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi)
IEC 61400 (Rüzgar türbinleri için uluslararası standart)

9. İş Güvenliği Kültürünün Geliştirilmesi

Güvenli davranış eğitimi
Ödül sistemleri ile teşvik
Açık iletişim kültürü
İş güvenliği temsilcileriyle sürekli diyalog

Kontrol üniteleri, rüzgar enerji santrallerinin kalbi gibidir. Bu alanlarda çalışanlar, teknolojik sistemlerin başında olmakla birlikte çok sayıda fiziksel, kimyasal, psikososyal ve teknik riskin göbeğinde görev yapmaktadır. İş güvenliğini sadece ekipmanla sınırlı görmek yerine, bütüncül bir yaklaşımla hem insan faktörünü hem de organizasyonel yapıyı içine alan bir sistem kurulmalıdır.

Gelecekteki güvenlik uygulamaları için;

Risk değerlendirme raporlarının güncellenmesi
İ.G. uzmanları tarafından denetimlerin sıklaştırılması
Dijitalleşme ile olay izleme ve önleme sistemlerinin kurulması
Çalışan katılımının sağlandığı güvenlik komiteleri oluşturulması

yol gösterici olabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Rüzgar Türbinleri ve İnsan Sağlığı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4063257/

⭐️⭐️ Rüzgar sektöründe mesleki sağlık tehlikeleri ve riskleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484721004303

⭐️⭐️ Yeşil İş Tehlikeleri https://www.osha.gov/green-jobs/wind-energy

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALİRİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ https://9lib.net/document/nq7r85oy-ruezgar-enerji-santrali-ri-sk-anali-zi-ve-degerlendi-rmesi.html#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği21 Temmuz 2025