3 Temmuz 2025

Hedefli Bireysel Şiddet ve Grup Çatışması Riski

İş sağlığı ve güvenliği hukuku, yalnızca fiziksel çevresel tehlikeleri değil, aynı zamanda sosyal ve psikososyal riskleri de kapsayan bütüncül bir koruma sistemini amaç edinmiştir.

Bu bağlamda, özellikle ülkemizin belirli sosyo-kültürel bölgelerinde etkili olan kan davası, aile veya aşiret temelli husumetler, örgütlü yapıların tehdit unsurları, bireyleri hedef alabilecek nitelikte ciddi işyeri güvenliği riskleri doğurmaktadır. Yine aynı şekilde, gruplar arası anlaşmazlıklar, bölgesel kutuplaşmalar ya da etnik, mezhepsel ya da ideolojik sürtüşmeler, bireysel saldırılardan toplu çatışmalara uzanabilecek nitelikte tehditler oluşturabilir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanuna bağlı ikincil düzenlemeler, işverenlere sadece teknik önlemler alma değil, aynı zamanda çalışanları sosyal ve psikolojik risk faktörlerinden koruma yükümlülüğü de yüklemektedir.

Özellikle “tehlikenin kaynağında yok edilmesi” ilkesi gereği, hedefli bireysel tehdit veya grup çatışması riski taşıyan durumlarda, işverenin tehlikenin varlığından haberdar olduğu andan itibaren gerekli önlemleri almaması, ciddi hukuki ve cezai sorumluluk doğurabilecek bir ihmali temsil etmektedir.

Her ölçekteki işletmeler özellikle de bölgesel risklerin yoğun olduğu yerlerde, Hedefli bireysel şiddet vakaları, kan davası gibi süreğen tehdit zincirleri ve gruplar arası husumetin oluşturabileceği şiddet olasılıklarının işyerine yansıma biçimlerini, işverenin koruma yükümlülüğü çerçevesinde ne gibi önleyici ve destekleyici mekanizmalar kurması gerektiğini, güncel hukuk uygulamaları eşliğinde iş sağlığı ve güvenliği kurulunda teknik bir bakış açısı ile değerlendirmelidir.

Her ölçekteki işletmenin, sadece işyeri içi değil, aynı zamanda işyeri dışı kaynaklı tehditlere karşı da koruma stratejileri geliştirmesi günümüz İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamalarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Bu çerçevede, çalışma barışının ve yaşam hakkının korunabilmesi adına hedefli şiddet riskine karşı oluşturulacak özel politika, plan ve acil durum senaryoları, artık birer tercihten ziyade, hukuken zorunlu bir güvenlik yaklaşımının parçası olarak görülmelidir.

Hedefli Bireysel Şiddet

Tanım: Hedefli bireysel şiddet, bir kişinin kasıtlı ve bilinçli şekilde belirli bir çalışana yönelik tehdit, saldırı, taciz veya şiddet uygulamasıyla ortaya çıkan durumdur. Bu kişi genellikle mağdurun aile üyesi, eski eşi/sevgilisi, husumetli bir şahıs veya suç geçmişi olan birey olabilir.

Kaynakları

Ailevi husumet (boşanma, miras davası, nafaka çekişmesi)
Kan davası veya aşiret temelli gerginlikler
Romantik reddedilme, ayrılık, kıskançlık temelli öfke
Sosyal medya üzerinden başlayan tehdit ve takipleşmeler
İşyeri dışında başlayan ama işyeri adresine kadar uzanan bireysel düşmanlıklar

Örnek Durum: Bir işçinin kardeşi başka bir aileyle kan davası içindedir. Saldırgan taraf, işçiyi kolay bulunabilir bir hedef olarak görüp işyerinde saldırı planı yapar. Bu durum, çalışanla ilgisi olmayan diğer kişileri de tehlikeye atar.

Olası Sonuçlar

Fiziksel yaralanma veya ölüm
Travma sonrası stres bozukluğu
Personel devrinde artış
Üretimde aksama, iş bırakma
İşveren aleyhine ceza veya tazminat davaları

Grup Çatışması Riski

Tanım: Grup çatışması riski, aynı işyerinde veya aynı bölgede çalışan fakat geçmişten gelen etnik, mezhepsel, ailevi, siyasi veya sosyo-kültürel nedenlerle aralarında husumet olan grupların fiziksel veya psikolojik çatışma içine girme tehlikesidir.

Kaynakları

Aynı köy, mahalle veya bölgeden gelen ailelerin geçmişe dayalı düşmanlığı
Etnik veya mezhepsel ayrım ve kutuplaşmalar
Sendikal ayrışmalar, siyasi görüş temelli gerginlikler
Aşiret yapısı olan bölgelerde kabile çatışmaları
Grup liderlerinin dışarda süren davasının işyerine taşınması

Örnek Durum: Aynı fabrika içinde çalışan iki işçi grubu, geçmişte bir düğünde çıkan kavga nedeniyle yıllardır anlaşamamaktadır. Aralarındaki düşmanlık işyerinde küfürleşme, fiziksel mesafe talebi ve sonunda bir yemekhanede toplu kavgaya dönüşür.

Olası Sonuçlar

Toplu kavgalar, darp olayları
Saha ekipmanlarının saldırı için kullanılması
Güvenlik personelinin yetersiz kalması
İşyerinin adli olaya dönüşmesi ve üretimin durması
Disiplin süreçlerinin yetersiz kalması nedeniyle işyeri bütünlüğünün bozulması

⚖️ ⚖️ ⚖️

Hukuki Dayanaklar

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- Md. 4: İşverenin çalışanları “her türlü tehlikeden koruma yükümlülüğü”
- Md. 10: Psikososyal ve fiziksel tehditlerin dahil edildiği risk değerlendirmesi zorunluluğu
4857 Sayılı İş Kanunu
- Md. 77: İşverenin iş güvenliği önlemlerini alma zorunluluğu
- Md. 25: Güvenliği tehlikeye atan davranışlarda işverenin fesih hakkı
İş Kazası Niteliği (Yargıtay Kararları)
- Husumetli kişinin işyerinde gerçekleştirdiği saldırılar, iş kazası olarak değerlendirilmekte ve işverenin sorumluluğu doğmaktadır.
ILO 190 No’lu Sözleşme (İşyeri şiddeti ve taciziyle mücadele)
- Şiddetin yalnızca fiziksel değil, psikolojik ve sosyal kökenli olabileceği vurgulanır.

🛡️ 🛡️ 🛡️

İşverenin Alması Gereken Önlemler

İşyeri Risk Değerlendirmesine Dahil Etme

Psikososyal tehlikeler ve hedefli şiddet vakaları özel başlık olarak analiz edilmeli
“Yüksek riskli çalışanlar” profili oluşturulmalı (eski mahkûm, koruma talebi olan, ailesiyle husumeti olan vb.)

Bildirim Kanalları ve Güvenli İletişim

Tehdit alan çalışanlar için anonim bildirim hattı
İşyerinde “şiddet riski bildirimi” prosedürü
Hukuki yardım veya sosyal hizmet yönlendirmesi

Fiziksel Güvenlik Önlemleri

Güvenlik kameraları ve kontrollü giriş-çıkış sistemi
Vardiya değişimi veya geçici görev yeri değişikliği
Tehdit altındaki çalışana kişisel güvenlik danışmanlığı (gizli isim, maskelenmiş bordro vs.)

Eğitim ve Farkındalık

Tüm personelin yılda en az bir kez şiddet riski eğitimi alması
Müdahale etmeme – yetkililere haber verme eğitimi
İSG Kurulunda şiddet risklerinin düzenli gündeme alınması

✅ ✅ ✅

Risklerin Göz Ardı Edilmesinin Sonuçları

Hedefli bireysel şiddet ve grup çatışması riski, kimi zaman görünmez ve “kişisel mesele” gibi algılansa da; bu tür tehditlerin işyerine yansıyan etkileri hem iş sağlığı ve güvenliği hem de iş hukuku bakımından doğrudan işveren sorumluluğu doğurabilecek niteliktedir. Özellikle işverenin özen borcu kapsamında, çalışanlarını her türlü fiziksel, ruhsal ve sosyal tehlikeye karşı koruma yükümlülüğü, yalnızca teorik bir görev değil; yasal olarak bağlayıcı bir zorunluluktur.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesi, işverenin tüm çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olduğunu açıkça belirtmektedir. Aynı maddede, “işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını denetlemek” de işverenin asli yükümlülükleri arasında sayılmıştır. Bu bağlamda, işverenin çalışanlardan herhangi birinin geçmişte kan davasına konu olmuş, tehdit altında ya da husumet içeren bir sosyal çatışmanın tarafı olduğunu bildiği hâlde, bu duruma karşı herhangi bir risk değerlendirmesi yapmaması ve gerekli önleyici önlemleri almaması, doğrudan kusurlu davranış olarak kabul edilmektedir.

İş Kanunu’nun 77. maddesi de işverenin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelere uygun hareket etmesi gerektiğini hükme bağlamaktadır. Söz konusu maddenin devamında yer alan sorumluluklar; işyerinde barış ortamının tesis edilmesini, tehdit algısının bertaraf edilmesini ve çalışanlar arasında güvene dayalı bir iş ortamının oluşturulmasını da içerecek biçimde yorumlanmaktadır.

Bu tür sosyal şiddet kaynaklarının göz ardı edilmesi veya risk analizine dahil edilmemesi durumunda;

Çalışanların psikolojik sağlığı ve motivasyonu zarar görür,
Kavga, darp veya silahlı saldırı gibi telafisi zor olaylar meydana gelebilir,
İşveren, hem adli hem de idari yönden sorumlu tutulabilir,
Tazminat yükümlülüğü ve iş kazası hükümleri kapsamında mali riskler doğabilir.

Yargıtay içtihatlarında da bu yönde net bir eğilim mevcuttur. Özellikle çalışanı hedef alan bireysel tehditlerin bilindiği, hatta geçmişte benzer olayların yaşandığı ortamlarda işverenin bu riski görmezden gelmesi veya hafife alması, “kaçınılabilir zararın doğmasına neden olmak” suretiyle ağır kusur kapsamında değerlendirilmekte ve işverenin tazminatla sorumlu tutulmasına yol açmaktadır.

Ayrıca, iş kazası sonucu yaralanma veya ölüm gerçekleşmesi hâlinde, olayın adli boyutu ağır ceza davasına dönüşebilir. Türk Ceza Kanunu bakımından da bu durumda işverenin “bilinçli taksir” ile cezai sorumluluğu doğabilir. Çünkü artık risk, soyut olmaktan çıkmış; öngörülebilir ve önlenebilir nitelikte bir tehlike hâlini almıştır.

Sonuç olarak; hedefli bireysel şiddet ve grup çatışması riski, özellikle belirli sektörlerde ve sosyo-kültürel alanlarda göz ardı edilmemesi gereken, işyerinin huzurunu ve çalışanların güvenliğini doğrudan tehdit eden bir unsurdur. Bu riskin iş sağlığı ve güvenliği risk analizine eksiksiz ve doğru biçimde dahil edilmemesi; hem çalışanların yaşam hakkı ve kişilik haklarının ihlali, hem de işverenin hukuki, cezai ve mali sorumluluk altına girmesi anlamına gelmektedir.

Bu nedenle, her işveren; bu tür riskleri belgeleme, analiz etme, önlem alma, eğitim sağlama ve periyodik kontrol etme yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmelidir. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda doğacak sonuçlar sadece hukuki değil, aynı zamanda vicdani ve toplumsal sorumluluğu da beraberinde getirir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki makalelerimiz ve teknik yazılarımızda eksiklerimiz olabilir. Bizlere her zaman ulaşılabilirsiniz.

Bizlerle nilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız, vereceğiniz katkılar ile web sitemizi ve içindeki yazıları iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği3 Temmuz 2025

3 Temmuz 2025

İşe Giriş Muayene Formunu Kendi El Yazınızla Doldurmanız Neden Önemli?

Değerli Çalışan Arkadaşlarımız,

“İşe Giriş Muayene Formunu (EK-2 Formunu) Kendi El Yazınızla Doldurmanız Neden Bu Kadar Önemli?”

Yeni bir işe başlarken, hepimiz bir heyecan yaşarız.
Yeni insanlar, yeni ortam, yeni görevler…
Ancak bu heyecanın içinde genellikle pek fark edilmeyen ama çok önemli bir adım vardır:
👉 İşe giriş muayene formunu (EK-2 Formunu) doldurmak.

Ve bu formu doldururken en çok karşılaşılan sorulardan biri şudur:

“Bu formu neden kendi el yazımla doldurmam isteniyor? Bilgisayardan yazmak daha kolay değil mi?”

Şimdi gelin bu sorunun cevabını hepimizi ilgilendiren yönleriyle birlikte inceleyelim.

✅ 1. El Yazısı, Hukuki Olarak “Kabul Edilmiş Beyan”dır

İşe giriş muayenesi, sadece bir sağlık kontrolü değildir.
Aynı zamanda İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu) hukuki beyan anlamı taşır.
Yani, o forma yazdığınız her bilgi, imzalı bir belge gibi kabul edilir.

📌 El yazısıyla yazılan beyan, çalışan tarafından yazıldığı ve okunduğu kabul edilen bir ifadedir.

Bu durum:

Geriye dönük inkârı zorlaştırır,
Bilgilerin farkında olunduğunu gösterir,
Bilerek veya bilmeyerek yanlış beyanın önüne geçer.

📍 Örnek: Eğer İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu) başkası tarafından doldurulursa ve içerdiği bilgileri çalışan bilmiyorsa, hukuki bir ihtilafta “Ben yazmadım” diyebilir. Ancak el yazısı ile yazılmışsa, bu savunma geçerli olmayabilir.

✅ 2. El Yazısı ile Doldurulan Formlar, Sizin Okuyarak Beyan Verdiğinizi Gösterir

İşe giriş muayene formunu (EK-2 Formunu) kendi el yazınızla doldurduğunuzda, aslında şu mesajı veriyorsunuz:

“Bu İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu) okudum, anladım ve tüm bilgileri doğru şekilde verdim.”

Bu sayede:

İşe giriş muayene formundaki (EK-2 Formundaki) soruların farkında olduğunuz kabul edilir,
Sorumluluğu taşıdığınız resmi olarak belgelenmiş olur.

✅ 3. Olası Uyuşmazlıklarda Koruyucudur

Eğer ilerleyen dönemlerde işe bağlı bir rahatsızlık, iş kazası veya tıbbi bir anlaşmazlık yaşanırsa,
İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu) en önemli belgelerden biri olur.

⚠️ Bu formda verilen bilgilerin doğru olup olmadığı ve çalışan tarafından yazılıp yazılmadığı, doğrudan hak kaybına ya da kazanımına yol açabilir.

El yazısıyla yazılmış bir İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu), bir anlamda kendi ifadeniz, kendi belgeniz olarak kabul edilir.

✅ 4. İdari ve Hukuki Yükümlülükler Açısından Zorunludur

İlgili mevzuatlara göre (İSG Yönetmeliği, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde),
işe giriş muayenesi sırasında alınan bilgiler eksiksiz, doğru ve çalışana ait olmalıdır.
Bunun da en güvenilir yolu, İşe giriş muayene formunun (EK-2 Formunun) çalışanın kendi el yazısıyla doldurmasıdır.

🖋️ 🖋️ 🖋️

**Peki Bu İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu) Neler Olur?**

Sağlık geçmişiniz (geçirdiğiniz ameliyatlar, hastalıklar)
Ailenizdeki önemli hastalıklar
Şikâyetleriniz, düzenli kullandığınız ilaçlar
Alerjileriniz, sürekli hastalıklarınız
Daha önceki iş kazaları, meslek hastalıkları…

Tüm bu bilgileri el yazınızla, eksiksiz ve doğru şekilde yazmak, sizi ileride korur ve hem hekimin hem de işverenin sizi daha güvenli ve sağlıklı koşullarda çalıştırmasına yardımcı olur.

🔑 🔑 🔑

Sevgili çalışan arkadaşlarımız,

İşe giriş muayenesi sadece sizi işe başlatan bir prosedür değil, aynı zamanda sağlığınızı ve hukuki haklarınızı koruyan güçlü bir teminattır.

Bu yüzden İşe giriş muayene formunu (EK-2 Formunu);

✔️ Kendi el yazınızla,
✔️ Doğru ve eksiksiz bilgilerle,
✔️ Dikkatli ve sorumluluk bilinciyle doldurmanız büyük önem taşır.

Unutmayın:
El yazınız, sizin imzanız kadar güçlü bir beyan belgesidir.
Ve işe girişte doğru bilgilerle hazırlanmış İşe giriş muayene formu (EK-2 Formu), gelecekte doğabilecek her türlü sağlık ve yasal durumda en büyük güvenceniz olur.

Sağlıklı, güvenli ve bilinçli bir çalışma hayatı dileğiyle…

Dr. Mustafa KEBAT

İşe Giriş Muayeneleri – Tetkik ve Tahlilleri için firmamız Tetkik OSGB yi arayabilirsiniz.

📞 İsterseniz randevu alabilirsiniz:
📍 Telefon: +90 232 265 20 65 Laboratuvar Telefonumuz: +90 541 125 15 82

📍 Ya da randevusuz da gelebilirsiniz:
🕗 Hafta içi her gün: 08.30 – 17.30 saatleri arasında başvurabilirsiniz.

Cennetoglu Mh., Foliage Cd., Modeko Selgeçen Is Merkezi, No: 230 Kat:4 Daire:424-425, Cennetoğlu, 35110 Karabağlar/İzmir, Türkiye

Ana Sayfa

Hizmetlerimiz Laboratuvar ve muayene ile de sınırlı değil.

İlk yardımcı olmak isteyenler eğitimlerimize katılabilirler.

Hijyen Mesleki Eğitim Belgesi almak isteyenlere de çözümümüz mevcut.

Mesleki Eğitim Belgesi için yine sizlere destek veriyoruz.

İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm konularda her daim sizlerin hizmetindeyiz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler, Sağlık Bülteni3 Temmuz 2025

2 Temmuz 2025

NFPA 01’den 8506’ya Yangın Güvenliği

NFPA – National Fire Protection Association

Endüstriyel güvenliğin küresel ölçekte yönetilebilmesi için standartların varlığı hayati önemdedir. Bu noktada National Fire Protection Association (NFPA) tarafından yayımlanan standartlar, yalnızca ABD’de değil, dünya genelinde birçok ülkede güvenlik planlamasının temel taşlarından biri hâline gelmiştir. Türkiye’de özellikle yüksek yangın riski barındıran sektörlerde (petrokimya, enerji, tehlikeli madde depolama vb.) NFPA standartlarını referans alınarak daha entegre ve bilimsel temelli önlemler geliştirme fırsatı mevcuttur.

NFPA Nedir? Temel Yapısı ve Amaçları

NFPA,1896 yılında ABD’de kurulmuş, kar amacı gütmeyen ve yangın, patlama, elektriksel tehlikeler ile ilgili riskleri önlemeye odaklanmış uluslararası bir kuruluştur. Misyonu, “insanların ve mülklerin yangın ve ilgili risklerden korunmasını teşvik etmek”tir.

NFPA; uzman komiteler aracılığıyla hazırladığı ve düzenli olarak güncellediği standartlar ve kılavuzlar yayımlar. Bu belgeler; yangın söndürme sistemlerinden bina tasarımına, tehlikeli madde depolamadan acil durum müdahale prosedürlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.

NFPA’nin en bilinen standartlarından bazıları şunlardır:

NFPA 01: Yangın Kodu
NFPA 10: Taşınabilir yangın söndürücüler
NFPA 30: Yanıcı ve parlayıcı sıvıların depolanması
NFPA 70 (NEC): Elektrik kodu
NFPA 72: Yangın alarm sistemleri
NFPA 101: Yaşam güvenliği kodu
NFPA 704: Tehlikeli kimyasalların etiketlenmesi
NFPA 8506: Isı Geri Kazanımlı Buhar Jeneratörü Sistemlerinde Standart

NFPA Standartlarının Türkiye’deki Yasal Statüsü

NFPA standartları, Türkiye’de doğrudan bir yasal zorunluluk taşımasa da, birçok sektörde “iyi uygulama örneği” ve uluslararası kabul görmüş kılavuz olarak kabul edilir. Özellikle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, AFAD, İSGGM ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında hazırlanmış birçok düzenlemede NFPA referanslarına yer verilmektedir.

Ayrıca uluslararası sermayeli firmalar, sigorta kuruluşları, rafineri ve tank terminali işletmeleri gibi yüksek riskli alanlarda faaliyet gösteren şirketler, NFPA uyumluluğunu bir gereklilik olarak talep etmektedir.

İş güvenliği uzmanları için bu noktada önemli olan, NFPA standartlarının ülkemiz mevzuatı ile nasıl entegre edileceği konusunda yetkinliğini arttırmak olmalıdır.

Uygulamada En Sık Kullanılan NFPA Standartları ve Örnekler

NFPA 10 – Taşınabilir Yangın Söndürücüler

Bu standart, işyerlerinde bulundurulması gereken yangın söndürücülerin tipleri, konumlandırılması, bakım aralıkları ve test yöntemlerini düzenler.

Uygulama Örneği

Bir tersanede solvent kullanılan atölyeler için A sınıfı (katı madde), B sınıfı (sıvı) ve C sınıfı (elektriksel) riskler göz önüne alınarak çok maksatlı kuru kimyevi tozlu (ABC tipi) söndürücülerin kullanımı gereklidir.

NFPA 30 – Yanıcı ve Parlayıcı Sıvıların Depolanması

Bu standart, özellikle kimya ve akaryakıt sektörlerinde tehlikeli sıvıların tank, varil ya da kapalı ortamlarda nasıl depolanacağını detaylandırır.

Kritik Hususlar

Tanklar arası minimum mesafe
Havalandırma zorunlulukları
Topraklama ve kaçak izleme sistemleri

NFPA 70 – Ulusal Elektrik Kodu (NEC)

Bu standart, patlayıcı ortamlar dahil olmak üzere tüm elektrik tesisatlarının güvenli biçimde tasarlanması ve uygulanması için kural setidir.

Uygulama Notu

Türkiye’deki TS EN IEC 60079-0 gibi ATEX uyumlu sistemlerle birebir örtüşen bölümleri vardır.
EX-proof tesisat uygulamaları bu standarda dayanılarak denetlenebilir.

NFPA 704 – Tehlikeli Madde Etiketleme Sistemi

Kimyasal maddelerin fiziksel, sağlık ve reaktivite risklerini basit ve çarpıcı sembollerle gösteren elmas sistemidir.

Örnek

Amonyak: Sağlık (3), Yanıcılık (1), Reaktivite (0), Özel Risk: OX (oksitleyici)

İş güvenliği uzmanları için özellikle kimyasal depolama alanlarının görsel risk analizi bakımından kritik öneme sahiptir.

NFPA Standartlarının Risk Değerlendirme Sürecine Katkısı

İSG profesyonelleri için risk değerlendirmesi süreci, sadece tehlikeyi tanımlamak değil, ulusal ve uluslararası en iyi uygulamaları entegre etmek anlamına gelir.

NFPA, bu noktada;

Risk puanlaması (örneğin 704 sistemi ile)
Kaçış yollarının planlanması (NFPA 101 ile)
Yangın yükü analizi
Aktif ve pasif yangın önlemlerinin entegrasyonu

gibi çok sayıda başlıkta kullanılabilir.

NFPA Standartları ile Eğitim ve Denetim Süreci

İşyerlerinde periyodik eğitimlerde NFPA standartları kullanılarak:

Yangın sınıflarının ayırt edilmesi
Uygun söndürücü kullanımı
Acil durum prosedürlerinin uygulanması

gibi beceriler kazandırılabilir.

Denetimlerde ise

NFPA 25 (yangın sistemlerinin bakımı) kontrol listeleri
NFPA 101 ile çıkış yolları kontrolü
Elektrik panolarında NFPA 70’e uygunluk

gibi teknik kontrol başlıkları kullanılabilir.

İş Güvenliği Uzmanları İçin Yol Haritası

İş Güvenliği uzmanlarının, NFPA ile uyumlu ve etkin bir güvenlik yönetim sistemi kurabilmesi için önerilen adımlar:

1. Eğitim ve Belgelendirme
NFPA ve ilgili sistemler üzerine uluslararası sertifikalı eğitimlerin alınması.

2. Sektöre Özgü Standart Belirleme:
Her sektöre özel kritik NFPA standartlarının belirlenmesi (örneğin rafinerilerde NFPA 30, tekstilde NFPA 701 vb.)

3. Mevzuat Uyum Analizi:
Türk mevzuatı ile NFPA arasında örtüşen ve ayrışan alanların tespiti.

4. Risk Tabanlı Uygulama:
Yangın, patlama veya kimyasal maruziyet risklerinin NFPA verilerine göre yeniden değerlendirilmesi.

5. Dokümantasyon ve İzleme:
Periyodik testler, bakım faaliyetleri ve tatbikatlar NFPA’ye uygun şekilde planlanmalı ve belgelenmelidir.

Küresel Standartlarla Güvenli Geleceğe

NFPA standartları, sadece teknik bir referans seti değil, aynı zamanda güvenlik kültürünün evrensel bir dilidir. Türkiye’de iş güvenliği uzmanları, bu dili öğrenerek ve doğru biçimde uygulayarak, yalnızca mevzuat uyumunu değil, aynı zamanda kalıcı güvenlik alışkanlıklarını da işyerlerinde yerleştirebilirler.

Yangın, patlama ve elektriksel tehlikeler gibi yüksek riskli alanlarda, NFPA standartları sayesinde proaktif önlemler almak mümkündür. Her iş güvenliği uzmanı, sadece bugünün değil, geleceğin güvenliğini de şekillendirme sorumluluğuna sahiptir. Bu yolda NFPA, güçlü, bilimsel ve öncü bir rol üstlenmektedir.

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

İlgili Mevzuat Arayanlar Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=200712937&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ National Fire Protection Association (NFPA) https://www.nfpa.org/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği2 Temmuz 2025

1 Temmuz 2025

İşyerinde Maskelenmiş Ağrıların Gölgesinde İş Güvenliği İçin Tehlike

Günümüzde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının görünmeyen nedenleri arasında ilaçların etkileri giderek daha fazla öne çıkmaktadır. Çoğunlukla masum bir ağrı kesici ya da basit bir ateş düşürücü gibi görünen ilaçlar, aslında üretim hatlarından vinç kabinlerine, laboratuvarlardan sıcak döküm atölyelerine kadar birçok farklı sektörde çalışma güvenliğini tehdit eden sessiz faktörler arasında yer alır. Özellikle reçetesiz temin edilebilen ve “güvenli” olduğu varsayılan analjezik-antipiretik ilaçlar, bilinçsiz ya da denetimsiz kullanıldığında kaza riskini katlayan bir etkiye dönüşebilir.

İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları olarak bizler, sadece ağır makinelerin, elektrik panolarının, toksik kimyasalların ya da yüksek platformların oluşturduğu riskleri değil; bir çalışanın çantasındaki ağrı kesicinin dahi, üretim sürecinde zincirleme tehlikelere yol açabileceğini görmek zorundayız. Bu farkındalık, sadece bireysel sağlık takibini değil, işyerindeki genel risk değerlendirmelerinin de ilaç etkileriyle birlikte yeniden ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Özellikle ağrı eşiğini yükselten, sersemliğe neden olan, mide kanaması veya kardiyak sorunları tetikleyebilen ilaçlar, üretkenlikten çok kazaya, devamsızlığa ve kronik sakatlıklara kapı aralamaktadır. Oysa çoğu zaman ağrıyı gidermek için alınan bu ilaçlar, sorunu çözmek yerine daha büyük bir riski görünmez hale getirmektedir.

Türkiye’de en yaygın kullanılan 7 analjezik/antipiretik ilacın, iş sağlığı ve güvenliği açısından taşıdığı riskleri ortaya koymaya çalıştım. Amacım, hem işyeri hekimlerine hem de iş güvenliği uzmanlarına, göz ardı edilen farmakolojik etkenlerin sahadaki pratik sonuçlarına dair bilimsel ve sistematik bir bakış açısı kazandırmaktır.

Unutulmamalıdır ki:
“Ağrıyı bastırmak, riski önlemek değildir.”
İlaçların iş kazalarındaki dolaylı payı, artık ihmal edilemeyecek kadar büyüktür.

Bu 7 analjezik/antipiretik ilaç için hazırladığım Tehlike Fişlerini ve sonrasında da karşılaştırmalı tabloyu sizlere sunuyorum..

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

🟧 Tehlike Fişi – Parasetamol (Paracetamol, Asetaminofen, Parol, Minoset, Tylol)

İlaç Türü: Analjezik – Antipiretik
Etken Madde: Parasetamol (Acetaminophen)
Kullanım Amaçları: Hafif-orta şiddette ağrılar, ateş düşürme
Risk Etkenleri:
- Yüksek dozda karaciğer hasarı (hepatotoksisite)
- Belirtiler gizlendiği için aşırı fiziksel zorlanmaya neden olabilir.
Belirtiler:
- İştahsızlık, bulantı, yorgunluk, sarılık (geç evre)
Acil Durum Yaklaşımı:
- 4 gram/gün üzerinde alımda acil sağlık değerlendirmesi
- Karaciğer fonksiyon testleri
Önerilen Önlemler:
- Günlük maksimum doz eğitimi (maksimum 4 g/gün aşılmamalı)
- Reçetesiz ve sürekli kullanımın izlenmesi
- İşe devam eden ağrılı çalışanlar işyeri hekimi tarafından izlenmeli
- Ergonomik düzenlemelerle ağrı nedenleri ortadan kaldırılmalı
İş Sağlığı ve Güvenliğine Etkileri
- Belirti vermeyen karaciğer yüklenmesi
- İş yükünü artırabilir (maskelenmiş ağrı)
- Kronik kullanımda iş gücü kaybı ve halsizlik
- Özellikle sıcak ortamlarda karaciğer yükü artabilir.

🟨 Tehlike Fişi – İbuprofen (Nurofen, Advil, Brufen)

İlaç Türü: NSAİİ (Steroid olmayan anti-inflamatuar)
Etken Madde: İbuprofen
Kullanım Amaçları: Kas-iskelet ağrıları, baş ağrısı, adet sancısı, romatizmal ağrılar
Risk Etkenleri:
- Mide kanaması,
- Mide ve bağırsak ülseri
- Böbrek fonksiyonlarında bozulma
- Böbrek yetersizliği,
- Tansiyon artışı
- Baş dönmesi, halsizlik
İSG’ye Etkileri:
- Dolaşım problemleri → verim düşüklüğü
- Mide rahatsızlığı → işe devamsızlık
- Uzun süreli ayakta çalışanlarda mide kanaması riski
- Dikkat gerektiren işlerde denge ve refleks sorunları
- Susuz kalınan ortamlarda böbrek stresi artar
Belirtiler:
- Mide ağrısı,
- Siyah dışkı,
- Baş dönmesi
Acil Durum Yaklaşımı:
- Mide kanaması şüphesi varsa derhal sağlık müdahalesi
Önerilen Önlemler:
- Yemekle alınmalı, Aç karnına alınmaması konusunda uyarı
- Böbrek rahatsızlığı olanlarda önerilmemeli
- Sıcak çalışma alanlarında kullanımı hekim kontrolünde olmalı
- Uzun süreli kullanımda işyeri doktoru kontrolü

🟥 Tehlike Fişi – Tramadol (Contramal, Tramosel, Dolorex)

İlaç Türü: Zayıf opioid analjezik
Etken Madde: Tramadol hidroklorür
Kullanım Amaçları:
- Şiddetli ağrılar,
- Ameliyat sonrası dönemler
Risk Etkenleri:
- Bağımlılık riski (uzun süreli kullanımlarda)
- Sersemlik, dikkat azalması, konsantrasyon bozukluğu
- Solunum depresyonu (çok nadir ama ciddi)
İSG’ye Etkileri:
- Refleks yavaşlaması → kazaya davetiye
- Uyuklama → düşme/yaralanma riski
- Vinç, forklift, yüksekte çalışma gibi işlerde ciddi risk
- Karar verme ve reaksiyon sürelerinde düşüş
- Psikomotor becerilerin bozulması nedeniyle kazaya açık hale gelir
Belirtiler:
- Sersemlik,
- Mide bulantısı,
- Konuşma bozukluğu
Acil Durum Yaklaşımı:
- Nefes darlığı,
- Bilinç kaybı durumunda 112
Önerilen Önlemler:
- Tramadol kullananlar ağır makine kullanan personele verilmemeli – aktif makine/vinç operatörü olmamalı
- Psikometrik değerlendirme yapılmalı
- Kullanım sırasında vardiya değişimi, dinlenme planlanmalı
- Psikolojik destek sistemi kurulmalı (bağımlılığa karşı)

🟧 Tehlike Fişi – Diklofenak (Voltaren, Dikloron, Cataflam, Diclomec)

İlaç Türü: NSAİİ
Etken Madde: Diklofenak sodyum/potasyum
Kullanım Amaçları: Romatizmal hastalıklar, bel ağrısı, eklem problemleri, kas zedelenmeleri
Risk Etkenleri:
- Kardiyovasküler riskler – Kalp-damar hastalığı riskini artırabilir (uzun vadeli kullanımda)
- Mide problemleri, Mide kanaması,
- Karaciğer enzimlerinde yükselme
- Cilt reaksiyonları (nadir)
İSG’ye Etkileri:
- Kalp rahatsızlığı olan çalışanlarda güvenlik riski artışı
- İşe devamlılık artsa da, temel rahatsızlık ilerler
- Zorlayıcı fiziksel aktivitelerde kalp krizi riski
- İş yerinde kalıcı sakatlık riski artar (maskelenmiş hasar)
Belirtiler:
- Göğüs ağrısı, nefes darlığı, mide ağrısı
Acil Durum Yaklaşımı:
- Göğüs ağrısı varsa acil sağlık desteği alınmalı
Önerilen Önlemler:
- Uzun süreli kullanımlarda EKG ve tansiyon kontrolü
- 5 günden uzun süreli kullanımda işyeri hekimi izni alınmalı
- Gıda ile birlikte alınmalı
- Alternatif tedavi yolları düşünülmeli (fizyoterapi, rotasyon)

🟨 Tehlike Fişi – Naproksen (Apranax, Naprosyn)

İlaç Türü: NSAİİ
Etken Madde: Naproksen sodyum
Kullanım Amaçları: Kas-iskelet ağrıları, iltihaplı ağrılar, migren
Risk Etkenleri:
- Kardiyovasküler yan etkiler
- Mide rahatsızlığı – Mide ağrısı, ülser
- Baş ağrısı, vertigo (baş dönmesi)
İSG’ye Etkileri:
- Baş dönmesi nedeniyle iş kazası riski
- İstirahat edilmesi gereken durumlarda çalışmaya devam edilir
- Özellikle sıcak çalışma alanlarında dehidrasyonla birlikte risk artar
- Vardiya düzenlerinde performans kaybı yaşanabilir
Belirtiler:
- Mide bulantısı, baş ağrısı, baş dönmesi
Acil Durum Yaklaşımı:
- Mide yanması ve baş dönmesi devam ediyorsa tıbbi müdahale
Önerilen Önlemler:
- Dinlenmeden iş başına dönülmemesi gerektiği eğitimi
- Günlük doz takibi yapılmalı
- Kişisel tıbbi geçmişe göre kullanım kararı verilmeli
- Alternatif non-farmakolojik ağrı yönetimi önerilmeli

🟥 Tehlike Fişi – Kodein (Opioid Kombinasyonu – Parol Plus, Dolorex Plus, Codergocris)

İlaç Türü: Zayıf opioid (genellikle kombinasyon ilaçlarda)
Etken Madde: Kodein fosfat
Kullanım Amaçları: Orta-şiddetli ağrılar, öksürük kesici
Risk Etkenleri:
- Dikkat eksikliği
- Bağımlılık riski
- Uyuşukluk, dikkat kaybı
- Solunum yavaşlaması (yüksek dozda)
İSG’ye Etkileri:
- İş makinesi operatörleri için yüksek kaza riski
- Refleks kaybı nedeniyle el aletleriyle çalışma riski
- Kazalara sebep olabilecek yorgunluk hali
- Dönemsel uyuşukluk → üretkenlik düşüşü
Belirtiler:
- Uyuklama, hafıza bozukluğu, bilinç bulanıklığı
Acil Durum Yaklaşımı:
- Solunum yavaşlaması → hemen sağlık birimine haber verilmeli
Önerilen Önlemler:
- Kodein kullanıcıları fiziksel tehlikeli işlerde görevlendirilmemeli
- Kısa süreli ve hekim önerisiyle kullanılmalı
- Araç ve ağır makine kullanımı sırasında yasaklanmalı
- Kullanım öyküsü olan personel takip altına alınmalı

🟩 Tehlike Fişi – Aspirin (Asetilsalisilik Asit)

İlaç Türü: Salisilat
Etken Madde: Asetilsalisilik Asit
Kullanım Amaçları: Hafif ağrılar, kan sulandırma
Risk Etkenleri: Kanama, mide rahatsızlığı
İSG’ye Etkileri:
- Travmatik işlerde kanama riskini artırabilir
Belirtiler:
- Burun kanaması, mide yanması
Acil Durum Yaklaşımı:
- Kanama şüphesinde derhal durumu yetkiliye bildirmek
Önerilen Önlemler:
- Yüksek kesici-delici aletle çalışanlarda aspirin kullanımı izlenmeli

💊 💊 💊

Ağrı Kesici ve Antienflamatuar İlaçlara Ait Tehlike Fişleri – Karşılaştırmalı Tablo

💠 Etken Madde	🧪 İlaç Türü	🎯 Kullanım Amaçları	⚠️ Risk Etkenleri	🚨 Belirtiler	🛟 Acil Durum Yaklaşımı	🛡️ Önerilen Önlemler	🦺 İSG’ye Etkileri
Parasetamol	Analjezik – Antipiretik	Hafif-orta şiddette ağrılar, ateş	Karaciğer hasarı, fiziksel zorlanma maskesi	İştahsızlık, sarılık, yorgunluk	4 g/gün üzeri alımda acil değerlendirme	Maksimum doz eğitimi, reçetesiz kullanım izleme	Maskelenmiş ağrı → yük artışı, sıcak ortamda karaciğer yükü artar
İbuprofen	NSAİİ	Kas-iskelet, baş ağrısı, adet sancısı	Mide kanaması, böbrek fonk. bozulması	Mide ağrısı, siyah dışkı, baş dönmesi	Mide kanaması şüphesi → acil sağlık müdahalesi	Aç karnına alınmamalı, sıcak ortamda dikkat	Böbrek stresine bağlı performans düşüşü, refleks azalması
Tramadol HCl	Zayıf opioid analjezik	Şiddetli ağrılar, cerrahi sonrası	Bağımlılık, refleks kaybı, solunum depresyonu	Sersemlik, mide bulantısı, konuşma bozukluğu	Nefes darlığı/bilinç kaybı → 112	Makine/vinç kullanımı yasak, psikometrik takip	Reaksiyon süresi düşer, kazaya açık hale getirir
Diklofenak	NSAİİ	Bel, romatizma, kas ağrıları	Kalp-damar riski, mide problemleri	Göğüs ağrısı, mide ağrısı	Göğüs ağrısı → acil yardım	5 günden fazla kullanımda doktor izni, EKG	Fiziksel zorlanmada kalp krizi riski, hastalık maskelenmesi
Naproksen sodyum	NSAİİ	Migren, kas-iskelet, iltihap	Mide ülseri, vertigo, kardiyo risk	Mide bulantısı, baş ağrısı	Mide yanması + baş dönmesi devamında müdahale	Dinlenmeden işe dönülmemesi, doz kontrolü	Baş dönmesi → iş kazası riski, sıcak ortamda risk artışı
Kodein fosfat	Zayıf opioid (kombinasyon)	Orta-ağır ağrı, öksürük	Uyuşukluk, dikkat kaybı, bağımlılık	Uyuklama, hafıza kaybı	Solunum yavaşlaması → tıbbi müdahale	Fiziksel işlerde görevlendirilmemeli	Operatörler için yüksek kaza riski, verim düşüşü
Asetilsalisilik asit	Analjezik, Antipiretik, Antiagregan	Hafif ağrılar, kan sulandırma	Kanama riski, mide tahrişi	Mide yanması, burun kanaması	Kanama şüphesi → bildirim	Kesici-delici işlemlerde kullanımı izlenmeli	Travmatik işlerde kanama riski artışı

📌 Notlar:

🟥 Yüksek Riskli: Tramadol, Kodein – Bilinç ve refleks etkileri ciddi iş kazası riski doğurur.
🟨 Orta Riskli: NSAİİ’ler – Özellikle mide ve kardiyovasküler sistem üzerine etkilidir.
🟧 Düşük-Orta Risk: Parasetamol – Karaciğer yükü nedeniyle dikkatli doz takibi gerektirir.
🟩 Destekleyici Not: Aspirin – Kan sulandırıcı etkisi, belirli iş gruplarında dikkat gerektirir.

“Ağrı Geçer, Kaza Kalır: Farmakolojik Farkındalık Hayat Kurtarır”

İşyeri kazalarının sebepleri genellikle makro düzeyde değerlendirilir: ekipman arızası, kişisel koruyucu donanım eksikliği, dikkatsizlik, eğitim yetersizliği… Ancak bu nedenlerin çoğu zaman altında yatan sessiz bir aktör vardır: ilaçların fiziksel ve zihinsel performansa olan etkileri. Tramadol’ün sersemliği, ibuprofen’in mikro kanamalar riski, parasetamol’ün sinsi karaciğer yükü ya da kodein’in refleks zayıflatıcı etkisi; hepsi kazaya giden yolda “görünmeyen basamaklar” gibidir.

Bu nedenle her işyeri hekiminin reçete verirken, her iş güvenliği uzmanının risk analizi yaparken, çalışanların düzenli kullandığı ilaçları sorgulaması ve risk hesaplamasına dahil etmesi, artık bir tercih değil; etik ve yasal bir zorunluluktur. Çünkü işyeri sadece makinelerden oluşmaz. İnsan, bedenini ve zihnini ilaçla yönetiyorsa, bu etkileşimin çalışma sahasına yansımaması imkânsızdır.

Bu tabloyu okuyan her uzman, artık şunu sormalıdır:

“Çalışan ağrısız mı, yoksa ağrısını bastırmış mı?”

Eğer cevabı ikincisiyse, tehlike hala oradadır.

Unutmayalım:
Her analjezik bir ilaçtır, ama her ilaç masum değildir.
İlaç takibi, sadece reçete kontrolü değil; bir iş güvenliği tedbiridir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İbuprofen Toksisitesi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526078/

⭐️⭐️ Ateş düşürücü https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/antipyretic

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni1 Temmuz 2025

30 Haziran 2025

İnşaat Sektöründe Örnek 50 Kritik Risk Matrisi

İnşaat sektörü, doğası gereği çok disiplinli, dinamik ve yüksek riskli bir iş alanıdır. Gerek insan faktörünün yoğunluğu, gerekse ağır ekipman ve çalışma ortamının değişkenliği, iş kazalarının meydana gelme ihtimalini artırmaktadır. Özellikle yüksekten düşmeler, makine ile temas, elektrik çarpması ve yapısal çökme gibi ölümcül potansiyele sahip riskler, sahadaki en kritik tehditler arasında yer almaktadır.

Bu bağlamda, proaktif bir yaklaşımla geliştirilen “Kritik Risk Yönetimi Programı”, sadece mevzuata uyum sağlamakla kalmaz; aynı zamanda çalışanların hayatını korumak ve operasyonel devamlılığı sürdürülebilir kılmak açısından da yaşamsal bir rol oynar.

Elinizdeki bu örneklem çalışma; sahada sık karşılaşılan ancak gerçekleştiğinde ölümcül veya kalıcı hasar yaratabilecek olaylara odaklanarak, inşaat sektörüne özel, gerçek saha verileri ve uluslararası en iyi uygulamalar göz önünde bulundurularak hazırlanmış 50 adet kritik risk maddesini, her biri için olası ölümcül sonuçları, kontrol önlemleri, sorumlu kişiler, doğrulama yöntemleri ve uygulama sıklıkları ile birlikte sunmaktadır.

Faydalı olmasını temenni ediyorum…

İnşaat Sektöründen Örneklenmiş 50 Kritik Risk Matrisi Tablosu

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
1. Yüksekten Düşme	Ölüm, omurilik yaralanması, felç	– Çift kancalı düşüş durdurucu kullanımı – Uygun ankraj noktası – Kenar koruması (korkuluk + file) – İskele uygunluğu kontrolü (TSE / TS EN 12811) – Yüksekte çalışma izni ve eğitimi	Saha formeni İSG uzmanı Saha çalışanı	Gözle kontrol İskele kontrol formu Fotoğraf kayıt İmza ile izin belgesi	Her gün, iş öncesi
2. Kapalı Alanda Çalışma	Zehirlenme, oksijen yetersizliği, boğulma	– Gaz ölçüm cihazı ile ön test (O₂, CO, H₂S vb.) – Havalandırma sistemi – Gözlemci (standby person) – Acil kurtarma planı ve tripod sistemi – Eğitim ve yazılı izin	İSG uzmanı Çalışma izin sorumlusu Kapalı alan ekibi	Ölçüm kayıtları İzin belgeleri Video kaydı Check-list	Her girişte
3. Vinçle Yük Kaldırma	Ezilme, kopma, ölüm	– Sertifikalı operatör ve sapancı – Çalışma alanı yaya girişine kapalı – Yük limiti uygunluğu – Halat/çelik kanca muayenesi – Rüzgar hızı kontrolü	Vinç operatörü Sapan işçisi Saha şefi	Vinç kontrol listesi Operatör sertifikası Rüzgar ölçer verisi	Her kaldırmada
4. Elektriksel Temas	Elektrik çarpması, yanık, ölüm	– Enerji izolasyonu (LOTO) – İzolasyon etiketi, kilitli pano – Uygun el aleti (VDE standartlı) – Yetkisiz kişilerin erişimi engellenmiş pano	Elektrik teknikeri İSG uzmanı Şantiye şefi	Enerji kesim tutanağı LOTO formu Fotoğraf kanıt	Her müdahalede
5. Hareketli Makine Teması	Ezilme, kopma, iç kanama	– Geri görüş kamerası – 360° uyarı sensörü – Saha yaya yollarının işaretlenmesi – Refakatçi ile hareket etme	Operatör Yaya çalışan Makine bakımcı	Gözlem Video kaydı Yol haritası	Günlük ve her çalıştırmada
6. Kazı Çökmesi	Toprak altında kalma, boğulma, ölüm	– 1.5 m üstü kazılarda şev, tahkimat, kuyu – Kapanan alan tabelası – Kazı derinliği ve tipi uygunluğu kontrolü	Kazı şefi İSG uzmanı Jeoteknik müh.	Kazı kontrol formu Harita/kesit Fotoğraf	Kazı öncesi ve her gün
7. Patlayıcı/Parlayıcı Ortam	Yangın, patlama, ağır yanık	– Kıvılcım kaynağı engelleme – Gaz ölçümü – Statik topraklama sistemi – Uygun KKD (alev geciktirici kıyafet) – Kaynak izni sistemi	Kaynakçı İSG uzmanı Saha formeni	Kaynak izin belgesi Gaz ölçüm cihazı kaydı Gözlem	Her kaynak işinde
8. Asılı Yük Altında Çalışma	Kafa travması, ölüm	– Asılı yük altına kesinlikle girilmez uyarısı – Yükün dengede olması ve kilitlenmesi – İkaz şeridi ile alan sınırlandırması – Vinçte overload sensörü	Operatör Saha güvenliği Sapan işçisi	Gözlem Giriş yasak alan kontrol listesi	Her kaldırma anında
9. Toksik / Kimyasal Madde Teması	Solunum yetmezliği, yanık, zehirlenme	– Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (SDS) bulunur – Uygun KKD: Maske, gözlük, eldiven – Kapalı sistem transferi yapılır – Uygun havalandırma ve emici sistemler	Kimyasal sorumlusu İSG uzmanı	SDS denetimi Kullanım talimatı imzası KKD kontrol	Kimyasal kullanımı öncesi
10. Gürültü Maruziyeti	Kalıcı işitme kaybı	– Ortam dB ölçümü (85 dB üstü riskli) – Kulak tıkacı ve kulaklık kontrolü – Gürültülü alan tabelası – Maruziyet süresi yönetimi	Çalışan İSG uzmanı İK birimi	Ses ölçüm cihazı raporu KKD kullanımı gözlemi	Haftalık ölçüm + anlık kontrol

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
11. İskele sökümü sırasında bağlantı kopması	Düşme, ezilme	Mühendis onaylı söküm planı, düşmeye karşı koruma sistemleri	Şantiye Şefi, İskele Ekip Lideri	Kontrol listesi, saha gözlemi	Her söküm öncesi
12. Vinç altında izinsiz personel geçişi	Ezilme, ölüm	Vinç operasyon bölgesi işaretlenmesi, spotter ataması	Vinç Operatörü, Saha Mühendisi	Kamera ve spotter gözlemi	Günlük
13. Elektrik panosu açıkta çalıştırılması	Elektrik çarpması, yanma	Kilitleme/etiketleme (LOTO), IP korumalı pano	Elektrik Teknikeri, EKB Sorumlusu	Gerçek zamanlı denetim	Haftalık
14. Şevli kazılarda dik açılı kazı yapılması	Göçük, toprak altında kalma	Şev stabilite kontrolü, kazı planı, destek sistemi	Şantiye Mühendisi, Kazı Operatörü	Aletli şev ölçümü, görsel kontrol	Her vardiya
15. Yetersiz iskandil (denge ağırlığı) ile kule vinç kurulumu	Devrilme, çoklu ölüm	Mühendis onaylı kurulum, üretici talimatına uygun montaj	Kule Vinç Yetkili Firması, Şantiye Şefi	Belge kontrolü, saha denetimi	Kurulum anında
16. Tavan ankrajı olmayan yüksekte çalışma	Serbest düşme, ölüm	Yaşam hattı kurulumu, düşüş durdurucu sistem	İş Güvenliği Uzmanı, Ekip Lideri	Ekipman listesi ve bağlantı kontrolü	Günlük
17. Gece çalışmasında yetersiz aydınlatma	Düşme, çarpma, kaza	Lüksmetre ile ölçüm, portatif kule aydınlatmalar	Gece Vardiya Amiri, Elektrikçi	Lüksmetre kayıtları	Her gece vardiyası
18. El aletlerinde izolasyon hatası	Elektrik çarpması	Periyodik test/etiketleme, çift izolasyon kontrolü	Elektrik Teknikeri	Test cihazı ile ölçüm	Aylık
19. Asansör boşluğu çevresinde bariyer eksikliği	Serbest düşme, çoklu yaralanma	Sabit bariyer sistemi, uyarı işaretleri	Forman, İş Güvenliği Uzmanı	Fiziksel kontrol ve fotoğraf kaydı	Günlük
20. Prefabrik panel montajında geçici sabitleme yapılmaması	Panel düşmesi, ölüm	Geçici kilit sistemleri, montaj sırası denetimi	Prefabrik Montaj Şefi, Mühendis	Saha uygulama kontrolü	Her montajda
21. Kaynak işlemi yakınında yanıcı madde bırakılması	Patlama, yangın	Ateşli çalışma izin formu, 10 metre çevresel temizlik	Kaynakçı, Güvenlik Şefi	Görsel kontrol ve belge denetimi	Her işlem öncesi
22. Beton mikseri dönüş alanında personel varlığı	Ezilme, travmatik ölüm	Spotter eşliğinde yönlendirme, uyarı levhaları	Beton Pompa Operatörü	Gözlem ve kamera kaydı	Her dökümde
23. Rüzgarlı havada panel kaldırılması	Panel uçması, düşme	Rüzgar hızı ölçümü, işin durdurulması	Saha Amiri, Kaldırma Operatörü	Anemometre kayıtları	Her kaldırma öncesi
24. Gaz birikimi olan tünel girişinde izinsiz çalışma	Boğulma, patlama	Gaz dedektörü kullanımı, havalandırma planı	Tünel Şefi, İSG Uzmanı	Cihaz log kontrolü	Her vardiya başı
25. Kesici aletlerin kontrolsüz taşınması	Kesilme, amputasyon	Kesici koruma aparatı, kapalı taşıma çantası	Ustabaşı, Ekip Lideri	Görsel saha kontrolü	Günlük
26. Asansör kabini olmadan kat kapısı açık bırakılması	Kat boşluğuna düşme	Geçici kapak + kilitlenebilir geçiş	Elektrik ve Mekanik Şefi	Fiziksel kontrol	Her kat geçişinde
27. Malzeme istifinin aşırı yüksek yapılması	Devrilme, ezilme	Raflı istif sistemi, yükseklik sınırı	Depo Sorumlusu, Forklift Operatörü	Cetvelle ölçüm, görsel kontrol	Haftalık
28. Aşırı sıcak havada sıvı kaybına bağlı bayılma	Yüksekte bayılma, düşme	Sıvı takviyesi, 45 dakikada bir gölge molası	Ekip Şefi, Sağlık Personeli	Mola çizelgesi ve saha gözlemi	Günlük
29. Kaldırma araçlarında yük dengesizliği	Vincin devrilmesi	Denge hesap çizelgesi, forklift adaptör kontrolü	Lojistik Şefi, Vinç Operatörü	Yük kartı ve saha gözlemi	Her kaldırma
30. Asbestli malzemenin kontrolsüz kesimi	Solunumla maruziyet	Risk analizi sonrası izole alan ve P3 maske	Saha Mühendisi, İSG Uzmanı	Belge kontrolü, hava örneklemesi	Her uygulama öncesi

Kritik Risk	Olası Ölümcül Sonuç	Kritik Kontrol Önlemleri	Sorumlu Kişi(ler)	Doğrulama Yöntemi	Uygulama Sıklığı
31. Beton döküm sırasında vibratör kablosunun kopması	Elektrik çarpması	İzole vibratör kullanımı, kablo bütünlüğü kontrolü	Elektrik Teknikeri	Görsel ve cihazla kontrol	Her döküm öncesi
32. Kalıp sisteminin yanlış kurulumu	Kalıp çökmesi, göçük altında kalma	Statik hesaplı ve mühendis onaylı kalıp sistemi	Kalıp Formeni, Saha Mühendisi	Proje kontrolü ve saha gözlemi	Her kurulumda
33. Römorklu araçların kontrolsüz manevrası	Ezilme	Geri vites uyarı sistemi, manevra rehberi görevlendirme	Araç Sürücüsü, Lojistik Amiri	Kamera takibi, saha gözlemi	Her giriş-çıkışta
34. Yağmurlu zeminde mobil vinç kullanımı	Kayma, devrilme	Stabil zemin tespiti, vinç altı plakaları	Vinç Operatörü, Şantiye Şefi	Zemin sertliği ölçümü, vinç denge testi	Her kurulumda
35. Yetersiz havalandırmalı kapalı alan çalışması	Boğulma, gaz zehirlenmesi	Kapalı alan izin formu, gaz dedektörü, ventilatör	Kapalı Alan Sorumlusu, İSG Uzmanı	Gaz ölçüm cihazı, evrak kontrolü	Her giriş öncesi
36. Hatalı ankraj yerleştirme	Düşme	Ankraj noktası test cihazı kullanımı, mühendis onayı	Montaj Ekibi, İş Güvenliği Uzmanı	Cihazla test ve belge kontrolü	Her kurulumda
37. Merdiven sabitlemeden kullanım	Düşme	Sabitleme kayışları, 4:1 açı kuralı eğitimi	Ekip Lideri	Görsel kontrol	Günlük
38. Vinç kancasında kilitleme olmaması	Yük düşmesi, ölüm	Emniyet tırnaklı kanca kullanımı	Vinç Operatörü	Donanım kontrol listesi	Her vardiya
39. Hızlı beton priz reaksiyonu ile oluşan sıcaklık	Yanık, kimyasal etki	Özel katkılı beton, koruyucu eldiven kullanımı	Beton Tedarikçisi, Ustabaşı	Malzeme güvenlik bilgi formu kontrolü	Her kullanımda
40. Polietilen torbaların iskelede uçuşması	Görüş engeli, düşme	Malzeme sabitleme, rüzgar perdesi	İskele Kurulum Ekibi	Fiziksel saha denetimi	Günlük
41. Yüksekte sabit olmayan malzeme bırakılması	Malzeme düşmesi, yaralanma	Malzeme sepeti ve kutusu kullanımı	Ekip Şefi, Saha Amiri	Gözlem ve fotoğraf kaydı	Her vardiya
42. Taşlama sırasında kıvılcım sıçraması	Yangın, göz yaralanması	Kıvılcım perdesi, yüz siperliği kullanımı	Ustabaşı, İş Güvenliği Uzmanı	KKD ve ekipman kontrolü	Günlük
43. Düşük izolasyonlu aydınlatma armatürü	Elektrik çarpması	IP65 üzeri armatür kullanımı	Elektrik Ustası	Ölçüm cihazı ile kontrol	Aylık
44. Vinçle insan taşınması	Düşme, ölüm	Personel taşıma kafesi, mühendis onayı	Vinç Operatörü, Kaldırma Ekipmanı Yetkilisi	Kafes sertifikası, görsel kontrol	Her kullanım öncesi
45. Asfaltlama sırasında sıcak bitümle temas	Yanık	Isıya dayanıklı KKD, döküm bariyerleri	Asfalt Ekibi Şefi	KKD kontrolü	Günlük
46. Soğuk havada iskele platformunda buzlanma	Kayma, düşme	Tuzlama, kaymaz zemin örtüsü	İskele Sorumlusu, İş Güvenliği Uzmanı	Saha gözlemi, hava durumu kontrolü	Her sabah vardiya
47. Vinç halatlarında çatlak/sarım hatası	Halat kopması, yük düşmesi	Günlük halat kontrol listesi, üretici talimatı	Vinç Operatörü	Halat inceleme formu	Her vardiya başı
48. LPG tüpünün yanlış depolanması	Patlama, yangın	Dikey, havalandırmalı tüp dolabı, uzaklık kriterleri	Depo Sorumlusu	Saha kontrol listesi	Haftalık
49. Kazı alanı kenarında emniyetsiz malzeme yığılması	Toprak kayması	Malzeme emniyet sınırına göre yığılma	Kazı Operatörü, Mühendis	Mesafe ölçüm cihazı ile kontrol	Her kazı gününde
50. Prefabrik döşeme boşluğunun açık bırakılması	Serbest düşme	Metal geçici kapak, işaretli bariyer	Prefabrik Montaj Ekibi	Fiziksel saha kontrolü	Her döşeme yerleştirmesi sonrası

📌 📌 📌

Açıklayıcı Notlar

Kritik Risk: Sektöre özgü en tehlikeli durumlardan 50 tanesi örneklem olarak seçilmiştir.
Kritik Kontroller: Mühendislik, idari ve bireysel kontrol önlemleri birlikte verilmiştir.
Sorumlu Kişiler: Önleme ve doğrulamada aktif rol alması gereken tüm unvanlar belirtilmiştir.
Doğrulama Yöntemi: Belgeli, izlenebilir ve gözlemlenebilir yöntemlere odaklanılmıştır.
Uygulama Sıklığı: Proaktif kültür için mümkün olan en sık denetim aralığı önerilmiştir.

İnşaat projelerinde güvenlik kültürünün sürdürülebilir şekilde gelişmesi, yalnızca prosedürlerin değil, saha uygulamalarının ve liderlik anlayışının da değişimiyle mümkündür. Kritik risklerin sistematik şekilde analiz edilmesi, ölümcül kazaların önlenmesinde istatistiksel değil, yaşamsal bir fark yaratır.

Bu çalışma, şantiyelerde sıkça karşılaşılan tehlikelerin ötesine geçerek, “ne olabilir?” sorusunu bilimsel, davranışsal ve operasyonel verilerle yanıtlamayı hedeflemiştir. 50 kritik riskin tanımlandığı bu tablo, yalnızca mevcut tehlikeleri listelemekle kalmayıp; her bir riskin kim tarafından, ne zaman, nasıl ve hangi sıklıkla kontrol edilmesi gerektiğini detaylıca ortaya koymaktadır.

Unutulmamalıdır ki, kritik riskleri belirlemek bilgi; yönetmek ise irade ister.
Bu irade, yalnızca mevzuata uyum değil, aynı zamanda her çalışanın sağ salim evine dönmesini ilke edinmiş bir yönetim anlayışı ile mümkündür.

Güvenli bir inşaat, sadece projeyi değil; insan hayatını da inşa eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği30 Haziran 2025

29 Haziran 2025

İş Güvenliği Eldiveninin Gizli Riski

🧤 🧤 🧤

Koruyucu Eldiven Takmak Neden Her Zaman Güvenli Değil?

İş güvenliği dendiğinde ilk önerilen kişisel koruyucu donanımlardan – KKD biri koruyucu eldivendir. Lakin neredeyse tüm sektörlerde standart hale gelmiş bu uygulamanın, yanlış kullanıldığında ciddi kazalara yol açabileceğini biliyor olmalısınız?

Maalesef çok az bilinen – dikkat edilen lakin son derece kritik bir konu olan “eldiven paradoksu”, yani koruma için kullanılan eldivenin bazı işlerde asıl tehlike kaynağına dönüşmesi özellikle mekanik riskli işler, dönen parçalar, pres makineleri gibi alanlarda çalışanlar için çok önemlidir.

🧩 🧩 🧩

Eldiven Paradoksu Nedir?

Eldiven (KKD) paradoksu, koruyucu eldivenlerin bazı işlerde beklenenin aksine tehlike faktörünü artırmasıdır.

Özellikle:

Dönen makine parçalarıyla çalışırken,
Freze, torna, taşlama gibi işlemlerde,
Sıkıştırma riski bulunan pres makinelerinde

kullanılan eldivenler, kumaş ya da lateks yapıları nedeniyle dönen parçaya takılarak çalışanın elini ve kolunu makine içine çekebilir.

Bu tür kazalar genellikle ani gelişir ve çok ciddi uzuv kayıplarıyla sonuçlanır.

🔥 🔥 🔥

Avrupa’daki makine kaynaklı el yaralanmalarının %17’si eldiven takıldığı için meydana geliyor.

⚠️ ⚠️ ⚠️

Hayali Bir Olay “Korunduğunu Sanıyordu”

Almanya’da bir torna atölyesinde çalışan deneyimli bir işçi, güvenlik prosedürlerini uyguladığını düşünüyordu. Her zaman eldiven (KKD) takıyor, kollarını kapalı tutuyordu. Ancak bir gün torna miline hafifçe değen eldiveni saniyeler içinde dönme hareketine kapıldı. Eldivenin kumaşı mile sarıldı ve adamın bileği anında kırıldı. Parmaklarını kaybetti, çünkü korunduğunu zannediyordu.

🧠 🧠 🧠

İş Güvenliğinde Davranışsal Yön

Çalışanların büyük bir kısmı, eldiven takmanın otomatik olarak güvenlik sağladığını düşünür. Oysa bilinçsiz kullanım, özellikle hızlı ve otomatik makinelerde ciddi sorunlara yol açar. İş güvenliği kültüründe, “her KKD her yerde kullanılmaz” bilinci henüz yeterince yerleşmemiştir.

⚠️ ⚠️ ⚠️

✅ İş Güvenliği Uzmanlarının Bildikleri Gerçekler

Eğitimlerde özellikle dönen makine riski ve eldiven ilişkisini vurgulayın.
Eldivenin “kullanılmaması gereken işlerde” kullanıldığını tespit edin ve uyarı işaretleriyle belirtin.
“Kör koruma alışkanlıklarını” kırmak için vaka analizlerini eğitimlerde kullanın.
Makine başlarında eldiven kullanımı uygun değildir tabelaları yerleştirin.
İş başı kontrollerinde sadece KKD varlığı değil, uygunluğu da denetleyin.

🎯 🎯 🎯

Koruma Bilinci, Kör Koruma Değildir

Eldiven (KKD) takmak güvenli değildir. Doğru yerde, doğru eldiveni (KKD) takmak güvenlidir.
Bu ayrım, birçok uzuv kaybı, ağır iş kazası ve geri dönüşsüz travmanın önüne geçebilir. İş güvenliğinde sektör fark etmeksizin tüm mekanik riskli alanlarda hayati bir öneme sahiptir.

⚠️ ⚠️ ⚠️

Eldiven Kullanımı – Nerede Evet, Nerede Hayır?

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Asit tankı temizliği	Gerekli	Kimyasal yanıklardan korunmak için.
Torna tezgahı kullanımı	Yasak	Dönen parçaya takılma riski.
Boyama işlemi (fırça ile)	Gerekli	Kimyasal boyaların ciltle teması engellenir.
Elektrik pano montajı	Seçici	İzole eldiven gerekebilir; hareketi kısıtlamamalı.
Taşlama makinesi ile kesme	Yasak	Eldiven taşlama diskiyle sıkışabilir.
Ahşap işleme (zımpara)	Gerekli	Talaş ve kıymık riskine karşı korur.
Kaynak yapımı	Gerekli	Isı ve kıvılcım nedeniyle yanıkları önler.
Pres makinesi kullanımı	Yasak	Sıkışma ve kopma riski artar.
Cam kesimi	Gerekli	Kesilmelere karşı koruma sağlar.
İlaç üretimi	Gerekli	Biyolojik ajanlara karşı bariyer görevi görür.
Montaj hattı (manuel, küçük parça)	Seçici	Parmak hassasiyeti önemli, uygun eldiven seçilmeli.
Mutfak personeli	Seçici	Hijyen için gerekebilir; kesici aletlerde dikkat.
Asfalt dökümü	Gerekli	Sıcak madde ile teması önler.
Hidrolik sistem bakımı	Gerekli	Basınçlı sıvı teması riskini azaltır.
Yüksek gerilim hattı çalışması	Gerekli	Yalıtkan eldivenle çalışmak zorunludur.
Çöp toplama işi	Gerekli	Biyolojik bulaş ve kesik riski vardır.
Kimyasal laboratuvar çalışması	Gerekli	Kimyasalların deriyle temasını engeller.
Kalıp döküm işlemleri	Gerekli	Sıcak metallerden kaynaklı yanıkları önler.
Forklift bakımı	Seçici	Yağlı yüzey teması için eldiven gerekebilir.
Paketleme (temizlik ürünleri)	Gerekli	Tahriş edici kimyasallarla temas engellenir.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Metal taşlama	Yasak	Eldiven makineye takılabilir, ciddi yaralanma riski vardır.
Tıbbi atık taşıma	Gerekli	Enfeksiyon riskine karşı tam bariyer sağlar.
Tarım ilacı uygulaması	Gerekli	Pestisitlerin ciltle temasını önler.
Paket açma (bıçakla)	Seçici	Kesilmelere karşı koruyucu eldiven gerekebilir.
Beton dökümü	Gerekli	Çimento ve katkı maddeleri ciltte yanık yapabilir.
Vinç operatörlüğü	Seçici	Temas yüzeyi temizse eldivensiz tercih edilebilir.
Atölye temizliği	Seçici	Toz, atık ve temizlik kimyasalları nedeniyle gerekebilir.
Otopsi asistanlığı	Gerekli	Biyolojik sıvılarla temas riskine karşı.
Gıda paketleme	Gerekli	Hijyen standardı açısından zorunludur.
Elektronik kart üretimi	Seçici	Statik elektriğe karşı özel eldiven gerekebilir.
Seramik üretimi	Gerekli	Kesici kenarlar ve toz riskine karşı koruma sağlar.
Nakliyat ve taşıma	Seçici	Yükün cinsine göre koruma gerekebilir.
Kalorifer kazanı temizliği	Gerekli	Sıcak yüzey ve kurumla temas nedeniyle zorunludur.
Oto boya atölyesi	Gerekli	Kimyasal solventlere karşı korur.
Matbaa çalışanı	Seçici	Mürekkep ve çözücülere temas olabilir.
Gemi gövdesi raspalama	Gerekli	Metal çapaklara karşı el koruması sağlar.
İplik boyama	Gerekli	Boya maddeleri ve sıcaklık riski vardır.
İnşaat kalıp montajı	Seçici	Vidalı bağlantılar nedeniyle koruma gerekebilir.
Kalite kontrol (elle test)	Seçici	Ürün yüzeyine ve sektöre bağlı olarak değişir.
Ağaç kesimi (motorlu testere ile)	Gerekli	Kesilmeye dayanıklı özel eldiven gereklidir.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Su tesisatı montajı	Gerekli	Keskin kenarlar, paslı yüzeyler ve suya temas riski.
Elektrikli el aletleri kullanımı	Seçici	Tutma hassasiyeti gerekir; ince eldiven tercih edilebilir.
Havai fişek üretimi	Yasak	Statik elektrik ve patlama riski nedeniyle.
Geri dönüşüm ayrıştırma	Gerekli	Bulaşıcı atıklar ve kesici cisimlerle temas mümkündür.
Metal kaynak dikişi kontrolü	Gerekli	Sıcaklık ve metal çapaklarına karşı korur.
Boya sökme işlemi (kimyasal bazlı)	Gerekli	Kimyasallara karşı bariyer sağlar.
Dökümhane kalıp temizliği	Gerekli	Sıcak, tozlu ve kesici ortam nedeniyle.
LPG dolum istasyonu çalışması	Gerekli	Gaz teması ve kimyasal yanık riski vardır.
Deri işleme	Gerekli	Kimyasal tuzlar ve asitlerle temas söz konusu olabilir.
Dış cephe cam temizliği (ip ile erişim)	Seçici	Tutunma hassasiyeti gerektirir; eldiven kaygan olmamalı.
Kablo sıyırma ve montaj	Seçici	Kesici uçlar ve iletkenlik riski var.
Gemi içi izolasyon döşeme	Gerekli	Elyaf ve cam yünüyle teması önler.
Maden ocağı yüzey işçiliği	Gerekli	Mekanik ve kimyasal tehlikelere karşı koruma.
Asansör montajı	Seçici	Mekanik parçalarda tutuş hassasiyeti gerekir.
Süt sağım ve mandıra işçiliği	Gerekli	Hijyen gerekliliği ve hayvan kaynaklı mikroorganizmalar.
Oto elektrik arıza tespiti	Seçici	Kısa devre ve yağlı yüzeylerde koruma gerekebilir.
Liman yükleme boşaltma	Gerekli	Ağır yükler ve kaygan yüzeylerle temas riski.
Boya kabini operatörlüğü	Gerekli	Solvent ve boya partiküllerine karşı el koruması.
Evsel temizlik	Seçici	Temizlik ürünlerine ve deterjanlara temas olabilir.
Vinç kanca sabitleyici (işaretçi)	Seçici	Takılma riski varsa eldiven kullanılmamalıdır.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Akü şarj ve bakım işleri	Gerekli	Asit sızıntılarına karşı kimyasal koruma gerektirir.
Laboratuvar kimyasal deney	Gerekli	Ciltle teması zararlı olabilecek reaktif maddeler kullanılır.
Yüksek gerilim trafosu bakımı	Yasak	Eldiven iletkenlik riskini artırabilir, özel izole eldiven gerekebilir.
Tır şoförlüğü (yükleme hariç)	Seçici	Eldiven genellikle gerekmez, yüklemede tercih edilebilir.
Alçı ve sıva ustalığı	Gerekli	Kimyasal tahriş ve cilt kuruluğu riskine karşı gereklidir.
Diş teknisyenliği	Gerekli	Hijyen, biyolojik madde ve kimyasal temas riski nedeniyle.
Tersane raspa ve boya	Gerekli	Metal çapaklar, boya ve solvent teması riski vardır.
Pastane üretim alanı	Gerekli	Gıda güvenliği açısından zorunlu.
Su altı kaynakçılığı	Gerekli	Su geçirmez ve kesilmeye dayanıklı eldiven gerektirir.
Vinç bakım onarım	Gerekli	Yağ, gres, metal parçaları ve kesici uçlara karşı korur.
İlaç üretim hattı	Gerekli	GMP kuralları gereği hijyen eldiveni zorunludur.
Mobilya montaj ustalığı	Seçici	Vidalar, kesici parçalar varsa eldiven gerekebilir.
Termik santral kazan temizliği	Gerekli	Isıya dayanıklı ve toz geçirmez eldiven gerektirir.
Spor salonu eğitmenliği	Seçici	Genelde gerekmez, ağırlık taşıma için tercih edilebilir.
Kalıpçılık (metal enjeksiyon)	Gerekli	Yüksek sıcaklık ve keskin kenar riski nedeniyle.
Oto lastik değişimi ve balans	Gerekli	Yağ, kir ve metal kenarlara karşı koruma sağlar.
Endüstriyel çamaşırhane operatörlüğü	Gerekli	Kimyasallar ve yüksek ısıya karşı bariyer sağlar.
Raf montajı ve depolama işleri	Seçici	Kesici parçalara temas varsa gereklidir.
Gemi motor dairesi temizlik	Gerekli	Yağ, gres ve kontamine yüzeyler nedeniyle eldiven zorunludur.
Döner parça taşlama makinesi (diskli)	Yasak	Eldiven takılması durumunda dönüşe takılarak ciddi yaralanma riski oluşur.

İş Türü	Eldiven (KKD) Kullanımı	Gerekçe
Gıda depolama (soğuk hava deposu)	Gerekli	Soğuk yanıkları ve hijyen gerekliliği için.
Fotoğraf baskı laboratuvarı	Gerekli	Kimyasal çözücülere karşı cilt koruması gerekir.
Beton mikseri operatörlüğü	Seçici	Mikser bakımında gerekebilir; kabin içi kullanımda genellikle gerekmez.
CNC operatörlüğü	Seçici	Eldiven, döner parçalara takılma riski taşıyabilir; sadece iş parçası taşırken kullanılmalı.
Et işleme tesisi	Gerekli	Kesici aletler ve hijyen açısından zorunludur.
Kağıt kesim ve ambalaj makinesi kullanımı	Yasak	Döner bıçak ve makaralara takılma riski taşır.
Hurdacılık ve metal geri dönüşüm işleri	Gerekli	Kesici ve paslı yüzeylerle temas yaygındır.
Sondaj kuyusu açma	Gerekli	Yağ, çamur ve mekanik darbelere karşı koruma sağlar.
Tıbbi atık taşıma	Gerekli	Biyolojik riskler ve kontaminasyon için bariyer oluşturur.
Hassas elektronik devre lehimleme	Seçici	Statik elektrik oluşumuna dikkat edilmelidir; antistatik eldiven gerekebilir.
Tavan arası izolasyon	Gerekli	Cam yünü ve tozlu ortamdan cildi korumak için.
Petrokimya rafineri bakımı	Gerekli	Kimyasal buharlar ve dökülmelere karşı dirençli eldiven gerekir.
Sahne kurulum ve aydınlatma teknik işleri	Seçici	Tutunma hassasiyeti gerektirir, ince eldiven uygun olabilir.
Seramik ve cam dekor işçiliği	Gerekli	Keskin kenarlara ve cam tozuna karşı koruma sağlar.
Hayvan barınağı görevlisi	Gerekli	Isırık, tırmalama ve biyolojik riskler için gereklidir.
Taş ocağı delici-çıkarıcı	Gerekli	Titreşim, toz ve kesici yüzeylere karşı el koruması gerekir.
Grafik baskı makineleri operatörlüğü	Seçici	Mürekkep ve çözücüler için eldiven gerekebilir; makine çalışırken dikkat edilmeli.
Kalaylama ve lehim kaplama işleri	Gerekli	Yüzey sıcaklığı ve metal buharları ile temas riski.
Eğlence parkı operatörlüğü	Seçici	Genel kullanımda gerekmez; bakım veya temizlikte kullanılabilir.
Yangın söndürme (itfaiyeci)	Gerekli	Isı, darbe ve kimyasal risklere karşı özel koruyucu eldiven şarttır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Koruyucu eldivenler (KKD) https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/protective-gloveshttps://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/protective-gloves

⭐️⭐️ Eldiven (KKD) Risk Paradigmasını Anlamak: Bölüm I. https://www.researchgate.net/publication/258021976_Understanding_the_Glove_Risk_Paradigm_Part_I

⭐️⭐️ Eldiven (KKD) Risk Paradigmasını Anlamak: Bölüm II. https://www.researchgate.net/publication/258021980_Understanding_the_Glove_Risk_Paradigm_Part_II

⭐️⭐️ Güvenlik Eldivenlerinin (KKD) Arkasındaki Bilim: El Korumasını Sağlayan veya Bozan 5 Faktör https://ohsonline.com/Articles/2025/03/14/Pub-Icasas.aspx

⭐️⭐️ Doğrudan Fiziksel, Kimyasal ve Mikrobiyolojik Kontaminasyon Yoluyla Eldiven Riskinin Arttırılması Potansiyeli https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0362028X2400067X

⭐️⭐️ Eldiven (KKD) takmaya devam etmek: Hasta bakımında riskli bir davranış https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8336026/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği29 Haziran 2025

29 Haziran 2025

İş Güvenliği Uzmanları İçin SEVESO III’ün Şifreleri

Sanayi tesislerinin büyümesi, üretim kapasitelerinin artması ve tehlikeli kimyasalların daha yaygın kullanımı, beraberinde büyük endüstriyel kazaların potansiyelini de artırmıştır. Bu tür kazalar sadece işyerindeki çalışanları değil, çevreyi, halk sağlığını ve ekonomik yapıyı da tehdit eder hale gelmiştir. Avrupa Birliği, bu riskleri önleyebilmek için 1982 yılında “SEVESO Direktifi”ni çıkarmıştır.

Seveso I (82/501/EEC): 1982 yılında kabul edilmiştir. Büyük endüstriyel kazaların önlenmesine yönelik temel çerçeveyi oluşturmuştur.

Seveso II (96/82/EC): 1996’da yürürlüğe girmiştir. Risk değerlendirmesi, acil durum planları ve halkın bilgilendirilmesi gibi ek yükümlülükler getirmiştir.

Seveso III (2012/18/EU): 2015’te yürürlüğe girmiştir. Kimyasalların sınıflandırılması için CLP (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) yönetmeliğine uyum sağlanmış ve halkın bilgilendirilmesi güçlendirilmiştir.

Direktifin son güncellenmiş hali SEVESO III Direktifi olarak anılmaktadır.

Türkiye, Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde SEVESO III Direktifi’ni iç hukuk sistemine dâhil etmiş ve buna uygun mevzuat düzenlemeleri yapmıştır.

Bu yazıda, SEVESO III Direktifi‘nin temel kavramlarını, kapsamını, yükümlülüklerini ve Türkiye’deki uygulamasını siz iş güvenliği uzmanlarına sunuyorum.

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

SEVESO III Direktifi Nedir?

SEVESO III Direktifi, tehlikeli maddelerin bulunduğu veya işleme tabi tutulduğu tesislerde meydana gelebilecek büyük kazaların önlenmesini ve bu tür kazaların etkilerinin sınırlandırılmasını hedefleyen Avrupa Birliği direktifidir.

Adını 1976 yılında İtalya’nın Seveso kentinde bir kimyasal fabrikanın patlaması sonucu ortaya çıkan ve ciddi çevresel ve sağlık sorunlarına neden olan kazadan alır. Bu olay, Avrupa’da sanayi güvenliği konusundaki yaklaşımın kökten değişmesine neden olmuştur.

Direktifin Kapsamı

SEVESO III Direktifi, tehlikeli maddelerin belirli eşik miktarların üzerinde bulundurulduğu tesisleri kapsamaktadır.

Bu maddeler genellikle:

Yanıcı sıvılar ve gazlar (örneğin: pentan, propan),
Toksik ve çok toksik maddeler (örneğin: siyanür bileşikleri),
Oksitleyici, patlayıcı veya çevre için tehlikeli kimyasallardır.

Yönetmelik kapsamında tesisler, ellerindeki tehlikeli madde miktarlarına göre ikiye ayrılır:

Alt Seviye Kuruluşlar
Üst Seviye Kuruluşlar

Alt ve üst seviyeler, yönetmelikte tanımlanan eşik değerlerle belirlenir. Üst seviyedeki kuruluşlar için yükümlülükler daha fazladır çünkü riskler daha büyüktür.

Temel Amaç ve Hedefler

SEVESO III Direktifi‘nin üç temel hedefi vardır:

Büyük endüstriyel kazaların önlenmesi
Kazaların etkilerinin azaltılması
Kazaya müdahale ve acil durum planlaması

Bunlar, hem teknik önlemler hem de organizasyonel süreçlerle sağlanır.

Türkiye’de Uygulama – Mevzuat Altyapısı

SEVESO III Direktifi, Türkiye’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı öncülüğünde yürürlüğe alınmış ve şu mevzuatlar ile iç hukuk sistemine entegre edilmiştir:

“Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik” (BEKAY) – 2 Mart 2019 tarihli ve 30702 sayılı Resmî Gazete.
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı)

Bu kapsamda, iş güvenliği uzmanları özellikle BEKAY Yönetmeliği’ni detaylı şekilde bilmeli ve tesislerde uygulanmasını sağlamalıdır.

İş Güvenliği Uzmanlarının Rolü

SEVESO III kapsamında iş güvenliği uzmanlarının aktif ve sürekli görevleri bulunur. Bunlar şu başlıklar altında toplanabilir:

1. Tehlikeli Maddelerin Envanteri

Her bir tesisin, sahasında bulunan kimyasalları tehlike sınıflarına ve miktarlarına göre sınıflandırması gerekir. İş güvenliği uzmanları, bu envanterin güncel tutulmasını ve yönetmelikteki eşiğin aşılıp aşılmadığını denetlemelidir.

2. Risk Analizi ve Değerlendirme

Büyük kaza senaryoları, domino etkisi, yangın-patlama riskleri gibi olası tehditler bilimsel yöntemlerle analiz edilmelidir. Türkiye’de bu değerlendirmeler genellikle “Büyük Kaza Senaryo Dokümanı (BKSD)” ve “Güvenlik Raporu” adı altında hazırlanır. Bu belgelerin hazırlanmasında iş güvenliği uzmanları işletmenin mühendisleri ile birlikte çalışmalıdır.

3. Acil Durum Planları

İç Acil Durum Planları (İADP), alt seviye ve üst seviye kuruluşlar için zorunludur. Bu planlar; yangın, sızıntı, patlama gibi senaryolara göre tahliye, müdahale, bilgilendirme ve kontrol süreçlerini kapsar. İş güvenliği uzmanı bu planların uygulanabilirliğini ve eğitimlerle desteklenmesini sağlar.

4. Çalışanların Bilgilendirilmesi

Çalışanlara tehlikeli maddelerle ilgili riskler, alınacak önlemler ve acil durumda yapılması gerekenler hakkında sürekli eğitim verilmelidir. Bu yükümlülük, doğrudan SEVESO’nun eğitim ve bilgilendirme şartlarıyla ilişkilidir.

5. Denetim Süreçleri

Bakanlık tarafından yapılan denetimlerde, iş güvenliği uzmanının hazırladığı evraklar, yapılan risk analizleri, güvenlik kültürü uygulamaları gözden geçirilir. Eksiklikler doğrudan öncelikle işveren ve vekilinin olup iş güvenliği uzmanın sorumlulukları hem kanun – yönetmelikler hem de işletme içi belgeler ile sınırlıdır.

SEVESO III ile Gelen Yenilikler

SEVESO III Direktifi, önceki versiyonlara göre bazı önemli değişiklikler ve iyileştirmeler içermektedir:

Kimyasalların CLP Tüzüğü’ne göre sınıflandırılması: Maddenin tehlike durumu artık CLP (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) sistemine göre yapılır.

Kamu Bilgilendirme Zorunluluğu: Artık halkın da büyük kaza riski olan tesisler hakkında bilgilendirilmesi zorunludur.

Arazilerin planlanması: Tesislerin konumu, çevresindeki yerleşim yerlerine olan mesafe dikkate alınmalıdır.

Şeffaflık ve raporlama: Tüm veriler çevre otoritesine raporlanmalı, güncellenmeli ve istenildiğinde kamuoyuna sunulmalıdır.

Uyum Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar

Türkiye’de özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde SEVESO yükümlülüklerinin tam olarak anlaşılmaması veya uygulanmasında eksiklikler yaşanmaktadır. İş güvenliği uzmanlarının bu noktada danışmanlık becerilerini geliştirmeleri, mevzuat takibini sıklaştırmaları gerekmektedir.

Bazı temel sorunlar şunlardır:

Kimyasal envanterinin eksik veya yanlış tutulması
Acil durum planlarının sadece “kâğıt üzerinde” kalması
Eğitimlerin yetersiz veya teorik olması
Güvenlik raporlarının uzman olmayan kişilerce hazırlanması

Sonuç ve Öneriler

SEVESO III Direktifi, yalnızca büyük kazaları önlemeye yönelik bir belge değil, aynı zamanda sürdürülebilir sanayi güvenliğini sağlayacak bir yaşam kültürüdür. Türkiye’de bu kültürün yerleşebilmesi için iş güvenliği uzmanlarının aktif rol üstlenmesi hayati önem taşır. (Yetkili makamların işletme yetki izni -denetimi – takibi mekanizmalarını tam ve yetkin işlettiğini varsayarak…)

Bu bağlamda şu öneriler öne çıkar:

Mevzuatın sürekli takibi yapılmalı, yönetmelikteki değişiklikler hızla adapte edilmelidir.
Eğitimler sadece çalışanlara değil, yönetime de verilmelidir. Karar vericiler riskleri anlamadıkça kalıcı çözümler geliştirilemez.
Multidisipliner çalışma teşvik edilmelidir. Kimya mühendisleri, çevre mühendisleri, iş güvenliği uzmanları birlikte hareket etmelidir.
Saha denetimleri göz ardı edilmemelidir. Kağıt üzerinde yapılan işler değil, sahadaki gerçek durum önemlidir.
Halkın bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Özellikle yerleşim yerlerine yakın tesislerde yaşayan halkın bilgi sahibi olması acil durumlarda kaosu önleyecektir.

Sonuç olarak, SEVESO III Direktifi Türkiye için sadece bir uyum yükümlülüğü değil, aynı zamanda çağdaş sanayi yönetiminin temel taşıdır. Bu taşı yerli yerine oturtmak için iş güvenliği uzmanlarına düşen görev büyüktür.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Mevzuat Okumayı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Bekra (Seveso) https://ced.csb.gov.tr/bekra-i-82669

⭐️⭐️ Seveso Direktifinin Ortaya Çıkışı https://bekrapedia.cevre.gov.tr/seveso-ortaya-cikis

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ VE ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=31298&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK GÜVENLİK RAPORU TEBLİĞİ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=31436&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK BÜYÜK KAZA ÖNLEME POLİTİKA BELGESİ TEBLİĞİ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=31437&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARLA İLGİLİ HAZIRLANACAK BÜYÜK KAZA SENARYO DOKÜMANI TEBLİĞİ https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200630-10.htm

⭐️⭐️ BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARDA UYGULANACAK DÂHİLİ ACİL DURUM PLANLARI HAKKINDA TEBLİĞ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34773&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ Seveso Direktifi: AB’nin Yeşil Hidrojen Geçişinde Endüstriyel Güvenliğin Güçlendirilmesi ve Risklerin Önlenmesi https://med-gem.eu/PitstopMeeting2-LSamarelli

⭐️⭐️ AB Konseyi Seveso Direktiflerinin Fransa, Almanya, İtalya ve İspanya’da uygulanmasına ilişkin eleştirel bir bakış açısı https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582020317821

⭐️⭐️ Seveso kazası: 40 yıllık sağlık araştırmalarına ve ötesine bir bakış https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6221983/

⭐️⭐️ 24 Haziran 1982 tarihli 82/501/EEC sayılı Konsey Direktifi, belirli endüstriyel faaliyetlerin büyük kaza tehlikeleri hakkında SEVESO I https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/1982/501/oj/eng

⭐️⭐️ Tehlikeli maddeleri içeren büyük kaza tehlikelerinin kontrolüne ilişkin 9 Aralık 1996 tarihli 96/82/EC sayılı Konsey Direktifi SEVESO II https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/ALL/?uri=CELEX%3A31996L0082

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği29 Haziran 2025

28 Haziran 2025

İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü

1. Neden İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü olmalı?

Günümüzde işyerleri yalnızca üretim ve hizmet merkezleri değil, aynı zamanda çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal güvenliğinin sağlandığı mekânlar olmalıdır.

“Hedefli bireysel şiddet” ve “grup çatışması riski” gibi tehditler, yalnızca bireyleri değil tüm işyeri ortamını etkileyen, kimi zaman ciddi yaralanmalara ve hatta ölümlere varan sonuçlar doğurabilen gerçek ve göz ardı edilemez tehlikelerdir.

Risklerin kaynağında genellikle fark edilmeyen veya bildirilmeyen tehdit unsurları yer almaktadır. Bu nedenle, çalışanların maruz kalabileceği veya tanıklık edebileceği şiddet potansiyelinin sistematik biçimde raporlanması, değerlendirilmesi ve önlenmesi amacıyla her işyerinde uygulanabilir, şeffaf ve erişilebilir bir “Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü“nün oluşturulması, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bir zorunluluk olduğu kadar, işverenin özen yükümlülüğünün de asli parçasıdır.

2. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürünün Hukuki Dayanakları

İşyerlerinde şiddet riskine karşı önlemler alınması yükümlülüğü, aşağıdaki mevzuat hükümlerine dayanmaktadır:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- Madde 4: İşverenin genel yükümlülüğü
- Madde 10: Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma
- Madde 11: Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım
4857 sayılı İş Kanunu
- Madde 77: İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülük
- Madde 24 ve 25: Derhal fesih halleri (şiddet davranışları gerekçe olabilir)
Türk Ceza Kanunu
- Madde 96: Eziyet
- Madde 106: Tehdit
- Madde 117: İş ve çalışma hürriyetinin ihlali
İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Genelgesi (2011)

3. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedüründeki Tanımlar

İşyeri şiddeti: Çalışanlara yönelik olarak gerçekleşen, fiziksel saldırı, tehdit, hakaret, yıldırma (mobbing), sözlü taciz, psikolojik baskı, grup içi çatışma ve benzeri davranışların tümünü ifade eder.

Şiddet riski: Henüz gerçekleşmemiş, ancak ihmal edildiğinde potansiyel olarak çalışanlara zarar verebilecek şiddet eğilimli olayların ihtimali.

Şiddet riski bildirimi: Bir çalışanın, kendisine ya da diğer çalışanlara yönelik oluşabilecek bir şiddet tehdidini işverene veya yetkili birime yazılı ya da sözlü olarak iletmesi.

4. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Temel Aşamaları

4.1. Riskin Fark Edilmesi

Çalışan ya da gözlemci kişi aşağıdaki örnek durumlarla karşılaştığında şiddet riski algısı oluşabilir:

Sürekli olarak tehdit, hakaret veya fiziksel sataşmaya maruz kalmak
Aile bireylerinden, eski eşlerden, grup üyelerinden tehdit almak
Kan davası, husumet gibi nedenlerle kişisel güvenliğin tehdit altında olması
Mesai arkadaşları arasında artan gerilim, sosyal dışlama, sözlü saldırılar
Müşteri ya da ziyaretçiden gelen tehdit içerikli mesajlar

4.2. İlk Bildirim

Bildirim şekilleri:

Yazılı bildirim (Dilekçe, elektronik form, mail)
Sözlü bildirim (İK’ya, amire, İG uzmanına)
Anonim kutular veya mobil uygulamalar üzerinden

İçerik:

Şiddet riski algısının kim tarafından, ne zaman, nasıl fark edildiği
İlgili kişilerin kimlik bilgileri
Şiddet tehdidinin içeriği (fiziksel, sözlü, psikolojik vb.)
Önceki benzer olaylar varsa bunların özeti

4.3. Değerlendirme Süreci

Bildirim üzerine görevlendirilen birim (İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu, İK birimi, Rehberlik servisi veya Şiddet Önleme Komisyonu) aşağıdaki adımları izler:

Bildirimi kayda alır (KVKK kapsamında gizlilik sağlanarak)
Şiddet riskinin seviyesini belirler:
- Düşük: Anlık öfke, sözlü gerginlik
- Orta: Sürekli tehdit, husumet geçmişi
- Yüksek: Silahlı tehdit, fiili saldırı ihtimali
Taraflar ayrı ayrı dinlenir
Tanık ifadeleri toplanabilir
Gerekirse kolluk kuvvetlerine ön bildirimde bulunulur

5. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Sonrası Müdahale ve Önlem Planı

Riskin seviyesi tespit edildikten sonra işveren aşağıdaki önlemleri almalıdır:

5.1. Fiziksel Önlemler

Kamera sistemlerinin etkinliği artırılır
Giriş-çıkışlar kontrol altına alınır
Tehlike altındaki çalışan geçici süreyle başka birime alınabilir
Gerekirse özel güvenlik desteği sağlanır

5.2. Organizasyonel Önlemler

Husumet tarafları fiziksel olarak ayrı birimlerde konumlandırılır
Vardiya planlaması yapılır (aynı anda bulunmamaları sağlanır)
Şiddet tehdidi olan kişi hakkında disiplin süreci başlatılır
Gerekirse iş akdi sona erdirilir (4857/25. madde gereği)

5.3. Psikososyal Destek

Taraflara işyeri rehberlik birimi ya da dış destekle psikolojik danışmanlık sağlanır
Mobbing veya tehdit sonrası travma etkileri için psikolog/psikiyatrist yönlendirmesi yapılabilir

6. İşyerinde Şiddet Riski Bildirim Gizliliği ve Koruma İlkeleri

Şiddet riski bildiriminde bulunan kişi:

Kesinlikle işten çıkarılamaz veya cezalandırılamaz
Diğer çalışanlarca dışlanamaz
Bildirimi değerlendiren tüm yetkililer gizlilik kuralına uymakla yükümlüdür

Aksi uygulamalar 4857 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında “eşit davranma ilkesine aykırılık” teşkil eder.

7. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü İzleme ve Raporlama

Şiddet vakalarıyla ilgili olarak:

Olay sonrası raporlar tutulur
Risk değerlendirmesi güncellenir
Yılda en az bir kez “şiddet olayları değerlendirme toplantısı” yapılır
Eğitim ve farkındalık çalışmaları planlanır

8. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Hakkında Eğitim ve Farkındalık

İşyerinde şiddetin önlenmesine dair yılda en az bir defa şu içerikte eğitimler düzenlenmelidir:

Şiddet türleri ve belirtileri
Bildirim süreci ve haklar
Kriz anında doğru tepki
Şiddet mağdurlarının korunması
Kurumsal destek mekanizmaları

9. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Sonuç ve Sorumlulukları

Şiddet riski bildirimi prosedürü;

Çalışanların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar
İşverenin hukuki sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur
Şiddet olaylarını önceden tespit ederek, zararların önlenmesini mümkün kılar

10. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Oluşumu Sonrası

İşyerlerinde hedefli bireysel şiddet ve grup çatışması gibi öngörülebilir şiddet riskleri karşısında sessiz kalmak veya bu tehditleri “olağan” kabul ederek görmezden gelmek, yalnızca çalışan güvenliğini değil, işverenin hukuki sorumluluğunu da doğrudan etkileyen ciddi bir ihmaldir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca işveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.

Bu kapsamda risk değerlendirmesine tüm olası tehditlerin –şiddet dahil– açıkça ve somut biçimde dâhil edilmesi, irdelenmesi ve sonuçlarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması esastır.

Birçok Yargıtay kararında da görüldüğü üzere, işverenin çalışanının maruz kalacağı saldırı riskini önceden bildiği ya da bilebilecek durumda olduğu hâllerde, gerekli önlemleri almaması doğrudan sorumluluğuna neden olmaktadır.

Bu bağlamda, “Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü” yalnızca bir evrak düzeni değil; çalışanların maruz kalabileceği tehditlerin erken tanılanması, risklerin kontrol altına alınması ve toplu güvenliğin sağlanması adına hayati bir iş sağlığı ve güvenliği mekanizmasıdır.

Etkin bir bildirim kültürü oluşturmak, hem çalışan haklarına duyulan saygının hem de işverenin özen yükümlülüğünün en somut göstergelerindendir.

Her işyerinde bu prosedür; İSG Kurulu kararı ile yazılı hale getirilmeli, tüm çalışanlara duyurulmalı ve uygulanması titizlikle izlenmelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki makalelerimiz ve teknik yazılarımızda eksiklerimiz olabilir. Bizlere her zaman ulaşılabilirsiniz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği28 Haziran 2025

27 Haziran 2025

Türkiye – ABD – AB Pentan Tankı Denetimi Dayanakları

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk beşincisi Pentan Tankı Denetimi Dayanaklarını inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan tanklarının denetimi ve güvenliği, Türkiye’deki birçok yasa, yönetmelik ve standartla düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, hem iş sağlığı ve güvenliği hem de çevre koruma açısından kritik öneme sahiptir.

Aşağıda, pentan tanklarının denetimi ile ilgili Türkiye’deki önemli kanun ve yönetmelikler listelenmiştir:

Türkiye Cumhuriyeti Kanun ve Yönetmelikleri

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

Amaç: İşyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı hedefler. Bu kanun, tehlikeli kimyasal maddelerle çalışan işletmelerin, güvenli çalışma koşullarını sağlamak için gereken tüm önlemleri almasını zorunlu kılar.
Uygulama: Pentan tankları ve diğer kimyasal maddelerin depolanması sırasında, güvenlik önlemlerinin alınması ve iş kazalarının önlenmesi için bu kanun çerçevesinde çeşitli düzenlemelere yer verilir.

2. Patlayıcı ve Tehlikeli Maddelerle Çalışma Yönetmeliği (2013/10/EC)

Amaç: Patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışan işletmelerde risklerin yönetilmesini sağlar. Bu yönetmelik, tehlikeli maddelerin depolanması, taşınması ve kullanılması sırasında alınması gereken güvenlik önlemlerini belirler.
Uygulama: Pentan gibi uçucu ve yanıcı maddelerin depolandığı tanklarda, patlama riski ve tehlikeli kimyasal sızıntılarla ilgili önlemler bu yönetmeliğe dayalı olarak alınır.

3. Tehlikeli Kimyasal Maddelerle Çalışma Yönetmeliği (2013/56/EC)

Amaç: Çalışanların sağlığına zarar verebilecek kimyasal maddelerle yapılan işlerde güvenli çalışma ortamlarını oluşturmayı amaçlar. Bu yönetmelik, kimyasal maddelerin depolanmasında ve taşınmasında alınacak güvenlik önlemleri hakkında detaylı bilgi sunar.
Uygulama: Pentan tanklarının depolanması ve yönetimi sırasında, bu yönetmelik gereği tehlikeli kimyasallarla ilgili riskler değerlendirilir ve uygun önlemler alınır.

4. Çevre Kanunu (2872 Sayılı Kanun)

Amaç: Türkiye’de çevre kirliliğini önlemek ve çevreyi korumak amacıyla düzenlenen en önemli kanundur. Bu kanun, sanayi tesislerinin çevreye olan etkilerini denetler ve bu etkilerin minimize edilmesine yönelik önlemler alır.
Uygulama: Pentan tanklarının sızıntı yapması ve çevreye zarar vermemesi için çevresel düzenlemelere uyulması gerekir. Çevre Kanunu çerçevesinde, tehlikeli kimyasal maddelerin güvenli şekilde depolanması ve yönetimi sağlanır.

5. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (2872 Sayılı Çevre Kanunu)

Amaç: Tehlikeli atıkların kontrol edilmesini ve güvenli şekilde bertaraf edilmesini sağlar. Kimyasal maddelerin depolanması, taşınması ve atıklarının yönetilmesinde bu yönetmelik büyük rol oynar.
Uygulama: Pentan gibi maddeler, tehlikeli atık kategorisinde yer alabilir. Bu durumda, tanklarda oluşabilecek sızıntı ve atıkların yönetimi bu yönetmelik çerçevesinde yapılmalıdır.

6. Baskı Altında Çalışan Ekipmanlar Yönetmeliği (2014/68/EC)

Amaç: Basınçlı ekipmanların güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için düzenlenmiş bir Avrupa Birliği yönetmeliğidir. Bu yönetmelik, depolama tankları gibi basınç altında çalışan ekipmanların tasarım, üretim, denetim ve bakımlarını kapsar.
Uygulama: Pentan tankları genellikle basınç altında çalışan ekipmanlar olduğundan, bu yönetmeliğe uygunluk sağlanarak tankların güvenli kullanımına dair kurallar belirlenir.

7. Yangın Güvenliği Yönetmeliği (2019/14/EC)

Amaç: Yangın güvenliği konusunda düzenlemeler yaparak, yangınların olumsuz etkilerinin önlenmesini hedefler. Yangın güvenliği ekipmanlarının ve yangın söndürme sistemlerinin yerinde olması zorunludur.
Uygulama: Pentan gibi yangın riski taşıyan maddelerin depolandığı tanklarda yangın güvenliği önlemlerinin alınması, yangın algılama ve söndürme sistemlerinin bulunması gerekmektedir.

8. İşyerlerinde Elektrik Tesisatları Yönetmeliği (2014/35/EU)

Amaç: Elektrik tesisatlarının güvenli kullanımını düzenler. Elektriksel hatalar nedeniyle kıvılcım çıkışı ve yangın riski oluşturabilecek durumlar engellenir.
Uygulama: Pentan tankları gibi yanıcı maddelerin depolandığı tesislerde elektrikli ekipmanların güvenliğini sağlamak için bu yönetmelik doğrultusunda denetimler yapılır.

9. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği (2012/89/EC)

Amaç: İşyerlerinde potansiyel sağlık ve güvenlik risklerinin belirlenmesi, önlenmesi ve bu risklerin azaltılması amacıyla yapılacak değerlendirmenin çerçevesini belirler.
Uygulama: Pentan tanklarında risk analizi yapılması, potansiyel sızıntı, yangın, patlama gibi tehlikelerin tespit edilmesi ve bu risklerin önlenmesi için uygun önlemlerin alınması gereklidir.

10. ISO 45001:2018 – İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi

Amaç: İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri için uluslararası bir standarttır. Çalışan sağlığı ve güvenliği ile ilgili süreçlerin kontrolünü sağlar.
Uygulama: Pentan tanklarının işletilmesinde iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi uygulanarak, olası risklerin en aza indirilmesi ve çalışan güvenliğinin sağlanması için alınması gereken tüm önlemler belirlenir.

11. ISO 14001:2015 – Çevre Yönetim Sistemi

Amaç: Çevreye duyarlı bir yönetim sistemi oluşturulmasını sağlar. Çevresel etkilerin izlenmesi, kontrol edilmesi ve azaltılması amaçlanır.
Uygulama: Pentan tankları için çevresel etkilerin yönetilmesi, sızıntıların çevreye zarar vermemesi için gerekli önlemler alınır ve uygun depolama şartları sağlanır.

Bu kanun ve yönetmelikler, pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi, bakımının yapılması ve çevre ile insan sağlığına zarar vermemesi için gerekli düzenlemeleri içermektedir. İşletmelerin, bu düzenlemelere uymaları hem yasal sorumlulukları hem de iş güvenliği açısından kritik önem taşır.

ABD – Occupational Safety and Health Administration (OSHA)

Pentan tanklarının denetiminde Occupational Safety and Health Administration (OSHA), yani İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi tarafından belirlenen çeşitli kanunlar ve yönetmelikler dikkate alınır.

OSHA, Amerika Birleşik Devletleri’nde işyerlerinde güvenlik ve sağlık standartlarını belirleyen bir kurumdur. Pentan tankları gibi tehlikeli kimyasallarla ilgili düzenlemeler, aşağıdaki kanunlar ve yönetmelikler ile denetlenir:

1. Occupational Safety and Health Act of 1970 (OSHA Kanunu)

Amaç: Bu temel kanun, Amerika’da işyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı amaçlar. OSHA Kanunu, iş yerlerinde güvenli çalışma ortamlarının oluşturulmasını zorunlu kılar ve çeşitli standartların uygulanmasını gerektirir.
Uygulama: Pentan tankları gibi tehlikeli kimyasal maddelerin depolandığı ve işlendiği tesislerde, çalışanların korunması amacıyla bu kanun çerçevesinde güvenlik önlemleri alınması gerekmektedir.

2. Hazard Communication Standard (HCS) – 29 CFR 1910.1200

Amaç: Bu standart, tehlikeli kimyasalların işyerlerinde güvenli bir şekilde kullanılması için gerekli bilgi ve etiketleme sistemlerini düzenler. Kimyasal maddelerle çalışan çalışanlara gerekli güvenlik bilgileri sağlanmalıdır.
Uygulama: Pentan tanklarında çalışan personelin kimyasal özellikler, sağlık riskleri ve acil durum prosedürleri hakkında bilgilendirilmesi için bu yönetmelik gereği etiketleme ve veri sayfaları sağlanır.

3. Process Safety Management (PSM) – 29 CFR 1910.119

Amaç: Bu yönetmelik, özellikle yüksek risk taşıyan kimyasal süreçlerin güvenli bir şekilde yönetilmesini sağlar. Kimyasal maddelerin büyük miktarda depolanması ve taşınması durumlarında, sürecin güvenliği için gerekli önlemleri belirler.
Uygulama: Pentan gibi yanıcı ve patlayıcı maddelerin depolandığı tanklar için PSM yönetmeliği geçerli olup, tanklarda oluşabilecek tehlikelerin değerlendirilmesi, risk analizleri, prosedürler ve acil durum müdahale planları gereklidir.

4. Flammable and Combustible Liquids – 29 CFR 1910.106

Amaç: Bu yönetmelik, yanıcı ve tutuşabilir sıvıların depolanması, taşınması ve kullanılması ile ilgili güvenlik standartlarını belirler. Pentan, yanıcı ve patlayıcı bir madde olarak bu düzenlemeye tabidir.
Uygulama: Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi için sıvıların depolanması, taşınması ve kullanımıyla ilgili özel güvenlik önlemleri alınmalıdır. Depolama tanklarının tasarımı ve çevresindeki güvenlik önlemleri bu yönetmelik doğrultusunda belirlenir.

5. Confined Spaces – 29 CFR 1910.146

Amaç: Bu yönetmelik, kapalı alanlarda çalışanların güvenliğini sağlar. Kapalı alanlar, zehirli gazlar, oksijen eksikliği veya patlama riski gibi tehlikelerle dolu olabilir.
Uygulama: Pentan tanklarının bakım, temizlik ve onarım işlemleri sırasında, tankların içinde yapılan işler, kapalı alan iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğine tabidir. Bu tür alanlara giriş için özel güvenlik önlemleri ve eğitimler gereklidir.

6. Personal Protective Equipment (PPE) – 29 CFR 1910.132

Amaç: Bu yönetmelik, işyerlerinde kişisel koruyucu ekipmanların kullanımını düzenler. Tehlikeli kimyasallar ve patlayıcı maddelerle çalışan kişilerin uygun koruyucu ekipmanları kullanmaları zorunludur.
Uygulama: Pentan tanklarında çalışan kişilerin, sızıntılar, yangın veya patlama riski gibi tehlikelerden korunması için uygun kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanmaları gerekmektedir. Bu ekipmanlar, eldivenler, maskeler, koruyucu giysiler ve gözlükleri içerebilir.

7. Emergency Action Plan (EAP) – 29 CFR 1910.38

Amaç: Bu yönetmelik, işyerlerinde acil durum planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını zorunlu kılar. Acil durum planları, yangın, patlama, kimyasal sızıntı ve diğer tehlikeli durumlarla başa çıkmak için gereklidir.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu tesislerde, yangın, patlama veya kimyasal sızıntılar gibi acil durumlara müdahale etmek için hazırlanan acil durum planları bu yönetmeliğe uygun olmalıdır.

8. National Fire Protection Association (NFPA) Standartları

Amaç: NFPA, yangın güvenliği ile ilgili uluslararası standartlar geliştiren bir kuruluştur. Pentan gibi patlayıcı ve yanıcı maddelerin depolanmasında, bu standartlar doğrultusunda yangın güvenliği önlemleri alınmalıdır.
Uygulama: Pentan tanklarının yangın riski taşıyan özellikleri göz önüne alındığında, NFPA standartlarına göre yangın söndürme sistemleri, yangın algılama ve acil durum çıkışları gibi güvenlik önlemleri alınmalıdır.

9. General Duty Clause – 29 USC 654

Amaç: OSHA’nın General Duty Clause’u, işverenlerin çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini koruma sorumluluğunu düzenler. Bu madde, belirli bir tehlikenin tanımlanıp, önlenmesi gerektiği durumları kapsamaktadır.
Uygulama: Pentan tanklarının denetiminde, işverenler tankların güvenli kullanımını sağlamak ve işçileri olası tehlikelerden korumak için gerekli önlemleri almak zorundadır.

10. Electrical Safety – 29 CFR 1910.302-308

Amaç: Elektriksel güvenlik, özellikle patlama riski taşıyan ortamlarda büyük önem taşır. Elektriksel ekipmanlar ve hatlar, yangın ve patlama riski oluşturabilir.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu tesislerde, elektrikli ekipmanların güvenliğini sağlamak için elektriksel güvenlik yönetmeliklerine uyulmalıdır. Bu, özellikle kıvılcım riski ve statik elektrik kaynaklı tehlikelerin önlenmesini içerir.

OSHA

Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi ve denetlenmesi, OSHA tarafından belirlenen kanunlar ve yönetmeliklere sıkı bir şekilde bağlıdır. Bu düzenlemeler, çalışanların güvenliğini sağlamak, çevreye zarar vermemek ve yangın ya da patlama gibi tehlikeleri önlemek için kritik öneme sahiptir. Pentan gibi tehlikeli maddelerin bulunduğu tesislerde, tüm bu yönetmeliklere uyulması zorunludur ve bu uyum, hem iş sağlığı ve güvenliğini hem de çevreyi koruma açısından büyük bir öneme sahiptir.

Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA

Pentan tanklarının denetiminde Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) tarafından belirlenen kanunlar ve yönetmelikler, işyerlerinde çalışanların güvenliği, sağlıkları ve çevresel etkiler açısından büyük bir öneme sahiptir. Avrupa Birliği (AB) ve EU-OSHA, iş sağlığı ve güvenliği konusunda geniş bir düzenleyici çerçeve sunar. Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi için dikkate alınması gereken bazı önemli AB düzenlemeleri şunlardır:

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Direktifi (89/391/EEC)

Amaç: Bu temel direktif, işyerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı hedefler. İşverenlere, çalışanların güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri alma yükümlülüğü getirir.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu tesislerde işverenler, risk değerlendirmesi yapmalı, iş sağlığı ve güvenliği konusunda tedbirler almalı ve çalışanlara gerekli eğitimleri sağlamalıdır.

2. Patlayıcı Ortamlar için Minimum Sağlık ve Güvenlik Gereklilikleri (ATEX Direktifi 1999/92/EC)

Amaç: Bu direktif, patlama riski taşıyan ortamlarda çalışanların güvenliğini sağlamayı amaçlar. Kimyasal maddeler, özellikle yanıcı ve patlayıcı maddelerle ilgili güvenlik gereksinimlerini belirler.
Uygulama: Pentan tanklarının bulunduğu alanlar, patlayıcı ortamlar olarak kabul edilebilir. Bu nedenle, ATEX direktiflerine uygun güvenlik önlemleri alınmalı, uygun ekipman kullanılmalı ve patlama koruma sistemleri kurulmalıdır.

3. Kimyasal Maddelerin Etiketlenmesi ve Paketlenmesi (CLP Düzenlemesi – 1272/2008/EC)

Amaç: CLP (Classification, Labeling and Packaging) Düzenlemesi, kimyasal maddelerin doğru şekilde sınıflandırılmasını, etiketlenmesini ve paketlenmesini zorunlu kılar. Bu, çalışanların kimyasal maddelerle ilgili tehlikeleri anlamalarına yardımcı olur.
Uygulama: Pentan, tehlikeli bir kimyasal madde olarak etiketlenmeli ve doğru güvenlik bilgileri içeren veri sayfaları sağlanmalıdır. Ayrıca, tankların etiketleri de uygun şekilde düzenlenmeli ve çalışanlar bu bilgilere erişebilmelidir.

4. Tehlikeli Kimyasalların Kullanımı ve İşyerlerinde Risk Değerlendirmesi (2006/121/EC – REACH Düzenlemesi)

Amaç: REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) Düzenlemesi, Avrupa’daki kimyasal maddelerin kaydını, değerlendirilmesini, yetkilendirilmesini ve kısıtlanmasını denetler. Bu düzenleme, kimyasal maddelerin güvenli kullanımını sağlamak amacıyla yapılacak testleri ve değerlendirmeleri belirler.
Uygulama: Pentan gibi kimyasal maddelerin kullanımında, REACH düzenlemeleri doğrultusunda, kimyasal maddelerin güvenli kullanımına ilişkin gerekli önlemler alınmalı ve uygun güvenlik bilgileri sağlanmalıdır.

5. İşyerlerinde Kapalı Alanlar için Güvenlik (2002/44/EC – Kapalı Alanlar Direktifi)

Amaç: Bu direktif, kapalı alanlarda yapılan işler için güvenlik gerekliliklerini belirler. Kapalı alanlar, oksijen eksikliği, zehirli gazlar ve patlama riski gibi tehlikeler taşır.
Uygulama: Pentan tanklarının bakım ve temizlik işlemleri sırasında, tanklar kapalı alan olarak kabul edilebilir. Bu yüzden çalışanların kapalı alanlara girişi için özel güvenlik önlemleri alınmalı ve gerekli eğitimler sağlanmalıdır.

6. İşyerlerinde Yangın Güvenliği (2006/42/EC – Makine Direktifi ve 2014/34/EU – ATEX)

Amaç: Yangın güvenliği, özellikle patlayıcı maddelerin bulunduğu tesislerde büyük bir öneme sahiptir. Yangınla mücadele ekipmanları, alarm sistemleri ve yangın güvenliği prosedürleri düzenlenmiştir.
Uygulama: Pentan tanklarında yangın ve patlama riski vardır. Bu nedenle, yangın söndürme sistemleri, yangın alarm sistemleri ve acil durum müdahale planları bu düzenlemelere uygun olarak kurulmalıdır.

7. İşyerlerinde Kişisel Koruyucu Donanım (PPE) Kullanımı – 89/656/EEC

Amaç: Bu düzenleme, işyerlerinde kişisel koruyucu ekipman kullanımını belirler. Çalışanlar, kimyasal maddeler, tehlikeli sıvılar veya patlama riski gibi durumlarla karşılaştıklarında uygun koruyucu ekipman kullanmalıdır.
Uygulama: Pentan tanklarında çalışanlar, kimyasal sızıntı, yangın veya patlama gibi tehlikelere karşı uygun kişisel koruyucu ekipmanları kullanmalıdır. Bu ekipmanlar, eldivenler, gözlükler, maskeler, koruyucu giysiler ve ayakkabıları içerebilir.

8. Çevresel Riskler ve Atık Yönetimi – 2008/98/EC (Atık Çerçeve Direktifi)

Amaç: Bu direktif, atıkların yönetimi ve işyerlerinden çevreye verilen zararın önlenmesiyle ilgilidir. Kimyasal maddelerin atıkları, çevreye zarar vermemek için uygun şekilde yönetilmelidir.
Uygulama: Pentan tanklarının işletilmesinde atık yönetimi de önemli bir faktördür. Kimyasal atıkların doğru şekilde depolanması, taşınması ve imha edilmesi için bu direktife uygun önlemler alınmalıdır.

9. Çalışanların Sağlığına Zarar Veren Kimyasal Maddeler – 2004/37/EC (Kanserojen Maddelere Karşı Koruma Direktifi)

Amaç: Bu direktif, kanserojen veya mutajenik etkilere sahip kimyasal maddelerle çalışırken alınması gereken önlemleri belirler.
Uygulama: Pentan, patlayıcı ve kanserojen özelliklere sahip olabileceği için, bu tür maddelerle çalışanların korunması için bu direktif gereği gerekli tedbirler alınmalıdır.

Sonuç

Pentan tanklarının güvenli bir şekilde işletilmesi için EU-OSHA ve Avrupa Birliği’nin belirlediği bir dizi kanun ve yönetmelik uygulanmalıdır. Bu düzenlemeler, işyerlerinde kimyasal maddelerin güvenli kullanımını sağlamak, yangın ve patlama risklerini minimize etmek, çalışanların sağlığını korumak ve çevreye zarar vermemek için gereklidir. Pentan tanklarında çalışanların güvenliği için bu düzenlemelere uygun hareket edilmesi, iş sağlığı ve güvenliği açısından büyük bir önem taşır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler27 Haziran 2025

27 Haziran 2025

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri

“Paraşüt tipi emniyet kemeri” günlük kullanımda çok yaygın bir adlandırmadır; ancak teknik ve standartlara uygun karşılığı aşağıdaki şekildedir:

✅ Resmî / Teknik Adı

Tam Vücut Düşüş Durdurma Kemeri
İngilizcesi: Full Body Harness (Fall Arrest Harness)

📘 Uluslararası standartlardaki karşılığı

EN 361 – Full Body Harness
ANSI Z359.11 – Full Body Harness
ISO 10333-1 – Personal Fall Arrest Systems – Full Body Harness

Bu standartlara göre paraşüt tipi denilen kemer aslında:

❝ Düşme sırasında bütün vücut yüzeyine kuvveti dağıtan, omuzlar, bel ve bacaklardan kavrayan ve genellikle sırt (D-ring) bağlantı noktasına sahip olan düşüş durdurma sistemi elemanıdır. ❞

Neden “Paraşüt Tipi” deniyor?

Günlük kullanımda bu isim şu nedenlerle verilmiştir:

Omuz + bel + uyluk + göğüs kayışlarından oluşması
İnsan vücuduna bir paraşüt askı sistemi gibi bağlanması
Düşme enerjisini tüm vücuda yayarak durdurması

Ama yasal, teknik ve satın alma dokümanlarında şu şekilde geçmelidir:

✅ Tam Vücut Emniyet Kemeri
✅ Düşüş Durdurma Kemeri
✅ Full Body Harness – EN 361

⚠️ Önemli not (İş güvenliği açısından)

“Paraşüt tipi kemer” denmesi günlük dilde sorun teşkil etmez; ancak:

Risk analizlerinde
Talimatlarda
Teknik şartnamelerde
Satın alma ve denetim evraklarında

Mutlaka teknik ad kullanılmalıdır.

Örneğin doğru kullanım:

❌ Paraşüt tipi kemer kullanılacaktır.
✅ EN 361 standardına uygun tam vücut düşüş durdurma kemeri kullanılacaktır.

Paraşüt tipi emniyet kemeri, düşüş riskine karşı işçiyi destekleyen ve düşüş anında vücudu güvenli bir şekilde durduran tam vücut sarmalı koruyucu sistemdir.

Paraşüt tipi emniyet kemeri (tam vücut emniyet kemeri), yüksekte çalışma güvenliğinde kullanılan en önemli kişisel koruyucu donanımlardan biridir.

🧩 🧩 🧩

1. Ana Parçaları

1.1 Omuz Askıları (Shoulder Straps)

Vücut ağırlığını taşımaya yardımcı olur.
Genellikle ayarlanabilir ve dayanıklı polyester malzemeden yapılır.
Sürtünmeye ve UV ışınlarına dayanıklıdır.

Omuz Askıları (Shoulder Straps)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Askılarda aşınma, yırtık veya kopma	Düşüş anında destek kaybı → ağır yaralanma veya ölüm	Günlük kontrol ile tespit edilmeli, zarar görmüş kemer hemen kullanım dışı bırakılmalı ve yenisiyle değiştirilmelidir.
Askıların gevşek takılması	Vücudun kemerde kayması → iç organ zedelenmeleri, omurga hasarı	Kullanmadan önce kullanıcıya özel ayar yapılmalı; sıkılık test edilmelidir.

1.2 Bacak Askıları (Leg Straps)

Kullanıcının kalçalarının altından geçirilir.
Düşüş sırasında kişinin vücudunun kemere sabit kalmasını sağlar.
Ayarlanabilir tokalar içerir.

Bacak Askıları (Leg Straps)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Kayışların aşırı sıkı ya da gevşek olması	Düşüş sırasında kan dolaşımının kesilmesi ya da kayma sonucu yaralanma	Askılar kişiye göre ayarlanmalı; bir parmak genişliğinde boşluk bırakılmalı.
Tokaların deformasyonu, paslanması	Açılma veya kopma riski → düşüş sırasında ölümcül sonuç	Tokalar kontrol edilmeli, bozulmuş parçalar yenilenmeli. Paslanmayı önleyici bakım yapılmalı.

1.3 Göğüs Askısı (Chest Strap)

Omuz askılarını birbirine bağlar.
Denge sağlar, askıların kaymasını engeller.
Ayarlanabilir olmalıdır.

Göğüs Askısı (Chest Strap)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Askının takılmaması veya gevşek bırakılması	Vücudun kemerden kayması → boğulma riski, üst vücut travması	Kullanımdan önce mutlaka takılmalı ve ortada sabitlenmiş olmalı.
Tokaların kopması	Kemerin üst kısmı sabit kalmaz → düşüşte denge kaybı	Tokalar metal olmalı, deformasyon varsa kemer değiştirilmelidir.

1.4 Dorsal (Sırt) D-Halkası

Düşüş durdurma sistemlerine bağlanma noktasıdır.
Kemerin sırt kısmında, iki omuz arasına konumlanır.
EN 361 standartına uygun olmalı ve 15 kN kuvvet taşıyabilmelidir.

Dorsal D-Halkası (Sırt Bağlantı Noktası)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
D-Halkasında çatlak, eğilme, pas	Düşüş anında kopma riski → ölümcül düşüş	EN 361 sertifikalı ve sağlam malzemeden olmalı, düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Yanlış konumlandırma (omuz hizası yerine bele yakın)	Düşüş sırasında kullanıcı ters dönebilir → baş travması	Bağlantı noktası omuz hizasında olmalı, kullanım öncesi kontrol edilmelidir.

1.5 Yan D-Halkaları (Opsiyonel)

Pozisyonlandırma için kullanılır (örneğin enerji direği çalışmaları).
Bel hizasında bulunur.
Düşüş durdurma için değil, destek için kullanılır.

Yan D-Halkaları (Pozisyonlandırma Halkaları)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Yan D-halkalarının düşüş durdurmada kullanılması	Beklenmeyen şekilde kopma → ciddi yaralanma	Kullanım amacı dışına çıkılmamalı, sadece pozisyonlama için kullanılmalıdır.
D-halkasının gevşek montajı	Bağlantı kancası kurtulabilir	Montaj noktaları üretici talimatlarına uygun olarak sabitlenmeli.

1.6 Karın Halkası (Ventral D-Halkası) – Opsiyonel

Dağcılık, endüstriyel ip erişim gibi özel uygulamalarda kullanılır.
Oturma kemeriyle birlikte kullanılabilir.

1.7 Bel Kemeri / Destek Kuşağı (Belt Support)

Uzun süreli çalışmalarda bel desteği sağlar.
Kullanıcı konforunu artırır.

Bel Desteği (Support Belt) – opsiyonel

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Kayışın gevşekliği ya da kopması	Bel bölgesinde ağrı, kullanım konforsuzluğu	Doğru ayar yapılmalı, kopuk/gevşek destekler değiştirilmelidir.
Destek kemerinin düşüş sırasında kullanılması	Düşüş durdurma amacı için tasarlanmadığı için ciddi hasar	Sadece konfor ve pozisyonlama için kullanılmalı, düşüşe yönelik yükleme yapılmamalı.

Dikişler ve Bağlantı Noktaları

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Dikişlerde açılma, kopma	Kemerin güvenliğini tamamen kaybetmesi → düşüş	Renkli iplikli dikişler sayesinde hasar kolayca gözlemlenebilir; hasarlı ürünler kullanım dışı bırakılmalı.
Aşırı ıslaklık, UV maruziyeti	Liflerde zayıflama, zamanla dikiş kopmaları	Ürün kuru ve serin yerde muhafaza edilmeli, kullanım sonrası temizlenmeli ve kurutulmalı.

🛠️ 🛠️ 🛠️

2. Teknik Özellikler

Özellik	Açıklama
Malzeme	Yüksek dayanımlı polyester veya naylon kumaş
Taşıma Kapasitesi	En az 100 kg (çoğu model 140 kg+ taşıyabilir)
Düşüş Kuvvet Dayanımı	Minimum 15 kN (EN 361 standardı)
Ağırlık	1.2 – 2.5 kg arasında değişebilir
Renk	Yüksek görünürlük için genellikle sarı, turuncu, kırmızı
Sertifikalar	EN 361 (Avrupa), ANSI Z359.1 (ABD), CE, ISO 10333
Dikişler	Renkli ve yüksek mukavemetli ipliklerle güçlendirilmiş
Bağlantı Tokaları	Paslanmaz çelik, alüminyum veya yüksek mukavemetli alaşımlar

⚙️ ⚙️ ⚙️

3. Ek Donanımlar ve Bileşenler

Enerji Emici Lanyardlar (Bağlantı İpleri)

Olası Sorun	Muhtemel Sonuç	Çözüm Yolu
Enerji emici sistemin açılması/kullanılmış olması	Tekrar kullanımda düşüş enerjisini absorbe etmez → ağır yaralanma	Her kullanımdan sonra görsel kontrol yapılmalı; açılmış emici değiştirilmeli.
Lanyard yıpranması veya kopması	Düşüşte korumasızlık	Lanyardlar periyodik olarak kontrol edilmeli ve sertifikalı ürünlerle değiştirilmelidir.

3.1 Enerji Emici Bağlantılar (Shock Absorber)

Düşüş anında oluşan enerjiyi emer, kullanıcının vücuduna iletilen kuvveti azaltır.
Genellikle lanyard (bağlantı ipi) ile birlikte gelir.

3.2 Lanyard (Emniyet Halatı)

Kullanıcıyı sabit bir noktaya bağlar.
Sabit uzunlukta ya da geri sarımlı (retractable) olabilir.

3.3 Karabinalar ve Kancalar

D-Halkalarla bağlantıyı sağlar.
Otomatik kilitleme sistemleri tercih edilmelidir.

3.4 Kask ile Kombinasyon

Baş koruması için sertifikalı endüstriyel kasklar kullanılır.
Kemer ile birlikte entegre kullanıldığında tam koruma sağlar.

🧪 🧪 🧪

4. Bakım ve Kontrol

4.1 Günlük Kontroller

Yırtık, kesik, aşınma, pas, deformasyon var mı kontrol edilir.
Dikişler sağlam mı kontrol edilir.
D-Halkalarının deformasyonu gözlenir.

4.2 Periyodik Test ve Belgelendirme

En az yılda bir uzman tarafından detaylı kontrol yapılmalıdır.
Kullanım kayıtları tutulmalı (seri no, üretim tarihi, kontrol tarihi).

Dikkat

Her kullanım öncesi emniyet kemeri detaylı gözle kontrol edilmeli.
Her yıl uzman denetiminden geçmeli.
Üzerinde üretim tarihi ve seri numarası olan ürünler tercih edilmeli.
Kullanım ömrü genellikle 5 yıldır (üreticiye göre değişebilir).
Etiketleri yıpranmış ürünler hemen kullanım dışı bırakılmalıdır.

Standartlar

Standart	Açıklama
TS EN 361	Düşüş durdurucu tam vücut kemeri standardı
TS EN 358	Pozisyonlandırma sistemleri için kemer standardı
TS EN 813	Oturma tipi kemerler için standard
ANSI Z359.1	ABD düşüş durdurma sistemleri standardı

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

Omuz, bel ve bacak destek noktaları
Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
CE işareti ve üretici beyanı
Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.

🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

ÖNEMLİ NOT

Eğitim ve yazılarımda teknik olarak “Tam Vücut Düşüş Durdurma Kemeri (Full Body Harness – EN 361)” olarak adlandırılan kişisel koruyucu donanım, çoğu zaman bilinçli bir tercih olarak “Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri” şeklinde ifade ediyorum.

Bu tercihim, teknik bilgi eksikliğinden değil; sahadaki gerçekliği, çalışanların dili ve algı dünyasını dikkate alan pedagojik bir yaklaşımdan kaynaklanmaktadır. Özellikle inşaat sektörü başta olmak üzere birçok ağır ve tehlikeli iş kolunda çalışanlar, bu donanımı günlük pratiklerinde “paraşüt tipi kemer” olarak adlandırmakta ve tanımaktadır. Eğitim sırasında kullanılan kavramların, çalışanların zihninde karşılık bulması, öğrenmenin kalıcılığı ve güvenli davranışa dönüşmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Eğitimlerimde temel amacım; terimleri teknik açıdan “en doğru” şekilde ifade etmekten çok, riskin doğru anlaşılmasını ve doğru davranışın yerleşmesini sağlamaktır. Çalışanın zihninde karşılığı olmayan, sahada kullanılmayan bir terminoloji ile anlatılan bilgi, pratik uygulamaya dönüşmemekte; bu da eğitimin asıl hedefini boşa çıkarmaktadır.

Bu nedenle “Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri” ifadesini, çalışanların dikkatini daha hızlı çekmek, konuyu daha net kavramalarını sağlamak ve soyut teknik dili, günlük çalışma gerçekliği ile buluşturmak amacıyla özellikle tercih ediyorum. Bununla birlikte, yazılarımın içerisinde ilk geçtiği yerde teknik karşılığı belirtmeye ve standart adını (EN 361 – Full Body Harness / Tam Vücut Düşüş Durdurma Kemeri) vurgulamaya özen göstererek terminolojik doğruluğu da korumaya çalışıyorum. Lakin zaman zaman bu hususu da ihmal edebilirim.

Buradaki yaklaşımım, “halkın ve sahadaki uygulayıcının anladığı dilden konuşmak” üzerine kuruludur. Çünkü gerçek güvenlik, kavramların kitapta doğru yazılmasından değil, sahada doğru anlaşılmasından ve doğru uygulanmasından doğar.

Dolayısıyla bu ifadeyi kullanmam; bir terminoloji hatası değil, bilinçli, eğitimsel ve davranış odaklı bir iletişim tercihidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği27 Haziran 2025