Güvenlik Başkalarının, Risk Onların

Görünmeyen kazaları önlemek, görünmeyen yükler taşımayı gerektirir.
İş Güvenliği Uzmanları, fabrikaların, şantiyelerin, tersanelerin ve ofislerin görünmez nöbetçileri gibidir. Her an bir yangını, düşmeyi, patlamayı, kimyasal teması önceden sezmek zorundadırlar. Ancak çoğu zaman unvanlarının ağırlığı, iş tanımlarının çok ötesinde bir ruhsal ve duygusal yükü de beraberinde taşır: Tükenmişlik sendromu (burnout).

Tükenmişlik Nedir? İş Güvenliği Uzmanında Nasıl Farklı Görünür?

Tükenmişlik sendromu, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “işle ilişkili kronik stresin başarılı bir şekilde yönetilememesi sonucu ortaya çıkan bir sendrom” olarak tanımlanır. Ancak iş güvenliği uzmanlarında bu süreç, klasik ofis çalışanından daha farklı bir zeminde şekillenir:

  • Sürekli “en kötü senaryoyu” düşünme hali,
  • İkaz ettiği halde dinlenmeyen risklerin vicdani sorumluluğu,
  • İşveren ile çalışan arasında sıkışmışlık,
  • Kâğıt üzerinde yasal sorumluluğun İş Güvenliği uzmanı üzerine yıkılması,
  • Baskıya dayalı rapor talepleri,
  • İş Güvenliği kültürünün yerleşmemiş olduğu sahalarda sürekli psikolojik dirençle mücadele,
    bunların tümü, psikolojik yıpranmayı hızlandırır.

Zorlayıcı Faktörler – Görmezden Gelinen Saha Gerçekleri
Çift Taraflı Baskı Mekanizması

İş güvenliği uzmanı, hem işverene hem çalışana karşı sorumludur. Bir yandan “üretim durmasın”, diğer yandan “kimse zarar görmesin” dengesi içinde manevra yapar. Bu da uzun vadede rol çatışması yaratır.

Örnek:
Bir otomotiv fabrikasında çalışan B sınıfı bir uzman, üretim hattındaki acil durdurma butonlarının önünün istifleme nedeniyle kapatıldığını rapor ettiğinde, hat yöneticisi tarafından “işi yavaşlatmakla” suçlandı. Yönetim de destek vermedi. Uzman, sonraki raporlarında susmayı tercih etti ve kısa sürede anksiyete bozukluğu gelişti.

Aşırı Yük ve Zamana Karşı Yarış

Özellikle çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, uzmanlara haftalık 40 saatten daha kısa sürede rutin denetim, eğitim, risk değerlendirmesi, acil durum planı, tatbikat ve periyodik kontrol koordinasyonu gibi birçok görev yüklenir. Bu iş yükü, zihinsel tükenmeyi hızlandırır.

İşyerinde Değer Gören Ama Yalnız Olan Meslek

Çalışanlar açısından uzman “otorite” olarak algılanırken; yöneticiler için “zorunlu bir danışman”dır. Bu da uzmanların birçok durumda yalnızlaşmasına, ekibin bir parçası olarak değil “müdahale eden bir figür” olarak görülmesine yol açar.

Tükenmişliğin Evreleri ve Uzman Örüntüsü

Her iş güvenliği uzmanı aynı hızda tükenmez. Ancak yapılan saha gözlemlerinde, özellikle 3 yıllık çalışmanın ardından aşağıdaki evreler daha sık görülür:

EvreGözlenen Belirtiler
1. Uyarı EvresiSürekli düşünce tekrarı: “Yarın ne olacak?”, “Bir kaza olursa ben suçlanırım.”
2. Direnç EvresiUykusuzluk, odak kaybı, mesleki keyifsizlik, yapılan işten tat almama
3. Yıpranma EvresiAnlam arayışı kaybı, kaçınma davranışları, mesleği bırakma isteği
4. Çöküş EvresiPsikosomatik hastalıklar, panik atak, klinik depresyon, işten ayrılma

Mevzuatın Yüklediği Sorumluluklar – Ağırlık Nerede?

İş güvenliği uzmanı, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre:

  • Risk değerlendirme sürecini yürütmek,
  • Uygunsuzlukları yazılı bildirmek,
  • Önlemlerin alınmasını sağlamak,
  • İhlal durumunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirim yapmak zorundadır.

Ancak bu sorumlulukların çoğu, “tavsiye” düzeyinde etkili olabilirken, oluşacak kaza durumunda uzman, hem idari hem cezai yönden doğrudan sorumlu tutulabilmektedir. Bu dengesizlik, psikolojik baskının temel kaynağıdır.

Kurumsal Destek Yokluğu ve Rol Belirsizliği

Pek çok işletmede uzman:

  • Amir değildir ve hesap verir.
  • Karar veremez ama kararın sonucundan sorumlu tutulur.
  • Yöneticilerin yanında değildir ama işçilerin tarafı da değildir.

Bu pozisyon, duygusal izolasyon ve rol karmaşasına neden olarak tükenmişliği derinleştirir.

Çözüm Önerileri: Görünmeyen Yük Hafifletilebilir
✅ İSG Profesyonelleri İçin Psikolojik Destek Programları
  • Mesleki tükenmişlik ölçekleriyle düzenli tarama,
  • Kurum içi psikososyal destek birimleri,
  • Travma sonrası danışmanlık

✅ Rol Tanımı ve Yetki-Netlik Reformu
  • İş güvenliği uzmanlarının yasal yetkilerinin işletmede tanınması,
  • “Önlem alınmadıysa, sorumluluk işverendedir” maddesinin pratikte işletilmesi

✅ Sürekli Mesleki Gelişim ve Dikey Kariyer İmkanları
  • Uzmanın kariyerinde ilerlemesi için yatay değil dikey mesleki gelişim yolu tanınmalı (ör. baş uzmanlık, denetmenlik, akademik destek)

✅ İSG Kültürünün Ortak Sorumluluk Olduğu Bilinci
  • Güvenlik sadece uzmanın değil, tüm işletmenin görevi olduğu kültürel anlayış desteklenmeli

Görünmeyen Yükle Devrilenler

İş güvenliği uzmanları, birçok hayatı kurtaran görünmeyen kahramanlardır. Ancak unutulmamalıdır ki “görünmeyen yükler, bazen en sağlam omuzları çökertir**.”
Kurumsal yapıların bu meslek grubunun karşılaştığı duygusal, sosyal ve hukuki basıncı anlaması; iş güvenliği kültürünün sürdürülebilirliği için temel şarttır. Çünkü tükenmiş bir güvenlik uzmanı, en büyük güvenlik açığıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Tükenmişlik Sendromu Bir Ruhsal Bozukluk Olarak mı Kavramsallaştırılmalı? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8945132/

⭐️⭐️ Stres ve tükenmişlik sendromu ve bunların yoğun bakım hemşirelerinde başa çıkma ve iş tatmini ile ilişkileri: bir literatür taraması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30946714/

⭐️⭐️ Fizyoterapistler arasında tükenmişliğin yaygınlığı: sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031940624000208

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️