🩺 🩺 🩺

Günlük hayatımızda yediğimiz, içtiğimiz birçok gıda aslında sadece midemizi değil, kan dolaşım sistemimizi de etkiliyor. Kimi gıdalar kanı sulandırıyor, yani daha akışkan hale getiriyor; kimileri ise pıhtılaşmayı artırarak, kanın yoğunluğunu yükseltiyor.

Bu etkiler sağlıklı bireylerde genellikle fark edilmeden geçer. Ancak bazı mesleklerde, bu gıdaların etkisi iş kazalarına, geç iyileşen yaralanmalara ya da aşırı kanamalara sebep olabilir. İşte bu yüzden, bu gıdaların iş sağlığı ve güvenliği açısından nasıl değerlendirileceğini bilmek hayati önemdedir.

🩺 🩺 🩺

Kanın Dolaşımdaki Rolü ve Gıdalarla Olan İlişkisi

Kan, vücudun “taşıma ağı” gibidir. Oksijen, besinler ve bağışıklık hücreleri gibi yaşamsal maddeler, kan sayesinde tüm vücuda ulaşır. Bu akışın ne çok yoğun ne de çok sıvı olması gerekir. Aksi halde ciddi sağlık sorunları doğabilir.

  • Kanı sulandıran gıdalar: Sarımsak, zencefil, zerdeçal, yeşil çay, kiraz, balık yağı gibi besinler.
  • Kanı pıhtılaştıran gıdalar: Kırmızı et, brokoli, ıspanak, maydanoz, yumurta, tam yağlı süt ürünleri gibi gıdalar.

Peki bu gıdalar iş yerinde hangi riskleri beraberinde getiriyor?

🩺 🩺 🩺

Kanı Sulandıran veya Pıhtılaştıran Gıdaların Örneklem Meslekler Üzerinde Etkileri

Örnek: İnşaat İşçisi – Kanamaya Karşı Duyarlılık

Ali Bey, 38 yaşında bir inşaat ustası. Sabah kahvaltıda bolca sarımsaklı zeytinyağı tüketiyor, öğle yemeğinde de balık yiyor. Kanı doğal olarak sulanıyor. Ancak çalışırken elini çiviye çarpıyor. Küçük bir kesik gibi görünse de, kan bir türlü durmuyor. Çünkü sarımsak, balık yağı ve diğer gıdalar pıhtılaşmayı geciktirmiş durumda.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Küçük bir yaralanma, kanı sulandıran gıdalar nedeniyle büyük bir kan kaybına dönüşebilir. Bu da iş kazası sonrası iyileşme süresini uzatır, iş gücü kaybı yaratır.

Çözüm: Ali Bey gibi çalışanlar, kan sulandırıcı etkisi olan gıdaları aşırıya kaçmadan tüketmeli, özellikle yoğun fiziksel aktivite öncesi bu gıdaların dozuna dikkat etmelidir.

🩺 🩺 🩺

Örnek: Metal Kaynak Ustası – Isı ve Susuzluğun Etkisiyle Pıhtılaşma Riski

Ayşe Hanım, büyük bir tersanede kaynak ustası. Yoğun ısı altında çalışıyor, günde birkaç litre ter kaybediyor. Susuzluk ve yüksek sıcaklık zaten kanı koyulaştırır. Üstelik öğle yemeğinde kırmızı et, yumurta ve bol yoğurt tüketiyor.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Zaten sıvı kaybı yaşayan vücut, pıhtılaşmaya yatkın hale geliyor. Bu durumda kalp krizi, beyin damar tıkanıklığı gibi ciddi riskler artıyor.

Çözüm: Yüksek ısıda çalışanlar, bol su tüketmeli ve pıhtılaşmayı artıracak besinlerden uzak durmalıdır. Öğle yemeğinde hafif, sebze ağırlıklı ve bol sıvı içeren gıdalar tercih edilmelidir.

Meslekİşin DoğasıKan EtkisiSakıncalı Gıdalar (Yüksek Riskli)Uzak Durulması / Azaltılması Gereken DozlarAlternatif Öneriler
İnşaat İşçisiKesilme,
Düşme,
Darbe riski yüksek.

Yoğun dikkat gerekir.
Kan sulanması küçük kesiklerde bile ciddi kanamaya neden olabilir.Sarımsak, zencefil, yüksek doz omega-3Sarımsak >2 diş/gün, Zencefil >5g/gün, Omega-3 >2g/günPıhtılaştırıcı etkili maydanoz, pişmiş ıspanak, C vitamini içeren gıdalar
KaynakçıKıvılcım,
Sıcak metal, Göz/deri yanıkları riski.

Koruyucu kullanımı zorunlu.
Cilt yanıklarında sulanmış kanla müdahale zorlaşır.Zerdeçal, sarımsak, balık yağıZerdeçal >1 çay kaşığı/gün, Sarımsak >2 diş/günBrokoli, yeşil fasulye (K vitamini açısından zengin), sınırlı yeşil çay
Makine TeknisyeniDöner/ezici parçalarla temas riski.

Kontrollü refleks gerekir.
Kan sulanması yaralanmalarda kan kaybını artırır.Tarçın, sarımsak, zencefilTarçın >1 çay kaşığı/gün, Sarımsak >3 diş/günHavuç, yumurta, bol sıvı tüketimi; zencefil yerine ıhlamur
İtfaiyeciYüksek ısı, çöken yapılar, fiziksel efor.Kan sulanması + sıvı kaybı hayati tehlike yaratabilir.Zencefil, sarımsak, omega-3Zencefil >5 gr/gün, Sarımsak >2 diş/günKabak, hurma, pişmiş sebzeler; görev gününden önce riskli gıdalar azaltılmalı
Kamyon ŞoförüUzun süreli oturma, dolaşım zayıflığı, hareketsizlikPıhtılaşma (DVT riski) artar → kontrollü sulandırıcılar faydalı olabilir.Yüksek doz omega-3, pıhtılaştırıcı koyu yeşil yapraklı sebzelerin aşırı tüketimiOmega-3 >3g/gün; ıspanak >100g/gün düzenliCeviz, üzüm, yeşil çay (sınırlı); uzun yol öncesi yürüyüş ve bol su önerilir
Meslekİşin DoğasıKan EtkisiSakıncalı Gıdalar (Yüksek Riskli)Uzak Durulması / Azaltılması Gereken DozlarAlternatif Öneriler
Vinç OperatörüYüksek irtifa, Dar alan; dikkat ve refleks çok önemli.Kan sulanması + ani tansiyon düşüşü denge kaybı ve bayılmaya yol açabilir.Zencefil, sarımsak, zerdeçalZencefil >5g/gün, Sarımsak >2 diş/günYoğurt, muz, bol su; zencefil yerine nane çayı
Temizlik GörevlisiEğilme, kimyasalla temas;

Kayma ve kesik riski yüksektir.
Kan sulanması, küçük kesiklerde bile kan kaybını artırır.Zerdeçal, yüksek doz üzüm suyu, sarımsakZerdeçal >1 çay kaşığı/günLimon, yoğurt, haşlanmış patates; sarımsak yerine kekik
Tersane KaynakçısıHavasız ortam, yüksek ısı, metal yanıkları ve çarpma riski.Sulanmış kan + sıcaklık → aşırı kanama riski oluşturur.Balık yağı, zencefil, sarımsakOmega-3 >2g/günDomates, pancar, az karabiber; dengeli beslenme, sıvı kaybına dikkat
MarangozKesici aletlerle çalışır;

Parmak/elle kesilme sık görülür.
Kan sulanması sonucu kesiklerin iyileşmesi gecikir.Zencefil çayı, omega-3 takviyesi, zerdeçalZerdeçal >1 çay kaşığı/günPişmiş havuç, karalahana, yumurta; zihinsel netlik için doğal gıdalar önerilir
Boya UstasıSolvent soluma, baş dönmesi, eğilme-kalkma tekrarlı hareket içerir.Sulanmış kan + beyin oksijenlenmesi azalır → baş dönmesi şiddetlenebilir.Zencefil, tarçın, yoğun yeşil çayTarçın >1 çay kaşığı/günElma, ceviz, kefir; bol su tüketimiyle birlikte toksik yük hafifletilir

🩺 🩺 🩺

Örnek: Masa Başı Çalışan – Hareketsizlik ve Pıhtılaşma

Murat Bey bir ofiste bilgisayar başında çalışıyor. Günde 8 saatten fazla oturuyor. Hareket azlığı kan dolaşımını yavaşlatıyor. Üstüne bir de pıhtılaştırıcı gıdalardan zengin bir diyet eklenince (örneğin bol proteinli ve az sıvılı bir diyet), bacak damarlarında pıhtı oluşma riski artıyor.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

DVT (Derin Ven Trombozu) gibi rahatsızlıklar masa başı çalışanlarda sık görülür. Bu, hareketsizlikle birlikte yanlış beslenmeyle daha da ciddi hale gelir.

Çözüm: Uzun süre oturarak çalışanlar, her 45 dakikada bir ayağa kalkıp birkaç dakika yürümeli. Ayrıca bol su içmeli ve kanı çok fazla koyulaştıran besinleri sınırlı tüketmelidir.

🩺 🩺 🩺

Şoförler ve Uzun Yol Sürücüleri – Damar Tıkanıklığı Riski

TIR şoförleri, otobüs sürücüleri gibi saatlerce hareketsiz kalan meslek gruplarında, özellikle kanı pıhtılaştıran gıdaların yoğun tüketimi, hayati risklere yol açabilir. Uzun süre bacakların hareketsiz kalması, damar içinde pıhtı birikmesine neden olabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Yolculuk sırasında ani bir damar tıkanıklığı bayılma, felç hatta ölümle sonuçlanabilir.

Çözüm: Uzun yolda çalışanlar özellikle pıhtılaştırıcı etkisi olan yumurta, kırmızı et, süt ürünleri gibi gıdaları ölçülü tüketmeli, saat başı kısa molalarla yürüyüş yapmalı ve bol sıvı almalıdır.

🩺 🩺 🩺

Tarım ve Hayvancılıkla Uğraşanlar – Yaralanmalarda İyileşme Süresi

Tarım işçileri ve hayvan bakıcıları, her gün kesici-delici aletlerle temas eder. Kanı aşırı sulandıran besinlerin fazla tüketilmesi, küçük bir el kesisinin bile günlerce kapanmamasına neden olabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Enfeksiyon, iyileşmeyen yaralar, sürekli pansuman ihtiyacı.

Çözüm: Bu gruptaki çalışanlar mevsiminde sarımsak, zencefil, balık gibi gıdaları tüketebilir ancak özellikle çalışma günlerinde aşırı miktardan kaçınmalıdır.

🩺 🩺 🩺

Gıda Tüketimiyle Risk Azaltımı – Genel Çözümler

ProblemNedenNe Yapmalı?
Aşırı pıhtılaşmaK vitamini fazlalığı, susuzlukBol su iç, sebze/meyve ağırlıklı ye
Aşırı sulanmaSarımsak, balık yağı, zerdeçalMiktar azalt, çalışma öncesi 12 saat tüketme
Geç iyileşen yaralarKan sulandırıcı gıda fazlalığıProtein dengeli beslen, yara öncesi K vitamini dengesi
Damar tıkanıklığı riskiHareketsizlik + yoğun besinAra egzersiz, daha fazla su, az yağlı diyet

🩺 🩺 🩺

Sonuç Olarak

Kanı etkileyen gıdalar sadece sağlık sistemini değil, aynı zamanda iş kazası risklerini de doğrudan etkileyebilir. İş sağlığı ve güvenliği açısından, çalışanların beslenme farkındalığını artırmak, sadece öncelikle işyeri hekimlerinindir. İşletmede diyetisyen varsa aynı şekilde sorumludur. Pek tabi ki İş Güvenliği uzmanlarının da sorumlulukta payı mevcuttur.

Bu kapsamda;

  • Eğitimler düzenlenmeli,
  • Çalışanlara uygun kantin menüleri oluşturulmalı,
  • Riskli gıdalar konusunda bilgilendirme afişleri hazırlanmalıdır.

Unutulmamalıdır ki, her gıda faydalıdır lakin bilinçli tüketilirse. Dengeyi bilmek, sadece sağlıklı kalmak değil; aynı zamanda güvenli çalışmak demektir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Kalp Damar Sisteminiz İçin Muhteşem Sarımsak https://tetkik.com.tr/2025/05/09/muhtesem-sarimsak/

⭐️⭐️ K Vitamini https://tetkik.com.tr/2025/02/15/22042/

⭐️⭐️ Pıhtı – Kan Sulandırıcı https://tetkik.com.tr/2024/10/31/13845/

⭐️⭐️ Uyku Sorununuza Zerdaçal Keyfi https://tetkik.com.tr/2025/04/13/24343/

⭐️⭐️ Biyokimya, Pıhtılaşma Faktörleri https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507850/

⭐️⭐️ Endotel hücreleri ve pıhtılaşma https://link.springer.com/article/10.1007/s00441-021-03471-2

⭐️⭐️ Enfeksiyon ve inflamasyon ve pıhtılaşma sistemi https://academic.oup.com/cardiovascres/article/60/1/26/321951

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Hesperdin https://tetkik.com.tr/2024/09/23/hesperidin-p-vitamini/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️