Yenibahar Egzotik Bir Baharatın Fabrikada Başlayan Güvenlik Hikâyesi
- Botanik adı: Pimenta dioica
- Diğer adları: Jamaika meyvesi, mersin biberi, kırmızı biber, pimento,
- Lezzet: hoş kokulu, ısıtıcı, güçlü
- İlgili mutfak: Karayipler, Meksika, Orta Doğu
- Kullanımları: köriler, genel baharatlama, güveçler
- Kullanım yeri: Jerk chicken
- Mevcut form: kurutulmuş öğütülmüş toz, bütün kurutulmuş meyveler
1600’lü yılların başlarında İngilizler, karanfil ve hindistan cevizi gibi diğer baharatlara benzer bir tada sahip olması nedeniyle yenibahara bu ismi verdiler.
Tarçın gibi kokar, karanfil gibi yakar, karabiber gibi keskindir… Tek başına dört farklı baharatın kokusunu taşıyan bir doğa harikası: Yenibahar (Pimenta dioica).
Yenibahar genellikle Pimenta dioica ağacının kurutulmuş meyvesinden elde edilen öğütülmüş, kurutulmuş toz halinde gelir.
Karayipler’den gelen bu esrarengiz baharat, yalnızca mutfakların değil, iş sağlığı dünyasının da gizli gündemlerinden biridir.
Peki yenibahar gibi zararsız görünen bir baharat, işçi sağlığı açısından neden önemlidir?
🔬 🔬 🔬
Uçucu Yağların Gücü Ne Kadar Şifa, O Kadar Risk
Yenibahar, %4–5 oranında uçucu yağ içerir. Bu yağın temel bileşeni olan eugenol, güçlü bir antimikrobiyal ve antioksidandır. Ancak aynı madde, yüksek yoğunlukta mukoza tahrişine, uzun süreli temasla cilt hassasiyetine ve solunum yoluyla alındığında alerjik astım tablolarına neden olabilir.
Özellikle:
- Baharat paketleme tesislerinde,
- Uçucu yağ distilasyonu yapılan gıda-kosmetik fabrikalarında,
- Aromaterapi ve parfüm imalat atölyelerinde çalışanlar için…
Yenibahar tozu ve yağına maruz kalmak, iş sağlığı riskleri arasında sayılmaktadır.
Yenibaharın Tozu Minik Tanesi Büyük Etkili
Birçok baharat işleme tesisinde işçiler, yüksek oranda ince toza maruz kalır. Yenibahar da bu kapsamdadır.
Mikron düzeyindeki bu parçacıklar:
- Solunduğunda burun tahrişi,
- Uzun vadede duyusal hassasiyet artışı,
- Bazı bireylerde alerjik rinit veya solunum kısıtlaması oluşturabilir.
Dünya genelinde baharat işçileri arasında yapılan bir çalışmada, yenibahar işleyenlerin %18’inde kontakt dermatit, %7’sinde ise baharat tozuna bağlı bronşiyal hiperreaktivite tespit edilmiştir.
Baharat İşçilerinin Zırhı – KKD
Yenibahar tozu ile temas hâlinde çalışan işçiler için önerilen başlıca kişisel koruyucu donanımlar:
- Partikül tutucu maskeler (FFP2 veya FFP3) – özellikle öğütme ve paketleme sırasında
- Nitril eldivenler – eugenol ciltte hassasiyet yapabileceği için
- Gözlük veya yüz siperi – özellikle yağ distilasyonu yapılan tesislerde
Distilasyon Atölyelerinde Yangın Riski
Yenibahar yağının damıtıldığı ortamlarda dikkat çeken bir başka unsur da alev alma riski. Eugenol yanıcıdır.
Uçucu yağlarla çalışan alanlarda:
- Ateşli çalışma izin sistemi
- Alev sızdırmaz ekipman
- Yüzey sıcaklık kontrolü
zorunlu olmalıdır.
“Kokunun İş Güvenliği” ile İmtihan
Yenibahar aroması, aşırı maruziyette “ağır ve bastırıcı” olarak tanımlanır.
Bazı çalışanlar bu kokuyu:
- Baş ağrısı
- Bulantı
- Konsantrasyon bozukluğu
şeklinde şikâyetlerle ilişkilendirmiştir. Bunun nedeni, eugenol’ün trigeminal sinirleri uyaran özelliğidir. Bu durum, işyeri ortamının kokusal olarak da yönetilmesi gerektiğini gösterir.
🧪 🧪 🧪
İşe Girişte ve Periyodik Muayenede Nelere Dikkat Edilmeli?
Yenibahar ile çalışan işçiler için önerilen iş sağlığı kontrolleri şunlardır:
- Cilt duyarlılık testi (patch testi)
- Solunum fonksiyon testi (SFT) – bronşiyal etkilenim saptanması için
- İdrarda eugenol metaboliti bakımı (özellikle uzun süreli maruziyetlerde araştırma kapsamında)
🌍 🌍 🌍
Baharatın Gölgesinde Çalışmak
Bazı Karayip ülkelerinde yerel işçiler, yenibahar ağaçlarının hasadı sırasında gövdeyi soyarak yağ çıkartma işlemini çıplak elle yapar. Bu işçilerde zamanla ellerde kalıcı pigmentasyon değişimi ve deri kalınlaşması gözlenmiştir. Bu durum “yenibahar eldiveni” kavramını doğurmuştur.
✳️ ✳️ ✳️
Aromatik Olsa da Tehlikesiz Değil
Yenibahar; sağlıkta, gıdada, kozmetikte binlerce yıldır kullanılan mucizevi bir bitki olsa da, işyerinde kontrolsüz maruziyet durumunda ciddi iş sağlığı riskleri barındırabilir. Tüm kokular güzel değildir, bazıları iş güvenliği alarmı da taşıyabilir.
Tersanelerde solvent ne kadar tehlikeliyse, bir baharat fabrikasında yenibahar da o kadar dikkatli yönetilmelidir. Çünkü sağlık, yalnızca tehlikeyi görmekle değil, önceden sezmekle korunur.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Jamaika biber bitkisi Pimenta dioica ve Yenibaharın tıbbi özellikleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23140298/
⭐️⭐️ Pimenta dioica – Kırmızı biber https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/pimenta
⭐️⭐️ Guatemala’dan Pimenta dioica (L.) Merr.’den Elde Edilen Esansiyel Yağın Bileşimi ve Antibakteriyel Aktivitesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7597960/
⭐️⭐️ Diyet yenibaharı, Pimenta dioica tozunun düşük pH stresi altında Oreochromis mossambicus’un fizyolojik tepkileri üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26636007/
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü