Enerji Bolluğunda Aç Hücreler
İnsülin direnci (IR), modern yaşamın kronik inflamasyonla iç içe geçmiş, hipokinetik yaşam biçimi ve glisemik yoğunluğu yüksek beslenme alışkanlıklarının tetiklediği metabolik bir bozulmadır. Bu durumda pankreas yeterli veya aşırı miktarda insülin salmasına rağmen, periferal dokularda (özellikle iskelet kası, hepatositler ve adipositler) glukozun etkili şekilde hücre içine alınması bozulur.
Bu, bir anlamda “vücut sofraya oturmuş ama hücreler aç kalmıştır” durumu yaratır.
🔄 🔄 🔄
Patofizyoloji – İnsülin Sinyal İletiminin Çöküşü
İnsülin, hedef hücre membranında bulunan insülin reseptörüne bağlandığında, hücre içi sinyal yolaklarını (özellikle PI3K-Akt ve MAPK yolları) aktive ederek GLUT4 taşıyıcılarının hücre zarına translokasyonunu sağlar.
Ancak IR’de şu mekanizmalar öne çıkar:
- Serbest yağ asitleri ve adipoz dokudan salınan sitokinler (örneğin TNF-α, IL-6), reseptör düzeyinde insülinin etkisini bloke eder.
- JNK ve IKKβ gibi kinazların aktive olmasıyla, insülin reseptör substratlarının (IRS) fosforilasyonu engellenir.
- Hücre zarında GLUT4 ekspresyonu azalır, glukoz hücre içine alınamaz.
- Pankreas bu direnci aşmak için kompansatuar hiperinsülinemi geliştirir.
Sonuç: Kan glukozu normal görünebilir, ancak hiperinsülinemi vücut genelinde birçok sistemi etkileyerek metabolik sendroma zemin hazırlar.
📉 📉 📉
Normoglisemi Maskesi Altında Tehlike
🔍 Sıklıkla Gözlenen Bulgular
| Bulgular | Mekanizma |
|---|---|
| Postprandiyal hipoglisemi | Aşırı insülin salınımına bağlı geçici glukoz düşüşü |
| Abdominal obezite | Visseral yağlanma → leptin direnci ve inflamasyon |
| Yorgunluk & uyku hali | Hücre içi glukoz eksikliği, mitokondriyal disfonksiyon |
| Aşırı tatlı isteği | Glukoz kullanımının bozulması, dopamin döngüsünde bozulma |
| Hipertansiyon | İnsülinin sodyum retansiyonunu artırması |
| Akantozis nigrikans | Hiperinsülineminin keratinosit proliferasyonunu tetiklemesi |
Not: Kadınlarda sıklıkla Polikistik Over Sendromu (PCOS) ile birlikte görülür.
Erkeklerde ise karaciğer enzimlerinde hafif yükselmeler, yağlı karaciğer ile baş gösterebilir.
⚠️ ⚠️ ⚠️
“Anahtar Kapıya Uymuyor”
İnsülin bir anahtar, hücre zarındaki reseptör ise kilittir.
Normalde:
🍽️ Yemek → 📈 Glukoz artışı → 🔑 İnsülin salgısı → 🚪 Hücre kapıları açılır → Glukoz içeri girer
İnsülin direncinde:
🔁 Anahtar var ama kilit paslı
🔄 Kapı açılmaz → Hücre “aç”
🔁 Pankreas daha çok insülin üretir → Kan insülini yüksek ama hücre hâlâ enerjisiz
Bu süreç uzun vadede pankreasın β-hücre rezervlerini tüketir ve tip 2 diyabet ile sonuçlanır.
🧪 🧪 🧪
Tanı Yöntemleri
✅ Laboratuvar Bazlı
| Test | Normal | İnsülin Direnci |
|---|---|---|
| Açlık İnsülin | <10 μIU/mL | >15 μIU/mL (yaklaşık) |
| HOMA-IR | <2.5 | >2.5 (bazı kaynaklara göre >2.7) |
🔬 HOMA-IR = Açlık insülin (μIU/mL) × Açlık glukoz (mg/dL) / 405
🧘 🧘 🧘
Tedavi Yaklaşımı – Farmakolojik ve Yaşam Tarzı
💊 Farmakolojik
- Metformin: Hepatik glukoz üretimini azaltır, periferik duyarlılığı artırır.
- Pioglitazon: PPAR-γ agonisti; insülin duyarlılığı artırır.
- GLP-1 agonistleri: İnsülin salınımını düzenler, iştahı baskılar.
Ancak uzun vadeli çözüm, ilacın ötesinde hücresel metabolizmayı yeniden eğitmekten geçer.
🥗 🥗 🥗
Örnek Beslenme Planı – İnsülin Dalgasını Bastırmak
Sabah:
- 2 haşlanmış yumurta
- 1 dilim avokado
- Bol roka, maydanoz, zeytin
- Şekersiz yeşil çay
- 1 dilim tam buğday ekmeği (isteğe bağlı)
Öğle
- Izgara somon veya mercimek köftesi
- Kinoa veya 2-3 kaşık karabuğday
- Yoğurt veya ayran
- Limonlu bol salata
Akşam
- Zeytinyağlı sebze yemeği (ör: karnabahar)
- Yoğurt veya cacık
- 1 dilim tam tahıllı ekmek (isteğe bağlı)
- Salata
🏃 🏃 🏃
Egzersiz – GLUT4’ü Kapıya Çağırmak
Fiziksel aktivite, insüline bağımlı olmayan GLUT4 translokasyonunu uyarır.
📍 Haftada 150 dakika orta düzey egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet)
📍 Direnç egzersizleri (kas kütlesi artışı → glukoz tüketimi artışı)
🔚 🔚 🔚
İnsülin Direnci Geri Döndürülebilir Bir Süreçtir
İnsülin direnci, erken evrede yakalandığında ve proaktif önlemlerle müdahale edildiğinde tamamen geriye döndürülebilir. Ancak geç kalındığında tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, infertilite ve nörodejeneratif süreçlerin öncüsü olabilir.
“İnsülin direnci, aç hücrelerin çığlığıdır. Şeker değil, duyarlılık eksiktir.”
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ İnsülin Direnci https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507839/
⭐️⭐️ Metabolik hastalıklarda insülin direncinin kritik rolü ve mekanizması https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2023.1149239/full
⭐️⭐️ İnsülin ve İnsülin Direnci https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1204764/
⭐️⭐️ T2DM’li hastalarda ketojenik diyetin glisemik kontrol, insülin direnci ve lipid metabolizması üzerindeki etkisi: sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://www.nature.com/articles/s41387-020-00142-zhttps://www.nature.com/articles/s41387-020-00142-z
⭐️⭐️ Ketojenik Diyetin İnsülin Duyarlılığı ve Kilo Kaybı Üzerindeki Etkileri, Önce Tavuk mu, Yumurta mı? https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37513538/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37513538/
⭐️⭐️ Hiperglisemi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430900/
⭐️⭐️ Düşük glisemik indeksli diyetlerin metabolik etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2654909/
⭐️⭐️ T2 Diyabetli Hastalarda Postprandiyal Hiperglisemiyi Optimize Etmek İçin Glisemik İndeks (GI) veya Glisemik Yük (GL) ve Diyet Müdahaleleri: Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7352659/
⭐️⭐️ Hiperglisemi (Hiper) https://www.diabetes.org.uk/about-diabetes/complications/hypers
⭐️⭐️ Glisemik Yük https://www.diabetes.co.uk/diet/glycemic-load.html#google_vignette
⭐️⭐️ 60+ gıda için glisemik indeks https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/glycemic-index-and-glycemic-load-for-100-foods
⭐️⭐️ Düşük glisemik indeksli diyetlerin metabolik etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2654909/
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü