İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri İçin Teknik Bir Değerlendirme

İş sağlığı ve güvenliği (İSG) profesyonelleri olarak, stresin çalışanların fiziksel ve bilişsel performansını nasıl etkilediğini anlamak, risk analizi ve önleme stratejilerinin temelini oluşturur.

Propriyosepsiyon – vücudun kinestetik farkındalığı olarak tanımlanan, kas, tendon, eklem ve iç kulak reseptörlerinden (propriyoseptörler) gelen afferent sinyallerin entegre edilerek postüral denge, hareket koordinasyonu ve uzaysal oryantasyonu sağlayan nöromüsküler bir sistem – stres tarafından önemli ölçüde bozulabilir.

Bu bozulma, hipotalamo-pitüiter-adrenal (HPA) ekseninin hiperaktivasyonu yoluyla gerçekleşir ve işyerinde düşme, burkulma veya koordinasyon kaybı gibi kazalara yol açar.

Sizlere, stresin propriyosepsiyon üzerindeki etkilerini nörofizyolojik, nöroendokrin ve ergonomik açılardan sunarak, İSG profesyonellerine yönelik teknik bir çerçeve belirleyeceğim.

Siz İş sağlığı ve güvenliği (İSG) profesyonellerine, stresin kronik (sürekli iş yükü) ve akut (anlık baskı) formlarını kapsayacak şekilde yapılandırılmış olduğunu, çünkü her ikisinin de propriyosepsiyonu farklı mekanizmalarla modüle ettiğini göstereceğim. physio-pedia.com

Stresin Nörofizyolojik Temelleri ve Propriyosepsiyon ile Etkileşimi

Stres, HPA (Hipotalamus-Hipofiz-Adrenal) ekseninin aktivasyonu ile başlar: Amigdala gibi limbik yapılar, tehdit algısını hipotalamusa iletir ve bu da kortikotropin salgılatıcı hormonu (CRH) tetikleyerek hipofizden adrenokortikotropik hormon (ACTH) salınımını uyarır. ACTH, adrenal korteksi aktive ederek kortizol (glukokortikoid) salınımını artırır.

Kronik stres durumunda, kortizol seviyeleri bazal olarak yükselir ve propriyosepsiyonu bozan nöroplastisite değişikliklerine yol açar.

Propriyosepsiyon, somatosensoriyel korteks, serebellum ve bazal ganglionlar gibi beyin bölgelerinde entegre edilir; stres, bu bölgelerdeki nöronal bağlantıları (sinaptik plastisiteyi) bozarak afferent sinyalleri zayıflatır. pmc.ncbi.nlm.nih.gov

Teknik olarak, stres propriyosepsiyonu şu yollarla etkiler:

Nöroendokrin Bozulma: Yüksek kortizol, propriyoseptörlerden gelen Ia ve Ib afferent liflerin duyarlılığını azaltır. Bu, Golgi tendon organları ve kas iğcikleri gibi reseptörlerin feedback mekanizmasını bozar, postüral stabiliteyi %20-30 düşürür. Örneğin, kronik stresli bireylerde, propriyosepsiyon testlerinde joint position sense – JPS vb. gibi) hata oranı %25 artar, çünkü kortizol hipokampal nöronları inhibe eder ve uzaysal hafızayı bozar. ohsonline.com

Sempatik Hiperaktivasyon: Akut stres, noradrenalin salınımını artırarak sempatik sinir sistemini aktive eder. Bu, vestibüler sistem (iç kulak) ve propriyosepsiyon entegrasyonunu bozar, vertigo benzeri semptomlar yaratır – propriyosepsiyon azalması %15-40. İşyerinde, bu “dış vücut” hissi, makine operatörlerinde koordinasyon kaybına yol açar. mountainvalleytreatment.org

Nöroinflamatuar Etkiler: Stres, glial hücre aktivasyonunu tetikler ve proinflamatuar sitokinler (IL-6, TNF-α) salınımını artırır. Bu, periferik sinirlerde nöropati yaratır ve propriyosepsiyon sinyallerini %10-30 bozar. Kronik stres, serebellar dejenerasyona yol açarak uzun vadeli propriyosepsiyon kaybına neden olur.

Stresin Propriyosepsiyon Üzerindeki Spesifik Etkileri ve İSG Bağlamı

Stresin propriyosepsiyonu bozması, iş kazalarının önemli bir nedenidir – ILO’ya göre, stres kaynaklı kazalar küresel işgücü kaybının %20’sini oluşturur.

Teknik etkiler şöyle:

• Postüral Denge Kaybı: Stres, serebellum ve bazal ganglion entegrasyonunu bozar; tek ayak durma testlerinde süre %20-30 kısalır. İSG açısından, bu düşme riskini artırır – örneğin, inşaatta stresli bir işçi merdivende dengesini kaybedebilir. envisiontherapydfw.com
• Eklem Pozisyon Algısı (JPS) Bozulması: Kortizol, propriyoseptör afferentlerini inhibe eder; JPS testlerinde hata derecesi %15-25 artar. Bu, ağır kaldırma işlerinde burkulma riskini yükseltir – İSG profesyonelleri, risk analizi yöntemlerinde (HAZOP vb gibi) bilişsel stres faktörünü entegre etmelidir. occupationaltherapy.com
• Motor Koordinasyon Zayıflığı: Stres, prefrontal korteks ve serebellum bağlantısını bozar; dinamik testlerde (yıldız denge testi vb gibi) performans %25 düşer. Vardiyalı çalışmalarda kronik stres, propriyosepsiyonu %40 bozar ve kazaları tetikler. my.clevelandclinic.org
• Yaş ve Cinsiyet Etkileşimi: Yaşlı çalışanlarda stres, propriyosepsiyonu %50 bozar; kadınlarda hormonal stres (kortizol dalgalanması) ek risk yaratır. İSG için, tehlike sınıfına göre stres taraması zorunlu olmalıdır. sensorydirect.com

İSG Profesyonelleri İçin Öneriler – Stres Etkisini Yönetme

İSG profesyonelleri, stresin propriyosepsiyonu bozmasını önlemek için şu stratejileri uygulamalı:

• Risk Değerlendirmesi Entegrasyonu: JSA (Job Safety Analysis) veya FMEA yöntemlerinde stres faktörünü dahil edin – propriyosepsiyon testleri (Romberg testi vb gibi) ile bilişsel yükü ölçün.
• Eğitim Programları: Propriyosepsiyon egzersizleri (denge tahtası, yoga) ile stres yönetimi (mindfulness) birleştirin; bu, propriyosepsiyonu %20 iyileştirir.
• Ergonomik Müdahaleler: Stresli ortamları (gürültü, aydınlatma) optimize edin; nöroergonomi araçları (EEG) ile zihinsel yükü izleyin.
• Takip ve Rehabilitasyon: Kronik stresli çalışanlarda propriyosepsiyon taraması yapın; erken müdahale kazaları %30 azaltır.

Sonuç olarak, stresin propriyosepsiyonu bozması, İSG’nin bilişsel boyutunu vurgular – profesyoneller, bu etkileşimi yöneterek işyerlerini daha güvenli kılabilir.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Proprioception https://www.physio-pedia.com/Proprioception

⭐️⭐️ Effects of a Specific Proprioceptive Training Program on Injury Prevention and Stress in Basketball Players: A Pilot Study https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12194737/

⭐️⭐️ The Power of Proprioception——A Vital Tool in Reducing the Risk of Musculoskeletal Disorders in the Workplace https://ohsonline.com/articles/2019/10/24/the-power-of-proprioception.aspx

⭐️⭐️ Proprioception and Anxiety Grounding https://mountainvalleytreatment.org/zacks-hacks-proprioception/

⭐️⭐️ Feeling Stressed at Work? Try These Proprioceptive Techniques https://envisiontherapydfw.com/feeling-stressed-at-work-try-these-proprioceptive-techniques/

⭐️⭐️ Proprioceptive Rehab: 30 Practical Ideas And Interventions For The Neuro Patient https://www.occupationaltherapy.com/articles/proprioceptive-rehab-30-practical-ideas-5694

⭐️⭐️ Proprioception https://my.clevelandclinic.org/health/articles/proprioception

⭐️⭐️ Proprioceptive Sense And Deep Pressure https://www.sensorydirect.com/blog/proprioception-deep-pressure/?srsltid=AfmBOoqCVI9Zcl0d3JKWVo8inQzV0zow4c0BJvCGLfctlmqXg31j1Nzx

⭐️⭐️ Propriyoseptif ve Vestibüler Duyu Sistemlerinin Harekete Göreli Katkısı: Moleküler Bilim Çağında Keşif Fırsatları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7867206/

⭐️⭐️ Propriyosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095254615000058

⭐️⭐️ Mekanoreseptör https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/mechanoreceptor

⭐️⭐️ Sensörimotor Sistemi, Bölüm I: Fonksiyonel Eklem Stabilitesinin Fizyolojik Temeli. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC164311/

⭐️⭐️ Propriyosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6191985/

⭐️⭐️ PNF Kavramının Temel Unsurları, Bir Eğitim Anlatısı https://www.scientificarchives.com/article/the-essential-elements-of-the-pnf-concept-an-educational-narrative

⭐️⭐️ Motor fonksiyonu iyileştirmede propriyoseptif eğitimin etkinliği: sistematik bir inceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4309156/

⭐️⭐️ Yaşlı yetişkinlerde denge ve gücün geliştirilmesinde geleneksel ve güncel yaklaşımların karşılaştırılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21510715/

⭐️⭐️ Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İSG Uygulama Rehberi. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/0b3hcam2/yapiisleriyuksektecalismauygrehberi-in%C5%9Ft%C5%9Fb_revize.pdf

⭐️⭐️ Yaşlılarda Denge, Fonksiyonel Performans ve Düşme Önleme İçin Gövde Kas Gücünün Önemi: Sistematik Bir İnceleme https://www.researchgate.net/publication/236139834_The_Importance_of_Trunk_Muscle_Strength_for_Balance_Functional_Performance_and_Fall_Prevention_in_Seniors_A_Systematic_Review

⭐️⭐️ Dengesiz yüzeyler ve rehabilitasyon cihazları kullanılarak yapılan direnç antrenmanının etkinliği https://www.researchgate.net/publication/224822339_The_effectiveness_of_resistance_training_using_unstable_surfaces_and_devices_for_rehabilitation

⭐️⭐️ NSC Çalışma İstatistikleri Bürosu’nun 2021 Raporu Hakkındaki Açıklaması https://www.nsc.org/newsroom/nsc-statement-bls-report-2021#:~:text=In%202020%2C%20there%20were%204%2C764,highest%20annual%20rate%20since%202016.

⭐️⭐️ Hall, C. M., & Brody, L. T. (2005). Therapeutic Exercise: Moving Toward Function. Lippincott Williams & Wilkins. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/Q4X4S2_Therapeutic_Exercise_Moving_Toward_Function_3.pdf

⭐️⭐️ Motor Kontrolü: Araştırmayı Klinik Uygulamaya Dönüştürmek https://www.researchgate.net/publication/228118305_Motor_Control_Translating_Research_Into_Clinical_Practice

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

#propriyosepsiyon #propriyoseptif #isg #psikoloji #stres #tetkikosgb #kebat