Astım, en yaygın mesleki alerjik solunum yolu hastalığıdır. Buna rağmen solunum yollarındaki iltihabın temizlik kimyasalları tarafından nasıl tetiklendiği mekanizması hala bilinmemektedir.

Temizlikçiler dünya genelinde çalışan nüfusun önemli bir bölümünü temsil etmektedir.

Benzer şekilde temizlik takıntılı olan ev hanımları ve okul öncesi yaşlarının tamamını onların yanında geçiren çocukları da temizlik ürünlerine uzun süreli ve yoğun maruz kalırlar.

Temizlikte sık kullanılan kimyasal maddeler

Oda parfümü (naftalin, fenol, kresol, etanol, ksilen ve formaldehit)

Yumuşatıcı (katyonik aktif madde, kuaterner amonyum tuzları)

Dezenfektanlar (formaldehit, gluteraldehit, Chloramin T)

Deterjan (anyonik aktif madde, lauril sülfat/ sülfonat)

Çamaşır sodası (Na2CO3, sodyum karbonat )

Çamaşır suyu ( NaOCl, sodyum hipoklorit)

Cam temizleyici (amonyak, mavi boya)

Tuz ruhu (HCl, hidroklorik asit)

Karışımlar (sıvı, sprey)

Kostikler

  1. Kir ve yağ  çözücüler, fırın temizleyiciler, lavabo açıcılar (NaOH, KOH) (Zehirli olmayan, sudkostik çözeltisi içermeyen fırın temizleyiciler mevcuttur)
  2. Tuvalet temizleyiciler (H2SO4, HCl)
  3. Amonyaklı temizlik maddeleri

Temizlik ürünlerinde bulunan başlıca hassaslaştırıcılar dezenfektanlar, kuaterner amonyum bileşikleri (benzalkonyum klorür gibi), amin bileşikleri ve kokulardır.

Temizlik ürünlerindeki en güçlü hava yolu tahriş edicileri, genellikle birlikte karıştırılan ağartıcı (sodyum hipoklorit), hidroklorik asit ve alkali maddelerdir (amonyak ve sodyum hidroksit).

Temizlik ürünlerinin bileşenlerine maruz kalmak, hem latent dönemli veya latent dönemsiz yeni başlayan astıma hem de iş kaynaklı astıma yol açabilir.

Tahriş edici maddelere yüksek düzeyde maruz kalma, reaktif hava yolu disfonksiyonu sendromuna neden olabilir.

Temizlik işçilerinin ayrıca solunum tahriş edici maddelere uzun süreli düşük ila orta düzeyde maruz kalmaları nedeniyle astım geliştirme riskleri daha yüksek olabilir.

Ek olarak, temizlik maddelerine maruz kaldıktan sonra astım benzeri semptomlar da yaygındır.

⭐️⭐️⭐️Şubat 2020 de Canadian Medical Assocation Journal isimli tıp dergisinde yayınlanan makalede ;

Çalışmaya dahil edilen 3 veya 4 aylık 2.022 çocuğun yaşadığı evlerde 26 ev temizlik ürününün kullanım sıklığına göre tekrarlayan hırıltı, atopi veya astım tanısı ile ilişkili olup olmadığını incelemişler.

Elde edilen ilk veri; Kokulu spreyler, ev parfümleri ve aerosol şeklindeki havaya püskürtülen ev temizlik ürünleri kullanılan evlerde büyüyen çocuklar üç yaşına geldiğinde aynı yaş genel ortalamaya göre astım ve hırıltılı solunum riskleri daha yüksek olduğu.

Elde edilen ikinci veri; İlk uygulama anında solunum yolu ile alınan sprey formdaki temizlik ürünlerinin kimyasallarının daha sonra yüzeylere çöktüğü, günlük yaşam sırasında ve sonraki temizliklerde tekrar havalanarak solunum yolu ile devamlı olarak alındığı.

Ev temizlik ürünleri bağışıklık sisteminin gelişmekte olduğu dönemde yaşını tamamlamamış çocukların bağırsak bakterilerini (mikrobiyotasını) etkilediğini yada yeterli gelişmemiş akciğerlerine zarar vererek enfeksiyonlara ve alerjilere mukavemetsiz hale getirdiği düşünülmektedir.

Dr. E. Abrams, araştırmanın “Temizlik ürünleri ve astım riski: potansiyel olarak mühim halk sağlığı endişesi” başlıklı değerledirme makalesinde; “Ev temizlik ürünlerinde kullanılan kimyasalların tümünün bildirilmesi gerekmediği gibi “yeşil” ve “çevre dostu” gibi iddiaları düzenleyen yönetmelikler de yok” “Ev temizliğinde farklı yöntemler denenmeli, mesela spreyler yerine bir bezle uygulanan sıvı temizleyiciler tercih edilmelidir.”

Ayrıca,

⭐️⭐️⭐️Dört ABD eyaletinde gerçekleştirilen Mesleki Riskler için Sentinel Olay Bildirim Sistemi (SENSOR),

1993-2000 döneminde 2.995 iş kaynaklı astım vakası tespit etti, bunların çoğunluğu yeni başlangıçlı astım olarak sınıflandırıldı.

Eğitim hizmetleri, iş kaynaklı astımla ilişkilendirilen en sık bildirilen üçüncü sektör (%9) oldu.

Eğitim hizmetleri sektöründen gelen 265 vaka için özel bir analiz yapıldı

Kapıcılar, temizlikçiler ve hizmetçiler vakaların %12’sini oluştururken, bunların %84’ü yeni başlangıçlı astım olarak sınıflandırıldı.

Tüm mesleklerde, temizlik ürünlerinin iş kaynaklı astım vakalarının %20’sinin etken maddesi olduğu bildirildi.

Çoğu temizlik ürünü belirtilmemişti ve belirtilen ürünler arasında en yaygın olanlar;

  • Formaldehit
  • Grafiti çıkarıcı
  • Ağartıcı
  • Halı temizleyicileri
  • Amonyak çözeltisi

SENSOR verilerini kullanan bu makale, daha önce sağlık çalışanları arasında temizlik işçileri ve temizlik ürünleriyle ilgili olarak sağlanan iş kaynaklı astıma ilişkin kanıtlara katkıda bulunmuştur.

⭐️⭐️⭐️ Ülkemizde yapılan bir araştırmada da 127 astımlı ev hanımının %12’si temizlik malzemeleri kullandıklarında astım belirtilerinin arttığını ifade etmişler, %60’ı temizlik sırasında çamaşır suyu, %34’ü ise tuz ruhu kullandığını bildirmiştir (Mungan D ve Ark).

Bu alanda pek çok araştırma mevcut. Yukarıda üç tane örneğini okudunuz.

Hepsinin ortak özeliği ister gelişme döneminde (0 -3 yaş) çocuklar olsun ister erişkin çalışanlar olsun temizlik kimyasallarının uçucu olanlarının hava yolu ile akciğerlere zarar verdiği hırıltılı solunum ve astım hastalığına yakalanma riskini yükselttiğidir.

Bu Bilgiler Işığında Evde – İşyerlerinde Temizlikte Yapılması Gerekenler

  1. Arap sabunu, karbonat ve sirke kullanmayı öncelikle tercih edin.
  2. Tercihiniz satın alınan temizlik ürünü olursa parfümsüz olanları tercih edin.
  3. Temizlikte uçucu olmayan kokusuz temizlik malzemelerini kullanın.
  4. Temizlik malzemelerinde sprey ve benzeri formları kullanmayın.
  5. Temizliği yapan/lar hariç evde /işyerinde kimse bulunmasın. (Özellikle çocukları ve yaşlıları / çalışanları)
  6. Temizlik sırasında ve bitiminde evi / işyerini çok iyi havalandırın.

Çocuklarınızı Astımdan Korumak İstiyorsanız

  • Çocuğun yaşadığı evlerde temizliği yukarıdaki maddelere özen göstererek yapın.
  • Evde – balkonda ASLA SİGARA İÇMEYİN.
  • Sigara içtikten en az 30 dk sonra evinize (çocuğunuzun yanına) girin.
  • Sigara içilen yada içilmiş ortamlara çocuğunuzun girmesini engelleyin.
  • Çocuk olan evlerde deodorant – parfüm ve benzeri hiçbir kimyasal kullanmayın.
  • Çamaşırları evde kurutmayın. Yada çocuk evde yokken kurutup sonra uzun süre evi havalandırın.
  • Her türlü uçucu kimyasaldan uzak olmasını sağlayın.

Unutmayın

Temizlik Ürünlerinin Çoğu Reklamlarındaki Çiçeklerden Değil

Petrol Ürünlerinden Elde Ediliyor

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sprey temizlik ve dezenfeksiyon ürünlerinden solunan kimyasallar ve bunların solunum etkileri. Kapsamlı bir inceleme https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1438463920305381

⭐️⭐️ Kanadalı bir doğum kohortunda temizlik ürünlerinin kullanımının solunum sağlığı ile ilişkisi https://www.cmaj.ca/content/192/7/E154https://www.cmaj.ca/content/192/7/E154

⭐️⭐️ Temizlik ürünleri ve astım riski: potansiyel olarak önemli bir halk sağlığı endişesi https://www.cmaj.ca/content/192/7/E164

⭐️⭐️ Triklosan ve Triklokarban Hakkındaki Florence Beyanı https://ehp.niehs.nih.gov/doi/10.1289/ehp1788

⭐️⭐️ Kadınlarda temizlik spreylerinin evde kullanımı ve astım aktivitesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22496323/

⭐️⭐️ Yaşlı kadınlarda temizlik spreyleri, ev işleri ve astım https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24238771/

⭐️⭐️ Hastane çalışanlarında temizlik ürünlerine mesleki maruziyet ve astım https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23033509/

⭐️⭐️ Temizlik işçilerinde mesleki maruziyetler ve astım semptomlarına ilişkin işgücü tabanlı bir çalışma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21558474/

⭐️⭐️ [Temizlikçilerin astımı – etiyoloji, teşhis, profilaksi ve tıbbi sertifikasyon] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21698876/

⭐️⭐️Temizlik maddeleri ve astım https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21313993/

⭐️⭐️ Temizliğin Akciğerler Üzerindeki Uzun Vadeli Etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6726387/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.