19 Haziran 2025

Pentan Tankı Elektriksel Riskler Risk Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin otuz yedincisi Pentan Tankı Elektriksel Riskler Risk Analizini inceleyebilirsiniz.

Kimya, petrokimya ve yanıcı gazlarla çalışan endüstriyel tesislerde kullanılan pentan tankları, yüksek düzeyde parlayıcı madde içermeleri sebebiyle çok ciddi iş sağlığı ve güvenliği risklerini beraberinde getirir.

Bu tankların işletilmesi, depolanması, transferi ve bakımı sırasında ortaya çıkabilecek elektriksel riskler, yalnızca personel güvenliğini değil, tüm tesisin varlığını tehdit edebilecek potansiyele sahiptir. Elektriksel kıvılcım kaynaklı tutuşmalar, statik elektrik boşalmaları, uygun topraklama yapılmayan alanlarda oluşabilecek arklar, sıcak yüzeyler ve izolasyon hataları; bu sistemlerde yaşanan yangın, patlama ve toksik gaz salımı vakalarının temel nedenleri arasındadır.

Bu bağlamda, elektriksel tehlikelerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kontrol altına alınması, hem yasal zorunluluklar hem de kurumsal sorumluluk açısından kritik öneme sahiptir. Özellikle ATEX Direktifleri (2014/34/EU, 1999/92/EC), NFPA 70 – National Electrical Code (NEC), IEC 60079 serisi, TS EN 60079 ve 6331 sayılı Türk İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gibi ulusal ve uluslararası mevzuatlar, bu tür tesislerde elektrikli ekipmanların seçimi, kurulumu, sınıflandırılması ve periyodik kontrolleri ile ilgili sıkı teknik gereklilikler getirmiştir.

Bu analizde, pentan tankları çevresinde elektriksel kaynaklı potansiyel tehlikeler, sistematik bir yaklaşımla incelenmiş; riskin oluşma olasılığı ve etkisi dikkate alınarak matris bazlı risk değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca, aşağıdaki teknik kavramlar detaylı biçimde göz önünde bulundurulmuştur:

Ex-proof ekipmanların sınıfı ve bölge uyumu (Zone 0–1–2)
Statik elektrik birikimi ve boşalımı senaryoları
Koruyucu topraklama ve eş potansiyel baraları
Kablo güzergâhlarının güvenliği ve sızdırmazlığı
Arıza akımına karşı koruma sistemleri (RCD/RCBO kullanımı)
Görsel ve fonksiyonel test protokolleri
Enerji izolasyonu (LOTO prosedürleri)

Bu teknik ön çalışma, sadece riskleri tanımlamakla kalmayıp, aynı zamanda ölçülebilir ve doğrulanabilir kontrol tedbirleriyle bütünleşmiş bir güvenlik yönetim modeli sunmayı amaçlamaktadır. Ayrıca bu analiz, sahada görevli iş güvenliği uzmanları, bakım mühendisleri, elektrik mühendisleri ve proses güvenliği sorumluları için rehber niteliği taşımaktadır.

Unutulmamalıdır ki, pentan gibi düşük parlama noktalı hidrokarbonlarla çalışan tesislerde elektriksel risk yönetimi, yalnızca bir bakım sorunu değil; bir hayatta kalma stratejisidir.

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller	Olasılık (1–5)	Şiddet (1–5)	Risk Skoru (LxS)
Statik elektrik boşalması	Akaryakıt akışı, sürtünme	Dolum hortumları, tank gövdesi	Kıvılcım, patlama	Topraklama, antistatik sistemler	3	5	15
Ex-proof olmayan ekipman kullanımı	Hatalı ekipman seçimi	Pompa, fan, sensörler	Patlama, yangın	IECEx / ATEX sertifikalı ekipman kullanımı	3	5	15
Yetersiz koruyucu topraklama	Korozyon, kopukluk	Tanklar, borular, şasi	Potansiyel fark, ark oluşumu	Topraklama süreklilik testi	2	5	10
Eş potansiyel baralarının eksikliği	Proje dışı kalma	Metal ekipmanlar arası geçişler	Şok riski, potansiyel fark	Eş potansiyel sistem kurulumu	2	4	8
Enerji izolasyonu yapılmadan çalışma	LOTO eksikliği	Elektrik panoları	Elektrik çarpması, ölüm	LOTO prosedür eğitimi ve kilitleme sistemi	3	5	15
Arıza akımı koruma cihazı olmaması	RCD/RCBO olmaması	Prizler, panolar	Elektrik çarpması	Tüm sistemde kaçak akım koruma tertibatı	3	4	12
Kablo güzergâhlarının mekanik hasarı	Ağır araç geçişi, darbe	Yer altı kablo hatları	Kısa devre, kesinti	Mekanik koruma, ikaz bandı	3	3	9
Tank sahasında IP sınıfı düşük cihazlar	Su, nem teması	Aydınlatma armatürleri	Kısa devre, yangın	IP66 veya üzeri ekipman kullanımı	3	4	12
Tank dolum sırasında statik yük birikimi	Yetersiz deşarj sistemi	Tank dolum hatları	Alevlenme	Otomatik statik deşarj cihazları	3	5	15
Yanlış kablo tipi (Ex bölgeye uygun değil)	Uygunsuz kablo seçimi	Kablo devreleri	Isınma, tutuşma	HFFR, Ex-rated kablo kullanımı	3	4	12
Ex-proof sızdırmazlık eksikliği	Montaj hatası	Rakorlar, bağlantı kutuları	Gaz sızması, kıvılcım	Sertifikalı geçiş rakoru, test	3	5	15
Test ve muayene kayıtlarının tutulmaması	Denetimsizlik	Tüm elektrik sistemi	Bilgi eksikliği, kontrolsüzlük	Periyodik test kayıtları	2	3	6
Aydınlatma armatürlerinin patlama bölgesine uyumsuzluğu	Yanlış IP/Zone seçimi	Tank çevresi	Patlama riski	Zone 1-2 uygunluğu belgelenmiş aydınlatma	3	5	15
Elektrik panosunda IP sınıfı düşüklüğü	Toz, nem girişi	Kontrol panoları	Arıza, kıvılcım	IP65 üzeri pano tercihi	2	4	8
Gevşek bağlantılar	Vibration, kötü montaj	Klemens noktaları	Ark, ısınma, yangın	Tork kontrollü bağlantı denetimi	3	4	12
Statik elektrik ölçümü yapılmaması	İzleme eksikliği	Borular, tanklar	Deşarjın fark edilmemesi	Periyodik yüzey potansiyel ölçümü	3	4	12
Enerji kesintisinde kontrol sistemlerinin kapanması	UPS yokluğu	SCADA, otomasyon	Kontrol kaybı, arıza	Ex-zone UPS desteği	2	4	8
Taşınabilir cihazların (el telsizi vb.) Ex olmayan modelde kullanılması	Yanlış cihaz seçimi	Mobil ekipman	Patlayıcı ortamda kıvılcım	Ex onaylı telsiz ve mobil cihazlar	3	5	15
Aydınlatma devrelerinde fazla yüklenme	Devre hatası	Elektrik hatları	Yangın, sistem arızası	Devre başına yük dengelemesi, sigorta	2	4	8
Tank toprağının test edilmemesi	Periyodik bakım yapılmaması	Tank gövdesi	Topraklama kaybı	Ölçümle topraklama direnci doğrulama	2	5	10

Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar/Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut/Önerilen Kontroller	Olasılık (1–5)	Şiddet (1–5)	Risk Skoru (LxS)
Ex-proof olmayan priz kullanımı	Standart ekipman kullanımı	Tank çevresi kablo bağlantıları	Kıvılcım, yangın	Sadece Ex-proof priz ve soket kullanımı	3	5	15
Elektrik kablolarının fiziksel hasarı	Trafik, darbe, kemirgen	Kablo hatları	Kısa devre, ark oluşumu	Zırhlı kablo, kablo kanalı, rutin kontrol	3	4	12
Patlama riski olan bölgede bakım esnasında enerji kesilmemesi	LOTO prosedürünün atlanması	Tank üzeri enstrümanlar	Patlama, ölümcül kaza	Enerji izolasyon protokolü, izin sistemi	2	5	10
Metal parça kaynaklı statik yük boşalması	Sürtünme, akışkan geçişi	Boru hatları, tank gövdesi	Kıvılcım, tutuşma	Antistatik bağlantılar, ölçüm testleri	2	5	10
Geçici kablolamada IP ve Ex koruması olmaması	Acele iş, geçici çözüm	Geçici elektrik sistemleri	Yangın, ark oluşumu	Ex-proof geçici sistem onayı	4	4	16
Ex alanlarında UPS sistemlerinin standart seçilmesi	Yanlış ekipman seçimi	Acil durum sistemleri	Alevlenme, donanım kaybı	Ex-rated UPS kullanımı	3	4	12
Statik topraklamanın tank dolum sırasında yapılmaması	Hatalı prosedür	Dolum hortumları	Kıvılcım çıkışı	Topraklama öncesi kontrol prosedürü	3	5	15
Tank üstü sensörlerde IP66 altı ekipman kullanımı	Uygunsuz seçim	Seviye sensörleri	Neme bağlı arıza, kısa devre	Ex d, IP66+ sertifikalı ürün	3	3	9
Kablo bağlantılarında gevşeklik	Montaj hatası, titreşim	Klemens kutuları	Isınma, ark, alevlenme	Sıkma tork kontrolü, bakım periyodu	2	4	8
Tank topraklamasının ölçülmemesi	Ölçüm eksikliği	Tüm tank sistemi	Topraklama kopukluğu, statik risk	Yıllık direnç ölçümü, kayıt	2	5	10
Aydınlatma direklerinin uygun Ex sınıfında olmaması	Proje dışı müdahale	Tank çevresi	Patlama riski	Ex Zone aydınlatma standardı	3	5	15
Patlayıcı gaz kaçaklarında kıvılcım oluşturacak cihazların kullanımı	Denetimsizlik	Saha cihazları	Alevlenme	GNSS, telsiz gibi cihazlara sınırlama	4	5	20
Elektrik panolarının Ex olmayan odalarda yer alması	Planlama eksikliği	Enerji dağıtımı	Yangın yayılması	Güvenli bölge planlaması	2	4	8
Kablo derinliğinin yönetmelik dışı olması	Uygun olmayan montaj	Yeraltı kabloları	Darbe, kaçak akım	Derinlik testleri, işaretleme	3	3	9
Kablo kılıflarının UV dayanımı olmaması	Güneşe maruz kalma	Açık saha kabloları	İzolasyon çatlağı	UV dayanımlı kablo kılıfı kullanımı	3	3	9
Potansiyel fark dengeleme bağlantısı yapılmaması	İzolasyon ihmali	Metal gövdeler	Şok tehlikesi	Potansiyel eşitleme sistemi	2	5	10
Tank içi seviye ölçüm cihazlarında kıvılcım riski	Düşük kaliteli cihaz seçimi	Seviye ve basınç sensörleri	Gaz patlaması	Ex d seviye enstrümanları	3	5	15
Elektrik kablolarının su/gaz sızdırmazlığı olmadan geçirilmesi	Hızlı montaj	Duvar geçişleri	Gaz geçişi, ark	Ex geçiş rekorları	3	4	12
Ex d kablo rakorlarında conta eksikliği	Montaj ihmali	Kablo giriş noktaları	Gaz girişi, ark oluşumu	Giriş yerlerinin sızdırmazlık kontrolü	3	3	9
Paratoner topraklaması ile güç topraklamasının ayrılmaması	Proje hatası	Tüm tesis toprağı	Ani gerilim etkisi	Ayrık topraklama sistemi tasarımı	2	4	8

Saha deneyimlerim, dünya genelinde yaşanmış kaza raporları incelemelerim ve uluslararası standartlar (API 620, API 650, OSHA, NFPA, ATEX direktifleri vb.) referans alarak hazırlanmıştır.

Başlık	Açıklama
Tehlike Başlığı	Gerçek saha tehlikesi başlığı
Olası Nedenler	Tehlikeyi tetikleyebilecek sebepler
Etkilenen Alanlar / Sistemler	Riskten etkilenecek bölümler
Olası Sonuçlar	Gerçekleşirse olacak etkiler
Mevcut / Önerilen Kontroller	Alınması gereken önlemler
Olasılık	1-5 arası
Şiddet	1-5 arası
Risk Skoru (L x S)	Olasılık × Şiddet
Kategori	İlgili saha kategorisi (Dolum, Depolama, Bakım, Acil Durum vs.)

Hazard Identification (Tehlike Tanımlama) + 5×5 Risk Değerlendirme Matrisi (Olasılık × Şiddet)

Risk Skorları Renk kodları
- 1–5: Düşük Risk
- 6–10: Orta Risk
- 11–15: Yüksek Risk
- 16–25: Çok Yüksek Risk

Pentan Tankı, İş Sağlığı ve Güvenliği Riskleri konulu serinin ana hatlarını tek bir yerde görebilmeniz için aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.

Pentan Tankı 13 Kategori Genel Özet Tablosu

Kategori	Toplam Madde Sayısı	Kritik Riskli Madde Sayısı (Risk Skoru ≥ 15)	Öne Çıkan Önlemler
Dolum ve Boşaltım İşlemleri Riskleri	40	8	Yüksek düzeyde gaz dedektörleri, aşırı dolumu önleyici sistemler
Depolama Süreci Riskleri	40	6	İyi havalandırma, sıcaklık kontrolü
Tank Bakım ve Onarım Riskleri	40	9	Kapalı alan izin prosedürleri, patlayıcı gaz ölçümü
Tankın Çevresel Etkileri Riskleri	40	5	Toprak ve su izleme, kaçak önleme sistemleri
Acil Durum Yönetimi Riskleri	40	10	Etkili acil durum planı, yangın tatbikatları
Müdahale Senaryoları Riskleri	40	11	Acil müdahale kitleri, kurtarma eğitimi
Mekanik Riskler	40	7	Mekanik bağlantı kontrolleri, koruma ekipmanları
Kimyasal Riskler	40	13	MSDS eğitimi, kimyasal sızıntı ekipmanları
Elektriksel Riskler	40	6	Patlamaya dayanıklı ekipman kullanımı, topraklama kontrolleri
İnsan Kaynaklı Riskler	40	8	Eğitim ve yetkilendirme programları
Yangın Riski	40	15	Yangın söndürme sistemleri, kıvılcım önleyici tedbirler
Patlama Riski	40	17	EX-proof ekipmanlar, inert gaz sistemleri
Sağlık Riskleri	40	9	PPE kullanımı, düzenli sağlık taramaları

Pentan Tankı Risk Analizinin 450 Maddesinin Grafik Dağılımı

Pentan tanklarının bulunduğu ortamlarda elektriksel risklerin yönetimi, yalnızca iş güvenliği açısından değil, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirlik ve proses sürekliliği bakımından da hayati bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, özellikle yanıcı gaz ortamlarında sıkça karşılaşılan elektriksel tehlikeler; kaynakları, etkiledikleri sistemler ve olası sonuçlarıyla birlikte sistematik biçimde analiz edilmiştir.

Sunulan 5×5 risk matrisi modeli ile tehlikelerin önceliklendirilmesi, doğru koruma önlemlerinin belirlenmesi ve bu önlemlerin sıklıkla doğrulanması sağlanarak, patlayıcı atmosferlerde çalışan tüm elektrikli sistemlerin güvenli bir şekilde işletilmesi hedeflenmiştir.

Ancak her risk analizinin yaşayan bir doküman olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle; proses değişiklikleri, yeni ekipman entegrasyonu ya da mevzuat güncellemeleri gibi durumlarda risk değerlendirmesinin güncellenmesi esastır. Ayrıca, eğitimli personel, doğru prosedürler ve periyodik testler, alınan mühendislik önlemlerinin etkinliğini destekleyen en kritik unsurlardır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği19 Haziran 2025

8 Haziran 2025

Topraklama (Earthing) ve İnsan Vücudu

🌍 🌍 🌍

Topraklama (Earthing) ve İnsan Vücudu Üzerindeki Yararları

Doğanın Elektriğiyle Yeniden Bağlantı Kurmak

Günümüzde çoğumuz şehir hayatının içinde, beton zeminlerin üstünde, elektronik cihazlarla çevrili ve yapay ışıklarla yaşıyoruz. Ayaklarımız neredeyse hiç çıplak olarak toprağa değmiyor. Ancak geçmişte insanlar çıplak ayakla dolaşır, toprakta uyur ve doğayla doğrudan temas kurardı. İşte “topraklama” ya da İngilizce adıyla earthing, bu doğal teması yeniden kurma yöntemidir. Ve bu basit eylemin sağlığımıza inanılmaz faydaları vardır.

🧲 🧲 🧲

Topraklama Nedir?

Topraklama, vücudumuzun doğrudan toprağa, çimene, kuma veya denize temas etmesiyle gerçekleşen bir doğal süreçtir. Bu temas, çıplak ayakla yürümek, çıplak elle toprağa dokunmak, denize girmek veya toprakla temas eden özel iletken materyaller kullanmak şeklinde olabilir.

Toprak, yani yeryüzü, negatif elektrik yükü (elektronlar) taşır. Vücudumuz ise gün boyunca stres, cep telefonları, Wi-Fi, bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlar nedeniyle pozitif yük biriktirir. Bu dengesizlik, iltihaplanma, uyku bozukluğu, baş ağrısı ve yorgunluk gibi birçok sorunun temelinde yer alabilir.

Topraklama sayesinde, topraktaki serbest elektronlar vücudumuza geçer ve bu elektriksel denge yeniden kurulur. Aslında bu, doğanın bize sunduğu doğal bir şarj etme ve arındırma yöntemidir.

🔬 🔬 🔬

Bilim Ne Diyor?

Topraklama konusu, son yıllarda bilim insanlarının dikkatini çekmiştir. “Journal of Environmental and Public Health” dergisinde yayımlanan bazı çalışmalarda, topraklamanın şu etkileri desteklendi:

Kortizol (stres hormonu) seviyesini düşürdüğü,
İltihaplanmayı azalttığı,
Uyku kalitesini artırdığı,
Kalp ritmini düzenlediği,
Kas ağrılarını hafiflettiği.

⚡ ⚡ ⚡

Vücudumuz Neden Elektrikleniyor?

İnsan vücudu aslında bir çeşit biyolojik elektrik sistemidir. Kalp atışı, beyin dalgaları, sinir iletimi gibi tüm faaliyetler elektriksel sinyallerle yürütülür. Fakat modern hayat bizi sürekli elektromanyetik alanlara maruz bırakır:

Wi-Fi modemler,
Cep telefonları,
Elektrikli ev aletleri,
Beton zeminli ayakkabılar,
Arabalar, bilgisayarlar…

Bu ortamda vücut yüksek oranda pozitif yüklü iyonlar toplar. Bu yük, serbest radikal üretimini artırır ve hücreleri strese sokar. Bu durum, bağışıklık sistemini baskılar, inflamasyonu (iltihap) artırır ve kronik hastalıklara zemin hazırlar.

✅ ✅ ✅

Topraklamanın İnsan Vücudu Üzerindeki Bilinen Faydaları

1. İltihapları Azaltır

Serbest radikaller hücreleri okside eder. Topraklama yoluyla alınan serbest elektronlar, bu radikalleri etkisiz hale getirir. Bu da iltihap düzeylerini azaltır ve ağrıları hafifletir. Özellikle eklem iltihapları, kas ağrıları ve fibromiyalji gibi sorunlarda olumlu etkileri olduğu gözlemlenmiştir.

2. Stresi Azaltır ve Uyku Kalitesini Artırır

Topraklama, vücuttaki kortizol hormonunun düzenlenmesine yardımcı olur. Bu hormon yüksek seviyelerde olduğunda kişi sürekli gergin, huzursuz ve uykusuz olur. Toprağa temas, sinir sistemini sakinleştirir, melatonin (uyku hormonu) salınımını artırır ve derin uykuya geçişi kolaylaştırır.

3. Kalp ve Dolaşım Sistemine Faydası Vardır

Topraklama kanın viskozitesini (yoğunluğunu) düşürerek kanın daha rahat akmasını sağlar. Bu, tansiyonun dengelenmesine, kalp ritminin düzenlenmesine ve kan dolaşımının iyileşmesine katkı sağlar. Bazı araştırmalarda, topraklanmış bireylerin kalp ritimlerinin daha stabil olduğu gösterilmiştir.

4. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Topraktan alınan elektronlar vücudu adeta korur. Bağışıklık sistemi üzerindeki yük hafifletilir, hücreler daha az hasar görür ve enfeksiyonlara karşı direnç artar. Özellikle kronik yorgunluk yaşayan kişilerde topraklamanın enerji düzeyini yükselttiği gözlemlenmiştir.

5. Ruh Halini İyileştirir

Doğayla temasın psikolojik faydaları bilimsel olarak da kanıtlanmıştır. Topraklama, anksiyeteyi ve depresyonu hafifletir. Beyindeki serotonin ve dopamin gibi mutluluk hormonlarının daha düzenli çalışmasına yardımcı olur.

6. Serbest Elektronlarla Hücre Yenilenmesi Desteklenir

Elektronlar, hücreleri oksidatif strese karşı korur. Bu da cilt sağlığı, doku onarımı ve yaşlanma karşıtı etkiler yaratır. Topraklama, hücre yenilenmesini hızlandırarak daha canlı bir vücut sağlar.

🏞️ 🏞️ 🏞️

Topraklama Nasıl Yapılır?

Topraklama yapmak aslında oldukça kolaydır. İşte bazı yöntemler:

Yöntem	Açıklama
🦶 Çıplak ayakla toprakta yürüme	Günde 20–30 dakika çim, toprak, kum üzerinde yürüyün.
🖐️ Bahçecilik	Ellerinizi çıplak şekilde toprağa sokmak da etkilidir.
🌊 Denize veya göle girme	Tuzlu su çok iyi bir iletkendir.
🛏️ Topraklama örtüleri	Yatak altına yerleştirilen özel ürünler sayesinde uyurken bile topraklanabilirsiniz.

Uyarı: Beton zeminler topraklamaya uygun değildir. Ancak doğal toprak, çim, kum ya da deniz en iyi iletkenlerdir.

🧘 🧘 🧘

Kimin İçin Daha Faydalı?

Topraklama, herkes için faydalıdır ancak şu gruplar özellikle yarar görür:

Kronik yorgunluk yaşayanlar,
Uyku bozukluğu olanlar,
Stresli çalışanlar,
Kas ve eklem ağrısı çekenler,
Bilgisayar başında uzun saat geçirenler,
Elektromanyetik hassasiyeti olanlar.

🧩 🧩 🧩

Elektriği Doğadan Alın

Modern hayatın içinde vücudumuzun doğal ritmini kaybetmemesi için toprağa dönmemiz gerekiyor. Her gün biraz çimene basmak, ellerimizi toprağa sokmak ya da denize girmek, sağlık açısından düşündüğümüzden çok daha büyük etkiler yaratır.

Topraklama bedeni dengeler, ruhu sakinleştirir, sağlığı destekler.

Doğa sizi her gün şarj etmeye hazır. Sadece çıplak ayakla ona dokunun.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Topraklama: İnsan Vücudunun Dünya Yüzey Elektronlarına Yeniden Bağlanmasının Sağlık Üzerindeki Etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3265077/

⭐️⭐️ Kendinizi Topraklayın https://tetkik.com.tr/2024/12/31/topraklayin-kendinizi/

⭐️⭐️ Topraklamanın (topraklanma) iltihaplanma, bağışıklık tepkisi, yara iyileşmesi ve kronik iltihaplı ve otoimmün hastalıkların önlenmesi ve tedavisi üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25848315/

⭐️⭐️ Sağlığı desteklemek için topraklamanın pratik uygulamaları https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36481428/

⭐️⭐️ Yeryüzüne inmek – Yeni bir hijyen türü https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36773844/

⭐️⭐️ Bütünleştirici ve yaşam tarzı tıbbı stratejileri şunları içermelidir: Topraklama (topraklama): Araştırma kanıtlarının ve klinik gözlemlerin incelenmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1550830719305476

⭐️⭐️ Topraklama: İnsan Vücudunun Dünya Yüzey Elektronlarına Yeniden Bağlanmasının Sağlık Üzerindeki Etkileri https://www.osti.gov/etdeweb/biblio/21542764

⭐️⭐️ Topraklama: Zorlu Zamanlarda Daha İyi Sağlık ve Dayanıklılık İçin Topraklama Uygulaması https://www.researchgate.net/publication/376091680_Earthing_A_Practice_of_Grounding_for_Improved_Health_and_Resilience_in_Challenging_Times

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni8 Haziran 2025

23 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-08: Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırkbeş) yazıdan oluşan serinin onuncusunda Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme (Parlama) Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan tankı ile yapılan işler, (özellikle dolum, boşaltım, karıştırma veya transfer gibi işlemler) sırasında statik elektrik birikimi, yüksek tehlike potansiyeli olan bir risktir.

Düşük iletkenliğe sahip pentan, yüzeyler arası sürtünme ve akış hareketleri sonucunda kolaylıkla elektrostatik yük biriktirebilir. Eğer bu yükler kontrollü biçimde topraklanmaz veya nötürlenmez ise, elektriksel boşalma (discharge) yoluyla kolaylıkla yanıcı buhar/hava karışımını tutuşturabilir.

Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme (Parlama) Riski Olay Ağacı Analizi, tankta gerçekleşebilecek bir statik elektrik birikiminin ardından meydana gelebilecek olası senaryoları ortaya koymak üzere yapılandırılmıştır.

Bu analizde,

Topraklama sistemlerinin durumu
Tank çevresi atmosferik koşullar
Gaz konsantrasyon seviyesi
Potansiyel ateşleme kaynaklarının varlığı

gibi değişkenler üzerinden değerlendirme yaparken, teknik değerlendirme ile riskin tetiklenme olası yollarını değerllendireceğiz.

🔺 **HZ-08 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event)
→ Pentan tankı dolumu, boşaltımı veya transferi sırasında statik elektrik birikimi

🔸 1. Kontrol Noktası: Tank Topraklama Sistemi Mevcut ve İşlevsel mi?

Evet:
- Tank ve boru sistemleri sürekli topraklanmış.
  ✅ Sonuç: Statik yükler güvenli şekilde boşalır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Topraklama bağlantısı yok veya bozuk.
- 🔸 2. Kontrol Noktası: Dolum/Boşaltım Hızı Kontrollü mü?
  - Evet:
    - Düşük hızda dolum/boşaltım yapılmış, türbülans az.
      ⚠️ Sonuç: Statik yük oluşumu azaltılır.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta
  - Hayır:
    - Hızlı dolum/boşaltım sonucu yüksek türbülans ve sürtünme.
      🔸 3. Kontrol Noktası: İletken Hortum ve Bağlantı Elemanları Kullanıldı mı?
      - Evet:
        
        Elektriksel iletkenliği olan hortum ve bağlantılarla statik aktarımı sağlanır.
        ✅ Sonuç: Yükler akıtılır, kıvılcım riski düşer.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Dielektrik (iletken olmayan) hortum kullanılmış.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Tank Ortamı Uygun Nitrojenişleme veya Havalandırma ile Kontrol Altında mı?
        
        Evet:
        
        Ortam inert gaz (N₂) ile seyreltilmiş, parlama limiti düşürülmüş.
        ⚠️ Sonuç: Yeterli oksijen yok, tutuşma zor.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
        
        Hayır:
        
        Tank atmosferi uçucu buharlarla dolu, LEL (alt parlama sınırı) aşılmış.
        🔸 5. Kontrol Noktası: Statik Boşaltma Süresi Beklendi mi?
        
        Evet:
        
        Transfer sonrası 1-2 dakika beklenmiş.
        ✅ Sonuç: Yükler kendiliğinden boşalmış olabilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
        
        Hayır:
        
        İşlem sonrası hemen müdahale edilmiş.
        ❌ Sonuç: Kıvılcım oluşabilir → Patlama riski.
        
        Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

Genel Değerlendirme

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Topraklama ve iletken bağlantılar mevcut, inert atmosfer sağlanmış	Düşük
2	Topraklama yok, dolum hızlı, ortam yanıcı, bekleme yapılmamış	Çok Yüksek
3	Topraklama var ama dielektrik hortum kullanılmış, inert atmosfer yok	Yüksek
4	Bağlantılar uygun, dolum yavaş, ama bekleme yapılmadan müdahale var	Yüksek
5	Statik yükler boşaltılmamış, kıvılcım potansiyeli yüksek	Çok Yüksek

Önleyici ve Azaltıcı Neler Yapılmalı

Her tank, boru ve tanker topraklama kabloları ile sürekli topraklanmalıdır.
İletken hortum ve bağlantı parçaları kullanılmalıdır.
Tanklara dolum sırasında hız kısıtlaması uygulanmalıdır. (örneğin < 1 m/s).
Tank atmosferi, özellikle bakım ve dolum öncesinde azotla inert hale getirilmeli.
Dolum ve boşaltım işlemlerinden sonra statik boşalması için bekleme süresi uygulanmalı.
Personel, antistatik kıyafet ve ayakkabı giymeli.
Statik birikimi ölçen cihazlar (örneğin elektrostatik dedektör) kullanılabilir.

Statik elektrik kaynaklı kıvılcım oluşumu, yanıcı ortamlarda gözle görülmeyen ama yüksek enerjili bir tetikleyici olarak süreç güvenliğinde ayrı bir öneme sahiptir. Bu olay ağacı çalışmasında yer alan olası durumlar, tankın topraklanma sistemindeki eksiklikler, operasyonel kontrol zafiyetleri veya elektrostatik yüklenmeye karşı alınmamış önlemlerin nelere yol açabileceğini inceledik.

Statik Elektrik Birikimi İle Ateşleme Riskini Azaltan Temel Faktörler

Etkin topraklama sistemleri
Antistatik malzeme kullanımı
Yavaş dolum-boşaltım prosedürleri
Nem kontrolü ve operatör eğitimi

Statik Elektrik Birikimi İle Ateşleme Riskini Azaltan İkincil Faktörler

Ortam gaz/buhar konsantrasyonu
Havalandırma yeterliliği

olayın patlama veya yangına dönüşme ihtimalini belirleyici niteliktedir.

Sonuç olarak; statik elektriğe dayalı ateşleme riskinin yalnızca donanımsal değil, işletme disiplini, bakım sürekliliği ve operasyonel farkındalık ile de sıkı biçimde ilişkilendirildiği aşikar bir şekilde gösterilmiş oldu.

Proaktif güvenlik kültürü kapsamında bu tür risklerin kök nedenlerine inilerek değerlendirilmeye devam edilmesi, tesis güvenliğinin sürdürülebilirliği açısından kritiktir.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ HAZOP ve FTA Kullanılarak Bir Yakıt Depolama Terminalinin Risk Analizi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5551143/

⭐️⭐️ Statik Elektrik https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/static-electricity

⭐️⭐️ Endüstriyel tesislerin 62 risk analiz metodolojisinin incelenmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423002000086

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği23 Mayıs 2025

Topraklama

Pentan Tankı Elektriksel Riskler Risk Analizi

Pentan Tankı 13 Kategori Genel Özet Tablosu

Pentan Tankı Risk Analizinin 450 Maddesinin Grafik Dağılımı

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Topraklama (Earthing) ve İnsan Vücudu

🌍 🌍 🌍

Topraklama (Earthing) ve İnsan Vücudu Üzerindeki Yararları

🧲 🧲 🧲

Topraklama Nedir?

🔬 🔬 🔬

Bilim Ne Diyor?

⚡ ⚡ ⚡

Vücudumuz Neden Elektrikleniyor?

✅ ✅ ✅

Topraklamanın İnsan Vücudu Üzerindeki Bilinen Faydaları

1. İltihapları Azaltır

2. Stresi Azaltır ve Uyku Kalitesini Artırır

3. Kalp ve Dolaşım Sistemine Faydası Vardır

4. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

5. Ruh Halini İyileştirir

6. Serbest Elektronlarla Hücre Yenilenmesi Desteklenir

🏞️ 🏞️ 🏞️

Topraklama Nasıl Yapılır?

🧘 🧘 🧘

Kimin İçin Daha Faydalı?

🧩 🧩 🧩

Elektriği Doğadan Alın

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Pentan Tankı HZ-08: Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme Riski Olay Ağacı Analizi

🔺 HZ-08 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: Tank Topraklama Sistemi Mevcut ve İşlevsel mi?

Genel Değerlendirme

Önleyici ve Azaltıcı Neler Yapılmalı

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Ara

İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın

🔺 **HZ-08 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**