21 Kasım 2025

Güçlü Yetmez! Akıllı Bir Bağışıklık Sistemi İçin Beta-Glukan

“Kontrolsüz güç, güç değildir!”
– Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek isteyenlerin bu sözden öğreneceği çok şey var!

Güçlü Bir Bağışıklık Sistemi Neden Yeterli Değil?

Bağışıklık sistemimiz, vücudumuzun en gelişmiş savunma ordusudur. Ancak bu ordu, sadece güçlü değil, aynı zamanda akıllıca hareket eden bir yapı olmalıdır. Aksi halde, zararlı mikropları yok etmeye çalışırken kendi dokularımıza da zarar verebilir.

Yeni araştırmalar, bağışıklık sistemi güçlendirme konusuna yepyeni bir bakış açısı sunuyor:
Sistem sadece güçlü değil, aynı zamanda dengeli ve kontrollü çalışmalı.

İşte tam bu noktada, doğanın sunduğu beta-glukan maddesi devreye giriyor.

🍄 🍄 🍄

Beta-Glukan Nedir?

Beta-glukan, yulaf, arpa, mantar ve bazı alg türlerinde doğal olarak bulunan çözünür bir liftir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, bu maddenin sadece bağışıklığı güçlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda onu akıllı bir şekilde yönlendirebildiğini ortaya koymuştur.

Yani beta-glukan, bağışıklık sistemine “nasıl savaşacağını” değil, “ne zaman savaşması gerektiğini” öğretiyor!

Nasıl Çalışır? Bilimsel Gerçekler

2024’te Nature Immunology dergisinde yayımlanan bir çalışma, beta-glukanın doğrudan grip (influenza) virüsünü öldürmediğini, ancak bağışıklık sisteminin virüse verdiği aşırı tepkileri yumuşattığını gösterdi.

Grip gibi hastalıklarda zarar, çoğunlukla virüsün kendisinden değil, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisiyle (sitokin fırtınası) ortaya çıkıyor.

Beta-glukan, bu aşırı reaksiyonları düzenleyerek daha hedefe yönelik, daha az zararlı bir bağışıklık yanıtı sağlar.

Beta-Glukanın Sağlığa Faydaları

🫁 Solunum yolu enfeksiyonlarında iyileşmeyi destekler
🦷 Periodontal (diş eti) iltihaplarını azaltır
🎗️ Kanser tedavisi sırasında bağışıklık sistemini destekler
🩸 Kolesterolü düşürür
🔋 Mitokondri sağlığını korur
🧠 Vücutta daha dengeli bir immün yanıt oluşturur
🦠 Bağırsak mikrobiyotasını olumlu etkiler

Beta-Glukan Hangi Gıdalarda Bulunur?

Beta-glukan kaynakları iki ana gruba ayrılır:

1️⃣ **Tahıl Bazlı Kaynaklar (Daha çok metabolik denge için)**

Yulaf: %3–7 oranında beta-glukan içerir
Arpa: %5–11 ile en zengin kaynak
Buğday: %0,5 gibi düşük bir orana sahip
Pirinç: %0,2 oranında içerir

Not: Bu beta-glukanlar daha çok kolesterol kontrolü, kan şekeri dengesi ve bağırsak sağlığı için etkilidir.

2️⃣ Tahıl Dışı Kaynaklar (Bağışıklık sistemi için ideal)

Maya Beta-Glukanı (özellikle Saccharomyces cerevisiae)
Mantarlar (özellikle Shiitake, Reishi)
Algler (kahverengi deniz yosunu)
Bazı bakteriler

Bu gruptakiler ise esas olarak bağışıklık sistemi düzenleyici etki gösterir.

Beta-Glukan Seviyesini Etkileyen Faktörler

İşleme: Yüksek sıcaklıkta pişirme veya maya ile yapılan işlemler, beta-glukanın yapısını bozabilir.
Depolama: Nemli ortamlarda beta-glukan oksidasyona uğrayabilir ve etkinliği azalabilir.
Kabukta yoğunluk: Tahılların dış katmanlarında yoğun olduğu için tam tahıl ürünleri tercih edilmelidir.

Beta-Glukanı Hayata Dahil Etmenin Pratik Yolları

Güne yulaf lapası ile başla
Ev yapımı arpa unlu ekmek tüket
Haftada 2 kez şitake mantarı kullan
Takviye olarak maya beta-glukan kapsülleri tercih et (Hekim önerisiyle)
Probiyotik gıdalarla beraber tüket, bağırsak sağlığını destekle

Kontrolsüz Güç, Güç Değildir

Bağışıklık sistemimiz sadece savunma hattı değil, aynı zamanda bir komutandır.
Yeterli güçle donatıldığında bile, ne zaman ateş açacağını bilmediği sürece vücuda zarar verebilir.

Beta-glukan, bağışıklık sistemine bu aklı verir.
Yani güçlü değil, akıllı bir bağışıklık için doğadan gelen bu özel maddeye hayatınızda mutlaka yer açın.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ β-Glukan, influenza A virüsüne karşı hastalık toleransını artırmak için nötrofilleri yeniden programlıyor https://www.nature.com/articles/s41590-024-02041-2

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni21 Kasım 2025

21 Kasım 2025

Kolesterolün Kandaki Normal Değerlerinin Tarihsel Evrimi

Kolesterol, 19. yüzyılda keşfedildiğinden bu yana hem biyokimyasal hem de klinik anlamda insan sağlığının merkezinde yer almıştır. Başlangıçta yalnızca hücre zarlarının bir bileşeni olarak tanımlanan bu molekül, zamanla kardiyovasküler hastalıkların en önemli risk göstergelerinden biri haline gelmiştir. Ancak kolesterolün “normal” kabul edilen düzeyleri, sabit bir sayıdan ibaret değildir; bilimsel anlayışın gelişmesiyle birlikte sürekli olarak yeniden tanımlanmıştır.

Kolesterolün kandaki normal değerlerinin tarihsel evrimini ele alarak, tıbbın değişen bakış açılarını, epidemiyolojik verilerin etkisini ve klinik rehberlerin nasıl dönüştüğünü göreceksiniz. Bu biyobelirtecin sınırları, yalnızca laboratuvar cihazlarının hassasiyetiyle değil; toplumun sağlık öncelikleri, bilimsel kanıtlar, risk algısı ve belki de tartışmalı kararlarla şekillenir.

📜 📜 📜

Yıl	Toplam Kolesterol Normal Sınırı	Açıklama
1950’ler	< 300 mg/dL	Kolesterol yeni tanımlanmıştı; yüksek değerler henüz risk olarak görülmüyordu.
1970’ler	< 270 mg/dL	Aterosklerozla ilişki kurulmaya başlandı; ilk sınırlamalar geldi.
1980’ler	< 250 mg/dL	Framingham çalışması sonrası kardiyovasküler riskler netleşti.
1990’lar	< 230 mg/dL	LDL’nin “kötü kolesterol” olarak tanımlanmasıyla sınırlar daraltıldı.
2001 (ATP III – ABD)	< 200 mg/dL	Amerikan Kalp Derneği LDL hedeflerini netleştirdi; total kolesterol için <200 mg/dL önerildi.
2013 (ACC/AHA Kılavuzu)	LDL < 100 mg/dL	Risk bazlı hedefler ön plana çıktı; total kolesterol yerine LDL odaklı yaklaşım benimsendi.
2019 (ESC/EAS Avrupa Kılavuzu)	LDL < 70 mg/dL (yüksek risk)	Çok yüksek riskli bireylerde LDL hedefi daha da düşürüldü.
2025 (Güncel ESC/AHA önerileri)	LDL < 55 mg/dL (çok yüksek risk)	Yeni çalışmalarla birlikte agresif LDL düşürme stratejileri benimsendi.

📌 📌 📌

Ek Bilgiler

HDL için tarihsel olarak ≥ 60 mg/dL koruyucu kabul edilirken, erkeklerde ≥ 40 mg/dL ve kadınlarda ≥ 50 mg/dL sınırları sabit kalmıştır.
Trigliserid için < 150 mg/dL sınırı 1990’lardan beri geçerlidir; ancak non-HDL kolesterol ve VLDL gibi alt fraksiyonlar son yıllarda daha fazla önem kazanmıştır.
Türkiye’de de bu değişimler genellikle Amerikan ve Avrupa kılavuzlarıyla paralel olarak benimsenmiştir.

Kolesterolün normal kabul edilen sınırları, zaman içinde yalnızca rakamsal olarak değil; anlam olarak da değişmiştir. 1950’lerde 300 mg/dL’ye kadar “normal” sayılan değerler, günümüzde 200 mg/dL’nin altına çekilmiş; LDL içinse risk düzeyine göre 55 mg/dL gibi agresif hedefler belirlenmiştir. Bu değişim, tıbbın statik değil; dinamik bir bilim olduğunu gösterir.

Lakin bu evrim, yalnızca bilimsel bir gelişme değil; aynı zamanda halk sağlığına, ilaç kullanımına ve beslenmeye yön veren bir stratejidir. Kolesterol sınırlarının yeniden tanımlanması, milyonlarca insanın yaşam tarzını, ilaç kullanımını ve hastalık riskini doğrudan etkiler. Bu nedenle kolesterol değerlerinin tarihsel değişimi, yalnızca bir laboratuvar öyküsü değil; toplumun sağlıkla kurduğu ilişkinin de bir aynasıdır.

Bu yazı, kolesterolün sınırlarının nasıl ve neden değiştiğini anlamak isteyen herkes için bir rehber niteliğindedir. Çünkü sağlık, yalnızca bugünün bilgisiyle değil; geçmişin dersleri ve geleceğin öngörüleriyle inşa edilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni21 Kasım 2025

20 Kasım 2025

Rezene Çayı Nasıl Demlenir?

Rezene (Foeniculum vulgare)

Rezene Çayı Demleme Yöntemi

Miktar: 1 tatlı kaşığı ezilmiş rezene tohumu (yaklaşık 2 gram)

Su: 250 ml kaynar su

Demleme Süresi: 10–12 dakika, üzeri kapalı şekilde

Tüketim Zamanı: Demlendikten sonra 30 dakika içinde içilmelidir.

🌾 🌾 🌾

Rezene Çayının Faydalı Bileşikleri ve Etkileri

Anetol: Rezene tohumlarının en önemli bileşiği olan anetol, gaz giderici, sindirimi kolaylaştırıcı ve süt artırıcı özelliklere sahiptir. Özellikle emziren annelerde süt üretimini destekler.

Hafif Östrojenik Etki: Rezene, östrojen benzeri etkiler göstererek hormonal dengeye katkıda bulunabilir.

Sindirim Sistemi Desteği: Mide spazmlarını azaltır, hazımsızlık, gaz ve şişkinlik gibi sorunları hafifletir.

Antioksidan ve Antiinflamatuar Özellikler: Hücreleri serbest radikallerin zararlarından korur, iltihabı azaltır ve bağışıklığı güçlendirir.

🌿 🌿 🌿

Rezene Çayı Bekletildiğinde Meydana Gelen Değişiklikler

Anetol Buharlaşması: Demlendikten sonra anetol uçucu bir bileşik olduğu için zamanla buharlaşır. Bu da rezene çayının gaz giderici ve süt artırıcı etkilerinin azalmasına neden olur.

Acılaşma: Rezene çayı uzun süre bekletildiğinde tadında acılaşma meydana gelir, bu da içim kalitesini düşürür.

Sağlık Etkisinde Azalma: 1 saatten sonra rezene çayının sağlık etkileri yaklaşık %50 oranında azalır. Bu, faydalı bileşiklerin yapısal bozulmasına ve etkinliğinin düşmesine bağlıdır.

✅ ✅ ✅

Rezene Çayı Özet ve Öneriler

Rezene çayının faydalarından tam olarak yararlanmak için:

1 tatlı kaşığı ezilmiş rezene tohumunu 250 ml kaynar suya ekleyip 10-12 dakika demleyin.
Demlendikten sonra çayınızı 30 dakika içinde tüketin.
Uzun süre bekletmekten kaçının, çünkü faydalı bileşikler uçabilir ve çay acılaşabilir.
Özellikle sindirim sorunları, gaz problemleri veya emzirme döneminde süt artırıcı etkilerinden faydalanmak isteyenler için taze tüketim önemlidir.

Rezene çayı, doğal ve etkili bir sindirim dostu olup, doğru demleme ve zamanında tüketimle sağlığınıza önemli katkılar sağlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni20 Kasım 2025

19 Kasım 2025

Makine Güvenliğinde Tasarımın Gücü

Riskleri Dizayn İle Yok Etmeli

Makine güvenliğini sağlamak, sadece muhafazalarla sınırlı bir mühendislik çözümü değildir. Güvenliğin temeli, daha makine tasarım sürecinin ilk çizgilerinde atılır.

Makine imalatçılarına ve iş güvenliği profesyonellerine “doğası gereği güvenli tasarım” kavramını, temel prensipleriyle hatırlatalım

🔧 🔧 🔧

Doğası Gereği Güvenli Tasarım Nedir?

Makine üretiminin kalbinde yer alan bu yaklaşım, riskleri daha ortaya çıkmadan yok etmeyi hedefler. Bu, en etkili güvenlik katmanıdır. ISO 12100:2010 standardında da belirtildiği gibi, tasarımcılar bu aşamada tehlikeyi ortadan kaldırmak veya minimuma indirmek için:

Mekanik parçaları yeniden konumlandırmalı,
Tehlikeli bölgelerdeki müdahale ihtiyacını azaltmalı,
Tüm keskin kenarları, sivri çıkıntıları, pürüzlü yüzeyleri tasarımdan çıkarmalıdır.

Kural basit: Eğer bir riski tasarım düzeyinde ortadan kaldırabiliyorsan, ileride koruyucu kullanmana gerek kalmaz.

⚙️ ⚙️ ⚙️

Mühendislikten Önce Güvenlik

Bir pres makinesi düşünün.

Operatörün elinin çeneye girmesini fiziksel olarak imkânsız kılan bir konumlandırma,
Ya da döner parçalara uzanmayı engelleyen mil yerleşimi…

İşte bu müdahaleler, gerçek güvenliğin başladığı yerdir.

Her mühendislik çözümünde, “Tehlike burada mı doğuyor? Bunu tamamen kaldırabilir miyim?” sorusu sorulmalıdır.

📊 📊 📊

İş Kazası Verileri Ne Diyor?

2003-2005 yılları arasında AB’de makineyle ilişkili 500’den fazla ölümcül kaza meydana geldi. Üstelik 2005’te, sadece bu alanda 170.000’den fazla iş günü kaybına neden olan kaza raporlandı.

Bu tablo, güvenli tasarımın kâğıt üzerinde kalmaması gerektiğinin acı bir göstergesidir.

✅ ✅ ✅

Uygulama Örnekleri

Kesme makinası: Bıçağın konumu, kol erişiminin dışında olacak şekilde tasarlanmalıdır.
Konveyör sistemleri: Tersine dönme ihtimali göz önüne alınarak hız ve yön sınırlayıcılar entegre edilmelidir.
Kalıp makineleri: Kalıp bölgesi operatörün müdahale edemeyeceği kadar derin yerleştirilebilir.

Tasarım ve Üretime

Tasarım sürecine ne kadar erken dahil olursan, o kadar fazla riski doğmadan engellemiş olursun. Sahadaki sorunlar, masadaki çizimde çözülür. Makine üreticilerine bu farkındalığı aşılamak, senin görevin.

Gelecek yazıda, “Emniyet Tedbirleri ve Muhafaza Sistemleri”ni konuşacağız. Çünkü her riski tasarımla çözemeyiz ama çözülemeyeni etkisizleştirmeyi iyi bilmeliyiz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği19 Kasım 2025

18 Kasım 2025

Kulaklar, İşitme ve Su – Küçük Gençlere

Sınıfta tatlı bir heyecan vardı. Çocuklar daha önce kalplerini, kemiklerini, gözlerini, böbreklerini suyla ilişkili olarak öğrenmişti. Şimdi sıra yeni bir bölümdeydi. Hatice Öğretmen elini kaldırıp göz kırptı:

Hatice Öğretmen:
“Çocuklar, hiç düşündünüz mü; sesleri nasıl duyuyoruz? Ve bunun suyla ne ilgisi olabilir?”

Öğrencilerden bir uğultu yükseldi. Çoğu sesin kulaktan içeri girip beynimize ulaştığını biliyordu, ama suyun bu işte rolü olduğunu ilk kez duyuyorlardı.

Tam o sırada Profesör Su yine parlayan damlacıklardan oluşmuş peleriniyle sınıfta belirdi.

Profesör Su:
“Bugün sizi vücudunuzdaki en büyüleyici orkestraya götüreceğim: kulaklar! Ve göreceksiniz ki, su olmadan işitme mucizesi asla gerçekleşemez.”

Hatice Öğretmen sihirli hareketini yaptı, sınıf puf! diye değişti. Bir anda dev bir kulak tünelinin içinde buldular kendilerini. Duvarlar kıvrımlıydı, bazı yerler parlak zarlarla kaplıydı. Çocuklar hayretle bakıyordu.

Zehra: “Burası çok ilginç! Tünel gibi dar, kıvrımlı… Bu dış kulak mı?”

Profesör Su:
“Evet Zehra. Buradan ses dalgaları içeri girer. Ses dalgası aslında havanın titreşimleridir. Ve bu titreşimler yolculuklarına burada başlar.”

Tibet: “Peki hocam, sesin suyla ne ilgisi var? Burası kuru gibi duruyor.”

Profesör Su:
“Güzel fark ettin Tibet. Dış kulak kuru görünür ama aslında burada çok ince bir nem tabakası vardır. O nem, yani mikroskobik su molekülleri, ses dalgalarının daha düzenli ilerlemesine yardımcı olur. Eğer kulak çok kurursa, ses algımız bozulabilir.”

Asya: “Ben bazen denize girince kulağıma su kaçıyor. O da bu yüzden mi garip hissettiriyor?”

Profesör Su:
“Aynen öyle Asya! Dış kulak yoluna fazla su girerse ses titreşimleri karışır. O yüzden denizden sonra kulağını hafifçe kurutmak gerekir.”

Çocuklar ilerledi, karşılarına incecik ama gergin bir perde çıktı. Üzerine görünmez dalgalar çarpıyor, perde titreşiyordu.

Naz: “Bu bir davul zarı gibi! Bu ne?”

Profesör Su:
“Bu, timpanik membran, yani kulak zarı. Ses dalgaları buraya çarpar ve titreşimlere dönüşür. Su burada da önemlidir; çünkü zarın esnek kalmasını sağlar. Eğer yeterli su olmazsa, zar kurur ve titreşimleri tam aktaramaz.”

Atlas: “Yani yeterince su içmezsek kulak zarımız sağlıklı çalışmaz mı?”

Profesör Su:
“Doğru Atlas. Kulak zarı tıpkı bir trampolin gibi olmalı. Eğer kurursa gevrekleşir, kolay yırtılabilir.”

Elif:“Ben küçükken orta kulak iltihabı geçirmiştim. Onunla suyun ilgisi var mı?”

Profesör Su:
“Evet Elif. Orta kulak iltihabında sıvı birikir. Aslında kulaklarımızda daima bir miktar sıvı bulunur, bu normaldir. Ama bağışıklık sistemi zayıfsa ya da çok susuz kalırsak, bu sıvı dengesizleşir ve iltihap oluşur.”

Zar titreştiğinde, arkasında üç minicik kemik de hareket etmeye başladı: çekiç, örs ve üzengi. Çocuklar onları görünce çok şaşırdı.

Eylül: “Bunlar oyuncak gibi minicik kemikler! Neden bu kadar önemli?”

Profesör Su:
“Bunlar vücudunuzdaki en küçük kemikler. Ama işitmenin en büyük kahramanları. Ses titreşimlerini büyütüp iç kulağa iletirler. Su, bu kemiklerin arasındaki eklemleri yağlar. Eğer vücudunuz susuz kalırsa, bu kemikçiklerin hareketi zorlaşır.”

Ege: “Yani bu kemikler minik salıncaklar gibi mi?”

Profesör Su:
“Çok güzel benzetme Ege. Evet, titreşimleri bir salıncak gibi ileri geri aktarırlar. Ama salıncağın ipi kurursa, sallanması zorlaşır. İşte su bu ipi esnek tutar.”

Çocuklar ilerledikçe, dev bir deniz kabuğunu andıran spiral yapıya geldiler: kohlea (salyangoz). İçinde sayısız küçük tüycük hücreler vardı, üzerlerinden su dalgaları geçiyordu.

Defne Yaz: “Burası çok güzel! İçinde su var sanki?”

Profesör Su:
“Harika gözlem Defne. İç kulak tamamen sıvı doludur. Bu sıvıya endolenf denir. Ses titreşimleri bu sıvı içinde dalga oluşturur. Tıpkı denize atılan taşın dalga oluşturması gibi.”

Kıvanç: “Yani kulağımızın içinde minicik bir deniz mi var?”

Profesör Su:
“Aynen öyle Kıvanç. Bu minik deniz sayesinde sesleri algılarız. Eğer vücudunuzda yeterli su yoksa, bu deniz küçülür, dalgalar bozulur ve işitme zorlaşır.”

Mercan: “Ben müziği çok seviyorum. Demek ki kulağımın içindeki deniz de müzik dalgalarıyla dans ediyor!”

Profesör Su:
“Çok güzel söyledin Mercan. Evet, müzik kulağınızdaki sıvıda dans eden dalgalardır.”

Ali: “Bu denizin içinde gördüğüm küçük tüyler ne işe yarıyor?”

Profesör Su:
“Bunlar hair cells, yani tüylü hücreler. Ses dalgaları endolenf sıvısında hareket edince bu hücreler eğilir. Onlar da elektrik sinyali üretir. İşte bu sinyal sinirle beyninize gider ve siz sesi ‘duyarsınız’.”

Nilda: “Eğer bu tüylü hücreler susuz kalırsa ne olur?”

Profesör Su:
“O zaman daha çabuk yorulurlar, hatta zarar görebilirler. Yani çok gürültüde kulaklarınız çınlıyorsa, bu tüylü hücreler zarar görmüş demektir. Onların toparlanabilmesi için vücudunuzda bol su olması gerekir.”

Çocuklar spiralden sonra üç tane yarım daire şeklinde kanala geldiler. İçlerinde yine sıvı vardı.

Çınar: “Bunlar neye benziyor? Kaydırak gibi!”

Profesör Su:
“Bunlar yarım daire kanalları. Görevi: denge. İçlerindeki sıvı hareket edince beyninize ‘hangi yönde eğildin’ diye bilgi gider. Eğer yeterli su yoksa, bu sıvı az olur ve denge bozulur. Başınız döner.”

Ela: “Ben bazen hızlı döndüğümde başım dönüyor. Bu onunla mı ilgili?”

Profesör Su:
“Evet Ela. Hızlı döndüğünde bu sıvı dalgalanır. Vücudun susuzsa, dalgalar bozuk olur, denge merkezine yanlış sinyal gider.”

Yaman: “O zaman su içmek dengemizi de koruyor!”

Profesör Su:
“Bravo Yaman. Su sadece işitme değil, denge için de çok önemlidir.”

Defne Ebrar: “Benim dedem bazen ‘kulaklarımda uğultu var’ diyor. Bu da suyla ilgili olabilir mi?”

Profesör Su:
“Evet Defne. Bazen susuzluk veya iç kulaktaki sıvı dengesizliği kulak çınlamasına neden olabilir. Tabii başka nedenler de var ama su dengesini korumak her zaman faydalıdır.”

Can: “Peki çok fazla su içersek kulağımızda da fazla sıvı olur mu?”

Profesör Su:
“Hayır Defne, endişe etme. Vücudunuz dengeyi kurar. Fazla su böbreklerden atılır. Kulaklarınızda sadece gereken miktar kalır.”

Mila: “Ben şunu merak ettim: Kulak sıvısı tuzlu mu, tatlı mı?”

Profesör Su:
“Harika bir soru Mila! Kulaktaki endolenf, aslında özel bir sıvıdır. İçinde sodyum ve potasyum iyonları vardır. Yani biraz tuzlu sayılır ama normal deniz suyu gibi değil. Bu iyonlar tüylü hücrelerin elektrik sinyali üretmesini sağlar.”

Aziz: “Yani kulağımızın içinde elektrik üreten bir deniz var!”

Profesör Su:
“Evet Aziz! İşte vücudunuzun sihirlerinden biri bu.”

Hatice Öğretmen çocuklara dönerek:
“Çocuklar, bugün kulaklarımızın suyla olan ilişkisini öğrendik. Dış kulaktan iç kulağa kadar her yerde su var. Ses dalgaları bu su sayesinde iletiliyor. İç kulaktaki denizcikler sayesinde hem işitiyoruz hem dengemizi sağlıyoruz. Ve bütün bunlar için düzenli su içmek şart.”

Çocuklar hep bir ağızdan:
“Artık su içtiğimizde sadece susuzluğumuzun değil, kulaklarımızın ve dengemizin de teşekkür ettiğini bileceğiz!”

Profesör Su gülümsedi:
“İşte gerçek öğrenme budur. Su sadece yaşamın değil, müziğin, sesin, dengenin de sihridir.”

Ve sınıf, tekrar kendi sıralarına döndü. Ama artık her kuş cıvıltısı, her melodi, her sessizlik bile onlara suyun armağanı gibi geliyordu.

Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Yukarıda yer alan hikaye firmalarımız Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık tarafından sosyal sorumluluğumuz olan çocuklarımızı bilgilendirmek, okumaya, çalışmaya, doğal hayata heveslendirmek ülkemize ve geleceğimize yararlı bireyler olabilmelerine katkı sağlamak maksadı ile yayınlanmıştır.

Dr Mustafa KEBAT

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz. Varsa hatalarımızı bildirmeniz daha faydalı olmamıza desteğiniz bizim için çok değerli.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni18 Kasım 2025

18 Kasım 2025

Revir Oksijen Tüpü Kullanımı ve Güvenliği Kontrol Formu

Aşağıda, işyerlerinizde kullanılan oksijen tüplerinin güvenli muhafazası, kullanımı, kontrolü ve değişimi için kullanılabilecek standart bir CHECK LIST / KONTROL FORMU hazırladım. Bu formu, revirde çalışanlar veya yetkilendirilmiş personel tarafından düzenli kontrol ve kayıt amacıyla kullanılabilirler.

OKSİJEN TÜPÜ KULLANIMI ve GÜVENLİĞİ KONTROL FORMU

İşyeri Adı: ………………………………………………
Kontrolü Yapan Kişi (Ad Soyad): ………………………………………………
Kontrol Tarihi: ……. / ……. / …………
Tüp No / Kodu: ………………………………………………
Tüp Lokasyonu: ………………………………………………

Sıra	Kontrol Başlığı	Evet	Hayır
1	Tüp dik konumda ve devrilmeye karşı sabitlenmiş mi?	☐	☐
2	Tüp, doğrudan ısı kaynaklarından (güneş, kaynak, soba) uzak mı?	☐	☐
3	Tüp çevresinde yanıcı/parlayıcı madde bulunmuyor mu?	☐	☐
4	“Oksijen Tüpü – Ateşle Yaklaşma!” uyarı levhası mevcut ve görünür mü?	☐	☐
5	Tüp üzerinde “BOŞ/DOLU” etiketi okunabilir durumda mı?	☐	☐
6	Tüp regülatörü sağlam mı (çatlak, gevşeklik, deformasyon yok mu)?	☐	☐
7	Manometre çalışıyor mu ve basınç seviyesi yeterli mi (>150 bar)?	☐	☐
8	Tüp vanası kapalı mı ve başlık emniyetli şekilde takılı mı?	☐	☐
9	Tüp gövdesinde pas, ezilme, şişme, darbe izi yok mu?	☐	☐
10	Tüp taşıma esnasında yuvarlanmıyor/sürüklenmiyor mu? (Taşıma arabası vs. kullanılıyor mu?)	☐	☐
11	Tüpün son hidrostatik test tarihi kontrol edildi mi (10 yılı geçmemiş mi)?	☐	☐
12	Boş tüpler ile dolu tüpler ayrı yerlerde muhafaza ediliyor mu?	☐	☐
13	Tüpün bulunduğu alan havalandırmalı, kuru ve güvenli mi?	☐	☐
14	Kullanım sonrası vana kapatılmış mı ve güvenlik başlığı geri takılmış mı?	☐	☐
15	Tüp alanında sigara, açık alev gibi riskli uygulamalar engellenmiş mi?	☐	☐
16	Olası sızıntı kontrolü yapılmış mı (tüpte sızdırma yok mu)?	☐	☐
17	İlk yardım çantası tüpün bulunduğu alana yakın ve ulaşılabilir mi?	☐	☐

Genel Değerlendirme / Uygunsuzluk Tespiti:
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

Gerekli Aksiyonlar / Bildirim Yapılacak Birim:
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

📌 İMZA ve ONAY

Kontrolü Yapan:
Ad Soyad: ………………………………………………..
İmza: ……………………………………………………..

Sorumlu Amir / İSG Yetkilisi (Opsiyonel):
Ad Soyad: ………………………………………………..
İmza: ……………………………………………………..

Oksijen Tüpü ve Sistemlerinin Güvenli Kullanımı Eğitimi

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni18 Kasım 2025

17 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – III (Acil Durum Planlaması ve Tatbikatlar)

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri yazımın – çalışmamın üçüncü bölümünü değerlendirmenize sunuyorum…

Deprem gibi ani ve yüksek yıkım potansiyeline sahip doğal afetler, yalnızca yapısal hasara değil, aynı zamanda ciddi iş gücü kayıplarına ve uzun süreli işletme kesintilerine yol açabilir. Bu nedenle afetlere karşı hazırlıklı olmak, yalnızca mühendislik çözümleriyle sınırlı kalmamalı; aynı zamanda etkin bir acil durum yönetim sistemiyle desteklenmelidir. Özellikle iş sağlığı ve güvenliği (İSG) perspektifinden bakıldığında, acil durum planlaması ve düzenli tatbikatlar, risklerin kontrolü kadar önleyici tedbirlerin sürdürülebilirliğini de sağlar.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bağlı yönetmelikler, işverenleri, çalışanları olası acil durumlara karşı koruyacak önlemleri almaya, Acil Durum Planı hazırlamaya, eğitimleri gerçekleştirmeye ve tatbikatları düzenli olarak uygulamaya yasal olarak zorunlu kılmaktadır. Bu yükümlülük, sadece belgelendirme düzeyinde değil, aynı zamanda sahada uygulanabilir, ölçülebilir ve sürekli geliştirilebilir bir sistem kurmayı zorunlu kılar.

Deprem riskine özel olarak tasarlanmış acil durum planlarının nasıl oluşturulması gerektiğini, ekiplerin nasıl yapılandırılacağını, iletişim ve tahliye sistemlerinin nasıl kurgulanacağını ve tüm bu sürecin tatbikatlarla nasıl test edilip iyileştirileceğini ele aldığım bu yazının siz İş güvenliği uzmanları, İSG kurulları ve işletme yöneticileri için afet anında kaosu azaltan, yaşam kurtaran ve iş sürekliliğini sağlayan bir katkı olmasını temenni ediyorum.

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

3. Acil Durum Planlaması ve Tatbikatlar

A – Acil Durum Planlaması

A – 3.1. Hazırlık Aşaması

a. Risk Analizi ve Tehlike Değerlendirmesi

Bina deprem riski analizi (zemin etüdü, yapı statiği)
Yapısal olmayan tehlikelerin (mobilya, makine, raf) belirlenmesi
Çalışan sayısı, kat planları, engelli çalışanların varlığı gibi faktörler değerlendirilir

b. Acil Durum Ekipleri Oluşturulması

İlkyardım Ekibi
Yangınla Mücadele Ekibi
Tahliye ve Kurtarma Ekibi
Koordinasyon Ekibi

Her ekibin görev tanımları yazılı olarak belirlenmeli ve personele bildirilmelidir.

c. Kritik Personelin ve Prosedürlerin Belirlenmesi

Makine operatörleri, güvenlik, BT personeli, kimyasal sorumluları
Kritik dokümantasyonun dijital yedeklenmesi

d. Toplanma Alanı Planlaması

Açık alanda güvenli, işaretli ve tabela ile gösterilen alanlar
Engelli bireylerin tahliyesine uygun rota ve yardımcı personel planlaması

A – 3.2. Planın Hazırlanması

a. Acil Durum Prosedürleri Yazımı

Deprem anında yapılacaklar (çök-kapan-tutun, gaz-elektrik kapatma)
Tahliye prosedürü
Yaralı tahliyesi ve ilk yardım süreci
Acil durum iletişim planı

b. İletişim Zinciri Oluşturulması

Acil numaralar listesi (AFAD, 112, itfaiye, OSGB, bina yöneticisi)
İç iletişim için telsiz, megafon, telefon zinciri

c. Kaynak ve Malzeme Planlaması

Acil durum kitleri (el feneri, ilk yardım seti, megafon, battaniye)
Gaz kesici otomatik valf, yangın tüpleri, alarm sistemleri
Alternatif enerji (jeneratör)

A – 3.3. Eğitim ve Bilgilendirme

a. Personel Eğitimi

Depremde hayatta kalma davranışları (çök-kapan-tutun)
Tahliye yolları ve toplanma alanı bilgisi
Ekip görev tanımları eğitimi
İlk yardım ve yangın söndürme eğitimi (sertifikalı)

b. Yazılı Bilgilendirme

Her çalışan için kişisel acil durum bilgi kartı
Asılan yönlendirme tabelaları ve kat planları
Giriş-çıkış noktalarında görsel materyaller

📗 📗 📗

B. Tatbikatlar – Detaylı Uygulama Planı

B – 3.1. Tatbikat Türleri

a. Masa Başında Planlama Tatbikatı

Acil durum senaryosu üzerinden yöneticiler ve acil durum ekiplerinin uygulamalı masa başı simülasyonu

b. Kısmi Tatbikat

Sadece yangın veya sadece tahliye gibi belirli senaryo uygulamaları

c. Tam Tatbikat (Deprem + Yangın + Tahliye + Yaralı Müdahale)

Gerçek saatli, sürpriz senaryolu
Çalışanların tamamını kapsayan en az yılda 1 defa uygulanan geniş kapsamlı tatbikat

B – 3.2. Tatbikat Planlama Süreci

a. Senaryo Hazırlığı

Deprem + yangın + gaz kaçağı + yaralanma gibi kombinasyonlar
Kapsayıcı ve gerçekçi içerik

b. Tatbikat Zamanlaması ve Duyurusu

Tüm çalışanlara duyurulmalı, sürpriz uygulama yapılacaksa üst düzey onay alınmalı
İşin durdurulacağı süre belirlenmeli

c. Tatbikat Gözlemcileri ve Değerlendirme Formları

Dış gözlemciler veya İş Güvenliği uzmanları not tutmalı
Her ekibin performansı izlenmeli

d. Tatbikat Sonrası Değerlendirme ve İyileştirme Planı

Tespit edilen eksikler yazılı hale getirilmeli
İyileştirme eylem planı oluşturulmalı (süre, sorumlu kişi, kaynak)

B – 3.3. Periyotlar ve Kayıtlar

Tatbikat Türü	Sıklık	Zorunluluk
Masa Başı Tatbikat	Yılda 2 kez	Tavsiye
Kısmi Tahliye Tatbikatı	6 ayda bir	Tavsiye
Tam Acil Durum Tatbikatı	Yılda en az 1 kez (zorunlu)	Zorunlu
Eğitim Geri Bildirimleri	Her eğitim sonrası	Zorunlu
Gözlem ve Değerlendirme	Her tatbikat sonrası	Zorunlu

Tatbikatlara ilişkin katılım listeleri, fotoğraflar, değerlendirme formları ve gözlemci raporları dosyalanmalı ve denetime hazır tutulmalıdır.

📘 📘 📘

Ek Belgeler ve Gereklilikler

✔️ Acil Durum Planı ve Ekleri (harita, telefon zinciri, görev tanımları)
✔️ Tatbikat Değerlendirme Formları
✔️ Yönlendirme Tabelaları Kontrol Formu
✔️ Sabitleme Listeleri (yapısal olmayan riskler için)
✔️ Deprem Sonrası İş Sürekliliği Planı

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler17 Kasım 2025

16 Kasım 2025

İş Güvenliğinin Dördüncü Boyutu

Gürültü, titreşim, kesilme, düşme, kimyasal maruziyet… Geleneksel iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamaları yıllarca gözle görülür fiziksel riskleri merkeze aldı. Ancak modern çalışma hayatında, görünmeyen ama etkisi çok daha derin olan yeni bir tehlike türü sahneye çıktı: Psikososyal riskler.

İş güvenliğinin dördüncü boyutu olarak tanımlanan bu alan, çalışanların zihinsel ve duygusal yüklenmeleri, sosyal baskılar ve iş organizasyonuna dair yapısal stres faktörleriyle ilişkilidir. Yani iş kazalarının artık yalnızca fiziksel ekipman eksikliği ya da teknik arızalardan değil, iş yükü, mobbing, belirsizlik, aşırı denetim, yalnızlık, sosyal izolasyon veya tükenmişlik gibi faktörlerden kaynaklandığı gerçeğiyle yüz yüzeyiz.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi otoriteler; psikososyal faktörlerin yalnızca birey sağlığını değil, üretim verimliliğini, işyeri uyumunu ve kurumsal sürdürülebilirliği doğrudan etkilediğini defaatle vurgulamaktadır.

İş güvenliğinin bu kritik ama sıklıkla göz ardı edilen boyutunu; bilimsel veriler, saha örnekleri ve mevzuat çerçevesiyle sistematik olarak bu yazıda okuyacaksınız.

Psikososyal riskleri anlamak, tanımak ve önlemek yalnızca bir İSG yükümlülüğü değil, aynı zamanda bir insan onuru, iş barışı ve stratejik yönetim gerekliliğidir.

Çünkü iş güvenliği yalnızca kas, kemik ve kaskla değil; aynı zamanda ruh, bilinç ve sosyal dengeyle sağlanır.

Bu, iş güvenliğinde giderek daha çok önem kazanan ve insan faktörünü odağa alan bir boyuttur.

📌 📌 📌

İş Güvenliğinin Dört Boyutu

Boyut	Açıklama
1. Fiziksel	Gürültü, titreşim, sıcaklık, aydınlatma, ergonomi sorunları gibi fiziksel çevre faktörleri.
2. Kimyasal	Gazlar, buharlar, sıvılar, tozlar gibi zararlı kimyasalların maruziyeti.
3. Biyolojik	Virüs, bakteri, mantar, parazit gibi organizmalardan kaynaklı riskler.
✅ 4. Psikososyal (Dördüncü Boyut)	İş yükü, stres, mobbing, vardiya düzensizliği, iletişim sorunları, duygusal tükenme gibi insan psikolojisine dayalı riskler.

Neden Dördüncü Boyut?

Çünkü iş kazalarının büyük bölümü insan davranışlarından kaynaklanır.
Stresli, tükenmiş ya da psikolojik olarak baskı altında olan çalışanların algıları bozulur, dikkatsizlik artar.
Psikososyal riskler uzun vadede fiziksel kazalara da neden olabilir.

Kaynak Perspektifiyle

ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), bu boyutu uzun süredir iş sağlığı kapsamında değerlendiriyor.
EU-OSHA (Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı), psikososyal riskleri işyerindeki yeni ve yükselen riskler arasında kabul ediyor.
ISO 45003, işyerlerinde psikolojik sağlığı ele alan ilk uluslararası standarttır (ISO 45001’in tamamlayıcısıdır).

🎯 🎯 🎯

İş sağlığı ve güvenliği, uzun yıllar boyunca sadece fiziksel tehlikeleri bertaraf etmeye odaklanmış klasik bir anlayışla yönetildi. Fakat artık 21. yüzyılın işyeri gerçekliği, çalışanları sadece koruyucu baretlerle değil, anlamlı ilişkilerle, psikolojik dayanıklılıkla ve sosyal destek sistemleriyle korumanın gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Psikososyal riskler, görünmeyen ama derin izler bırakan bir tehlike grubudur. Aşırı iş yükü, belirsiz rol tanımları, mobbing, sosyal izolasyon, düşük iş kontrolü, ödül eksikliği, iş-aile çatışması, yönetici baskısı gibi etkenler; çalışanların yalnızca performansını değil, doğrudan sağlıklarını ve yaşam kalitelerini tehdit eder.

Bu bağlamda, iş güvenliğinin dördüncü boyutuna ilişkin alınacak önlemler, yalnızca mevzuata uygunluk açısından değil, aynı zamanda kurumsal kültürün olgunluğu ve etik sorumlulukların yerine getirilmesi açısından da önemlidir. Psikososyal riskler; “kaza” değil, “ihmal” sonucu gelişen yapısal sorunlardır ve göz ardı edilmesi çoğu zaman psikosomatik hastalıklar, depresyon, tükenmişlik sendromu, işten ayrılma, verim kaybı gibi geri döndürülmesi güç sonuçlara yol açar.

Ne Yapılmalı?

İş organizasyonlarının tasarımı, çalışanların yükünü değil kapasitesini temel almalı.
Duygusal güvenliği öncelikleyen liderlik modelleri desteklenmeli.
İşyeri psikolojik iklimi, anketler ve ölçümlerle periyodik olarak izlenmeli.
Psikolojik ilk yardım, mentorluk ve destek hizmetleri, erişilebilir hale getirilmeli.
Eğitimler yalnızca teknik riskleri değil, duygusal dayanıklılığı da kapsamalı.

Unutulmamalıdır ki..

İnsan, sadece bir üretim aracı değil; duygu taşıyan, anlam arayan, değer bekleyen canlı bir varlıktır.
İSG sistemleri, bu bütünlüğü gözettiği ölçüde güvenli ve sürdürülebilir hale gelir.

“Görünmeyen tehlikeler, göz ardı edildiklerinde en tehlikelileri haline gelir.”
Bu nedenle, iş güvenliğinin dördüncü boyutunu tanımak; sadece iyi bir uygulama değil, etik bir zorunluluktur.

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler, Sağlık Bülteni16 Kasım 2025

16 Kasım 2025

Psikolojik Düzlem – Duygusal Zekâ Temelli Yöneticiler

Psikolojik düzlemde konumlanan yönetici, kurumun görünmeyen damarlarında dolaşan duygusal akışı fark eden, bireylerin iç dünyasına duyarlılık geliştiren ve karar alma süreçlerini yalnızca mantıksal değil, aynı zamanda duygusal zekâ temelli biçimlendiren bir figürdür. Bu tip yöneticinin temel yönelimi, insanı yalnızca işlevsel bir varlık olarak değil, aynı zamanda duygusal, ilişkisel ve anlam arayan bir özne olarak görmektir. Onun dünyasında başarı, yalnızca çıktılarla değil, aynı zamanda bağlarla, güvenle ve aidiyetle tanımlanır. Bu yönelim, özellikle yaratıcı ekiplerde, hizmet sektöründe ve insan odaklı projelerde derin etkiler yaratır. Ancak bu etki, yalnızca psikolojik düzlemde kalırsa, kurumun yapısal, kültürel ve felsefi boyutlarında eksiklikler oluşabilir. Çünkü duygusal bağ kurmak, yalnızca bireysel değil; aynı zamanda kolektif, sistemsel ve etik bir iştir.

Psikolojik yönetici, empatik dinleme becerisine sahiptir. Geri bildirim verirken karşısındakinin duygusal durumunu gözetir; çatışmaları bastırmak yerine anlamaya çalışır; motivasyon kaynaklarını tanır ve destekler. Daniel Goleman’ın duygusal zekâ tanımı burada belirleyicidir: kişinin kendi duygularını tanıma ve yönetme becerisiyle birlikte, başkalarının duygularını da anlayabilme yetisi. Bu yeti, kurumsal yaşamda yalnızca bireyler arası ilişkileri değil, aynı zamanda karar alma süreçlerini, liderlik tarzını ve kültürel iklimi de şekillendirir. Psikolojik düzlemde güçlü olan bir yönetici, ekip içinde güven ortamı yaratır. Çalışanlar kendilerini değerli hisseder, aidiyet duygusu gelişir. Bu da iş tatminini, bağlılığı ve performansı artırır.

Felsefi düzlemden bakıldığında, psikolojik yönetici çoğu zaman “nasıl hissettirdim?” sorusunu merkeze alır. Bu da onun karar alma süreçlerini etik bir duyarlılıkla biçimlendirmesini sağlar. Hannah Arendt’in “insanlar yalnızca ne yaptığınızla değil, onlara nasıl hissettirdiğinizle de sizi hatırlar” düşüncesi burada anlam kazanır. Psikolojik yönetici, eylemin etkisini yalnızca sonuçla değil, duygusal izlerle ölçer. Bu ölçüm, kurumun görünmez bağlarını güçlendirir. Ancak bu bağlar, yapısal sistemlerle desteklenmediğinde, karar alma süreçlerinde belirsizlik ve kararsızlık oluşabilir. Bu nedenle psikolojik düzlemde etkili bir yönetici, duygusal duyarlılığı karar alma cesaretiyle dengeleyebilmelidir.

Sosyolojik düzlemde psikolojik yönetici, bireyleri yalnızca içsel değil, aynı zamanda sosyal varlıklar olarak görür. Bu da onun kurumsal etkileşimleri daha geniş bir bağlamda değerlendirmesini sağlar. Pierre Bourdieu’nün “habitus” kavramı burada devreye girer: bireylerin içselleştirdiği davranış kalıpları, kurumsal etkileşimleri şekillendirir. Psikolojik yönetici, bu kalıpları tanıdığında, yalnızca bireylerle değil, aynı zamanda kurumun kültürel dokusuyla da ilişki kurar. Toplantıların dili, e-postaların tonu, ofis düzeni gibi unsurlar onun için yalnızca işlevsel değil; aynı zamanda sembolik anlamlar taşır. Bu farkındalık, kurumsal kültürün yüzeyde değil, derinde yaşanmasını sağlar.

Teknik yöneticiyle karşılaştırıldığında, psikolojik yönetici daha az sistem kurar ama daha fazla bağ kurar. Teknik yönetici süreçleri tanımlar, performans ölçütleri belirler, çıktıları analiz eder. Psikolojik yönetici ise süreçlerin insani boyutunu gözetir, performansın ardındaki motivasyonu anlamaya çalışır, çıktılardan çok ilişkileri değerlendirir. Bu karşılaştırma, iki yönetici tipinin birbirini tamamlayabileceğini gösterir. Sistem kurmak, bağ kurmakla desteklendiğinde, kurum hem işlevsel hem de insani hale gelir.

Sosyolojik yöneticiyle karşılaştırıldığında, psikolojik yönetici daha bireysel odaklıdır. Sosyolojik yönetici kurumun kültürel kodlarını, güç ilişkilerini ve görünmez yapısını okur. Psikolojik yönetici ise bireylerin duygusal ihtiyaçlarını, içsel çatışmalarını ve motivasyon kaynaklarını tanır. Bu fark, iki yönetici tipinin farklı düzlemlerde etkili olduğunu gösterir. Sosyolojik yönetici kolektif bilinç üretir; psikolojik yönetici bireysel aidiyet sağlar. Bu iki düzlem bir araya geldiğinde, kurum hem topluluk hem de birey düzeyinde güçlenir.

Felsefi yöneticiyle karşılaştırıldığında, psikolojik yönetici daha hissederek karar alır. Felsefi yönetici kararlarının ardındaki anlamı sorgular; etik, varoluş ve hakikatle ilgilenir. Psikolojik yönetici ise kararlarının duygusal etkisini gözetir; empati, güven ve aidiyetle ilgilenir. Bu fark, iki yönetici tipinin farklı sorular sorduğunu gösterir. Felsefi yönetici “neden?” sorusunu sorar; psikolojik yönetici “nasıl hissettirdi?” sorusunu. Bu iki soru bir araya geldiğinde, kurum hem anlam hem de bağ üretir.

Psikolojik düzlemde güçlü olan bir yönetici, kriz anlarında sakinleştirici, değişim süreçlerinde destekleyici, başarı anlarında ise takdir edici bir rol oynar. Onun varlığı, kurumun duygusal bağışıklık sistemini güçlendirir. Çalışanlar, yalnızca görev değil; değer gördüklerini hisseder. Bu his, yalnızca bireysel değil; aynı zamanda kolektif bir etki yaratır. Çünkü duygusal bağlar, kurumun görünmez taşıyıcılarıdır. Ve bu bağlar zayıfladığında, yapı en sağlam görünen yerinden kırılır.

Felsefi düzlemde psikolojik yöneticinin en büyük sınavı, duygusal duyarlılığı etik bir derinlikle buluşturmaktır. “Bu kararı alırken kimin duygusu gözetildi?”, “Bu süreçte kim kendini dışlanmış hissetti?”, “Bu toplantıdan kim kırılarak çıktı?” gibi sorular, psikolojik düzlemin felsefi derinlikle buluştuğu noktalardır. Bu sorular, yalnızca empati değil; aynı zamanda sorumluluk üretir. Michel Foucault’nun “her söylem bir iktidar ilişkisidir” sözü burada anlam kazanır. Psikolojik yönetici, duygusal duyarlılığı iktidar ilişkilerini dönüştürmek için kullanabildiğinde, kurumda yalnızca bağ değil; adalet de üretir.

Sosyolojik düzlemde psikolojik yöneticinin en büyük sınavı, bireysel duyarlılığı kolektif yapıyla dengelemektir. “Bu kişi neden sessiz?”, “Bu ekip neden geri çekiliyor?”, “Bu davranış hangi kültürel koddan besleniyor?” gibi sorular, psikolojik düzlemin sosyolojik farkındalıkla buluştuğu noktalardır. Bu sorular, yalnızca birey değil; aynı zamanda yapı üretir. Emile Durkheim’ın “kolektif bilinç” kavramı burada yeniden anlam kazanır. Psikolojik yönetici, bireylerin duygusal ihtiyaçlarını kolektif bilinçle buluşturabildiğinde, kurum hem bireysel hem de topluluk düzeyinde güçlenir.

Teknik düzlemde psikolojik yöneticinin en büyük sınavı, duygusal duyarlılığı sistem kurma becerisiyle dengelemektir. “Bu süreç nasıl daha insani hale gelir?”, “Bu performans ölçütü hangi duygusal etkileri yaratır?”, “Bu karar hangi bağları güçlendirir?” gibi sorular, psikolojik düzlemin teknik derinlikle buluştuğu noktalardır. Bu sorular, yalnızca duygu değil; aynı zamanda yapı üretir. Çünkü kurumlar, yalnızca duygusal değil; aynı zamanda sistemsel varlıklardır. Ve bu sistemler, duygusal bağlarla desteklendiğinde, yalnızca işler değil; yaşar.

Nietzsche’nin “yaşamı olumlamak” dediği şey, çatışmaların, gerilimlerin ve farklılıkların değerini bilmektir. Psikolojik düzlemde konumlanan yönetici, bu farklılıkları bastırmak yerine işleyebildiğinde, kurum yalnızca düzen değil; canlılık üretir. Çünkü duygusal çeşitlilik, kurumsal yaşamın en derin kaynaklarından biridir. Her birey, kendi duygusal repertuarıyla kuruma katılır; bu repertuarlar bir araya geldiğinde, yalnızca iş değil, anlam üretilir. Psikolojik yönetici, bu anlamı tanımakla kalmaz; onu görünür kılmak için alan açar.

Bu alan, yalnızca bireysel değil; aynı zamanda kolektif bir alan olmalıdır. Çünkü duygular, yalnızca içsel değil; aynı zamanda sosyal olarak şekillenir. Bir çalışanın kırgınlığı, yalnızca onun iç dünyasında değil; kurumun iletişim biçiminde, karar alma süreçlerinde ve temsil yapılarında da köklenir. Psikolojik yönetici, bu kökleri tanıdığında, yalnızca bireyi değil; kurumu da iyileştirir. Bu iyileştirme, teknik düzlemdeki verimlilikten farklıdır. Burada ölçülen şey, bağın gücüdür; güvenin derinliğidir; aidiyetin sürekliliğidir.

Bu bağlamda, psikolojik yönetici kurumun duygusal mimarıdır. O, yalnızca duyguları yönetmez; aynı zamanda duygularla yönetir. Bu yönetim biçimi, klasik otorite tanımlarını dönüştürür. Max Weber’in otorite tipolojisinde yer alan karizmatik, geleneksel ve yasal-ussal otorite biçimleri, psikolojik düzlemde yeniden yorumlanır. Karizmatik otorite, artık yalnızca kişisel çekicilikle değil; duygusal duyarlılıkla tanımlanır. Geleneksel otorite, yalnızca geçmişe değil; duygusal mirasa da dayanır. Yasal-ussal otorite ise, yalnızca kurallara değil; duygusal adalete de bağlı hale gelir.

Bu dönüşüm, kurumun içsel iklimini değiştirir. Toplantılar, yalnızca karar alma değil; duygusal karşılaşma alanına dönüşür. Geri bildirimler, yalnızca performans değerlendirmesi değil; kişisel gelişim fırsatı olur. Krizler, yalnızca çözülmesi gereken sorunlar değil; duygusal yeniden yapılanma anları haline gelir. Psikolojik yönetici, bu anları tanır, işler ve dönüştürür. Bu da kurumun bağışıklık sistemini güçlendirir. Çünkü duygusal bağışıklık, yalnızca bireylerin değil; kurumun da hayatta kalma becerisidir.

Ancak bu düzlemde aşırı yoğunlaşmak, bazı riskleri de beraberinde getirir. Psikolojik yönetici, duygusal duyarlılığı karar alma cesaretiyle dengeleyemezse, kurumda belirsizlik oluşabilir. Herkesin duygusunu gözetme çabası, kararların ertelenmesine, netliğin kaybolmasına ve liderliğin zayıflamasına yol açabilir. Bu nedenle psikolojik düzlemde etkili bir yönetici, empati ile sınır koyma becerisini birlikte geliştirmelidir. Aksi takdirde, duygusal yoğunluk kurumsal yönelimi bulanıklaştırabilir.

Bu noktada, diğer yönetici tipleriyle kurulan denge hayati önem taşır. Teknik yönetici, sistem kurar; psikolojik yönetici, bağ kurar. Sosyolojik yönetici, yapı inşa eder; felsefi yönetici, anlam üretir. Bu dört düzlem, bir kurumun bütünlüğünü sağlar. Psikolojik yönetici, bu bütünlük içinde duygusal akışı yönetir. Ancak bu akış, sistemle desteklenmeli, kültürle örgütlenmeli ve anlamla yönlendirilmelidir. Bu denge kurulduğunda, kurum yalnızca işleyen değil; yaşayan bir organizmaya dönüşür.

Sonuç olarak, psikolojik düzlemde konumlanan yönetici, kurumun duygusal zekâsını temsil eder. O, yalnızca görev değil; güven üretir. Yalnızca performans değil; aidiyet sağlar. Yalnızca çözüm değil; karşılaşma yaratır. Bu karşılaşmalar, kurumun görünmez bağlarını güçlendirir. Ve bu bağlar, kriz anlarında kurumun en sağlam dayanakları haline gelir.

Psikolojik yönetici, kurumun kalbidir. Onun attığı ritim, yalnızca bireylerin değil; topluluğun da yaşam enerjisini belirler. Bu ritim, empatiyle, duyarlılıkla ve cesaretle şekillendiğinde, kurum yalnızca başarılı değil; anlamlı hale gelir. Çünkü başarı, yalnızca rakamlarla değil; ilişkilerle, duygularla ve hikâyelerle ölçülür. Ve bu ölçüm, psikolojik düzlemde başlar.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

NOT: Diğer yönetici tiplerini okumak isterseniz; web sitemizden arama yaparak okuyabilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Makaleler16 Kasım 2025

16 Kasım 2025

Örnek Olay Üzerinden İş Kazası Hukuki İncelemesi

Değerli okuyucular,

Bu yazının ilk kısmında; aşağıda sizlerle paylaştığım gerçek bir olaydır. KVKK ve kişilere saygı gereği yer, kişi vb gibi ayrıntıları yazmadım. Çünkü örnek bir iş kazası üzerinden hukuki değerlendirme yapabilmek için İş güvenliği profesyonellerini ilgilendiren hususları yazmak yeterli olacaktır.

Yine bu yazının birinci kısmında, İş Güvenliği Uzmanı yer alsa da idari ve cezai sorumluluk açısından değerlendirmeye dahil etmedim.

İkinci kısmında ise örnek olay kapsamında idari ve ceza sorumluluk açısından İş Güvenliği Uzmanını odak noktaya yerleştirerek değerlendirmeye çalıştım.

Dr. Mustafa KEBAT

Örnek Olayımızın Hikayesi

2023 yılının ortalarında, orta ölçekli bir metal işleme fabrikasında rutin bir iş günü başlamıştı. 35 yaşında ve fabrikada 10 yıldır deneyimli bir operatör olan Ahmet, görev aldığı pres makinesinin bakım ve temizlik işlemlerini yapmak üzere işyerindeki standart prosedürleri takip ediyordu.

Ancak o gün, pres makinesinin koruyucu güvenlik kapağı açık durumdaydı. Ahmet, makinenin sıkışan bölümünü temizlerken dikkatsiz bir anında eli makinenin hareketli kısmına kaptırdı. Olay sonucunda parmağı ciddi şekilde yaralandı; bir parmağı kopma tehlikesi yaşarken aynı zamanda ikinci derece yanık oluştu. Hemen ilk yardım uygulandı ve çalışanın durumu kontrol altına alındı.

Örnek olayımızı öncesi ve sonrasını aşağıda, belgelerle ilişkilendirilmiş şekilde zaman çizelgesi formatında inceleyelim.

Örnek Olayımız – Pres Makinesi İş Kazası

Tarih / Saat	Olay / İşlem	Sorumlu	Belgeler / Kanıtlar
2023 Gün Başlangıcı	Pres makinesinde günlük üretim ve temizlik görevleri başlar	Operatör	– Makine günlük kullanım ve bakım talimatları
Kazanın Gerçekleştiği An	Operatör pres makinesini temizlerken koruyucu güvenlik kapağı açıktır; Parmağını makinenin sıkışan kısmına kaptırır	Operatör	– İlk yardım tutanağı – Acil müdahale raporu
Kazadan Hemen Sonra	İşveren olayı SGK’ya bildirir	İşveren	– SGK İş Kazası Bildirim Formu – Kazanın fotoğrafları ve makine durumu
Kazadan Hemen Sonra	İş kazası tutanağı tutulur	İşveren	– Kaza Tutanağı – Çalışan ifadeleri ve görgü tanığı beyanları
Olay Sonrası 1–2 Gün İçinde	İş Güvenliği Uzmanı inceleme başlatır	İş Güvenliği Uzmanı	– Makine bakım ve temizlik prosedürleri – Risk değerlendirme raporu – Önceki denetim kayıtları – Çalışan eğitim kayıtları
Olay Sonrası 1 Hafta İçinde	İş Güvenliği Uzmanı, kazanın nedenlerini analiz eder; riskler ve önleyici tedbirler belirlenir	İş Güvenliği Uzmanı	– Olay inceleme raporu – Önleyici tedbir ve eğitim planı
Olay Sonrası 2 Hafta İçinde	Önleyici tedbirler uygulanır: • Makine temizlik ve bakımda enerji izolasyonu • Çalışanlara yeniden eğitim • Denetimlerin sıklaştırılması	İşveren ve İş Güvenliği Uzmanı	– Yeni prosedürler dokümanı – Eğitim katılım listeleri – Güncel denetim planı

İşveren ve Olay Sonrası Uygulamalar

İşveren, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na uygun olarak hemen olayı kayıt altına aldı. Yapılan işlemler şunlardı:

Kaza Tutanağı Tutulması:
İşveren, kazanın oluştuğu makineyi ve çevresini belgeleyerek, çalışanla yapılan görüşmeleri ve kazanın oluş şekliyle ilgili tüm bilgileri içeren bir kaza tutanağı hazırladı/hazırlattı.
SGK Bildirimi:
Olay, Sosyal Güvenlik Kurumu’na zamanında bildirildi. SGK kayıtları ve iş kazası formu, çalışanın tazminat ve sağlık haklarının takibi için eksiksiz şekilde dosyalandı.
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı İncelemesi:
Fabrikanın İş Güvenliği Uzmanı, olay sonrası derhal inceleme başlattı. Makinenin koruyucu kapağının neden açık kaldığını, operatörün eğitim ve bilgilendirme durumunu, risk değerlendirmesi ve denetim kayıtlarını gözden geçirdi. Uzman, aşağıdaki belgeleri hazırladı ve dosyaladı:
- Makine bakım ve temizlik prosedürleri
- İş kazası raporu ve risk analizi sonuçları
- Çalışan eğitim kayıtları ve önceki denetim raporları

Analiz ve Sonuç

İş Güvenliği Uzmanı’nın incelemesi sonucunda, kazanın oluşumunda birkaç faktörün etkili olduğu belirlendi:

Makinenin koruyucu güvenlik kapağı açıkken çalıştırılması risk oluşturmuş,
Operatör daha önce bu makine için güvenlik prosedürleri konusunda bilgilendirilmiş olsa da, bazı uygulamalarda eksiklik yaşanmış,
İşyerinde rutin denetim ve bakım takipleri yapılıyor olsa da, günlük temizlik sırasında kontrollerin yeterince sıkı uygulanmadığı tespit edildi.

Olayın Tanımı (Anonimleştirilmiş)

İş yeri: Orta ölçekli metal işleme fabrikası
Çalışan: 35 yaşında, 10 yıldır fabrikada çalışan tecrübeli operatör
Kaza tarihi: 2023 yılı
Olay: Çalışan, pres makinesini temizlerken koruyucu güvenlik kapağı açık olduğu için makinenin sıkışan kısmına eli kaptırmış ve parmağını ciddi şekilde yaralamıştır.
Yaralanmanın türü: Parmak kopması ve ikinci derece yanık
İşveren uygulaması: Olaydan sonra kazayı SGK’ya bildirmiş, iş kazası tutanağı tutulmuş, iş sağlığı ve güvenliği uzmanı olay sonrası incelemesini yapmıştır.

Dava dosyasının tamamını ve işveren ile iş güvenliği uzmanı arasındaki özel iş sözleşmesini KVKK gereği paylaşmayacağım. Yeri geldikçe iş güvenliği uzmanının ilgili firma ile yaptığı özel iş sözleşmesi ile almış olduğu ek sorumluluklara da yer vereceğim. Bu olayı inceleyeceğimiz hukuki çerçeve, Türk İş Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı Kanun), Borçlar Kanunu ve Yargıtay kararlarıdır.

I. Bölüm

Hukuki Çerçeve

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı Kanun)

Temel yükümlülükler:

Madde 4: İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için gerekli tüm önlemleri almak zorundadır.
Madde 5: İşveren, işyerinde risk değerlendirmesi yapmak ve alınacak önlemleri belirlemekle yükümlüdür.
Madde 11: İşyerinde kullanılan makine ve teçhizatın güvenli olmasını sağlamak, bakım ve kontrollerini yapmak işverenin yükümlülüğüdür.

İhlal durumunda:

İşveren, kusurlu davranışı nedeniyle idari para cezasına ve tazminat sorumluluğuna tabidir.
Çalışan, kaza sonucu maluliyet veya yaralanma durumunda SGK kapsamında iş göremezlik ödeneği ve sürekli işgücü kaybı tazminatına hak kazanır.

2. Türk İş Kanunu

Madde 77: İşveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemelere uymakla yükümlüdür.
Madde 77/2: İş kazası halinde işveren, işçinin tazminat talebini karşılamakla yükümlüdür.
Madde 77/3: İş kazası, işçinin kusurundan bağımsız olarak meydana gelse de işverenin güvenlik önlemlerini eksiksiz uygulaması gerekir.

3. Borçlar Kanunu ve Haksız Fiil Sorumluluğu

İş kazasında kusur veya ihmal tespiti, Borçlar Kanunu madde 49 ve devamında düzenlenir.
İşveren, üçüncü kişilere karşı veya kendi çalışanına karşı meydana gelen zararları kusur ve risk sorumluluğu kapsamında tazmin etmek zorundadır.

4. Yargıtay Kararları

Yargıtay 22. HD, 2018/1256 E, 2019/3487 K: Makine koruyucu olmadan çalıştırılan işyerlerinde işverenin kusurlu olduğu, çalışan kusuruna bakılmaksızın tazminat sorumluluğu bulunduğu belirtilmiştir.
Yargıtay 10. HD, 2017/445 E, 2018/230 K: İş kazalarında işverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini yerine getirmemesi durumunda iş kazası kaçınılmaz olarak işveren kusuru sayılmıştır.

Olguların Değerlendirilmesi

1. İşveren Yükümlülükleri

Makineye güvenlik kapağı takılı olmalı, periyodik kontroller yapılmalıydı.
İşçi, makineyi temizlerken risk değerlendirmesi ve izin prosedürü uygulaması gerekiyordu.
İşverenin talimat ve işyeri güvenlik talimatlarını yazılı olarak sunması gerekiyordu.

Eksiklik:

İşyerinde risk değerlendirmesi eksik veya uygulanmamış.
Makine kontrol mekanizmaları devre dışı bırakılmış ya da ihmal edilmiş.
Çalışan eğitimi yetersiz; koruyucu talimatlar yeterince vurgulanmamış.

2. Çalışan Faktörleri

Çalışan tecrübeli olmasına rağmen, güvenlik talimatlarına uyulması konusunda işverenden net prosedür almadığı tespit edildi.
Olay, insan hatasından kaynaklansa da esas sorumluluk işverene aittir.

3. SGK ve İş Kazası Kayıtları

İş kazası SGK’ya bildirildi, işyeri hekimi olaya rapor tuttu.
Yaralanma tespiti ve iş göremezlik oranı belirlendi: %30 sürekli iş göremezlik.

Bu, işverenin hem idari hem hukuki sorumluluğunu doğurur.

Hatalar Analizi ve Hukuki Değerlendirme

1. İşveren Hataları

Makine Güvenliği Eksikliği

Hukuki Dil: İşveren, 6331 sayılı Kanun’un 11. maddesini ihlal etmiştir. Makineye gerekli güvenlik donanımı sağlanmamış ve kontroller yapılmamıştır.
Etki: İş kazası doğrudan işverenin kusurundan kaynaklanmıştır.

Risk Değerlendirmesi Eksikliği

İşveren, Madde 5 kapsamındaki risk değerlendirmesini yapmamış veya uygulamamıştır.
Bu durum, kazanın önlenebilir olduğunu göstermektedir.

Eğitim ve Bilgilendirme Yetersizliği

İşçi, güvenlik talimatlarını yeterince anlamamıştır.
Hukuki Etki: İşverenin bilgi verme ve eğitim yükümlülüğü ihlal edilmiştir (6331/4).

2. Çalışan Hataları

Çalışan, makineyi temizlerken güvenlik kapağı kapalı olmasına rağmen dikkatsizlik yapmıştır.
Ancak iş hukuku açısından çalışanın hatası, işverenin güvenlik önlemi yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

3. Sistem Hataları

Denetim Eksikliği: İşyerinde periyodik güvenlik denetimleri yapılmamış.
Prosedürlerin Yazılı Olmaması: İşçinin hangi aşamalarda makineyi durdurup temizleyeceği yazılı değil.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kültür Eksikliği: Çalışanlar ve yöneticiler güvenlik kültürü konusunda yeterince bilinçli değil.

4.Hukuki Sonuçlar

İşveren, iş kazasından dolayı hem tazminat sorumluluğu taşır hem de idari para cezasına tabidir.
Çalışan, SGK kapsamında iş göremezlik ödeneği ve sürekli işgücü kaybı tazminatı alır.
Mahkeme, kusur oranı ve ihmal derecesine göre işverene karşı tazminat, manevi zarar ve maluliyet tazminatı kararı verebilir.

Tavsiyelerim

1. İşveren Açısından

Makine ve ekipman güvenlik kontrollerini periyodik hale getirin.
İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini düzenli olarak uygulayın.
Risk değerlendirmesi ve acil durum prosedürlerini yazılı ve ulaşılabilir kılın.

2. Çalışan Açısından

Talimatları dikkatle uygulayın ve tehlikeleri yönetime bildirin.
Koruyucu ekipman kullanın ve prosedürleri ihmal etmeyin.

2. Hukuki Çerçevede Analiz

Bu örnek olay, 6331 sayılı Kanun ve Yargıtay içtihatları açısından işveren kusurunun açık olduğunu gösterir.
İş kazaları genellikle önlenebilir hata zincirinden kaynaklanır; sistem, eğitim ve denetim eksiklikleri tespiti kritik önemdedir.

Hata Analizi Şeması

Hata/Eksiklik	Nedeni	Sonuç	Hukuki Etki
Makine güvenlik kapağı yok veya devre dışı	İşveren bakım ve güvenlik kontrollerini yapmamış	Çalışan parmağını kaptırmış	6331/11: İşveren sorumluluğu; tazminat ve idari ceza
Risk değerlendirmesi eksik	İşveren risk analizini yapmamış veya uygulamamış	Kaza önlenememiş	6331/5: Önleyici tedbir yükümlülüğü ihlali
Çalışan eğitimi eksik	İşveren yeterli eğitim vermemiş	Çalışan prosedürleri tam bilmemiş	6331/4: Bilgilendirme yükümlülüğü ihlali
Periyodik denetim yapılmamış	İşveren denetimleri aksatmış	Güvenlik açığı devam etmiş	6331/11, 77 İş Kanunu: İşveren ihmal sorumluluğu
Çalışan dikkatsizliği	İnsan hatası	Makineye elini kaptırmış	İşverenin önlem yükümlülüğü nedeniyle kusur sınırlı; çalışanın sorumluluğu sınırl

Hukuki Sorumluluk Matriksi

Taraf	Yükümlülük	İhlal Durumunda Hukuki Sonuç	Örnek Yargıtay Kararı
İşveren	Makine güvenliği sağlamak	Tazminat, idari para cezası	Yargıtay 22. HD, 2018/1256 E, 2019/3487 K
İşveren	Risk değerlendirmesi yapmak	Tazminat, önlem eksikliğine dayalı kusur	Yargıtay 10. HD, 2017/445 E, 2018/230 K
İşveren	Eğitim ve bilgilendirme yapmak	Tazminat sorumluluğu	6331/4, İçtihatlar
İşveren	Periyodik denetim yapmak	İdari ceza + tazminat	6331/11, İş Kanunu 77
Çalışan	Talimat ve prosedürlere uymak	Sorumluluk sınırlı; dikkatsizlik tespit edilebilir	İşveren sorumluluğunu ortadan kaldırmaz
Sistem/İşyeri	İş sağlığı kültürü	Tüm kazaların önlenebilirliği azalır	İşveren sorumluluğu kapsamında değerlendirilir

Önleyici Tedbir Önerilerim

Önlem	Hukuki Dayanak	Beklenen Etki
Makineye zorunlu güvenlik kapağı ve acil durdurma düğümü eklemek	6331/11	Kaza riski minimize edilir
Periyodik bakım ve güvenlik denetimleri yapmak	6331/11, İş Kanunu 77	Sistemik güvenlik sağlanır
Çalışanlara düzenli iş sağlığı eğitimi vermek	6331/4	İnsan hatası riski azalır
Yazılı prosedür ve talimatlar oluşturmak	6331/5	Yasal uyum sağlanır, idari ceza riski düşer
İş sağlığı kültürü geliştirmek	6331/4-5	Uzun vadeli güvenlik, sistemik ihmalin önlenmesi

İş Kazasını Proaktif Önleme Stratejisi Nasıl Olmalı

Makine ve Ekipman Güvenliği

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
Güvenlik kapakları ve acil durdurma butonları	Tüm makinelere zorunlu güvenlik kapakları ve acil durdurma mekanizması eklenmeli	6331/11	Günlük kontrol + aylık bakım
Periyodik bakım ve teknik muayene	Makine performansı ve riskli parçalar kontrol edilmeli	6331/11	Aylık / yıllık rapor
Elektrik ve mekanik güvenlik testleri	Topraklama, kablo kontrolü, sensörlerin çalışması	6331/11	6 ayda bir
İşaret ve uyarı levhaları	Tehlike bölgeleri ve acil durdurma talimatları görünür olmalı	6331/4	Sürekli görünür

Risk Değerlendirmesi ve Prosedürler

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
İşyerinde risk analizi	Tüm makine ve iş süreçleri için risk değerlendirmesi yapılmalı	6331/5	Yılda bir, değişiklikte güncel
İşlem prosedürleri	Her görev için adım adım yazılı talimat	6331/5	Güncel ve çalışan erişimine açık
Acil durum planları	Kaza, yangın, elektrik arızası senaryoları	6331/8	Yılda bir tatbikat

Eğitim ve Bilgilendirme

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
Yeni işe başlayanlar eğitimi	Makine kullanımı, koruyucu ekipman, acil durum	6331/4	İşe girişte zorunlu
Periyodik tekrar eğitimleri	İş sağlığı kültürü ve güvenlik prosedürleri	6331/4	6 ayda bir
Uyarı ve hatırlatma görselleri	İşyerinde poster, broşür, dijital uyarı	6331/4	Sürekli görünür

Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
Eldiven, gözlük, kulaklık, ayakkabı	Göreve uygun KKD sağlanmalı	6331/8	İşe girişte + periyodik kontrol
KKD kullanımı denetimi	Çalışanlar KKD’yi doğru ve düzenli kullanmalı	6331/8	Günlük gözlem
KKD bakımı ve değişimi	Kirli/bozulmuş KKD değiştirilmelidir	6331/8	Aylık kontrol

İzleme ve Denetim Mekanizmaları

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
İş sağlığı ve güvenliği uzmanı denetimi	Tüm alanlar kontrol edilmeli, rapor tutulmalı	6331/4	Haftalık
İç denetim raporu	Yönetim gözden geçirme, eksikliklerin giderilmesi	6331/5	Aylık
İş kazası ve near-miss (Ramak Kala) kayıtları	Küçük olaylar bile kaydedilmeli	6331/10	Sürekli

Sağlık Gözetimi

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
Periyodik sağlık muayenesi	İşçinin görevi için uygunluğunun belirlenmesi	6331/15	Yılda bir veya görev değişiminde
Meslek hastalıkları taraması	Kimyasal, fiziksel ve mekanik risk faktörleri	6331/15	Yılda bir
İş göremezlik kayıtları	SGK ve kurum kayıtları güncel tutulmalı	İş Kanunu 77	Sürekli

İş Sağlığı Kültürü ve Süreklilik

Kontrol Maddesi	Açıklama	Hukuki Dayanak	Sıklık
Güvenlik toplantıları	Haftalık kısa toplantılar ile bilinç artırma	6331/4	Haftalık
Çalışan geri bildirimi	Riskler ve eksiklikler çalışan tarafından raporlanabilir	6331/5	Sürekli
Ödül ve motivasyon	Güvenlik kurallarına uyan çalışanlar teşvik edilir	İyi uygulama	Sürekli

İş Güvenliği Uzmanının Hukukî Çerçevede Yükümlülükleri

1. Mevzuat Kaynağı

Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği alanında temel hukuki düzenleme, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’dur. Bu Kanun kapsamında işverenin yükümlülükleri yanında, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi gibi görevli kişilerin rolleri de düzenlenmiştir.
İş Güvenliği Uzmanı’nın görev ve sorumluluklarına ilişkin hükümler, Kanun’un 6. maddesi ile İSG hizmetlerinin organizasyonu ve 4. maddesiyle işverenin genel yükümlülüğü başlıkları içinde yer alır. Ayrıca, Kanun’un 26. maddesi ile de ihlal hâllerinde uygulanan idari para cezaları belirlenmiştir.

2. İş Güvenliği Uzmanının Görevleri

İş Güvenliği Uzmanı’nın başlıca hukuki görevleri şöyle özetlenebilir:

İşyerinde risk değerlendirmesi yapılmasına katkı sağlamak, risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi, önlemlerin planlanması sürecinde yer almak.
İş sağlığı ve güvenliği politikalarının uygulanması için organizasyonun bir parçası olmak; alınacak tedbirler konusunda işverene danışmanlık yapmak.
Çalışanlara ve yönetime eğitim ve bilgilendirme sağlamak, işyerinde güvenlik kültürünün geliştirilmesine katkıda bulunmak.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında gerekli araç‑gereç, ekipman, sistemlerin ve prosedürlerin hazırlanmasını desteklemek.
İşyerinde alınan tedbirlerin izlenmesi, uygulanmasının denetlenmesi ve uygunsuzlukların giderilmesi sürecine katılmak.
İSG hizmetlerinin yürütülmesinde koordinasyon ve iş birliği sağlanmasına yardımcı olmak.
İşyeri hekimi, diğer sağlık personeli ve çalışanlarla birlikte, acil durum planları, iş kazası ve meslek hastalığı bildirimleri gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi konusunda görev almak.

Bu görevlerin hiçbiri yalnızca teknik ya da tavsiye düzeyinde kalmaz; Kanun kapsamında “işverene yönelik yükümlülüklerin yerine getirilmesi” için temel destekleyici sorumlulukları içerir.

3. İş Güvenliği Uzmanı’a Doğrudan Yüklenen Hukuki Sorumluluk var mı?

Kanun ve ilgili yönetmeliklerde cezai veya idari sorumluluk birincil olarak işverene yüklenmiştir. İş güvenliği uzmanı görevini fiilen ya da yeterince yerine getirmediğinde, doğrudan Kanun’da “uzmana ceza” diye özel bir hüküm bulunmamaktadır.

Ancak, İş Güvenliği Uzmanı görevini eksik ya da usulsüz yürütmüşse:

İSG hizmetlerini yürüten kişi ya da kurum bakımından işyeri için cezai veya idari yaptırımlar doğabilir.
İş Güvenliği Uzmanı sorumluluğu, işverenin yükümlülüklerini yerine getirmesi bakımından “destekleyici görev” olduğundan, uzman ‑ eğer görevini ihmal etmişse ‑ işverenin ihmal ve kusurunu artıran bir unsur olabilir.
Ayrıca işveren‑uzman ilişkisinde uzman, görevini yerine getirmediği için işverenin yükümlülüklerini ihlal etmesine sebep olduysa, dolaylı olarak sorumluluk doğabilir (örneğin uzmanın ziyaret tespit ve öneri raporu yoksa, risk değerlendirmesi yapılmadıysa vs.).

Bu nedenle, İş Güvenliği Uzmanı için “üst üste ceza” ya da ayrı‑ayrı yaptırımlar otomatik olarak düzenlenmemişse de, uzmanın sorumluluklarını yerine getirmedeki eksikliği veya ihmali işverenin sorumluluğunun tespiti açısından kritik bir delil teşkil eder.

İş Güvenliği Uzmanı’nın Hangi Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi Durumunda Hangi Cezalar Uygulanır?

Örnek olayımıza göre, bir iş kazası meydana gelmiş ve İş Güvenliği Uzmanı, makine güvenliği, risk değerlendirmesi, eğitimler ve denetimler bakımından görevlerini etkin biçimde yerine getirmemiş olabilir.

Aşağıda, bu tür ihlal hallerinde hangi cezaların söz konusu olabileceğini, ilgili Kanun maddeleriyle birlikte ele alıyorum.

1. İhlal Hali: Risk Değerlendirmesi Yapmamak veya Yaptırmamak

Yükümlülük: Kanun’un 10. maddesi uyarınca işveren risk değerlendirmesi yapmak zorundadır. İş Güvenliği Uzmanı’nın görevi bu sürece katkı sağlamaktır.

**** İSG Katip sisteminde bir firmanın İş Güvenliği Uzmanı olmayı kabul ettiğiniz – onay verdiğiniz andan itibaren yasal sorumluluklarınızı tekrar gözden geçirebilirsiniz.
İhlal: İş Güvenliği Uzmanı görevini yerine getirmemiş (örneğin riskleri belirlememiş, değerlendirip öneriler sunmamış) veya işveren bu süreci uzman desteği olmadan (yanlış ve/veya eksik) yapmışsa.

Cezai / İdari Yaptırım:

İşverene yönelik idari para cezası: 6331/10/1 ç bendi uyarınca “risk değerlendirmesi yapılmaması veya yaptırılmaması” hâlinde uygulanır.
Bu ceza, çalışanın sayısı ve işin tehlike sınıfına göre artabilir.
Örneğin 2023 yılı için “36.943 TL” şeklinde rakam yer almaktadır.
İş Güvenliği Uzmanı bakış açısı: Uzman, risk değerlendirmesi sürecine katılmadıysa veya sonuçlarını yönetimle paylaşmadıysa, bu işverenin kusurlu davranışını destekleyen bir unsur olabilir. Uzmanın görevini yürütmemesi, işverenin sorumluluğunu hafifletmez; hatta aksine delil yönünden ağırlaştırabilir.

2. İhlal Hali: İSG Hizmetleri için Araç‑Gereç, Mekân, Zaman Sağlamamak

Yükümlülük: Kanun 6/1‑b maddesi, işverenin görevlendirdiği İş Güvenliği Uzmanı ya da hizmet aldığı OSGB’nin görevlerini yerine getirmesi için gerekli ortamı oluşturmak zorunda olduğunu belirtir.
İhlal: İş Güvenliği Uzmanı’nın çalışma ortamı yetersiz, kaynak sağlanmamış veya İş Güvenliği Uzmanı’nın hizmeti yerine getirmesi için gereken zaman ve mekan sağlanmamış olabilir.

Cezai / İdari Yaptırım:

İhmal edilen her bir tedbir için ayrı ayrı idari para cezası öngörülmüştür. Örneğin 6331/6/1‑ç kapsamında “yerine getirilmeyen her bir tedbir için” verilecek ceza rakamı belirtilmiştir.
İş Güvenliği Uzmanı bakış açısı: Uzman, görev koşullarının uygun olmadığını tespit ettiyse ve işverene bildirmediyse; bu durumda ilerde sorumluluk payı açısından değerlendirilir. Ancak esas yine yük işverene aittir.

3. İhlal Hali: Eğitim ve Bilgilendirme Görevini Yürütmemek

Yükümlülük: Kanun 4/1‑a maddesi kapsamında işveren, çalışanlara gerekli eğitimleri vermekle yükümlüdür. İş Güvenliği Uzmanı bu sürecin yürütülmesinde anahtar roldedir.
İhlal: İş Güvenliği Uzmanı eğitim planı oluşturmadı, eğitimleri yapmadı ya da belgelendirmedi.

Cezai / İdari Yaptırım:

İhmal edilen her bir yükümlülük için idari para cezası uygulanabilir (6331/26/1‑a)
İş Güvenliği Uzmanı bakış açısı: Eğitim verilmediği için kaza riskinin öngörülebilirliği artmışsa, uzman bu yönüyle kusurlu sayılabilir.

4. İhlal Hali: Alınan Tedbirleri İzlememek, Denetlememek, Uygunsuzlukları Giderilmesini Sağlamamak

Yükümlülük: 4/1‑b maddesi işverenin aldığı tedbirlerin izlenmesini, denetlenmesini ve uygunsuzlukların giderilmesini zorunlu kılar.

İş Güvenliği Uzmanı denetimlerin organizasyonunda görev alır.
İhlal: İş Güvenliği Uzmanı iç denetim planı hazırlamadı, uygunsuzluk raporu sunmadı, takip yapmadı.

Cezai / İdari Yaptırım:

İhmal edilen her bir iş sağlığı ve güvenliği tedbiri için ayrı idari para cezası mevcuttur.
İş Güvenliği Uzmanı bakış açısı: Denetim sürecinin yürütülmemesi, uzman açısından görevini tam yapmamışlık anlamına gelir ve işverenin sorumluluğunu azımsamaz ama uzmanın sorumluluğunu da gündeme getirir.

5. Birden Fazla Yükümlülüğün İhlali – Üst Üste Cezalar

Eğer İş Güvenliği Uzmanı ve işveren birlikte birden fazla yükümlülüğü ihlal etmişse, çeşitli yaptırımlar üst üste uygulanabilir. Örneğin, risk değerlendirmesi yapılmaması (10/1 ç) ile eğitim verilmemesi (4/1‑a) birlikte mevcutsa:

Bu iki fiil için ayrı ayrı idari para cezası kesilir.
İşveren açısından, her bir ihlal için ayrı ayrı ceza öngörülmüştür.
İş Güvenliği Uzmanı açısından ise, görevini ihmalle yürüttüğü bu haller işverenin sorumluluk sınırlarını daraltabilir, dolayısıyla tazminat davası açılması yahut işverenin kusurunun yüksek bulunması riskini artırır.

6. İş Güvenliği Uzmanı’nın Doğrudan Cezai Sorumluluğu

İş Güvenliği Uzmanı’a karşı doğrudan idari para cezası öngörülmüş değildir; ancak uzman görevini kötüye kullanmış veya meslekî yükümlülüklerini ihmal etmişse, işverenin kusurunu artıran bir unsur olarak değerlendirilir.
Aynı zamanda uzman, meslekî iştigal ruhuna aykırı davranmışsa, sertifika iptali veya meslekî disiplin soruşturması bakımından ilgili oda ya da kuruluşlar nezdinde sorumlu olabilir.

Örnek Olay Bağlamında İş Güvenliği Uzmanı’nın Sorumluluğu ve Ceza Analizi

Bu örnek olay özelinde İş Güvenliği Uzmanı’nın yönünden analizini yapalım.

1. Tespit Edilebilecek Olası İş Güvenliği Uzmanı’nın İhmalleri

Risk değerlendirmesi yapılmamış veya yapılmış ancak makineye ilişkin özel bir risk tanımlanmamış olabilir.
Eğitim yapılmamış ya da koruyucu ekipman kullanımına yönelik bilgilendirme eksik bırakılmış olabilir.
Alınan tedbirlerin izlenmesi/dokümantasyon yapılmamış olabilir.
Makineye yönelik koruyucu kapakların kontrolü ve devreye alma prosedürleri İş Güvenliği Uzmanı tarafından hazırlandığı hâlde takip edilmemiş olabilir.

2. Hukuki Sonuçlar

Risk değerlendirmesi yapılmadığı için işveren yönünden 6331/10/1‑ç maddesine göre idari para cezası (örnek olay 2023 yılı olduğu için ~36.943 TL) söz konusu olabilir.
Eğitim verilmediği için 6331/26/1‑a maddesine göre ayrı bir ceza.
Denetim ve uygunsuzlukların giderilmemesi nedeniyle 4/1‑b kapsamında ceza.
Bu üç ihlal birlikte değerlendirilirse, üç ayrı ceza aynı işyerinde üst üste uygulanabilir.
İş Güvenliği Uzmanı’nın görevini etkin şekilde yerine getirmemesi/getirememesi, işverenin kusur oranını artırabilir. Lakin burada her olay (hukuki durum) kendi özelinde değerlendirilir.
Mahkeme açısından işçinin zararının tazmini ve işverenin sorumluluğu bakımından olumsuz bir faktör teşkil eder.

3.Önleyici Hukuki Sonuçlar

İşveren, İş Güvenliği Uzmanı’nın hazırladığı rapor, eğitim kayıtları ve denetim sürecini belgeleyerek savunma hazırlayabilir.
İş Güvenliği Uzmanı’nın görevlerini yerine getirdiğini, eksiklikleri yönetime yazılı bildirdiğini ve takip ettiğini delillendirmesi sorumluluk riskini azaltabilir. (Dikkat edin AZALTABİLİR. Azaltır denemez.)
İş Güvenliği Uzmanı’nın doğrudan yerine getirmediği bir yükümlülük yoksa, sorumluluğu bir ölçüde hafifleyebilir fakat işverenin yükümlülükleri bakımından bu durum mutlak bir koruyuculuk sağlamaz.

Hukuki Süreçte Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1. İhlalin Sürekliliği

İdari para cezalarında “her ay için” veya “aykırılığın devam ettiği her aylık dönemde” artırım uygulanabilir. Örneğin risk değerlendirmesinin yapılmaması hâlinde aylık artış söz konusudur.
Bu nedenle İş Güvenliği Uzmanı’nın görevini hızlı biçimde tesis etmesi ve işverene yazılı bildirimde bulunması önemlidir.

2. Tehlike Sınıfı ve Çalışan Sayısı

Ceza miktarları, işyerinin tehlike sınıfına (az tehlikeli/tehlikeli/çok tehlikeli) ve çalışan sayısına göre artış gösterir.
İş Güvenliği Uzmanı, işyerinin sınıflandırmasını bilerek ve buna göre çalışma planı yapmalıdır.

3. Cezalar ve Tazminat

İdari para cezaları işverene uygulanır. Ancak iş kazası halinde işveren ve İş Güvenliği Uzmanı’nın rolü bakımından tazminat sorumluluğu da söz konusu olabilir. Burada İş Güvenliği Uzmanı’nın rolü delil sunma, rapor hazırlama, önerilerde bulunma ve takibi sağlama alanında önemlidir.

4.İş Güvenliği Uzmanı ve Disiplin/Yetki İhlali

İş Güvenliği Uzmanı, görevini kötüye kullanmış veya yetki sınırlarını aşmışsa, meslekî disiplin yönünden soruşturulabilir. Meslek odası olmadığı için Bakanlık veya ilgili diğer kurumlar tarafından sertifika iptaline kadar varabilecek süreçler gündeme getirilebilir.

İş Güvenliği Uzmanı’nın İhmal Ettiği Görevlerde İşverene Verilen İhlal Cezaları

İş Güvenliği Uzmanı’nın İhmal Ettiği Görev	Görev Açıklaması	İlgili Hukuki Madde	Tek Başına İhlal Cezası (İşverene)	Birden Fazla İhlalde Üst Üste Cezalar	Açıklama / Not
Risk değerlendirmesi yapmamak	İşyerinde tüm tehlikelerin tanımlanması ve önlem planı hazırlanması	6331/10/1‑ç	36.943 TL (2023 yılı, tehlikeli sınıf)	İhlal başına ayrı ceza; diğer ihlallerle toplam ceza artar	İş Güvenliği Uzmanı katkıda bulunmazsa, işverenin sorumluluğunu artırır
Eğitim ve bilgilendirme yapmamak	Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmesi	6331/4/1‑a	22.165 TL	Üst üste ihlallerde her bir ihlal için ayrı ceza	Eğitim eksikliği, iş kazası riskini artırır
Alınan tedbirleri izlememek / denetlememek	İşyerinde uygulanan tedbirlerin takip edilmesi, uygunsuzlukların giderilmesi	6331/4/1‑b	18.472 TL	Diğer ihlallerle birlikte toplam ceza artar	Denetim yapılmazsa, önleyici zincir kırılır
Makine güvenliği ve koruyucu önlemlerin kontrolünü yapmamak	Makine, ekipman ve çalışma ortamının güvenlik kontrollerini sağlamak	6331/11	36.943 TL	Diğer ihlallerle birlikte ceza toplamı artar	Koruyucu kapağın açık olması örnek olayı oluşturur
Acil durum planlarının uygulanmasını takip etmemek	Yangın, kaza, elektrik arızası durumlarında prosedürleri denetlemek	6331/8	12.315 TL	Üst üste ihlallerde işverene ayrı ayrı uygulanır	Plan uygulanmazsa, iş kazasının etkisi büyür
Çalışma ortamının uygunluğunu denetlememek	İş Güvenliği Uzmanı’nın çalışma süresi, araç-gereç ve mekanın yeterliliğini sağlama	6331/6/1‑b	12.315 TL	Diğer ihlallerle birlikte toplam ceza artar	İş Güvenliği Uzmanı, işverenin görevlerini yapmasını engellemese bile dolaylı sorumluluk artar

🔹 🔹 🔹

Tablo Açıklaması

Tek Başına İhlal Cezası:
- Her görev için işverenin ödeyeceği idari para cezası belirtilmiştir. İş Güvenliği Uzmanı’nın doğrudan cezası yoktur; sorumluluk işverenin yükümlülüğü kapsamında değerlendirilir.
Birden Fazla İhlalde Üst Üste Cezalar:
- İşverenin birden fazla yükümlülüğü ihlal etmesi hâlinde, her ihlal için ayrı ceza uygulanır.
- Örneğin risk değerlendirmesi, eğitim ve makine güvenliği ihlali bir arada mevcutsa:
  36.943 + 22.165 + 36.943 = 96.051 TL idari para cezası işverene uygulanabilir.
İş Güvenliği Uzmanı’nın Rolü:
- İş Güvenliği Uzmanı, görevlerini eksik yerine getirmişse işverenin cezasını artıran bir unsur olarak mahkeme ve denetimler tarafından dikkate alınır.
- İş Güvenliği Uzmanı’nın görevini tam olarak yerine getirmesi, hem iş kazalarının önlenmesi hem de işverenin cezai riskinin azaltılması açısından kritik önemdedir.
Hukuki Not:
- Cezalar, işyerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre değişebilir.
- Tüm cezalara ek olarak, iş kazası sonucu ortaya çıkan tazminat ve SGK iş göremezlik ödemeleri işverenin yükümlülüğünü artırır.
- İş Güvenliği Uzmanı’nın ihmali, disiplin soruşturması veya meslekî yaptırımlar (sertifika iptali vb.) açısından da risk yaratır.

Tablolarda yer alan görevler ve sorumluluklar, tam zamanlı/yarı zamanlı uzmanın firmada sözleşme ile alabileceği sorumluluklar da düşünülerek oluşturulmuştur.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı Kanun) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) çerçevesinde İş Güvenliği Uzmanı ve işveren sorumluluklarını değerlendirebiliriz.

Örnek olayın detaylarına ve ihlallere göre cezaları tablo halinde özetleyeceğim.

Örnek Olay Analizi – İş Güvenliği Uzmanı Sorumluluk ve Cezaları

Sorumluluk / İhlal	İlgili Kanun / Madde	Olası Cezai Sonuç / Yaptırım	Açıklama
1. Risk değerlendirmesi yapmamak	6331 sayılı Kanun, Madde 10	6 aya kadar hapis veya adli para cezası	Pres makinesi gibi tehlikeli makineler için risk analizi yapılmamış. İş Güvenliği Uzmanı, riskleri belirleyip önlem önermezse ihmal sorumluluğu doğar.
2. Tehlikeli makineye uygun talimat ve eğitim vermemek	6331, Madde 13	3 aya kadar hapis veya para cezası	Çalışana makineyi güvenli kullanma ve koruyucu kapağın önemi konusunda eğitim verilmemiş.
3. İş kazalarını önleyici denetim yapmamak	6331, Madde 14	3 aya kadar hapis veya adli para cezası	İş Güvenliği Uzmanı, makine bakım ve temizlik sırasında güvenlik önlemlerinin uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmemiş.
4. Kaza sonrası rapor ve bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemek	6331, Madde 15	3 aya kadar hapis veya para cezası	İş kazası SGK ve Çalışma Bakanlığına bildirilmemiş veya eksik bildirilmiş olabilir.

Örnek Hesaplama: Birden Fazla İhlal

Diyelim ki İş Güvenliği Uzmanı risk değerlendirmesi yapmadı (Madde 10) ve eğitim vermedi (Madde 13).
Kanunda öngörülen hapis cezaları: 6 ay + 3 ay = toplam 9 aya kadar hapis
(Pratikte mahkeme ceza indirimi ve arttırımı, koşullara göre uygulanır.)
Eğer İş Güvenliği Uzmanı denetim yapmadı (Madde 14) ve bildirim yapmadı (Madde 15) ihlali de eklenirse:
9 ay + 3 ay + 3 ay = toplam 15 aya kadar hapis veya eşdeğer para cezası.

Önemli Notlar:

İş Güvenliği Uzmanı yalnızca tavsiyelerde bulunur…!!! (Bu cümleye maalesef sorumluluğu yoktur manası yüklenmektedir. Ki bu doğru değildir.); uygulamayı işveren yapar. Ancak, uzman ihmal ederek ciddi kaza riskini artırmışsa TCK kapsamında taksirle yaralama veya iş güvenliğine aykırılık suçlamasıyla ek cezaya tabi olabilir.
TCK 89. Madde: “Taksirle yaralama” 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası öngörür. Eğer parmak kopması ve ikinci derece yanık ciddi yaralanma olarak değerlendirilirse, iş kazasına sebep olan İş Güvenliği Uzmanı ve işveren, TCK kapsamında ceza sorumluluğu da taşıyabilir.
Cezalar birleşebilir ancak bazı durumlarda mahkeme, cezaları mahkumiyet derecesine göre kısaltabilir.

İş güvenliği uzmanı, tek başına sorumlu ve yaptırım muhatabı konumunda olmadığı sanılsa da, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği sisteminin doğru işlemesi bakımından kritik bir aktördür. Uzmanın görevlerini eksiksiz yerine getirmemesi, işverenin yükümlülüklerini yerine getirmeme riskini artırır ve hukuki sonuçları ağırlaştırır. Ayrıca İş güvenliği uzmanının İSG Katip sisteminde yetkilendirildiği firma ile yapacağı özel iş sözleşmesinde yer alacak iş sağlığı ve güvenliğine dair ek (fazlaya dair) sorumluluklar da olabileceği unutulmamalıdır.

İş Güvenliği Uzmanı, özellikle aşağıdaki hususlara dikkat etmelidir:

İş Güvenliği Uzmanı, risk değerlendirmesi sürecine aktif katılmalı ve sonuçlarını yönetimle paylaşmalıdır.
İş Güvenliği Uzmanı, eğitim, bilgilendirme ve denetleme süreçlerini belgelendirmelidir.
İş Güvenliği Uzmanı alınan tedbirlerin uygulanmasını izlemeli ve uygunsuzlukları yönetime bildirmelidir.
İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilmişse, çalışma şartlarının (zaman, mekan, ekipman) uygunluğu konusunda yeterliliğin sağlanması için yazılı – belgeli talep hakkını kullanmalıdır.

Bu şekilde, İş Güvenliği Uzmanı hem teknik sorumluluğunu yerine getirmiş olur hem de hukuki açıdan kendisini ve işvereni olası yaptırımlardan koruma açısından güçlü bir pozisyona gelir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Bu sitede yer alan içerikler yalnızca genel bilgilendirme amacı taşır. Paylaşılan bilgiler, bir hekim muayenesinin, tedavisinin veya profesyonel danışmanlığın yerini tutmaz. Buradaki bilgiler esas alınarak herhangi bir ilaç tedavisine başlanması, mevcut tedavinin değiştirilmesi ya da bırakılması uygun değildir.

Aynı şekilde, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili içerikler, bir iş güvenliği uzmanı, mühendis veya teknik ekip tarafından yapılması gereken değerlendirme ve kararların yerine geçemez. Bu bilgiler temel alınarak saha risk değerlendirmesi yapılması ya da mevcut sistemin değiştirilmesi önerilmez.

Sitede herhangi bir yasa dışı ilan ya da yönlendirme yapılması amacı bulunmamaktadır. İçerikler, sadece farkındalık yaratmak ve bilinçlendirme sağlamak amacıyla sunulmuştur.

⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Makaleler16 Kasım 2025

Tetkik OSGB

Güçlü Bir Bağışıklık Sistemi Neden Yeterli Değil?

🍄 🍄 🍄

Beta-Glukan Nedir?

Nasıl Çalışır? Bilimsel Gerçekler

Beta-Glukanın Sağlığa Faydaları

Beta-Glukan Hangi Gıdalarda Bulunur?

1️⃣ Tahıl Bazlı Kaynaklar (Daha çok metabolik denge için)

2️⃣ Tahıl Dışı Kaynaklar (Bağışıklık sistemi için ideal)

Beta-Glukan Seviyesini Etkileyen Faktörler

Beta-Glukanı Hayata Dahil Etmenin Pratik Yolları

Kontrolsüz Güç, Güç Değildir

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

📜 📜 📜

📌 📌 📌

Ek Bilgiler

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Rezene (Foeniculum vulgare)

Rezene Çayı Demleme Yöntemi

🌾 🌾 🌾

Rezene Çayının Faydalı Bileşikleri ve Etkileri

🌿 🌿 🌿

Rezene Çayı Bekletildiğinde Meydana Gelen Değişiklikler

✅ ✅ ✅

Rezene Çayı Özet ve Öneriler

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Riskleri Dizayn İle Yok Etmeli

🔧 🔧 🔧

Doğası Gereği Güvenli Tasarım Nedir?

⚙️ ⚙️ ⚙️

Mühendislikten Önce Güvenlik

📊 📊 📊

İş Kazası Verileri Ne Diyor?

✅ ✅ ✅

Uygulama Örnekleri

Tasarım ve Üretime

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Mustafa KEBAT

Dr Mustafa KEBAT

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

OKSİJEN TÜPÜ KULLANIMI ve GÜVENLİĞİ KONTROL FORMU

📌 İMZA ve ONAY

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Dr. Mustafa KEBAT

3. Acil Durum Planlaması ve Tatbikatlar

A – Acil Durum Planlaması

A – 3.1. Hazırlık Aşaması

a. Risk Analizi ve Tehlike Değerlendirmesi

b. Acil Durum Ekipleri Oluşturulması

c. Kritik Personelin ve Prosedürlerin Belirlenmesi

d. Toplanma Alanı Planlaması

A – 3.2. Planın Hazırlanması

a. Acil Durum Prosedürleri Yazımı

b. İletişim Zinciri Oluşturulması

c. Kaynak ve Malzeme Planlaması

A – 3.3. Eğitim ve Bilgilendirme

a. Personel Eğitimi

1️⃣ **Tahıl Bazlı Kaynaklar (Daha çok metabolik denge için)**