26 Haziran 2025

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk dördüncüsü Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosunu…

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip, düşük parlama noktası olan maddelerin depolandığı tanklarda statik elektrik birikimi ciddi bir yangın ve patlama riskidir. Bu nedenle, statik elektrik kaynaklı yangın başlangıcı senaryoları üzerine tatbikat yapılması, personelin doğru müdahale becerileri geliştirmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Tatbikatın Amacı

Statik yükten kaynaklı yangın riskinin anlaşılması,
Doğru topraklama ve potansiyel dengeleme yöntemlerinin öğretilmesi,
Yangın anında ilk müdahale ve söndürme prosedürlerinin uygulanması,
Personelin panik yapmadan sistemli müdahale becerilerinin geliştirilmesi,
Alan güvenliğinin sağlanması ve tahliye organizasyonunun test edilmesi.

Tatbikatın Kapsamı

Tatbikat sadece tank üstü statik kaynaklı kıvılcım ve yangın başlangıcı senaryosunu kapsar.
İlgili alanlar: Pentan tank sahası, dolum-boşaltım bağlantıları, tank üstü platform, yangın söndürme ekipmanı odası.
Tatbikata tüm dolum, bakım, güvenlik ve acil müdahale ekipleri katılacaktır.

Tatbikatın Temel Senaryosu

Senaryo adımları:

Tank üstünde dolum hortumunun bağlantısı sırasında topraklama ihlali oluşur.
Statik yük birikimi sonucu tank üstü flanş civarında kıvılcım meydana gelir.
Kıvılcım, tank üstü buhar fazındaki pentan gazını tutuşturur.
Küçük çaplı bir alevlenme başlar.
Görevli personel yangını fark eder ve alarm verir.
Yangın ilk müdahale ekipleri çağrılır.
Yangın tüpleriyle ilk müdahale yapılır, köpük sistemleri devreye alınır.
Alan kontrollü şekilde boşaltılır, soğutma ve gaz izleme işlemleri başlatılır.
Alan güvenli hale getirilir.

Tatbikat Hazırlıkları

Malzemeler ve Ekipmanlar

Statik yük simülasyon cihazı,
Kontrollü ateşleme sistemleri (emniyetli kıvılcım üreticisi),
Yangın tüpleri (Köpüklü ve kuru kimyevi tozlu),
Sabit köpük sistemleri,
El tipi gaz dedektörleri,
Kişisel koruyucu donanımlar (KKD),
Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemleri.

Personel Görev Dağılımı

Tatbikat Yöneticisi
Yangın Müdahale Ekip Lideri
Dolum Operatörleri
Bakım Personeli
Güvenlik ve Tahliye Koordinatörü
İlkyardım Ekibi

Tatbikat Akışı

Başlangıç Hazırlıkları

Tüm ekip alanın güvenliğini sağlar.
Topraklama sistemleri ve yangın ekipmanları hazır bekletilir.
Tatbikatın “gerçek yangınmış gibi” yapılacağı hatırlatılır.

Olayın Başlangıcı

Simülasyon ekibi kontrollü kıvılcım çıkarır.
Tank üstü bağlantı flanşı çevresinde küçük bir alevlenme görülür.

Alarm Verilmesi

Yangını ilk fark eden operatör “Yangın, Yangın, Yangın!” diyerek sesli alarmı başlatır.
Yakın alarm butonuna basılarak ana alarm sistemi aktive edilir.

İlk Müdahale

Yangın söndürme eğitimi almış olan personel, 10-20 saniye içinde uygun tipte yangın söndürme tüpü ile müdahaleye başlar.
Yangın büyümeden köpüklü tüplerle üstten bastırılır.

İkinci Aşama Müdahale

Tank çevresindeki sabit köpük sistemleri devreye alınır.
Köpük başlıklarından tank üstüne sürekli köpük akışı sağlanır.
Bu aşamada, köpüğün yangın bölgesine tam temas ettiğinden emin olunur.

Alanın Boşaltılması

Dolum hattı otomatik vana sistemi ile kapatılır.
Tüm personel kontrollü bir şekilde toplanma noktasına tahliye edilir.
Alanın girişleri kapatılır.

Soğutma ve Gaz İzleme

Yangın tamamen söndürüldükten sonra tank üstü ve çevresi soğutma işlemleri yapılır.
Portatif gaz ölçüm cihazları ile patlayıcı gaz konsantrasyonu ölçülür.

Tatbikat Sonu Değerlendirme

Tüm süreç adım adım gözden geçirilir.
Eksikler ve iyileştirme alanları kaydedilir.
Katılımcı ekiplerle brifing yapılır.

Özel Uygulama Detayları

Statik Elektrik Önleme Önlemleri

Her dolum ve boşaltım öncesi topraklama kontrolü yapılmalı.
Tüm bağlantılar potansiyel dengeleme sistemine dahil edilmeli.
İletken hortumlar kullanılmalı.

Yangın Söndürme Teknikleri

Küçük kıvılcımlarda doğrudan köpüklü tüple müdahale edilir.
Gelişen yangınlarda sabit köpük sistemleri kullanılır.
Soğutma aşamasında tank cidarlarının sıcaklığı sürekli izlenir.

Tahliye ve Toplanma

Tank çevresi riskli alan ilan edilerek 30 metre çapında güvenlik perdesi oluşturulmalıdır.
Toplanma noktaları rüzgar yönü göz önünde bulundurularak seçilmelidir.

Riskler ve Önlemler

Risk	Önlem
Statik Elektrik Kıvılcımı	Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemlerinin kontrolü
Yangının Büyümesi	Hızlı ilk müdahale, sabit köpük sistemlerinin kullanımı
Personel Yaralanması	KKD kullanımı, hızlı tahliye
Patlayıcı Gaz Birikimi	Sürekli gaz izleme, havalandırma sağlanması

Tatbikat Sonu Değerlendirme Soruları

Alarm verme süresi ne kadar sürdü?
İlk müdahale doğru ekipmanla ve uygun teknikle yapıldı mı?
Alan zamanında ve güvenli şekilde boşaltıldı mı?
Köpük sistemi yeterli etki sağladı mı?
Tüm personel tahliye prosedürüne uygun davrandı mı?

Sonuç

Pentan gibi yüksek yanıcılık özelliğine sahip kimyasalların depolandığı alanlarda, statik elektrik sadece bir kıvılcım değil, potansiyel bir felaketin tetikleyicisidir. Bu nedenle, olası bir yangın anında panik değil, hazırlık ve refleks hâkim olmalıdır.

Senaryoya dayalı tatbikatlar, olayı kağıt üzerinde değil, gerçek yaşam koşullarında prova etmektir. Tatbikat yapılmayan her gün, riskin fark edilmediği gündür. Bu çalışmalarla sadece yangın söndürme becerisi değil, hayat kurtarma refleksi, sistem güvenliği ve ekip koordinasyonu da pekiştirilir.

Unutmayın: Tatbikat yapılmayan sistemde güvenlik varsayımdır. Tatbikat yapılan sistemde ise güvenlik, kontrol altına alınmış bir gerçekliktir.

Hazırlıklı olan kurumlar sadece iş süreçlerini değil, çalışanlarını da korur.

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu – Değerlendirme Formu

Başlık	Bilgi
Tatbikat Adı	Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu
Tatbikat Tarihi	…/…/202….
Tatbikat Yeri	…………………………… ……..Firması Dolum Alanı / Pentan Depolama Tesisi
Tatbikat Yöneticisi / İSG Koordinatörü	[Ad Soyad]
Gözlemciler	[Ad Soyad – Unvan]
Tatbikata Katılan Birimler	Operatörler, Acil Durum Müdahale Ekibi, Güvenlik, İlk Yardım, İletişim
Tatbikata Katılan Personel Sayısı	…….
Tatbikat Başlangıç Saati	…:…
Tatbikat Bitiş Saati	…:…

Yangınla Mücadele ve Kontrol

Değerlendirme Başlığı	Puan (0-10)	Açıklamalar
Yangın söndürme tekniklerinin uygunluğu	………	Köpük tekniği, püskürtme mesafesi, yaklaşım taktiği
Sabit söndürme sistemlerinin devreye alınması	………	Köpük sisteminin zamanında ve doğru kullanımı
Yangının kontrol altına alınma süresi	………	Ne kadar sürede yangın kontrol altına alındı?

Değerlendirme Başlığı	Puan (0-10)	Açıklamalar
Soğutma işlemleri yeterliliği	………	Tank ve çevrenin uygun şekilde soğutulması
Gaz dedektörleri ile patlayıcı atmosfer ölçümleri	………	Hava kalitesi kontrolü, güvenlik teyidi

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği26 Haziran 2025

18 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-03: Yangın ve Patlama Tehlikesi Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk beş) yazıdan oluşan serinin beşincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Yangın ve Patlama Tehlikesi Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan gibi yanıcı ve patlayıcı maddelerin depolandığı tanklar, özellikle endüstriyel tesislerde yüksek güvenlik önlemleri gerektiren kritik birimlerdir.

Bu tür tesislerde yangın ve patlama tehlikesi, yalnızca depolama alanının kendisini değil, aynı zamanda çevresindeki insanları, ekipmanları ve çevreyi de ciddi şekilde tehdit etmektedir.

Pentan tankları, uçucu özellikleri nedeniyle, açık hava koşulları, elektriksel kıvılcımlar, statik elektrik birikimi, yanıcı gazlar gibi dış etmenler tarafından tetiklenen yangın veya patlama riskine açıktır.

Yangın ve Patlama Tehlikesi Olay Ağacı Analizi, yangın ve patlama tehlikesinin gelişim süreçlerini incelemeye ve tankın çeşitli durumlarıyla ilişkili olan tüm potansiyel yangın ve patlama senaryolarını ortaya koymaya çalışılmıştır. Her zamanki gibi sizlerin görüş ve önerilerini eklemekten, bu sayede daha yararlı bir paylaşım olmasından mutluluk duyacağım.

Dolum, boşaltım, bakım ve temizlik işlemleri gibi tank operasyonları sırasında, patlama noktasına yaklaşan olaylar için uygun müdahale stratejilerini belirlemek ve bu tehlikelerin en aza indirilmesine yönelik önlemleri planlamak oldukça önemlidir. Ayrıca, yangın güvenlik sistemlerinin etkinliği, erken uyarı mekanizmalarının güvenilirliği ve acil durum protokollerinin hayati rol oynadığı bilinen ve ihmal edilmemesi gereken gerçeklerdir.

🔺 HZ-03 – Yangın ve Patlama tehlikesi için Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Yangın ve Patlama

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Yangın ve patlama başlatan bir durum (örneğin, sızıntı, ateşleme kaynağı, aşırı basınç vb.).

🔸 1. Kontrol Noktası: Sızıntı Algılandı mı?

Evet:
- Sızıntı hemen tespit edildi ve müdahale başladı.
- 🔸 2. Kontrol Noktası: Hızlı müdahale yapıldı mı?
  - Evet:
    - Sızıntı kontrol altına alındı.
    - Yangın oluşum riski minimize edildi.
      ✅ Sonuç: Kontrollü bir durum.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük, hızlı müdahale ile yangın riski engellenmiştir.
  - Hayır:
    - Sızıntı büyür.
    - 3. Kontrol Noktası: Havalandırma yeterli mi?
      - Evet:
        
        Havalandırma sağlanır, buhar birikimi önlenir.
        
        Yangın riski düşük, ancak zehirli gazlar atmosfere yayılabilir.
        ⚠️ Sonuç: Buhar birikimi engellenir, ancak çevresel kirlenme riski devam eder.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta, çevresel etkiler olabilir.
      - Hayır:
        
        Havalandırma yetersizdir.
        
        Buhar birikimi başlar ve ortamda patlayıcı atmosfer oluşur.
        
        🔸 4. Kontrol Noktası: Ateşleme kaynağı var mı?
        
        Evet:
        
        Ateşleme kaynağı ile yangın ve patlama meydana gelir.
        ❌ Sonuç: Yangın ve patlama oluşur, ciddi zarar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek, yangın ve patlama riski büyük.
        
        Hayır:
        
        Ateşleme kaynağı yok.
        
        Buhar birikimi olsa da, patlama riski engellenir.
        ⚠️ Sonuç: Patlayıcı ortam oluşur, ancak ateşleme kaynağı yoktur.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta, ancak ateşleme kaynağı olmadığı için patlama olmayacaktır.
Hayır:
- Sızıntı tespit edilmez ve durum daha da kötüleşir.
- 🔸 5. Kontrol Noktası: Ateşleme Kaynağı var mı?
  - Evet:
    - Ateşleme kaynağı ile yangın/patlama meydana gelir.
      ❌ Sonuç: Yangın ve patlama meydana gelir, büyük zarar.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek, yangın ve patlama riski büyük.
  - Hayır:
    - Ateşleme kaynağı yoktur.
    - Yangın riski olmasa da, sızıntı çevresel zararlara yol açabilir.
      ⚠️ Sonuç: Yangın riski olmasa da, çevresel kirlilik devam eder.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta, ancak ateşleme kaynağı yoksa patlama olasılığı yoktur.

🔸 2. Kontrol Noktası: Basınç Artışı veya Sistem Aşırı Isınması Oluştu mu?

Evet:
- Basınç artışı veya aşırı ısınma durumu oluşmuştur.
- 🔸 3. Kontrol Noktası: Güvenlik Valfi çalıştı mı?
  - Evet:
    - Güvenlik valfi devreye girer ve basıncı kontrol eder.
    - Yangın ve patlama riski engellenir.
      ✅ Sonuç: Kontrollü bir durum.
    - Risk Değerlendirmesi: Düşük, güvenlik sistemleri aktif.
  - Hayır:
    - Güvenlik valfi çalışmaz ve basınç yükselir.
    - Tank aşırı ısınır vepatlama riski oluşur.
      🔸 4. Kontrol Noktası: Patlama oluştu mu?
      - Evet:
        
        Tank patlar, yangın oluşur.
        ❌ Sonuç: Patlama ve yangın büyük zarara yol açar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek, patlama ve yangın büyük risk taşır.
      - Hayır:
        
        Patlama oluşmaz, ancak yangın riski devam eder.
        ⚠️ Sonuç: Patlama olmamakla birlikte, yangın devam edebilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta, yangın riski devam eder.
Hayır:
- Basınç artışı veya aşırı ısınma oluşmaz.
- Durum stabil kalır.
  ✅ Sonuç: Kontrollü bir durum.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük, basınç normal seviyelerde.

🔸 3. Kontrol Noktası: Yangın veya Patlama Öncesi Müdahale Yapıldı mı?

Evet:
- Yangın ve patlama öncesi müdahale yapılır ve tehlike önlenir.
  ✅ Sonuç: Yangın ve patlama riski ortadan kaldırılır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük, doğru müdahalelerle risk engellenmiştir.
Hayır:
- Müdahale yapılmaz ve yangın/patlama meydana gelir.
  ❌ Sonuç: Yangın/patlama büyük hasara yol açar.
- Risk Değerlendirmesi: Yüksek, yangın ve patlama büyük risk taşır.

Senaryo Özeti

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Sızıntı tespit edildi, hızlı müdahale yapıldı	Düşük
2	Sızıntı tespit edilmedi, havalandırma yeterli	Orta
3	Sızıntı tespit edilmedi, havalandırma yetersiz	Yüksek
4	Basınç artışı tespit edildi, güvenlik valfi çalıştı	Düşük
5	Basınç artışı tespit edildi, güvenlik valfi çalışmadı	Yüksek
6	Yangın/patlama öncesi müdahale yapıldı	Düşük
7	Yangın/patlama öncesi müdahale yapılmadı	Yüksek

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Yangın ve patlama tehlikesi, yalnızca fiziksel altyapının değil, aynı zamanda operasyonel prosedürlerin de dikkatle yönetilmesi gereken bir risk faktörüdür. Pentan tanklarında gerçekleşebilecek bir yangın veya patlama, çok hızlı bir şekilde kontrolden çıkabilir ve felakete dönüşebilir. Bu olay ağacı analizi, söz konusu tehlikenin önlenmesi için bir dizi risk faktörünü detaylandırarak, tank operatörlerinin ve güvenlik ekiplerinin etkin müdahale kabiliyetini artırmayı hedeflemektedir.

Analiz sonucunda, yangın güvenliği önlemleri sadece yangın söndürme sistemlerinin varlığıyla değil, aynı zamanda yangın algılama sistemlerinin etkinliği, açık hava koşullarının kontrolü, personel eğitimi ve acil durum müdahale planlarının doğruluğu ile doğrudan ilişkilidir. Bu sistemlerin kesintisiz ve uyumlu çalışması, yangın ve patlama risklerini minimize etmenin ve potansiyel felaketleri önlemenin anahtarıdır.

Sonuç olarak, yangın ve patlama riski, sadece operasyonel süreçlerin dikkatle izlenmesi değil, aynı zamanda teknolojik altyapının güçlendirilmesi ve personelinin bilinçlendirilmesiyle etkin bir şekilde yönetilebilecek bir tehdittir. Bu olay ağacı analizi, güvenlik stratejilerini geliştirme ve sistematik iyileştirmeler yapma yolunda önemli bir rehber sunmaktadır.

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği18 Mayıs 2025

1 Aralık 2024

Kuru Kimyevi Tozlu (ABC) Yangın Tüpleri Üzerindeki İşaretlerin Anlamları

Yangın güvenliği, hem bireysel yaşam alanlarında hem de endüstriyel tesislerde öncelikli risk yönetimi başlıklarından biridir.

Özellikle acil durumlara müdahale etmek için kullanılan yangın söndürücülerin doğru seçimi, bakımı ve kullanımı hayati önem taşır.

Bu bağlamda, ülkemizde en yaygın olarak kullanılan Kuru Kimyevi Tozlu (ABC Tipi) Yangın Tüpleri, çok yönlü yangın söndürme özellikleriyle dikkat çeker.

Ancak bu tüplerin üzerindeki harfler, rakamlar, renkler, standart kodları ve basınç değerleri, çoğu zaman kullanıcılar tarafından fark edilmeden geçilir. Oysa bu işaretlerin her biri, tüpün ne tür yangınlara müdahale edebileceğini, ne kadar sürede ve ne hacimde söndürme sağlayabileceğini, hatta ne sıklıkla bakım görmesi gerektiğini detaylı biçimde açıklar.

Bu yazıda sadece Kuru Kimyevi Tozlu (ABC Tipi) Yangın Tüpleri üzerinde bulunan işaretlerin anlamlarına odaklandım yararlı olmasını temenni ederim.

Dr. Mustafa KEBAT

🔥 🔥 🔥

🔹 1. Yangın Sınıfları (A-B-C)

Sembol / Kod	Açıklama
A	Katı madde yangınları (odun, kumaş, plastik) – Soğutma etkisi gereklidir.
B	Yanıcı sıvı yangınları (benzin, tiner, alkol) – Boğma etkisi gereklidir.
C	Gaz yangınları (LPG, propan, asetilen) – Yayılmayı kesici ve patlama önleyici söndürücüler.

💡 ABC tipi toz, genellikle amonyum fosfat veya monomonyum fosfat içerir. Çok yönlü kullanım sağlar.

🔥 🔥 🔥

🔹 2. Söndürme Kapasitesi Kodları (Örn: 13A:89B:C)

Kod	Açıklama
13A	13 adet test bloğu büyüklüğünde A sınıfı yangını söndürebilir. (Yani büyük katı yangınlar için yeterli)
89B	89 litre sıvı yakıtla oluşturulmuş B sınıfı yangını söndürebilir.
C	Elektrik yangınlarına karşı güvenlidir (maks. 35kV’ye kadar test edilmişse özellikle belirtilir).

🔍 Not: A sınıfı için test bloğu genelde 0,5 m³‘lük ahşap yığınlardır.

🔥 🔥 🔥

🔹 3. TSE ve EN Kodları

Kod	Açıklama
TS EN 3-7	Türk Standardı (EN 3’e uyumlu): Taşınabilir yangın söndürücüler için temel standarttır.
CE	Avrupa Birliği Uygunluk Sertifikası (Conformité Européenne).
ISO 7165	Uluslararası yangın söndürme cihazı standardıdır.
PED 2014/68/EU	Basınçlı ekipman direktifine uyumlu olduğunu gösterir.

🔥 🔥 🔥

🔹 4. Tüp Kapasitesi ve Gaz Basıncı

Bilgi	Açıklama
6 kg	Toz kapasitesi. Yangın söndürme etkinliği bu ağırlığa göre ölçülür.
13 bar (maks.)	Tüpün içindeki gaz basıncı. Genellikle kuru azot (N₂) kullanılır.
Test Pressure: 25 bar	Tüpün hidrostatik test basıncı. Bu basınca kadar güvenli kabul edilir.
Min Discharge Time: 13 sec	En az 13 saniye boyunca sürekli boşaltım yapar.

💡 Hesaplama:

6 kg tozun boşaltım süresi 13 saniye ise → 0.46 kg/sn çıkış debisi
Bu değer yangınla mücadelede ani örtme etkisini sağlar.

🔥 🔥 🔥

🔹 5. Renk Kodları ve Gövde Bilgileri

Renk / Kod	Açıklama
Kırmızı Gövde	TS EN 3 standardına göre yangın tüplerinin gövde rengi kırmızıdır.
Sarı Etiket (ABC)	İçeriğin ABC tipi toz olduğunu ve çok yönlü söndürme özelliği olduğunu belirtir.
Yön Talimatları	Genellikle tüp üzerinde görsellerle “Pimi çek – Yönlendir – Sık” şeklinde gösterilir.

🔥 🔥 🔥

🔹 6. Diğer İşaretler, Kodlar ve Detaylar

Kod / İşaret	Açıklama
Üretim Tarihi	Tüpün üzerinde damgalıdır. Genelde YY/MM formatındadır.
Son Kontrol Tarihi	Tüpün dolum, bakım veya kontrol tarihidir. (Yılda en az 1 kez bakım önerilir.)
Max Temp: 60°C	En yüksek çalışma sıcaklığı. Üzerinde uzun süre kalması tehlikelidir.
Pressure Gauge (Manometre)	Tüp iç basıncını gösterir. Yeşil: Normal – Kırmızı: Düşük veya tehlikeli.
Kullanım Talimatı	Genellikle 3 adımda grafikle anlatılır: ① Pimi çek ② Hortumu yönlendir ③ Kolu sık

🔥 🔥 🔥

Örnek Teknik Bilgi Etiketi Analizi

Tüp Üzerindeki Etiket:

Kuru Kimyevi Tozlu Yangın Söndürücü
Model: XYZ-6ABC
Kapasite: 6 kg
Basınç: 13 bar
Kod: 13A:89B:C
Standart: TS EN 3-7 / ISO 7165
Dolum Tarihi: 04/2023
Son Kullanım: 04/2028

🔥 🔥 🔥

Alan	Yorum
XYZ-6ABC	6 kg kapasiteli, ABC tipi toz içeren model.
13A:89B:C	Oldukça yüksek söndürme kapasitesine sahip bir tüp.
TS EN 3-7	Avrupa ve Türkiye standartlarına uygun.
04/2028	5 yıllık kullanım süresi.

🔥 🔥 🔥

Sonuç Olarak

Kuru kimyevi tozlu yangın tüpleri, çok yönlü olmaları nedeniyle en yaygın kullanılan tiptir.
Tüp üzerindeki kodlar sadece teknik bilgi değil, aynı zamanda uygunluk, güvenlik, ve performans göstergeleridir.
Bu işaretlerin doğru okunması, hem yangın güvenliğinde hem de yasal denetimlerde hayati öneme sahiptir.

Yangın söndürücüler, olay anında hayat kurtaran araçlar olmakla birlikte, bu etkilerini yalnızca doğru yorumlandıklarında ve uygun koşullarda kullanıldıklarında gösterebilirler. Kuru kimyevi tozlu (ABC tipi) yangın tüplerinin üzerinde yer alan her kod, rakam ya da sembol; hem üreticinin hem de kullanıcının taşıdığı sorumluluğu belgeleyen teknik bir dildir.

Bu dili okuyabilen kullanıcılar, sadece yasal yükümlülüklerini yerine getirmekle kalmaz; aynı zamanda bir yangın anında soğukkanlı ve etkin bir müdahalede bulunarak can ve mal güvenliğini koruyabilir. Unutulmamalıdır ki, bir tüpün üzerindeki küçük bir işaret, doğru zamanda doğru hamle için hayati fark yaratabilir.

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği1 Aralık 2024

Söndürme

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu

Tatbikatın Amacı

Tatbikatın Kapsamı

Tatbikatın Temel Senaryosu

Tatbikat Hazırlıkları

Malzemeler ve Ekipmanlar

Personel Görev Dağılımı

Tatbikat Akışı

Başlangıç Hazırlıkları

Olayın Başlangıcı

Alarm Verilmesi

İlk Müdahale

İkinci Aşama Müdahale

Alanın Boşaltılması

Soğutma ve Gaz İzleme

Tatbikat Sonu Değerlendirme

Özel Uygulama Detayları

Statik Elektrik Önleme Önlemleri

Yangın Söndürme Teknikleri

Tahliye ve Toplanma

Riskler ve Önlemler

Tatbikat Sonu Değerlendirme Soruları

Sonuç

Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu – Değerlendirme Formu

Yangınla Mücadele ve Kontrol

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Pentan Tankı HZ-03: Yangın ve Patlama Tehlikesi Olay Ağacı Analizi

🔺 HZ-03 – Yangın ve Patlama tehlikesi için Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: Sızıntı Algılandı mı?

🔸 2. Kontrol Noktası: Basınç Artışı veya Sistem Aşırı Isınması Oluştu mu?

🔸 3. Kontrol Noktası: Yangın veya Patlama Öncesi Müdahale Yapıldı mı?

Senaryo Özeti

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Kuru Kimyevi Tozlu (ABC) Yangın Tüpleri Üzerindeki İşaretlerin Anlamları

Dr. Mustafa KEBAT

🔥 🔥 🔥

🔹 1. Yangın Sınıfları (A-B-C)

🔥 🔥 🔥

🔹 2. Söndürme Kapasitesi Kodları (Örn: 13A:89B:C)

🔥 🔥 🔥

🔹 3. TSE ve EN Kodları

🔥 🔥 🔥

🔹 4. Tüp Kapasitesi ve Gaz Basıncı

🔥 🔥 🔥

🔹 5. Renk Kodları ve Gövde Bilgileri

🔥 🔥 🔥

🔹 6. Diğer İşaretler, Kodlar ve Detaylar

🔥 🔥 🔥

Örnek Teknik Bilgi Etiketi Analizi

🔥 🔥 🔥

🔥 🔥 🔥

Sonuç Olarak

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Ara

İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın