Kekik insan sağlığına yararı düşünüldüğünde Timol, karvakrol, Borneol etken maddeleri ile çok değerli bir bitkidir. O sebeple bitkilerin şahı diyebiliriz.

Yazının içerisinde kullanım miktar ve şeklini de okuyacaksınız…

Ülkemizde 5 cins ve 11 tür kekik mevcuttur. Yazının en sonunda tarihte kekik bölümünden sonra hepsi hakkında bilgi mevcuttur.

Market raflarında genel olarak Sater türü – Adi kekik bulabilirsiniz. Etken maddeler çok düşüktür.

İzmirli olarak gururla yazıyorum. İzmir Kekiği – Bilya Kekiği – TÜRK Kekiği kalitelidir. Etken maddeler yüksektir.

En kaliteli kekik Alanya Kekiği – Mercanköşk – Beyaz Kekik – Tatlı Kekik Etken maddeler yüksektir.

Alzheimer – Kekik – Karvakrol – Timol

Alzheimer, beyinde amiloid protein birikimi ile plaklarla kaplanması ve tau protein bükülmüş lifleri düğümler oluşturarak nöronların işlevlerini yitirmeleri sonucu; öğrenme ve hafıza kaybı ile başlayan zamanla hareket bozukluğu ile seyrederek ölüme yol açan bir hastalıktır.

Alzheimer‘ın altında yatan moleküler mekanizmalar hala belirsizliğini korumaktadır. Şu anda, Alzheimer gelişimiyle bağlantılı en güçlü hipotezlerden biri, amiloid öncü proteinin (APP) β ve γ-sekretazlar tarafından uygunsuz şekilde işlenmesiyle üretilen Aβ 42 peptidlerinin anormal birikimidir.

Alzheimer Nedenleri
  • Ağır metaller (Özellikle Alüminyum…)
  • Toksinler
  • Enfeksiyöz ajanlar
  • Pestisitler
  • Serbest radikaller
  • Aşırı geçirgen bağırsaklar
  • Kimyasal gazlar
  • Baş yaralanması
  • Yetersiz beslenme
  • Radyasyon gibi bir çok sebep gösterilmektedir.

Vücudun dış etkenlere karşı kendini savunma – korunma yöntemleri ve sistemleri mevcut.

Beyinde de amiloid plak oluşumuna karşı mücadele eden ve dolayısı ile nöron kaybını önleyen sistemimiz de bulunuyor.

Bu sistemin yönetimini Proten Kinaz C yapıyor.

İşin inceliği de burada eğer bir şekilde Proten Kinaz C aktivasyonunu sağlayabilir ve arttırabilirsek, Alzheimer ‘ın etkilerini durdurabilir hatta oluşmuş etkileri geriletebiliriz.

Protein kinaz C (PKC); hücre sinyalizasyonunda rol oynayan ve çoğalma, farklılaşma, apoptoz ve anjiyogeneze yol açan bir serin / treonin kinaz ailesini ifade eder. Fonksiyon kaybı ve mutasyonları genellikle kanserle ilişkilendirilir.

Kasım 2022 dee Nature Tıp dergisinde yayınlanan bir araştırmanın ”Alzheimer hastalığıyla ilişkili protein kinaz Cα varyantının artan aktivitesi, bir fare modelinde bilişsel gerilemeye neden oluyor” adlı makalesini incelediğimizde;

Bir grup deney faresi alınıyor, Alzheimer olmaları sağlanıyor ve devamında onarıcı olan Proten Kinaz C (PKC) aktivitesi bloke ediliyor.

Farelerin hafızalarının gerilemesi, öğrenme güçlüğü yaşamaları testlerle belirleniyor. Alzheimer durumunda oldukları netleştiriliyor.

Ardından fareler birbirinin aynı olacak şekilde iki gruba ayrılıyor:

Birinci gruba, Timol ve Karvakrol veriliyor.

İkinci gruba herhangi bir müdahale yapılmıyor.

Her iki grupta yer alan fareler bir süre sonra ayrı ayrı Morris Su Labirentinde test ediliyorlar.

Testi tamamlanan farelerin beyinleri incelemeye alınıyor. (hipokampus’leri diseke ediliyor.)

Hipokampus, beynin medial temporal lobunda yer alan, hafıza ve yön bulmada önemli rolü olan bölge.

Morris su labirenti, mekansal hafıza ve öğrenmeyi incelemek için yaygın olarak kullanılır. Hayvanlar, toz yağsız süt veya toksik olmayan tempera boya ile opak olarak boyanmış bir su havuzuna yerleştirilir ve burada gizli bir kaçış platformuna yüzmeleri gerekir. Opak suda oldukları için hayvanlar platformu göremez ve kaçış yolunu bulmak için kokuya güvenemezler. Bunun yerine, harici/ekstra labirent ipuçlarına güvenmek zorundadırlar. Hayvanlar göreve daha aşina hale geldikçe, platformu daha hızlı bulabilirler. 

Elde edilen sonuç:

Timol ve Karvakrol verilen fare grubunun Morris Su Labirenti testine göre hafıza ve öğrenmelerinin iyileştiği, beyinleri incelendiğinde de Proten Kinaz C (PKC) ın tekrar yüksek oranda aktive olduğu tespit ediliyor.

Diğer kontrol grubunda ise hafıza ve öğrenmenin gerilemeye devam ettiği görülüyor.

Benzer nitelikle tekrarlayan çalışmalarda da aynı sonuçların alındığını bildiriyorlar.

Timol ve Karvakrol Kekiğin Etken Maddeleridir

Timol ve Karvakrol (Kekik) Alzheimer hastalarında nöronal iyileşmeyi ve dolayısı ile hafıza ve öğrenme fonksiyonlarını olumlu yönde düzeltmektedir.

Gelelim işin can alıcı kısmına.

”Ben bu bilgilerle ne yapacağım ki… Kekiği nasıl kullanacağımı söyle yeter diyenler” için tarifi vereyim.

Kekiğin Alzheimer (Hafıza ve Öğrenme) Hastalığı Tedavisinde Kullanımı

Bir başka esansiyel yağın (Zeytinyağı) 100 ml sinin (Yüz Mililitre) içine 2 (iki) damla (öncelikle Alanya olmazsa da İzmir) kekik yağı damlatın.

Bu karışımı ağzı kapaklı bir kavanoza koyun. Çünkü timol uçucudur.

Günlük tüketimi 2 (İki) tatlı kaşığıdır. Tercihen aç olarak için. Miktarda fazlaya kaçmayın.

Hekiminize danışmadan onayını almadan kullanmayın.

Tarihte Kekik

Kekik, antikçağlarda, asaletin, cesaretin ve zenginliğin simgesi olan bir bitkidir.

Haçlı seferleri zamanına kadar savaşa giden askerlere kekik kokan ve kekik motifli armağanlar vermek, tapınaklarda, kekik yakarak tütsüleme yapmak hep bu inanıştan kaynaklanmıştır.

Antik Yunan’da güzel kokusu nedeniyle tapınaklarda tütsü, insanlarda asabiyet giderici ve evlerde böcekleri savan bir fumigant olarak, Antik Mısır’da ise mikrop öldürücü ve koruyucu özelliklerinden yararlanılarak mumya yapımında kullanıldığı, Mezopotamya Uygarlığı dönemine ait tabletlerdeki reçetelerde yer aldığı görülmektedir.

Sağlık alanında kullanımı ise M.S. 1. yüzyıldan itibaren başlamış, kekik yağı ağız hijyeni için gargara suyu ve yaralar için antiseptik, şarapla karışımı çocuklarda öksürük, çay olarak grip ve yaşlılarda zihinsel sağlık, kekikle doldurulmuş yastık melankoli tedavisinde kullanılmıştır.

Eski Yunan ve Roma’da alkollü içeceklerin ve peynirin tatlandırılması için kullanılırken, Avrupa’da evlerde tütsüsü yapılarak evin havasının temizlendiği ve bedenlerin bu bitkiyle sıvanarak veba-cüzzam gibi bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlandığı bilinmektedir.

Orta Çağ Avrupası’nda ve İngiltere’sinde sindirim problemlerinden romatizmaya ve menstrual şikâyetlere kadar her şeyi iyileştirmek için kullanılırdı.

1. Dünya Savaşı’na kadar kekik yağı, muharebe alanı antiseptiği olarak kullanılmıştır.

Türkiyede Kekik Çeşitleri

Lamiaceae familyasının en önemli bitkilerinden olan kekik bitkisine ait Türkiye’de Thymus, Origanum, Satureja, Tymbra ve Coridothymus isimli 5 cins ve 11 tür bulunmaktadır.

1. Origanum syriacum var. bevanii (Suriye Kekiği, Dağ Kekiği, İsrail Kekiği)

Güneybatı Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu’da (İçel, Hatay, Kahramanmaraş ve Amanoslar) doğal olarak yetişmektedir.

Uçucu yağı karvakrol, cis-sabinne hydrate, γ-terpinen ve thymol ce zengindir.

2. Origanum onites (İzmir Kekiği, Bilyalı Kekik, Türk Kekiği)

Avrupa’da bilinen ismi ile “Turkish Oregano” Ege ve Batı Akdeniz (Balıkesir, İzmir, Aydın, Muğla, Antalya) kıyıları boyunca yaygın olarak yetişmektedir.

Bu tür ülkemiz kekik ihracatında en büyük paya (yaklaşık % 80) sahiptir.

Uçucu yağı karvakrol, timol ve α-terpinen’ce zengindir.

3. Origanum vulgare subsp. hirtum (İstanbul Kekiği)

Marmara ve Ege bölgesinde (Bursa, Balıkesir, Çanakkale, İzmir, Aydın, Muğla) yetişmektedir.

Uçucu yağında karvakrol, timol ve linalool, β-caryophyllene, γ-terpinene, pcymene ve myrcene bulunur.

4. Origanum minutiflorum (Sütçüler Kekiği, Yayla Kekiği, Toka Kekiği)

Antalya (Saklıkent) ve Isparta yakınlarında Toros dağlarında yetişen endemik bir türdür.

Uçucu yağ Karvakrolce zengin olup, timol, terpinen ve p-simen içerir.

5. Origanum majorana (Sweet marjoram, Alanya Kekiği, Mercanköşk, Tatlı Kekik, Beyaz Kekik)

Ülkemizin batı (Trakya, Marmara, Ege ve Akdeniz) bölgelerinde kuru çayırlarda, kayalık ve kuru ormanlarda sık rastlanır.

Karvakrol, terpinen-4-ol, trans-sabinen hydrate, cis-sabinen hydrate ve linalool’ce zengindir.

6. Satureja hortensis L (süpürge kekiği, çibriska)

Ülkemizde hemen hemen tüm bölgelerde yayılış gösteren, drog olarak da kullanılabilir.

Karvakrol, pcymene, α-terpinen, myrcene ve α-phellandrene’ce zengindir.

7. Satureja spicigera (Trabzon kekiği)

Karadeniz Bölgesi’nde (Artvin, Giresun, Rize, Samsun, Tokat ve Trabzon) yayılış göstermektedir.

Satureja spicigera türü timol veya karvakrol tipinde olabilmektedir.

Karvakrol, timol, γ-terpinene ve p- cymene ve methyl karvakrol’ce zengindir.

8. Thymus x citriodorus (synonym T. fragrantissimus, T. serpyllum citratus ve T. serpyllum citriodorum)

Thymus citriodorus’un, T. pulegioides ve T. vulgaris’in melezi olduğu bildirilmektedir.

9. Thymus vulgaris (adi kekik, yaygın kekik, büyük kekik, sater)

Türkiye’de doğal yayılış göstermeyen bu tür iyi bir antifungal ve antiseptik özelliğine sahiptir.

Timol, p-cymene, γterpinene, carvacrol, β-caryophyllene ve α –terpinen mevcuttur.

10. Thymbra spicata (Karakekik, Karabaşkekik, Sivrikekik)

Trakya, Akdeniz sahilleri, Ege ile Batı ve Güneydoğu Anadolu’da yaygın olan bir türdür.

Yüksek miktardaki karvakrolün antiseptik etkisi nedeniyle baharat ve çayın yanı sıra ilaç olarak da yararlanılır.

11. Coridothymus capitatus (İspanyol Kekiği)

Akdeniz bölgesinin (İspanya, Yunanistan ve Türkiye’de Batı ve Güney Anadolu’da, Aydın, Balıkesir, Çanakkale, İzmir, Muğla illerinde) endemik bir türüdür

Uçucu yağının bileşenlerinin sahip olduğu antibakteriyel etki sebebiyle patatesin depolanmasında olumlu etkisinin bulunduğu belirtilmiştir. Karvakrol yüksektir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Alzheimer hastalığıyla ilişkili protein kinaz Cα varyantının artan aktivitesi, bir fare modelinde bilişsel gerilemeye neden oluyor https://www.nature.com/articles/s41467-022-34679-7

⭐️⭐️ Morris Su Labirenti Deneyi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2872979/

⭐️⭐️ Arallık 2024 – PRKCD protein kinaz C delta [ Homo sapiens (insan) ] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/5580

⭐️⭐️ Nörodejeneratif Hastalık İlerlemesi Sırasında Protein Kinaz C İzozimleri ve Otofaji https://www.mdpi.com/2073-4409/9/3/553https://www.mdpi.com/2073-4409/9/3/553

⭐️⭐️ Karvakrol – Kekik – Çörek Otu https://tetkik.com.tr/2024/11/01/karvakrol/https://tetkik.com.tr/2024/11/01/karvakrol/

⭐️⭐️ Kekik ve Haşimato https://tetkik.com.tr/2024/10/06/kekik-ve-hasimato/

 ⭐️⭐️ Karvakrol ve insan sağlığı: Kapsamlı bir inceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29744941/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.