Vücudun Radarlarını Biliyor musunuz?
Vücudun Görünmeyen Radarları – Propriyosepsiyon, Interosepsiyon ve Nörosepsiyon
Bir elmayı gözün kapalıyken uzanıp alabiliyorsan, aç karnını fark edip yemek yiyebiliyorsan ya da sinirli birinin yanında neden içten içe gerildiğini anlayamıyorsan — işte tüm bunlarda vücudunun gizli duyuları devrede:
Propriyosepsiyon, interosepsiyon ve nörosepsiyon.
Bu üç kelime karışık gelebilir ama hepsi aslında vücudun kendiyle ve çevresiyle kurduğu iç iletişim sistemleridir.
Hadi gelin, bu üç mucizevi sistemi beraber keşfedelim.
🎯 🎯 🎯
1. Propriyosepsiyon: “Ben Neredeyim?” Duyusu
Propriyosepsiyon, vücudun uzaydaki konumunu ve hareketini fark etme yetisidir.
Yani gözün kapalıyken kolunun havada mı yoksa dizinde mi olduğunu bilebilme halin.
🧠 Nasıl çalışır?
Kaslardan, eklemlerden ve tendonlardan gelen sinyaller beyne gider. Beyin bu verileri işleyerek vücudun pozisyonunu anlar.
📌 Günlük hayatta örnek:
- Gözlerin kapalıyken burnuna dokunabiliyorsan, propriyosepsiyonun çalışıyor.
- Merdivenlerden inerken her basamağı görmeden ayaklarını doğru yere koyabiliyorsan—tebrikler, bu senin gölge süper gücün!
📌 Eksikliğinde ne olur?
Sende bir denge sorunu, tökezleme ya da koordinasyon bozukluğu oluşabilir.
💓 💓 💓
2. Interosepsiyon: “İçimde Ne Oluyor?” Duyusu
Interosepsiyon, vücudun iç organlarından gelen sinyalleri algılama yetisidir.
Açlık, susuzluk, kalp atışı, mide gurultusu, hatta “tuvaletim geldi” hissi bu sistemin ürünüdür.
🧠 Nasıl çalışır?
Mide, bağırsaklar, kalp, akciğer gibi organlardan gelen bilgiler sinir sistemi yoluyla beyne (özellikle insula bölgesine) iletilir.
📌 Günlük hayatta örnek:
- Spor yaparken kalp atışının hızlandığını fark etmek,
- Gerildiğinde midenin kasıldığını hissetmek,
- Duygusal bir anda boğazına bir düğüm oturması…
📌 Eksikliğinde ne olur?
İç sinyalleri tanıyamayan bireyler, duygularını da tanımakta zorlanabilir. Bu durum bazı anksiyete bozuklukları veya yeme bozukluklarında görülür.
🛡️ 🛡️ 🛡️
3. Nörosepsiyon: “Güvende miyim?” Duyusu
Nörosepsiyon, beynin bilinç dışı bir şekilde tehlikeyi algılayıp sinir sistemini alarma geçirme sistemidir.
Bu, klasik “kaç ya da savaş” refleksinin arka plan mekanizmasıdır.
🧠 Nasıl çalışır?
Çevresel ipuçları (birinin sesi, yüz ifadesi, ortam sesi gibi) amigdala ve beyin sapında hızla değerlendirilir. Eğer tehdit algılanırsa, sempatik sinir sistemi devreye girer. Yani kalp hızlanır, kaslar gerilir, nefes sıklaşır.
📌 Günlük hayatta örnek:
- Asansörde sinirli biriyle karşılaştığında sebebini anlamadan gerilmek,
- Kalabalık bir sokakta hızlı adımlarla sana yaklaşan birine karşı içgüdüsel olarak tetikte hissetmek.
📌 Eksikliğinde ne olur?
Tehditleri zamanında algılayamama; ya da aksine, sürekli tehdit algılayarak kronik kaygı yaşama.
🔁 🔁 🔁
Birbirleriyle Nasıl Bağlantılılar?
Bu üç sistem birbirine sıkı sıkıya bağlıdır:
🔗 Propriyosepsiyon + Interosepsiyon = Bedensel Farkındalık
Kendi bedenini hem dış pozisyon olarak (propriyoseptif) hem iç durum olarak (interoseptif) tanımak, sağlıklı hareket ve duygusal dengeyi sağlar.
🔗 Interosepsiyon + Nörosepsiyon = Duygusal Tepki
Örneğin: Kalp atışın hızlandığında bunu fark edemiyorsan (interosepsiyon), neden gerildiğini anlayamazsın. Ama nörosepsiyon zaten seni alarma geçirmiştir!
🔗 Propriyosepsiyon + Nörosepsiyon = Refleksif Güvenlik
Karanlıkta sendeleyen biri sana hızla yaklaştığında, hem pozisyonunu (propriyoseptif sistem) hem de güvenliğini (nörosepsiyon) fark edersin. Geri çekilirsin, ellerin savunmaya geçer.
📣 📣 📣
Duyularımızdan Daha Fazlasıyız
Bu üç “görünmeyen ama hissedilen” sistem sayesinde sadece dış dünyayı değil, iç dünyamızı da tanırız.
Propriyosepsiyon, bize nerede olduğumuzu söyler.
Interosepsiyon, nasıl hissettiğimizi bildirir.
Nörosepsiyon, güvende miyiz, değil miyiz, bunu değerlendirir.
Bu sistemlerin hepsi birlikte çalıştığında sadece bedenimizi değil, kendimizi de daha iyi tanırız, daha iyi koruruz.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Proprioseptif ve Vestibüler Duyu Sistemlerinin Harekete Göreli Katkısı: Moleküler Bilim Çağında Keşif Fırsatları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7867206/
⭐️⭐️ Propriosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095254615000058
⭐️⭐️ Mekanoreseptör https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/mechanoreceptor
⭐️⭐️ Sensörimotor Sistemi, Bölüm I: Fonksiyonel Eklem Stabilitesinin Fizyolojik Temeli. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC164311/
⭐️⭐️ Propriosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6191985/
⭐️⭐️ PNF Kavramının Temel Unsurları, Bir Eğitim Anlatısı https://www.scientificarchives.com/article/the-essential-elements-of-the-pnf-concept-an-educational-narrative
⭐️⭐️ Motor fonksiyonu iyileştirmede proprioseptif eğitimin etkinliği: sistematik bir inceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4309156/
⭐️⭐️ Yaşlı yetişkinlerde denge ve gücün geliştirilmesinde geleneksel ve güncel yaklaşımların karşılaştırılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21510715/
⭐️⭐️ Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İSG Uygulama Rehberi. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/0b3hcam2/yapiisleriyuksektecalismauygrehberi-in%C5%9Ft%C5%9Fb_revize.pdf
⭐️⭐️ Yaşlılarda Denge, Fonksiyonel Performans ve Düşme Önleme İçin Gövde Kas Gücünün Önemi: Sistematik Bir İnceleme https://www.researchgate.net/publication/236139834_The_Importance_of_Trunk_Muscle_Strength_for_Balance_Functional_Performance_and_Fall_Prevention_in_Seniors_A_Systematic_Review
⭐️⭐️ Dengesiz yüzeyler ve rehabilitasyon cihazları kullanılarak yapılan direnç antrenmanının etkinliği https://www.researchgate.net/publication/224822339_The_effectiveness_of_resistance_training_using_unstable_surfaces_and_devices_for_rehabilitation
⭐️⭐️ Futbolda duruş kontrolüne uzmanlık ve görsel katkının etkisi https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2005.00502.x
⭐️⭐️ Spor veya günlük yaşamdaki fiziksel aktiviteler ile dik duruştaki duruş bozukluğu arasındaki ilişkinin sistematik bir incelemesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23955562/
⭐️⭐️ NSC Çalışma İstatistikleri Bürosu’nun 2021 Raporu Hakkındaki Açıklaması https://www.nsc.org/newsroom/nsc-statement-bls-report-2021#:~:text=In%202020%2C%20there%20were%204%2C764,highest%20annual%20rate%20since%202016.
⭐️⭐️ Hall, C. M., & Brody, L. T. (2005). Therapeutic Exercise: Moving Toward Function. Lippincott Williams & Wilkins. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/Q4X4S2_Therapeutic_Exercise_Moving_Toward_Function_3.pdf
⭐️⭐️ Motor Kontrolü: Araştırmayı Klinik Uygulamaya Dönüştürmek https://www.researchgate.net/publication/228118305_Motor_Control_Translating_Research_Into_Clinical_Practice
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü