PAST POINTING TESTİ: DENGE, VESTİBÜLER FONKSİYON VE YÜKSEKTE ÇALIŞMA AÇISINDAN DEĞERLENDİRME

İş sağlığı ve güvenliği açısından, yüksekte çalışan bireylerin denge, koordinasyon ve vestibüler sistem fonksiyonlarının doğru şekilde değerlendirilmesi, ölümcül kazaları önlemenin en etkin yollarından biridir. İnsan dengesini sağlayan üç temel sistem — vestibüler sistem, propriyosepsiyon ve görsel sistem — birlikte çalışarak bedenin uzaydaki konumunu kontrol eder. Bu sistemlerden birindeki aksama, özellikle yüksek irtifada veya dar yüzeylerde çalışan işçilerde ciddi düşme risklerine yol açabilir.

Bu üçlü denge sisteminin klinik değerlendirmesinde Past Pointing Testi (Hata Noktalama Testi) önemli bir yer tutar. Özellikle vestibüler nükleus, serebellar bağlantılar ve propriyoseptif geri bildirim mekanizmalarının entegrasyonunu test eder.

Past Pointing Testi, vestibüler sistemin baş hareketlerine ve uzay algısına karşı verdiği motor yanıtların doğruluğunu değerlendirir. Başka bir deyişle, kişi elini hedefe doğru yönlendirirken hedefi “ıska geçiyorsa”, bu durum vestibüler sistem veya beyincik kaynaklı bir koordinasyon bozukluğunu gösterir.

Bu yazıda Past Pointing Testi’nin:

  • Fizyolojik temelleri,
  • Adım adım uygulama protokolü,
  • Örnek uygulamaları,
  • Yüksekte çalışma yapan kişilerde değerlendirilme biçimi ve sonuç yorumlama ilkeleri,
  • İş sağlığı ve güvenliği açısından anlamı

bilimsel temelde ve saha pratiğine uyarlanmış biçimde ele alınmıştır.

Past Pointing Testinin Fizyolojik Temelleri
Vestibüler Sistem ve Uzay Algısı

Vestibüler sistem, iç kulakta yer alan yarım daire kanalları ve otolit organları (utrikül ve sakkül) aracılığıyla başın konumunu, hızını ve ivmesini algılar. Bu bilgiler beyin sapı ve beyinciğe iletilir.

Bu sistemin görevi, baş hareketleriyle göz ve kas sistemleri arasında dengeleyici refleksleri başlatmaktır. Eğer vestibüler sistem bozulursa, kişi uzaydaki konumunu doğru algılayamaz; elini veya vücudunu yanlış yöne hareket ettirir.

Past Pointing Testi tam olarak bu noktada devreye girer. Test, vestibüler sistemden beyin sapına ve beyincik korteksine giden sinyallerin doğruluğunu ve simetrisini değerlendirir.

Serebellumun Rolü

Serebellum (beyincik), hareketlerin inceliğini ve zamanlamasını kontrol eder. Vestibüler sistemden gelen verileri motor korteksin komutlarıyla karşılaştırır. Eğer bir hata varsa, beyincik düzeltici sinyaller üretir.

Past Pointing Testi sırasında kişi hedefe ulaşmaya çalışırken, beyincik – vestibüler çekirdek – propriyoseptif geri bildirim döngüsü aktif olarak test edilir.

Propriyosepsiyon ve Görsel Katkı

Propriyoseptif sistem kaslar, tendonlar ve eklemlerden bilgi toplar; vücudun konumunu “gözler kapalıyken bile” fark etmemizi sağlar.

Bu nedenle test, gözler açık ve kapalı olarak yapılır:

  • Gözler açıkken görsel sistem hataları telafi eder.
  • Gözler kapalıyken vestibüler ve propriyoseptif sistemin saf fonksiyonu değerlendirilir.

Testin Uygulanışı – Klinik Protokol
Test Ortamı ve Hazırlık
  • Oda sessiz, iyi aydınlatılmış ve sabit bir referans noktası olmalıdır.
  • Katılımcı oturur pozisyonda, sırtı dik şekilde konumlandırılır.
  • Uygulayıcı (örneğin işyeri hekimi veya fizyoterapist) karşısında oturur.
  • Katılımcının iki kolu omuz hizasında uzatılır, ellerin işaret parmakları karşılıklı olacak şekilde hizalanır.

Gözler Açık Aşaması
  1. Katılımcı ve uygulayıcı işaret parmaklarını birbirine değdirir.
  2. Ardından kollar yanlara indirilir ve tekrar yukarı kaldırılarak hedef parmağa dokunması istenir.
  3. Bu işlem birkaç kez tekrarlanır.
  4. Bu aşamada genellikle sapma görülmez; görsel sistem hata düzeltir.

Gözler Kapalı Aşaması
  1. Katılımcının gözleri kapatılır.
  2. Aynı hareket dizisi tekrarlanır: eller yana indirilir ve hedef parmağa dokunması istenir.
  3. Eğer kişi hedefi kaçırırsa (“past pointing” yaparsa), sapmanın yönü ve miktarı kaydedilir.

Testin Modifikasyonları
  • Başın Dönmesiyle Uygulama: Baş hafifçe bir yöne (örneğin sağa 30°) çevrilir ve test tekrarlanır. Vestibüler sistemdeki asimetrik aktivasyonun etkisi bu şekilde gözlenebilir.
  • Ayakta Durarak Uygulama: Propriyoseptif yük artar; denge testiyle entegre edilir.
  • Dinamik Versiyon: Katılımcı gözleri kapalıyken başını hafifçe hareket ettirir, bu sırada hedefi bulması istenir.

Sonuçların Değerlendirilmesi
Normal Sonuç
  • Gözler açık ve kapalıyken hedef doğru bulunur.
  • Sapma < 2 cm’dir.
  • Baş döndürülse bile hedef tutturulur.
    Bu durumda vestibüler ve propriyoseptif sistemler dengeli çalışmaktadır.

Patolojik Sonuç
  • Gözler kapalıyken hedefin sapması > 5 cm’dir.
  • Sapma sürekli aynı yöne oluyorsa tek taraflı vestibüler disfonksiyon düşünülür.
  • Sapma yönü, genellikle hipofonksiyon gösteren vestibüler labirentin bulunduğu tarafa doğrudur.
  • Rastgele veya geniş sapmalar varsa beyincik veya propriyosepsiyon kaynaklı bozukluk olasılığı artar.

Yorumlama Rehberi
BulgularOlası NedenKlinik Yorum
Sağ yöne sapmaSağ labirent hipofonksiyonuSağ vestibüler sinir zayıf
Sol yöne sapmaSol labirent hipofonksiyonuSol vestibüler çekirdek etkilenmiş
Rastgele sapmalarSerebellar disfonksiyonBeyincik koordinasyon bozukluğu
Her iki yöne düzensiz sapmaPropriyosepsiyon eksikliğiKas-eklem geri bildirimi zayıf

Yüksekte Çalışma Açısından Değerlendirme

Yüksekte çalışma, vestibüler sistemin ve propriyosepsiyonun kusursuz bir şekilde entegre olmasını gerektirir. Başın ani hareketleri, dengesiz yüzeyler ve rüzgâr gibi faktörler, vestibüler stres yaratır.

Past Pointing Testinin İş Sağlığı Perspektifi

Past Pointing Testi, yüksekte çalışan personelde şu durumları önceden tespit etmek için kullanılabilir:

  • Vestibüler adaptasyon yetersizliği
  • Uzay oryantasyonu hataları
  • Göz-baş koordinasyon eksikliği
  • Denge reflekslerinin gecikmesi

Bu test, işe giriş muayenelerinde ve periyodik sağlık kontrollerinde “denge değerlendirme bataryasının” bir parçası olarak uygulanabilir.

Örnek Uygulama Senaryosu

Bir tersanede 45 yaşındaki bir kaynakçı, yüksek iskelede başını ani çevirdiğinde dengesini kaybettiğini bildiriyor.

  • HIT testinde hafif sakkadik hareketler görülüyor.
  • Past Pointing Testi’nde gözler kapalıyken sağa 7 cm’lik sapma kaydediliyor.
    → Bu bulgular sağ vestibüler labirent hipofonksiyonunu düşündürür.

Sonuç: Bu kişi, yüksek çalışma pozisyonundan geçici olarak uzaklaştırılır, denge rehabilitasyonu (vestibüler egzersizler) başlatılır.

Past Pointing Testi ve Propriyosepsiyonun Entegrasyonu
Propriyoseptif Katkı

Eğer birey gözleri kapalıyken bile hedefe doğru yönelme eğilimindeyse, propriyosepsiyon sisteminin güçlü olduğu düşünülür. Ancak vestibüler sistem zayıfsa, kişi hedefe sapma yönünde tekrarlayan hatalar yapar.

Romberg ve Unterberger ile Birlikte Kullanım

Past Pointing testi tek başına vestibüler bozukluk hakkında bilgi verirken, Romberg ve Unterberger testleriyle birlikte kullanıldığında kişinin denge ve oryantasyon kabiliyeti bütüncül olarak değerlendirilebilir.

Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar
  1. Test öncesi kişi yeterince dinlenmiş olmalıdır; yorgunluk sonucu hatalı sapmalar görülebilir.
  2. Test ortamı gürültüsüz ve sabit referanslı olmalıdır.
  3. Baş hareketi içeren varyasyonlarda, ani baş çevirmeden kaçınılmalıdır.
  4. Göz kapama süresi kısa tutulmalı, kişiye rehberlik edilmelidir.
  5. Test sonuçları objektif olarak ölçülmeli (örneğin cetvelle sapma mesafesi kaydedilmelidir).

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Öneriler
Risk Yönetimi

Past Pointing Testi sonuçları, yüksekte çalışmaya uygunluk kararlarında yardımcı bir parametre olarak kullanılabilir.

  • Hafif sapmalar → izlem ve eğitimle telafi edilebilir.
  • Orta ve ciddi sapmalar → vestibüler rehabilitasyon programı ve geçici görev değişikliği gerektirir.

Eğitim ve Rehabilitasyon

Vestibüler sistemin adaptasyonu mümkündür.

  • Baş-hareket egzersizleri,
  • Göz takibi çalışmaları,
  • Denge platformu eğitimleri,
  • Yavaş tempo proprioseptif egzersizler (ör. tek ayak üzerinde durma, başı hafifçe sağ-sol çevirme)

uygun programlarla uygulanarak sistem yeniden dengelenebilir.

Düzenli İzlem

Yüksekte çalışanlarda Past Pointing Testi yılda en az bir kez tekrarlanmalıdır. Vestibüler sistem yaşla zayıfladığı için özellikle 40 yaş üzeri çalışanlarda periyodik değerlendirme önemlidir.

Bilimsel Dayanaklar ve Literatür Notları

Çeşitli klinik çalışmalarda Past Pointing Testi’nin vestibüler sistem bozukluklarını saptamada duyarlılığı %70-80 arasında bildirilmiştir. Özellikle unilateral labirent hipofonksiyon, vestibüler nörit, serebellar lezyonlar ve migrenöz vertigo olgularında belirgin sapmalar tespit edilmiştir (Kaynak: Baloh & Honrubia, Clinical Neurophysiology of the Vestibular System, 2001).

Ayrıca iş sağlığı ortamlarında, testin nörosensoriyel denge taramalarına entegre edilmesi, Avrupa İş Sağlığı ve Ergonomi Kurumu’nun (EU-OSHA) “Occupational Balance Screening” rehberlerinde önerilen uygulamalar arasında yer almaktadır.

Sonuç

Past Pointing Testi, basit ama nörofizyolojik olarak derin bir anlam taşıyan bir testtir.
Yüksekte çalışma gibi vestibüler stabilitenin kritik olduğu işlerde, bu test:

  • Vestibüler asimetriyi,
  • Beyincik kaynaklı koordinasyon bozukluklarını,
  • Propriyoseptif entegrasyon zayıflıklarını
    erken dönemde tespit ederek kazaların önüne geçilmesini sağlar.

Gözler kapalıyken hedefi kaçıran bir el hareketi, yüksekte düşme riski anlamına gelir. Bu nedenle Past Pointing Testi, işe giriş muayenelerinde ve periyodik kontrollerde standart hale getirilmelidir.

Dengesi sağlam bir çalışan, yalnızca üretken değil; aynı zamanda kendi ve çevresinin güvenliğini de koruyan kişidir. Vestibüler testler, bu güvenliğin bilimsel teminatıdır.

PAST POINTING TESTİ UYGULAMA VE DEĞERLENDİRME FORMU
1. Form Kimlik Bilgileri
AlanBilgi
Adı Soyadı
T.C. Kimlik No
Birim / Departman
Görevi
Tarih
Uygulamayı Yapan Uzman
Test Ortamı (Aydınlık, sessiz, zeminin durumu)

2. Testin Amacı

Bu test, bireyin propriyoseptif ve vestibüler sistem koordinasyonunu değerlendirmek, denge ve yön tayini kabiliyetinde bozulma olup olmadığını belirlemek amacıyla uygulanır. Özellikle yüksekte çalışma, dar platform hareketi veya ekipmanla hassas kontrol gerektiren işlerde görev alacak çalışanlarda denge merkezinin (vestibüler sistemin) yeterliliği tespit edilir.

3. Testin Uygulama Basamakları
BasamakAçıklama
1. HazırlıkTest ortamı sessiz, aydınlık ve zemini düz olmalıdır. Test edilen kişi rahat kıyafet giymelidir.
2. PozisyonKişi sandalyeye dik oturur veya ayakta sabit bir pozisyonda durur. Kollar omuz hizasında öne doğru uzatılır, eller açık ve parmaklar birleştirilmiştir.
3. Referans Noktası BelirlemeUygulayıcı, test edilenin her iki eline işaret parmak uçlarından temas eder (başlangıç noktası).
4. Gözlerin KapatılmasıKişiye gözlerini kapatması söylenir. Baş sabit pozisyonda kalır.
5. Kolların DöndürülmesiTest edilen kişi kollarını 90° yukarıya kaldırır, ardından başlangıç pozisyonuna geri indirir. Bu hareketi 5 kez yapar.
6. Past Pointing DeğerlendirmesiKişi gözleri kapalı şekilde, ellerini yeniden uygulayıcının parmak uçlarına dokundurmaya çalışır. Sapma yönü ve miktarı değerlendirilir.
7. Her İki Taraf İçin TekrarSağ ve sol taraf ayrı ayrı değerlendirilir.

4. Değerlendirme Kriterleri
GözlemBulgularPuanlama
Kolların yönü (sağa/sola sapma)0–5 cm: Normal sınır
6–10 cm: Hafif sapma
>10 cm: Belirgin sapma
– 0
– 1
– 2
Kolların aşağıya veya yukarıya sapmasıEşit düzeyde: Normal
Bir kol aşağıda/yukarıda: Dengesizlik
– 0
– 1
– 2
Ritmik hareket tekrarıAkıcı ve simetrik: Normal
Yavaş, tereddütlü: Hafif bozukluk
Düzensiz, titrek: Belirgin bozukluk
– 0
– 1
– 2
Baş pozisyonu değişikliğiSabit: Normal
Baş dönmesi veya yön kaybı: Patolojik bulgu
– 0
– 1
– 2

Toplam Puan: 0 – 8
Yorum:

  • 0–2: Normal denge fonksiyonu
  • 3–5: Hafif vestibüler koordinasyon bozukluğu – İzlem ve ek test önerilir
  • 6–8: Belirgin vestibüler veya propriyoseptif bozukluk – Yüksekte çalışma için uygun değildir

5. Ek Bulgular (Klinik Gözlem Alanı)
BulgularEvet / HayırAçıklama
Test sırasında baş dönmesi hissi☐ / ☐
Nistagmus (göz titremesi) gözlendi☐ / ☐
Kolda veya vücutta titreme☐ / ☐
Test sırasında dengesini kaybetme eğilimi☐ / ☐
Gözler açıldığında belirgin yön karışıklığı☐ / ☐
Diğer gözlemler (not alanı)

6. Sonuç ve Yorum
AlanBilgi
Genel Denge Değerlendirmesi☐ Normal ☐ Hafif Bozuk ☐ Belirgin Bozuk
Vestibüler Sistem Uygunluğu (Yüksekte Çalışma İçin)☐ Uygun ☐ Uygun Değil
Ek Öneri☐ Vestibüler Rehabilitasyon
☐ Nörolojik Değerlendirme
☐ Tekrar Test (x Gün)
Açıklama

7. Uzman Onayı

İşyeri Hekimi / Uygulayıcı:
Adı Soyadı: ………………………………………………….
Unvan: ………………………………………………….
Tarih: …. / …. / 20….  

İmza / Kaşe: ……………………………………

8. Arka Sayfa Notu (Bilgilendirme Amaçlı)

Past Pointing Testi, genellikle Unterberger ve Romberg testleriyle birlikte uygulanır. Bu üç test birlikte, denge merkezlerinin (serebellum, vestibüler sistem, propriosepsiyon) bütünlüğünü ortaya koyar.
Test, özellikle yüksekte çalışma, iskele kullanımı, gemi bakım-onarım, vinç kabini çalışmaları, enerji nakil hatları gibi işlerde görev yapacak çalışanlarda denge reflekslerinin güvenli düzeyde olup olmadığını anlamak için kritik öneme sahiptir.

Testin sonucu “Uygun Değil” olarak değerlendirilen çalışanlar, daha ileri vestibüler değerlendirme ve görsel-kinestetik denge egzersizleri programına yönlendirilmelidir.

Past Pointing Testi, vestibüler sistemin, proprioseptif duyunun ve motor koordinasyonun birlikte işlev gördüğü bir denge kontrol testidir. Testin temel amacı, kişinin uzayda yön tayini becerisini ve ekstremite hareketlerinin merkezi sinir sistemi tarafından doğru biçimde yönlendirilip yönlendirilmediğini ortaya koymaktır. Test sırasında kolların sağa, sola, aşağıya veya yukarıya belirgin sapma göstermesi, genellikle vestibüler sistemde lateralize bir bozukluk, serebellar koordinasyon kaybı veya propriyoseptif geri bildirim eksikliği ile ilişkilidir.

Uygulama sonucunda elde edilen bulguların Unterberger ve Romberg testleriyle karşılaştırılması, dengenin duyusal bileşenlerinin hangi düzeyde etkilendiğini anlamak açısından önemlidir. Past Pointing Testi’nin tek başına patolojik sonuç vermesi, çoğu zaman geçici vestibüler uyumsuzluk veya yorgunlukla ilişkili olabilir; ancak aynı zamanda periferik vestibüler hastalıklar (örneğin labirentit, vestibüler nörinit) ya da serebellar sistem bozukluklarının erken bulgusu da olabilir.

Bu testte saptanan belirgin sapma, asimetrik hareket veya gözleri kapalı iken yön karıştırma eğilimi, kişinin yüksek yerlerde, dar platformlarda veya sürekli baş pozisyonu değişikliği gerektiren görevlerde çalışmasının güvenli olmadığını gösterir. Çünkü bu tür görevlerde denge reflekslerinin milisaniyelik gecikmesi bile düşme riskini artırabilir.

Sonuç olarak, Past Pointing Testi’nin normal sınırlarda olduğu kişiler, vestibüler denge açısından yüksekte çalışmaya uygun kabul edilebilir. Hafif bozukluk saptanan kişilerde, kısa süreli vestibüler denge egzersizleri ve ikinci bir kontrol testi önerilir. Belirgin bozukluk bulunan bireyler ise nörolojik veya otolojik uzman değerlendirmesine yönlendirilmelidir.

Test sonuçlarının yorumlanmasında, kişinin yaşı, uyku düzeni, kullanılan ilaçlar, kafein ve nikotin alımı, baş-boyun travması öyküsü gibi faktörlerin göz önünde bulundurulması gereklidir. Bu değişkenler, geçici dengesizlik veya oryantasyon bozukluğu yaratabilir.

Bu değerlendirme formu, sadece bir “test sonucu” değil, aynı zamanda çalışanın bedensel denge güvenliğinin belgeye dayalı kanıtı niteliğindedir. İş sağlığı ve güvenliği açısından, özellikle yüksekte çalışma onayı verilmeden önce Past Pointing, Unterberger ve Romberg testlerinin birlikte değerlendirilmesi önerilir.

Sonuçta, Past Pointing Testi, basit görünmesine karşın, insan dengesinin nörolojik altyapısını ortaya çıkaran kritik bir güvenlik göstergesidir. Bu test sayesinde; çalışanların baş dönmesi, yön karıştırma, ani dengesizlik ve düşme gibi durumlara karşı iş öncesi koruyucu bir tarama yapılmış olur.
Bu yönüyle test, yalnızca bireyin değil, aynı zamanda tüm çalışma ekibinin güvenliğini artıran önleyici bir uygulamadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

#propriyosepsiyon #pastpontingtesti #yüksekteçalışma #tetkikosgb #kebat