24 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-09: Pentan Taşıma Sürecinde Sızıntı ve Buharlaşma Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on birincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Pentan Taşıma Sürecinde Sızıntı ve Buharlaşma Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan, düşük kaynama noktası ve yüksek uçuculuğu nedeniyle taşıma sürecinde özel dikkat gerektiren tehlikeli kimyasallar arasında yer almaktadır.

Pentan Tankı HZ-09: Pentan Taşıma Sürecinde Sızıntı ve Buharlaşma Riski Olay Ağacı Analizi, pentanın tanklar arası transferi, tanker dolumu/boşaltımı ve boru hattı geçişleri esnasında oluşabilecek sızıntı ve buharlaşma risklerini değerlendirmek ve sizlerin görüşlerine sunmak, vereceğiniz katkılar ile daha zengin bir içerik ile yine sizlerin kullanımına sunma amacına hizmet etmektedir.

Pentan buharı, havayla patlayıcı karışım oluşturma potansiyeline sahiptir ve özellikle açık alanda ya da kapalı dolum istasyonlarında küçük kaçaklar dahi ciddi yangın/patlama olaylarının tetikleyicisi olabilir.

Olay ağacı (event tree) yöntemiyle, taşıma sürecinde meydana gelebilecek bir sızıntı olayının ardından sistemin nasıl tepki vereceğini ve hangi koşullar altında olayın bir güvenlik kazasına dönüşebileceğini teknik olarak modellemeyi, özellikle sızıntının erken tespiti, buharın kontrol altına alınması, havalandırma sistemlerinin işlevselliği ve taşıma prosedürlerine uyum gibi faktörler, olayın ilerleyişini belirleyen kritik değişkenler olduğunu vurgulamayı amaçlamaktadır.

🔺 **HZ-09 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Pentan Taşıma Sürecinde Sızıntı ve Buharlaşma Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı veya varillerinin bir yerden başka bir yere taşınması sırasında darbe, titreşim, contalarda gevşeme veya bağlantı hataları nedeniyle sızıntı oluşması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Taşıma Aracı Uygun ve Sertifikalı mı?

Evet:
- Pentan için uygun malzeme sınıfı ve ADR (tehlikeli madde taşımacılığı) sertifikasına sahip araç.
  ✅ Sonuç: Uygun emniyetli taşıma yapılabilir.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Uygunsuz veya sızdırmazlık standartlarına uygun olmayan taşıma araçları kullanılmış.
  🔸 2. Kontrol Noktası: Tank/Varil Fiziksel Hasar Gördü mü?
  - Hayır:
    - Taşıma öncesi kontrol edilmiş, darbe almamış.
      ✅ Sonuç: Sızıntı riski düşüktür.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta
  - Evet:
    - Darbe, düşme, titreşim sonucu fiziksel hasar.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Ortamda Uçucu Madde Dedektörü Kullanıldı mı?
      - Evet:
        
        Buhar/sızıntı erken tespit edilebilir.
        ⚠️ Sonuç: Acil müdahale yapılabilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Sızıntı fark edilmeden yayılır.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Buhar Maruziyeti Ortamda Mevcut mu?
        
        Evet:
        
        Kapalı alan veya zayıf havalandırma → pentan buharı birikir.
        ❌ Sonuç: Solunum zehirlenmesi, patlama riski artar.
        
        Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek
        
        Hayır:
        
        Açık alanda taşınma, rüzgar sızıntıyı dağıtır.
        ⚠️ Sonuç: Yangın riski devam etse de maruziyet düşer.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek

Genel olarak

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Sertifikalı araçla taşıma, hasarsız tank, dedektör var	Düşük
2	Sertifikasız araç, hasarlı tank, dedektör yok, kapalı alan	Çok Yüksek
3	Araç uygun, ancak dedektör yok ve ortamda buhar birikimi var	Yüksek
4	Fiziksel darbe sonrası açık alanda fark edilmeden taşınmış	Yüksek
5	Darbe sonrası sızıntı fark edilmeden iç ortama taşınmış	Çok Yüksek

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler Neler Olabilir

Sadece ADR uygunluğu olan araçlar ile taşımacılık yapılmalıdır.
Taşıma öncesi vizüel ve sızdırmazlık kontrolü mutlaka yapılmalıdır.
Tüm tanklar/variller darbeye dayanıklı taşıma kafesleri ile sabitlenmelidir.
Taşıma sırasında uçucu organik bileşik (VOC) dedektörleri kullanılmalıdır.
Kapalı ortamda taşıma yapılacaksa zorunlu havalandırma sistemleri devrede olmalıdır.
Olası sızıntılar için personel gaz maskesi, antistatik kıyafet gibi KKD ile donatılmalıdır.
Olay sonrası için acil durum planı (tahliye, sızıntı kontrolü, yangın müdahalesi) hazır olmalıdır.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Pentan taşıma süreçlerinde sızıntı ve buhar salınımı, çoğu zaman gözle tespit edilemeyecek düzeyde gelişebilen fakat hızla yangın, toksik maruziyet ve çevresel kirlilik gibi sonuçlara evrilebilecek riskler barındırmaktadır.

Bu risk senaryosu kapsamında yapılan olay ağacı analizi, birincil olaydan itibaren sistemin yanıt kapasitesini, koruma sistemlerinin başarısını ve insan faktörünün etkisini değerlendirerek çoklu sonuç yollarını ortaya koymayı amaçlamıştır. Sizlerin katkılarını beklediğimi tekrarlamak isterim.

Sızıntı sonrası sonuçların kontrol altına alınabilmesi, acil müdahale planlarının uygulanabilirliği, gaz algılama sistemlerinin hassasiyeti ve personelin eğitim düzeyi ile doğrudan ilişkilidir. Ayrıca, buhar birikimi riskine karşı alınacak pasif önlemler (doğru zemin eğimi, patlamaya dayanıklı havalandırma sistemleri, sızdırmaz bağlantılar vb.) ile vuku bulmadan önce düzenleme yapmak (proaktif) güvenlik yönetiminin vazgeçilmez bileşenleridir.

Bu analiz, özellikle taşınan maddenin fiziksel-kimyasal özellikleri doğrultusunda geliştirilen proses güvenliği stratejilerinin, tesis bütünlüğü ve çalışan güvenliği açısından ne denli hayati olduğunu vurgulamak; işletme prosedürlerinin ve teknik altyapının süreklilikle değerlendirilmesini önermek için sizlerin görüşlerine sunulmuştur.

Riskin kaynağında kontrolü, reaktif müdahalenin ötesine geçerek sistem güvenliğini kalıcı olarak tesis etmenin temelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız, vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kimya Endüstrilerinde Patlama ve Yangınların Önlenmesi ve İlgili Vaka Çalışması http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/693930

⭐️⭐️ TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞINDA RİSK ANALİZİ YAPILARAK COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ İLE GÜZERGÂH BELİRLENMESİ http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/4327/1/639130.pdf

⭐️⭐️ Sızıntı Tespit Sistemi https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/leak-detection-system

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği24 Mayıs 2025

24 Mayıs 2025

Böbreklerinizin Sesine Kulak Verin

Organlarınıza kulak veriyor musunuz?

Muazzam dizayn edilmiş olan vücudunuzun her bir organı kendi dillerinde size seslenir. Özellikle yanlışlarında size ilk başlarda fısıldarken yanlışlara devam ettiğiniz takdirde zaman içerisinde haykırırlar. Ki o safhaya gelindiğinde diğer organlarınızdan da sesler gelmeye başlamıştır.

Peki siz organlarınıza kulak veriyor musunuz?

”Tıp mı okudum ki bileyim”

”Olur mu öyle canım, daha neler” vb gibi pek çok farklı cevap – reaksiyon verdiğinize eminim.

Bir kısmınız keyfine/kafasına göre ilaç yazdırmayı biliyor..!!

Hatta; ilaç yazdırırken hiç eksik etmedikleri cümleler;

‘‘insan kendi kendinin doktoru olmalı”

”Ben kendimi biliyorum”

”Bana yarayan ilaçları biliyorum” demeyi de biliyorlar.

Lakin vücutlarının – organlarının seslerini dinlemeyi bilmiyorlar.

Merak edenler için;

Organlarınızın sesine nasıl kulak vereceğiniz konusuna böbreklerinizden başlayalım.

Eğer dikkatle okur ve biraz da pratik yaparsanız, böbrekleriniz sıkıntıda olduklarında ilk başta önemsiz ve normal görünebilen lakin noktaları birleştirmeye başladığınızda size nasıl seslendiğini hatta haykırıp ağladığını öğrenmiş olacaksınız.

Anemi

Anemi, doku ve hücrelere oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin sayıca veya fonksiyon olarak yeterli olmaması durumudur.

Böbrekler, kemik iliğinize kırmızı kan hücreleri üretmesini söyleyen eritropoietin adı verilen bir hormon üretir. Böbreklerinizde oluşan hasarlar eritropoietin üretimini ve dolayısı ile de kırmızı kan hücresi üretimini zayıflatır. Sonuç olarak böbreklerde gelişen hasarın büyüklüğü ve hızı ile orantılı olarak anemi gelişir. (Anemi gelişiminin farklı bir çok sebebi olduğu unutulmamalıdır.)

Anemi, doku ve hücrelere giden oksijenin azalması sebebi ile organlarda ve dolaysı ile de vücutta yorgunluk hali oluşturur.

Böbreklerinizin size seslenme yollarından biri anemi – yorgunluk gelişimidir.

Kronik Yorgunluk

Yorgunluk deyip geçmemelisiniz. ”İşyerinden olmuştur, okuldan olmuştur” bahaneleri ile kendinizi oyalamamalısınız. Sağlığınız söz konusu ise her zaman sebep sonuç ilişkisini net ortaya koymalısınız.

Neden yorgunum?

Böbreklerinizin doğal fonksiyonlarından biri de kanı filtreleyerek süzme ve temizleme işlevidir. Bu yolla kan içerisinde oluşan yıkım ürünlerini, kanda oransal artmış maddelerin azaltılması, kana karışmış yabancı maddelerin – kimyasal ve biyolojik atıkların, ilaçların vb gibi maddelerin idrar yolu ile atılmasını sağlar.

Böbreklerde gelişen hasarın büyüklüğü ve hızı ile orantılı olarak kanı filtreleyerek süzme ve temizleme işlevi de yavaşlar – azalır. Devamında kandan temizlenmesi gereken atık maddeler birikmeye başlar. (Böbreğin filtreleme süzme ve temizleme işlevinin azalmasının farklı bir çok sebebi olduğu unutulmamalıdır.)

Böbreklerinizde sorun olup da filtreleme süzme ve temizleme azaldığında kanınızdaki atık ürünlerini temizlemek için farklı metabolik yolları devreye sokarak çok daha fazla çalışması ve dolayısı ile daha fazla enerji harcaması gerekir.

Sonuç olarak bitmeyen – geçmeyen yorgunluğunuz varsa birçok sebebinin yanı sıra böbrekleriniz size sesleniyor olabilir.

Sürekli Üşüme

“Burası soğuk mu yoksa tek ben miyim?” diyenlerden misiniz?

Çevrenizdekiler kısa kollarla rahatken siz titriyor musunuz? Üstünüze kat kat giymek ihtiyacı mı hissediyorsunuz?

Kansızlık ortaya çıktığında oksijen azlığı, ısı üretiminin azalmasına neden olur. Yine kanda atık madde birikimi ve dolayısı ile kanda sıvı dengesi bozulması yorguluk ile birlikte vücudun ısı dengesini de bozar. Böbreklerinizin işlevinin azalması – bozulması ile oluşan anemi ve kronik yorgunluk aynı zamanda termoregülasyon mekanizmasını – ısı dengelenmesini etkileyerek sürekli üşümeye sebep olur.

Çevrenizdekilerden farklı iseniz üşümeniz geçmiyor ise böbrekleriniz size sesleniyor olabilir.

Nefes Darlığı

Yaşınıza, genel kas formunuza göre merdiven çıkmanız, yol yürümeniz yavaşladı mı?

Biraz hareketlenince nefes nefese mi kalıyorsunuz?

Enfeksiyon ve benzer hastalıkları dışarıda bıraktığımızda; nefes darlığı, genel olarak akciğerlerde sıvı yoğunluğunun artması (sıvı yüklenmesi) veya anemiye – kansızlığa bağlı kandan yetersiz oksijen gelmesi ile gerçekleşir.

Her iki durum da önceki satırlarda açıkladığım sebep sonuç ilişkileri meydana gelir.

Nefes darlığı başladığında bir çok sağlık sorununun yanı sıra böbrekleriniz size sesleniyor olabilir.

Kuru ve Kaşıntılı Cilt

Cildin doğal görünümü ve sağlıklı kalmasını sağlayan başta su (vücut sıvı dengesi) olmak üzere vitamin mineral vb gibi bir çok yararlı maddenin yanı sıra kana karışan ve cilt için zararlı toksinler, kimyasallar vb gibi maddeler böbreklerde süzülerek idrar yolu ile atılırlar

Yararlı moleküllerin vücut – kan dengesinin kurulmasında zararlı maddelerin bertaraf edilmesi ve dışarı atılmasında etkin rol oynayan böbreklerde gelişen yetersizlikler – sorunlar hem kanda biriken yararlı ve zararlı moleküllerin olumsuz etkileri hem de ter yolu ile deriden atılımlarının artması sonucu ciltte görüntüsel ve sonrasında yapısal değişikliklere. sebep olurlar.

Su yani vücut sıvı dengesinin bozulması aynı zamanda asit-baz dengesinin de olumsuz etkilenmesi ile cilt bariyerlerini bozarak cilt yüzeyinde kurumaya dolayısı ile kaşıntılara sebep olur.

Cildinizde, kuru, pullu, kaşıntılı ve kolayca tahriş olan bir görünüm var ise losyonlarla kremlerle geçiştirmeyin. Unutmayın böbrekleriniz size sesleniyor olabilir.

Şişmiş Ayaklar

”Ayaklarıma kara sular indi – iniyor” eskilerde sık duyduğum günümüzde pek rastlamadığım bir cümle. Ayakların şişmesini ve yorgunluğunu ifade ediyor.

Ayakların şişmesine sebep olan bir çok etken mevcut.

Lakin ayak bileklerinizde, elleriniz ve bacaklarınızda şişme oluyorsa sodyum (Na) dengesizliğinden (Na arttığında su çeker ve dolayısı ile çevresinde göllenme – ödem oluşur) kaynaklanan sıvı tutulumu söz konusu olabilir.

Böbrekleriniz sodyum (Na), Potasyum (K), Magnezyum (Mg) başta olmak üzere genel mineral dengesinde önemli bir rol oynar.

Sağlıklı böbrekler normalde fazla tuzu ve suyu dışarı atar, ancak zayıfladıklarında her şey dokularınızda toplanır ve sodyum, suyu bulunduğu yere doğru sürükler. Dolayısı ile özellikle ayaklarda şişmeler meydana gelir.

O sebeple el ve özellikle ayaklarınızda şişmeler oluyorsa böbrekleriniz size sesleniyor olabilir.

Şiş Gözler

Sabah uyandığınızda genellikle kısa sürede geçen göz kapaklarınızda hafif bir şişlikler görüsünüz. Bu normal bir durumdur. Çok uyumak yada az uyumak bu şişliği daha da belirginleştirebilir.

Eğer göz kapaklarınızdaki şişlikler düzelmiyor ise veya normalin ötesinde fazla şişme oluyorsa “Protein kaçağı” olabilir. Böbreklerinizin filtreleme gücü azaldığında yada kaybettiklerinde, kanınızdaki temel proteinler idrarınız yoluyla atılmaya başlar. Protein kaçağının gözle görülür bulgularından önemli bir tanesi göz kapaklarında şişliktir.

Göz kapaklarınızda şişmenin birçok farklı sebebi olabilir. Lakin başka bir sebep yok ise böbrekleriniz bu sefer size seslenmiyor net bir şekilde bağırıyor olabilir. Haberiniz olsun.

Kötü Nefes ve Metalik Tat

Vücudunuzun çalışması sırasında metabolizma bir çok farklı atık üretir. Pek tabi ki kanın içerisindeki fazlaya dair her maddenin atılımı için bir çok ana ve tali yollar vardır.

Atıklarınız kan dolaşımınızda birikmeye başladığında (üremi adı verilen bir durum), ağzınız fazla atıkların kaçış yollarından biri haline gelir. Bunun sonucu olarak da nefesiniz – ağzınız kötü kokmaya tat alma duyularınız sürekli bir metalik tatlar almaya başlar. En sevdiğiniz lezzetlerin bile tadı giderek azalır.

Tad alma kayb ve ağız kokusunun pek çok farklı sebebi olsa da böbrekleriniz size sesleniyor da olabilir.

İştahsızlık – Bulantı – Kusma

Sevdiğiniz gıdalara karşı ilginiz azalmış gennel olarak iştahsınız kesilmişse kanınızın içerisinde atıkların – toksinlerin miktarı artmış olabilir. Kandaki atıkların artması sindirim sisteminizi bozarak mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir

Başka bir sebebi yok ve böbreklerinizden kayaklanıyorsa size haykırıyor demektir. Derhal hekiminize danışmalısınız.

Sık İdrara Çıkma

Başta çok sıvı tüketmek olmak üzere, idrar yolu enfeksiyonları veya prostat sorunları gibi pek çok başka sebep idrar çıkışını arttırır. Soğukta biraz fazla kalsanız bile idrar çıkışınız fazlalaşır. Buna rağmen sık idrara çıkma takip edilmesi gereken bir durumdur. Örneğin; Diyabet hastalığının ilk bulgularındandır.

Eğer sık idrara çıkıyorsanız özellikle kendinizi takip etmelisiniz.

Böbreklerinizde gelişmeye başlayan filtrasyon – süzme sorununun ilk bulgularından biri olabilir. O sebeple böbreğinizin sesine kulak verin.

Ağrılı İdrara Çıkma

İdrar yaparken yanma hissiniz mi var? Aynı zaman da ağrı da oluyor mu?

İdrar yollarınızda enfeksiyon veya iltihap olduğu anlamına gelebilir. Çok tipik bir durumdur. Hemen hepiniz biliyorsunuz. Lakin bilmediğiniz kafanıza göre kullandığınız antibiyotiklerin de böbreğinize zarar vereceği. O sebeple hekim kontrolü olmadan ilaç kullanmayın.

Böbreklerden gelen ve genel olarak dinlediğiniz bu sese daha fazla ihtimam gösterin..

Köpüklü veya Kanlı İdrar

Vücudunuzun bir yerinde kan varsa sorun da vardır. Kanın olması gereken yer damarlarınızın içidir. Dışı değil. İdrarınızda kan varsa idrar yollarınızda veya böbreklerinizde sorun vardır. Ya bir zedelenme sebebi ile yara bölgesinden akan kan yada böbreklerinizin hasarlı filtrelerinden geçen kırmızı kan hücreleri idrarınıza karışıyordur.

Bu durum böbreklerinizden kaynaklanıyor ise imdat çığlığıdır. Derhal hekiminize danışmalısınız.

İdrarınıza baktınız köpüklü. Bu durumun tek sorumlusu idrarınızda protein olmasıdır. İdrara protein karışması da böbreklerinizin hasarlı filtreleridir. Bu durum da böbreklerinizin seslenişi değil imdat çığlığıdır. Derhal hekiminize danışmalısınız.

Uyku Sorunu

Kanınızda toksin miktarı arttıkça beyin fonksiyonlarında farklılaşmalar ve dolayısı ile uyku süresinin kısalması, anksiyete, benlik kavramında değişme gibi sonuçlar görülür. Böbrek fonksiyonlarındaki azalma ile ilk meydana gelen uyku bozukluğu olup diğer bulgular ilerleyen süreçlerde ve hastalığın ağırlaştığı durumlarda ortaya çıkar.

Üremik hastalarda, derin uyku süreleri kısalmış ve toplam uyku süresi azalmıştır. BUN seviyelerindeki artış ile uyku bozukluğunun ciddiyeti arasında pozitif korelasyon vardır.

Uyku bozukluğunuz var ise böbrekleriniz kaynaklı olabileceği aklınızda olmalıdır. Böbrekleriniz haykırmasa da kuvvetli bir seslenişi olarak işitmelisiniz.

Konsantre Olma Zorluğu

Beyin fonksiyonlarının zihinsel işlevlerini yerine getirebilmesi için kandaki oksijenin yeterli ve sabit bir oranda devamlılığı önemlidir.

Yazının. başlarında bahsi geçen anemi gelişimi sebebi ile kırmızı kan hücreleri azaldığında taşıyabilecekleri oksijen de orantılı olarak azalır. Zihinsel bulanıklık aneminin ilerlemesi ile artarken unutkanlık, kafa karışıklığı ve odaklanma kaybı gibi sorunlar artarak devam eder.

Kolaycılığa kaçarak bu sorunların kaynağını strese bağlamak yerine böbreklerinizden gelen sesli bir uyarı olarak dikkate almalısınız.

Böbrek Taşları

Böbrek taşlarının birçok oluşum mekanizması mevcut olup hafiften kıvrandırıcı çok şiddetli ağrıya kadar değişen bulguları mevcuttur. İdrarda kan veya pembe görünüm en tipik etkilerindedir. Genelikle belirtiler şiddetli olduğu ve sizler tarafından bilindiği için böbreklerinizden gelen sese yanıt vermeyi biliyorsunuz. Sakın hekiminize danışmayı ihmal etmeyin.

Unutmayın

Böbrekleriniz belki bugüne kadar size hiç seslenmedi. Lakin bu sessizlik, sağlıklı oldukları anlamına gelmeyebilir. Sağlıklı yaşam alışkanlıklarına devam eder ve böbreğinizin sesini zamanında duyabilirseniz hayatınıza sağlıkla devam edebilirsiniz.

Unutmayın, bedeniniz sizinle konuşur — bazen sessizce, bazen de uyarılarla. Bu yazı böbreklerinizden gelen sesleri fark etmeniz ve önemsemeniz için bir çağrıdır. Böbreklerinizi ihmal etmeyin, çünkü onlar sizi ihmal etmiyor.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Obstrüktif Uyku Apnesi ve Böbrek Hastalığı: Olası Çift Yönlü Bir İlişki mi? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4513269/

⭐️⭐️ Kronik Renal Yetmezlikli ve Böbrek Nakilli Hastalarda Uyku Bozukluğunun Araştırılması ve Bunun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi https://jtsm.org/tr/makaleler/kronik-renal-yetmezlikli-ve-bobrek-nakilli-hastalarda-uyku-bozuklugunun-arastirilmasi-ve-bunun-yasam-kalitesi-uzerine-etkisi/doi/jtsm.02.004

⭐️⭐️ Fizyoloji, Böbrek https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538339/

⭐️⭐️ Fizyoloji, Glomerüler Filtrasyon Hızı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29763208/

⭐️⭐️ Gebelikte Böbrek Fizyolojisi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4089195/

⭐️⭐️ Böbrekteki akuaporinler: fizyoloji ve patofizyoloji https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/ajprenal.00304.2019

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni24 Mayıs 2025

24 Mayıs 2025

Anemi ve Pekmezin Gücü

“Yorgunluğun Sessiz Sesi – Anemi ve Pekmezin Gücü”

Hiç durduk yere başınız dönüyor mu?

Merdiven çıkarken sanki sırtınıza görünmeyen bir yük binmiş gibi mi hissediyorsunuz?

Sabahları yataktan kalkmak dünyanın en zor işi gibi mi geliyor?

Belki de aynaya baktığınızda solgun dudaklar, cansız bir yüz, gölgelenmiş bir bakış fark ediyorsunuzdur.

Bunlar, vücudunuzun içindeki görünmeyen bir sessizliğin – aneminin – size fısıldadığı sinyaller olabilir. Anemi, kanınızda yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi olmadığında ortaya çıkar. Bu kırmızı hücreler oksijen taşır; yani yaşamın nefesini organlara ulaştırır. Bu taşıma sisteminde bir aksama olduğunda ise vücut adeta oksijenle beslenmeyi bırakır.

Sonuç?

Sürekli bir yorgunluk, halsizlik ve hayattan keyif alamama hali.

Anemi Nedir?

Anemi, halk arasında kansızlık olarak bilinir. Ama aslında mesele, sadece kan miktarı değil, kanın kalitesiyle ilgilidir. En yaygın nedenlerinden biri, demir eksikliğidir. Demir, vücudun hemoglobin üretmesi için olmazsa olmaz bir mineraldir. Hemoglobin, oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerinin yapı taşıdır. Eğer demir yoksa, bu taşıma trafiği aksar.

Ve işte tam bu noktada, “eski zamanların sihirli kara sıvısı” sahneye çıkar: Pekmez.

Pekmez Ne Zaman İçilmeli?

Pekmez sadece tatlı bir kahvaltılık değil; adeta bir doğal ilaçtır. Özellikle üzüm ve dut pekmezi, demir açısından oldukça zengin bir kaynaktır. Ancak dikkat! Pekmezi sadece yemek yetmez, doğru zamanda tüketmek gerekir.

İşte halk arasında pek bilinmeyen ama oldukça önemli bazı kurallar:

Aç karna içilirse faydası ikiye katlanır. Sabahları kahvaltıdan 15-30 dakika önce bir yemek kaşığı pekmez içmek, demirin emilimini artırır.

Süt veya yoğurtla birlikte tüketmeyin. Çünkü kalsiyum, demirin vücutta emilimini engeller. Pekmezi, süt ürünlerinden en az 1 saat önce ya da sonra alın.

C vitamini ile tüketin. Bir kaşık pekmezin yanına bir dilim portakal, birkaç damla limon, ya da bir adet kivi eklemek, demirin emilimini adeta turbo vitese alır.

Pekmezin Vücutta Yaptığı İş

Hayal edin; bir köy evi sobası gibisiniz. Ocağın içine odun atmazsanız, soba ısınmaz, evi ısıtmaz. Vücudunuzu da bu soba gibi düşünün. Demir eksikse, yani “odun” yoksa, enerji üretemezsiniz. Kaslarınız çalışmaz, beyniniz net düşünemez. Ve içinizdeki soba hep soğuk kalır. İşte pekmez, o eksik odunu yerine koyar.

Kimler Daha Fazla Risk Altındadır?

Adet dönemleri uzun ve yoğun geçen kadınlar
Hamileler
Çocuklar ve ergenlik çağındaki gençler
Vejetaryen beslenen bireyler
Sindirim sistemi sorunları olanlar (örneğin ülser, çölyak, gastrit)

Bu gruplar için anemi riski yüksektir ve düzenli olarak demir açısından zengin beslenmeleri gerekir. Pekmez, bu noktada en ulaşılabilir ve doğal çözümlerden biridir.

Pekmez Her Şeyin İlacı mı?

Hayır. Elbette tek başına mucize değildir.

Çünkü aneminin altında yatan farklı nedenler olabilir: B12 vitamini eksikliği, folik asit eksikliği, kronik hastalıklar…

Ama pekmez, özellikle demir eksikliğine bağlı anemide, tedaviyi destekleyici en güzel doğal yöntemdir. Lakin ciddi anemi şüphesi varsa mutlaka doktor kontrolü gerekir.

Ne Kadar Pekmez, Ne Sıklıkla?

Günde 1–2 yemek kaşığı pekmez yeterlidir.
Sabah aç karnına, tercihen C vitamini ile birlikte alınmalıdır.
Çocuklarda 1 tatlı kaşığı ile başlanabilir, yaşa göre doz artırılabilir.

Unutmayın:

Pekmezin şekeri doğaldır ama yine de kalori içerir. Bu yüzden ölçüsünde tüketilmeli ve şeker hastalarının mutlaka doktoruna danışarak kullanması gerekir.

Anemi, bazen gizli bir düşman gibi, bazen ise açık açık kendini belli eden bir çöküştür.

Pekmez ise doğanın verdiği basit ama güçlü bir cevaptır.

Enerjiniz sürekli düşükse, baş ağrılarınız bitmiyorsa, elleriniz ve ayaklarınız soğuksa, aynada gördüğünüz kişiyi tanımakta zorlanıyorsanız… Belki de bir kan testi yaptırmanın ve pekmezle dost olmanın zamanı gelmiştir.

Çünkü her sabah içilen bir kaşık pekmez, yalnızca bedeninizi değil; ruhunuzu da besler.

Eskiler boşuna dememiş:
“Pekmezin olduğu evde doktor yüzü görülmez.”

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Anemi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499994/

⭐️⭐️ Düşük ve orta gelirli ülkelerde anemi epidemiyolojisi, patofizyolojisi ve etiyolojisi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6697587/

⭐️⭐️ Demir Eksikliği Anemisi: Güncellenmiş Bir İnceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37497686/

⭐️⭐️ Kronik Anemi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534803/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni24 Mayıs 2025

23 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-08: Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırkbeş) yazıdan oluşan serinin onuncusunda Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme (Parlama) Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan tankı ile yapılan işler, (özellikle dolum, boşaltım, karıştırma veya transfer gibi işlemler) sırasında statik elektrik birikimi, yüksek tehlike potansiyeli olan bir risktir.

Düşük iletkenliğe sahip pentan, yüzeyler arası sürtünme ve akış hareketleri sonucunda kolaylıkla elektrostatik yük biriktirebilir. Eğer bu yükler kontrollü biçimde topraklanmaz veya nötürlenmez ise, elektriksel boşalma (discharge) yoluyla kolaylıkla yanıcı buhar/hava karışımını tutuşturabilir.

Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme (Parlama) Riski Olay Ağacı Analizi, tankta gerçekleşebilecek bir statik elektrik birikiminin ardından meydana gelebilecek olası senaryoları ortaya koymak üzere yapılandırılmıştır.

Bu analizde,

Topraklama sistemlerinin durumu
Tank çevresi atmosferik koşullar
Gaz konsantrasyon seviyesi
Potansiyel ateşleme kaynaklarının varlığı

gibi değişkenler üzerinden değerlendirme yaparken, teknik değerlendirme ile riskin tetiklenme olası yollarını değerllendireceğiz.

🔺 **HZ-08 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Tankta Statik Elektrik Birikimi ile Ateşleme Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event)
→ Pentan tankı dolumu, boşaltımı veya transferi sırasında statik elektrik birikimi

🔸 1. Kontrol Noktası: Tank Topraklama Sistemi Mevcut ve İşlevsel mi?

Evet:
- Tank ve boru sistemleri sürekli topraklanmış.
  ✅ Sonuç: Statik yükler güvenli şekilde boşalır.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Topraklama bağlantısı yok veya bozuk.
- 🔸 2. Kontrol Noktası: Dolum/Boşaltım Hızı Kontrollü mü?
  - Evet:
    - Düşük hızda dolum/boşaltım yapılmış, türbülans az.
      ⚠️ Sonuç: Statik yük oluşumu azaltılır.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta
  - Hayır:
    - Hızlı dolum/boşaltım sonucu yüksek türbülans ve sürtünme.
      🔸 3. Kontrol Noktası: İletken Hortum ve Bağlantı Elemanları Kullanıldı mı?
      - Evet:
        
        Elektriksel iletkenliği olan hortum ve bağlantılarla statik aktarımı sağlanır.
        ✅ Sonuç: Yükler akıtılır, kıvılcım riski düşer.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Dielektrik (iletken olmayan) hortum kullanılmış.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Tank Ortamı Uygun Nitrojenişleme veya Havalandırma ile Kontrol Altında mı?
        
        Evet:
        
        Ortam inert gaz (N₂) ile seyreltilmiş, parlama limiti düşürülmüş.
        ⚠️ Sonuç: Yeterli oksijen yok, tutuşma zor.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
        
        Hayır:
        
        Tank atmosferi uçucu buharlarla dolu, LEL (alt parlama sınırı) aşılmış.
        🔸 5. Kontrol Noktası: Statik Boşaltma Süresi Beklendi mi?
        
        Evet:
        
        Transfer sonrası 1-2 dakika beklenmiş.
        ✅ Sonuç: Yükler kendiliğinden boşalmış olabilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
        
        Hayır:
        
        İşlem sonrası hemen müdahale edilmiş.
        ❌ Sonuç: Kıvılcım oluşabilir → Patlama riski.
        
        Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

Genel Değerlendirme

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Topraklama ve iletken bağlantılar mevcut, inert atmosfer sağlanmış	Düşük
2	Topraklama yok, dolum hızlı, ortam yanıcı, bekleme yapılmamış	Çok Yüksek
3	Topraklama var ama dielektrik hortum kullanılmış, inert atmosfer yok	Yüksek
4	Bağlantılar uygun, dolum yavaş, ama bekleme yapılmadan müdahale var	Yüksek
5	Statik yükler boşaltılmamış, kıvılcım potansiyeli yüksek	Çok Yüksek

Önleyici ve Azaltıcı Neler Yapılmalı

Her tank, boru ve tanker topraklama kabloları ile sürekli topraklanmalıdır.
İletken hortum ve bağlantı parçaları kullanılmalıdır.
Tanklara dolum sırasında hız kısıtlaması uygulanmalıdır. (örneğin < 1 m/s).
Tank atmosferi, özellikle bakım ve dolum öncesinde azotla inert hale getirilmeli.
Dolum ve boşaltım işlemlerinden sonra statik boşalması için bekleme süresi uygulanmalı.
Personel, antistatik kıyafet ve ayakkabı giymeli.
Statik birikimi ölçen cihazlar (örneğin elektrostatik dedektör) kullanılabilir.

Statik elektrik kaynaklı kıvılcım oluşumu, yanıcı ortamlarda gözle görülmeyen ama yüksek enerjili bir tetikleyici olarak süreç güvenliğinde ayrı bir öneme sahiptir. Bu olay ağacı çalışmasında yer alan olası durumlar, tankın topraklanma sistemindeki eksiklikler, operasyonel kontrol zafiyetleri veya elektrostatik yüklenmeye karşı alınmamış önlemlerin nelere yol açabileceğini inceledik.

Statik Elektrik Birikimi İle Ateşleme Riskini Azaltan Temel Faktörler

Etkin topraklama sistemleri
Antistatik malzeme kullanımı
Yavaş dolum-boşaltım prosedürleri
Nem kontrolü ve operatör eğitimi

Statik Elektrik Birikimi İle Ateşleme Riskini Azaltan İkincil Faktörler

Ortam gaz/buhar konsantrasyonu
Havalandırma yeterliliği

olayın patlama veya yangına dönüşme ihtimalini belirleyici niteliktedir.

Sonuç olarak; statik elektriğe dayalı ateşleme riskinin yalnızca donanımsal değil, işletme disiplini, bakım sürekliliği ve operasyonel farkındalık ile de sıkı biçimde ilişkilendirildiği aşikar bir şekilde gösterilmiş oldu.

Proaktif güvenlik kültürü kapsamında bu tür risklerin kök nedenlerine inilerek değerlendirilmeye devam edilmesi, tesis güvenliğinin sürdürülebilirliği açısından kritiktir.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ HAZOP ve FTA Kullanılarak Bir Yakıt Depolama Terminalinin Risk Analizi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5551143/

⭐️⭐️ Statik Elektrik https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/static-electricity

⭐️⭐️ Endüstriyel tesislerin 62 risk analiz metodolojisinin incelenmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423002000086

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği23 Mayıs 2025

23 Mayıs 2025

Cassia Tarçını – Kumarin

Baharatların kötüye kullanımı..!!

Hiç şahit oldunuz mu? Yada duydunuz mu?

Belki siz de farkında olmadan baharatları zihinsel yükselme, öfari (Yoğun heyecan ve mutluluk hissi) için kullanıyorsunuz..!!

Farkında olarak yada olmayarak…

Ani değişen zihinsel durumunuz dahil olmak üzere tıbbi veya psikiyatrik bulgular gösterebilirsiniz. Lakin merak etmeyin baharatlardaki psikoaktif maddeler rutin toksikoloji çalışmalarında şimdilik tanımlanamıyor. Belki gelecekte bu duruma da el atılır.

Psikotrop madde ya da psikoaktif madde, merkezi sinir sisteminde etkisini gösteren ve beynin işlevlerini değiştirerek algıda, ruh hâlinde, bilinçlilikte ve davranışta geçici değişikliklere neden olan kimyasal maddelerdir.

Bazı baharatlar, merkezi sinir sistemi işlevini değiştirebilen psikoaktif bileşikler içerirler.

Kırmızı olanlar ülkemizde günlük tüketimi – kullanımı olanlardır.

Botanik temel	Türler	Etkin maddeler	Psikoaktif etkiler
Kurutulmuş meyve veya tohumlar	Hindistan Cevizi	Miristikin, elemisin, safrol	Uyarıcı, yatıştırıcı, halüsinojenik
	Vanilya	Vanilin, piperonal	Uyarıcı, yatıştırıcı,
	Rezene	Anetol	Uyarıcı, yatıştırıcı,
	Karabiber	Piperine	Uyarıcı
Kurutulmuş çiçek tomurcukları	Karanfil	Öjenol	Yatıştırıcı
Sedatif Tohumlar	Mace	Miristikin	Uyarıcı, yatıştırıcı,
Kabuklar	Tarçın, seylan/cassia	Öjenol, kumarin	Uyarıcı, yatıştırıcı,
Kökler ve rizomlar	Asaron	Kalamus	Uyarıcı, yatıştırıcı,
	Zencefil	Gingeroller, şogaoller	Uyarıcı, yatıştırıcı,
	Zerdeçal	Kurkumin	Yatıştırıcı,
	Galangal (zencefil ve zerdeçal ailelerinin bir üyesi)	1,8-sineol, β-pinen Uyarıcı, yatıştırıcı, halüsinojenik	Uyarıcı, yatıştırıcı, halüsinojenik
	Asafetida	Reçine, sakız, uçucu yağ, propenil-izobütilsülfit, umbelliferon, vanilin	Yatıştırıcı
Stigmalar	Safran	Pikrokrosin, safranal	Uyarıcı

Hali hazırda baharatların kötüye kullanımının yaygınlığı ve baharatların psikoaktif özellikleri hakkında yapılan araştırmalar çok az ve yetersizdir. Tıbbi alanda da üzerinde fazla durulmayan bu konu (ilaç kullanımı ile birlikte olması, kronik hastalıklarda kullanımı vb gibi) baharatların toksikolojik tespitinin yapılmaması dolayısı ile hem tanısal hem de hasta takibinde zorluklar oluşturmaktadır.

Psikoaktif bitkiler çoğunlukla doğal hallerinde psikoaktif olarak etkisizdir, ancak bunlardan elde edilen özütler veya alkaloidler psikoaktiflik sınıflandırmasında üst basamaklara çıkabilirler.

Uyarıcı
Yatıştırıcı
Halüsinojenik

Baharatların birçoğu afrodizyak olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple bazı baharatlar cinsel işlevi artırmak için kötüye kullanılabilir.

Cassia Tarçın

Cassia tarçını (Cinnamomum aromaticum), daha çiçeksi bir aromaya sahip olan Seylan tarçınından (Cinnamomum zeylanicum) daha baharatlı ve ekşidir.

İki tarçın türü farklı kimyasal bileşimleriyle ayırt edilebilir.

Seylan tarçını öjenol ve benzil benzoat içerir; Cassia tarçını kumarin içerir.

Eugenolün yatıştırıcı etkileri olduğu bildirilmiştir.

Kumarin, kumarin de dahil olmak üzere bir dizi sentetik antikoagülan ilacın sentezinde öncü bir moleküldür.

Kumarinin toksik bileşeni nedeniyle, Avrupa sağlık kuruluşları yüksek miktarda Cassia tüketmeye karşı uyarmaktadır.

Tarçının baharat olarak ara sıra kullanılmasından kaynaklanan yan etkilere dair hiçbir rapor yoktur.

Frydman-Marom ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmada, tarçın özütünün (CEppt) hayvan modellerinde Alzheimer hastalığının gelişimini engelleyerek MSS üzerinde etki gösterdiği bulunmuştur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ arçın Cassia’nın Kan Glikoz Değerleri Üzerindeki Etkileri Tek Başına Diyet Değişikliklerinin Etkilerinden Daha Büyüktür https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3698471/

⭐️⭐️ İki tarçının hikayesi: Cinnamomum verum ve C. cassia’nın diyabet müdahaleleri olarak klinik kanıtlarının karşılaştırmalı bir incelemesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210803320300142

⭐️⭐️ Tarçın https://www.nccih.nih.gov/health/cinnamon

⭐️⭐️ Tip 2 Diyabette Cassia Kabuğu Tüketiminin Glikoz ve Lipid Kontrolü Üzerindeki Etkisi: Güncellenmiş Sistematik İnceleme ve Meta-Analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34408931/

⭐️⭐️ Tarçın: Çok Yönlü Bir Tıbbi Bitki https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4003790/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni23 Mayıs 2025

22 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-07: Bakım-Onarım Sırasında Emniyetsiz Müdahale Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin dokuzuncusunda Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Bakım-Onarım Sırasında Emniyetsiz Müdahale Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Kimyasal depolama sistemlerinde yer alan pentan tankları, periyodik bakım ve arıza müdahale süreçlerinde yüksek derecede tehlike barındırır.

Yanıcı ve uçucu bir madde olan pentan, yalnızca işletim anında değil, durdurulmuş sistemlerde dahi kalıntı gazlar, basınç kalıntısı veya statik yük birikimi nedeniyle risk teşkil etmeye devam eder.

Olası riskleri dikkate aldığımızda pentan tankı. ve bağlantılarında yapılacak bakım-onarım sırasında yürütülen müdahaleler, eğer uygun emniyet prosedürlerine dayanmıyorsa vahim sonuçlar doğurabilir.

Bakım-Onarım Sırasında Emniyetsiz Müdahale Olay Ağacı Analizi ile, tank bakım ve onarımı sırasında meydana gelebilecek emniyetsiz müdahaleden kaynaklanablecek olayların gelişim yollarını sistematik hale getirmeye çalıştım. Pek tabi ki sizlerden gelecek katkılar ile eksiklerinin tamamlanacağını umuyorum.

İzolasyon yetersizliği
Gaz temizliği eksikliği
Atmosfer ölçümü yapılmaması
İzinli çalışma prosedürlerinin devre dışı bırakılması
Eğitimsiz personel müdahalesi

gibi faktörlerin başlığında yaptığım düzenlemeleri takdirinize sunuyorum.

**HZ-07 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

Tehlike Başlığı: Bakım-Onarım Sırasında Emniyetsiz Müdahale

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı, boru hattı veya ilgili ekipmanda bakım/onarım yapılırken emniyet kurallarına uyulmaması.

🔸 **1. Kontrol Noktası: İş İzni (Permit to Work – PTW) Sistemi Uygulandı mı?**

Evet:
- İşe başlamadan önce izin alınmış, riskler değerlendirilmiş.
  ✅ Sonuç: Ön kontroller ve prosedürlere uygunluk sağlanmış.
- Risk Değerlendirmesi: Düşük
Hayır:
- Prosedür dışı, izinsiz müdahale yapılmış.
- 🔸 2. Kontrol Noktası: Ortamda Gaz Algılama Yapıldı mı?
  - Evet:
    - Pentan buharı veya gaz birikimi kontrol edildi.
      ⚠️ Sonuç: Tehlikeli durum fark edilip işlem ertelenebilir.
    - Risk Değerlendirmesi: Orta
  - Hayır:
    - Gaz birikimi fark edilmedi.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Ekipman Basınçsız ve İzole Edilmiş mi?
      - Evet:
        
        Blind flanşlar takılmış, vana kapalı, sıvı tamamen boşaltılmış.
        ✅ Sonuç: Güvenli müdahale mümkün.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Basınçlı/sıvı dolu hatta müdahale başlatıldı.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Kıvılcım Kaynağı Mevcut mu? (örn. kaynak işlemi)
        
        Evet:
        
        Ortamda gaz birikimi + kıvılcım → patlama riski.
        ❌ Sonuç: Parlama, patlama, ciddi yaralanma veya ölüm.
        
        Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek
        
        Hayır:
        
        Mekanik müdahale yapılmış, kıvılcım riski yok.
        ⚠️ Sonuç: Sızıntı olabilir ama yangın riski azalır.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek
      - Ek Durum:
        
        🔸 5. Kontrol Noktası: Personel KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) Kullandı mı?
        
        Evet:
        
        Eldiven, antistatik kıyafet, gaz maskesi, gözlük vb.
        ✅ Sonuç: Olası maruziyet azaltılır.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
        
        Hayır:
        
        Deri teması, solunum maruziyeti, yanık ve zehirlenme riski.
        ❌ Sonuç: Sağlık sorunları, iş kazası, iş gücü kaybı.
        
        Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

Senaryo

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	İzin sistemi uygulanmış, gaz kontrolü yapılmış, müdahale güvenli	Düşük
2	Gaz algılama yok, ekipman izole değil, kıvılcım var → patlama	Çok Yüksek
3	Gaz algılama yok ama kıvılcım yok, sızıntı ihtimali yüksek	Yüksek
4	PTW yok, izole değil, KKE kullanılmamış	Çok Yüksek
5	Müdahale sırasında gaz maskesi ve KKE kullanılmış	Orta

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Her bakım/onarım çalışması için İş İzni (PTW) prosedürü zorunlu olmalı.
Tüm müdahalelerden önce gaz algılama ve havalandırma sağlanmalı.
Basınçsızlaştırma ve izole etme (LOTO – Lock Out Tag Out) uygulanmalı.
Kıvılcım üretme potansiyeli olan işler için sıcak çalışma izni ve gözetim sağlanmalı.
KKD zorunluluğu denetlenmeli, antistatik ve kimyasal dirençli kıyafetler kullanılmalı.
Personel düzenli olarak güvenli bakım eğitimi almalıdır.

Bakım ve onarım süreçleri, rutin işletme dışı faaliyetler oldukları için güvenlik bariyerlerinin sıklıkla devre dışı kaldığı ve riskin daha kolay tetiklenebildiği ortamlardır.

Dikkat edilmesi gereken, pentan tankı gibi yüksek yanıcılık özelliğine sahip sistemlerde, işlem öncesi ve sonrası gazsızlaştırma, atmosfer ölçümü, kilitleme-etiketleme (LOTO), sıcak çalışma izin prosedürleri gibi güvenlik uygulamalarının adım adım istisnasız uygulanmasıdır. Yukarıda elimden geldiğince bu güvenlik prosedürlerinin neden vazgeçilmez olduğunu yazmaya çalıştım.

Emniyetsiz müdahale sonucunda statik kıvılcım, alevlenme, zehirlenme, basınçlı gaz boşalması ya da oksijen yetersizliğine dayalı boğulma gibi bir dizi zincirleme olay gelişebilir.

Bu Bakım-Onarım Sırasında Emniyetsiz Müdahale Olay Ağacı Analizi ile elde edilen senaryolar vasıtası ile sadece teknik arızaları değil; organizasyonel eksiklikleri, denetim zafiyetlerini ve insan kaynaklı hataları da dikkate almanızı sağllamaya çalıştım.

Sonuç olarak, bakım-onarım faaliyetlerinde güvenliğin sağlanabilmesi, sadece bireysel sorumluluk değil, aynı zamanda kurumsal güvenlik kültürünün ve prosedürel disiplinin bir yansımasıdır. Bakım-Onarım Sırasında Emniyetsiz Müdahale Olay Ağacı Analizi karar vericilere ve saha sorumlularına yönelik önleyici stratejiler geliştirmede yol gösterici olmayı hedefleyen bir başlangıç olup katkılarınız ile olması gerektiği hale gelecektir.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ ⭐️⭐️ İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ Bir Sıcak İş Kazasının Olaylar ve Nedensel Faktörler Analizi İle Araştırılması ve Balık Kılçığı Diyagramı ile Kök Sebeplerinin Bulunması: Dupont Tedlar Üretim Tesisi Örneği https://dergipark.org.tr/tr/pub/cukurovaumfd/article/1230782

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği22 Mayıs 2025

22 Mayıs 2025

Yüksekte Çalışanlar İçin Propriyoseptif Egzersiz Planlaması ve Prensipleri

Yüksekte çalışanların iş ortamlarında karşılaştıkları riskleri azaltmak amacıyla uygulanan propriyoseptif egzersiz programları,

Çalışanın denge kontrolünü
Refleks yanıtlarını
Kas koordinasyonunu
Çevresel farkındalığını

geliştirmeyi hedefler.

Yüksekte çalışanlar için propriyoseptif egzersizlerin yararlı olabilmesi planlamanın yapılması gerekir.

Her yüksekte çalışmanın şartları ve şekilleri birbirinden farklıdır.

Bu. sebeple;

Egzersizlerin planlanması öncesi yüksekte çalışılan alanın ve çalışanların yaptıkları işlerin yerinde incelenmesi, mümkün olmadığı durumlarda da ilgili konuda her türlü soruya cevap verebilecek ve doğru ifade edebilecek bir çalışanla yada yetkili ile görüşülmesi gerekir. Çalışma alanının fotoğraf ve videoları incelenmeli çalışanların rutin hareketleri beelirlenmelidir.

Egzersiz Planlamasında Dikkat Edilecek Temel İlkeler

Güvenlik
Yüksekte çalışanlara eğitim sırasında yaptırılacak tüm egzersizler için güvenli bir ortam oluşturulmalıdır.

Olası düşme ve yaralanmaları önlemek için;

Egzersiz zemini kaymaz olmalı
Çevrede keskin ya da sabitlenmemiş nesneler bulunmamalıdır.

Başlangıç seviyesinde denge bozucu unsurlar minimumda tutulmalı, ilerleyen süreçte zorluk seviyesi artırılmalıdır.

Kademeli Zorluk Artışı (Progressive Overload)
Propriyoseptif egzersizlerde zorluk seviyesi bireyin gelişimine göre kademeli olarak artırılmalıdır.

Her yeni eğitim grubunda kişilerin beceri ve yetkinlikleri anlaşılana kadar ilk olarak çift ayak sabit duruşlu egzersizlerden başlanmalıdır. Beceri sağlamaları ie birlikte sırayla ve dikkatli bir süreçte → tek ayak duruş → göz kapalı tek ayak → dengesiz zemin → hareketli denge gibi egzersizler ilerleyen aşamalarda planlı bir şekilde uygulanmalıdır.

İşlevsellik (Functional Specificity)
Egzersizler, bireyin çalıştığı pozisyona uygun olmalıdır. Örneğin bir yüksekte boru üzerinde yürüyen çalışan için kısıtlı alan dengesine odaklı egzersizler; vinçte çalışan biri için oturur pozisyonda vücut farkındalığını geliştiren egzersizler öncelikli olmalıdır.

Bireysel Uyum
Kişilerin denge yetisi, fiziksel uygunluğu ve deneyim seviyeleri birbirinden farklıdır.

Bu farklılıkları dikkate almadığımızda, eğitim gruplarının kalabalık olması aynı zaman dilimi içerisinde farklı ilerleme kaydedecek kişiler arası zaman-Bilgi-Beceri dengesini kurmayı zorlaştıracaktır.

Bu sebeple programlar mümkünse kişiselleştirilmeli değilse gruptaki kişi sayısı azaltılmalı yada ön değerlendirme ile denge yetisi, fiziksel uygunluğu ve deneyim seviyeleri birbirine yakın olanlar ile gruplar oluşturulamalıdır.

Ekonomik kaygıların olmadığı durumlarda eğitimen sayısının arttırılması da uygulamalı eğitimlerin grup içerisinde anlık bölümleler ile sağlıklı ilerlemesini sağlayabilir.

Pek tabi ki gerekli durumlarda bu egzersizler konusunda yetkin işyeri hekimi ve fizyoterapist desteği alınarak bireye özel planlama ve çalışmalar da yapılabilir.

Çoklu Duyusal Entegrasyon
Propriyoseptif egzersizlerde yapılan çalışmalar sadece vücut pozisyonu ve değişimi ile değildir. Aynı zamanda görsel (görerek algılama) ve vestibüler (Değişen dengenin yeniden kurulması) değişimlerin algılanmasının da sürece dahil edilmesi ile koordinasyunun arttırılmasıdır.

Göz kapalı denge
Baş pozisyonu değişimi
İşitsel dikkat bozucular

gibi unsurlar programa eklenerek gerçekçi çalışma senaryoları ile yürütülür.

NOT: Bazı terimlerin yanlarında ingilizcelerinin olmasının sebebi, bulacağınız makalelerin büyük çoğunluğu yurt dışı kayaklı olacağı ve rutin çeviri ile uyumsuz olduğunda kafa karışıklığı yaşamamanı içindir.

Egzersiz Kategorileri ve Amaçları

a. Statik Denge Egzersizleri

Amaç: Kas-iskelet sisteminin sabit pozisyonlarda vücut dengesini koruma becerisini artırmak.
Örnekler:
- Düz zeminde tek ayak üzerinde durma
- Göz kapalı sabit duruş
- Köpük zemin üzerinde dengede durma

b. Dinamik Denge Egzersizleri

Amaç: Hareket sırasında dengeyi koruma ve düzeltici reflekslerin gelişimini desteklemek.
Örnekler:
- Denge tahtasında yavaşça yürümek
- Zikzak adımlar atarak ilerlemek
- Lunge (öne hamle) pozisyonundan geri dönme

c. Reaktif Denge Egzersizleri

Amaç: Dış etkenlere karşı ani düzeltici yanıt verme becerisini geliştirmek.
Örnekler:
- Partnerin hafif itme/çekme hareketlerine yanıt vermek
- Egzersiz sırasında ani ses veya ışık uyaranlarına tepki vermek
- Lastik bantla dengesizleştirilip yeniden pozisyon kazanmak

d. Koordinasyon ve Çeviklik Egzersizleri

Amaç: Kasların doğru sırayla ve uyum içinde çalışmasını sağlamak, ani yön değişimlerine adaptasyon geliştirmek.
Örnekler:
- Merdiven çalışmaları
- Zemin işaretleri üzerinde sekerek ilerleme
- Hızlı yön değiştirme çalışmaları (agility ladder)

e. Vestibüler Sistem Odaklı Egzersizler

Amaç: İç kulak kaynaklı denge mekanizmalarının gelişimini desteklemek.
Örnekler:
- Baş pozisyonunu değiştirerek yapılan denge çalışmaları
- Gözler açık ve kapalı baş hareketleri
- Vücut ekseni etrafında yavaş dönmeler sonrası dengede durma

Örnek Propriyoseftif Egzersiz Programı

Gün	Egzersiz Türü	Süre	Seviye
1	Statik Denge + Reaktif	30 dk	Başlangıç
2	Dinamik Denge + Koordinasyon	40 dk	Orta
3	Reaktif Denge + Vestibüler	30 dk	Orta
4	Dinlenme & Hafif Esneme	20 dk	Tüm seviyeler
5	Fonksiyonel Kombinasyon	45 dk	İleri
6	Tekrarlı Statik-Dinamik Karma	35 dk	Orta
7	Göz kapalı çalışmalara odaklı	30 dk	İleri

Yüksekte Çalışanlar İçin; denge, propriyosepsiyon, egzersiz gibi günümüz saha koşullarında pek de gerçekçi görünmeyen bilgi – eğitim başlıkları, içerikleri olarak düşünebilirsiniz. Daha KKD kullanımını tam manası ile uygulatamıyoruz diye de düşünebilirsiniz. Lakin bir yerden başlamalıyız.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin sonu olmayan bilgileri ile kucaklaştıkça ilk anlayan ve uygulayan İş güvenliği Profesyonelleri olarak bizler olmalıyız. Ki bir noktandan başlayalım ve sabırla bilgimizi yayalım, uygulamaya, uygulatmaya çalışalım

Unutmayalım ki Mermeri Delen Damlanın Sürekliliğidir.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel İnşaat Sektöründe – Yüksekte Çalışanlara Denge – Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

Eğitim Başvurusu

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
+90 232 265 20 65
[email protected]

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yaşlı yetişkinlerde denge ve gücün geliştirilmesinde geleneksel ve güncel yaklaşımların karşılaştırılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21510715/

⭐️⭐️ Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İSG Uygulama Rehberi. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/0b3hcam2/yapiisleriyuksektecalismauygrehberi-in%C5%9Ft%C5%9Fb_revize.pdf

⭐️⭐️ Yaşlılarda Denge, Fonksiyonel Performans ve Düşme Önleme İçin Gövde Kas Gücünün Önemi: Sistematik Bir İnceleme https://www.researchgate.net/publication/236139834_The_Importance_of_Trunk_Muscle_Strength_for_Balance_Functional_Performance_and_Fall_Prevention_in_Seniors_A_Systematic_Review

⭐️⭐️ Dengesiz yüzeyler ve rehabilitasyon cihazları kullanılarak yapılan direnç antrenmanının etkinliği https://www.researchgate.net/publication/224822339_The_effectiveness_of_resistance_training_using_unstable_surfaces_and_devices_for_rehabilitation

⭐️⭐️ Futbolda duruş kontrolüne uzmanlık ve görsel katkının etkisi https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2005.00502.x

⭐️⭐️ Spor veya günlük yaşamdaki fiziksel aktiviteler ile dik duruştaki duruş bozukluğu arasındaki ilişkinin sistematik bir incelemesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23955562/

⭐️⭐️ NSC Çalışma İstatistikleri Bürosu’nun 2021 Raporu Hakkındaki Açıklaması https://www.nsc.org/newsroom/nsc-statement-bls-report-2021#:~:text=In%202020%2C%20there%20were%204%2C764,highest%20annual%20rate%20since%202016.

⭐️⭐️ Hall, C. M., & Brody, L. T. (2005). Therapeutic Exercise: Moving Toward Function. Lippincott Williams & Wilkins. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/Q4X4S2_Therapeutic_Exercise_Moving_Toward_Function_3.pdf

⭐️⭐️ Motor Kontrolü: Araştırmayı Klinik Uygulamaya Dönüştürmek https://www.researchgate.net/publication/228118305_Motor_Control_Translating_Research_Into_Clinical_Practice

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni22 Mayıs 2025

21 Mayıs 2025

Suda Boğulma – İlk Yardım

Bir yaz daha geldi… Sevenler için deniz mevsimi…

Deniz kıyıları özellikle tatil günleri yoğunlaşmaya başladı… Bir süredir denize giren erkenciler de var.

Pek tabi ki suyun üstünde – altında, eğlence – spor aktivitelerin yapmaya başlayanların sayısı arttıkça en basiti yüzücü kulağı’ndan boğulmaya kadar riskler de artıyor.

2002’de Amsterdam’da toplanan ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından desteklenen Dünya Boğulma Kongresi tarafından kabul edilen tanım,

Suda Boğulma, “sıvıya daldırma/daldırma nedeniyle solunum bozukluğu yaşama süreci “ olarak tanımlar

Suda Boğulmanın daha da bilimsel tarifini isteyenler için:

Vücuda yabancı sıvıların tıkamasıyla oluşan laringeal sinirlerin aktivasyonu, koruyucu bir mekanizma olan laringospazmı tetiklemesi ile devam eden uzun süreli tıkanıklık düşük veya hiç organ/doku oksijen seviyelerine (hipoksi veya anoksi) ve düşük arteriyel kan oksijen seviyelerine (hipoksemi) yol açması sonucu gelişen asfiksi nihayetinde geri döndürülemez nöronal hücre hasarı ve kardiyorespiratuvar arrest meydana gelmesi durumudur.

Farklı kaynaklardan farklı rakamlar elde etmek mümkün…

Lakin sıralamaya bakıldığında; istem dışı yaralanmaya bağlı üçüncü sırda ölüm nedeni suda boğulma.

Suda Boğulma sonucu ölüm yaralanmayla ilgili tüm ölümlerin yaklaşık %7’sini oluşturuyor.

İstatistiksel sıralamadaki yeri pek de hoş değil… O sebeple önemli ve bir kısmı önlenebilir bir konu.

Ölümle Sonuçlanmamış Boğulma Kurbanlarına Ne Yapmalısınız

Evet doğru okudunuz… Talihsiz bir süreç yaşamış ve kurtulmuş insanlar var..

DİKKAT

Boğulma sürecinden bir şekilde kurtulmuş ve hemen sonrasında gayet iyi görünen kazazede – kurban halen risk altındadır. O sebeple fazla hareket etmesine müsaade etmeyin. Genel durumu iyi sorunu yokmuş gibi görünüyor ise, oturur pozisyonda en yakın hastaneye hekim değerlendirmesi için götürün yada gitmesini sağlayın.

Unutmayın – Ölümcül olmayan boğulmalar ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

Su Bizim Dünyamız Değil

Çok keyif aldığınız su aktivitelerini yapmadan önce ”Ait olmadığım bir dünyaya misafir olacağım” cümlesini hatırınızdan çıkarmayan.

Siz suyun içinde nefes alamazsınız. Siz suyun içinde yabancısınız.

Tekne gezisi mi? Jet ski ille tur mu? Scuba dalış mı? Sadece suda serinlemek mi?

Niyetiniz her ne ise öncelike yüzme bilmelisiniz. Yeterli mi? Tabi ki yetmez iyi dercede ilk yardım (kurtarma ve canlandırma teknikleri) bilgisine sahip olmalısınız.

Bu cümlelerdeki maksat sizlere korku vermek değil…

Lakin bir düşünün

Suya düşmüş ve yüzme bilmeyen bir kişi olduğunuzu…!!

Aynı teknede seyahat edenlerden birinin boğulduğunu ve diğer hiç kimsenin ilk yardım bilmediğini..!!

Başınıza geldiğinde geç olmasındansa bugün biraz korkun hatta titreyin ve kendinize gelin…

Yüzme öğrenin – ilk yardım öğrenin….

Belgeniz değil bilginiz olsun..

Boğulurken Neler Oluyor

O gün tekne turu için heyecanlıydı. Yüzme bilmese de denizde arkadaşları ile birlikte hem gezecekler hem de eğleneceklerdi.

Gün.ortası olmasına rağmen hava hafiften serindi.. Sıkı giyindiğine sevindi..

Durgun suda kendini görmek görmek için biraz eğildi.

İlk an… Yüzme bilmiyordu ve kıyafetleri ile denize düştü..!!

Sonrasını genel olarak anlatayım..

Duygusal ilk tepki korku olur…

Adrenalin yükselir ve kalbi hızla atmaya, eller ve kolları ile çırpınmaya başlar.

İlk dakika içindeyiz halen;

Genellikle yardım amacı ile bağırma hemen akabinde eşlik eder… Bu sırada elbiseleri su çektiği içn ağırlaşmıştır kişiyi aşağı doğru çekmeye başlar suyun kaldırma kuvvetini yavaş yavaş geçer.

Mağdur su üstünde kalma mücadelesi ile çırpınırken hiperventile (gerekenden daha hızlı ve/veya daha derin nefes alma durumudur) olur. Negatif yüzdürme ve dolayısı ile suya batma sebebidir.

İlk dakika bittiğinde;

Elbiselerinin kalınlığı ile orantılı (suyu çekerek ağırlaşırlar) yükün etkisi ve hiperventile olması sebebi ile akciğerlerinden fazla hava vermesi ile vücudun kütlesinin suya batması fazlalaşır.

Mağdur artık suyun altına daha fazla battığından, refleks olarak (istemsizce) nefesini tutar.

Paniğin ve hiperventilasyonun etkisi ile daralan kan damarlarının da etkisi ile kalp atım hızı çok yükselir. Çırpınma ile birlikte kaslarını hızlı ve çok kullanmasının yanı sıra metabolizması maksimum düzeyde çalışmaya başlaması ile kalp, kaslar ve organların oksijen ihtiyacı artar.

Bu sırada kalp çok hızlı artmaya başlar. (Sinüs taşikardisi)

Oksijeni tükendikçe nefes alma isteği giderek güçlenir.

İkinci dakika bittiğinde;

Kandaki oksijen miktarı azalmış (hipoksi), karbondioksit yükselmiş (hiperkapni) ve asidoz (kan pH’sının 7,4’ün altına inmesi) başlamıştır. Bu andan itibaren kontrol edilemeyen bir nefes alma isteği ortaya çıkar. Ki bu suyun altında dahi olsa gerçekleşir ve kurbanın ciğerleri su dolar. Lakin bu boğulmalar içerisinde çok az görülür.

Bu sırada kalp çok yavaş artmaya başlar. (Sinüs bradikardi)
Bu aşamada kurban bilincini yitirmiş olsa da refleks olarak (istemsizce) yutkunurlar ve su yutarlar. Bu sebeple boğulma kurbanlarının mideleri suyla doludur.

Son aşamada karbondioksit birikimi en üst seviyeye gelmiştir. Refleks olarak (istemsizce) yutkunma yerini derin ve belki de son nefese bırakır.

Bu sırada kalpte önce nabız alınamayan elektriksel aktivite glişir ve ardından kalp atımı durur. (Asistoli)

Devamında akciğerlerde tüm hava boşalır ve suyun kaldırmasına katkı sağlayan son dayanak da tükendiği için bedenin ve elbiselerin ağırlığı ile suyun dibine doğru inmeye başlar.

Her şey birkaç dakikada oldu bitti.

Biraz önce teknede eğlenenlerin arasından bir beden suyun içerisinde kaybolurken denizden insan kurtarma eğitimi almamış ve hatta yüzme bile öğrenmemiş olanlar teknede bir yaşamın sonuna tanıklık ettiler.

Eveeettt… Gerçekler maalesef acı olabiliyor.

Aynı olaya bir daha bakalım

İlk an… Yüzme bilmiyor ve kıyafetleri ile denize düştü..!!

Duygusal ilk tepki korku…

Adrenalin yükselir ve kalbi hızla atmaya, eller ve kolları ile çırpınmaya başlar. Buraya kadar her şey aynı…

Yakındaki teknelerden birinde cankurtaran eğitimli biri var ve suya atladı… Boğulmanın bir kısmı oluşsa da dibe sürüklenmeye başlamadan kurtardı. Tekneye kadar getirdi. Mağduru tekneye aldınız..

Ne yapacaksınız?

İlkyardım eğitimi almış biri var mı?

Siz niye almamıştınız ki?…… Haaa evet işler güçler tabii..

Neyse biri var şanslıyız ki tecrübeli de…

Mağduru kontrol etti.

Airway – Hava Yolu Kontrol
Breathing – Nefes Kontrol
Circulation – Dolaşım (Kalp) Kontrol

Sonuç havayolu açık. Lakin solunum yok kalp atışı yok.

İdeal olanı – Resüsitasyon, Havayolunun açık tutulması ve Yüksek Konsantrasyonda Oksijen sağlanmasıdır.

Şartlara baktığımızda gezi teknesindeyiz ve tabi ki hiçbir sağlık donanımı yok…

İş ilk yardımcıya kaldı…

Bundan sonrasını ilk yardımcının ne yapması gerektiğini yazarak ilerleyelim..

Havayoluna ve solunumuna öncelik vermesi gerekir. Çünkü beynine oksijen sağlanması – havayoluna yapılacak erken müdahale mağdurun hayatta kalma şansını artırır, Pek tabi ki kurtarıcı soluğun yanlış uygulanması gecikmelere ve olumsuz sonuçlara yol açabilir.

Lakin bu yazıdaki şartlar düşünüldüğünde ağızdan ağıza da olsa mağdura hava verilmelidir.

İdeali – Pek tabi ki hastane şartında ve hekim kontrolünde pozitif basınçlı ventilasyon uygulamasıdır.

ilk yardımcı göğüs baskısı (CPR) ie kalbi çalıştırmaya ve bu süreç içerisinde dolaşımı sağlamaya çalışmalıdır.

Pek tabii ki bu ilk yardım devam ederken, tekne kıyıya doğru hareket etmeli eş zamanlı olarak sahil güvenliğe haber verilmeli verecekleri talimatlara göre hareket edillmelidir.

Boğulma madurunun bilinci yerine gelmezse sağlık ekibine (112 ekibi vb gibi) devir edilene kadar ilk yardıma devam edilmelidir.

Boğulma madurunun bilinci yerine gelirse, ısı kaybını önlemek için ısıtılmalı, hareket etmesine ayağa kalkmasına müsade edilmemeli, sınırlı miktrada su haricinde yiyecek ve içecek verilmemelidir. En yakın hastaneye ulaştırılmalıdır.

İlk Yardım Geç Başlarsa..!

Beyindeki nöronlarda geri döndürülemez değişiklikler genellikle boğulmanını (hipoksinin) 4-10’uncu dakikasında başlar.

Kalp hücresi ise hipoksiye, geri döndürülemez değişiklikler oluşmadan, 30 dakika kadar dayanabilir.

Bu sebeple CPR ie kalbi çalıştırsanız bile mağdurun beyni ölmüş olabilir.

Eğer boğulma sonrası derhal resüsitasyon yapılmadan uzun süre (dört ila altı dakikayı aşarsa) geçerse, geri döndürülemez nöronal hücre hasarı ve hipoksik-iskemik ensefalopatinin gelişimi klinik olarak nihayetinde kardiyorespiratuvar arrest ve ölüme yol açar.

Boğulma sonrası resüsitasyona kadar geçen zaman dilimi ne kadar kısa olursa, iyileşme o kadar eksiksiz olur.

Özellikle çocuklarda veya komplike olmayan çevresel veya klinik hipotermisi olanlarda sınırlı nörolojik sekeller ve daha eksiksiz iyileşme bildirilmiştir.

Peki teknede OED cihazı olsaydı…!!!

Suda Boğulmalarda Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) Uygulanmalı mı?

Boğulmalarda her ne kadar temel neden serebral hipoksi olsa da uzayan hipoksi ile birlikte kalbin miyokard tabakası (kalp krizlerinin de etkilediği yer – Miyokard İnfarktüs) oksijensizliğe bağlı olarak işlevini kaybetmeye başlar.

Boğulma madurlarının kalbi titrer gibi ve çok hızlı çırpınması ventriküler fibrilasyon (VF) nadir görülür (Boğulma madurlarının %10’dan azında görülür)

Bu sebeple, boğulma mağdurunun oksijensiz (hipoksemi) kalmasını engellemek için ağızdan solunum desteği (ventilasyon) verirken ve kalbini canlandırmak – dolaşımın devamını sağlamak için göğsüne bası uygulamak yerine Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) uygulaması yapılmamalıdır.

Lakin, boğulma mağduruna canlandırma başladıktan ve suni solunum – göğüs baskısı (CPR) düzeni hale geldikten kısa süre sonra Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) uygulaması (ortamın ıslaklığına dikkat edilerek) yapılabilir. Çünkü ihtimal küçük de olsa boğulmanın nedeni veya sonucu olarak ventriküler fibrilasyon (VF) gelişebilir.

Yine de unutulmaması gereken ana husus boğulma madurunun oksijensiz kalması (Hipoksi) durumunda suni solunum ve göğüs baskısı (CPR) başarılı olmayacaktır.

Boğulan Mağdurun Karnına (Abdominal) Bası Uygulanmalı mı?

Bilinci yerinde olan mağdurlar için karın darbeleri / sırt darbeleri uygulanabilir. Bilinci yerinde olmayanlarda Heimlich manevrası veya yatay konumda (filmlerde gördüğünüz) karınına bastırarak su çıkarmaya çalışmak doğru değildir. Aksine doğru müdahaleyi yani solunum desteği verilmesini (Ventilasyonu) hava yolundaki sıvının temizlenememesi ve kusmanın kötüleşmesi olasılığı nedeniyle geciktirir..

Bazı durumlarda kazazedenin ağzında köpük görülebilir. Köpüğü çıkarmak için girişimlerde bulunulmamalıdır.

Boğulmalarda müdahale esnasında mide içeriğinin ve yutulan suyun kusulması durumu sık görülür. Havayolundaki sıvıyı temizlemeye gerek yoktur. Eğer kusulan materyal suni solunuma engel oluyorsa kazazede kendi tarafına çevrilerek materyal temizlenmelidir.

Unutmayın

Boğulma mağduru iyileşmiş gibi görünse bile, gecikmiş pulmoner ödem (akciğerlerde aşırı sıvı birikmesi) sık görülen bir komplikasyon olduğundan tıbbi değerlendirme için hastaneye gitmesi sağlanmalıdır.

Boğulma için risk faktörleri arasında yüzme bilmeme, su yakınında veya su içinde alkol kullanımı, epilepsi ve benzeri tıbbi durumlar, suyun kıyısındaki ve içindeki tehlikeler (Canlılar vb gibi) karşı dikkat edilmelidir.

Boğulma mağduru olmamak için suyla ilgili aktivitelere katılan veya küçük teknelerde seyahat eden herkesin can yeleği giymesi, alkolden kaçınması, denizden insan kurtarmayı – CPR’ı öğrenmesi ve asla eşliksiz yüzmemesi gerekir

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Boğulma Ölümlerinin Araştırılması: Pratik Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6474464/

⭐️⭐️. Boğulma deneyimi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8928428/

⭐️⭐️ Otopsi ve Adli Tıp Yaralanma türleri Boğulma https://www.pathologyoutlines.com/topic/forensicsdrowning.html

⭐️⭐️ Ölümcül boğulmaların teşhisi: Otopsi bulgularının gözden geçirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0379073824003335

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni21 Mayıs 2025

21 Mayıs 2025

Pentan Tankı HZ-06: Yangın / Patlama Durumunda Acil Müdahale Gecikmesi Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin sekizincisinde Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer alan Yangın / Patlama Durumunda Acil Müdahale Gecikmesi Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Pentan gibi düşük parlama noktası ve yüksek buhar basıncına sahip yanıcı maddelerin depolandığı tank sistemlerinde, yangın veya patlama gibi olayların gerçekleşme ihtimali düşük olsa da, gerçekleştiğinde sonuçları yıkıcıdır.

Meydana gelebilecek istenmeyen durumlarda (Yangın-Patlama), olayın kontrol altına alınması büyük ölçüde ilk müdahale süresine ve etkinliğine bağlıdır. Ancak acil müdahalede yaşanan her saniyelik gecikme, etkilerin büyüklüğünü katlanarak artırır.

Yangın / Patlama Durumunda Acil Müdahale Gecikmesi Olay Ağacı Analizi, pentan tankında meydana gelebilecek yangın veya patlama durumlarında, acil müdahale sistemlerinin ve insan kaynaklı tepkilerin zamanında devreye girip girmemesi mihvalinde risk gelişimini sistematik olarak ele almaya çalıştım.

Algılama sistemlerinin etkinliği,
Uyarı mekanizmalarının işlerliği,
Yangın söndürme sistemlerinin hazır bulunuşluğu,
Eğitimli personel varlığı ve koordinasyon becerileri gibi değişkenleri dikkate alarak, senaryo bazlı bir yapı oluşturmayı hedefledim.

🔺 HZ-06 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Yangın / Patlama Durumunda Acil Müdahale Gecikmesi

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan sızıntısı sonucunda yangın veya patlamanın meydana gelmesi

🔸 1. Kontrol Noktası: Yangın Algılama Sistemi (Dedektör) Çalışıyor mu?

Evet:
- Yangın kısa sürede otomatik olarak algılanır.
- Alarm sistemi devreye girer.
  ✅ Sonuç: Müdahale tetiklenir.
- Risk Değerlendirmesi: Orta – Yangın var ama zamanında fark edildi.
Hayır:
- Dedektör arızalı ya da devrede değil.
- 🔸 2. Kontrol Noktası: Yangın İnsan Gözetimiyle Fark Edildi mi?
  - Evet:
    - Personel gözle alevi görür ve alarm verir.
      ⚠️ Sonuç: Müdahale gecikmeli ama mümkündür.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek – Gecikme nedeniyle alev yayılabilir.
  - Hayır:
    - Yangın fark edilmez.
      🔸 3. Kontrol Noktası: Otomatik Söndürme Sistemi Mevcut mu ve Çalışıyor mu?
      - Evet:
        
        Yangın algılanmasa da sistem ısı/sıcaklıkla devreye girer.
        ✅ Sonuç: Alev kontrol altına alınır.
        
        Risk Değerlendirmesi: Orta
      - Hayır:
        
        Söndürme sistemi yok ya da devre dışı.
        🔸 4. Kontrol Noktası: Personel Tahliye Edilebildi mi?
        
        Evet:
        
        Alarm gecikmeli çalsa da tahliye eğitimi etkili.
        ⚠️ Sonuç: Can kaybı riski düşük ama mal kaybı yüksek olabilir.
        
        Risk Değerlendirmesi: Yüksek
        
        Hayır:
        
        Personel içeride mahsur kalır.
        ❌ Sonuç: Ciddi yaralanmalar ve olası ölümler.
        
        Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🔸 5. Kontrol Noktası: Acil Durum Müdahale Ekibi Hazır mı?

Evet:
- Ekip eğitilmiş ve gerekli ekipmana sahip.
  ✅ Sonuç: Yangına erken müdahale edilir.
- Risk Değerlendirmesi: Orta
Hayır:
- Müdahale gecikir veya yetersiz kalır.
  🔸 6. Kontrol Noktası: İtfaiye Erişimi Hızlı mı?
  - Evet:
    - 5-10 dakika içinde ulaşılır.
      ⚠️ Sonuç: Yangın yayılmış olabilir ama kontrol altına alınır.
    - Risk Değerlendirmesi: Yüksek
  - Hayır:
    - Gecikme 15 dakikayı aşarsa yangın tüm tesisi sarar.
      ❌ Sonuç: Tesis kaybı ve büyük çevresel zararlar.
    - Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

Senaryo Özeti

Senaryo No	Sonuç	Risk Seviyesi
1	Dedektör ve söndürme sistemi çalışıyor, yangın kontrol altında	Orta
2	Yangın geç fark ediliyor ama tahliye sağlanıyor	Yüksek
3	Yangın fark edilmiyor, söndürme sistemi de çalışmıyor	Çok Yüksek
4	Dedektör çalışıyor ama müdahale ekibi hazırlıksız	Yüksek
5	Müdahale yok, yangın yayılıyor, itfaiye geç kalıyor	Çok Yüksek
6	Müdahale zamanında, ekip hazır, yangın lokalize ediliyor	Orta

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Yangın algılama ve erken uyarı sistemleri (alev, duman, sıcaklık dedektörleri) periyodik kontrol edilmeli.
Otomatik yangın söndürme sistemleri (köpük, su spreyi, kuru kimyevi toz) kurulmalı.
Personel düzenli yangın ve tahliye eğitimi almalı.
Acil durum planları güncel tutulmalı, her vardiyada hazır eğitimli ekip bulunmalı.
İtfaiye ile koordinasyon planı yapılmalı, erişim yolları açık tutulmalıdır.

Yangın ve patlama gibi yüksek şiddetli olaylarda zaman faktörü, olayın ölümcül ya da kontrol edilebilir olup olmadığını belirleyen en kritik parametredir.

Yangın / Patlama Durumunda Acil Müdahale Gecikmesi Olay Ağacı Analiziyle ortaya koymaya çalıştığım senaryolar, özellikle otomatik sistemlerin devreye girmemesi, alarm sistemlerinin gecikmesi, müdahale ekipmanlarının yetersizliği, görevli personelin eğitimsizliği veya fiziksel olarak olay yerine ulaşamaması gibi faktörlerin zincirleme olarak birbirlerine etkilerini gösterdiğini düşünüyorum.

Acil müdahalede yaşanan her gecikme; sadece yangının yayılma hızını artırmakla kalmaz, aynı zamanda can kaybı riskini, çevresel kontaminasyon ihtimalini ve tesisin tüm operasyonel devamlılığını tehlikeye atar.

Bu nedenle müdahale ekiplerinin organizasyon yapısı, haberleşme altyapısı, acil durum tatbikatları ve otomatik bastırma sistemlerinin sürekli işler halde tutulması, riskin yönetilmesinde kilit rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, bu analizle yalnızca teknik riskleri değil; aynı zamanda organizasyonel reflekslerin ve sistem bütünlüğünün etkinliğini de sorgulamaya çalıştım. Karar vericilere ve saha uygulayıcıları için başlangıç olacağına, bilgi ve deneyimleri ile çok daha iyi hale getireceklerinii düşünüyorum. Sizlerden gelen geri bildirimlere göre düzeltmeler ve eklemeler yapmaktan mutlu olacağım.

Bu yazının kaynağı olan Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi aşağıdadır.

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Tehlike Kodu	Tehlike Başlığı	Olası Nedenler	Etkilenen Alanlar / Sistemler	Olası Sonuçlar	Mevcut / Önerilen Kontroller
HZ-01	Sızıntı – Flanş / Conta	Aşınmış conta, torklama hatası, kimyasal uyumsuzluk	Dolum hattı, tank çıkışı, pompa bağlantıları	Buhar yayılımı, patlayıcı atmosfer oluşumu, yangın, çevresel kirlenme	Kimyasal uyumlu contalar, periyodik sızdırmazlık kontrolü, EX-proof alan izleme
HZ-02	Tank Delinmesi / Korozyon	Tank iç yüzey kaplamasında bozulma, dış darbe, metal yorgunluğu	Tank gövdesi, temel çevresi	Yüksek hacimli döküntü, yangın/patlama riski, çevresel tehlike	Koruyucu kaplama, tank ultrasonik kalınlık ölçümü, koruma bariyeri
HZ-03	Statik Elektrik Boşalması	Topraklama eksikliği, sürtünme etkisi, uygun olmayan boru malzemesi	Dolum hattı, pompa, operatör	Kıvılcım → yangın veya patlama, çalışan yaralanması	Topraklama çubuğu, antistatik hortumlar, dolum öncesi topraklama test cihazı
HZ-04	Tank Aşırı Dolumu	Seviye sensörü arızası, manüel dolum hatası	Tank içi, taşma menholü	Parlayıcı sıvı dışarı taşar, buhar oluşur, yangın riski	İkincil seviye sensörü, taşma alarmı, taşma haznesi (containment bund)
HZ-05	Köpük Sistemi Arızası	Köpük pompası arızası, vana kapalı kalması, manuel hatalar	Yangınla mücadele sistemi	Yangın kontrol edilemez, tank ısınması, BLEVÉ riski	Köpük sistem periyodik test, yedek pompa, acil stop düğmesi
HZ-06	Elektriksel Kıvılcım	EX-proof olmayan ekipman, gevşek bağlantı, kaçak akım	Tank çevresi, dolum alanı	Parlayıcı buhar → tutuşma, yangın	EX-proof elektrik altyapısı, periyodik izolasyon testleri
HZ-07	Buhar Yayılması (Havalandırma Eksikliği)	Tank solunumu, atmosferik dalgalanma, buhar çıkışı	Tank havalandırması, soluma hattı	Patlayıcı atmosfer oluşumu, personel zehirlenmesi	ATEX uyumlu havalandırma sistemi, VOC dedektörü
HZ-08	Operatör Hataları	Eğitim yetersizliği, prosedür eksikliği, dikkatsizlik	Dolum-boşaltım işlemleri, alarm devre dışı bırakılması	Taşma, sızıntı, geç müdahale, acil durum yönetiminde zafiyet	SOP’ler, eğitim, check-list uygulaması, gözetmen kontrolü
HZ-09	Yangın / Harici Kaynaklı	Yakın tesislerdeki yangın, kaynak kıvılcımı, araç motorları	Tank dışı, tesis geneli	Tank ısınması, basınç artışı, patlama (BLEVÉ) riski	30 m yangın güvenlik mesafesi, yangın sensörleri, otomatik yangın kapısı
HZ-10	Yanlış Kimyasal Dolumu	Kimliklendirme eksikliği, operatör hatası	Tank içi kimyasal uyumu	Reaktif madde karışımı, toksik gaz çıkışı, basınç artışı	Etiketleme, kodlama, kimyasal tanımlama SOP, RFID okuma sistemi
HZ-11	PSV (Basınç Tahliye Valfi) Arızası	Valf tıkanması, bakım eksikliği, yanlış kalibrasyon	Tank üst kısmı, solunum hattı	Tank içi aşırı basınç → tank deformasyonu/patlama	Periyodik PSV testi, tahliye borusu yönlendirmesi
HZ-12	Gaz Dedektör Arızası	Kalibrasyon gecikmesi, sensör yaşlanması, fiziksel hasar	Gaz izleme sistemi	Tehlikeli atmosfer fark edilmez, patlama/yangın riski artar	Gaz dedektörü kalibrasyon protokolü, çift dedektör kurulumu
HZ-13	Sızan Kimyasalın Giderilememesi	Yetersiz absorban, ekipmanın gecikmeli kullanımı, yanlış müdahale	Sızıntı alanı, yer altı suyu	Kimyasalın yayılması, çevre kirliliği, yeraltı suyunun kontaminasyonu	Absorban istasyonu, eğitimli ekip, sızıntı toplama küvetleri
HZ-14	Aydınlatma Eksikliği / Gece Operasyonu	Yetersiz ışık, karanlıkta yapılan manuel dolumlar	Tüm saha	Gözle kaçırılan taşmalar, güvenlik riski, müdahale gecikmesi	Patlamaya dayanıklı LED projektörler, gece vardiyası eğitimi
HZ-15	Acil Tahliye Gecikmesi	Kaçış yollarının kapalı olması, tatbikat eksikliği	Tüm çalışanlar	Yangın/patlama sırasında personelin mahsur kalması	Acil kaçış yönlendirmeleri, yılda 2 defa tatbikat

Yangın Eğitimi ve Tatbikatı Hizmeti

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği21 Mayıs 2025

20 Mayıs 2025

Bir Yudum Suyun Hikayesi

Bardaktan Mesaneye Uzanan Yolculuk

Merhaba Hatice öğretmenin sınıfı..!
Bir yudum suyum ben. Evet evet, yanlış duymadınız. Hani şu biraz önce ağzınıza aldığınız, serinliğiyle damağınızı şenlendiren, bazen limonla taçlandırılan, bazen kahveden sonra içinizi ferahlatan sade lakin efsanevi Su – H₂O

Bugün size başımdan geçenleri anlatacağım. Haydi hazırlanın, size kavuştuğum andan veda anıma kadar uzanan destansı serüvenime dalalım!

Ooo serinmiş bu su!

Beni ağzınıza aldığınız an serinliğimle “Ohh!” dediniz ya, işte orası benim doğum anım gibiydi. İlk olarak ağzınızdaki tükürükle kucaklaştım. (Tükürük, sindirimin öncüsüdür.)

“Hoş geldin,” dedi, “ben karbonhidratları parçalarım, ama sen farklı bir yolcusun. Yolun uzun.”

Dilinizle ilk temasımda, tat tomurcuklarınızdan dilinizin altına hızla (orası kılcal damarlarla doluydu. İşte bu damarlar, bazı su moleküllerini doğrudan emdi bile!) geçip damağınıza ulaştım.

Elbette reklamları bolca yapılmasına rağmen zararları saymakla bitmeyecek Kola‘ların, Ice Tea‘ lerin havası yok bende. Lakin ben “klasik, sade güzelliğin ve sağlığın” temsilcisiyim.

Siz ağzınızda tutmadıkça ben fazla takılmam, sosyal biri değilim. Dişlerinizin arasından tıngır mıngır geçerken, siz fark bile etmeden diliniz beni hafifçe yönlendirdi, genzinize vardım.

Aman dikkat! Gülmeyin, yanlışlıkla nefes borusuna kaçarsam öksürük krizine neden olurum. Neyse ki doğru yoldan gittim.

Kaydı Gitti Maşallah!

Yutağın kapıları açıldı ve ben adeta bir su kaydırağından aşağı kayan çocuk gibi “vııııjjjjj” diye aşağıya süzüldüm. Diliniz yukarı doğru bastırdı, yutak kapandı, nefes borusu ‘Benlik bir durum yok’ diyerek kapandı.

Sonra hooop! Yemek borusuna geçtim. Karanlık, dar bir tünel. Etrafımda “peristaltik hareket” denen dalga gibi kasılmalar başladı. Bu hareket sayesinde sanki omuzlarımdan itiliyormuşum gibi mideye doğru ilerledim. Giderken “mideye selam söyle!” diye bağıran lokmalara da rastladım tabii.

Burası Fazla Asitli Abi, Ben Kaçıyorum!

Şimdi geldik mideye. Burası vücudun “şantiye sahası” gibi. Mide asidi (hidroklorik asit), proteinleri parçalamakla meşgul, sindirim enzimleri etrafta fink atıyor, mide kasları sürekli “yoğurma hareketi” yapıyor. Tıpkı çamaşır makinesi gibi!

Bir yandan da göz yaşı döküyor ve mırıldanıyor ”Kola, Ice Tea gibi zararlı içecekler, bolca yenen şekerli gıdalar mahvetti beni”….

Ben ise saf ve sade bir yudum suyum. “Abicim ben ne proteinim ne yağ… Sadece suyum” diye bağırıyorum ama mide çok kalabalık, beni pek takan yok. Şöyle bir kenarda bekliyorum, mide “Tamam tamam, senlik bir iş yok. On iki parmak bağırsağına geçebilirsin” diyor.

Ama bu arada bir dürümle tanıştım, o da yeni gelmiş:
– “Sen neden bu kadar rahatladın?” dedi bana.
– “Kanka ben sadece suyum, sindirilmeden geçiyorum.”
– “Vay be, ben burada 3 saat mayalanacağım,” diye söylendi.

Ama yine de, midenin iç çeperlerindeki küçük kanallar beni emmeye başlamıştı bile. O kadar çok benim gibi yudumlara vardı ki, bazıları burada kana karıştı. Ama benim serüvenim bağırsaklardaydı.

Not: Su eksik olursa, mide asidi daha koyulaşır ve mide yanmaları baş gösterir. Mide koruyucu tabaka zayıflar, ülser riski artar.

Asıl Macera Başlıyor!

Ve işte geldik asıl eğlenceye: İnce bağırsak!
Yaklaşık 6-7 metre uzunluğunda, kıvrımlı bir tüp. Burası sindirim sisteminin Disneyland’ı resmen. Her şey ışık hızında, sistemli ve etkileyici.

Burada villus ve mikrovillus denilen, parmak gibi uzanan emici çıkıntılar var. Her biri “Gelin bakalım neler varmış?” der gibi uzanıyor. Ben ve diğer moleküller o villuslara çarpıp emiliyor, kılcal damarlara geçiyoruz.

Şöyle bir diyalog geçiyor:
– Villus: ”Dün gelen Kola, Ice Tea yakmıştı uçlarımı” “Bakıyorum taze taze sudan gelmişsiniz, çok sevindim buyurun içeri.”
– Ben: “Sağ olun, çok naziksiniz.”
– Villus: “Yukarı doğru ilerleyin, damarlar sizi karaciğere götürecek. Dünkü Kola – Ice Tea‘nin zararlarını tamir etmeye yardımcı olursunur”

Yani özetle: burada suyun büyük kısmı kan dolaşımına katılmak üzere emiliyor. Burası vücudun “bilet kontrol noktası” gibi. Kim faydalıysa içeri, kim zararlıysa dışarı!

Not: Vücudumuzun su ihtiyacının büyük kısmı burada emilir. Eğer yeterince su alınmazsa, besinlerin sindirimi yavaşlar, kabızlık olur.

Her Şey Kontrol Altında

Karaciğere geldiğimizde iş ciddileşiyor. Burası vücudun kimya laboratuvarı + gümrük kapısı.
Her gelen sıvıyı, maddeyi, molekülü kontrol eder.

Ben suyum ama yine de:
– “Kimsin? Nereden geliyorsun?” dedi bana… Çok yordu beni, gelen Kolalar, Ice Tea‘ler..
– “Ağızdan geldim, midede asit gördüm ama safım ben.”
– “Tahlilin temiz. Geçebilirsin.”

Eğer kimyasal bir içecek olsaydım, örneğin asitli bir kola yada bol şekerli Ice Tea, hemen işler değişir karaciğer haykırırdı:
– “Bu ne be kardeşimmm! Şeker, kafein, katkı maddesi… Bunu metabolizmaya bu haliyle salarsak sinir sistemini perişan eder. Yine fazla mesai yine yorgunluk”

Neyse ki ben tertemiz bir yudum sudum, vizesiz geçtim.

VIP Yolculuk Zamanı

Karaciğerden sonra atladım kan dolaşımı trenine. Tren deyip geçme, bu tam bir VIP yolculuk. Dört odalı dev pompa – namı diğer kalp – beni basıyor da basıyor.

İlk durak: sağ kulakçık
Oradan: sağ karıncık
Sonra akciğerlere kısa bir tur (oksijenle tanışmak için)
Geri dön: sol kulakçık → sol karıncık
Ve “pısssss” diye tüm vücuda dağıtıldım.

Şimdi her organ bana muhtaç. Her hücre, her doku sesleniyor:
– “Bize su gönderin, kuruduk burada!”

Kanla beraber vücudun her sokağında dolanıyorum. Tabi ki öncelikli durağım belli..

Not: Susuz bir karaciğer toksinleri yeterince atamaz, bu da cilt problemlerinden halsizliğe kadar birçok soruna yol açar.

Ana Kumanda Beni Bekliyordu

Ve işte geldim geldim… Vücudun CEO’su, patronlar patronu, kumanda merkezi: BEYİN!

Beyin, %75’i sudan oluşan bir organ.

Her yer sinir ağı, elektrik sinyalleri havada uçuşuyor. Burası tam anlamıyla bir Wi-Fi merkezi gibi; sinyal güçlü, iletişim hızlı!

Lakin bir sorun var: CEO da çok hassas. Biraz susuz kalsın, hemen trip atıyor. “Başı ağrıyor”, “unutkan oldum”, “konsantre olamıyorum”, “dün ne yediğimi unuttum!” diye yakınıp duruyor.

Neyse ki ben geldim:
– “Selam patron, su getirdim.”
Beyin hücreleri (nöronlar) bir anda gözlerini açıyor:
– “Oh be! Dolaşım yavaşlamıştı, sinapslar tıkanmış gibiydi. Elektrik gidip geliyordu. Şimdi mis gibiyiz.”

Hemen sistem reboot ediyor gibi oluyor. Komutlar netleşiyor:
– “Yürüyün!”
– “Konuşun!”
– “Dengeyi koruyun!”
– “Kısa dönem hafızayı güncelleyin!”

Ben su olarak burada çok önemliyim. Nöronlar arasındaki iletişim sıvısı gibi çalışıyorum. Düşünceler akıyor, fikirler parlıyor. Bir çocuk matematik problemi çözüyor. Bir genç gitar çalıyor. Bir anne yemeğin tuzunu ayarlıyor. Her şeyin arkasında benim yani bir yudum suyun katkısı var.

Ama bakın, şunu unutmayın:

Beyin %75 su içeriyor.
Susuz kaldığında ilk tepki: baş ağrısı.
İkinci tepki: unutkanlık.
Üçüncü tepki: mood bozukluğu, agresiflik, huzursuzluk.

Yani öyle film sahnesi gibi değil ama, susuz beyin:
– “Ufff çok bunaldım!”
– “Kimse bana su getirmiyor!”
– “Düşünemiyorum artık!” diye ağlayacak neredeyse.

Ben ise orada bir damlacık olarak diyorum ki:
– “Merak etme, geldim geldim. Zihni serinletmeye, düşünceleri canlandırmaya geldim.”

Ve bir anda bulmaca çözülüyor, cümle tamamlanıyor, fikir doğuyor!

Oley, su geldi!

Hücrelere vardığımda içeriye girişim bayram gibi karşılandı.
Cilt hücresi diyor ki:
– “ Mahvetti beni Kola – Ice Tea Yaaa haftalardır pul pul dökülüyordum, teşekkürler!”
Kas hücresi:
– “Egzersiz yapıyorduk, su kaybı vardı. İmdat demiştik, yetiştin!”

Hücrelerin içi, adeta fabrikalar gibi çalışıyor. Enerji üretiliyor, proteinler sentezleniyor, zararlı maddeler süzülüyor. Ama su olmazsa hiçbir şey işlemiyor. Ben geldiğimde her şey şakır şakır çalışıyor.

Bazı hücreler beni ter olarak dışarı atıyor. Bazıları gözyaşı, bazıları tükürük, bazıları ise sindirime destek sıvılar olarak kullanıyor. Ama büyük kısmım hâlâ dolaşımda.

Sıvıların kraliçesi geldi!

Final noktasına geldik: Böbrekler!
Buraya geldiğinizde artık vücut diyor ki:
– “Kullanılmayan suyu ve atıkları temizleyelim.”

Böbrekler, “glomerül” denen küçük süzgeçlerle kanı süzüyor.
– “Kimler kalıyor, kimler gidiyor bakalım?”
Ben: “Artık görevimi yaptım, atık moleküllerle birlikte geldim.”
Böbrek: “O zaman seni gönderiyoruz. İdrar kanalları seni bekliyor.”

Burada üre, fazla tuz, bazı minerallerle birlikte “idrar ön maddesi” haline getiriliyorum. Bu sıvı, üreterden geçip mesaneye yönlendirilir.

VEDA

Mesanede biraz bekliyorum. Arkadaşlar geliyor, biraz daha birikiyoruz. Sonunda beyin komutu veriyor:

– “Tuvalete gitme zamanı!”
Ve vücut kapılarını açıyor. “Şııııııırr” diye veda ediyorum.

Ama giderken şunu söylüyorum:

“Ben geldim, görevimi yaptım, seni sağlıklı tuttum. Lütfen beni unutma. Günde 2-2.5 litre kadar kardeşimi daha çağır. Susuz kalma, kuru kalma. Hayat benden akar…”

Ben gidiyorum ama sen beni unutma!

Sevgili dostum,

Ben bir yudum suydum. Sana serinlik verdim, hücrelerini canlandırdım, toksinlerini temizledim, hatta cildini parlattım. Belki ter olarak çıktım, belki gözyaşı oldum, belki de idrarla veda ettim.

Ama bir şeyi unutma:
Ben her gün gelmek zorundayım.
Beni ihmal etme. Vücudun %60’ı benim. Çayla, kahveyle kandırma kendini. Gerçek temizlik, gerçek sağlık, gerçek canlılık bende.

Hadi şimdi bir yudum daha al. Ve gülümseyerek de ki:

“Hoş geldin su, vücudum seni çok özlemiş.“

Dr. Mustafa KEBAT

Sayın okuyucu,

Yukarıda yer alan hikaye firmalarımız Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık tarafından sosyal sorumluluğumuz olan çocuklarımızı bilgilendirmek, okumaya, çalışmaya, doğal hayata heveslendirmek ülkemize ve geleceğimize yararlı bireyler olabilmelerine katkı sağlamak maksadı ile yayınlanmıştır.

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz. Varsa hatalarımızı bildirmeniz daha faydalı olmamıza desteğiniz bizim için çok değerli.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Su tüketiminin kilo kaybına etkisi: sistematik bir inceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31657610/

⭐️⭐️ Yaşın susuzluk ve sıvı alımına etkisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11528342/

⭐️⭐️ Susuzluk ve Sıvı Alımının Fizyolojik Düzenlenmesi https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/nips.01470.2003

⭐️⭐️ Susuzluk Üretiminde Kan Hacmi ve Ozmotik Basınçtaki Değişiklikler https://www.nature.com/articles/2021341a0

⭐️⭐️ Bilişsel performans ve susuzluk https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22855911/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni20 Mayıs 2025

Kebat

🔺 HZ-09 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: Taşıma Aracı Uygun ve Sertifikalı mı?

Genel olarak

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler Neler Olabilir

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Anemi

Kronik Yorgunluk

Sürekli Üşüme

Nefes Darlığı

Kuru ve Kaşıntılı Cilt

Şişmiş Ayaklar

Şiş Gözler

Kötü Nefes ve Metalik Tat

İştahsızlık – Bulantı – Kusma

Sık İdrara Çıkma

Ağrılı İdrara Çıkma

Köpüklü veya Kanlı İdrar

Uyku Sorunu

Konsantre Olma Zorluğu

Böbrek Taşları

Unutmayın

Dr Mustafa KEBAT

“Yorgunluğun Sessiz Sesi – Anemi ve Pekmezin Gücü”

Anemi Nedir?

Pekmez Ne Zaman İçilmeli?

Pekmezin Vücutta Yaptığı İş

Kimler Daha Fazla Risk Altındadır?

Pekmez Her Şeyin İlacı mı?

Ne Kadar Pekmez, Ne Sıklıkla?

Unutmayın:

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

🔺 HZ-08 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: Tank Topraklama Sistemi Mevcut ve İşlevsel mi?

Genel Değerlendirme

Önleyici ve Azaltıcı Neler Yapılmalı

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Cassia Tarçın

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

HZ-07 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

🔸 1. Kontrol Noktası: İş İzni (Permit to Work – PTW) Sistemi Uygulandı mı?

Senaryo

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

Pentan Tankı – ((Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Egzersiz Planlamasında Dikkat Edilecek Temel İlkeler

Egzersiz Kategorileri ve Amaçları

Örnek Propriyoseftif Egzersiz Programı

Unutmayalım ki Mermeri Delen Damlanın Sürekliliğidir.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

Ölümle Sonuçlanmamış Boğulma Kurbanlarına Ne Yapmalısınız

Su Bizim Dünyamız Değil

Boğulurken Neler Oluyor

İlk Yardım Geç Başlarsa..!

Suda Boğulmalarda Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) Uygulanmalı mı?

Boğulan Mağdurun Karnına (Abdominal) Bası Uygulanmalı mı?

Unutmayın

🔺 **HZ-09 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

🔺 **HZ-08 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

**HZ-07 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi**

🔸 **1. Kontrol Noktası: İş İzni (Permit to Work – PTW) Sistemi Uygulandı mı?**