3 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-19: İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin yirmi birinci Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı operasyonlarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülükler ve denetim riski üzerine odaklanmaktadır.

Endüstriyel tesislerde, özellikle kimyasal maddelerin depolandığı ve işlendiği alanlarda, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönetimi, hem çalışanların güvenliğini sağlamak hem de yasal yükümlülüklere uygunluğu temin etmek açısından son derece önemlidir.

Yasal düzenlemelere uyulmaması, sadece cezai yaptırımlara yol açmakla kalmaz, aynı zamanda tesisin operasyonel devamlılığını da riske atabilir.

İSG ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, ciddi iş kazalarına ve meslek hastalıklarına neden olabilir. Bu durum, hem çalışanların sağlığı üzerinde uzun vadeli olumsuz etkiler yaratır hem de tesisteki operasyonel verimliliği düşürür.

Yasal düzenlemeler, iş güvenliğini sağlamak ve iş kazalarını en aza indirgemek için net bir çerçeve sunarken, bu yükümlülüklerin denetimi de sürekli bir izleme ve kontrol gerektirir.

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi, denetim süreçlerinin etkin bir şekilde uygulanması ve bu yükümlülüklerin ihlal edilmesinin yaratacağı risklerin değerlendirilmesine yönelik kapsamlı bir inceleme sunmayı hedefledim. Ayrıca, yasal yükümlülüklere uyumun sağlanması ve denetim sürecinin etkinliği, sadece yasal sorumlulukları yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda çalışan güvenliğini temin etmek ve işletmenin itibarını korumak için de hayati öneme sahip olduğu unutulmamalıdır.

HZ-19: İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 HZ-19 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı işletmesinin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülükleri yerine getirmemesi ve denetimlerde eksiklikler ortaya çıkması.

🔸 1. Kontrol Noktası: Yasal Yükümlülüklere Uyum Sağlanıyor mu?

  • Evet:
    • İşletme, tüm iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklere ve mevzuatlara uygun hareket etmektedir.
      ✅ Sonuç: Yasal gerekliliklere uygunluk sağlanır, iş güvenliği önlemleri etkili bir şekilde uygulanır.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • İşletme, gerekli yasal yükümlülüklere tam olarak uymuyor.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Denetimler Düzenli Yapılıyor mu?
      • Evet:
        • İşletme, yıllık denetim takvimine uygun olarak düzenli iş sağlığı ve güvenliği denetimleri gerçekleştiriyor.
          ⚠️ Sonuç: Denetimler, eksiklikleri ve iyileştirilmesi gereken alanları tespit eder.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • İşletme, iş sağlığı ve güvenliği denetimlerini düzenli yapmıyor.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Denetim Sonuçları Gözden Geçiriliyor ve İyileştirmeler Yapılıyor mu?
          • Evet:
            • Denetim sonuçları düzenli olarak gözden geçirilmekte ve eksiklikler giderilmekte.
              ⚠️ Sonuç: Tespit edilen eksiklikler ve riskler giderilerek güvenli çalışma ortamı sağlanır.
            • Risk Değerlendirmesi: Düşük
          • Hayır:
            • Denetim sonuçları gözden geçirilmiyor ve iyileştirmeler yapılmıyor.
              ❌ Sonuç: Yasal ve iş sağlığı güvenliği eksiklikleri sürer, potansiyel kazalar artar.
            • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Yasal Yükümlülüklere Uygun Eğitimler Veriliyor mu?

  • Evet:
    • Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal gerekliliklere uygun eğitimler alıyor.
      ✅ Sonuç: Çalışanlar, güvenli çalışma ortamı oluşturmak için gerekli bilgiye sahip olur.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Çalışanlara yasal yükümlülüklerle ilgili yeterli eğitim verilmiyor.
      🔸 5. Kontrol Noktası: Çalışanlar Yasal Haklarını Biliyor mu?
      • Evet:
        • Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal haklarını biliyor ve bu hakları korumak için bilinçli.
          ⚠️ Sonuç: Çalışanlar, haklarını savunma konusunda güçlü bir pozisyonda olur, iş güvenliği ihlalleri azalır.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal haklarına dair bilgi eksiklikleri yaşıyor.
          ❌ Sonuç: Çalışanlar haklarını savunmakta zorlanabilir ve güvenlik önlemleri göz ardı edilebilir.
        • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Yasal uyum var, düzenli denetimler yapılıyor, eğitimler sağlanıyorDüşük
2Yasal uyum yok, denetimler düzenli yapılmıyor, eğitim eksikYüksek
3Yasal uyum var, eğitimler var, fakat denetim sonuçları gözden geçirilmiyorYüksek
4Yasal uyum yok, eğitim yok, denetim yapılmıyorÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Yasal yükümlülüklere tam uyum sağlanmalıdır ve işletme bu konuda sürekli olarak denetlenmelidir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal gereklilikler, her türlü acil durum senaryosuna göre güncellenmelidir.
  • İş sağlığı ve güvenliği denetimleri düzenli olarak yapılmalı ve her denetim sonrasında eksiklikler hızla giderilmelidir. Denetim sonuçları, tüm çalışanlar ve yöneticilerle paylaşılmalı ve gerekli iyileştirmeler yapılmalıdır.
  • Eğitimler, çalışanların yasal haklarını ve güvenlik prosedürlerini anlamalarını sağlayacak şekilde düzenli olarak verilmeli ve sürekli bir eğitim kültürü oluşturulmalıdır.
  • Çalışanlar, yasal haklarını bilmeli ve bu hakları savunabilecek şekilde bilinçlendirilmelidir. Bu, işyerinde güvenliğin artırılmasına yardımcı olur.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülükler, pentan tankı gibi yüksek risk taşıyan tesislerde kritik bir öneme sahiptir.

Yasal düzenlemelere uyum sağlamak, yalnızca yasal zorunlulukların yerine getirilmesi değil, aynı zamanda çalışan güvenliğini temin etme, iş kazalarını azaltma ve operasyonel sürdürülebilirliği sağlama amacını taşır.

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, İSG yasal yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, denetim süreçlerinin etkin bir şekilde uygulanması ve bu süreçlerin potansiyel riskleri ele alarak minimize edilmesine yönelik stratejiler sunmaktadır.

İSG yönetiminin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için, sadece yasal gerekliliklerin yerine getirilmesi değil, aynı zamanda sürekli eğitimler, tatbikatlar ve güncel mevzuata uyum da sağlanmalıdır. Denetim süreçleri düzenli olarak gerçekleştirilmeli ve herhangi bir eksiklik veya risk durumu derhal tespit edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.

Sonuç olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Yasal Yükümlülükler ve Denetim Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi tesislerde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve denetim sürecinin etkinliğinin artırılması için gerekli adımları belirleyerek, daha güvenli ve verimli bir işletme ortamı sağlamaktadır.

Yasal uyum ve etkin denetim, sadece çalışan sağlığını korumakla kalmaz, aynı zamanda işletmenin uzun vadeli başarısını ve sürdürülebilirliğini temin eder.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği3 Haziran 2025
3 Haziran 2025

Bir Adımın Hikâyesi

🧠 ➡️ 🦵

Beyinden Kaslara Giden Yolculuk

Bebeklikten çocukluğa geçişimizin belirtisi sanki yürümek. O kadar doğal ki sadece yürüyoruz..

Nasıl yürüdüğünüzü hiç düşündünüz mü?

Düz bir yolda yürümek, dışarıdan bakıldığında basit bir hareket gibi görünür. Ama aslında bu, insan bedeninin en karmaşık ve harika işbirliklerinden biridir.

Bir adım atmak için beyin, omurilik, sinirler, kaslar ve eklemler bir orkestra gibi uyum içinde çalışır.

Bu yazıda sizleri yürüme yolculuğuna çıkaracağım, ilk sinyalin beyninizden çıkışından, adımınızın tamamlandığını beyninize bildiren geri sinyale kadar adım adım neler olduğunu okuyacaksınız…

Önemli Not

Parantez içi açıklamaların çok olması ile dağınıklığa sebep olmamak için; Aşağıdaki yazıda farklı renklerde paragraflar göreceksiniz…

⭐️ Bu renk (siyah) olan paragraflarda anlatımı ilgili yerin-bölümün sade teknik adını vererek yazdım.

⭐️⭐️ Bu renk (turuncu) olan paragraflarda anlatımı ilgili yerin-bölümün en basit kelimelerle ifade ettim.

Yazının bitiminde de;

⭐️ ⭐️⭐️ Tıbbı ve Bilimsel Yazıları Sevenler İçin olan bölüme geldiğinizde yürüme eylemini ”Bir Adımın Nörofizyolojik ve Kas-İskelet Dinamiği” ve ”Sinir İletisi ve Kas Aktivasyonu ile Motor Kontrolün Fizyolojisi” olarak detaylı tıbbi terminoloji ile ayrıntılandırdığımı okuyabilirsiniz.

Tercihinize göre keyifli okumalar diliyorum…

İlk Kıvılcım – Hareket Etme Kararı

Her şey beyinde başlar.

Yürümeye karar verdiğinizde, bu karar öncelikle beynin prefrontal korteksi tarafından alınır. Bu bölge planlama ve karar verme işlevlerinden sorumludur.

“Hadi bir adım atayım!” düşüncesi burada doğar.

Bu karar, beynin hareket kontrol merkezi olan motor kortekse iletilir. Bu merkez, hangi kasların ne zaman ve nasıl çalışacağına karar verir. Motor korteks, aynı zamanda adımın yönünü, hızını ve kuvvetini de hesaplar.

Yürümeye ilk olarak beynimiz karar verir. Diyelim ki parkta oturuyorsun ve “Hadi biraz yürüyeyim” diyorsun. İşte bu düşünce, beynin ön kısmındaki bir bölgede oluşuyor. Bu bölge, planlama yapan, karar veren, adeta bir komutan gibi çalışan bir yerdir.

“Yürümek istiyorum!” diyen komut, beynin başka bir yerine, kasları yöneten merkeze gider.

Sinyalin Yola Çıkışı – Merkezi Komuta

Motor korteks, hareketi başlatmak için bir grup sinir hücresini (nöronları) aktive eder. Bu sinir hücreleri, kaslara mesaj gönderecek olan üst motor nöronlardır.

Sinyal, beynin hareket yollarından biri olan kortikospinal yol üzerinden yolculuğa başlar. Bu yolun en önemli kısmı, beynin alt kısmındaki medulla oblongatadan geçerken çapraz yapmasıdır. Yani beynin sol tarafı vücudun sağ tarafını, sağ tarafı ise sol tarafını kontrol eder.

Beynin kaslara emir vermesi için sinir yollarını kullanır. Bu yollar, elektrikli kablolar gibi çalışır. Beyin bu kablolarla, “sağ ayağını kaldır”, “sol dizini düzleştir”, “topuğu yere koy” gibi komutlar gönderir.

Omurilikten Kaslara – Alt Motor Nöronlar Devrede

Sinyal, omuriliğin ilgili seviyesine ulaştığında (örneğin bir adım için genellikle L2–S2 omurilik seviyeleri), burada bulunan alt motor nöronlara aktarılır. Bu nöronlar, artık mesajı doğrudan kasta sonlandıracak olan “son kablolardır”.

Elektriksel sinyal, alt motor nöronun uzun aksonu boyunca ilerler ve sinaps adı verilen bağlantı noktasında kas hücresine ulaşır.

Bu sinyaller, omuriliğe gider. Omurilik, sırtımızın içinde, beyin ile vücut arasındaki ana iletim merkezidir. Buradan sinyaller ayaklara kadar uzanan sinirlere aktarılır.

Kaslarla Buluşma – Nöromüsküler Kavşak

Sinir ucunda sinyal durur ve özel bir kimyasal olan asetilkolin adlı nörotransmitter salgılanır. Bu madde, kas hücresindeki alıcılara (reseptörlere) bağlanarak kasın kasılmasını başlatır.

Adımı Gerçekleştiren Kaslar – Kim Ne İş Yapar?

Bir adım atarken sırasıyla şu kas grupları görev alır:

1. Kalça Kasları (Gluteus Maximus, Medius, Minimus):

  • Kalçayı sabitler, bacağı arkaya iter.

2. Uyluk Kasları:

  • Quadriceps (ön grup): Dizi düzleştirir, ayağı yere uzatır.
  • Hamstring (arka grup): Dizi büker, bacağı arkaya çeker.

3. Baldır Kasları (Gastrocnemius, Soleus):

  • Ayağı aşağı iter, yürüyüşün son aşamasında itici güç sağlar.

4. Tibialis Anterior (ön bacak):

  • Ayağı yukarı çeker, topuğun yere düzgün basmasını sağlar.

5. Ayak ve parmak kasları:

  • Dengede durmayı ve yere uyum sağlamayı kontrol eder.

6. Omurga ve karın kasları:

  • Gövdeyi dik tutar, dengenin korunmasına yardımcı olur.

Tüm bu kaslar senkronize olarak çalışır. Bir grup kas kasılırken diğer grup gevşer; bu duruma kas antagonistliği denir.

Sinirlerden gelen elektriksel sinyal, kaslara ulaştığında, kaslar hemen harekete geçer.

Mesela:

  • Kalçadaki kaslar bacağı hareket ettirir, vücudu dik tutar.
  • Uyluk kasları dizi büküp düzleştirir.
  • Baldır kasları ayak parmaklarını yere iter.
  • Ayağın üstündeki kaslar ayağı yukarı kaldırır ki yere takılmasın.

Bu kaslar, sırayla çalışarak ayağını yerden kaldırmanı, havada taşımanı ve tekrar yere sağlam basmanı sağlar. Aynı anda diğer bacak da dengeyi korur. Tüm bu işlerin sırası karışmaz, çünkü beyin ve kaslar arasında harika bir uyum vardır.

Denge ve Koordinasyon – Beyincik ve Duyu Geri Bildirimi

Yürürken sadece kaslar değil, denge ve kontrol için de birkaç sistem devrededir:

🧠 Beyincik (Serebellum):

  • Hareketin düzgün ve dengeli olmasını sağlar.
  • Hatalı adımı düzeltir.

👁️ Gözlerden Gelen Bilgi:

  • Görme ile yürüyüş yönünü ve engelleri algılar.

👣 Kas iğcikleri ve Golgi tendon organları:

  • Kasın ne kadar gerildiğini beyne bildirir.

🦶 Ayak tabanı ve eklemlerden gelen bilgi:

  • Zeminin sertliği, eğimi gibi bilgileri aktarır.

Tüm bu duyular sayesinde, yürürken ayaklarımız nereye bastığını bilir ve gerekirse hemen düzeltme yaparız.

Yürürken sadece kaslar çalışmaz.

Dengenin bozulmaması için de vücut bazı sistemleri devreye sokar:

  • Gözlerin çevreyi kontrol eder.
  • İç kulaktaki denge sistemi (denge sıvıları ve küçük taşlar), başın ve vücudun pozisyonunu algılar.
  • Ayak altındaki sinirler, zeminin sert mi, eğri mi olduğunu fark eder.
  • Beyincik, bu tüm bilgileri alır ve “düşmeyelim, kaymayalım” diye ince ayarlar yapar.

Geri Bildirim – “Adımı Attım!”

Adım tamamlandığında vücut, beyne durumu bildirir.

Bu geri bildirim;

  • Propriyoseptörler (kas-iskelet sistemi içindeki algılayıcılar),
  • Deri reseptörleri (ayağın zemine temasını hissedenler),
  • Eklemler ve tendonlardan gelen sinyaller aracılığıyla olur.

Bu sinyaller, omurilikten yukarı taşınarak duyusal kortekse ulaşır.
Beyin böylece şunu anlar:

“Evet, sağ ayağım yere bastı. Şimdi sıra sol ayakta!”

Bu geri bildirim sayesinde bir sonraki adım planlanır.

Adım attıktan sonra, vücudumuz hemen geri bildirim verir:

“Evet beyin! Sağ ayak yere bastı, iş tamam!”

Bu mesajlar, kaslardan, eklemlerden ve deriden toplanır ve sinirler aracılığıyla tekrar beyne gider. Beyin bu bilgilerle yürüyüşü kontrol eder ve bir sonraki adımı hazırlamaya başlar.

⏱️ ⏱️ ⏱️

Adım Atma Ne Kadar Sürer?

Bu bütün yolculuk milisaniyeler içinde gerçekleşir. Ortalama bir sinir sinyali saatte 300 km hıza ulaşabilir. Yani, düşünceyle başlayan bir adım, sinirsel düzeyde saniyenin onda biri kadar bir sürede gerçekleşir!

Tüm bu işler birkaç saliselik (saniyenin çok küçük bir bölümü) zaman diliminde gerçekleşir. Biz daha düşünürken, vücut yürümeye başlamıştır bile! Sinirler o kadar hızlı çalışır ki, bir elektrik kablosundan bile hızlı haber taşırlar.

📌 📌 📌

Özet Olarak

Bir adım atmak için;

  1. Beyin karar verir.
  2. Motor sinyaller omurilikten geçerek kaslara ulaşır.
  3. Kaslar uygun sırayla çalışır.
  4. Duyular ve denge sistemleri yürüyüşü kontrol eder.
  5. Geri bildirim beyne ulaşıp bir sonraki adıma hazırlık yapılır.

Bu harika uyum sayesinde sen sadece düşünürsün, ve ayakların yürümeye başlar.
Farkında olmasan da, her adımda yüzlerce sinir ve kas birlikte çalışır.

Özetle – Yürümek Aslında Minik Bir Mucize

  • Beyin karar verir, “Yürü!” der.
  • Sinirler bu kararı kaslara iletir.
  • Kaslar çalışır, ayağını kaldırır, indirir.
  • Göz, kulak ve ayak sinirleri dengeni kontrol eder.
  • Kaslardan gelen bilgiler tekrar beyne gider, beyin kontrol eder.
  • Ve sen, farkına bile varmadan yürümüş olursun!

Tıbbı ve Bilimsel Yazıları Sevenler İçin

Bir Adımın Nörofizyolojik ve Kas-İskelet Dinamiği

Sinir İletisi ve Kas Aktivasyonu ile Motor Kontrolün Fizyolojisi

1. Yüksek Merkezlerde Hareketin Planlanması

Yürüyüş gibi istemli bir motor davranışın başlatılmasında, bilişsel düzeyde ilk aktivasyon prefrontal kortekste (Brodmann alanları 9–10) oluşur. Bu bölgede hedef belirleme ve motor niyet oluşturulduktan sonra, sinyal premotor korteks (BA 6) ve suplementer motor alan (SMA) ile entegre olarak hareket planlamasını yapar. Özellikle SMA, istemli hareketlerin ardışık planlamasında kritik rol oynar.

Planlanan hareketin primer motor kortekse (M1, Brodmann alanı 4) iletilmesiyle birlikte, kortikospinal traktus üzerinden motor eferent sinyaller oluşturulur.

2. Motor Komutun Serebral Korteksten Kaslara İletimi

2.1. Üst Motor Nöron İletisi

M1’deki pyramidal hücrelerin aksonları kortikospinal traktusu oluşturur.

Bu traktus:

  • Korona radiata → internal kapsül (posterior limb) → serebral pedinkül → pons üzerinden geçer,
  • Medulla oblongata’da %85 oranında pyramidal dekussasyon ile çapraz yapar,
  • Kontrlateral lateral kortikospinal traktus içinde omuriliğe iner.

Bu yol boyunca glutatamat salınımı ile sinapslar oluşturularak, sinyal spinal düzeydeki alt motor nöronlara iletilir.

3. Alt Motor Nöron ve Nöromüsküler İletişim

3.1. Alt Motor Nöronlar

Omurilikte ilgili segmentlerde (özellikle L2–S2 arasında, yürüme sırasında alt ekstremite kontrolü için), ventral boynuzda bulunan α-motor nöronlar, kaslara doğrudan sinyal taşıyan efferent nöronlardır.

Motor nöronun aksonu periferik sinir ağıyla ilgili kasta ulaşarak nöromüsküler kavşakta sonlanır.

3.2. Nöromüsküler Kavşakta İletim
  • Presinaptik terminalde aksiyon potansiyeli voltaj bağımlı Ca²⁺ kanallarını açar.
  • Kalsiyum iyonlarının girişiyle asetilkolin (ACh) veziküllerinden sinaptik aralığa salınır.
  • ACh, postsinaptik kas hücresi membranında bulunan nikotinik ACh reseptörlerine bağlanır.
  • Bu etkileşim, sodyum iyonlarının hücre içine girmesini ve kas hücresinde depolarizasyonu başlatır.
  • Bu aksiyon potansiyeli, sarkolemma boyunca yayılır ve T-tübüller aracılığıyla sarkoplazmik retikuluma (SR) ulaşır.
  • SR’den Ca²⁺ salınımı tetiklenir (ryanodin reseptörleri aracılığıyla).

4. Kas Kasılması (Excitation-Contraction Coupling)

  • Sitoplazmaya yayılan Ca²⁺ iyonları troponin C‘ye bağlanır.
  • Tropomiyozin, aktin filamentlerinin üzerindeki miyozin bağlanma bölgelerinden uzaklaşır.
  • Miyozin başlıkları, ATP hidroliziyle “kanca” gibi aktin filamentlerine bağlanır.
  • Güç vuruşu (power stroke) gerçekleşir → kas kısalır.
  • Yeni ATP bağlanmasıyla miyozin başlıkları aktinden ayrılır → süreç devam eder.

Bu mekanizma, bir adımın tamamlanması için birçok kasta ardışık ve koordineli şekilde yinelenir.

5. Adım Atılırken Kasların Fonksiyonel Rolü

5.1. Stance Fazı (Ayağın yerde olduğu evre)
  • Gluteus maximus: Kalçanın ekstansiyonu
  • Quadriceps femoris: Diz ekstansiyonu ve vücudun stabilizasyonu
  • Soleus ve gastrocnemius: Ayak bileği plantarfleksiyonu, zemini itme

5.2. Swing Fazı (Ayağın havada olduğu evre)
  • Iliopsoas ve rectus femoris: Kalça fleksiyonu
  • Hamstring kasları: Diz fleksiyonu
  • Tibialis anterior: Ayak bileği dorsifleksiyonu (ayağın takılmasını önler)

Kas kontraksiyonlarının tipi:

  • İzotonik kasılma (kontraksiyon sırasında kas boyu değişir)
  • İzometrik kasılma (kas boyu değişmez, ancak gerilim artar – denge sırasında)

6. Propriyosepsiyon ve Geri Bildirim Mekanizması

Yürüyüş sırasında merkezi sinir sistemi, hareketin doğruluğunu ve kasların pozisyonunu sürekli olarak izler.

Bu bilgileri aşağıdaki yapılar sağlar:

6.1. Kas İğcikleri (Muscle Spindles)
  • Kasın uzunluğundaki değişimi algılar.
  • Ia afferent lifleri aracılığıyla sinyali dorsal kökten omuriliğe iletir.

6.2. Golgi Tendon Organları
  • Kas gerilimini ölçer.
  • Ib afferent lifleri ile inhibitör sinyaller taşır, aşırı yüklenmeye karşı koruma sağlar.

6.3. Cutaneous Reseptörler
  • Ayak tabanındaki basınç ve dokunma algısı ile zemine temasın geri bildirimi sağlanır.

6.4. Vestibüler Sistem
  • İç kulaktaki semisirküler kanallar ve otolit organları, denge ve baş pozisyonunu algılar.

7. Geri Bildirimin Yüksek Merkezlere İletimi

Tüm bu duyusal veriler afferent yollarla (spinotalamik, posterior column-medial lemniscus yolu vb.) spinal korddan yükselerek:

  • Serebellum (hareketin koordinasyonu ve hatasız yürüyüş)
  • Somatosensoriyel korteks (vücudun mekânsal pozisyonunun algılanması)
  • Bazal ganglionlar (hareketin başlatılması ve kontrolü)
  • Vestibüler çekirdekler (denge ve postüral refleksler)

gibi yapılarla entegre edilir.

Bu merkezlerde işlenen bilgiler tekrar motor sisteme gönderilerek düzeltici motor yanıtlar oluşur.

8. Sinaptik Plastikiyet ve Motor Öğrenme

Sık kullanılan motor yollar zamanla long-term potentiation (LTP) gibi mekanizmalarla daha verimli hâle gelir.

Özellikle yürüyüş gibi tekrar eden görevlerde:

  • Serebellar sinapslar
  • Kortikospinal bağlantılar
  • Bazal gangliyon devreleri

plastik değişikliklere uğrayarak yürüyüşün akıcı ve otomatikleşmiş hâle gelmesini sağlar.

🧠 🧠 🧠

9. Sempatik Sinir Sisteminin Yürüyüş Üzerine Etkileri

Yürüyüş gibi fiziksel bir aktivite, sadece somatik motor sistemin değil, aynı zamanda otonom sinir sisteminin (ANS) de aktivasyonunu gerektirir. Bu bağlamda, sempatik sinir sistemi özellikle dinamik efor, hızlanma, çevresel adaptasyon ve stres faktörlerine yanıt olarak yürüyüş sürecinde aktif hâle gelir.

9.1. Kardiyovasküler Ayarlamalar
  • Sempatik aktivasyon, β₁-adrenerjik reseptörler üzerinden kalp atım hızını (pozitif kronotropi) ve kasılma gücünü (pozitif inotropi) artırır.
  • Periferik vasküler yatakta α₁-adrenerjik reseptörler yoluyla vazokonstriksiyon sağlanır.
  • Buna karşılık, çalışan iskelet kaslarında lokal metabolik vazodilatasyon (örneğin adenozin, laktat, NO etkisiyle) egemen olur, böylece kaslara selektif kan akışı artırılır.

9.2. Solunum Yanıtları
  • Bronkodilatasyon (β₂-reseptör aktivasyonu) ile hava yolları genişletilir.
  • Solunum hızı ve derinliği artar → artmış oksijen talebine cevap olarak alveoler gaz değişimi optimize edilir.

9.3. Metabolik Etkiler
  • Lipoliz (yağ yıkımı) ve glikojenoliz (karaciğer ve kaslarda glikojen yıkımı) uyarılır.
  • Bu yolla, çalışan kasların enerji ihtiyacı karşılanır.

9.4. Termoregülasyon
  • Ter bezleri (ekrin) sempatik kolinerjik sinirlerle uyarılır → terleme artar.
  • Deri damarlarında vazodilatasyon (özellikle ısıyı uzaklaştırmak için) ve vazokonstriksiyon (soğukta ısı koruması) sempatik sistem tarafından düzenlenir.

9.5. Kas tonusu ve refleks kontrolü
  • Kas tonusunun artışı ve postüral reflekslerin modülasyonu sempatik sistemin spinal interneuronlar üzerindeki etkileriyle dolaylı olarak desteklenir.

⚡ ⚡ ⚡

10. Sinaptik İletim: İyon Kanalları ve Reseptör Alt Tipleri

Sinaptik iletim, bir nöronun diğerine ya da kas hücresine bilgi aktarımını sağlayan temel nörofizyolojik süreçtir. Bu süreç iyon kanal açılımı, nörotransmitter salınımı, reseptör aktivasyonu gibi alt mekanizmaları içerir.

10.1. Presinaptik Aksiyon Potansiyeli ve İyon Kanalları
  • Aksiyon potansiyeli sinir terminaline ulaştığında voltaj bağımlı kalsiyum kanalları (Cav2.1 / P/Q tipi) aktive olur.
  • Bu kanallar, Ca²⁺ iyonlarının hücre içine girmesine izin verir.
  • Artan intraselüler Ca²⁺ → SNARE proteinleri aracılığıyla nörotransmitter veziküllerinin presinaptik membrana kaynaşmasını ve ekzositozla boşaltılmasını tetikler.

10.2. Sinaptik Nörotransmitterler ve Reseptör Alt Tipleri

Aşağıda yürüyüşle ilişkili sinirsel süreçlerde yer alan başlıca nörotransmitterler ve reseptör alt tipleri açıklanmıştır:

🔹 Asetilkolin (ACh)

  • Nikotinik reseptörler (ionotropik) → Nöromüsküler kavşakta kas kasılmasını başlatır.
    • Özellikle α1β1δε (adült kas tipi) alt birim kombinasyonundan oluşur.
  • Mekanizma: Na⁺ içeri, K⁺ dışarı hareketi → depolarizasyon.

🔹 Glutamat

  • Merkezi sinir sisteminde eksitatör sinyalleşmenin başlıca aracıdır.
  • Ionotropik reseptörler:
    • AMPA reseptörleri (Na⁺, K⁺ geçirgen)
    • NMDA reseptörleri (Na⁺, K⁺, Ca²⁺ geçirgen; Mg²⁺ ile voltaj bağımlı blok)
  • Metabotropik glutamat reseptörleri (mGluR) → G-protein bağlıdır, yavaş yanıt oluşturur.

🔹 GABA (γ-Aminobutirik Asit)

  • İnhibitör nörotransmitter: Spinal reflekslerin düzenlenmesinde önemlidir.
  • GABA-A reseptörleri (ionotropik): Cl⁻ girişine izin verir → hiperpolarizasyon.
  • GABA-B reseptörleri (metabotropik): K⁺ kanallarını açar, Ca²⁺ kanallarını inhibe eder.

🔹 Glikin

  • Özellikle omurilikte inhibitör sinyal taşıyıcısıdır.
  • Cl⁻ girişine neden olur → postsinaptik nöronu inhibe eder.
  • Renshaw hücreleri üzerinden negatif geri bildirim sağlar.

10.3. Sinaptik Plastikiyet: Uzun Süreli Potansiyasyon (LTP)
  • Sık tekrar eden sinaptik aktivite ile NMDA reseptörlerinden Ca²⁺ girişi artar.
  • Bu, CaMKII, PKC, CREB gibi hücre içi yolları aktive eder.
  • Yeni AMPA reseptörlerinin membrana taşınması ve gen ekspresyonu ile sinaptik güçlenme oluşur.
  • Özellikle hipokampus, motor korteks ve serebellum gibi öğrenmeyle ilişkili bölgelerde bu mekanizma önemlidir.

🧩 🧩 🧩

Yürüyüşte Tüm Sistemlerin Eşzamanlı Etkinliği

SistemRolü
Somatik Sinir SistemiKaslara istemli motor komut iletimi
Sempatik Sinir SistemiOksijenlenme, dolaşım, enerji üretimi, denge kontrolü
Sinaptik MekanizmalarHızlı ve düzenli nöron-kas, nöron-nöron iletişimi
İyon KanallarıAksiyon potansiyeli oluşumu ve sinaptik iletim
Reseptör Alt TipleriSpesifik uyarılma ve inhibisyon kontrolü
Kas İskelet SistemiMekanik hareketin üretimi ve sürdürülmesi

🔬 🔬 🔬

Sonuç

İnsanın düz bir zeminde bir adım atabilmesi için:

  • Yüksek merkezlerde istemli motor planlama yapılır,
  • Kortikospinal yollarla sinyal kaslara iletilir,
  • Kas kontraksiyonları fizyolojik ve biyokimyasal olarak gerçekleşir,
  • Duyusal geri bildirimle motor aktivite sürekli denetlenir ve ayarlanır.

Bu süreçte nöronal iletim, nöromüsküler iletim, kas kasılması, proprioseptif bilgi akışı ve postüral kontrol sistemleri bir bütün hâlinde çalışır. Tüm bu işlemler milisaniyeler içinde gerçekleşir ve yürüyüş davranışı ortaya çıkar.

Bu detaylarla birlikte, bir adım atmak gibi basit görünen bir eylemin aslında nasıl kompleks, çok sistemli ve hassas bir nörofizyolojik süreç olduğunu bilimsel derinlikle görmüş olduk…

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Fonksiyonel yürüyüş bozuklukları https://www.neurology.org/doi/10.1212/WNL.0000000000009649

⭐️⭐️ Geriye doğru yürümenin yürüme bozukluğu olan kişilerde tedavi olarak etkinliği: sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30229667/

⭐️⭐️ Yürüyüş Bozuklukları https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560610/

⭐️⭐️ Yürüme ve Koşma Sırasında Ayak Biyomekaniği https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(12)61642-5/fulltext

⭐️⭐️ Kandel ER, Schwartz JH, Jessell TM. Principles of Neural Science. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/30536508/neuroscience_syllabus-libre.pdf?1391782476=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DPrinciples_of_neural_science.pdf&Expires=1747571238&Signature=L9wsGxHG34wlVMz682dmTb3YK8EDE6E8cb73HVAUNeYqCTkyXuZ5JMYk-hK-rPtGL6lu95HAGQ8cH-XlQ5WO0vThu2d9R~wV-wu0qccRuioe-jRc4-Eu7L5HE2dCL-N0zJzv1OIDNjBqf8gA9wAXKtBJ5mMfY4T5ar65AJDzO8oxtC4GZctQ-nF3P7GjGAv99tSLyK2Y~iig1GtkYJiXAtSRFSyBvrcewIEjjmdoT977vV2enWiHuCVSFK8WtYdeBAn0tQie0Wyf1P~6gi7Hz3FLEkuAAu-0VHSiblpczStWUqptGEuTWHqAMOHROmP0OUdZbNKj6got2z9j7EFkEg__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

⭐️⭐️ Guyton & Hall. Textbook of Medical Physiology. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://repository.poltekkes-kaltim.ac.id/1147/1/Guyton%20and%20Hall%20Textbook%20of%20Medical%20Physiology%20(%20PDFDrive%20).pdf

⭐️⭐️ Purves D et al. Neuroscience (Sinaptik iletim detayları için). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10799/

⭐️⭐️ Boron & Boulpaep. Medical Physiology. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://librodigital.sangregorio.edu.ec/librosusgp/54533.pdf

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni3 Haziran 2025
2 Haziran 2025

Yazın Sessiz Misafirleri Sivrisineklerle Başa Çıkmanın Pratik Yolları

🦟 🦟 🦟

Her yaz aynı manzara: Camlar açık, hava sıcak, televizyon karşısında serinlemeye çalışıyorsunuz… ve bir “vızzz” sesi kulaklarınızda çınlıyor. Ardından bir ısırık, kaşıntı, kızarıklık.
Güzel yaz gecelerinde ne yazık ki bu huzuru bozan sivrisinekler, adeta evimizin davetsiz misafirleri.

Ama merak etmeyin! Sivrisineklerle savaşmak için koca koca kimyasal silahlara ihtiyacınız yok. Basit, doğal, etkili yöntemlerle evinizi koruyabilir, sokma sonrası da rahatlayabilirsiniz.

🏠 🏠 🏠
Sivrisinekler Eve Girmeden Korunma Taktikleri
Sineklik Şart!

Camlara ve kapılara sineklik takmak, en basit ama en etkili çözümlerden biridir. Özellikle akşam saatlerinde ışığa gelen sinekler, açık camdan içeri dalar. Sineklik varsa, içeri giremezler.

Doğal Kovucular Kullanın
  • Limon ve karanfil: Ortadan ikiye böldüğünüz limonlara 5-6 adet karanfil batırın. Pencere önlerine ve sehpalara koyun.
  • Lavanta, fesleğen, nane, biberiye: Sivrisineklerin hiç hoşlanmadığı kokular arasında. Saksıda balkona veya pencere önlerine yerleştirin.
  • Lavanta yağı veya okaliptüs yağı: Sprey şişeye birkaç damla damlatıp suyla karıştırın, evin köşelerine sıkın.

Elektrikli Buharlaştırıcılar

Marketlerde bulunan fişe takılan sivrisinek kovucular, özellikle gece saatlerinde etkilidir. Fakat her gece, tüm yaz boyunca kullanmak yerine aralıklı tercih edin.

Suyla Oynamayın!

Sivrisinekler yumurtalarını durgun suya bırakır. Balkon saksı altlıkları, evcil hayvan sulukları, unutulmuş kovalar en sevdiği yerlerdir. Bu kapları haftada en az 2 kez boşaltın, temizleyin.

🦟 🦟 🦟
Isırıldınız mı? Korkmayın! İşte İlk Yardım

Sivrisinek ısırığı genellikle tehlikeli değildir ama kaşıntı, kızarıklık ve şişlik can sıkıcı olabilir. Kaşımak ise hem yarayı büyütür hem enfeksiyon riskini artırır.

🚿 Soğuk Kompres Yapın

Buz torbasını (veya dondurulmuş bezelye paketini) ince bir bezle sarıp ısırık bölgesine 5-10 dakika tutun. Kaşıntıyı azaltır, şişliği indirir.

🧼 Sabunlu Su ile Yıkayın

İlk adımda bölgeyi ılık su ve sabunla yıkamak, mikropları uzaklaştırır, enfeksiyon riskini azaltır.

🍯 Doğal Rahatlatıcılar
  • Karbonat macunu: Bir çay kaşığı karbonatı birkaç damla suyla karıştırın, ısırık bölgesine sürün.
  • Bal: Antibakteriyel özellik taşır. İnce bir tabaka halinde sürülürse hem kaşıntıyı azaltır hem iyileştirici etki yapar.
  • Aloe Vera jeli: Cilt tahrişini yatıştırır, serinletici etkisi vardır.

💊 Eczane Desteği Gerekirse

Eğer ısırık çok kaşınıyor ya da şişlik fazlaysa, eczaneden alabileceğiniz antihistaminik kremler veya kaşıntı giderici losyonlar kısa sürede etki gösterir.

⚠️ ⚠️ ⚠️
Tehlikeli Bir Durum mu? Ne Zaman Dikkatli Olmalı?

Sivrisinek sokmaları çoğunlukla zararsızdır ama bazen dikkatli olmak gerekir:

  • Yoğun kızarıklık ve sıcaklık artışı varsa (özellikle 1 gün sonra başladıysa),
  • Ateş, halsizlik, kas ağrısı gibi sistemik belirtiler geliştiyse,
  • Alerjik reaksiyon (nefes darlığı, dudakta şişme) başladıysa,
  • Veya ısırık yeri iltihaplandıysa mutlaka sağlık kuruluşuna başvurun.

🦟 Not: Türkiye’de bazı bölgelerde (özellikle kıyı kesimlerinde), sivrisinekler nadir de olsa virüs taşıyabilir. Bu yüzden ısırıklar hafife alınmamalı, özellikle çocuklarda ve yaşlılarda dikkatli olunmalıdır.

☀️ ☀️ ☀️
Yaz Boyu Rahat Etmek İçin…
  • Yatarken vantilatörü açmak, sivrisinekleri uzak tutar. Çünkü onlar güçlü hava akımlarında uçamazlar. Tabiki direk vücudunuza hava akımı gelmemeli…
  • Açık renkli kıyafetler giyin. Sivrisinekler koyu renkleri daha çok sever.
  • Gece açık pencereye ışık yakınsa, sinekleri resmen içeri davet edersiniz. Işığı pencere kenarından uzak tutun.
🎯 🎯 🎯
Özetle…

Sivrisineklerle baş etmek, aslında bir “yaz ritüeli” haline gelmiştir. Ama bu ritüel can yakıcı olmasın diye önceden önlem almak ve sokma sonrası doğru davranmak çok önemlidir.

Bir limon, biraz lavanta, biraz dikkat…
İşte bu kadar basit yöntemlerle yaz geceleri sizin olur,
sivrisinekler sadece uzaktan “vızıldar”… 😊

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni2 Haziran 2025
2 Haziran 2025

Kurumsal Düzeyde Propriyoseptif Eğitim Programlarının Planlanması ve Uygulanması

Sizlere firmamızda uygulanmakta olan uluslararası temel prensipleri ve uygulamalarını sunacağım…

Yüksekte çalışan personelin fiziksel güvenliğini ve iş performansını artırmak amacıyla oluşturduğumuz propriyoseptif egzersiz programları, yalnızca bireysel değil, kurumsal düzeyde de sistematik bir şekilde planlanmakta ve sürdürülebilir hâle gelmesi için düzenli ziyaretler ve eğitimler yapılmaktadır.

Bu programları iş yerlerine nasıl entegre ettiğimizi adım adım açıklayacağım.

Kurumsal Risk Analizi ve İhtiyaç Belirleme

Her iş kolunun ve çalışma ortamının risk profili farklıdır. Bu nedenle eğitim programına başlamadan önce mutlaka detaylı bir risk analizi yapılmalıdır.

Bu analiz aşağıdaki unsurları içerir:

  • Yüksekte çalışma yapılan alanların türü (iskele, çatı, vinç, platform vb.)
  • Çalışma süresi ve sıklığı
  • Mevcut kaza ve yaralanma verileri
  • Çalışanların yaş, fiziksel yeterlilik ve sağlık profili
  • Kullanılan kişisel koruyucu donanımlar (KKD)

Sonuç: Kuruma özel propriyoseptif eğitim ihtiyaç profili çıkarılır.

Eğitim İçeriğinin Belirlenmesi ve Modüler Yapının Oluşturulması

Eğitimler modüler bir yapı ile planlanır, her modül belirli bir amaca hizmet eder.

Genel modül yapısı şu şekildedir:

ModülİçerikSüre
1Propriyosepsiyon ve Denge Mekanizmalarının Temelleri…. saat (teorik)
2Statik ve Dinamik Denge Egzersizleri…. saat (uygulamalı)
3Reaktif Denge, Vestibüler Uyum ve Göz Koordinasyonu…. saat (uygulamalı)
4Fonksiyonel Egzersizler ve İş Simülasyonları…. saat (uygulamalı)
5Değerlendirme ve Geri Bildirim30 – 60 dk

Toplam eğitim süresi ortalama …. saat olarak planlanabilir. Bu yapı, işverene göre ….. güne bölünebilir.

Uygulayıcı Ekibin Seçimi ve Eğitimi

Bu programları işyeri hekimimiz koordinatörlüğünde gerçekleştirilir.

Verilecek hizmetin ayrıntılarına ve derinliğine göre ekibe dahil olacaklar belirlenir.

Gerektiğinde, Fizyoterapistler, Spor bilimciler, İSG uzmanları ve Ergonomistler de ekibe dahil edilir.

Ekibin yanı uygulayıcıların

  • Egzersizlerin fizyolojik ve biomekanik etkilerini bilmeleri,
  • Çalışanlara özel modifikasyon yapabilmeleri,
  • Gözlem ve geri bildirim verebilecek donanımda olmaları gerekir.

Ayrıca, Eğitim hizmetinin verileceği kurum içinden birkaç “Propriyoseptif Eğitim Elçisi” belirleyerek sürekliliğin sağlanması için bu kişilere detaylı eğitim verilir. Aynı zamanda kurum içerisinde programın yayılımını ve takibini yapmaları beklenir.

Yer, Ekipman ve Zamanlama Planlaması

Programın uygulanacağı alanlar, egzersizler için uygun ve güvenli olmalıdır.

Kullanılabilecek temel ekipmanlar:

  • Denge matları
  • Denge tahtaları
  • Mini toplar
  • Esneme bantları
  • Koniler / yön işaretleri
  • Simülasyon platformları

Devamlılığı Sağlamak İçin Genel Zamanlama Planı

  • Vardiyalı çalışanlar için sabah öncesi kısa seanslar
  • Haftalık 2 gün x 20–30 dakikalık egzersiz blokları
  • Her ay 1 tekrar eğitimi + 6 ayda bir genel değerlendirme

Performans Takibi ve Etki Değerlendirmesi

Programın başarıya ulaşması için mutlaka ölçüm yapılmalı ve geri bildirim toplanmalıyız.

Kullandığımız ve kullanabileceğimiz bazı değerlendirme metodları

  • Berg Denge Skalası
  • Star Excursion Balance Test
  • Reaktif Zamanlama Testleri
  • Katılımcı Anketleri
  • Kaza sıklık analizi

Bu veriler; eğitimin işe olan katkısını kanıtlamada, sürekli iyileştirme süreçlerinde ve raporlama gerekliliklerinde kullanılır.

Propriyoseptif Eğitim Süreci

Zorunlu Eğitim Süreçlerine Dâhil Edilmeli

İş Sağlığı ve Güvenliği eğitim modüllerine propriyoseptif egzersizlerin temel düzeyde dâhil edilmesi, çalışanların bu konuya alışmasını sağlar. Özellikle yeni işe başlayanlarda oryantasyon sürecinde bu eğitim verilmelidir.

Periyodik Uygulama Takvimi Oluşturulmalı

Egzersizler bir defaya mahsus değil, sürekliliği olan bir düzende uygulanır. Haftalık kısa seanslar ve aylık değerlendirmeler planlanlanır

Saha Koşullarına Göre Uyarlanmalı

Her iş yerinin çalışma alanı, zemin yapısı ve yükseklik tipi farklıdır. Egzersiz planı bu koşullara uygun şekilde özelleştirilir.

Multidisipliner Ekiplerce Yürütülmeli

Verilecek hizmetin ayrıntılarına ve derinliğine göre ekibe dahil olacaklar belirlenir.

İşyeri hekimleri, Fizyoterapistler, Spor bilimciler, İSG uzmanları ve Ergonomistler birlikte çalışarak bütüncül bir yaklaşım sunulur.

Veri Tabanlı Değerlendirme Sistemleri Kurulmalı

Egzersizlerin performansa ve kaza oranlarına etkisi somut verilerle takip edilerek; hem çalışanlara hem de yönetime raporlanır.

Kurumsal Katma Değer ve Teşvik Önerileri

Eğitim programına katılımı artırmak için küçük ödüller, sertifika programları, başarı hikâyelerinin paylaşımı gibi teşvik yöntemleri kullanılmasını tavsiye ediyoruz.

İşveren ve yöneticiler bilmelidirler ki…

  • İşveren markası algısının güçlenmesi,
  • İş gücü kaybının azaltılması,
  • Ulusal iş sağlığı kriterlerine uygunluk sağlar.

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel İnşaat Sektöründe – Yüksekte Çalışanlara Denge – Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

Eğitim Başvurusu

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

  • Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
  • +90 232 265 20 65
  • [email protected]

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yaşlı yetişkinlerde denge ve gücün geliştirilmesinde geleneksel ve güncel yaklaşımların karşılaştırılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21510715/

⭐️⭐️ Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İSG Uygulama Rehberi. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/0b3hcam2/yapiisleriyuksektecalismauygrehberi-in%C5%9Ft%C5%9Fb_revize.pdf

⭐️⭐️ Yaşlılarda Denge, Fonksiyonel Performans ve Düşme Önleme İçin Gövde Kas Gücünün Önemi: Sistematik Bir İnceleme https://www.researchgate.net/publication/236139834_The_Importance_of_Trunk_Muscle_Strength_for_Balance_Functional_Performance_and_Fall_Prevention_in_Seniors_A_Systematic_Review

⭐️⭐️ Dengesiz yüzeyler ve rehabilitasyon cihazları kullanılarak yapılan direnç antrenmanının etkinliği https://www.researchgate.net/publication/224822339_The_effectiveness_of_resistance_training_using_unstable_surfaces_and_devices_for_rehabilitation

⭐️⭐️ Futbolda duruş kontrolüne uzmanlık ve görsel katkının etkisi https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0838.2005.00502.x

⭐️⭐️ Spor veya günlük yaşamdaki fiziksel aktiviteler ile dik duruştaki duruş bozukluğu arasındaki ilişkinin sistematik bir incelemesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23955562/

⭐️⭐️ NSC Çalışma İstatistikleri Bürosu’nun 2021 Raporu Hakkındaki Açıklaması https://www.nsc.org/newsroom/nsc-statement-bls-report-2021#:~:text=In%202020%2C%20there%20were%204%2C764,highest%20annual%20rate%20since%202016.

⭐️⭐️ Hall, C. M., & Brody, L. T. (2005). Therapeutic Exercise: Moving Toward Function. Lippincott Williams & Wilkins. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/Q4X4S2_Therapeutic_Exercise_Moving_Toward_Function_3.pdf

⭐️⭐️ Motor Kontrolü: Araştırmayı Klinik Uygulamaya Dönüştürmek https://www.researchgate.net/publication/228118305_Motor_Control_Translating_Research_Into_Clinical_Practice

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, Haberler&Duyurular, İş Güvenliği2 Haziran 2025
2 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-18: Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin yirminci Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski Olay Ağacı Analizi, Pentan Tankı operasyonlarında çevresel etkiler ve atık yönetimi riski üzerine odaklanmaktadır.

Kimyasal maddelerin depolandığı tesislerde, çevre üzerindeki olası olumsuz etkiler, işletmenin sürdürülebilirliği ve çevre sağlığı açısından önemli bir risk oluşturur.

Pentan gibi uçucu ve patlayıcı maddeler, uygun olmayan koşullarda depolandığında veya işlendiğinde, çevreye ciddi zararlar verebilir. Bu zararlar, hem hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kontaminasyonu gibi çevresel tehditleri içerebilir hem de çevreyi koruma ile ilgili yasal düzenlemelere uyumsuzluk durumunda büyük hukuki ve mali sonuçlar doğurabilir.

Çevresel etkiler, yalnızca doğrudan tesisin çevresine zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda iş süreçleri üzerinde de geri dönülmesi güç olumsuz etkiler yaratabilir.

Bu sebeple, çevresel yönetim sistemlerinin etkin bir şekilde uygulanması, bu tür olumsuz etkilerin en aza indirilmesini sağlamak için kritik öneme sahiptir. Atık yönetimi ise bu sürecin ayrılmaz bir parçasıdır; kimyasal atıkların güvenli ve yasalara uygun bir şekilde işlenmesi, sadece çevresel riskleri azaltmakla kalmaz, aynı zamanda tesisteki genel güvenlik kültürünü de güçlendirir.

Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski Olay Ağacı Analizi ile pentan tankı gibi tesislerde çevresel etkilerin minimize edilmesi, atık yönetiminin etkin bir şekilde yapılması ve olası çevresel kazaların önlenmesi için gereken stratejilerin belirlenmesine yönelik kapsamlı bir inceleme sunmayı hedefledim. Ayrıca, çevresel etki ve atık yönetimi riski, hem tesisin faaliyetlerini hem de çevreyi korumak adına sürekli olarak izlenmesi gereken kritik alanlar olduğu tekrar hatırlatmalıyım.

HZ-18: Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 HZ-18 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Pentan tankı kazası sonucu çevresel etkileşimler ve atıkların düzgün bir şekilde yönetilememe riski.

🔸 1. Kontrol Noktası: Atık Yönetimi Planı Mevcut mu?

  • Evet:
    • Çevresel etkilerin minimuma indirilmesi için atık yönetim planı mevcut.
      ✅ Sonuç: Atıklar doğru şekilde toplanır, ayrıştırılır ve bertaraf edilir.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Atık yönetimi planı yok veya yetersiz.
      🔸 2. Kontrol Noktası: Atıkların Depolanması ve Taşınması Güvenli mi?
      • Evet:
        • Atıklar, çevreye zarar vermeyecek şekilde güvenli alanlarda depolanmakta ve taşınmaktadır.
          ⚠️ Sonuç: Atıkların çevreye yayılması önlenir.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • Atıklar, çevreye zarar verecek şekilde depolanmakta veya taşınmaktadır.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Atıkların Bertarafı İçin İzinler ve Prosedürler Tamamlandı mı?
          • Evet:
            • Atıkların bertarafı için gerekli çevresel izinler alınmış ve uygun prosedürler uygulanmaktadır.
              ⚠️ Sonuç: Atıklar, çevreyi kirletmeden yasal prosedürlere uygun şekilde bertaraf edilir.
            • Risk Değerlendirmesi: Düşük
          • Hayır:
            • Atıkların bertarafı için gerekli izinler alınmamış veya prosedürler takip edilmiyor.
              ❌ Sonuç: Çevreye zarar verecek şekilde atıklar bertaraf edilir, kirliliğe yol açar.
            • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🔸 4. Kontrol Noktası: Sızıntı veya Taşma Durumunda Çevreye Karşı Koruma Var mı?

  • Evet:
    • Koruyucu önlemler (sızıntı önleyici bariyerler, emici malzemeler, vs.) alınmış ve sızıntı kontrol sistemleri mevcut.
      ✅ Sonuç: Sızıntılar hızla engellenir, çevre kirliliği azaltılır.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • Sızıntılara karşı koruyucu önlemler yok.
      🔸 5. Kontrol Noktası: Acil Durum Müdahale Ekipleri Hazır mı?
      • Evet:
        • Acil durum ekipleri hızlı müdahale için eğitimli ve gerekli donanıma sahip.
          ⚠️ Sonuç: Herhangi bir sızıntı durumunda müdahale hızlı bir şekilde yapılır.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • Acil durum ekipleri yetersiz veya eğitimsiz.
          ❌ Sonuç: Sızıntı durumunda müdahale gecikir ve çevreye ciddi zararlar verebilir.
        • Risk Değerlendirmesi: Çok Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryonun Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1Atık yönetim planı var, depolama güvenli, bertaraf prosedürleri doğruDüşük
2Atık yönetimi planı yok, depolama güvenli değil, bertaraf prosedürleri yokÇok Yüksek
3Atık yönetim planı var, fakat sızıntı kontrolü yokYüksek
4Atık yönetimi eksik, sızıntı kontrolü yok, acil durum ekipleri yetersizÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • Atık yönetim planı, çevresel etkileri minimize etmek amacıyla her işletme için hazırlanmalı ve düzenli olarak gözden geçirilmelidir.
  • Atıklar, çevreye zarar vermemesi için doğru şekilde depolanmalı ve taşınmalıdır. Atıkların çevreye salınımını önlemek amacıyla kapalı sistemler kullanılmalıdır.
  • Atıkların bertarafı için gerekli çevresel izinler alınmalı ve yasal prosedürler eksiksiz şekilde takip edilmelidir.
  • Sızıntı önleyici sistemler ve emici malzemeler kullanılarak çevresel etkiler minimize edilmelidir. Bu tür sistemler, sızıntıların hızla kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
  • Acil durum müdahale ekipleri düzenli eğitim almalı ve gerekli tüm ekipmanlara sahip olmalıdır. Ekiplerin eğitimli olması, olay anında hızlı ve etkin müdahale sağlamalıdır.

Pentan tankı gibi tehlikeli kimyasalların depolandığı tesislerde çevresel etkiler ve atık yönetimi riski, sadece çevre sağlığını tehdit etmekle kalmaz, aynı zamanda işletmenin itibarını, yasal uyumluluğunu ve sürdürülebilirliğini de riske atar.

Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski Olay Ağacı Analizi ile çevresel etkilerin minimize edilmesi, atıkların doğru bir şekilde yönetilmesi ve her türlü çevresel riskin etkin bir şekilde yönetilmesi için gerekli adımları belirlemeyi hedefliyorum.

Çevresel koruma, yalnızca yasal yükümlülükleri yerine getirmek değil, aynı zamanda toplum sağlığı ve gelecekteki nesiller için daha temiz bir çevre bırakmak anlamına gelir.

Etkili atık yönetimi ve çevre dostu uygulamalar, tesisteki operasyonların sürdürülebilirliğini sağlarken, çevreye duyarlı bir yaklaşımı da destekler. Ayrıca, düzenli denetimler, eğitimler ve izleme sistemleri, çevresel etkilerin kontrol altına alınması için temel unsurlardır.

Sonuç olarak, Çevresel Etkiler ve Atık Yönetimi Riski Olay Ağacı Analizi, pentan tankı gibi tesislerde çevresel etkilerin ve atık yönetiminin etkili bir şekilde yönetilmesi için gerekli önlemleri ve prosedürleri sunarak, çevreye duyarlı ve sürdürülebilir bir operasyonel yapı oluşturulmasına yardımcı oacağına eminim.

Çevreyi korumak ve atıkları etkili bir şekilde yönetmek, yalnızca yasal zorunlulukları yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda işletmenin uzun vadeli başarısı için kritik bir adımdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği2 Haziran 2025
1 Haziran 2025

Pentan Tankı HZ-17: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin on dokuzuncusunda Pentan Tankı – (Hazard Identification – Tehlike Tanımlama) Analizi‘ nde yer almayan Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizini inceleyebilirsiniz.

Yararlı olması dileklerimle.

Petrokimya ve rafinaj tesislerinde kullanılan yanıcı kimyasal depolama sistemleri, yüksek risk profili taşıyan operasyonlardır. Bu tesislerdeki tank sistemleri, özellikle pentan gibi düşük parlama noktasına sahip hidrokarbonların depolandığı alanlarda, küçük bir ihmalin dahi felaketle sonuçlanabileceği karmaşık senaryoları barındırır.

Bu bağlamda, Pentan Tankı gibi kritik ekipmanların güvenli işletimi, sadece mühendislik kontrolleri ile değil, aynı zamanda personel güvenliği önlemleri ve etkin çalışan ikaz sistemleri ile desteklenmelidir.

Bu çalışmada, Pentan Tankın’da meydana gelebilecek potansiyel bir sızıntı ya da patlama senaryosunun, çalışan güvenliğini nasıl etkileyebileceği; uyarı sistemlerinin bu senaryolardaki rolü ve başarım yüzdeleri; Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis) yaklaşımı kullanarak değerlendirmeye çalıştım.

Böylece, sistemin risk kontrol kapasitesi ölçmüş, zafiyet alanları sayısal olarak modellenmiş oldum. Elde ettiğim sonuçlarla, sahada alınması gereken önleyici ve düzeltici tedbirler için veri temelli bir yol haritası sunmaya çalıştım. Katkı ve görüşleriniz ile çok daha iyi hale getirebileceğimize eminim.

HZ-17: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği olay ağacı analizine geçiyorum:

🔺 HZ-17 – Olay Ağacı (Event Tree) Analizi

Tehlike Başlığı: Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği

Başlangıç Olayı (Initiating Event):
→ Patlama veya yangın sonucu personelin güvenliğini sağlamak ve doğru bir şekilde tahliye edilmesini sağlamak için çalışan ikaz sistemlerinin etkinliği.

🔸 1. Kontrol Noktası: Personel Güvenliği İçin İkaz Sistemleri Var mı?

  • Evet:
    • Çalışanları bilgilendirecek sesli ve görsel ikaz sistemleri mevcuttur.
      ✅ Sonuç: Çalışanlar yangın veya tehlike durumunda hemen bilgilendirilir, güvenli tahliye sağlanır.
    • Risk Değerlendirmesi: Düşük
  • Hayır:
    • İkaz sistemleri eksik veya yetersizdir.
      🔸 2. Kontrol Noktası: İkaz Sistemleri Düzenli Olarak Test Ediliyor mu?
      • Evet:
        • İkaz sistemlerinin düzenli olarak testleri yapılıyor ve bakımları sağlanıyor.
          ⚠️ Sonuç: Arızalar tespit edilip giderilir, ikaz sistemi her zaman çalışır durumda.
        • Risk Değerlendirmesi: Düşük
      • Hayır:
        • İkaz sistemlerinin bakımları yapılmıyor.
          🔸 3. Kontrol Noktası: Çalışanlar Tahliye Eğitimine Katılıyor mu?
          • Evet:
            • Çalışanlar, düzenli olarak tahliye eğitimi almakta ve tatbikatlar yapılmaktadır.
              ⚠️ Sonuç: Çalışanlar acil durumlarda etkili bir şekilde tahliye edilebilir.
            • Risk Değerlendirmesi: Düşük
          • Hayır:
            • Çalışanlar yeterli eğitim almadı.
              🔸 4. Kontrol Noktası: Acil Durum Çıkış Yolları Açık mı ve Erişilebilir mi?
              • Evet:
                • Acil çıkış yolları her zaman açık ve erişilebilir.
                  ⚠️ Sonuç: Acil durumda çalışanlar hızlıca tahliye edilebilir.
                • Risk Değerlendirmesi: Düşük
              • Hayır:
                • Çıkış yolları engellenmiş veya tıkanmış.
                  ❌ Sonuç: Tahliye işlemi gecikir veya engellenir.
                • Risk Değerlendirmesi: Yüksek

🧩 🧩 🧩

Senaryo Özet Tablosu

Senaryo NoSonuçRisk Seviyesi
1İkaz sistemleri var, eğitimli çalışanlar, açık çıkış yollarıDüşük
2İkaz sistemleri eksik, eğitim yetersiz, çıkış yolları engellenmişÇok Yüksek
3İkaz sistemleri var, eğitimli çalışanlar, fakat çıkış yolları tıkalıYüksek
4İkaz sistemleri eksik, çıkış yolları engellenmiş, eğitim yokÇok Yüksek

🛡️ 🛡️ 🛡️

Önleyici ve Azaltıcı Tedbirler

  • İkaz sistemleri (sesli ve görsel) düzenli olarak kurulmalı ve her iki sistem de her türlü acil durumda etkin bir şekilde çalışmalıdır.
  • İkaz sistemlerinin düzenli bakımları yapılmalı ve periyodik testler gerçekleştirilmeli, her türlü arıza hemen giderilmelidir.
  • Acil durum tahliye tatbikatları düzenli olarak yapılmalı ve çalışanların bu tatbikatlara katılımı sağlanmalıdır.
  • Eğitimler; yangın, patlama, kimyasal sızıntı gibi acil durumlar için çalışanlara, her senaryo için nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda bilgi verilmeli, tatbikatlarla pekiştirilmelidir.
  • Acil çıkış yolları her zaman açık tutulmalı ve hiçbir şekilde engellenmemelidir. Çıkış yolları, acil durumlara uygun şekilde işaretlenmeli ve bu işaretler net bir şekilde görünür olmalıdır.
  • Personel güvenliği için, yapay zeka destekli alarm ve ikaz sistemleri kullanılarak her türlü tehlike, çalışanların daha hızlı uyarılmasını sağlayacak şekilde yönetilmelidir.

Pentan Tankı’na özgü yaptığım, Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizinde, yüksek tehlike içeren kimyasal depolama sistemlerinde personel güvenliğinin, sadece donanımsal önlemlerle değil, insan-makine etkileşimini esas alan ikaz sistemleriyle ne derece bütünleşik bir yapıda ele alınması gerektiğini açık biçimde ortaya koymayı hedefledim.

İkaz sisteminin zamanında ve doğru çalışması, personelin tehlikeyi fark edip güvenli tahliye sürecine geçebilmesi için kritik bir faktördür.

Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi göstermektedir ki; çalışan ikaz sistemlerinin fonksiyonel güvenilirliği, alarm eşiklerinin optimize edilmesi, periyodik testler ve personel eğitimleri ile desteklenmediği sürece, teknik sistemlerin tasarım güvenliği tek başına yeterli değildir.

Personel Güvenliği ve Çalışan İkaz Sistemlerinin Etkinliği Olay Ağacı Analizi bu açıdan, sadece kaza sonrası değerlendirme değil, önleyici mühendislik ve İSG stratejilerinin geliştirilmesinde güçlü bir araç olarak kullanılmalıdır.

Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip maddelerle çalışan personelin güvenliği, sadece bireysel sorumluluk değil, aynı zamanda organizasyonel güvenlik kültürünün ve sistem mühendisliğinin ortak sorumluluğudur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ulaşılabilir makale ve teknik yazı sayısı maalesef yeterli değil. O sebeple bu yazıda eksiklerim olabilir.

Bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız vereceğiniz katkılar ile iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page

⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub

⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis

⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419

⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896

⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği1 Haziran 2025
1 Haziran 2025

İş Güvenliği Uzmanları İçin Yaz Dönemi Beslenme Önerileri

“Kendini unutanlar için bu satırlar…”

Her sabah, sıcağın daha yüzünü göstermediği saatlerde adımlarınız o sahaya düşüyor. Baretiniz başınızda, evrak çantanız omzunuzda, gözünüz sahada; her düşecek cıvata için bir önlem, her gevşek iskele için bir uyarı sizden bekleniyor sizlerden. Ne yazık ki, en çok ihmal edilen sizlersiniz…

Maalesef ki bir olay – kaza olduğunda da çoğunlukla ortada bırakılan yine sizler…

Siz iş güvenliği uzmanları, başkalarının canı için kendi sağlığını göz ardı eden görünmez kahramanlarsınız.
Lakin unutmamalısınız: İş güvenliği önce kendinizden başlar.

İş kıyafetinizin içine sakladığınız yorgun kalbinize ve alın terinize değer biçmek mümkün değil..

Teknik konular değil bu yazımızın konusu…
Sıcakla, stresle, zamanla yarışırken telaşlı öğle saatlerinde geçiştirilen öğünlerinizde ihmal ettiğiniz sağlığınızı ele alacağız bu yazıda..

Unutmayın; siz iyiyseniz herkes daha güvende.
Ve bir bardak su, doğru beslenme hayatı daha kazasız kılar.

🦺 🦺 🦺

Değerli İş Güvenliği Uzmanları,

Her insanın beslenme ihtiyacı kendisine özeldir. Pek tabi ki pek çok ortak yanları da mevcuttur.

Yazımın devamında Haziran–Eylül aylarında şantiyede görev yapacak, biri kadın diğeri erkek iki iş güvenliği uzmanı için; iklim koşulları, fiziksel aktivite seviyesi, ekonomik koşullar ve sağlık öncelikleri dikkate alarak hazırladığım ayrıntılı, ekonomik ve sağlıklı bir beslenme bilgilendirme okuyacaksınız.

Şantiyede Çalışan İş Güvenliği Uzmanları İçin Yaz Dönemi Beslenme Rehberi

Hedefim: Haziran–Eylül / 30 Yaş sağlıklı Kadın & Erkek İçin Termal stres, odak düşüklüğü, halsizlik ve kas-iskelet sistemi zorlanmalarına karşı koruyucu, enerji dengeli ve bütçe dostu örnek beslenme planı sunmak.

Yaşınız, efor düzeyiniz, ek hastalıklarınız gibi pek çok faktör beslenme ihtiyacınızı değiştirecektir. O sebeple saygı duyduğunuz ve bildiğiniz iş güvenliğinde olduğu gibi doğru beslenmenin planlanmasının da bilgi ve deneyim gerektirdiğini biliyorsunuz.

Doymak için değil beslenmek için gıda tercihi yapmalısınız…

Neden Yaz Dönemi Özel Bir Beslenme Gerekli?

  • Yüksek sıcaklık ve nem → Su-tuz-mineral kaybı
  • Açık alanda ve koruyucu giysilerle çalışma → Terleme artışı, sıvı kaybı
  • Uzun süreli ayakta durma/yürüme → Kas gücü ve dayanıklılık gerektirir
  • İş güvenliği ve dikkat gereksinimi → Glikoz dengesi ve beyin fonksiyonlarını desteklemeli
  • Yetersiz veya dengesiz öğünler → Tansiyon düşmesi, baş ağrısı, bayılma, odak kaybı, iş kazası riski

Genel Beslenme Prensipleri (Yaz Dönemi – Şantiye)

İlkelerAçıklama
Hafif ama besleyiciKalorisi boş, ağır yağlı yiyecekler değil; protein, lif ve sağlıklı karbonhidrat içeren hafif menüler.
3 Ana Öğün (Elzem durumlarda ara öğün)Kan şekeri dengesi ve enerji için dengeli öğünler.
Günlük (İdrar takibi İle) Su AlımıTerle kaybedilen sıvı ve mineralleri geri kazanmak için yeterli su içilmelidir.
Maden suyu + limon + tuzElektrolit dengesi için 1 şişe doğal maden suyu, limonla karıştırılarak günde 1 kez alınabilir.
Çay ve kahveyi sınırlı tüketinFazlası vücutta su kaybını artırır. Bitki çayları (ıhlamur, rezene) tercih edilebilir.
Taze, mevsiminde ve ekonomik ürünlerKarpuz, domates, salatalık, yeşillikler, kuru baklagiller, tam tahıllar gibi ekonomik lakin besleyici gıdalar.

Örnek Günlük Beslenme Planı (Ekonomik, Sağlıklı ve Pratik)

Örnek Sabah Kahvaltısı (06.30 – 08.00)

  • 1 – 2 yumurta (haşlanmış, tereyağda kızarmış vb gibi – proteinden zengin)
  • 2 dilim tam buğday ekmeği (Mümkünse ekmek hiç yemeyin)
  • 1 dilim peynir (Tercihinize göre)
  • 5 -15 zeytin ve zeytinyağı
  • Domates ve salatalık
  • Roka, maydanoz, tere vb yeşillik
  • 1 tatlı kaşığı tahin-pekmez veya bal
  • Çay (şekersiz)

Alternatif:

  • Yulaf + yoğurt + muz dilimleri (tercihen sabah çok sıcaksa mideyi yormaz)

Örnek Ara Öğün (10.00 – 11.00)

Çok efor yaptıysanız Evet ara öğün yiyin. Mümkünse öğlen yemeğine kadar 1 saat dayanın…

  • 1 elma veya 1 muz
  • Yanında 5–6 çiğ badem/fındık (enerji + sağlıklı yağ)

Örnek Öğle Yemeği (12.00 – 13.30)

”Şantiyede ne varsa onu yiyeceğiz” diyeceğinizi biiyorum. Lakin her daim doğruyu yazmak gerek. Tabiki ortama ve şartlara da yeri geldiğinde uymalıyız.

  • 1 tabak ev yapımı zeytinyağlı sebze yemeği (kabak, fasulye, patlıcan vs.)
  • 4 yemek kaşığı bulgur (Pilav ve makarnadan uzak durmakta fayda var)
  • 1 kase yoğurt veya ayran
  • 1 dilim tam buğday ekmeği (Mümkünse ekmek hiç yemeyin)
  • Mevsim salatası (Bol limon ve zeytinyağı) (Patates ve havuç olmadığı taktirde istediğiniz kadar yiyebilirsiniz)

Not: Ağır, yağlı et yemeklerinden ve hamur işlerinden öğle saatlerinde kaçınmalısınız.

Örnek Ara Öğün 2 (15.30 – 16.30)

Çok efor yaptıysanız Evet ara öğün yiyin. Mümkünse akşam yemeğine kadar 2 saat dayanın…

  • 1 kutu sade kefir (probiyotik + tokluk + serinletici)
  • 2–3 ceviz yada Badem

Örnek Akşam Yemeği (18.30 – 20.00)

  • 1 tabak etli/kıymalı sebze yemeği veya tavuk göğsü (ızgara/fırın)
  • 1 dilim tam buğday ekmeği veya az bulgur pilavı
  • 1 kase cacık veya ayran
  • Bol limonlu mevsim salatası

❗ ❗ ❗

Değerli arkadaşlar,

Ara öğünler bazen gerekli olabilir. Lakin 3 düzenli (mümkün olsa 2) öğün harici tüketilen atıştırmalıklar insülin direncinizi arttıracaktır. Hareketli bir çalışma periyodunda insülin direncine rağmen kilo almasanız bile çalışma süreciniz hız kestiğinde hızla kilo alabilirsiniz.

Pratik Bilgiler

🔸 Sıcak havada kahvaltı sonrası bol su tüketimi ihmal edilmemeli
🔸 Sahada çalışan kadın İş güvenliği Uzmanları için demir ihtiyacı göz önüne alınarak haftada 2–3 kez kırmızı et (50–70 gr) önerilir
🔸 Yazın yoğun terleme nedeniyle magnezyum (yeşil yapraklı sebzeler), potasyum (muz, kuru kayısı) alımı önemli
🔸 Erkek çalışanlarda kas kaybı ve odak düşüklüğüne karşı protein desteği artırılmalı (yumurta, peynir, yoğurt)

🧠 🧠 🧠

Hatalı Alışkanlıklarınıza Dikkat

🚫 Aşırı ekmek – sadece karbonhidrata yüklenmek
🚫 Enerji içecekleri ve gazlı içecekler – geçici enerji, ardından yorgunluk
🚫 Aşırı tuz – tansiyon dengesini bozar, terle kaybolan tuzun yerine doğal yollarla takviye daha sağlıklı
🚫 Öğün atlamak – iş kazası riskini artırır, konsantrasyon düşer
🚫 Aç karnına fazla çay veya sigara – mide sorunları ve enerji düşüklüğü

Haziran–Eylül ayları arasında şantiyelerde görev yapan iş güvenliği uzmanlarının, düzenli, dengeli ve mevsime uygun bir beslenme programı ile hem fiziksel performansları hem zihinsel dikkatleri korunabilir.

Beslenme, sadece sağlık için değil;
✅ İş kazalarının önlenmesi,
✅ İşe devamlılık,
✅ Verimlilik,
✅ Odak ve karar verme gücü için stratejik bir faktördür.

Değerli İş güvenliği Uzmanları,

“Sahada sadece baretle değil, beslenmeyle de korunursunuz.”

Saha tutanakları yazılır, tutanaklar arşivlenir. Yanısıra bedeninize verdiğiniz emek de sizi yıllarca ayakta tutar.
İyi beslenen bir uzman, daha net görür, daha hızlı karar verir, daha çok hayata dokunur.

Yorgunluktan başınız döndüğünde ya da ter içinde kaldığınızda şunu anımsayın:
Önlediğiniz her iş kazasında sizin de iziniz var.
Lakin sağlığınız yerindeyse daha çok iz bırakabilirsiniz.
Bu beslenme rehberi, sadece bir diyet listesi değil; iş güvenliğini sizden başlatan bir farkındalık çağrısıdır.

Hayat kurtaran elleriniz, önce kendisine iyi baksın.
Çünkü siz sadece işi değil, insan hayatını da koruyorsunuz.

Saygılarımla

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni1 Haziran 2025
1 Haziran 2025

Liftlerde İş Sağlığı ve Güvenliği

Otomotiv sektöründe araç bakım ve onarımı sırasında kullanılan liftler, hem iş verimliliğini artırmakta hem de çalışanların güvenliğini sağlamaktadır. Ancak, bu ekipmanların yanlış kullanımı veya yetersiz bakımı ciddi iş kazalarına yol açabilmektedir.

Liftleri iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirebilmek için; öncelikle teknik özelliklerini ve periyodik bakım ve kontrolleri hususlarına hakim olmak gerekir.

Bu bilgilerle kullanım sırasında dikkat edilmesi gerekenleri, iş sağlığı ve güvenliği açısından alınması gereken önlemleri ve çalışanların alması gereken eğitimleri belirleyebilir, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı olarak gereklilikleri planlayabilir, sıralayabilir ve uygulayabiliriz.

O zaman konumuzun başlıklarına bir göz atalım.

İçerikler

  1. Giriş
  2. Liftlerin Teknik Özellikleri
  3. Periyodik Bakım ve Kontroller
  4. Kullanım Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
  5. İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Alınması Gereken Tedbirler
  6. Personel Eğitimi ve Yetkinliği
  7. Yaşanmış İş Kazalarından Örnekler
  8. Sonuç ve Öneriler

Konu başlıkları ayrımı yapabilsem de içerikleri itibari ile birbirleri ile bağlantılı olmaları aşağıda bazı bilgilerin farklı başlıklar altında tekrarına sebep oldu. Bölüm bütünlüğü açısından yazımı bu şekilde düzenledim.

Bilgilerinize Saygılarımla Sunuyorum..

🚗 🚗 🚗

Araç Kaldırma Liftlerinin Teknik Özellikleri

Araç kaldırma liftleri, tamir, bakım ve servis hizmetlerinde araçların yerden kaldırılmasını sağlayarak alt takıma kolay erişim sağlar. Bu ekipmanların farklı türleri ve teknik özellikleri vardır. Aşağıda, yaygın kullanılan lift tipleri ve her birinin teknik detayları mevcuttur.

1. Lift Türleri ve Çalışma Prensipleri

A. İki Kolonlu Hidrolik Liftler (Two-Post Lift)
  • Taşıma Kapasitesi: Genellikle 3 – 5 ton.
  • Kaldırma Yüksekliği: 1.80 – 2 metre arası.
  • Tahrik Tipi: Asenkron elektrik motoru ile çalışan hidrolik pompa sistemi.
  • Kol Tipi: Simetrik veya asimetrik ayarlanabilir kollar.
  • Dengeleme Sistemi: Mekanik kilitler + çelik halatla senkronizasyon.
  • Güç Ünitesi: 220V/380V elektrikle çalışan motor (1.5 – 3 kW).
  • Kontrol Ünitesi: Manuel veya elektro-mekanik buton sistemi.

B. Dört Kolonlu Mekanik Liftler (Four-Post Lift)
  • Taşıma Kapasitesi: 4 – 8 ton arası.
  • Kaldırma Yüksekliği: 1.5 – 2 metre.
  • Kullanım Alanı: Ağırlıklı olarak şasi ayarları ve denge testleri için.
  • Tahrik Tipi: Elektrik motorlu mekanik vida mili ya da halat sistemi.
  • Sürüş Platformu: Aracı platform üzerine sürerek kaldırma işlemi yapılır.

C. Makas Tipi Liftler (Scissor Lift)
  • Çeşitleri:
    • Yüzey üstü (üstten montaj)
    • Zemin altı (gömme tip)
  • Taşıma Kapasitesi: 3 – 5.5 ton.
  • Kaldırma Yüksekliği: 1.0 – 1.85 metre.
  • Avantajı: Az yer kaplar, estetik görünüm sunar.
  • Güvenlik Sistemi: Otomatik kilitleme, denge kontrol valfleri.

D. Tek Kolonlu Mobil Liftler (Single Post Portable Lift)
  • Taşıma Kapasitesi: Genellikle 2 – 3 ton.
  • Mobilite: Tekerlekli gövde ile taşınabilir.
  • Kullanım Alanı: Hafif araç bakımları, sınırlı alanlarda.

E. Zemin Altı Silindirik Liftler (In-Ground Lift)
  • Tahrik Tipi: Hidrolik piston silindirleri (zemin altında).
  • Kaldırma Kapasitesi: 2 – 6 ton.
  • Yapı: Estetik ve yer tasarruflu, ancak kurulum maliyeti yüksektir.
  • Kaldırma Süresi: Yaklaşık 30 – 45 saniye.

2. Genel Teknik Parametreler

Teknik ParametreAçıklama
Taşıma KapasitesiGenellikle 2 – 8 ton arasında değişir. Seçim araç ağırlığına göre yapılmalıdır.
Kaldırma Yüksekliği1.5 – 2 metre. Platform tipi lifterlerde ayarlanabilir yükseklik mevcuttur.
Güç Ünitesi220V / 380V elektrik motoru. En az IP54 koruma sınıfında olmalı.
Hidrolik SistemPompa + hidrolik silindir + yön kontrol valfleri + geri dönüş hattı.
Güvenlik KilidiMekanik veya elektro-mekanik tip. Beklenmedik düşmeleri engellemek için yükseklik kademelerinde devreye girer.
Sesli UyarılarKaldırma ve indirme sırasında sesli ikaz sistemleri bazı modellerde mevcuttur.
Kol/Platform AyarıAyarlanabilir taşıma kolları veya platform genişliği.
Kontrol PaneliYükseltme – Düşürme butonları, acil durdurma düğmesi, LED gösterge paneli.
Malzeme KalitesiAna yapı elemanları genellikle yüksek mukavemetli çelikten (ST 52, Q235, Q345) imal edilir. Yüzeyler elektrostatik toz boya ile kaplıdır.

3. Emniyet ve Koruma Sistemleri

Liftlerdeki güvenlik sistemleri, olası mekanik ya da kullanıcı hatalarına karşı hayati öneme sahiptir:

  1. Acil Durdurma Butonu: Operatör tarafından manuel olarak kaldırma/indirme işlemi derhal durdurulabilir.
  2. Aşırı Yük Koruma Sistemi: Maksimum taşıma kapasitesi aşıldığında hidrolik sistem devreye girmez.
  3. Dengeleme Zinciri veya Halatı: Özellikle iki kolonlu liftlerde yük dengelemesi sağlar.
  4. Pnomatik Kilit Sistemi: Kaldırılan aracın indirilmesini sadece izinli durumda mümkün kılar.
  5. Kayma Emniyetli Kol Sistemleri: Araç ağırlığı altında kolların geri kaçmasını önler.

4. Standartlar ve Mevzuatlara Uygunluk

Liftlerin üretimi, kullanımı ve periyodik kontrolleri şu standart ve mevzuatlara uygun olmalıdır:

A. Ulusal ve Uluslararası Standartlar

B. Ülkemiz – Türkiye Cumhuriyeti’ndeki Yasal Mevzuatlar

5. Uygulama Notları ve Teknik Tavsiyeler

  1. Zemin Uygunluğu: Tüm lift sistemleri, statik hesaplara göre yeterli taşıma kapasitesine sahip düz ve kuru beton zemine monte edilmelidir. Minimum C25 beton kalitesi önerilir.
  2. Düzenli Yağlama: Hidrolik pistonlar, bağlantı noktaları ve dişli parçalar düzenli olarak yağlanmalıdır.
  3. Titreşim ve Gürültü Kontrolü: Motor titreşim izolasyonu için lastik takoz kullanılmalı, ses seviyesi 85 dB altında tutulmalıdır.
  4. Elektrik Panosu: IP koruma sınıfı min. IP54 olmalı, kaçak akım rölesiyle korunmalıdır.

🚧 🚧 🚧

Araç Kaldırma Liftlerinin Periyodik Bakım ve Kontrolleri

1. Mevzuat Dayanakları

Araç kaldırma liftlerinin periyodik kontrol ve bakımları; hem iş güvenliği açısından yasal bir zorunluluk, hem de ekipmanın güvenli kullanımı açısından teknik bir gerekliliktir.

A. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Madde 4 ve 5: İşverenin yükümlülükleri ve risk değerlendirmesi kapsamında, ekipmanın güvenli kullanımının sağlanması zorunludur.

B. “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” (Resmî Gazete: 25.04.2013/28628)
  • Madde 7 – Periyodik Kontroller: İş ekipmanlarının, iş sağlığı ve güvenliği yönünden kullanımları sırasında oluşabilecek tehlikelere karşı, uygun aralıklarla yetkili kişilerce periyodik kontrol ve testlere tabi tutulması gerekir.
  • Ek II – Tablo 3: Kaldırma ve İletme Ekipmanları “Araç kaldırma lifti” yılda en az 1 defa, ilgili standarda göre periyodik kontrolden geçirilmelidir.

C. Uygulanacak Standartlar
  • TS EN ISO 3691-5: “Araç kaldırma liftleri – Güvenlik gerekleri”
  • TS EN ISO 12100: Makine güvenliği – Tasarım için genel ilkeler – Risk değerlendirme.
  • TS EN 60204-1: Makinelerde elektriksel güvenlik – Elektrik donanımı.

2. Periyodik Kontrol Aralıkları ve Kimler Tarafından Yapılır?

Kontrol TürüSıklıkKim Yapabilir?
Periyodik KontrolEn az yılda 1 kezİş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre yetki almış teknik kişiler
Aylık/Haftalık Kontrollerİşletme içi yapılırEğitilmiş personel veya bakım sorumlusu
Günlük Gözle KontrolHer kullanım öncesiOperatör veya kullanıcı

3. Periyodik Kontrol Kapsamında Yapılması Gerekenler

Yetkili kişi veya kuruluş tarafından yapılacak yıllık periyodik kontroller aşağıdaki başlıkları içerir:

A. Genel Durum ve Fiziksel İnceleme
  • Kolonlarda çatlak, eğilme, deformasyon var mı?
  • Kolların (kol başlıklarının) kilitlenmesi ve serbest bırakılması düzgün çalışıyor mu?
  • Platformda kayma, yağ sızıntısı, boya kalkması var mı?
  • Kaldırma noktaları ve lastik takozlar sağlam mı?

B. Mekanik Aksam Kontrolü
  • Vida, zincir, halat, makara gibi hareketli parçaların aşınma durumu
  • Tüm somun ve cıvataların sıkılığı
  • Denge zincirlerinin gerginliği
  • Kol kilitlerinin senkronize çalışıp çalışmadığı

C. Hidrolik Sistem Kontrolü
  • Silindirlerden veya hortumlardan kaçak olup olmadığı
  • Yağ seviyesinin yeterli olup olmadığı
  • Hidrolik pompa çalışmasında titreşim ve ses var mı?
  • Basınç valflerinin doğru çalıştığının test edilmesi

D. Elektrik Sistemi Kontrolü
  • Elektrik kablolarında yıpranma, izolasyon kaybı
  • Motor bağlantılarında gevşeklik
  • Topraklama hattının sürekliliği
  • Acil durdurma butonu çalışıyor mu?

E. Güvenlik Sistemleri Kontrolü
  • Acil durdurma sistemi: İşlevsel ve kolay ulaşılabilir olmalı
  • Mekanik emniyet kilitleri: Her kademede çalışıyor olmalı
  • Aşırı yük koruma sistemi: Çalıştığı test edilmeli
  • Alarm ve ikaz sistemleri: Sesli/ışıklı ikazlar devrede mi?

F. Fonksiyon Testleri
  • Boşta ve yüklü durumda kaldırma ve indirme testleri yapılmalı
  • Ekipmanın nominal kapasitesinin altında ve üstünde test edilmeli
  • Kaldırılan yükün dengede kalıp kalmadığı kontrol edilmeli

G. Test Yükü ile Deneme
  • Gerekli durumlarda test yükü ile kaldırma işlemi yapılır.
  • EN 1493’e göre kaldırma kapasitesinin %125’ine kadar test gerekebilir.

4. Periyodik Kontrol Raporu İçeriği

Her periyodik kontrol sonucunda aşağıdaki bilgileri içeren rapor hazırlanır:

  • Ekipmanın tanımı (Marka, model, seri no, kapasite)
  • Bulunduğu yer
  • Kontrol tarihleri
  • Kullanım sıklığı
  • Kontroller sonucu tespit edilen eksiklikler
  • Uygulanan test ve muayeneler
  • Sonuç ve kanaat (Uygun / Uygun değil)
  • Kontrolü yapan kişinin adı, unvanı, imzası
  • Belgelendirme numarası ve kurumu

🛑 Not: “Uygun değil” raporu alan lifler, yeniden kontrol yapılmadan kullanılmamalıdır.

5. Günlük, Haftalık ve Aylık Kontrol Formları

A. Günlük Kontrol – Operatör Kontrol Listesi
  • Kaldırma kolları, takozlar ve platform temiz mi?
  • Yağ sızıntısı, kablo yıpranması var mı?
  • Sesli uyarı ve acil durdurma butonları çalışıyor mu?

B. Haftalık / Aylık Kontrol – Bakım Personeli Tarafından
  • Zincir ve halat gerginlik kontrolü
  • Vida ve cıvataların sıkılığı
  • Yağ seviyesi ve filtre durumu
  • Elektrik kablo bağlantıları

📄 Bu formlar işletmede arşivlenmeli ve denetimlerde ibraz edilmelidir.

6. Yetkilendirme ve Eğitim

✅ Sonuç ve Öneriler

  • Periyodik kontroller, yalnızca yasal bir yükümlülük değil, çalışanların yaşamını doğrudan etkileyen kritik bir işlemdir.
  • Kontrollerin yalnızca “kağıt üzerinde” değil, uygun metotlarla ve teknik kişilerce yapılması hayati önem taşır.
  • Her işletme, kontrol takvimi, kayıt sistemi, arşivleme, kullanıcı eğitimi gibi konularda sistematik bir süreç oluşturmalıdır.

🚗 🚧 🚗

Araç Kaldırma Liftlerinin Kullanımı Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

🔧 🔧 🔧

1. Teknik Hususlar

1.1. Kaldırma Kapasitesine Dikkat Edilmesi

Her liftin nominal kaldırma kapasitesi bellidir (örneğin: 3.5 ton, 4 ton). Bu kapasite asla aşılmamalıdır.

Örnek:
Bir minibüsün ağırlığı 4.2 ton, kullanılan liftin kapasitesi 3.5 ton ise kaldırma sırasında:

  • Kol veya platform kırılması,
  • Aracın devrilmesi,
  • İşçinin ezilmesi gibi kazalar meydana gelebilir.

✅ Yapılması gerekenler:

  • Lifte yazılı etiketi ve kapasite bilgisini kontrol edin.
  • Üretici tarafından belirtilen ağırlık ve denge kriterlerine uyun.

1.2. Aracın Doğru Konumlandırılması ve Dengeleme

Liftin kol başlıkları, aracın şasi takviye noktalarına (jack point) temas ettirilmelidir. Düzgün yerleştirilmeyen bir araç:

  • Sarsıntıyla düşebilir,
  • Çalışma sırasında dengesiz durabilir.

✅ Dikkat edilmesi gerekenler:

  • Kaldırmadan önce aracın el freni çekilmeli, vites boşa alınmalıdır.
  • Kaldırma noktaları üretici kataloglarından kontrol edilmelidir.
  • Takoz veya kilit kullanımı, denge için şarttır.

1.3. Kaldırma ve İndirme İşlemlerinin Dikkatli Yapılması

Kaldırma ve indirme işlemleri ani hareketlerle değil, kontrollü yapılmalıdır.

Tehlikeli davranış örneği:
Bir çalışan aceleyle indirme kolunu hızlıca indirerek aracın aniden aşağı düşmesine neden olabilir.

✅ Öneri:

  • Operatör daima göz temasını kaybetmeden araca eşlik etmeli.
  • Aşamalı kaldırma ve kilitlenme seslerinin dinlenmesi gerekir.

1.4. Liftin Mekanik Kilit Sistemlerinin Kullanımı

Hidrolik sistemli liflerde mekanik emniyet kilitleri bulunur. Araç kaldırıldıktan sonra bu kilitler devreye alınmazsa, hidrolik kaçak durumunda araç aniden düşebilir.

✅ Güvenli kullanım için:

  • Araç kaldırıldıktan sonra kilit sistemine oturduğundan emin olun.
  • Her durak noktasında kilit sesleri kontrol edilmeli.

1.5. Hidrolik ve Elektrik Aksamın Çalışır Durumda Olması
  • Yağ sızıntıları varsa hidrolik basınç kaybı yaşanabilir.
  • Kablo ezilmesi, kısa devre ya da elektrik çarpmasına yol açabilir.

✅ Kullanıcı ne yapmalı?

  • Her gün kullanım öncesi gözle kontrol yapmalı.
  • Arıza durumunda yetkili bakım personeline haber verilmeli.
  • Kesinlikle “tamir edilmeden” kullanılmamalı.

1.6. Kaldırılan Aracın Altında Çalışma Kuralları
  • Mekanik kilitler aktif değilken aracın altına girmek kesinlikle yasaktır.
  • İkincil destek ayakları kullanılmadan motor, süspansiyon gibi ağır parçalar sökülmemelidir.

🛠️ 🛠️ 🛠️

2. İdari Hususlar

2.1. Yetkilendirilmiş Kullanıcılar

Lift sadece eğitim almış, yetkili personel tarafından kullanılmalıdır.

✅ İşletme politikası olarak:

  • Her lifte “Yetkili Kişi Listesi” asılmalı.
  • Lift kullanacak her personelin Mesleki Eğitim Belgesi ve yaptığı işe uygun Mesleki Yeterlilik Belgesi olmalıdır.
  • Yıllık hizmet içi eğitim yapılması ve kayıt altına alınmasını tavsiye ederim.

2.2. Günlük Kontrol Formlarının Tutulması

İşletmelerde her gün “Lift Kullanım Öncesi Kontrol Formu” doldurulmalıdır.

Formda bulunması gerekenler:

  • Hidrolik kaçak kontrolü
  • Elektrik bağlantılarının durumu
  • Sesli ikaz butonlarının çalışması
  • Aracın denge kontrolü
  • Operatörün adı, tarihi ve imzası

Bu formlar, hem iç denetimlerde hem de resmi denetimlerde hukuki güvence sağlar.

2.3. Acil Durum Prosedürlerinin Bilinmesi

Kaldırma sırasında yaşanabilecek elektrik kesintisi, kilitlenme, yağ sızması gibi durumlar için acil durum prosedürü tanımlanmalıdır.

Uygulama Örneği:

  • Elektrik kesilirse, manuel tahliye valfi nasıl kullanılacak?
  • Acil buton devreye alındığında hangi prosedür izlenecek?

Bu talimatlar hem panolarda görünür şekilde asılmalı, hem de eğitimlerle pekiştirilmelidir.

2.4. Araç Altında Yalnız Çalışmama Kuralı

Kaldırılmış araç altında çalışan personel yalnız bırakılmamalı. Tek çalışmada kaza riski yüksektir.

Kurumsal uygulama önerisi:

  • Altında çalışan personelin başında bir gözcü bırakılmalı.
  • Düşme, sarsılma gibi durumlara karşı gözlem yapılmalı.

2.5. Liftin Etrafında Uyarı ve Güvenlik Alanı Oluşturulması
  • Kaldırılmış araç etrafı şeritlerle çevrilmeli.
  • “Dikkat – Araç Kaldırılmıştır” tabelaları yerleştirilmeli.

Bu sayede yetkisiz girişler engellenir.

2.6. Yanlış Kullanımın Disiplin Süreci ile Önlenmesi

Lifti hatalı kullanan, prosedüre uymayan personel için işletme içi disiplin süreci tanımlanmalıdır.

Uyarı-Kınama-Tekrar Eğitim adımları uygulanabilir.

🚧 🚗 🚧

Araç Kaldırma Liftlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

1. Mevzuattaki Dayanaklar

1.1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Madde 4: İşverenin genel yükümlülüklerini düzenler. Risklerden korunma ilkelerine uyma zorunluluğu vardır.
  • Madde 5: Risklerden kaçınma, kaynağında önleme ve kolektif koruma önceliği esastır.

1.2. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
  • Madde 7-8-9: Ekipmanların uygunluğu, kontrolü, bakım ve kullanım şartlarını belirler.
  • Ek II – Madde 2.3: Kaldırma ekipmanlarının sabitlenmesi, devrilmemesi, kapasite sınırının belirlenmesi zorunludur.
  • Ek III: Periyodik kontrollerin kim tarafından ve ne sıklıkla yapılacağını belirtir.

1.3. Bakım Onarım İşlerinde Alınacak Asgari Güvenlik Önlemleri (Tebliğ, 11.02.2004 RG/25370)
  • Ekipmanın altına girerek yapılan çalışmalarda, desteklenmiş ve emniyetli konumda olma zorunluluğu vurgulanır.

1.4. Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT)
  • Kaldırma araçlarının emniyetli tasarımı, işaretlemeleri ve talimatları kapsar.
  • Madde 4.1.2.4: Araç kaldırıcı sistemlerin aniden düşmesini önleyici güvenlik sistemleri içermesi gerekir.

🛠️ 🛠️ 🛠️

2. Teknik Tedbirler

2.1. Doğru Ekipman Seçimi ve Kapasiteye Uygunluk

Her araç kaldırma liftinin maksimum taşıma kapasitesi, üretici tarafından belirlenmiştir.

Tedbir:

  • Kapasite bilgileri görünür şekilde ekipmanın üstünde yer almalıdır.
  • Aracın ağırlığı, liftten fazla ise kaldırma işlemi yapılmamalıdır.

Mevzuat Dayanağı: İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek II, 2.1 ve 2.3

2.2. Mekanik Kilit Sistemlerinin Kullanımı

Liftin kaldırma sonrasında ani düşmelere karşı, emniyetli kilit sistemlerinin devreye alınması gerekir.

Mevzuat Dayanağı: Makina Emniyeti Yönetmeliği 2006/42/AT – Ek I, 4.1.2.4 (Kaza önleyici tedbirler)

2.3. Elektrik ve Hidrolik Sistem Kontrolü

Liftlerdeki elektrik kaçağı veya hidrolik sızıntılar yangın, patlama veya düşmeye sebep olabilir.

Tedbir:

  • Gözle görünür kablo hasarları, yağ kaçakları varsa ekipman kullanılmamalıdır.
  • Periyodik kontroller dışında günlük gözle muayene formu hazırlanmalı.

Mevzuat Dayanağı: İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde 7 ve Ek III (Periyodik kontroller)

2.4. Doğru Kaldırma Noktalarının Kullanılması

Araç üreticileri, araç altı kaldırma için özel “jack point” noktaları tanımlar. Yanlış noktadan kaldırma yapıldığında:

  • Araç devrilebilir,
  • Şasi zarar görebilir,
  • Ezilme riski oluşur.

Tedbir:

  • Aracın marka-modeline uygun kaldırma noktaları belirlenmeli.
  • Personel bu noktalar konusunda eğitimli olmalı.

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 17 – Eğitim yükümlülüğü

2.5. İkincil Destek Kullanımı

Özellikle araç altında çalışırken, ilave destek ayakları (mekanik takozlar) kullanılmalıdır. Hidrolik arıza anında tek destek düşüşe neden olur.

Tedbir:

  • Süspansiyon, motor veya şanzıman gibi ağır bileşen sökülecekse ikinci destek şarttır.

Mevzuat Dayanağı: 25370 sayılı Tebliğ – Madde 3.2

3. İdari Tedbirler

3.1. Yetkili Personel Kullanımı

Lifti sadece yetkilendirilmiş, eğitilmiş personel kullanabilir.

Tedbir:

  • Operatörlere iç eğitim düzenlenmeli veya Mesleki Yeterlilik Belgeleri istenmelidir.
  • Eğitim belgeleri dosyalanmalı.

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 17
İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde 12 – Kullanıcının yeterliliği

3.2. Günlük – Haftalık – Aylık Kontrol Formları

Her kullanım öncesi görsel kontrol yapılmalı ve kayda alınmalıdır.

Tedbir:

  • Günlük kontrol: Kullanıcı tarafından yapılır (hidrolik yağ, kilit, kablo durumu).
  • Haftalık kontrol: Usta başı gözetiminde (emniyet kilit testi).
  • Aylık kontrol: İş güvenliği sorumlusu ile birlikte.

Mevzuat Dayanağı: İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek III
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 4 – Riskten korunma yükümlülüğü

3.3. Uyarı İşaretleri ve Alan Güvenliği

Lift çevresi yetkisiz kişilerin girişini engelleyecek şekilde sınırlandırılmalı ve uyarı levhaları konulmalıdır.

Tedbir:

  • “Kaldırma Operasyonu Yapılıyor – Girmek Yasaktır” tabelası.
  • Sarı-siyah güvenlik şeritleri ile çevre sınırlandırması.

Mevzuat Dayanağı: İş Sağlığı ve Güvenliği İşaretleri Yönetmeliği
TS EN ISO 7010 – Uyarı işaretlerinin standardı

3.4. Acil Durum Talimatlarının Oluşturulması

Kaldırma işlemi sırasında yaşanabilecek yangın, elektrik kesintisi, mekanik arıza gibi durumlarda prosedür tanımlanmalıdır.

Tedbir:

  • Elektrik kesintisinde tahliye valfi nasıl kullanılır?
  • Lift aşağı inmezse ne yapılacak?
  • Yangın anında enerji kesme noktaları nerede?

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 11 – Acil durumlar

3.5. Disiplin Süreci

İhlal eden kullanıcılar için tutanak, uyarı, yeniden eğitim gibi süreçler tanımlanmalıdır.

Mevzuat Dayanağı: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 18 – Çalışan yükümlülükleri
İşverenin kayıt tutma yükümlülüğü – İş Kazası sonrasında denetim için delil sağlar.

4. Sonuç ve Öneriler

Lift kullanımında İSG tedbirleri yalnızca “görsel dikkat” değil, sistematik bir yaklaşımla ele alınmalıdır. İşverenlerin:

  • Her lifte uygunluk etiketi,
  • Her operatöre belgeli eğitim,
  • Her gün için kontrol formu,
  • Her yıl için yetkili mühendis raporu sağlaması,
  • Her kaza sonrası sistem revizyonu yapması zorunludur.

🔧 🔧 🔧

Araç Kaldırma Liftlerini Kullanan Personelin Eğitim, Belgelendirme ve Yetkinliği

1. Mevzuata Göre Zorunlu Eğitimler ve Belgeler

1.1. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Madde 17 – Eğitim:

“İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitim almalarını sağlar. Bu eğitim, çalışma yeri ve yapılan işin niteliğine uygun olmalı, değişen koşullarda yenilenmelidir.”

Yorumum: Lift kullanan her çalışanın, bu ekipmanın risklerine özel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi alması zorunludur.

1.2. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Madde 5 – Temel eğitim konuları:
Aşağıdaki konular lift kullanıcıları için zorunludur:

  • İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
  • Kaldırma ve taşıma araçlarında güvenlik,
  • Risklerden korunma yöntemleri,
  • Acil durumlar.

Madde 6 – Eğitim Süresi ve Belgelendirme:

  • Tehlikeli işlerde çalışanlara ilk girişte en az 12 saat, sonra İki yılda bir tekrar eğitimi verilmelidir.
  • Eğitimler yazılı/sözlü sınavla ölçülmeli ve belgelenmelidir.

Uygulama:
Oto tamircisi, ustası, kalfası ya da lift operatörü:

  • İlk işe girişte en kısa sürede “İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi”
  • Her yıl “Yenileme Eğitimi Belgesi” almalıdır.

1.3. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Madde 12 – Kullanıcıların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi:

“Ekipmanı kullanan kişilere, kullanım talimatlarına uygun şekilde yeterli eğitim verilmesi sağlanır.”

Ek II – Madde 2.1.1:

“İş ekipmanı ancak yetkili ve ehil kişiler tarafından kullanılmalıdır.”

Yorumum:
Lift kullanımı, teknik bilgi, görsel algı ve dikkat gerektirir. Bu nedenle sadece “ehil ve eğitimli” kişiler tarafından kullanılmalıdır. Belgesiz personel tarafından kullanım yasak olmalıdır.

1.4. Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimine Dair Yönetmelik

Madde 5:

“Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışacakların, mesleki eğitim aldığını belgelemeleri zorunludur.”

1.5. Lift Kullanımı Hangi Nace Koduna Girer?

Lift kullanan işyerleri genellikle 45.20‘ nin alt kodlardan biri ile değerlendirilir:

45 – Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı
45.2 – Motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı
45.20 – Motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı
Alt Gruplar
45.20.01 – Motorlu kara taşıtlarının elektrik sistemlerinin onarımı
45.20.02 – Motorlu kara taşıtlarının lastik onarımı (tekerlek ayar ve balansı dahil)
45.20.03 – Araba yağlama, yıkama, cilalama ve benzeri faaliyetler
45.20.04 – Motorlu taşıtların koltuk ve döşemelerinin bakım ve onarımı
45.20.05 – Motorlu kara taşıtlarının karoser ve kaporta onarımı vb. faaliyetler (kapı, kilit, cam, çarpma onarımı, boyama vb.)
45.20.06 – Motorlu kara taşıtlarının genel bakım ve onarımı (radyatör, klima ve egzoz bakım ve onarımı dahil, aynı işletmede yapılanlar ile elektrik sistemi, tekerlek ve karoser onarım hizmetleri hariç)
45.20.07 – Motorlu kara taşıtlarının genel bakım ve onarım hizmetleri (aynı işletmede mekanik, elektrik sistemi, kaporta, boya, fren sistemi, cam, pencere vb. bakım ve onarımının yapılması)
45.20.08 – Motorlu kara taşıtlarına yakıt sistemi (benzin, dizel, LPG, CNG, LNG vb.) montajı ve bakımı hizmetleri
45.20.09 – Motorlu kara taşıtlarının sadece boyanması faaliyetleri

1.5. Lift Kullanımı Hangi Meslek Koduna Girer?

Lift kullanan kişi genellikle 7231‘ in alt kodlardan biri ile değerlendirilir:

7231.01 Diğer Motorlu Araç Tamirci Makinistleri
7231.02 Oto bakım – onarımcısı
7231.15 Kilometre Sayaç Tamircisi(Motorlu Taşıt)
7231.16 Marş Ve Devir Daim Dişli Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.17 Şaft Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.18 Radyatör Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.19 Şanzıman Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.20 Takograf Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.21 Makas Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.22 Dingil Tamircisi (Motorlu Taşıt)
7231.23 Motor Yenileştirmeci
7231.24 İç lastik tamircisi – motorlu taşıtlar

Bu mesleklerde çalışacak kişilerin;

  • Milli Eğitim Bakanlığı Sertifikası,
  • Otomotiv Elektromekanikçisi (Seviye 5 / Meslek Yeterlilik Belgesi- Ulusal Yeterlilik Var – 26/05/2016 tarihinden itibaren Zorunluluk Kapsamında)
  • Otomotiv Mekanikçisi (Seviye 4 / Meslek Yeterlilik Belgesi- Ulusal Yeterlilik Var – 26/05/2016 tarihinden itbaren Zorunluluk Kapsamında)

almaları gereklidir.

2. Zorunlu Belgeler Özet Tablosu

Belge / Eğitim TürüKimler İçin ZorunluSıklık / SüreMevzuat Kaynağı
Temel İSG EğitimiTüm lift kullanıcılarıİlk girişte + En az 2 yılda 1 6331 / Eğitim Yönetmeliği Madde 5-6
Mesleki Eğitim Belgesi (MEB onaylı)Tüm ustalar, kalfalarSürekli (tek seferlik belge)6331 / Tehlikeli İşlerde Eğitim Yönetmeliği
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi (Seviye 3–4)Usta/kalfa seviyesi çalışan5 yılda birMYK Kanunu / 5544 sayılı Kanun
Lift Kullanım Eğitimi (işbaşı / iç eğitim)Doğrudan lifti kullanan herkesİlk girişte + teknik değişimde6331 / Ekipman Yönetmeliği Madde 12

3. Tavsiye Edilebilecek Ek Eğitimler ve Sertifikalar

3.1. Makine Emniyeti ve Kaldırma Ekipmanları Eğitimi
  • TS EN ISO 12100 standardına uygun eğitimler,
  • Kaldırma ekipmanlarında kilit sistemleri, yük dağılımı, acil durum prosedürleri anlatılır.

Eğitim süresi: 1 – 2 gün (8 – 16 saat)
Kuruluşlar: İSGÜM, TMMOB, Tetkik Danışmalık

3.2. Araç Kaldırma Lifti Kullanıcı Sertifikası

Firmamız Tetkik Danışmalık da ayrıca bazı sanayi sitelerinde bu konuda özel işbaşı eğitimleri veya belediyelere bağlı eğitim kursları verilmektedir.

  • Pratik uygulamalı eğitim,
  • Arıza durumları ve bakım bilgisi içerir.

3.3. İlkyardım Eğitimi (Temel/Standart)
  • Araç altında çalışırken yaşanabilecek olası ezilme, sıkışma kazalarında müdahale için hayati önem taşır.
  • En az bir kişinin sertifikalı ilkyardımcı olması zorunludur (Ortamda 10 kişiden fazla çalışıyorlarsa).

Tetkik İlkyardım Eğitim Merkezimizden ilkyardımcı eğitimi alabilirsiniz. (Adres: Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar İZMİR Telefon: +90 232 265 20 65 Mail: [email protected])

Mevzuat: İlkyardım Yönetmeliği / Resmî Gazete Tarihi: 29.07.2015 Resmî Gazete Sayısı: 29429

4. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

4.1. Eğitimlerin Belgelendirilmesi
  • Tüm eğitimler yazılı veya mümkünse e-imza ile belgelenmelidir,
  • Belge süresi ve içeriği dosyalanmalıdır (denetimlerde gösterilir).

4.2. Yetkisiz Kullanıma Karşı Disiplin Süreci
  • Her lifte “Sadece Yetkili Kişiler Kullanabilir” etiketi yer almalı,
  • Uyarılara rağmen yetkisiz kullanımda tutanak tutulmalı.

4.3. Eğitimlerin Yenilenmesi Gereken Durumlar
  • Yeni lif modelinin kullanıma girmesi,
  • İş kazası sonrası,
  • Prosedür veya ekipman değişikliği durumlarında
  • Düzenli olarak yılda bir.

5. Sonuç ve Öneriler

  • Araç kaldırma liftleri, yüksek riskli kaldırma ekipmanları arasında yer alır.
  • Tüm kullanıcıların belgelendirilmiş eğitimli , pratik tecrübeli ve yetkilendirilmiş olması, mevzuatın açık zorunluluğudur.
  • Eğitimsiz personelin lift kullanımı, iş kazalarına ve ağır cezai yaptırımlara sebep olur.
  • İşverenin sorumluluğu, yalnızca eğitim vermek değil, belgeleri kayıt altına almak ve güncel tutmaktır.

🚨 🚨 🚨

Araç Kaldırma Liftlerinde Yaşanmış İş Kazalarından Örnekler

1. Kilitlenmeyen Liftin İnişi Sonucu Ezilme (İstanbul – 2020)

Olay:
Usta, aracı kaldırdıktan sonra liftin güvenlik kilidini devreye almadan altına girdi. Hidrolik sistemdeki ani basınç kaybıyla lift indi ve çalışanın bacakları ezildi.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: TS EN 1493 standardına uygun liftte, kilitleme mekanizması devreye alınmadan çalışmak.
  • Mevzuat: 6331 Sayılı Kanun Md. 4 – Güvenli ekipman sağlama ve kullanma yükümlülüğü.
  • Tedbir: İş ekipmanlarının kullanımında güvenlik prosedürlerinin uygulanması ve eğitimle pekiştirilmesi.

🚧 🚧 🚧

2. Lifte Dengeli Yükleme Yapılmaması (Konya – 2021)

Olay:
Aracın ağırlık merkezi hatalı yerleştirildi. Sol arka kısmı daha ağır olan araç, kaldırma sırasında devrildi ve liftten düştü. Maddi hasar ve ölümden dönülen bir yaralanma oldu.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Kullanıcı, üretici talimatındaki denge noktalarına uygun kaldırma yapmadı.
  • Mevzuat: Ekipman Yönetmeliği Ek-II Madde 2.1.1 – “Talimatlara uygun kullanım zorunluluğu.”
  • Tedbir: Her araç tipi için kaldırma noktaları etiketlenmeli; kullanıcıya uygulamalı eğitim verilmeli.

🔧 🔧 🔧

3. Lifte Kaldırılmış Aracın Altında Sigara Molası (Ankara – 2019)

Olay:
Çalışan, mola sırasında kaldırılmış aracın altında sigara içerken geçici elektrik kesintisiyle lift çöktü. Başına düşen amortisör nedeniyle yaralandı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Yetkisiz ve amaç dışı lift altında beklemek, güvenli olmayan davranış.
  • Mevzuat: 6331 Md. 19 – Çalışanların kurallara uyma yükümlülüğü.
  • Tedbir: Lifte asılı araçların altında kalma yasağı tabelalarla belirtilmeli. Kamera denetimi önerilir.

🔩 🔩 🔩

4. Zemin Bozukluğu Nedeniyle Liftten Araç Düşmesi (Mersin – 2018)

Olay:
Yüzeyi çatlak olan zemin üzerine monte edilmiş kolonlu lift, kaldırma sırasında yana kaydı. Araç düşerek ciddi hasar gördü. Çalışanlar şans eseri kurtuldu.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Lift, üretici önerisine aykırı şekilde eğimli veya bozuk zemin üzerine kurulmuş.
  • Mevzuat: TS EN 1493 standardı – “Lift zemini düz ve mukavim olmalı.”
  • Tedbir: Kurulum öncesi statik zemin analizi yapılmalı. Periyodik kontrollerde zemin gözden geçirilmeli.

⚙️ ⚙️ ⚙️

5. Elektrik Panosundaki Arızadan Kaynaklı Aniden İnme (Bursa – 2022)

Olay:
Lifteki kontrol ünitesindeki kaçak akım rölesi arızalıydı. Araç kaldırılmışken, elektriksel hata nedeniyle sistem kendiliğinden inerek aracın altındaki ustanın kolunu sıkıştırdı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Elektriksel bakım ve test eksikliği.
  • Mevzuat: Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği + 6331 Md. 10 Risk değerlendirmesi.
  • Tedbir: Her ay kaçak akım rölelerinin testi yapılmalı. Liftin elektrik bağlantıları periyodik muayeneye tabi tutulmalı.

🛠 🛠 🛠

6. Yetkisiz Kişi Tarafından Kullanım (İzmir – 2020)

Olay:
Yeni başlayan stajyer, lift kullanımıyla ilgili hiçbir eğitim almadan araç kaldırmaya çalıştı. Aracı yanlış yerden kaldırdı; araç liftten düşerek hasar aldı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Eğitimli, yetkilendirilmiş personel dışındaki kişinin ekipman kullanımı.
  • Mevzuat: Ekipman Yönetmeliği Madde 12 – “Sadece ehil kişiler kullanabilir.”
  • Tedbir: Lifte “Yetkisiz Kullanım Yasaktır” tabelası, kilitli panel veya kartlı erişim uygulanmalı.

🔧 🔧 🔧

7. Bakımı Yapılmamış Liftten Hidrolik Sıvı Fışkırması (Gaziantep – 2023)

Olay:
4 yıldır bakımı yapılmayan çift pistonlu liftin contası patladı. Hidrolik yağ çalışanların üzerine sıçradı, bir kişi gözüne sıvı gelmesi nedeniyle görme kaybı yaşadı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Periyodik bakım ve sızdırmazlık kontrolünün ihmal edilmesi.
  • Mevzuat: İş Ekipmanları Periyodik Kontrol Yönetmeliği, Ek III – Yıllık kontrol zorunluluğu.
  • Tedbir: Yetkili uzman tarafından yılda bir hidrolik sistem kontrolleri yapılmalı; kayıt altına alınmalı.

🧯 🧯 🧯

8. Acil Durdurma Düğmesinin Çalışmaması (Adana – 2019)

Olay:
Araç kaldırılırken bir lastik patladı. Panikleyen çalışan “acil durdurma” düğmesine bastı, ancak düğme çalışmadığı için araç kayarak yere düştü. Maddi hasar ve bir ayak burkulması.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Acil durdurma sisteminin işlevsiz olması.
  • Mevzuat: TS EN ISO 13850 – Acil durdurma sistemleri standardı
  • Tedbir: Her haftalık bakımda acil durdurma düğmesinin test edilmesi gerekir.

🛑 🛑 🛑

9. Aracın El Freni Çekilmedi (Samsun – 2021)

Olay:
Araba lifte alındı ancak el freni çekilmedi. Çalışan tekerleği sökmek üzereyken araç kayarak öne doğru ilerledi ve araç liftten düştü. Ciddi yaralanma olmadı ama yüksek hasar oluştu.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Araca güvenlik önlemleri alınmadan müdahale edilmesi.
  • Mevzuat: 6331 Md. 4 ve 19 – Riskli işe başlarken ön kontrol zorunluluğu.
  • Tedbir: İş öncesi kontrol listesinde “el freni çekili mi?” maddesi zorunlu olmalı.

⚖️ ⚖️ ⚖️

10. Yanlış Liftten Yanlış Aracı Kaldırma (Tekirdağ – 2023)

Olay:
İş yoğunluğu nedeniyle iki lift arasında araç karıştırıldı. Yanlış lifte binen çalışan, farklı boyutlu araca uygun olmayan kaldırıcıyı çalıştırdı. Araç kaydı ve çarptı.

İSG Açısından Değerlendirme:

  • İhlal: Alan işaretlemesi, araç-lift eşleştirmesinin olmaması.
  • Mevzuat: TS EN ISO 7010 – İşaretleme ve yönlendirme zorunluluğu.
  • Tedbir: Her lifte numaralandırma, araca yapıştırılan kod ve eşleşme kontrolü yapılmalı.

📌 📌 📌

İş Kazaları Genel Değerlendirme

Ortak Kaza NedeniMevzuat İhlaliAlınması Gereken Önlemler
Eğitim eksikliği6331 Md.17 / Ekipman Yönetmeliği Md.12Belgelendirilmiş eğitim + uygulamalı talimat
Periyodik bakım ihlaliİş Ekipmanları Periyodik Kontrol YönetmeliğiYetkili uzmanla düzenli bakım + kontrol formları
Güvenlik önlemi alınmadan işe başlamaRisk değerlendirmesi Md. 10Ön kontrol listesi + iş öncesi risk kontrolü
Yetkisiz kullanımTehlikeli işlerde mesleki eğitim zorunluluğuYetki kartı, panoya asılan yetkili listesi
Talimat dışı kullanım / yanlış uygulamaTS EN 1493, TS EN ISO 12100Kullanıcı kılavuzunun okunması ve imza karşılığı teslim

Sonuç ve Öneriler

Araç kaldırma liftleri, oto bakım ve onarım sektöründe yaygın ve zorunlu olarak kullanılan kaldırma ekipmanlarıdır. Ancak bu ekipmanların teknik karmaşıklığı, yüksek kaldırma kapasitesi ve doğrudan insanla etkileşimli kullanımı, onları ciddi iş kazalarına açık hale getirmektedir.

İncelemeler göstermektedir ki lift kaynaklı kazaların temel nedenleri;

  • Eğitimsiz personel kullanımı,
  • Periyodik bakım ve kontrol eksiklikleri,
  • Kullanım talimatlarına uyulmaması,
  • Yetersiz denetim,
  • ve idari ihmaller olarak öne çıkmaktadır.

Mevzuatlar (özellikle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Periyodik Kontrol Yönetmeliği ve TS EN 1493 standartları), liftlerin sadece uygun koşullarda, eğitimli personel tarafından, belirli aralıklarla kontrol edilerek kullanılmasına açıkça hükmetmektedir.

Ancak bu yükümlülüklerin pratikte yeterince yerine getirilmemesi, hem çalışan sağlığını hem de ekipmanın ömrünü ve işletme güvenliğini riske atmaktadır.

Yazımın ilk satırlarından itibaren farklı bölümlerde belirtmiş olduğum önerileri son kez bir arada tekrarlayalım.

1. Yetkilendirme ve Eğitim Sisteminin Güçlendirilmesi

  • Araç kaldırma liftlerini sadece belgelendirilmiş, eğitim almış ve pratik uygulama yapmış personelin kullanmasına izin verilmelidir.
  • Mesleki Yeterlilik Belgesi, özellikle yeni çalışanlar için teşvik edilmeli; işletme içi uygulamalı eğitimlerle desteklenmelidir.
  • Kullanım öncesi yıllık tazeleme eğitimleri zorunlu hale getirilmelidir.

2. Periyodik Kontrol ve Bakım Takvimi Oluşturulmalı

  • Tüm liftlerin yılda en az bir kez, TS EN 1493 ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği’ne uygun olarak yetkili kişilerce kontrolü sağlanmalı, bu kontroller dijital ortamda arşivlenmelidir.
  • Haftalık ve aylık operatör kontrolleri için kontrol çizelgeleri hazırlanmalı ve imzalı şekilde takip edilmelidir.

3. Teknik Uygunluk ve Kurulum Denetimi

  • Liftin kurulumunda zemin uygunluğu, elektrik tesisatı ve fiziki alan şartları TS normlarına uygunluk açısından yetkili teknik ekiplerce kontrol edilmelidir.
  • Bu denetimler yalnızca ilk kurulumda değil, yer değişikliği veya servis sonrası tekrar yapılmalıdır.

4. Güvenlik Ekipmanlarının İşlevselliği Kontrol Edilmeli

  • Acil durdurma butonları, güvenlik kilitleri, dengeleyici ayaklar, aşırı yük sensörleri gibi sistemlerin her kullanım öncesi işlevselliği test edilmelidir.
  • Güvenlik sistemleri arızalı olan hiçbir liftin kullanıma devam etmesine izin verilmemelidir.

5. İşaretleme ve Etiketleme Sistemi Kurulmalı

  • Her liftin üzerine kaldırabileceği maksimum yük, kullanım talimatı, yetkili personel listesi ve güncel kontrol tarihi etiketlenmelidir.
  • Alan içine “Yetkisiz Kullanım Yasaktır”, “Araç Altında Beklemek Tehlikelidir” gibi uyarı tabelaları konulmalıdır.

6. İş Kazalarının Kayıt Altına Alınması ve İncelenmesi

  • Tüm lift kaynaklı arızalar ve iş kazaları, ramak kala olaylar da dâhil olmak üzere, detaylı olarak kayıt altına alınmalı ve risk analizlerine veri olarak eklenmelidir.
  • Kazalar sonrası kök neden analizi yapılmalı, sonuçlar tüm personelle paylaşılmalı ve benzer olayların önüne geçilmelidir.

7. İSG Profesyonelleri Tarafından Sürekli Denetim

  • İş güvenliği uzmanları, lift kullanılan alanlarda günlük saha denetimleri yapmalı, kontrol listelerini ve kullanıcı davranışlarını gözlemlemelidir.
  • Denetimler sonucu uygunsuzluklar için anlık müdahale ve yönetici bilgilendirme mekanizması kurulmalıdır.

8. Yönetim Taahhüdü ve İSG Kültürü Geliştirilmeli

  • İşveren, lift güvenliği konusunda açık ve net bir İSG politikası oluşturmalı, tüm çalışanlara bu politikanın gereklerini yerine getireceği yönünde taahhüt vermelidir.
  • İSG, üretim baskısına feda edilmemeli; bu durum denetim tutanaklarında da ifade edilmelidir.

Lift gibi kritik ekipmanlar, yalnızca teknik değil aynı zamanda idari ve kültürel bir güvenlik yaklaşımıyla kontrol altına alınabilir. Bu bağlamda, önlemek ödemekten her zaman daha ucuz ve insani bir yaklaşımdır. Yaşanmış iş kazaları bize her seferinde bunu göstermektedir.

Unutulmamalıdır ki, sağlam bir ekipman, güvenli bir çalışma alanı ve bilinçli bir çalışan üçgeni, işyerinde sürdürülebilir güvenliğin temelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Makaleler1 Haziran 2025
1 Haziran 2025

Türkiye – ABD – Avrupa Birliği Ülkeleri İş Kazası Bildirimi Karşılaştırması

Neden Bu Karşılaştırmayı Yapıyoruz?

İş kazaları, yalnızca bireysel trajedilerin değil; aynı zamanda kurumsal sorumluluğun, kamu politikalarının ve uluslararası rekabetin de merkezindedir. Bir çalışanın saniyelik dikkatsizliği ya da bir işverenin ihmali, yalnızca o işyerinde değil, tüm sistemde domino etkisi yaratabilir. Ancak bu zincirin kırılabileceği önemli halkalardan biri de kazanın bildirilmesi ve doğru şekilde kayda geçirilmesidir.

Peki, bu bildirim her ülkede aynı ciddiyetle mi ele alınıyor?

Bu yazıda, Türkiye’deki iş kazası bildirim sisteminin idari ve hukuki boyutlarını, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerindeki uygulamalarla karşılaştırmalı olarak sunmaya çalışacağız.

Hedefimiz; yalnızca farkları göstermek değil, aynı zamanda Türkiye’nin güçlü ve zayıf yönlerini objektif ölçütlerle kıyaslamak ve iyileştirme alanlarını somutlaştırmaktır.

Dünya giderek daha entegre hale gelirken, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün evrensel ilkeleri de şekilleniyor. Bu karşılaştırma yazımızda, evrensel yapının Türkiye’deki yerini, eksiklerini ve potansiyelini görebilmek için bakış açısı sunmayı amaçlıyoruz.

Cemil Tanju ANAKLI – Dr. Mustafa KEBAT

1. Türkiye’de İş Kazası Bildirimi – Hukuki ve İdari Süreçler

1.1. Yasal Dayanaklar

Türkiye’de iş kazası bildirimi, başta 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu olmak üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenmiştir.

Bu düzenlemeler, işverenlerin ve sağlık hizmeti sunucularının iş kazalarını belirli süreler içinde bildirmelerini zorunlu kılar.

1.2. Bildirim Süreleri ve Yöntemleri

1.3. İdari ve Hukuki Yaptırımlar

İş kazasının süresi içinde bildirilmemesi durumunda, işverene idari para cezası uygulanır. 2025 yılı itibarıyla bu ceza 20.000 TL’ye kadar çıkabilmektedir.

1.4. Hukuki Sorumluluklar

İş kazası sonucunda işverenin hukuki sorumluluğu doğabilir. Bu sorumluluk, işverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alıp almadığına, kazanın önlenebilir olup olmadığına ve işverenin kusur durumuna göre değerlendirilir. İşverenin kusurlu bulunması halinde, tazminat yükümlülüğü doğabilir.

2. Amerika Birleşik Devletleri’nde İş Kazası Bildirimi – OSHA Düzenlemeleri

2.1. Yasal Çerçeve

ABD’de iş kazası bildirimi, İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi (OSHA) tarafından düzenlenir. OSHA’nın 29 CFR 1904 ve 1904.39 numaralı yönetmelikleri, işverenlerin iş kazalarını nasıl bildirmeleri gerektiğini belirler.

2.2. Bildirim Süreleri ve Yöntemlerir

  • Ölüm Durumu: İşveren, işyerinde meydana gelen bir ölüm olayını, olaydan sonraki sekiz saat içinde OSHA’ya bildirmelidir.
  • Hastaneye Yatış, Ampütasyon veya Göz Kaybı: Bu tür olaylar, olaydan sonraki 24 saat içinde OSHA’ya bildirilmelidir.
  • Kayıt Tutma: İşverenler, iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili kayıtları en az beş yıl süreyle saklamalıdır. Her yıl Şubat ve Nisan ayları arasında, önceki yılın özetini çalışanların görebileceği bir yerde asmalıdırlar.

2.3. İdari ve Hukuki Yaptırımlar

OSHA, iş kazalarının bildirilmemesi veya iş sağlığı ve güvenliği kurallarının ihlal edilmesi durumunda işverenlere para cezaları uygulayabilir. Bu cezalar, ihlalin ciddiyetine ve işverenin daha önceki ihlallerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

2.4. Çalışan Hakları

Çalışanlar, iş kazalarını ve işyerindeki tehlikeleri bildirme hakkına sahiptir. İşverenler, bu bildirimler nedeniyle çalışanlara karşı misilleme yapamazlar. OSHA, çalışanların bu haklarını korumak için çeşitli mekanizmalar sunar.

3. Avrupa Birliği’nde İş Kazası Bildirimi – Üye Devlet Uygulamaları

3.1. Genel Yasal Çerçeve

AB’de iş sağlığı ve güvenliği konuları, Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen direktiflerle düzenlenir. Ancak, iş kazası bildirimiyle ilgili detaylar üye devletlerin ulusal mevzuatlarına bırakılmıştır.

3.2. Üye Devlet Örnekleri

3.3. İdari ve Hukuki Yaptırımlar

AB üye devletlerinde, iş kazalarının bildirilmemesi durumunda çeşitli idari yaptırımlar uygulanabilir. Bu yaptırımlar, para cezaları veya diğer idari yaptırımlar şeklinde olabilir ve her ülkenin kendi mevzuatına göre belirlenir.

📌 📌 📌

4. İş Kazası Bildirimi Karşılaştırma Tablosu

KriterTürkiyeABD (OSHA)AB (Üye Devletler)
Yasal Dayanak5510 sayılı Kanun, 6331 sayılı İSG Kanunu, SGK yönetmelikleriOSHA Kanunu, 29 CFR 1904 ve 1904.39Çerçeve Direktif 89/391/EEC, üye ülke mevzuatları
Yetkili KurumSGK
(Sosyal Güvenlik Kurumu)		OSHA (Occupational Safety and Health Administration)Ülke bazlı iş sağlığı kurumları (örn. INAIL, HSE)
Bildirimi Kim Yapar?İşveren ve sağlık hizmeti sunucusuİşverenİşveren, bazı ülkelerde sağlık kuruluşları
Bildirim Süresiİşveren için 3 iş günü, sağlık kuruluşu için 10 günÖlüm için 8 saat, Hastane yatışı: 24 saatGenellikle 3-10 gün arası, ülkeye göre değişken
Bildirim YöntemiElektronik veya yazılı (e-Devlet/SGK)
SGK e-bildirge sistemi		Telefon, çevrimiçi sistem, yerel OSHA ofisleriUlusal çevrimiçi portallar, Resmi formlar Online, yazılı ya da dijital sistemler
Bildirim İçeriğiKazanın yeri, zamanı, nedeni, yaralanma durumuOlay türü, sonuç, yer, tarih, etkilenen kişiKazanın koşulları, sonuçları, önlemler
Kayıt Tutma Yükümlülüğüİş kanununa göre 5 yıl, 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununa göre de 10 yıl saklama süresi vardır.5 yıl süreyle detaylı kayıt tutulmalıÇoğu ülkede 5 yıl, bazı ülkelerde daha uzun
İdari Para Cezaları
(Yıllara göre değişmektedir)		Bildirmeme halinde 20.000 TL’ye kadarOSHA’ya göre 14.502 $’a kadar, kasıt varsa daha da yüksek olabilirAB ülkesine göre yüksek para cezaları veya hapis

Ülkeye göre değişir (örneğin Almanya’da 5.000 €’ya kadar çıkabilir)
Hukuki SorumlulukTazminat, ceza sorumluluğu (kusur oranı, iş güvenliği önlemleri esas alınır)Tazminat, OSHA incelemesi ve cezaları, ayrıca dava açma hakkıİş hukuku ve ceza hukuku kapsamında tazminat, bazı durumlarda ceza davaları
Çalışan HaklarıSGK’ya doğrudan başvuru hakkı var, misillemeye karşı koruma zayıfMisillemeye karşı güçlü federal koruma, şikâyet hakkıMisillemeye karşı genellikle sendika ve ulusal iş sağlığı birimleri tarafından koruma
İşçinin Bildirim HakkıDolaylı
(mahkemeye başvurabilir)		Var – OSHA’ya doğrudan şikâyet hakkıVar – Sendika ya da ilgili kuruma başvuru olabilir
Sigorta Kurumu RolüSGK, hem sağlık hem sigorta yükünü üstlenirİşveren tarafından ödenen özel iş kazası sigortası (workers’ compensation insurance)Devlet veya özel fonlar (örneğin Almanya’da “Berufsgenossenschaft”)
Veri Toplama ve İstatistikSGK ve TÜİK tarafından yayımlanırOSHA yıllık raporlar yayımlarEurostat, ulusal istatistik kurumları

5. Genel Değerlendirme ve Karşılaştırma

KriterTürkiyeABDAB Ülkeleri
Hızlı Bildirim SistemiOrtaÇok hızlıOrta
Denetim SıklığıOrtaYüksek (OSHA denetimleri yoğun)Orta-Yüksek
Çalışan KatılımıSınırlıGüçlüGüçlü (özellikle Batı Avrupa’da)
Yaptırım GücüDüşük-OrtaYüksekOrta-Yüksek
Veri ŞeffaflığıGelişmekteŞeffaf (kamuya açık)Şeffaf (Eurostat ile ortak)

🇹🇷 🇹🇷 🇹🇷

5.1. Türkiye’nin Yapısı ve Güçlü Yönleri

  • Dayanak: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 5510 sayılı SGK Kanunu.
  • Bildirim Yeri: SGK İl Müdürlükleri / e-Devlet / İşverenin kayıt sistemi.
  • Özellik: SGK bildirimi işverenin sorumluluğundadır. Bildirim yapılmazsa hem SGK cezası hem de tazminat yükümlülüğü doğabilir.

Türkiye’de iş kazalarının bildirimi tek merkezli bir yapıya, yani SGK odaklı bir modele dayalıdır. Bu durum, veri toplama ve analiz açısından avantaj sağlasa da:

  • Bildirim yükünün yalnızca işverende olması ve çalışanların şikâyet mekanizmalarının zayıflığı,
  • İSG kültürünün halen gelişmekte olması nedeniyle,
    ihmal edilen vakaların sıklığını artırabilmektedir.

Ancak son yıllarda elektronik bildirimin yaygınlaşması ve sağlık kuruluşlarına da yükümlülük verilmesi önemli gelişmelerdir.

🇺🇸 🇺🇸 🇺🇸

5.2. ABD’nin Yapısı ve Güçlü Yönleri

  • Dayanak: OSHA’nın 29 CFR 1904 kayıt ve bildirim düzenlemeleri.
  • Kritik Fark: Ölüm ve hastane yatışı için çok kısa süreler içinde bildirim zorunludur (8-24 saat). Ayrıca “OSHA Form 300” adlı yıllık iş kazası kayıt formu tutulur.
  • Çalışan Hakları: Çalışanlar iş kazalarının bildirilmemesi durumunda OSHA’ya doğrudan başvurabilir.

ABD’de OSHA sistemi:

  • Ciddi olaylar için hızlı bildirim zorunluluğu (ölüm → 8 saat, ampütasyon → 24 saat),
  • Ayrı bir tazminat sigortası sistemi (Workers’ Compensation),
  • Misillemeye karşı güçlü çalışan koruma mevzuatı ile,
    önleyici ve hesap verilebilir bir yapı kurmuştur.

Ancak bu sistemde farklı eyalet yasalarının uygulanması (Federal + Eyalet OSHA kuralları), uygulamada karmaşıklıklara neden olabilir.

🇪🇺 🇪🇺 🇪🇺

5.3. Avrupa’nın Yapısı ve Esnekliği

  • Yasa Temeli: Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Direktifi 89/391/EEC.
  • Ulusal Farklılıklar: Bildirim süreleri ve sistemleri ülkelere göre değişiklik gösterebilir. Örneğin:
    • Almanya: İş kazaları 3 gün içinde yasal meslek birliklerine (Berufsgenossenschaften) bildirilmelidir.
    • İtalya: INAIL kurumuna 2 gün içinde elektronik olarak bildirim gerekir.
    • İngiltere (AB sonrası): RIDDOR kapsamında ciddi kazalar 10 gün içinde Health and Safety Executive (HSE)’e bildirilir.
  • Sendikaların Rolü: AB’de işçi sendikaları, kazaların raporlanmasında ve soruşturulmasında güçlü rol oynar.

AB üyesi ülkelerde iş kazası bildirimi:

  • Temel ilkeler bakımından birleşik, ancak
  • İdari uygulamalar açısından dağınık bir yapıdadır.

Ancak AB, 89/391/EEC sayılı Çerçeve Direktif ile işveren yükümlülüklerini net belirlemiş ve ülkelerin ulusal sistemlerine entegre etmiştir.

Düşünce ve Önerilerimiz

Türkiye açısından değerlendirdiğimizde:

  • Çalışanların doğrudan iş kazası bildirim hakkı güçlendirilmeli,
  • Bildirim sistemine dijital teyit mekanizmaları eklenmeli,
  • İş kazası sonrası incelemelerin bağımsız bir kurulca yapılması teşvik edilmeli kanaatideyiz.

Pek tabi ki sizlerin görüş ve önerileri ile eklenecek maddeler olacaktır.

Sonuç olarak, iş kazası bildirimi sistemleri ülkelerin mevzuat altyapıları, sosyal güvenlik rejimleri ve iş sağlığı kültürlerine göre değişmektedir. Ancak ortak hedef, kazaların azaltılması ve meydana gelenlerin etkin, şeffaf şekilde kayıt altına alınarak tüm tarafların korunmasıdır.

Bu karşılaştırma ile yalnızca sistemler arasındaki mevzuatları değil; aynı zamanda iş kazasına yaklaşım tarzlarını, kurumsal refleksleri ve hukuki kültürü de kısaca ortaya koymaya çalıştık.

Türkiye’nin iş kazası bildirim sistemini; ABD’nin hızlı müdahale ve bireysel hak temelli yaklaşımıyla, Avrupa’nın örgütlü, sosyal devlet odaklı sistemleriyle kıyasladığımızda önemli bir gerçek su yüzüne çıkıyor: Bildirim sistemi sadece bir prosedür değil, aynı zamanda bir güvenlik kültürüdür.

Karşılaştırma sayesinde, Türkiye’nin hangi yönlerinin uluslararası düzeyde güçlü olduğunu (örneğin tek merkezli SGK sistemi), hangi yönlerde ise geliştirilmesi gerektiğini (örneğin misillemeye karşı koruma zayıflığı) açıkça görebiliyoruz. Ayrıca küresel uygulamaların ışığında işverenlerin, hukukçuların ve politika yapıcıların nasıl daha etkili stratejiler geliştirebileceği konusunda fikir sahibi oluyoruz.

Analizimiz tartışmaya açıktır. Ki gayemizde katılımcı sayısının arttığı fikirlerin müzakere edildiği katılımcı bir iş sağlığı – güvenliği kültürünün yaygınlaşmasıdır.

Sadece iş hukukçularına değil; aynı zamanda İş Güvenliği uzmanlarına, işyeri hekimlerine akademisyenlere, kamu yöneticilerine ve işletme sahiplerine pratik ve stratejik bir perspektif kazandırabilecek derin bir kültür ortamına yelken açmış bulunuyoruz. Fırtınalarla karşılaşacağımızı uzun yolculuğumuzda yıpranacağımızı da biliyoruz. Lakin hep birlikte karaya ayak basacağımız ve kutlayacağımız günlerin de hayal olmadığına inanıyoruz…

Zira iş kazası bildirimi sadece geçmişte olanı kayda geçirmek değil, aynı zamanda gelecekte olacakları engellemenin ilk adımıdır.

Bu yüzden, bildirim süreci bir evrak değil; bir hayat sigortasıdır. Ve onu ne kadar şeffaf, hızlı ve kapsayıcı kurgularsak; işyerlerini o kadar güvenli, sistemleri o kadar adil ve çalışanları o kadar değerli kılarız.

Saygılarımızla…

Cemil Tanju ANAKLI – Dr. Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Cemil Tanju ANAKLI – Dr. Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Makaleler1 Haziran 2025
1 Haziran 2025

Hücrelerin Söylemeye Çalışıyor? Yaşamak İçin Koşma Yürü

Koşmak mı, Tempolu yürümek mi?

Cevap basit: Tabii ki tempolu yürümek!

Peki neden mi? Hadi insan vücudunun derinliklerine bir yolculuğa çıkalım…

“HÜCRE HASARI” NEDİR, NEDEN OLUR?

Hücrelerimiz, günlük hayatımızı sürdürebilmemiz için gece gündüz çalışan minik fabrikalar gibidir. Ama bu fabrikalar bazen zarar görür. En önemli nedenlerinden biri: İSKEMİ.

İskemi, yani bir dokunun yeterince kan ve oksijen alamaması, zincirleme bir hasar dalgasını tetikler:

  • Oksijen yok
  • Glikoz yok
  • Vitamin, mineral yok
  • Enerji yok!

ENERJİ SANTRALİ – MİTOKONDRİ VE ATP

Hücre içindeki sodyum-potasyum pompası, çalışmak için enerjiye, yani ATP’ye ihtiyaç duyar. Bu ATP’yi de oksijenle çalışan mitokondri üretir.

Ama ya oksijen yetmezse?

KOŞUYORUZ AMA…

Koşarken mitokondri daha çok oksijen ister. Daha çok oksijen almak için daha hızlı nefes alırız. Ama nefeslerimiz yüzeysel olur. Yani aslında yeterince oksijen alamayız. Sonuç?

  • Pompa çalışamaz,
  • Sodyum hücrede birikir,
  • Sodyum su çeker, hücre şişer,
  • Hidropik dejenerasyon başlar.

Bu durumda:

  • Mikrovilluslar (emilim tüpçükleri) kaybolur,
  • Reseptörler zarar görür (B12, D vitamini, insülin gibi),
  • Vücudun sinyalleri bozulur.

OKSİJENSİZ SOLUNUM – ÇİFT TARAFLI ZARAR

Oksijen yoksa, vücut oksijensiz solunuma gçer. Ama burada sorun büyük:

  • Sadece 2 ATP kazanılır,
  • Karşılığında laktik asit üretilir,
  • Kaslar ağırır, sertleşir,
  • Hücre içi asidik ortam olur.

Asidik ortamda:

  • Ribozom protein üretemez,
  • Yağlar birikir,
  • Karaciğer ve kalp zarar görür.

Eğer bu durum devam ederse:

  • Hücre zardan çatlar,
  • Kalsiyum hücreye girer,
  • Yıkıcı enzimler aktif olur,
  • HÜCRE ÖLÜR.

KOŞMAK İSTİYORSANIZ DİKKAT!

Koşmak istiyorsanız:

  • Nefes nefese kalmayın!
  • Satürasyon cihazlarına aldanmayın.

Oksijen taşıyor gibi görünse de, damar iç duvarlarında (endotel) hasar varsa, organların oksijen alması engellenir. Kalp krizleri bu yüzden “birdenbire” oluverir.

Ayrıca:

  • Demir, B12, B9 eksikliği (anemi)
  • Yüksek trigliserit ve LDL-a

Damarları tıkar, oksijen gitmez. Suçlu genelde yağ değil, rafine karbonhidratlardır!

BEYİN SİSİ VE NÖROLOJİK BELİRTİLER

Oksijen yetersizliği sadece kalbi değil, beyni de etkiler. Unutkanlık, konsantrasyon sorunları, “beyin sisi” gibi belirtiler ortaya çıkar.

SONUÇ

Koşmak yerine tempolu yürüyüş yapın.

  • Oksijen ihtiyacını yorulmadan karşılayın,
  • Kalp ve damarları zorlamayın,
  • Kaslarını, beynini ve karaciğerini koruyun.

Vücudunuzaa iyi bakmak için kendinizi yormananıza gerek yok. Akıllı hareket edin yeter.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İkinci Kalbinizi Biliyor musunuz? https://tetkik.com.tr/2024/10/07/ikinci-kalbinizi-biliyor-musunuz/

⭐️⭐️ Yürüme ve Koşma Sırasında Ayak Biyomekaniği https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(12)61642-5/fulltext

⭐️⭐️ Çıplak ayakla koşmak, ayakkabılı koşmaya kıyasla daha az koşu dengesine yol açıyor – randomize kontrollü bir çalışmadan elde edilen sonuçlar https://www.nature.com/articles/s41598-021-83056-9

⭐️⭐️ Yürüme ve koşmanın enerji harcaması: tahmin denklemleriyle karşılaştırma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15570150/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni1 Haziran 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al