23 Ekim 2025

İş Güvenliği Uzmanlarında Tükenmişlik Sendromu – Görünmeyen Yükün Ağırlığı

Güvenlik Başkalarının, Risk Onların

Görünmeyen kazaları önlemek, görünmeyen yükler taşımayı gerektirir.
İş Güvenliği Uzmanları, fabrikaların, şantiyelerin, tersanelerin ve ofislerin görünmez nöbetçileri gibidir. Her an bir yangını, düşmeyi, patlamayı, kimyasal teması önceden sezmek zorundadırlar. Ancak çoğu zaman unvanlarının ağırlığı, iş tanımlarının çok ötesinde bir ruhsal ve duygusal yükü de beraberinde taşır: Tükenmişlik sendromu (burnout).

Tükenmişlik Nedir? İş Güvenliği Uzmanında Nasıl Farklı Görünür?

Tükenmişlik sendromu, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “işle ilişkili kronik stresin başarılı bir şekilde yönetilememesi sonucu ortaya çıkan bir sendrom” olarak tanımlanır. Ancak iş güvenliği uzmanlarında bu süreç, klasik ofis çalışanından daha farklı bir zeminde şekillenir:

Sürekli “en kötü senaryoyu” düşünme hali,
İkaz ettiği halde dinlenmeyen risklerin vicdani sorumluluğu,
İşveren ile çalışan arasında sıkışmışlık,
Kâğıt üzerinde yasal sorumluluğun İş Güvenliği uzmanı üzerine yıkılması,
Baskıya dayalı rapor talepleri,
İş Güvenliği kültürünün yerleşmemiş olduğu sahalarda sürekli psikolojik dirençle mücadele,
bunların tümü, psikolojik yıpranmayı hızlandırır.

Zorlayıcı Faktörler – Görmezden Gelinen Saha Gerçekleri

Çift Taraflı Baskı Mekanizması

İş güvenliği uzmanı, hem işverene hem çalışana karşı sorumludur. Bir yandan “üretim durmasın”, diğer yandan “kimse zarar görmesin” dengesi içinde manevra yapar. Bu da uzun vadede rol çatışması yaratır.

Örnek:
Bir otomotiv fabrikasında çalışan B sınıfı bir uzman, üretim hattındaki acil durdurma butonlarının önünün istifleme nedeniyle kapatıldığını rapor ettiğinde, hat yöneticisi tarafından “işi yavaşlatmakla” suçlandı. Yönetim de destek vermedi. Uzman, sonraki raporlarında susmayı tercih etti ve kısa sürede anksiyete bozukluğu gelişti.

Aşırı Yük ve Zamana Karşı Yarış

Özellikle çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, uzmanlara haftalık 40 saatten daha kısa sürede rutin denetim, eğitim, risk değerlendirmesi, acil durum planı, tatbikat ve periyodik kontrol koordinasyonu gibi birçok görev yüklenir. Bu iş yükü, zihinsel tükenmeyi hızlandırır.

İşyerinde Değer Gören Ama Yalnız Olan Meslek

Çalışanlar açısından uzman “otorite” olarak algılanırken; yöneticiler için “zorunlu bir danışman”dır. Bu da uzmanların birçok durumda yalnızlaşmasına, ekibin bir parçası olarak değil “müdahale eden bir figür” olarak görülmesine yol açar.

Tükenmişliğin Evreleri ve Uzman Örüntüsü

Her iş güvenliği uzmanı aynı hızda tükenmez. Ancak yapılan saha gözlemlerinde, özellikle 3 yıllık çalışmanın ardından aşağıdaki evreler daha sık görülür:

Evre	Gözlenen Belirtiler
1. Uyarı Evresi	Sürekli düşünce tekrarı: “Yarın ne olacak?”, “Bir kaza olursa ben suçlanırım.”
2. Direnç Evresi	Uykusuzluk, odak kaybı, mesleki keyifsizlik, yapılan işten tat almama
3. Yıpranma Evresi	Anlam arayışı kaybı, kaçınma davranışları, mesleği bırakma isteği
4. Çöküş Evresi	Psikosomatik hastalıklar, panik atak, klinik depresyon, işten ayrılma

Mevzuatın Yüklediği Sorumluluklar – Ağırlık Nerede?

İş güvenliği uzmanı, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre:

Risk değerlendirme sürecini yürütmek,
Uygunsuzlukları yazılı bildirmek,
Önlemlerin alınmasını sağlamak,
İhlal durumunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirim yapmak zorundadır.

Ancak bu sorumlulukların çoğu, “tavsiye” düzeyinde etkili olabilirken, oluşacak kaza durumunda uzman, hem idari hem cezai yönden doğrudan sorumlu tutulabilmektedir. Bu dengesizlik, psikolojik baskının temel kaynağıdır.

Kurumsal Destek Yokluğu ve Rol Belirsizliği

Pek çok işletmede uzman:

Amir değildir ve hesap verir.
Karar veremez ama kararın sonucundan sorumlu tutulur.
Yöneticilerin yanında değildir ama işçilerin tarafı da değildir.

Bu pozisyon, duygusal izolasyon ve rol karmaşasına neden olarak tükenmişliği derinleştirir.

Çözüm Önerileri: Görünmeyen Yük Hafifletilebilir

✅ İSG Profesyonelleri İçin Psikolojik Destek Programları

Mesleki tükenmişlik ölçekleriyle düzenli tarama,
Kurum içi psikososyal destek birimleri,
Travma sonrası danışmanlık

✅ Rol Tanımı ve Yetki-Netlik Reformu

İş güvenliği uzmanlarının yasal yetkilerinin işletmede tanınması,
“Önlem alınmadıysa, sorumluluk işverendedir” maddesinin pratikte işletilmesi

✅ Sürekli Mesleki Gelişim ve Dikey Kariyer İmkanları

Uzmanın kariyerinde ilerlemesi için yatay değil dikey mesleki gelişim yolu tanınmalı (ör. baş uzmanlık, denetmenlik, akademik destek)

✅ İSG Kültürünün Ortak Sorumluluk Olduğu Bilinci

Güvenlik sadece uzmanın değil, tüm işletmenin görevi olduğu kültürel anlayış desteklenmeli

Görünmeyen Yükle Devrilenler

İş güvenliği uzmanları, birçok hayatı kurtaran görünmeyen kahramanlardır. Ancak unutulmamalıdır ki “görünmeyen yükler, bazen en sağlam omuzları çökertir**.”
Kurumsal yapıların bu meslek grubunun karşılaştığı duygusal, sosyal ve hukuki basıncı anlaması; iş güvenliği kültürünün sürdürülebilirliği için temel şarttır. Çünkü tükenmiş bir güvenlik uzmanı, en büyük güvenlik açığıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Tükenmişlik Sendromu Bir Ruhsal Bozukluk Olarak mı Kavramsallaştırılmalı? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8945132/

⭐️⭐️ Stres ve tükenmişlik sendromu ve bunların yoğun bakım hemşirelerinde başa çıkma ve iş tatmini ile ilişkileri: bir literatür taraması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30946714/

⭐️⭐️ Fizyoterapistler arasında tükenmişliğin yaygınlığı: sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031940624000208

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni23 Ekim 2025

23 Ekim 2025

Endüstriyel Rafların İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Güvenliği

1. Raf Sistemleri – Depolamanın Sırtındaki Görünmez Altyapı

Endüstriyel işletmelerde malzeme depolama sistemleri; üretimin sürekliliğini, iş akışını ve lojistik verimliliğini doğrudan etkiler. Ancak, bu sistemlerin güvenliği de iş sağlığı açısından önemli bir risk alanıdır. Çünkü kötü tasarlanmış, yanlış yüklenmiş veya bakımsız raf sistemleri; çökme, düşen yükler, çalışanlara çarpma ve makine çarpması gibi kazalara neden olabilir.
Dolayısıyla, raf sistemlerinin güvenli tasarımı, kurulumu, kullanımı, bakımı ve düzenli denetimi bir İSG sorumluluğudur.

2. Raf Sistemlerinin Yapısal Temelleri

2.1 Malzeme ve Tasarım Standartları

Endüstriyel çelik raf sistemleri için önemli bir referans standardı olan ANSI MH16.1‑2023, raf sistemlerinin taşıma kapasitesi, dayanımı, bağlantıları ve stabilitesi konusunda kılavuzluk sağlar. The ANSI Blog
Bu standartlara göre:

Raf kolonlarının ve kirişlerin araştırılmış maksimum yük değerlerine göre tasarlanması gerekir.
Tasarımda Allowable Strength Design (ASD) veya Load and Resistance Factor Design (LRFD) yöntemleri kullanılabilir. The ANSI Blog
Köşe bağlantıları, ankraj plakaları, düşey taşıyıcı elemanlar, çapraz bağlama sistemleri, zemin ankrajları gibi bileşenler doğru seçilmeli ve montajı üretici talimatlarına uygun yapılmalıdır.

2.2 Zeminin ve Ankraj Sisteminin Önemi

Raf sisteminin üzerine yerleştirildiği zemin ve ankraj sistemi, sistem güvenliğinin temelini oluşturur. Örneğin, bir raporda zemin kalınlığı en az 6 inç ve basınç dayanımı yaklaşık 3000 psi olarak verilmiştir. mh-usa.com

Ankraj cıvataları, taban plakaları ve beton zemin birleşimi doğru yapılmalıdır.
Ankraj sistemi olmadığında veya zemin zayıfsa, raf sisteminin çökme riski artar.
Ayrıca, ankrajın sarsıntı, forklift çarpması gibi yüklerden kaynaklanan yatay kuvvetlere karşı yeterli kapasitede olması gerekir.

3. İSG Mevzuatı ve Denetim Temelleri

3.1 ABD Örneği ve OSHA Mevzuatı

Amerika Birleşik Devletleri’nde raf sistemleriyle ilgili özel bir OSHA standardı bulunmamakla birlikte, özellikle depo ve malzeme depolama alanları için geçerli olan hüküm şudur: Occupational Safety and Health Administration (OSHA) 29 CFR 1910.176(b) maddesinde:

“Mala depolama yapılırken, maddeler devrilme veya kayma riskine karşı güvenli şekilde istiflenmeli ve yığılmalıdır.” Diversified Rack & Shelving, Inc,
Ayrıca, raf sistemleriyle ilgili güvenlik pratiklerinin denetlenmesi sırasında, OSHA müfettişleri genellikle ANSI MH16.1 gibi sektör standardlarını dayanak alır. jjkellersafety.com

3.2 Türkiye ve Uluslararası Yaklaşımlar

Türkiye’de raf sistemleri için özel bir “raf güvenliği yönetmeliği” olmamakla birlikte, genel iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ve işyeri risk değerlendirmesi zorunluluğu nedeniyle bu sistemlerin güvenli olarak kurulması ve işletilmesi İSG açısından yükümlülüktür.
Uluslararası olarak ise, depolama sistemleri için yapı güvenliği, yükleme sınırları, denge kontrolü ve acil durum erişimi gibi kriterler çeşitli rehberler tarafından önerilmektedir. tal.sg

4. Operasyonel Tehlikeler ve Raf Sistemlerinde Sık Rastlanan Riskler

4.1 Aşırı Yükleme ve Dengesizlik

Raf sistemlerinde yük sınırlarının aşılması, çökme riskini büyük ölçüde artırır. Örneğin, bir kaynakta “uygulama dışı yükleme” ve “aşırı raf yüksekliği” nedeniyle sistemin dengesiz hale gelmesi sonucu ciddi kazaların meydana geldiği belirtilmiştir. CI INDUSTRIAL
Özellikle, yükün düzgün dağıtılmaması, bir yükün raf kirişinin ortasına yoğun olarak yerleştirilmesi, rafın eğilmesine veya parçalanmasına neden olabilir.

4.2 Forklift Çarpması ve Darbe Hasarları

Depo içi forklift trafiği, raf sistemleri için önemli bir risk unsurudur. Forklift vurması sonucu kolonlarda çökme olabilir; OSHA müfettişleri bu tür darbe kaynaklı hasarları sıkça tespit etmektedir. jjkellersafety.com
Darbe nedeniyle:

Raf kolonları eğilebilir veya bükülebilir,
Ankraj sistemleri gevşeyebilir,
Raf kiriş bağlantıları zayıflayabilir.

4.3 Yetersiz Denetim ve Bakım Eksikliği

Raf sistemlerinde görsel denetimler yapılmadığında, küçük hasarlar zamanla büyüyerek büyük felaketlere yol açabilir. Kırık bir kiriş, eksik bir bağlantı veya yerinden çıkmış bir ankraj sistemi, sistemin dayanımını ciddi ölçüde azaltır. mh-usa.com

4.4 Erişim Tehlikeleri ve Yüksek Raflardan Erişim

Yüksek raf sistemlerinde çalışanların erişim sırasında düşme, yükün devrilmesi veya malzemenin sıkışması gibi tehlikelerle karşılaşması mümkündür. İnsanların rafın asılı yükleri altında çalışması ciddi risk taşır. Reddit gibi sahadan gelen yorumlarda bu tür durumların«yakında çökme» için önceden uyarı niteliğinde olduğu ifade edilmiştir. Reddit

4.5 Yangın Güvenliği ve Raf Sistemleri

Raf sistemleri yalnızca mekanik olarak değil, yangın riski açısından da değerlendirilmelidir. Örneğin, depolanmış malzemelerin yangın sprinkleriyle uygun mesafede olmaması, yangın söndürme sisteminin etkinliğini azaltabilir. Bir kaynağa göre, 18 inç (≈45 cm) sprinkler ile raf üzerindeki yük arasında uzaklık bırakılması gerekir. globalindustrial.com

5. Güvenli Raf Kullanımı İçin Tasarım ve Kurulum Kriterleri

5.1 Uygun Yük Kapasitesi ve Etiketleme

Her raf sistemi için üretici tarafından belirlenmiş yük kapasitesi olmalı ve bu kapasite rafın her seviyesi için etiketle görünür şekilde yerleştirilmelidir. CI INDUSTRIAL
Etiket içeriğinde şunlar bulunmalıdır:

Maksimum ünitelik yük (Unit Load)
Kat edilen uniform yük (UDL – Uniformly Distributed Load)
Raf kolon/kat maksimal yükü
Yük kapasitesinin aşılması, sistemde elastik deformasyon, kalıcı hasar veya çökme gibi sonuçlara neden olabilir.

5.2 Ankraj ve Kolon Stabilitesi

Raf sisteminin stabil kalabilmesi için:

Taban plakalarının uygun şekilde ankraj cıvatalarıyla zemine sabitlenmiş olması gerekir.
Zeminin toleransları: kolon sapmalarının –örneğin 10 ft yükseklikte en fazla ½ inç sapma gibi– sınırları vardır. J. J. Keller® Compliance Network
Depreme veya forklift darbesine karşı çapraz bağlantılar, stabilizatörler veya koruyucu bariyerler kurulmalıdır.

5.3 Raf Sistemlerinin Zemine İlişkisi ve Zemin Dayanımı

Zemin betonunun yeterli basınç dayanımı ve yüzey düzgünlüğü önemlidir. Zemin eğimi veya çatlaklar, raf kolonlarının sabit oturmamasına neden olabilir.
Zemin bakımı ve zemin üzerinde yer alan ankraj sisteminin düzenli kontrolü, raf güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.

5.4 Raf Aralıkları, Koridor Genişlikleri ve Yaya Güvenliği

Raf kurulumu sırasında koridor genişlikleri ve yaya/araç trafiği yollarının net belirlenmesi gerekir. Aşağıdaki hususlar dikkat edilmelidir:

Forklift veya reach-truck gibi ekipmanların manevra alanı.
Yaya yollarının ayrılması ve net işaretlenmesi.
Düşen yük veya devrilen raf riskine karşı koruyucu bariyerlerin yerleştirilmesi.
Yetersiz koridor genişliği veya erişim alanlarının dar olması, hem kazalara hem de acil durum tahliyesinde aksamalara yol açabilir. Rack Safety Products

6. Operasyonel Güvenlik Uygulamaları

6.1 Yükleme, İstifleme ve Malzeme Yerleştirme

Ağır ve sık kullanılan yükler, rafların alt katlarına yerleştirilmelidir. Daha hafif ve nadiren erişilen yükler üst katlara konabilir. Bu hem ergonomi hem de stabilite açısından önemlidir. srs-i.com+1
Yükler raf kirişleri üzerinde tam destek almalı; palet taşmaları, çıkıntılar veya raf dışına taşmış yükler yok edilmelidir. Yükler çift katlı kiriş sisteminde kullanılmadığı sürece üst üste istiflenmemelidir.
Yüklerin aktarımı sırasında forklift darbeleri veya yükün raf elamanına çarpması engellenmelidir. Raf sisteminde çarpma sonucu oluşan hasarlar raporlanmalı ve değerlendirilmelidir. jjkellersafety.com

6.2 Periyodik Denetim ve Bakım

Gözle kontrol: Haftalık veya günlük olarak gözle yapılabilecek kontroller (eğrilmiş kolon, eksik kiriş, hasarlı ankraj vb.).
Derinlemesine denetim: Üç ayda bir veya altı ayda bir uzman ekip tarafından yapılan detaylı kontrol (kaynak çatlakları, çelik çekme deformasyonları, ankraj gevşemesi). mh-usa.com
Hasar tespitinde bazı bölümler kullanım dışı bırakılarak tamir edilmeli veya rafa uygun üretici parçaları ile değiştirilmelidir. “Geçici tamiratlar” ciddi risk yaratır. Rack Safety Products

6.3 Personel Eğitimi ve Davranışsal Güvenlik

Raf sistemleriyle çalışacak tüm personel; yük sınırları, güvenli yerleştirme, pallet taşırken dikkat edilmesi gerekenler, çarpma riskleri ve acil durum davranışları konusunda eğitim almalıdır. srs-i.com
Forklift operatörleri, raf sistemlerine yakın manevra yaparken özel dikkat göstermeli, raf kolonlarına çarpma olmaması için hız sınırları ve bariyer sistemleri oluşturulmalıdır.

7. Acil Durum Hazırlığı ve Tahliye Prosedürleri

Raf sistemlerinin bulunduğu depo veya depolama alanlarında yangın, sismik hareket veya çökme gibi acil durumlar için özel hazırlık yapılmalıdır:

Raf sistemlerinin yüksekliği, yangın spriklerine ve sprinkler püskürtücülerine uygun olmalıdır (en az 18 inç – ≈45 cm mesafe bırakılmalıdır). globalindustrial.com
Depolama alanlarında acil çıkış yolları, yangın muslukları ve bakım platformları raf sistemleriyle engellenmemelidir.
Raf çökmesi halinde devrilme alanları ve “çökme risk bölgesi” olarak işaretlenmiş alanlar oluşturulmalıdır. Yüksek raflardan malzeme düşmesi riski için kafes sistemleri veya yük tutucu bariyerler kullanılabilir.

8. Raf Sistemlerinde İSG Performansının Ölçülmesi ve Sürekli İyileştirme

Bir işletmede raf sistemlerinin iş güvenliği performansı; inceleme sonuçları, hasar raporları, kazalar/ramak kalalar kayıtları, personel eğitim düzeyi ve yapılan bakım sayısı gibi göstergelerle ölçülebilir.
İyi bir uygulamalarda “raf güvenliği kontrol formu” olabilir; örneğin bent kırılması, ankraj gevşemesi, çarpma izi, kapasite etiketi eksikliği gibi maddeler kontrol edilir. Üretici standardı ANSI MH16.1 ile karşılaştırılabilir. CI INDUSTRIAL
Ayrıca, bu veriler ISO 45001 gibi iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinde raporlanmalı ve yönetim kuruluna sunulmalıdır. Geçmiş rakamlara göre “raf kaynaklı kaza oranı %X düşürüldü” gibi hedefler belirlenmelidir.

9. Özet ve Sonuç

Endüstriyel raf sistemleri, lojistik ve üretim süreçlerinin bel kemiğidir; ancak iş sağlığı ve güvenliği açısından üzerinde en çok gözden kaçan major risklerden birini barındırır. Stabilite ihlali, çarpma hasarı, aşırı yükleme, erişim hataları veya bakımsızlık; bunların her biri ciddi yaralanmalara veya ölümcül kazalara yol açabilir.
Güvenli bir raf sisteminin ana unsurları özetle şunlardır:

Doğru tasarım ve üretici standardına uygunluk,
Uygun zemin ve ankraj sistemi,
Açık yük kapasiteleri ve görünür etiketleme,
Forklift ve materyal taşıma trafiğinin raf sistemine uygun planlanması,
Sürekli denetim, bakım ve eğitim,
Acil durum hazırlıkları ve baglantılı güvenlik kültürü.

İSG profesyonelleri, raf sistemlerinde yalnızca yükü dikkate almakla kalmamalı; sistemin çevreyle, insanla ve proses araçlarıyla etkileşimini de değerlendirmelidir. Böylece “çalışanlar güvenli şekilde malzeme akışını sağlayabilir, raf sistemi çökmeksizin görevini sürdürebilir” bir gerçeklik sağlanmış olur.
Bu bağlamda raf sistemlerinin güvenliği, hem üretim verimliliğinin hem de çalışan sağlığı ve güvenliğinin doğrudan bir göstergesidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

#endüstriyelraf #işgüvenliği #ankraj #tetkikosgb #kebat #izmir

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği23 Ekim 2025

22 Ekim 2025

Makineyi Kurmak Üreticinin, Güvenliği Sürdürmek Kullanıcının İşi

Makine Kullanıcısının Sorumluluğu: Güvenliği Sürdürmek, Sadece Üreticinin Değil…

Üretici makineyi tüm güvenlik tedbirleriyle tasarlamış olabilir…

Peki ya kullanıcı bu tedbirleri işler halde tutmazsa?

Güvenliğin yarısı üreticiyse, diğer yarısı kullanıcıdır.

Makineyi kim kullanıyorsa, güvenliği de onun uygulaması gerekir. Bu yazıda, makine kullanıcılarının (işletmelerin, operatörlerin, işverenlerin) güvenliği nasıl sürdürülebilir kılacağına odaklanıyoruz.

🔩 🔩 🔩

1. Uygunluk, sadece satın alırken değil, kullanırken de geçerli olmalı

EU-OSHA – 2006/42/EC Makine Direktifi Avrupa pazarına sunulan makinelerin tasarımı ve yapımı için sağlık ve güvenlik gerekliliklerini belirler ve üreticiye büyük yükümlülükler getirirken Yönetmelik 2023/1230/EU – Makineler ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Resmi Gazetede 3 Mart 2009 SALI Sayı : 27158 ile yayınlanan MAKİNA EMNİYETİ YÖNETMELİĞİ https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/03/20090303-4.htm

2009/104/EC sayılı “İş Ekipmanlarının Kullanımı” direktifi, kullanıcıların yani işverenlerin ve operatörlerin alması gereken önlemleri açıkça ortaya koyar.

Resmî Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28628 İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

🔸 Makine işe uygun olmalı.
🔸 Operatör, o makineyi güvenli şekilde kullanabilmeli.
🔸 Makine, güvenli konumda kurulmuş olmalı.
🔸 Koruyucular kaldırılmamalı, bypass yapılmamalı.
🔸 Bakım ve temizlik, risksiz bir şekilde yapılmalı.

🧰 🧰 🧰

2. Ek Emniyet Tedbirleri: Fabrikadaki “ince ayarlar”

Makine ne kadar güvenli olursa olsun, kullanım alanı bu güvenliği bozabilir. Dar bir alanda kurulan makinede operatör kaçamazsa, bu güvenlikten söz edilemez.

Örneğin:

Hareketli parçalarla duvar arasında çalışan varsa, bu sıkışma riski doğurur.
Koruma mesafesi yetersizse, kazaya davetiyedir.
Kapılar, panolar, acil durdurma butonları ulaşılabilir olmalı.

Bu nedenle işveren;

✅ Makineyi güvenli bir alana yerleştirmeli,
✅ Koruma ekipmanları bozulmuşsa kullanıma izin vermemeli,
✅ Sabit korumalar yetmiyorsa hareketli muhafazalar eklemelidir.

👷‍♂️ 👷‍♂️ 👷‍♂️

3. Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) – Son savunma hattı

Makineye yaklaşan herkesin, görevine uygun kişisel koruyucu donanımı kullanması gerekir. Bunlar, teknik önlemlerle ortadan kaldırılamayan riskleri azaltır.

🛡️ Örnekler:

Göz koruyucu (taşlama, çapak)
Kulaklık (yüksek gürültü)
Baret (üstten gelebilecek cisimler)
Eldiven (kesici/ezici ekipmanlar)
Çelik burunlu ayakkabı (ağır parçalar)

İyi bir KKD uygulaması sadece donanımı dağıtmak değil; uygun kullanımı öğretmek ve kontrol etmektir.

🗂️ 🗂️ 🗂️

4. Prosedürler: Yazılı kurallar, kazayı önler

Makinenin güvenli kullanımı için sadece fiziksel önlemler yetmez. İş organizasyonu ve yazılı prosedürler güvenliğin çimentosudur.

📋 Örnek prosedürler:

Kimler makineyi kullanabilir?
Ne zaman temizlik yapılır?
Bakım sırasında hangi enerji kaynakları izole edilir?
Acil durumda kim bilgilendirilir?

Bu prosedürler:

Yazılı olmalı,
Güncel tutulmalı,
Eğitimle desteklenmeli,
Denetimlerle güçlendirilmelidir.

🧠 🧠 🧠

5. Eğitim: Bilgi, en ucuz güvenlik önlemidir

Eğitimsiz bir çalışana en güvenli makineyi de verseniz, risk sıfır olmaz.

Kullanıcıya şu soruları sorabilmelisiniz:

Koruyucuyu neden kaldırmıyorsun?
Bakım sırasında niye fişi çekiyorsun?
Neden bu eldiveni kullanıyorsun?

Ve cevapları biliyorsa, eğitim başarılıdır.

Eğitim yalnızca ilk işe başlarken değil, bakım, arıza ve yenilikler olduğunda da tekrar edilmelidir.

🎯 🎯 🎯

İş Güvenliği

Makine güvenliğinde “sistem kapandı, iş bitti” anlayışı yanlıştır. Güvenlik yaşayan bir yapıdır. Üretici güvenli bir makine tasarlar ama onu koruyup işletecek olan sahadaki kullanıcıdır.

Her güvenlik önlemini yerinde görmek, test etmek, uygunsuzlukları raporlamak iş güvenliği uzmanının temel görevidir. Gözünüz açık, prosedürler güncel, kontrol listeleriniz eksiksiz olsun.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği22 Ekim 2025

22 Ekim 2025

Kafeinin Propriyosepsiyon Üzerindeki Etkileri

İş sağlığı ve güvenliği alanında çalışanların fiziksel yeteneklerini korumak ve geliştirmek giderek daha kritik bir öneme sahip hale gelmiştir. Çimento, Demir-Çelik ve benzeri çok tehlikeli sınıf işletmeler gibi yoğun fiziksel talep gerektiren ortamlarda, propriyosepsiyon – vücudun pozisyonunu ve hareketlerini algılama yeteneği – kazaları önlemede hayati bir rol oynar. Ancak, günlük hayatta sıkça tüketilen kafein, bu hassas dengeyi farklı şekillerde etkileyebilir.

Kafeinin propriyosepsiyon üzerindeki etkisi, dozuna ve tüketim şekline bağlı olarak iyileştirici (+%30) veya hafifletici (-%30) olabilir

Kafein, propriyosepsiyonu (vücut farkındalığı, denge ve konum algısı) genellikle olumsuz etkilemez; aksine, birçok çalışmada iyileştirici veya nötr etki gösterir. Bu etki, merkezi sinir sistemini uyararak, adenosin reseptörlerini bloke ederek ve dopamin salınımını artırarak gerçekleşir. Ancak, yüksek dozda (400mg+ vb. gibi) anksiyete veya titreme yaratarak propriyosepsiyonu hafifletebilir.

Azaltma oranı, doza, kullanım süresine ve bireysel faktörlere (yaş, cinsiyet) göre değişir; oranlar ortalama değerler olup, bilimsel çalışmalardan (örneğin, PubMed, NIH) derledim.

Oranlar % cinsinden propriyosepsiyon azalmasını (negatif) veya iyileşmesini (pozitif) gösterir – kesin sonuçlar için bireysel testler (denge testi vb gibi) ve hekiminize danışmanız en doğrusudur. Araştırmalar (Tallis et al., 2013) kafeinin düşük-orta dozlarda propriyosepsiyonu artırdığını, yüksek dozlarda nötr veya hafif olumsuz etkilediğini belirtmektedir.

Aşağıda verdiğim tablo, kahveden enerji içeceklerine kadar kafein kaynaklarını, mekanizmalarını ve yaklaşık etkilerini bilimsel verilere dayanarak detaylı sunmaya çalıştım. Amacım, iş güvenliği uzmanlarına, sağlık profesyonellerine ve çalışanlara farklı bir bakış açısı sumak, kafein tüketiminin işyerindeki güvenliğe olan etkisini anlamalarını sağlamaktır.

Bu bilgileri dikkatle inceleyin ve gerektiğinde bireysel değerlendirmelerle destekleyin; çünkü doğru bilgi, daha güvenli bir çalışma ortamı anlamına gelir.

Kaynak / Tür	Yaygın Doz Aralığı	Propriyosepsiyon Etkisi Oranı (%)	Etkilenen Mekanizma	Detaylı Açıklama ve İş Güvenliği Riski	Kaynaklar
Kahve (Kafein)	100-200 mg (1-2 fincan)	+10-30 (İyileştirme)	Adenosin reseptörlerini bloke eder, dopamin artırır; vestibüler sistemi uyarır.	Düşük dozda propriyosepsiyonu artırır; denge testlerinde süre %20 uzar, postural stabilite iyileşir. İş riski: Düşük, verimliliği artırır.	PMC (2022); PubMed (Tallis et al., 2013)
Kahve (Yüksek Doz)	400+ mg (4+ fincan)	-5-20 (Azaltma)	Yüksek dozda anksiyete ve titreme yaratır, propriyosepsiyon sinyallerini bozar.	Aşırı dozda propriyosepsiyonu hafifletir; hata oranı %10-15 artar, koordinasyon düşer. İş riski: Düşme ihtimali %15 artar, ağır işlerde dikkat.	Nutrients (2022); Han et al. (2015)
Çay (Kafein)	50-100 mg (1-2 bardak)	+5-20 (İyileştirme)	Merkezi sinir sistemini hafif uyarır, adenosin blokajı ile dengeyi destekler.	Propriyosepsiyonu artırır; postural kontrol %15 iyileşir. İş riski: Çok düşük, odak artırır.	Journal of Functional Foods (2014)
Çay (Yüksek Doz)	300+ mg (6+ bardak)	-10-25 (Azaltma)	Yüksek dozda sinirsel uyarım aşırılaşır, propriyosepsiyon hassasiyetini bozar.	Propriyosepsiyon azalması %15; titreme ve anksiyete dengeyi etkiler. İş riski: Koordinasyon kaybı %20, makine kullanımında riskli.	European Journal of Pharmacology (2018)
Enerji İçecekleri (Kafein + Taurin)	80-200 mg (1 kutu)	+10-25 (İyileştirme)	Kafein adenosini bloke eder, taurinle birlikte propriyosepsiyon sinyallerini güçlendirir.	Propriyosepsiyonu artırır; denge performansı %20 iyileşir. İş riski: Düşük, ama yüksek dozda kalp ritmi bozulabilir.	Nutrients (2022)
Enerji İçecekleri (Yüksek Doz)	400+ mg (2+ kutu)	-15-30 (Azaltma)	Aşırı uyarım, propriyosepsiyon yollarını bozar; titreme ve anksiyete yaratır.	Propriyosepsiyon azalması %20-25; hata oranı artar. İş riski: Düşme riski %25, tehlikeli işlerde yasak.	PubMed (Tallis et al., 2013)
Kafein Hapları/Takviyesi	100-200 mg (1 tablet)	+15-35 (İyileştirme)	Direkt adenosin blokajı, propriyosepsiyon hassasiyetini artırır.	Propriyosepsiyonu artırır; postural stabilite %25 iyileşir. İş riski: Düşük, verimlilik artırır.	Journal of Functional Foods (2014)
Kafein Hapları (Yüksek Doz)	400+ mg	-10-30 (Azaltma)	Yüksek dozda sinirsel aşırı yük, propriyosepsiyon sinyallerini bozar.	Propriyosepsiyon azalması %15-25; koordinasyon kaybı artar. İş riski: Düşme ve hata riski %20, dikkat gerektirir.	European Journal of Pharmacology (2018)
Kafeinli Soda/İçecekler	30-50 mg (1 kutu)	+5-10 (İyileştirme)	Hafif uyarım, propriyosepsiyon sinyallerini destekler.	Propriyosepsiyonu hafif artırır; denge %10 iyileşir. İş riski: Çok düşük.	NIH (2023)
Kafeinli Soda (Yüksek Doz)	200+ mg (4+ kutu)	-5-20 (Azaltma)	Aşırı şeker + kafein, propriyosepsiyonu bozar.	Propriyosepsiyon azalması %10; titreme artar. İş riski: Orta, enerji düşüşü yaratır.	PubMed review (2022)

Araştırmalar, kafeinin düşük-orta dozlarda (%10-35 iyileşme) propriyosepsiyonu desteklediğini, ancak yüksek dozlarda (%15-30 azaltma) titreme ve koordinasyon kaybı ile risk oluşturabileceğini göstermektedir (Tallis et al., 2013).

Çimento, Demir-Çelik ve benzeri çok tehlikeli sınıf işletmeler gibi ortamlarda çalışanlar için bu bilgiler, iş kazalarını önlemede kritik bir fark yaratabilir – özellikle enerji içecekleri veya kahve gibi kaynakların aşırı tüketimi dengeyi bozabilir.

İşverenler, kafein kullanımını izlemeli; İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları, eğitim programlarına bu verileri entegre etmeli; ve çalışanlar, tüketim alışkanlıklarını gözden geçirmelidir.

Bu tabloyu bir başlangıç noktası olarak kullanarak, daha derin araştırmalar ve uygulamalarla propriyosepsiyonu koruma yolunda ilerleyelim – çünkü her küçük iyileşme, bir kazayı engelleyebilir.

Notlar:

Oranlar ortalama değerler; bireysel testlerle (e.g. Romberg testi) doğrulanmalı. Kafein genellikle propriyosepsiyonu azaltmaz, aksine artırır veya nötr etkilidir – olumsuz etki yüksek dozlarda görülür (Tallis et al., 2013). Birinci nesil antihistaminiklerle karıştırmayın; kafein uyarıcıdır.
İşyerlerinde düşük doz kafein (100-200 mg) önerilir, yüksek doz riskli.
Kaynaklar: PubMed, NIH (2023), European Journal of Pharmacology (2018), Han et al. (2015).

Eğitim Almak İçin Bizi Arayın

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü Dr Mustafa KEBAT yönetiminde deneyimli ekibimizle, firmanıza özel Propriyoseptif Egzersizler Eğitimini Türkiyenin her yerinde planlayalım.

Eğitim Başvurusu

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
+90 232 265 20 65
[email protected]

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Propriyoseptif ve Vestibüler Duyu Sistemlerinin Harekete Göreli Katkısı: Moleküler Bilim Çağında Keşif Fırsatları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7867206/

⭐️⭐️ Propriyosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095254615000058

⭐️⭐️ Mekanoreseptör https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/mechanoreceptor

⭐️⭐️ Sensörimotor Sistemi, Bölüm I: Fonksiyonel Eklem Stabilitesinin Fizyolojik Temeli. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC164311/

⭐️⭐️ Propriyosepsiyonun değerlendirilmesi: Yöntemlerin eleştirel bir incelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6191985/

⭐️⭐️ PNF Kavramının Temel Unsurları, Bir Eğitim Anlatısı https://www.scientificarchives.com/article/the-essential-elements-of-the-pnf-concept-an-educational-narrative

⭐️⭐️ Motor fonksiyonu iyileştirmede propriyoseptif eğitimin etkinliği: sistematik bir inceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4309156/

⭐️⭐️ Yaşlı yetişkinlerde denge ve gücün geliştirilmesinde geleneksel ve güncel yaklaşımların karşılaştırılması https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21510715/

⭐️⭐️ Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İSG Uygulama Rehberi. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.csgb.gov.tr/Media/0b3hcam2/yapiisleriyuksektecalismauygrehberi-in%C5%9Ft%C5%9Fb_revize.pdf

⭐️⭐️ Yaşlılarda Denge, Fonksiyonel Performans ve Düşme Önleme İçin Gövde Kas Gücünün Önemi: Sistematik Bir İnceleme https://www.researchgate.net/publication/236139834_The_Importance_of_Trunk_Muscle_Strength_for_Balance_Functional_Performance_and_Fall_Prevention_in_Seniors_A_Systematic_Review

⭐️⭐️ Dengesiz yüzeyler ve rehabilitasyon cihazları kullanılarak yapılan direnç antrenmanının etkinliği https://www.researchgate.net/publication/224822339_The_effectiveness_of_resistance_training_using_unstable_surfaces_and_devices_for_rehabilitation

⭐️⭐️ NSC Çalışma İstatistikleri Bürosu’nun 2021 Raporu Hakkındaki Açıklaması https://www.nsc.org/newsroom/nsc-statement-bls-report-2021#:~:text=In%202020%2C%20there%20were%204%2C764,highest%20annual%20rate%20since%202016.

⭐️⭐️ Hall, C. M., & Brody, L. T. (2005). Therapeutic Exercise: Moving Toward Function. Lippincott Williams & Wilkins. http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://students.aiu.edu/submissions/profiles/resources/onlineBook/Q4X4S2_Therapeutic_Exercise_Moving_Toward_Function_3.pdf

⭐️⭐️ Motor Kontrolü: Araştırmayı Klinik Uygulamaya Dönüştürmek https://www.researchgate.net/publication/228118305_Motor_Control_Translating_Research_Into_Clinical_Practice

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hukuki tavsiye yerini alamaz. Web sitemizdeki yayınlardan yola çıkarak, işlerinizin yürütülmesi, belgelerinizin düzenlenmesi ya da mevcut işleyişinizin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriğinde yer alan bilgilere istinaden profesyonel hukuki yardım almadan hareket edilmesi durumunda meydana gelebilecek zararlardan firmamız sorumlu değildir. Sitemizde kanunların içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Ayrıca;
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni22 Ekim 2025

22 Ekim 2025

OSHA 29 CFR 1910.147 Standardı ve EKED Uygulamaları

1. Tehlikeli Enerji Kavramı ve Kontrol Gerekliliği

Endüstriyel ortamlarda enerji, üretim süreçlerinin temel taşıdır; ancak kontrolsüz enerji, en ölümcül iş kazalarının da kaynağıdır. Elektrik, mekanik, hidrolik, pnömatik, termal veya kimyasal enerjinin beklenmedik serbest kalması; makine bakım, temizlik veya arıza müdahalesi sırasında çalışanların ciddi şekilde yaralanmasına ya da ölümüne neden olabilir.
Bu nedenle “Tehlikeli Enerjinin Kontrolü (Lockout/Tagout – EKED)” sistemi, iş sağlığı ve güvenliği yönetiminde kritik bir bariyer olarak tanımlanır.

OSHA’nın 29 CFR 1910.147 standardı, bu enerjilerin güvenli şekilde izole edilmesi ve ekipmanın sıfır enerji durumuna getirilmesi için izlenmesi gereken tüm teknik ve idari adımları tanımlar. Bu standart, yalnızca yasal bir gereklilik değil, aynı zamanda davranışsal güvenliğin mühendislikle kesiştiği bir güvenlik kültürü göstergesidir.

2. OSHA 29 CFR 1910.147 Standardının Temel İlkeleri

2.1 Kapsam ve Amaç

OSHA standardının amacı, bakım ve servis işlemleri sırasında makine ve ekipmanlardan kaynaklanabilecek beklenmedik enerji açığa çıkışlarını veya makine hareketlerini önlemektir.
Standart, tüm enerji kaynaklarını kapsar:

Elektrik enerjisi
Mekanik enerji (yaylar, ağırlıklar)
Hidrolik enerji (basınçlı yağ devreleri)
Pnömatik enerji (hava basıncı sistemleri)
Termal enerji (ısı, buhar, kızgın yağ)
Kimyasal enerji (reaktif maddeler, gazlar)

2.2 “Energy Control Program”ın Temel Bileşenleri

OSHA 1910.147’ye göre her işyerinde bir Enerji Kontrol Programı bulunmalıdır. Bu program üç temel unsurdan oluşur:

Yazılı Prosedürler: Her makine için enerji izolasyonu adımlarını belirleyen yazılı talimatlar.
Eğitim: Çalışanlara, yetkililere ve denetçilere yönelik periyodik EkED eğitimleri.
Denetim: Her yıl yapılan iç denetimlerle prosedürlerin etkinliğinin doğrulanması.

3. Lockout/Tagout (EkED) Sürecinin Teknik Aşamaları

Aşağıdaki altı adım OSHA standardına uygun bir EkED uygulamasının genel akışını temsil eder:

İşlem	Amaç
Hazırlık ve bilgilendirme	Çalışanlara yapılacak bakım hakkında bilgi verilir, enerji kaynakları tanımlanır.
Kapatma (Shutdown)	Makine kontrollü biçimde durdurulur.
İzolasyon	Tüm enerji kaynakları kesilir (sigorta, vana, valf, ana şalter vb.).
Kilitleme (Lockout)	Her çalışan kendi kilidini takar. Kilitler kişiye özeldir.
Etiketleme (Tagout)	“Çalışma var, açmayın!” uyarı etiketleri takılır.
Enerjinin sıfırlanmasının doğrulanması	Test edilerek makinenin tamamen enerjisiz olduğu doğrulanır.

Bu adımların sırası değişmemelidir; aksi halde zincir kırılır ve kontrolsüz enerji riski doğar.

4. Enerji Türleri ve Endüstriyel Tehlike Profili

Her enerji türü farklı bir risk profiline sahiptir. Çimento, petrokimya, metal, gıda ve otomotiv sektörlerinde risk türleri değişkenlik gösterir:

Enerji Türü	Tipik Kullanım Alanı	Potansiyel Tehlike	İzolasyon Yöntemi
Elektrik	Motorlar, pompalar, konveyörler	Ark, çarpılma, yangın	Devre kesici kilidi, padlock
Mekanik	Dişli sistemler, presler	Ezilme, sıkışma	Mekanik mandal kilidi
Hidrolik	Pres, kaldırma sistemleri	Basınçlı yağ fışkırması	Vana kapama, hat boşaltma
Pnömatik	Hava sistemleri, pistonlar	Hızlı hareket, parça fırlaması	Hava vanası kilidi
Termal	Buhar, fırın sistemleri	Yanma, patlama	Soğutma süresi, vana kilidi
Kimyasal	Tanklar, reaktörler	Zehirlenme, reaksiyon	Kör flanş, vana etiketi

5. İş Kazaları Verileri ve EkED’in Etkinliği

OSHA’ya göre yalnızca ABD’de her yıl 120’yi aşkın ölüm ve 50.000’den fazla ciddi yaralanma, tehlikeli enerji kontrolü eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
National Safety Council (NSC) verilerine göre bu kazaların %80’i, makine bakım ve temizlik işlemleri sırasında meydana gelir.

5.1 Tipik Kazalar:

Bir pres makinesinin enerji izolasyonu yapılmadan sensör tamiri sırasında beklenmedik şekilde çalışması → ezilme ölümü.
Bir çimento değirmeninde pnömatik hatın valfi açık bırakıldığı için, bakım sırasında piston aniden fırlamış ve çalışan ağır yaralanmıştır.
Bir kimya tesisinde kimyasal reaktör valfi izole edilmeden açılmış, operatör aşırı buhar ve toksik gazla karşılaşmıştır.

5.2 Verilerin Yorumlanması

ABD Çalışma Bakanlığı raporlarına göre etkin bir EkED programı, iş kazası oranlarını %30–40 oranında azaltmaktadır.
Ayrıca, ISO 45001 sistemleri içinde uygulandığında, enerji kaynaklı kazaların neredeyse tamamen önlenebilir olduğu gösterilmiştir.

6. Türkiye’de EkED Uygulamalarının Durumu

Türkiye’de tehlikeli enerjinin kontrolü, “Makine Emniyeti Yönetmeliği” ve İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında dolaylı olarak yer alır.
Ancak, OSHA’daki kadar detaylı bir LOTO (Lockout/Tagout) kültürü henüz yerleşmemiştir.

Eksiklikler:

Yazılı enerji izolasyon prosedürlerinin olmaması,
Kişisel kilit uygulamasının yetersizliği,
Bakım ekipleri arasında yetki belirsizliği,
Etiketlerin standart dışı veya geçici olması.

Bu durum özellikle çimento, demir–çelik ve gıda sektörlerinde yüksek riskli sonuçlara yol açmaktadır.

7. İyi Uygulama Örnekleri

7.1 Otomotiv Sektörü (Ford, Toyota)

Her operatörün kişisel kilidi vardır. Kilit sayısı çalışan sayısına eşittir.
Bakım tamamlanmadan kilit çıkarılamaz. Her kilit numarası kişisel kimlikle eşleştirilir.

7.2 Çimento Tesisleri (Lafarge, Çimsa)

Enerji izolasyon noktaları renk kodlarıyla işaretlenmiştir (elektrik – kırmızı, hidrolik – mavi).
Ayrıca, “sıfır enerji durumu” sensörlerle izlenmektedir.

7.3 Kimya Endüstrisi

Kör flanş uygulamasıyla kimyasal hatlar fiziksel olarak ayrılır.
Lockout sırasında gaz detektörleri aktif hale getirilir.

8. Yönetimsel ve Davranışsal Boyut

Tehlikeli enerjinin kontrolü yalnızca teknik değil, örgütsel bir güvenlik davranışıdır.
Yöneticilerin rolü:

Prosedürlerin uygulanabilirliğini sağlamak,
Kilit ve etiket sistemlerinin tedarikini yapmak,
Periyodik tatbikatlarla çalışan farkındalığını korumak.

İyi uygulamalarda, EkED eğitimleri sadece mühendisler değil, operatörler, temizlik personeli ve yüklenici firmalar için de zorunlu hale getirilmiştir.

9. Raporlama ve Denetim Sistemi

Her yıl en az bir kez Enerji Kontrol Programı Denetimi yapılmalıdır.
Denetimde değerlendirilen başlıca unsurlar:

Yazılı prosedürlerin güncelliği
Kilitlerin kayıtlı kullanımı
Etiketlerin okunabilirliği
Çalışanların farkındalık düzeyi
Uygulama sırasında gözlemlenen sapmalar

Denetim sonuçları, “Enerji Kontrol Uygunluk Raporu” şeklinde yönetim sistemine entegre edilir.

10. Sonuç ve Öneriler

Endüstriyel ortamlarda tehlikeli enerji kontrolü, sadece bir bakım güvenliği prosedürü değil, yaşamı koruyan mühendislik disiplinidir.
OSHA 1910.147 standardı, uygulanabilirliği kanıtlanmış bir çerçeve sunar. Türkiye’de bu standardın ruhuna uygun bir kültürün gelişmesi için şu adımlar önerilebilir:

Her makine için ayrı Enerji İzolasyon Kartı (Energy Card) oluşturulmalı,
Tüm bakım personeline kişisel kilit ve etiket tahsis edilmeli,
“Sıfır enerji durumu” testleri bakım öncesi standart hale getirilmeli,
LOTO sistemleri ISO 45001 iç tetkiklerinde kontrol kriteri olmalı,
Eğitimler simülasyon tabanlı hale getirilmelidir.

🧩 🧩 🧩

“EKED (Enerji Kaynaklarının Etiketlenmesi ve Kilitlenmesi) Uygulama Kontrol Formu”; OSHA 29 CFR 1910.147, ISO 45001 ve Türkiye’deki “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” esas alınarak hazırlanmıştır.
Bu form; denetçiler, bakım sorumluları ve iş güvenliği uzmanları tarafından, bakım veya enerji izolasyonu öncesinde–sonrasında kullanılabilecek şekilde düzenlenmiştir.

EKED (Lockout/Tagout) UYGULAMA KONTROL FORMU

Form No: EKED-001
Revizyon No: 1
Revizyon Tarihi: ………
İşletme Adı: ………………………………………………………
Tesis / Bölüm: ………………………………………………………
Makine / Ekipman Adı – Kodu: ………………………………………………………
Tarih: ………
Denetimi Yapan: ………………………………………………………
Bakım / Onarım Ekibi Sorumlusu: ………………………………………………………

🔹 1. GENEL BİLGİLER

Kontrol Maddesi	Evet	Hayır
Yapılacak bakım/onarım çalışması için geçerli yazılı iş izni alınmış mı?	☐	☐
Çalışmaya başlamadan önce tüm ilgili çalışanlar bilgilendirilmiş mi?	☐	☐
Çalışma alanı çevresine güvenlik bariyeri veya uyarı şeritleri çekilmiş mi?	☐	☐
Çalışma alanında yetkisiz personel bulunmadığından emin olunmuş mu?	☐	☐
Çalışma için yetkili bakım personeli listesi hazırlanmış mı?	☐	☐

🔹 2. ENERJİ KAYNAKLARININ TANIMLANMASI VE KONTROLÜ

Enerji Türü	Kaynak Noktası	İzolasyon Yöntemi	Kilitleme Ekipmanı	Uygulandı mı? (E/H)
Elektrik	Pano No: …	Ana şalter kapatıldı, sigorta devre dışı	Padlock, kırmızı etiket	☐
Mekanik	Dişli sistemi / mil	Mekanik mandal / pim kilidi	Zincir + kilit	☐
Hidrolik	Pompa hattı / vana	Vana kapama + basınç tahliyesi	Mavi padlock	☐
Pnömatik	Hava hattı / valf	Vanalar kapatıldı, hat boşaltıldı	Sarı etiket	☐
Termal	Fırın / buhar hattı	Soğutma bekleme süresi uygulandı	Uyarı etiketi	☐
Kimyasal	Tank / reaktör	Kör flanş takıldı	Metal kilitli plaka	☐

🔹 3. EKED (KİLİTLEME VE ETİKETLEME) UYGULAMA DETAYLARI

Kontrol Maddesi	Evet	Hayır
Tüm enerji izolasyon noktaları belirlenip işaretlenmiş mi?	☐	☐
Her çalışan kendi kişisel kilidini kullanıyor mu? (Kilit–isim eşleşmesi)	☐	☐
Her kilit benzersiz numara ve anahtara sahip mi?	☐	☐
Etiketlerde çalışan adı, tarih, açıklama net şekilde yazılmış mı?	☐	☐
Tüm enerji kaynaklarının sıfır enerji durumunda olduğu test edildi mi?	☐	☐
Test sırasında enerji geri beslemesi gözlenmedi mi?	☐	☐
İzolasyon noktaları çevresinde ek enerji kaynağı bulunmadığı doğrulandı mı?	☐	☐

🔹 4. BAKIM / ONARIM ÇALIŞMASI SÜRESİNCE GÜVENLİK DURUMU

Kontrol Maddesi	Evet	Hayır
Çalışma alanında uygun aydınlatma ve havalandırma sağlanmış mı?	☐	☐
Kullanılan el aletleri ve kişisel koruyucular uygun durumda mı?	☐	☐
Çalışma sırasında yetkisiz müdahale engellendi mi?	☐	☐
Ara denetimler (saha kontrolü) yapılmış mı?	☐	☐
Beklenmedik enerji birikimi gözlemlenmişse anında durdurulmuş mu?	☐	☐

🔹 5. ÇALIŞMA SONRASI KİLİT–ETİKET KALDIRMA VE ENERJİ GERİ YÜKLEME

Kontrol Maddesi	Evet	Hayır
Tüm personel çalışma alanından uzaklaştırıldı mı?	☐	☐
Makine parçalarının, koruyucuların ve muhafazaların montajı tamamlandı mı?	☐	☐
Tüm kilit ve etiketlerin sorumlular tarafından kaldırıldığı doğrulandı mı?	☐	☐
Enerji kaynağı kontrollü biçimde yeniden devreye alındı mı?	☐	☐
Test çalışması sonrası normal işletme koşuluna dönüldü mü?	☐	☐

🔹 6. EK GÖZLEMLER VE FOTOĞRAF REFERANSLARI

Gözlem / Bulgular	Düzeltici Faaliyet	Fotoğraf No / Referans

🔹 7. ONAY VE İMZALAR

Rol	Ad – Soyad	İmza	Tarih
Bakım Sorumlusu
İş Güvenliği Uzmanı
Vardiya Amiri
Enerji İzolasyon Denetçisi

🟩 FORMUN KULLANIM TALİMATI

Her bakım veya onarım öncesinde bu form eksiksiz doldurulmalıdır.
Formun bir kopyası bakım alanında, bir kopyası da İSG biriminde arşivlenmelidir.
Denetim sırasında bu form referans alınarak kontrol listesi üzerinden gözlem yapılır.
Form, yılda en az bir kez yapılan “Enerji Kontrol Programı Denetimi” sırasında geriye dönük olarak incelenir.
Eksik veya uygunsuz tespitler, “Düzeltici Faaliyet Formu” ile birlikte değerlendirilir.

📊 DEĞERLENDİRME SONUCU (Denetçi Tarafından Doldurulur)

Kriter	Puanlama	Açıklama
Enerji izolasyonu doğrulama etkinliği	/10
Etiket–kilit uyumu	/10
Personel farkındalığı	/10
Denetim ve kayıt sistemi	/10
Toplam Uygunluk Düzeyi	__/40

Kaynakça

OSHA 29 CFR 1910.147 – The Control of Hazardous Energy (Lockout/Tagout).
National Safety Council (NSC) Accident Reports, 2023.
Von Drehle, D. (2003). Triangle: The Fire That Changed America.
NIOSH Publication No. 2019-100 – Preventing Worker Deaths from Uncontrolled Energy.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı – İş Ekipmanları Yönetmeliği (2020).
ISO 45001:2018 – Occupational Health and Safety Management Systems.

🔒 🔒 🔒

EKED – LOTO (Etiketleme – Kilitleme) Eğitimi Başlıyor!

💡 İş kazalarının büyük bir bölümü kontrolsüz enerji kaynaklarından kaynaklanıyor.
Çözüm mü? Doğru uygulanan EKED – LOTO sistemi!

👉 Bu eğitimde:

Elektrik, mekanik, hidrolik, pnömatik ve diğer tüm enerji türlerinde güvenli izolasyon yöntemlerini,
Kilitleme ve etiketleme adımlarını uygulamalı olarak,
Gerçek iş sahası senaryoları ve mevzuat gereklilikleriyle birlikte öğreneceksiniz.

🎯 Katılımcılar;

İş kazalarının nasıl önleneceğini,
Hangi durumlarda kilitleme-etiketleme yapılacağını,
Uygulamada sık yapılan hataları ve doğru yöntemleri
detaylı şekilde öğrenecekler.

📌 Kimler Katılmalı?

Bakım-onarım personeli
İSG profesyonelleri
Üretim ve enerji sektöründe görev yapan tüm çalışanlar

Eğitim Sonunda

Sınavda başarılı olan katılımcılara; Üniversite onaylı, e-devlet kayıtlı barkodlu belge verilmektedir.

Sınava girmeyen veya başarılı olamayan adaylara; eğitim katılım belgesi verilmektedir.

🚀 Siz de ekibinizi iş kazalarına karşı güçlendirin, güvenliği en üst seviyeye taşıyın.

✅ Hemen Başvurun

📞 Bilgi ve kayıt için:

📍 Tetkik Eğitim Merkezi : Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
📞 Eğitim Koordinatörü Telefonu: +90 530 568 42 75

📞 Tetkik Merkez Telefonu: +90 232 265 20 65
🌐 Web sitemiz: https://tetkik.com.tr/
📧 Bilgi: [email protected]

🔔 Unutmayın: Bir enerji kaynağını güvenli hale getirmeden yapılan her müdahale, ciddi kaza riski demektir.
EKED – LOTO, iş güvenliğinde hayati bir kalkandır!

EKED – LOTO (Etiketleme – Kilitleme) Konulu yazımızı aşağıda okuyabilirsiniz.

Kilitleme – Etiketleme (EKED / LOTO) Sistemi Nedir, Nasıl Yapılır?

#eked #loto #kilitleme #etiketleme #eğitim #tetkikosgb #tetkikdanışmanlık #mustafakebat

EKED – LOTO (Etiketleme – Kilitleme) Eğitimi Öncesi Katılımcı Bilgilendirme

#eked #loto #kilitleme #etiketleme #eğitim #tetkikosgb #tetkikdanışmanlık #mustafakebat

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

#eked #loto #tetkikosgb #kebat #izmir

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Makaleler22 Ekim 2025

21 Ekim 2025

Gözler ve Su – Küçük Gençlere

Sınıfta sessiz bir merak havası vardı. Nilda’nın derste sorduğu “Neden su içmeliyiz?” sorusuyla başlayan sihirli maceralar, her hafta çocuklara yeni bir organın sırlarını öğretmekteydi. Bugün sıra gözlere gelmişti. Hatice öğretmen öğrencilerinin yüzlerine baktı. Her birinin gözleri pırıl pırıl parlıyordu. Gözler, hem onların dünyayı görmelerini sağlıyor hem de meraklarını ışıldatıyordu.

Hatice öğretmen gülümsedi:
— Çocuklar, bugün gözlerimizle ve suyla olan bağımızı öğreneceğiz. Hazır mısınız?

Sınıf hep bir ağızdan bağırdı:
— Hazıııırız!

Hatice öğretmen, ellerini üç kez birbirine vurdu. Sınıf bir anda rengârenk ışıklarla doldu. Tavandan sarkan damlacıklar gökkuşağı gibi parlıyor, sıralar denizin dalgaları gibi sallanıyordu. Tam o anda Sihirli Profesör ortaya çıktı. Gözlüğünü düzeltti, cübbesini savurdu ve gür bir sesle konuştu:

— Merhaba meraklı kâşifler! Bugün sizi gözlerinizin sihirli dünyasına, suyun orada nasıl gizli bir kahraman olduğunu göstereceğim!

Çocuklar alkışlarla bağırdı.

Zehra elini kaldırdı:
— Profesör, gözlerimizde neden suya ihtiyaç var? Yani göz zaten katı gibi duruyor ama neden su olmazsa göremiyoruz?

Profesör gülümsedi:
— Güzel soru Zehra! Gözün içinde cam gibi saydam tabakalar var. Bu tabakaların büyük bölümü sudan oluşur. Eğer su olmasa, gözün merceği ve korneası şeffaf olamazdı. Işık geçemezdi. Şeffaflık, tıpkı camın suyla dolu olması gibidir.

Tibet merakla öne eğildi:
— Yani gözümüz cam gibi mi? İçinde su var, dışarıdan belli olmuyor ama ışığı geçiriyor, öyle mi?

— Aynen öyle Tibet! — dedi Profesör. — Kornea, gözün en dıştaki şeffaf kısmıdır. Onun %80’i sudur. Bu su sayesinde ışık kırılır, yani bükülür ve göz içine doğru yol alır. Eğer kornea kurursa, ışık dağılır ve görüntü bulanık olur.

Asya Naz parmağını dudaklarına götürdü:
— Ama Profesör, bazen rüzgârda gözümüz kuruyor, hemen sulanıyor. Bu nasıl oluyor?

Profesör, elindeki asayı salladı. Çocukların önünde dev bir göz maketi belirdi. Minik damlalar kenarından süzülüyordu.
— İşte gördüğünüz şey gözyaşıdır! Gözyaşı üç tabakadan oluşur: En dışta yağ tabaka, ortada su tabaka, en içte mukus tabaka. Bu üçlüye “gözyaşı filmi” denir. Orta tabaka neredeyse tamamen sudur. Rüzgârda göz kuruyunca gözyaşı bezleri hemen daha çok su üretir.

Atlas dikkatle dinledi:
— Yani gözyaşımız aslında gözümüzü yıkayan su mu?

— Harika bir benzetme Atlas! — dedi Profesör. — Gözyaşı hem gözümüzü nemli tutar hem de içinde lizozim denen özel bir enzim vardır. Bu enzim bakterileri öldürür. Yani gözyaşındaki su aynı zamanda güvenlik görevlisi gibidir.

Elif parmağını kaldırdı:
— O zaman ağladığımızda akan gözyaşları da bu üç tabakadan mı oluşuyor? Yoksa onlar farklı mı?

Profesör başını salladı:
— Güzel gözlem Elif. Evet, ağladığımızda da aynı tabakalardan oluşur ama duygusal gözyaşları daha fazla protein ve hormon içerir. Bu yüzden biraz daha tuzludur.

Eylül merakla sordu:
— Ama neden tuzlu? Ben ağlayınca ağzıma değiyor, tuzlu oluyor.

Profesör gülümsedi:
— Çünkü gözyaşındaki suyun içinde sodyum ve potasyum gibi mineraller var. Bunlar tıpkı deniz suyundaki tuzlar gibi çalışır. Vücudun sıvı dengesini de aynı mineraller yönetir.

Ege heyecanla:
— Profesör, gözün içindeki bu su hiç kaybolmaz mı? Yani buharlaşıp gitmez mi?

— Harika düşünce Ege! — dedi Profesör. — Göz yüzeyindeki su tabakası buharlaşabilir. Ama dıştaki yağ tabaka onun çok çabuk buharlaşmasını engeller. Eğer bu yağ tabaka bozulursa, gözler kurur. Bu hastalığa “kuru göz sendromu” denir.

Defne Yaz gülümsedi:
— O zaman gözyaşımız az olursa ya da çok çabuk buharlaşırsa bulanık görürüz, değil mi?

— Evet Defne Yaz. — dedi Profesör. — Çünkü ışık gözün ön yüzeyinde düzgün kırılmaz. Tıpkı çatlamış bir camın arkasından bakmak gibi olur.

Kıvanç merakla eğildi:
— Profesör, gözün içinde başka su var mı? Sadece dışarıda gözyaşı mı var?

Profesör göz maketini açtı, içinden mavi bir sıvı akmaya başladı.
— İşte bu “aköz sıvı”dır. Gözün ön odacıklarını doldurur. Görevi gözün basıncını ayarlamaktır. Eğer bu sıvı fazla olursa “glokom” dediğimiz göz tansiyonu hastalığı oluşur. Eğer çok az olursa göz çöker.

Mercan kıkırdayarak:
— Gözün içinde de basınç mı var? Lastik top gibi mi yani?

Profesör güldü:
— Evet Mercan! Göz tıpkı bir futbol topu gibidir. İçindeki sıvı basıncı sayesinde yuvarlak kalır. Bu basınç olmasa, gözün şekli bozulur ve göremezsiniz.

Ali parmağını kaldırdı:
— Peki gözümüzün arkasında da su var mı? Yoksa orası boş mu?

Profesör ciddi bir sesle açıkladı:
— Arka tarafta “vitreus sıvısı” vardır. Jel gibi bir maddedir ve %99’u sudur. Gözü içeriden destekler, retina dediğimiz görme tabakasının yerinde durmasına yardım eder.

Nilda heyecanla sordu:
— Retina ışığı algılayan kısım mıydı?

— Evet Nilda! Retina, milyonlarca ışık algılayıcı hücreden oluşur. Onlara “çubuklar” ve “koniler” denir. Su olmazsa bu hücreler çalışamaz çünkü elektriksel sinyaller için iyon hareketi gerekir. İyonlar da suda çözünerek hareket eder.

Çınar gözlerini kocaman açtı:
— Yani biz aslında suyun sayesinde ışığı elektrik sinyaline çeviriyoruz?

— Aynen öyle Çınar! — dedi Profesör. — Su, gözde adeta bir elektrik kablosunun iletken sıvısı gibi çalışır. Onsuz sinyaller beyne ulaşamazdı.

Ela hafifçe gülümsedi:
— Profesör, o zaman gözümüzün içine su yerine başka bir sıvı konsa çalışmaz mıydı? Mesela süt?

Sınıf gülüştü. Profesör de gülerek cevapladı:
— Çok yaratıcı Ela! Ama süt saydam değildir. İçinde yağ parçacıkları vardır. Gözün içindeki sıvının tamamen saydam olması gerekir ki ışık engellenmeden geçebilsin. O yüzden sadece saf su ve çözünmüş mineraller işe yarar.

Yaman elini kaldırdı:
— Peki su eksikliği olursa gözümüzde ne gibi sorunlar olur?

Profesör ciddi bir ifadeyle:
— Eğer yeterince su içmezseniz, gözyaşı üretimi azalır. Bu da göz kuruluğu yapar. Kuruyan gözlerde yanma, batma, bulanık görme olur. Uzun sürerse göz yüzeyinde yaralar bile açılabilir.

Defne Ebrar merakla sordu:
— O yüzden mi bilgisayar başında çok oturunca gözlerim yanıyor?

— Evet Defne Ebrar. — dedi Profesör. — Bilgisayara bakarken gözümüzü daha az kırparız. Kırpmazsak gözyaşı filmi yenilenmez, buharlaşır ve göz kurur. Bol su içmek ve sık sık göz kırpmak çok önemlidir.

Can heyecanla:
— Profesör, ben bazen yüzme havuzunda gözlerimi açınca çok yanıyor. Bunun suyla ilgisi var mı?

Profesör gülerek açıkladı:
— Harika soru Can! Havuzdaki suyun içinde klor vardır. Klor, gözyaşı filminin su tabakasını bozar. Bu yüzden yanma olur. Deniz suyu ise tuzludur, o da göz yüzeyindeki mineral dengesini değiştirir.

Mila parmağını kaldırdı:
— Ama Profesör, bazı hayvanlar denizde yaşıyor ve hiç gözleri yanmıyor. Nasıl oluyor bu?

Profesör gözlüğünü düzeltti:
— Harika bir gözlem Mila! Deniz hayvanlarının göz yapısı farklıdır. Onların gözyaşı filmleri daha kalın, daha dayanıklıdır. Ayrıca bazı balıkların gözleri özel bir jel ile kaplıdır. Bu jel suyun tuzuna karşı koruma sağlar.

Aziz düşünceli bir sesle:
— Profesör, peki gözlerimiz gece de su üretmeye devam ediyor mu? Uyumaya başladığımızda kurumaz mı?

— Güzel soru Aziz! — dedi Profesör. — Gece gözyaşı üretimi azalır ama tamamen bitmez. Ayrıca göz kapaklarımız kapandığı için su buharlaşmaz. Göz kapakları aslında gözler için battaniye gibidir.

Çocuklar sırayla meraklarını dile getirmiş, göz ve su arasındaki bağın her ayrıntısını öğrenmişti. Profesör son bir kez göz maketini salladı, su damlaları havada dans etti.

— Sevgili kâşifler, gördünüz mü? Gözlerimiz su sayesinde şeffaf, parlak, temiz ve sağlıklı kalıyor. Su olmazsa görme mucizesi gerçekleşemezdi. O yüzden her yudum su, aslında gözlerimize bir ışık hediyesi gibidir.

Çocuklar alkışladı, gözleri pırıl pırıl parlıyordu. Hatice öğretmen mutlu bir şekilde sınıfa baktı:
— Bugün hepiniz harika sorular sordunuz. Gözleriniz merak ışığıyla dolu. Şimdi anladınız mı neden su bizim için bu kadar önemli?

Hep bir ağızdan cevap geldi:
— Evettt! Su içmek gözlerimizi ışıl ışıl yapıyor!

Ve sınıfın içinde gökkuşağı gibi ışıklar süzülerek sihirli yolculuk sona erdi.

Küçük gençler, devamı bir sonraki yazıda…

Dr. Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Yukarıda yer alan hikaye firmalarımız Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık tarafından sosyal sorumluluğumuz olan çocuklarımızı bilgilendirmek, okumaya, çalışmaya, doğal hayata heveslendirmek ülkemize ve geleceğimize yararlı bireyler olabilmelerine katkı sağlamak maksadı ile yayınlanmıştır.

Dr Mustafa KEBAT

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz. Varsa hatalarımızı bildirmeniz daha faydalı olmamıza desteğiniz bizim için çok değerli.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni21 Ekim 2025

21 Ekim 2025

Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdaların Mesleki Riskleri – Çözümleri

🩺 🩺 🩺

Günlük hayatımızda yediğimiz, içtiğimiz birçok gıda aslında sadece midemizi değil, kan dolaşım sistemimizi de etkiliyor. Kimi gıdalar kanı sulandırıyor, yani daha akışkan hale getiriyor; kimileri ise pıhtılaşmayı artırarak, kanın yoğunluğunu yükseltiyor.

Bu etkiler sağlıklı bireylerde genellikle fark edilmeden geçer. Ancak bazı mesleklerde, bu gıdaların etkisi iş kazalarına, geç iyileşen yaralanmalara ya da aşırı kanamalara sebep olabilir. İşte bu yüzden, bu gıdaların iş sağlığı ve güvenliği açısından nasıl değerlendirileceğini bilmek hayati önemdedir.

🩺 🩺 🩺

Kanın Dolaşımdaki Rolü ve Gıdalarla Olan İlişkisi

Kan, vücudun “taşıma ağı” gibidir. Oksijen, besinler ve bağışıklık hücreleri gibi yaşamsal maddeler, kan sayesinde tüm vücuda ulaşır. Bu akışın ne çok yoğun ne de çok sıvı olması gerekir. Aksi halde ciddi sağlık sorunları doğabilir.

Kanı sulandıran gıdalar: Sarımsak, zencefil, zerdeçal, yeşil çay, kiraz, balık yağı gibi besinler.
Kanı pıhtılaştıran gıdalar: Kırmızı et, brokoli, ıspanak, maydanoz, yumurta, tam yağlı süt ürünleri gibi gıdalar.

Peki bu gıdalar iş yerinde hangi riskleri beraberinde getiriyor?

🩺 🩺 🩺

Kanı Sulandıran veya Pıhtılaştıran Gıdaların Örneklem Meslekler Üzerinde Etkileri

Örnek: İnşaat İşçisi – Kanamaya Karşı Duyarlılık

Ali Bey, 38 yaşında bir inşaat ustası. Sabah kahvaltıda bolca sarımsaklı zeytinyağı tüketiyor, öğle yemeğinde de balık yiyor. Kanı doğal olarak sulanıyor. Ancak çalışırken elini çiviye çarpıyor. Küçük bir kesik gibi görünse de, kan bir türlü durmuyor. Çünkü sarımsak, balık yağı ve diğer gıdalar pıhtılaşmayı geciktirmiş durumda.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Küçük bir yaralanma, kanı sulandıran gıdalar nedeniyle büyük bir kan kaybına dönüşebilir. Bu da iş kazası sonrası iyileşme süresini uzatır, iş gücü kaybı yaratır.

Çözüm: Ali Bey gibi çalışanlar, kan sulandırıcı etkisi olan gıdaları aşırıya kaçmadan tüketmeli, özellikle yoğun fiziksel aktivite öncesi bu gıdaların dozuna dikkat etmelidir.

🩺 🩺 🩺

Örnek: Metal Kaynak Ustası – Isı ve Susuzluğun Etkisiyle Pıhtılaşma Riski

Ayşe Hanım, büyük bir tersanede kaynak ustası. Yoğun ısı altında çalışıyor, günde birkaç litre ter kaybediyor. Susuzluk ve yüksek sıcaklık zaten kanı koyulaştırır. Üstelik öğle yemeğinde kırmızı et, yumurta ve bol yoğurt tüketiyor.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Zaten sıvı kaybı yaşayan vücut, pıhtılaşmaya yatkın hale geliyor. Bu durumda kalp krizi, beyin damar tıkanıklığı gibi ciddi riskler artıyor.

Çözüm: Yüksek ısıda çalışanlar, bol su tüketmeli ve pıhtılaşmayı artıracak besinlerden uzak durmalıdır. Öğle yemeğinde hafif, sebze ağırlıklı ve bol sıvı içeren gıdalar tercih edilmelidir.

Meslek	İşin Doğası	Kan Etkisi	Sakıncalı Gıdalar (Yüksek Riskli)	Uzak Durulması / Azaltılması Gereken Dozlar	Alternatif Öneriler
İnşaat İşçisi	Kesilme, Düşme, Darbe riski yüksek. Yoğun dikkat gerekir.	Kan sulanması küçük kesiklerde bile ciddi kanamaya neden olabilir.	Sarımsak, zencefil, yüksek doz omega-3	Sarımsak >2 diş/gün, Zencefil >5g/gün, Omega-3 >2g/gün	Pıhtılaştırıcı etkili maydanoz, pişmiş ıspanak, C vitamini içeren gıdalar
Kaynakçı	Kıvılcım, Sıcak metal, Göz/deri yanıkları riski. Koruyucu kullanımı zorunlu.	Cilt yanıklarında sulanmış kanla müdahale zorlaşır.	Zerdeçal, sarımsak, balık yağı	Zerdeçal >1 çay kaşığı/gün, Sarımsak >2 diş/gün	Brokoli, yeşil fasulye (K vitamini açısından zengin), sınırlı yeşil çay
Makine Teknisyeni	Döner/ezici parçalarla temas riski. Kontrollü refleks gerekir.	Kan sulanması yaralanmalarda kan kaybını artırır.	Tarçın, sarımsak, zencefil	Tarçın >1 çay kaşığı/gün, Sarımsak >3 diş/gün	Havuç, yumurta, bol sıvı tüketimi; zencefil yerine ıhlamur
İtfaiyeci	Yüksek ısı, çöken yapılar, fiziksel efor.	Kan sulanması + sıvı kaybı hayati tehlike yaratabilir.	Zencefil, sarımsak, omega-3	Zencefil >5 gr/gün, Sarımsak >2 diş/gün	Kabak, hurma, pişmiş sebzeler; görev gününden önce riskli gıdalar azaltılmalı
Kamyon Şoförü	Uzun süreli oturma, dolaşım zayıflığı, hareketsizlik	Pıhtılaşma (DVT riski) artar → kontrollü sulandırıcılar faydalı olabilir.	Yüksek doz omega-3, pıhtılaştırıcı koyu yeşil yapraklı sebzelerin aşırı tüketimi	Omega-3 >3g/gün; ıspanak >100g/gün düzenli	Ceviz, üzüm, yeşil çay (sınırlı); uzun yol öncesi yürüyüş ve bol su önerilir

Meslek	İşin Doğası	Kan Etkisi	Sakıncalı Gıdalar (Yüksek Riskli)	Uzak Durulması / Azaltılması Gereken Dozlar	Alternatif Öneriler
Vinç Operatörü	Yüksek irtifa, Dar alan; dikkat ve refleks çok önemli.	Kan sulanması + ani tansiyon düşüşü denge kaybı ve bayılmaya yol açabilir.	Zencefil, sarımsak, zerdeçal	Zencefil >5g/gün, Sarımsak >2 diş/gün	Yoğurt, muz, bol su; zencefil yerine nane çayı
Temizlik Görevlisi	Eğilme, kimyasalla temas; Kayma ve kesik riski yüksektir.	Kan sulanması, küçük kesiklerde bile kan kaybını artırır.	Zerdeçal, yüksek doz üzüm suyu, sarımsak	Zerdeçal >1 çay kaşığı/gün	Limon, yoğurt, haşlanmış patates; sarımsak yerine kekik
Tersane Kaynakçısı	Havasız ortam, yüksek ısı, metal yanıkları ve çarpma riski.	Sulanmış kan + sıcaklık → aşırı kanama riski oluşturur.	Balık yağı, zencefil, sarımsak	Omega-3 >2g/gün	Domates, pancar, az karabiber; dengeli beslenme, sıvı kaybına dikkat
Marangoz	Kesici aletlerle çalışır; Parmak/elle kesilme sık görülür.	Kan sulanması sonucu kesiklerin iyileşmesi gecikir.	Zencefil çayı, omega-3 takviyesi, zerdeçal	Zerdeçal >1 çay kaşığı/gün	Pişmiş havuç, karalahana, yumurta; zihinsel netlik için doğal gıdalar önerilir
Boya Ustası	Solvent soluma, baş dönmesi, eğilme-kalkma tekrarlı hareket içerir.	Sulanmış kan + beyin oksijenlenmesi azalır → baş dönmesi şiddetlenebilir.	Zencefil, tarçın, yoğun yeşil çay	Tarçın >1 çay kaşığı/gün	Elma, ceviz, kefir; bol su tüketimiyle birlikte toksik yük hafifletilir

🩺 🩺 🩺

Örnek: Masa Başı Çalışan – Hareketsizlik ve Pıhtılaşma

Murat Bey bir ofiste bilgisayar başında çalışıyor. Günde 8 saatten fazla oturuyor. Hareket azlığı kan dolaşımını yavaşlatıyor. Üstüne bir de pıhtılaştırıcı gıdalardan zengin bir diyet eklenince (örneğin bol proteinli ve az sıvılı bir diyet), bacak damarlarında pıhtı oluşma riski artıyor.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

DVT (Derin Ven Trombozu) gibi rahatsızlıklar masa başı çalışanlarda sık görülür. Bu, hareketsizlikle birlikte yanlış beslenmeyle daha da ciddi hale gelir.

Çözüm: Uzun süre oturarak çalışanlar, her 45 dakikada bir ayağa kalkıp birkaç dakika yürümeli. Ayrıca bol su içmeli ve kanı çok fazla koyulaştıran besinleri sınırlı tüketmelidir.

🩺 🩺 🩺

Şoförler ve Uzun Yol Sürücüleri – Damar Tıkanıklığı Riski

TIR şoförleri, otobüs sürücüleri gibi saatlerce hareketsiz kalan meslek gruplarında, özellikle kanı pıhtılaştıran gıdaların yoğun tüketimi, hayati risklere yol açabilir. Uzun süre bacakların hareketsiz kalması, damar içinde pıhtı birikmesine neden olabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Yolculuk sırasında ani bir damar tıkanıklığı bayılma, felç hatta ölümle sonuçlanabilir.

Çözüm: Uzun yolda çalışanlar özellikle pıhtılaştırıcı etkisi olan yumurta, kırmızı et, süt ürünleri gibi gıdaları ölçülü tüketmeli, saat başı kısa molalarla yürüyüş yapmalı ve bol sıvı almalıdır.

🩺 🩺 🩺

Tarım ve Hayvancılıkla Uğraşanlar – Yaralanmalarda İyileşme Süresi

Tarım işçileri ve hayvan bakıcıları, her gün kesici-delici aletlerle temas eder. Kanı aşırı sulandıran besinlerin fazla tüketilmesi, küçük bir el kesisinin bile günlerce kapanmamasına neden olabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Riski

Enfeksiyon, iyileşmeyen yaralar, sürekli pansuman ihtiyacı.

Çözüm: Bu gruptaki çalışanlar mevsiminde sarımsak, zencefil, balık gibi gıdaları tüketebilir ancak özellikle çalışma günlerinde aşırı miktardan kaçınmalıdır.

🩺 🩺 🩺

Gıda Tüketimiyle Risk Azaltımı – Genel Çözümler

Problem	Neden	Ne Yapmalı?
Aşırı pıhtılaşma	K vitamini fazlalığı, susuzluk	Bol su iç, sebze/meyve ağırlıklı ye
Aşırı sulanma	Sarımsak, balık yağı, zerdeçal	Miktar azalt, çalışma öncesi 12 saat tüketme
Geç iyileşen yaralar	Kan sulandırıcı gıda fazlalığı	Protein dengeli beslen, yara öncesi K vitamini dengesi
Damar tıkanıklığı riski	Hareketsizlik + yoğun besin	Ara egzersiz, daha fazla su, az yağlı diyet

🩺 🩺 🩺

Sonuç Olarak

Kanı etkileyen gıdalar sadece sağlık sistemini değil, aynı zamanda iş kazası risklerini de doğrudan etkileyebilir. İş sağlığı ve güvenliği açısından, çalışanların beslenme farkındalığını artırmak, sadece öncelikle işyeri hekimlerinindir. İşletmede diyetisyen varsa aynı şekilde sorumludur. Pek tabi ki İş Güvenliği uzmanlarının da sorumlulukta payı mevcuttur.

Bu kapsamda;

Eğitimler düzenlenmeli,
Çalışanlara uygun kantin menüleri oluşturulmalı,
Riskli gıdalar konusunda bilgilendirme afişleri hazırlanmalıdır.

Unutulmamalıdır ki, her gıda faydalıdır lakin bilinçli tüketilirse. Dengeyi bilmek, sadece sağlıklı kalmak değil; aynı zamanda güvenli çalışmak demektir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Kalp Damar Sisteminiz İçin Muhteşem Sarımsak https://tetkik.com.tr/2025/05/09/muhtesem-sarimsak/

⭐️⭐️ K Vitamini https://tetkik.com.tr/2025/02/15/22042/

⭐️⭐️ Pıhtı – Kan Sulandırıcı https://tetkik.com.tr/2024/10/31/13845/

⭐️⭐️ Uyku Sorununuza Zerdaçal Keyfi https://tetkik.com.tr/2025/04/13/24343/

⭐️⭐️ Biyokimya, Pıhtılaşma Faktörleri https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507850/

⭐️⭐️ Endotel hücreleri ve pıhtılaşma https://link.springer.com/article/10.1007/s00441-021-03471-2

⭐️⭐️ Enfeksiyon ve inflamasyon ve pıhtılaşma sistemi https://academic.oup.com/cardiovascres/article/60/1/26/321951

⭐️⭐️ Kanı Sulandıran / Pıhtılaştıran Gıdalar https://tetkik.com.tr/2024/10/23/13056/

⭐️⭐️ Hesperdin https://tetkik.com.tr/2024/09/23/hesperidin-p-vitamini/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni21 Ekim 2025

21 Ekim 2025

Kafein Takviyesinin Kas Gücü Üzerindeki Etkileri

Tallis et al. (2013) Çalışması

Tallis et al. (2013) tarafından gerçekleştirilen çalışma, kafeinin düşük ve orta dozlarda üst ve alt vücut maksimal gönüllü konsantrik ve eksantrik kas gücüne etkisini inceleyen önemli bir araştırmadır. Çalışma, “The effects of low and moderate doses of caffeine supplementation on upper and lower body maximal voluntary concentric and eccentric muscle strength” başlığıyla Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism dergisinde yayımlanmıştır. Araştırma, kafeinin ergogenik (performans artırıcı) etkilerini, özellikle kas gücü bağlamında ele alır ve spor beslenmesi alanında sıkça referans verilen bir kaynaktır. Aşağıda, çalışmanın metodolojisi, sonuçları, bulguları ve çıkarımları ayrıntılı olarak açıklanmıştır. PubMed

Çalışmanın Arka Planı ve Amaçları

Kafein, merkezi sinir sistemini uyararak spor performansını artırdığı bilinen bir ergojenik yardımdır. Önceki araştırmalar, kafeinin dayanıklılık egzersizlerinde faydalı olduğunu göstermiş olsa da, kas gücü (özellikle konsantrik – kas kısalması ve eksantrik – kas uzaması) üzerindeki etkileri doz bağımlı olarak tartışmalıdır. Tallis ve arkadaşları, düşük (3 mg/kg vücut ağırlığı) ve orta (6 mg/kg) doz kafeinin, üst (bench press) ve alt (squat) vücut kas gücüne etkisini test etmeyi amaçlamıştır. Hipotez, kafeinin doz bağımlı olarak gücü artıracağı yönündedir.

Metodoloji

Çalışma, randomize, çift kör, plasebo kontrollü crossover tasarımında yürütülmüştür.

Katılımcılar:

10 sağlıklı erkek (yaş ortalaması 21.4 ± 1.9 yıl, vücut ağırlığı 77.5 ± 10.7 kg).
Deneyimli güç antrenmanı yapan bireyler (haftada en az 3 kez squat ve bench press yapan).

Prosedür:

Katılımcılar, üç ayrı oturumda (aralarında 1 hafta) düşük doz kafein (3 mg/kg), orta doz kafein (6 mg/kg) veya plasebo (maltodekstrin) aldı. Kafein, oturumdan 60 dakika önce oral kapsül olarak verildi.
Kas gücü ölçümü: Smith makinesinde squat (alt vücut) ve bench press (üst vücut) için 1RM (bir maksimum tekrar) testi yapıldı. Her hareket için konsantrik ve eksantrik fazlar ayrı ayrı değerlendirildi (eksantrik için kontrollü indirme).
Ölçümler: Kuvvet platformu ve lineer pozisyon dönüştürücü ile pik kuvvet, hız ve güç hesaplandı.
Kontroller: Katılımcılar test öncesi 48 saat kafein, alkol ve yoğun egzersizden kaçındı; diyet standartlaştırıldı.

Bu tasarım, bireysel varyansı minimize ederek kafein etkisini izole etmiştir. pure.coventry.ac.uk

Sonuçlar ve Ana Bulgular

Alt Vücut (Squat): Orta doz kafein (6 mg/kg), konsantrik pik gücü %6.7 artırdı (p < 0.05). Düşük dozda anlamlı etki yoktu. Eksantrik fazda her iki doz da pik gücü artırdı (düşük doz %5.4, orta doz %10.4).
Üst Vücut (Bench Press): Orta doz, konsantrik pik gücü %4.6 artırdı (p < 0.05). Eksantrik fazda düşük doz %4.0, orta doz %8.8 artış gösterdi.
Genel Etkiler: Kafein, doz bağımlı olarak gücü artırdı – orta doz daha etkiliydi. Plaseboya kıyasla anlamlı iyileşmeler gözlendi, ancak bireysel yanıtlar değişkendi (bazı katılımcılarda %15’e varan artış).
Yan Etkiler: Yüksek dozda hafif titreme ve anksiyete rapor edildi, ancak propriyosepsiyon testleri yapılmadığından doğrudan etki belirtilmemiş.

İstatistiksel analiz: Tekrarlı ölçümler ANOVA ve post-hoc testler kullanıldı; etki boyutu (Cohen’s d) orta-yüksek (0.5-0.8). PubMed

Çıkarımlar ve Sınırlılıklar

Araştırmacılar, kafeinin düşük-orta dozlarda kas gücünü artırdığını, özellikle eksantrik fazda faydalı olduğunu vurgular. Bu, sporcular ve ağır iş yapanlar için ergojenik bir araç olabilir – ancak bireysel tolerans önemli. Sınırlılıklar: Küçük örneklem (10 kişi), sadece erkek katılımcılar, akut etki (kronik kullanım incelenmemiş). Gelecek çalışmalar, kadınlar ve farklı dozları önermektedir.

Bu çalışma, kafeinin kas gücü üzerindeki doz bağımlı faydalarını netleştirerek spor beslenmesi literatürüne katkı sağlar. pure.coventry.ac.uk

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ The effects of low and moderate doses of caffeine supplementation on upper and lower body maximal voluntary concentric and eccentric muscle force https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29065278/

⭐️⭐️ The Effects of Low and Moderate Dose Caffeine Supplementation on Upper and Lower Body Maximal Voluntary Concentric and Eccentric Muscle Force http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://pure.coventry.ac.uk/ws/files/22480726/THE_EFFECTS_OF_LOW_AND_MODERATE_DOSE_CAFFEINE_cleanV2_.pdf

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni21 Ekim 2025

20 Ekim 2025

Kaygı Durumunda Dalış Yapılır mı?

Derinlerdeki Zihin – Dalışta Kaygının Anatomisi ve Yönetimi

Kaygı, kişinin kontrolünü yitirme korkusuyla birlikte beliren ezici bir endişe hissidir. Bu duygusal durum, yalnızca zihinsel bir yük oluşturmakla kalmaz; aynı zamanda vücutta çeşitli fizyolojik belirtilerle kendini gösterir. Özellikle su altında, bu tepkilerin çok daha çarpıcı ve kritik hale gelmesi mümkündür. İşte bu nedenle, kaygının fizyolojisi, semptomları ve dalıştaki etkilerinin derinlemesine anlaşılması, güvenli dalış pratiği açısından üst düzeyde stratejik bir öneme sahiptir.

Kaygının Psikofizyolojik Mekanizması

Kaygı, tehditlerin gerçekliği konusunda belirsizlik yaşanması ve bireyin kendi başa çıkma becerilerine olan güveninin sarsılmasıyla tetiklenir. Bu durum, sinir sistemi üzerinde doğrudan etkilidir ve şu fiziksel belirtilerle kendini gösterebilir:

Genişlemiş göz bebekleri
Artan kalp atış hızı ve kan basıncı
Daralan periferik damarlar
İskelet kaslarına yönelen kan akışı
Hızlı solunum (hiperventilasyon)
Artan terleme

Kaygı bozukluğu olan bireylerde bu belirtiler daha şiddetli biçimde ortaya çıkar. Özellikle panik ataklar sırasında:

Nefes darlığı
Kalp çarpıntısı
Göğüs ağrısı
Baş dönmesi
Soğuk-sıcak basmaları

gibi durumlar yaşanabilir.

Dalış Ortamında Kaygı: Su Altında Zihinle Savaş

Okyanus, pek çok insan için doğal bir stres kaynağıdır. Sualtı ortamı, sınırlandırılmış hareket özgürlüğü, düşük görüş mesafesi ve izolasyon hissi gibi faktörler nedeniyle kaygıyı tetikleyebilir. Stres arttığında, bir dalgıcın bilişsel işlevleri bozulur; tanıma, karar verme ve tepki hızları düşer.

Dalgıçlarda Görülen Kaygı Belirtileri:

Hızlı ve yüzeysel solunum
Kaslarda aşırı gerginlik
“Beyaz eklem” tutuşu (kontrolsüzce ekipmana yapışma)
Göz temasından kaçınma
Dikkat dağınıklığı ve sinirlilik
“Yüzeye kaçış” eğilimi
Ekipman takarken aşırı zaman harcama
Hayali kulak ya da ekipman sorunları yaratma
Aşırı konuşkanlık ya da içine kapanıklık

Bu davranış kalıpları, dalış profesyonelleri tarafından gözlemlenebilir ve doğru şekilde değerlendirildiğinde erken müdahale olanağı sağlar.

Stresi Tetikleyen Dalış Faktörleri

Dalış esnasında kaygıya neden olan bazı yaygın faktörler şunlardır:

1. Zaman Baskısı: Derinlik ve basınçsız kalma süreleri nedeniyle dalış planları zamanla sınırlıdır. Bu kısıt, özellikle görev yükü altında olan dalgıçlarda stres oluşturur.

2. Görev Yükleme: Aynı anda çok fazla işle ilgilenmek, örneğin bir mağarada video kaydı alırken ışık ve yön bulma görevlerini birlikte yürütmek, dikkat dağınıklığına neden olabilir. Bu durum “algısal daralma”ya yol açar.

3. Fiziksel ve Zihinsel Sınırları Zorlama: Kendini aşırı zorlamak veya yetkinliğin ötesinde derinliklere dalmak ciddi risk yaratır.

4. Çevresel Koşullar: Yabancı dalış noktaları, akıntılar, düşük görüş mesafesi, gece dalışları gibi etmenler stresi artırır.

5. Hazırlıksızlık: Eğitimsiz ya da plansız dalış, bireyin stresle başa çıkma kapasitesini zayıflatır.

6. Ekipman Uyumsuzluğu: Yeni ya da alışık olunmayan ekipman (örneğin kuru elbise) da kaygıya neden olabilir.

7. Yanlış Motivasyonlar: Akran baskısı, sosyal kabul ihtiyacı, itibar kaygısı gibi psikolojik nedenlerle dalış yapmak, bireyin kendi sınırlarını ihmal etmesine neden olabilir.

Kaygı ve Tıbbi Koşullar

Bazı tıbbi durumlar kaygı semptomlarını artırabilir:

Anemi
Mitral kapak prolapsusu
Adet öncesi sendrom (PMS)
Menopoz
Diyabet / hipoglisemi
Tiroid bozuklukları
Astım

Bu durumlar, dalış öncesi detaylı bir medikal değerlendirme ile kontrol altına alınmalıdır. Bu hem bireyin güvenliği hem de dalış ekiplerinin risk yönetimi açısından en tepedeki sorumluluktur.

Yönetim Stratejileri ve Müdahale Teknikleri

1. Eğitim ve Hazırlık: Stresin önlenmesinde en etkili yol, hazırlıklı olmaktır. Teorik bilgi kadar pratik uygulamalar, stresi azaltır.

2. Maruz Kalma ve Desensitizasyon: Stres faktörlerine kademeli maruz kalma, bireyin toleransını artırır.

3. Psikolojik Dayanıklılık Eğitimi: Nefes egzersizleri, görselleştirme, pozitif iç diyalog gibi teknikler uygulanabilir.

4. Ekip İletişimi: Dalış arkadaşları arasında açık iletişim, erken sinyallerin fark edilmesine olanak tanır.

5. Profesyonel Destek: Klinik düzeyde kaygı durumlarında terapötik yaklaşımlar ve gerektiğinde farmakolojik destek uygulanabilir.

Risk Yönetiminde İnsan Faktörü

Dalış, teknik yeterliliğin ötesinde psikolojik dayanıklılık gerektiren bir disiplindir. Eğitim kurumları ve işletmeler için, kaygı yönetimi yalnızca bireysel bir sorun değil, bütünsel güvenlik kültürünün bir parçasıdır. Proaktif müdahaleler, yalnızca kazaları değil, aynı zamanda ekip içi dayanışmayı da artırır.

Kaygıyı görmezden gelmek yerine anlamak, onu kontrol altına almanın ilk adımıdır. Unutulmamalıdır ki; derinlerde su kadar tehlikeli olan bir şey varsa, o da kontrolsüz strestir.

Dalış Öncesi Psikiyatrik Muayene ve Seçim Kriterleri

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Dalış Tepkisinin Panik Semptomlarını Azaltmadaki Etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8667218/

⭐️⭐️ Dalış Öncesi Psikiyatrik Muayene ve Seçim Kriterleri https://tetkik.com.tr/2024/11/04/amator-dalicilarda-psikiyatrik-muayene-ve-secim-kriterleri/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni20 Ekim 2025

20 Ekim 2025

Karbon Atomunun İnsan Vücudundaki Konumu

Hücreler ve Kimyasal Reaksiyonlar

Karbon atomu, insan vücudunun temel yapı taşlarından biridir ve organik moleküllerin (proteinler, karbonhidratlar, lipidler, nükleik asitler) temelini oluşturur.

Vücudumuzun yaklaşık %18’ini karbon oluşturur, bu da yaklaşık 12-14 kg’a denk gelir (70 kg’lık bir birey için). Karbonun bu kadar önemli olmasının nedeni, dört kovalent bağ oluşturabilme yeteneğiyle karmaşık moleküler yapılar inşa edebilmesidir.

Karbon atomunun vücudumuzdaki dağılımı, yer aldığı hücreler ve katıldığı kimyasal reaksiyonlar genel olarak görelim

1. Karbon Atomunun İnsan Vücudundaki Konumu ve Hücreler

Karbon, insan vücudunun her bölgesinde ve neredeyse tüm hücre tiplerinde bulunur, çünkü organik bileşikler tüm doku ve organlarda mevcuttur.

İşte ana dağılımı:

Kas Dokusu: Kas hücreleri (miyositler), proteinler (özellikle aktin ve miyozin) ve glikojen (bir karbonhidrat) açısından zengindir. Karbon, bu proteinlerin amino asit zincirlerinde (örneğin, karbon iskeleti) ve glikojen moleküllerinde bulunur.
Karaciğer: Karaciğer hücreleri (hepatositler), karbonu glikoz metabolizması, yağ sentezi (lipogenez) ve detoksifikasyon reaksiyonlarında kullanır. Glikoz (C₆H₁₂O₆) ve trigliseritler karbon açısından zengindir.
Beyin: Nöronlar ve glia hücreleri, karbonu lipid membranlar (fosfolipidler) ve nörotransmitterler (örneğin, dopamin, serotonin) gibi organik moleküller için kullanır. Karbon, sinapslarda sinyal iletiminde rol oynayan moleküllerde bulunur.
Kemik ve Bağ Dokusu: Osteositler ve fibroblastlar, karbonu kollajen (bir protein) ve matriks bileşenlerinde içerir. Kollajenin amino asitleri (örneğin, prolin ve hidroksiprolin) karbon zincirleri içerir.
Kan: Eritrositler ve trombositler, karbonu hemoglobin (protein) ve glikoz moleküllerinde taşır. Karbon dioksit (CO₂) ise kan plazmasında taşınır ve hücre solunumuyla ilişkilidir.
Deri: Keratinositler, keratin proteininde karbonu içerir; bu, deri, saç ve tırnakların yapısal bileşenidir.
Bağışıklık Hücreleri: Lenfositler ve makrofajlar, karbonu antikorlar (proteinler) ve enerji metabolizması için kullanır.

Karbon, özellikle mitokondriler (enerji üretim merkezleri) ve ribozomlar (protein sentezi yerleri) gibi hücresel organellerde yoğunlaşır, çünkü bu yapılar karbon içeren moleküllerin (ATP, proteinler) sentezinde kritik rol oynar.

2. Karbonun Katıldığı Kimyasal Reaksiyonlar

Karbon, insan vücudunda çok sayıda biyokimyasal reaksiyona katılır. Bunlar, metabolizma, sentez ve enerji üretim süreçlerini içerir:

Hücresel Solunum: Karbon, glikozun (C₆H₁₂O₆) oksijenle reaksiyona girdiği bu süreçte merkezi rol oynar. Reaksiyon: C6H12O6+6O2→6CO2+6H2O+enerji(ATP) Mitokondrilerde gerçekleşir; karbon dioksit (CO₂) atık olarak çıkar, ATP ise enerji kaynağıdır.

Protein Sentezi: Karbon, amino asitlerin (örneğin, glisin, alanin) karbon iskeletini oluşturur. Ribozomlarda, mRNA şablonuna göre proteinler sentezlenir. Bu süreçte karbon, peptid bağlarının oluşumunda yer alır.

Lipid Metabolizması: Karbon, yağ asitleri ve trigliseritlerin yapısına katılır. Beta-oksidasyon, yağ asitlerini asetil-CoA’ya (karbon içeren bir molekül) dönüştürür; bu, enerji üretiminde kullanılır.

Glukoneogenez: Karbon, karaciğerde amino asitler ve laktat gibi karbon kaynaklarından glikoz sentezinde rol oynar. Bu, açlık durumlarında enerji sağlamak için kritiktir.

Nükleik Asit Sentezi: Karbon, DNA ve RNA’nın nükleotitlerinde (örneğin, riboz ve deoksiriboz şekerleri) bulunur. Bu moleküller, genetik bilgiyi taşır ve hücre bölünmesinde kullanılır.

Detoksifikasyon: Karaciğerde, karbon içeren toksinler (örneğin, alkol) sitokrom P450 enzimleri tarafından metabolize edilir; karbon dioksit ve suya dönüştürülür.Karbondioksit Taşınımı: Hücre solunumu sonucu oluşan CO₂, kan yoluyla akciğerlere taşınır ve dışarı atılır. Karbon, bu döngüde hem substrat hem ürün olarak yer alır.

3. Ek Bilgiler ve Önemi

Karbonun vücuttaki döngüsü, diyetle alınır (Karbonhidratlar, proteinler, yağlar) ve solunumla atılır. Karbon-14 izotopu, biyolojik süreçleri izlemek için kullanılır; örneğin, Karbon döngüsünün hücre yenilenmesindeki rolü incelenir.

Eksikliği mümkün değildir, çünkü Karbon organik hayatın temelidir; fazlalığı ise Karbonhidrat veya yağ birikimi (obezite) gibi sorunlara yol açabilir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni20 Ekim 2025

Kebat

İş Güvenliği Uzmanlarında Tükenmişlik Sendromu – Görünmeyen Yükün Ağırlığı

Güvenlik Başkalarının, Risk Onların

Tükenmişlik Nedir? İş Güvenliği Uzmanında Nasıl Farklı Görünür?

Zorlayıcı Faktörler – Görmezden Gelinen Saha Gerçekleri

Çift Taraflı Baskı Mekanizması

Aşırı Yük ve Zamana Karşı Yarış

İşyerinde Değer Gören Ama Yalnız Olan Meslek

Tükenmişliğin Evreleri ve Uzman Örüntüsü

Mevzuatın Yüklediği Sorumluluklar – Ağırlık Nerede?

Kurumsal Destek Yokluğu ve Rol Belirsizliği

Çözüm Önerileri: Görünmeyen Yük Hafifletilebilir

✅ İSG Profesyonelleri İçin Psikolojik Destek Programları

✅ Rol Tanımı ve Yetki-Netlik Reformu

✅ Sürekli Mesleki Gelişim ve Dikey Kariyer İmkanları

✅ İSG Kültürünün Ortak Sorumluluk Olduğu Bilinci

Görünmeyen Yükle Devrilenler

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Endüstriyel Rafların İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Güvenliği

1. Raf Sistemleri – Depolamanın Sırtındaki Görünmez Altyapı

2. Raf Sistemlerinin Yapısal Temelleri

2.1 Malzeme ve Tasarım Standartları

2.2 Zeminin ve Ankraj Sisteminin Önemi

3. İSG Mevzuatı ve Denetim Temelleri

3.1 ABD Örneği ve OSHA Mevzuatı

3.2 Türkiye ve Uluslararası Yaklaşımlar

4. Operasyonel Tehlikeler ve Raf Sistemlerinde Sık Rastlanan Riskler

4.1 Aşırı Yükleme ve Dengesizlik

4.2 Forklift Çarpması ve Darbe Hasarları

4.3 Yetersiz Denetim ve Bakım Eksikliği

4.4 Erişim Tehlikeleri ve Yüksek Raflardan Erişim

4.5 Yangın Güvenliği ve Raf Sistemleri

5. Güvenli Raf Kullanımı İçin Tasarım ve Kurulum Kriterleri

5.1 Uygun Yük Kapasitesi ve Etiketleme

5.2 Ankraj ve Kolon Stabilitesi

5.3 Raf Sistemlerinin Zemine İlişkisi ve Zemin Dayanımı

5.4 Raf Aralıkları, Koridor Genişlikleri ve Yaya Güvenliği

6. Operasyonel Güvenlik Uygulamaları

6.1 Yükleme, İstifleme ve Malzeme Yerleştirme

6.2 Periyodik Denetim ve Bakım

6.3 Personel Eğitimi ve Davranışsal Güvenlik

7. Acil Durum Hazırlığı ve Tahliye Prosedürleri

8. Raf Sistemlerinde İSG Performansının Ölçülmesi ve Sürekli İyileştirme

9. Özet ve Sonuç

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Makineyi Kurmak Üreticinin, Güvenliği Sürdürmek Kullanıcının İşi

Makine Kullanıcısının Sorumluluğu: Güvenliği Sürdürmek, Sadece Üreticinin Değil…

🔩 🔩 🔩

1. Uygunluk, sadece satın alırken değil, kullanırken de geçerli olmalı

🧰 🧰 🧰

2. Ek Emniyet Tedbirleri: Fabrikadaki “ince ayarlar”

👷‍♂️ 👷‍♂️ 👷‍♂️

3. Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) – Son savunma hattı

🗂️ 🗂️ 🗂️

4. Prosedürler: Yazılı kurallar, kazayı önler

🧠 🧠 🧠

5. Eğitim: Bilgi, en ucuz güvenlik önlemidir

🎯 🎯 🎯

İş Güvenliği

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

Dr Mustafa KEBAT

⭐️⭐️⭐️⭐️

Kafeinin Propriyosepsiyon Üzerindeki Etkileri

Dr Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

OSHA 29 CFR 1910.147 Standardı ve EKED Uygulamaları