Lipoprotein(a), Kolesterol ve Kalp Krizi
Kalbin Sessiz Düşmanı
Kolesterol Denilince Aklımıza Sadece “LDL” Gelmesin
Kolesterol dendiğinde genellikle herkesin aklına “iyi” ve “kötü” kolesterol gelir:
- HDL (High Density Lipoprotein) → Vücudunuz Üretir
- LDL (Low Density Lipoprotein) → Vücudunuz Üretir
İyi Kolesterol – Kötü Kolesterol Olmaz
HDL ve LDL vücudunuz tarafından üretilir. Vücudunuz ihtiyaç duyduğu maddeleri üretir. Siz vücudunuzun sistemini bozduğunuzda ihtiyacından fazla üretmeye başladığı maddeler yine vücuda zarar verebilir.
Dikkat; fazla üretilen maddeye (Burada LDL) kötü demek bilimsellikten ve doğruluktan uzak bir yaklaşımdır.
Kötü olan: Vücudun düzenini bozan davranış yada vücudunun düzenini bozandır.
Asıl gözden kaçan tehlike, bir kolesterol alt türü olan ve genetik geçişli bir risk faktörü olarak kalp krizlerinin perde arkasındaki suçlusu sayılan: Lipoprotein(a) [kısaca Lp(a)]
🩸 🩸 🩸
Lipoprotein(a) Nedir?
Lp(a), LDL kolesterolüne çok benzer bir yapıya sahiptir, ancak bir farkla:
ApoB100 proteinine ek olarak, üzerinde apolipoprotein(a) denilen özel bir protein daha taşır. Bu yapı:
- Yapışkan ve yoğun hale gelmesine neden olur
- Damarlarda birikme eğilimini artırır
- Fibrinolizi engelleyerek pıhtı oluşumuna zemin hazırlar
🔎 Lipoprotein(a) – Lp(a) = LDL + Apo(a) = Aterojen + Trombojenik yapı
Lipoprotein(a) – Lp(a) ve Kalp Krizi Arasındaki Bağlantı
Lipoprotein(a) – Lp(a)’nin 3 Ölümcül Etkisi
- Endotelyal hasarı kolaylaştırır
- Damarda kolesterol plaklarının oluşumunu artırır
- Pıhtılaşma sistemini sabote eder (Plazminojen ile yapısal benzerliği nedeniyle fibrin yıkımını engeller)
Bunlar bir araya geldiğinde:
- Koroner damar duvarlarında sertleşme
- Daralmış damar lümeni
- Ani pıhtı oluşumu
💥 Sonuç: Miyokard enfarktüsü (kalp krizi)
👨⚕️ 👨⚕️ 👨⚕️
Çarpıcı Bir Örnek – Genetik Yükle Gelen Tehlike
Ahmet, 42 yaşında, zayıf, sigara içmiyor, spor yapıyor.
Ancak ailesinde 3 kişi 50 yaş altı kalp krizi geçirmiş.
Tüm kan değerleri normal, sadece bir tanesi dışında: Lipoprotein(a) – Lp(a): 165 mg/dL (Referans: <30 mg/dL)
🔴 Ne oldu?
Ahmet koşu sırasında göğüs ağrısı yaşadı. Anjiyografi sonucu:
Sol ön inen arter (LAD) %90 tıkalı.
Ve buna sebep olan şey neydi? Lipoprotein(a)- Lp(a)’nin damarda yaptığı sinsi birikimler ve pıhtılaşma eğilimi.
Lipoprotein(a) – Lp(a) vs. Diğer Kolesterol Türleri
| Özellik | LDL | HDL | Lp(a) |
|---|---|---|---|
| Aterojenik mi? | Evet | Hayır | Evet ✅ |
| Genetik mi? | Kısmen | Hayır | %90 Genetik |
| Diyetle değişir mi? | Evet | Evet | Hayır! |
| Pıhtı riskini artırır mı? | Dolaylı | Hayır | Evet – direkt olarak |
| İlaçla düşürülmesi kolay mı? | Statinlerle evet (Bedeli olduğunu unutmadan) | Niacin vb. | Zor – çoğu ilaca dirençli ❗ |
Lipoprotein(a) – Lp(a) Neden Tehlikeli?
Lipoprotein(a) – Lp(a)’nin üzerinde taşıdığı Apo(a), vücutta doğal olarak bulunan plazminojen proteini ile yapısal benzerlik gösterir.
Ancak plazminojen normalde pıhtıları çözmekle görevliyken, Apo(a) bu sistemin işleyişini bozar.
➡️ Yani Lipoprotein(a) – Lp(a) yüksek olduğunda:
- Damar daralması + pıhtı oluşumu aynı anda gerçekleşebilir
- Kalp krizi riski normal LDL seviyesi olsa bile yüksek olabilir
🔬 🔬 🔬
Lipoprotein(a) – Lp(a) Testi Neden Herkese Yapılmalı?
Ne yazık ki:
- Rutin kolesterol panellerinde Lipoprotein(a) – Lp(a) ölçülmez
- LDL’si normal olan bireylerde bile gizli risk olabilir
- Ailesel kalp hastalığı öyküsü olan bireylerde özellikle bakılmalıdır
📌 Amerikan Kalp Derneği (AHA) ve Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC), Lipoprotein(a) – Lp(a) ölçümünü özellikle:
- Genç kalp krizi geçirenlerde
- Aile öyküsü güçlü olanlarda
- Sebepsiz yüksek LDL görülenlerde
öneriyor.
🍏 🍏 🍏
Peki Ne Yapabiliriz?
Kötü Haber:
- Lipoprotein(a) – Lp(a) seviyesi çoğunlukla genetik belirlenmiştir
- Diyetle veya egzersizle Lipoprotein(a) – Lp(a) ciddi oranda düşmez
İyi Haber:
- LDL ve inflamasyon kontrol altına alınarak risk azaltılabilir
- Yeni nesil ilaçlar (örneğin antisens oligonükleotid tedavileri, Pelacarsen gibi) geliştirilme aşamasında
- Niasin (B3 vitamini) bazı kişilerde Lipoprotein(a) – Lp(a)’yı %20-30 oranında azaltabilir
- Omega-3 yağ asitleri, damar sağlığı üzerinde koruyucu etki sağlar
🥗 🥗 🥗
Beslenme ve Yaşam Önerileri
| Strateji | Açıklama |
|---|---|
| Trans yağlardan uzak dur | Endotelyal inflamasyonu ve LDL oksidasyonunu artırır |
| Anti-inflamatuar gıdalar | Zeytinyağı, yeşil yapraklılar, yaban mersini |
| Sigarayı kesinlikle bırak | Lipoprotein(a) – Lp(a) etkisini katlar |
| Kilo kontrolü sağla | İnsülin direnciyle birleştiğinde risk ikiye katlanır |
| Günde en az 30 dk yürüyüş | HDL’yi artırır, vasküler fonksiyonu destekler |
🔚 🔚 🔚
Sessiz ama Güçlü Bir Risk Faktörü
Lipoprotein(a), yüksek tansiyon ya da kolesterol kadar medyada yer bulmasa da, kalp krizlerinin %20-25’inde bağımsız risk faktörü olarak karşımıza çıkar.
Üstelik bu durum, zayıf, aktif, sağlıklı bireylerde bile görülebilir.
🧠 🧠 🧠
Unutmayın:
“Kalbinizi sadece LDL’den değil, Lipoprotein(a) -Lp(a)’den de koruyun. Genetik yatkınlık kader değildir; ama fark edilmezse felaket olabilir.”
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Lipoprotein A https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34033383/
⭐️⭐️ Lipoprotein A https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570621/
⭐️⭐️ Lipoprotein(a) hakkında bilmemiz gereken her şey https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38759878/
⭐️⭐️ Çok Etnikli Birleştirilmiş Prospektif Kohortta Lipoprotein(a) ve Uzun Vadeli Kardiyovasküler Risk https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38631771/
⭐️⭐️ Lp(a) – göz ardı edilen bir risk faktörü https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36681362/
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü