İş Sağlığı ve Güvenliğinde ISCO Niçin Önemli?
İş Sağlığı ve Güvenliğin saha çalışmalarının önemi olduğu kadar evrakların doğru, düzenli ve zamanında hazırlanması da önemlidir.
Tabi ki sahada yapılacak İş Sağlığı ve Güvenliği çalışmalarının planlanması ve uygulanması için de işveren ve işveren vekillerinden doğru, düzenli ve zamanında bilgi – evrak alabilmek gerekiyor.
Kısaca; paydaşların, sahada da evraklarda da ortak anlayış ve doğruluğu zamanında yerine getirmeleri esas.
Bu evrakların ilki çalışanın – işçinin işe girişinde kayıtlarının (çalışacağı işe uygun meslek kaydı ile SGK girişinin yapılması) doğru ve tabi ki zamanında yapılması.
Bu sebeple;
İlk olarak kısaltmaların ve tanımların ne oldukları ile başlayalım.
ISCO – International Standard Classification of Occupations Nedir?
Dilimiz Türkçeye çevirdiğimizde, ”Uluslararası Meslek Standartları Sınıflandırması‘‘ anlamına gelir. Ülkemizde ingilizce kısaltması olan ”İSCO” olarak da kullanılmaktadır.
Mesleklerin tanımlarında ve içeriğinde ülkeler arasında farklılık olmaması, sınıflandırılmanın standartlaşması için Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bünyesinde yapılan çalışmalar sonucunda 1958 yılında ortak karara bağlanmıştır. Zaman içerisinde güncel ihtiyaçlara göre geliştirilerek halen ülkemiz de dahil Uluslararası Çalışma Örgütü üyesi ülkeler ve bazı üye olmayan ülkeler tarafından kullanılmaktadır.
”Uluslararası Meslek Standartları Sınıflandırması‘‘ (ISCO-08), idari kayıtların yanı sıra, nüfus sayımları ve diğer istatistiksel alan taramalarından elde edilen mesleki bilgilerin derlenmesi ve sınıflandırılması için geliştirilmiş bir sistemdir. ISCO’nun ana amacı, işllere ve mesleklere ilişkin bilgilerin uluslararası açıdan raporlanması ve karşılaştırılması için bir zemin oluşturmaktır.
a. İş, ‘‘bir işveren namına veya kendi hesabına çalışmak da dahil olmak üzere bir kişi tarafından gerçekleştirilen veya gerçekleştirilmesi öngörülen görev ve sorumluluklar seti’’ olarak tanımlanır.
b. Bir meslek ise içerisindeki ‘’ana görev ve sorumlulukların yüksek derecede benzerliği ile nitelenen bir iş setidir’’ Bir kişi, geçmiş, mevcut veya gelecekteki bir işle olan ilişkisi bakımından bir meslekle ilişkilendirilebilir.
ISCO-08, meslekleri gruplar halinde düzenlerken iki temel kriter kullanır:
Beceri Seviyesi ve Beceri Uzmanlaşması
a. Beceri, ‘’verilen işin görevleri ve sorumlukları yerine getirme kabiliyeti’’ olarak tanımlanır.
b. Beceri Düzeyi, ‘‘gerçekleştirilecek görevler ve sorumluluklar dizisinin ve karmaşıklığının bir fonksiyonudur’.’
c. Beceri Uzmanlaşması, ‘’gerekli bilgi alanı, kullanılan araçlar ve makineler, kullanılan veya üzerinde çalışılan malzemeler ve üretilen mal ve hizmet çeşitleri’’ olarak düşünülür.
Belirli dönemlerde üye ülkelerin katkılarıyla güncelleme çalışmaları gerçekleştirilen bu sınıflama sisteminin son versiyonu 2008 yılında (ISCO-08) yürürlüğe girmiştir.
Uluslararası Meslek Standartları Sınıflandırması‘ nın bir çok amacı mevcut.
- Standart meslek tanımı olması,
- Mesleki verilerin toplanabilmesi ve paylaşılabilmesi,
- Ölçülebilir ve karşılaştırılabilir olması,
- Bilgi, beceri, yetkinlik ve sonrasında tecrübe kriterlerinin sağlanması,
- İş sağlığı ve güvenliği hizmet kriterlerinin belirlenebilmesi,
- Ülkeler ve diller arasında ortak (meslek) iletişiminin oluşturulabilmesi.
Ve benzeri amaçlara hizmet etmektedir.
Ayrıca Ek Bilgi;
ISCO-08 içindeki beceri uzmanlığı kavramı, ISCED’deki eğitim ve öğretim alanlarıyla bazı benzerlikler göstermektedir. Bununla birlikte, ISCO-08 ve ISCED, farklı istatistiksel birimleri farklı kriterler kullanarak sınıflandırırlar.
ISCO-08 işleri gerçekleşltirmek için gerekli beceri seviyesine ve uzmanlığına bağlı olarak işleri sınıflandırırken; ISCED Eğitim ve Öğretim Alanları, konular bakımından eğitim programlarını ve yeterliliklerini sınıflandırır. Bu nedenle, her ne kadar iki sınıfflama arasında bağlantılar açıkça var olsa da; iki sınıflamadaki meslek grupları ve alan grupları arasında doğrudan bir uyumluluk her zaman olmayabilir.
ISCO Düzenleme ve Takibini Ülkemizde Hangi Kuruluşlar Yapıyor?
ISCO’nun Türkiye’de kullanımı ile ilgili çalışmalar TÜİK tarafından yapılmaktadır. ISCO’yu ülkemizde doğrudan kullanan diğer bir kurum İŞKUR’dur.
İŞKUR tarafından işgücünün kayıt altına alınması ve izlenmesi ile işgücü piyasasındaki iş, meslek ve unvanlar hakkında kişi ve kurumlara bilgi sunmak amacıyla oluşturulan Türk Meslekler Sözlüğünün çerçeve yapısının oluşturulmasında da ISCO doğrudan esas alınmıştır.
Yükseköğretimdeki mevcut programların ISCO-08 ile uyum çalışmaları halen devam etmektedir.
Meslek Sınıflaması Nasıl Yapılıyor
ISCO-08 tüm mesleklerin sınıflandırıldığı dört düzeyli hiyerarşik bir sınıflamadır.
Bu sınıflamada 10 ana grup, 43 alt ana grup, 130 grup ve 436 birim grup bulunmaktadır.
Bu 436 (4 haneli kod) birim grup kodlarının altında yer alan ve en detaylı sınıflama olan 6’lı kodlar, İŞKUR tarafından istihdam piyasasının ihtiyaçlarına göre sürekli olarak güncellenmektedir.
İŞKUR tarafından 2018 yılı itibari ile toplam 7.138 adet 6’lı kod belirlenmiştir.
Sorgulama için İŞKUR’ un Türk Meslekler Sözlüğü – Türkiye İş Kurumu inceleyebilirsiniz.
SGK Açısından Meslek Sınıflaması Niçin Önemli?
SGK, sigortalıların prime esas kazançlarının bildirilip bildirilmediğinin takibini yapmayı ve çalışanın maaşı ile orantılı prim ödenmesini sağlamak amacı ile 2012 yılında uygulamaya koymuştur.
1 Ocak 2018 tarihi itibariyle işverenlerce bildirimi zorunlu hususlar kapsamına alınmış ve işverenler, çalışanları işe alırken işyerinde fiilen yapacakları veya yapmakta oldukları işe uygun meslek kodunu SGK’ye bildirmekle yükümlü hale getirilmiştir.
Bu maksatla meslek kodlarının ilk rakamı önemlidir. Çünkü;
- Yöneticiler’ in meslek kodları ”1” ile başlar
- Profesyonel meslek mensuplarının meslek kodları ”2” ile başlar
- Teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel meslek mensuplarının meslek kodları ”3” ile başlar.
- Daha vasıfsız meslekleri içeren meslek kodları ”4, 5, 6, 7, 8 ve 9” ile başlar.
Şirketlerin tamamının çalışanlarını meslek kodları ile birlikte SGK’ye bildirilme zorunluluğu vardır.
1 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe giren yasaya göre işçilerin meslek kodlarının SGK’ ye doğru bildirilmemesi (Muhtasar prim ve hizmet beyannamesinde) durumunda işverenlere idari para cezası uygulanır.
15.07.2016 tarih ve 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 51 inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (n) bendinde; “Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde, sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu, gerçeğe aykırı bildiren her bir işyeri için aylık asgari ücreti geçmemek üzere meslek adı ve kodu gerçeğe aykırı bildirilen sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.
Yapmakta Olduğu Gerçek İş Haricinde Başka Bir Meslek Kodu İle Bildirimi Yapılan Çalışanın Hak kaybı – Zararı Olur mu?
Çalışanlar açısından bakıldığında;
- Rapor alması halinde ödenecek rapor parası
- Emekli olması halinde bağlanacak emekli aylığı
- Ölümü halinde hak sahiplerine bağlanacak dul – yetim aylığı
hesaplanırken o çalışanın adına SGK’ya bildirilmiş olan meslek adı ve kodunun herhangi bir önemi yoktur. Çalışan için önemli olan adına SGK’ya bildirilen sigorta primine esas kazancıdır.
Yani başlıktaki sorunun cevabı: Hayır. Yapmakta Olduğu Gerçek İş Haricinde Başka Bir Meslek Kodu İle Bildirimi Yapılan çalışanın herhangi bir hak kaybı yada zararı olmaz.
Yapmakta Olduğu Gerçek İş Haricinde Başka Bir Meslek Kodu İle Bildirimi Yapılan Çalışan Ne Yapmalı?
Her ne kadar; Yapmakta Olduğu Gerçek İş Haricinde Başka Bir Meslek Kodu İle Bildirimi Yapılan çalışanın herhangi bir hak kaybı yada zararı olmasa da….
Çalışanın hem ahlaki doğruluk hem de kanun ve yönetmeliklere uyulması adına yapılan yanlışı fark ettiğinde derhal işletmenin içerisindeki ilgili yetkiliyi (insan kaynakları, muhasebe birimi vb gibi) hatanın düzeltilmesi için bilgilendirmeli – uyarmalıdır.
İşveren ve işletme İçin İSCO Niçin Önemli?
İnşaatlarda – Şantiyelerde sıklıkla karşılaştığımız beden işçisi meslek kodundan yapılan SGK bildirimlerinde; ilgili işçi ustalık gerektiren (İnşaat Demircisi, Kalıpçısı vb gibi) bir işte çalıştırılırsa ve çalışması esnasında iş kazası geçirirse;
- İşveren, vasıfsız işçiyi ustalık gerektiren işte çalıştırdığı için
- Yaptığı işe uygun
- Mesleki Eğitim – Mesleki Yeterliliği Belgesi olmayabileceği için,
- İşe giriş oryantasyon eğitimi almamış olacağı için,
- Personel çalışma ve taahhütnamelerinin olmayabileceği için,
- Görev tanımları olmayabileceği için,
- İş güvenliği ek eğitimleri verilmemiş olabileceği için,
kazanın meydana gelmesinde kusurlu bulunabilecektir.
Çünkü kaza sonrası adli ve idari incelemeler sırasında; iş kazası geçiren işçi adına verilmiş olan sigortalı işe giriş bildirgesi de diğer evraklar ile birlikte incelenir.
İşe giriş bildirgesinin veriliş tarihinin yanında bildirgede yer alan işçinin meslek adı ve kodunun doğru olup olmadığı, başlangıçta sehven yapılmış bir hata varsa düzeltilip düzeltilmediği tespit görülecektir. Meslek adı ve kodunun hatalı olması durumunda; idari olarak usülsüzlük olarak cezai işleme tabi tutulacağı gibi adli olarak da kötü niyet olarak değerlendirilebilir.
Konumuz İş Sağlığı ve Güvenliği olduğu için asıl sorumuza – mevzumuza dönelim.
İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından ISCO Niçin Önemli?
İlk olarak işe başlangıcında her çalışanın ”işe giriş – kabul muayenesinini yapılması, yönetmelikte örneği mevcut olan EK-2 formunun çalışanın bilgileri kısmını çalışan, muayene bulgularına, tahlil ve tetkik sonuçlarını değerlendirirken yapacağı işin niteliğine ve risklerine göre fiziksel ve ruhsal durumunun uygun olup olmadığı kararını verir.
Bu süreçte çalışmaya başlayacak kişinin meslek adı (ve dolayısı ile kodunun) işyeri hekimine ne olarak beyan edilirse, (EK-2 formunda çalışanın yazılı beyan bölümünde) muayene ve tetkikleri değerlendire kriteri o mesleğe göre olacak ve raporlama da bu şekilde yapılacaktır.
Sıklıkla yaşadığım klişe olmuş bir örneği paylaşayım:
Şantiyeye ”beden işçisi” SGK kaydı ile işe alınan işçi beyanında da ”zeminde temizlik işleri yapacağım” dediğinde işyeri hekimi olarak vereceğim raporda özellikle yüksekte çalışma onayı vermediğim gibi muayene – tahlil – tetkik değerlendirmem daha toleranslı oluyor.
Ve tabi ki EK-2 Evrakında yüksekte çalışabilir bölümünü çizeceğim (Çalışma izni vermiyorum) gibi ”zeminde çalışacak beden işçisi” olarak çalışması uygundur yazıyorum.
Bu kişi aslen;
Mesleki Yeterlilikte 11UY0012–3 Betonarme Demircisi (Seviye 3) olan ISCO 08 Kodu 7114.04 ile SGK kaydı açılması gerekirken,
Bazen, Mesleki Yeterlilikte 16UY0253-2 İnşaat İşçisi (Seviye 2)olan ISCO 08 Kodu 9312.02 ile SGK kaydı açılırken,
Sıklıkla Beden İşçisi (Genel) ISCO 08 Kodu 9622.02
Bazen de
Beden işçisi (taşıma, yükleme-boşaltma) ISCO 08 Kodu 9333.23
Beden İşçisi (Temizlik) ISCO 08 Kodu 9622.01
kayıt açıldığını görüyorum
Örnek gördüğünüz, Betonarme Demircisi SGK girişi yapılacak işçinin muayene – tetkik – tahlil kriterleri ile diğerlerinin ki oldukça farklıdır. Tabi ki EK- 2 Muayene formuna yazılacak sonuç da aynı şekilde farklı olacaktır. Her şeyden önce işçinin yüksekte çalışması uygun mu değil mi?
Tabi ki çok da önemli diğer kısım İş Güvenliği;
İşçinin-çalışanın sağlık kontrolü yapılıp işe uygunluğu fiziken ve ruhen değerlendirildikten sonra;
- İşe giriş oryantasyon eğitimi verilecek. Bu kısım tam zamanlı olmadıkça İş Güvenliği Uzmanın sorumluluğunda olmasa da iş güvenliği açışından önemlidir.
- Personel çalışma ve taahhütnameleri – işçinin – çalışanın taahhüt edeceği – imzalayacağı yaptığı işe-mesleğe göre olması gerekirken, giriş SGK kaydı ile çelişmiş olacak.
- Görev tanımları – İşçiye – çalışana anlatılmalı – açıklanmalı, okutulup imzalatılmalı. Lakin burada da SGK Kaydı ile uyumlu görev tanımı mı yoksa aslen görevi-mesleği olan ve çalışacağı görev tanımı mı anlatılmalı – açıklanmalı, okutulup imzalatılmalı. Tabi ki önemli bir husus ve evrakta da kafa karışıklığı olacak bu durumda.
- İş güvenliği ek eğitimleri – çalışanlara-işçilere hem sahada işbaşı konuşması şeklinde hem de planlı zamanlarda yapmakta oldukları mesleklere-işlere özel iş güvenliği eğitimlerinde de kafa karışıklığı olacak.
- Meslek Eğitim – Mesleki Yeterliliğin olup olmadığının kontrol edilmesinde de yasal kayıtlı evraklar arasında çelişki olasılığı yükselecektir.
Sonuç olarak;
İşyerinde çalışacak olan her personelin, işe giriş ve periyodik muayeneleri, İş Sağlığı ve Güvenliği eeğiitimleri, işe giriş oryantasyon eğitimi, Meslek Eğitim – Mesleki Yeterlilik belge sorgulamaları, görev tanımları ve sair diğer evrakların tamamına yakını yapacağı işe ve dolayısı ile işyerinde çalıştığı meslek. adına göre verilmekte ve belgelendirilmektedir.
Bu sebeple işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları, aldıkları sorumluluğun gereği, çalışanların işyeri SGK sında kayıtlı meslek ile yaptıkları işin aynı-uyumlu olmasını gözeterek görevlerini yapmalarını ve evraklarını düzenlemelerini tavsiye ederim.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Konu Hakkında Kanun-Yönetmelik Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Uluslararası Meslek Standartları Sınıflandırması (ISCO) https://ilostat.ilo.org/methods/concepts-and-definitions/classification-occupation/
⭐️⭐️ Uluslararası Meslek Standartları Sınıflandırması (ISCO) https://esco.ec.europa.eu/en/about-esco/escopedia/escopedia/international-standard-classification-occupations-isco
⭐️⭐️ 6. ULUSLARARASI STANDART MESLEK SINIFLAMA SİSTEMİ (ISCO) https://uluslararasi.yok.gov.tr/Sayfalar/avrupa-yuksekogretim-alani-ile-uyum-projesi/uluslararasi-standart-meslek-siniflama-sistemi-isco.aspx
⭐️⭐️ İnternational Standard Classification of Occupations http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://uluslararasi.yok.gov.tr/Documents/avrupa-yuksekogretim-alani-ile-uyumlasma-projesi/documents/isco-08.pdf
⭐️⭐️ Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/11/20151119.htm
⭐️⭐️ Meslek Adı ve Kodları http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://online.csgb.gov.ct.tr/main/dokuman/isco.pdf
⭐️⭐️ Türk Meslekler Sözlüğü – Türkiye İş Kurumu https://esube.iskur.gov.tr/meslek/meslek.aspx
⭐️⭐️ İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18615&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü