15 Kasım 2024

Glisemik Yük Nedir? Glisemik İndeks Nedir?

Glisemik İndeks nedir?

Glisemik indeks, karbonhidrat içeren bir gıdanın parçalanıp kan dolaşımına karışması – emilmesi için geçen sürenin 0 ila 100 arasında ölçülendirilmesidir.

Glikoz en saf haliyle bir karbonhidrattır ve en hızlı emilir; bu nedenle ona en yüksek değer olan 100 verilir. 

Yüksek Glisemik indeks‘li yiyecekler kan şekerinin hızla yükselmesine ve hızlı insülin tepkisine neden olur.

Düşük Glisemik indeks‘li yiyecekler çok az karbonhidrat içerir ve daha yavaş sindirilir.

Zeytinyağı ve bitkisel yağlar gibi saf yağlar ve proteinler (hayvansal et gibi) karbonhidrat içermez — kan şekerini etkilemedikleri için 0 Glisemik indeks değerlerine sahiptirler.

Glisemik yük nedir?

Glisemik yük, Glisemik indeks ile aynıdır ancak karbonhidrat miktarını hesaba katar. Başka bir deyişle, Glisemik indeks‘dir. Farkı; yediğiniz karbonhidratların boyutunu veya porsiyonunu hesaba katar. 

Glisemik yük, Glisemik indeks değerinin bir porsiyon gıdadaki karbonhidrat miktarıyla çarpılması ve ardından bu sayının 100’e bölünmesiyle hesaplanır. Yani bir denklem olarak:

GL = GI x gram karbonhidrat / 100

Gıdalar düşük Glisemik yük (0-10), orta Glisemik yük(11-19) veya yüksek Glisemik yük (>20) olarak kategorize edilebilir.

Hangisi daha iyi?

Glisemik yük, bir gıdanın kan şekeri ve insülin tepkisi üzerindeki etkisini ölçmek için glisemik indeksten daha iyi bir araçtır. Çünkü aynı zamanda bir porsiyondaki karbonhidrat miktarını da dikkate alır.

Örneğin,

Karpuzun Glisemik indeks değeri 76’dır. 100 üzerinden değerlendirlen puanlamaya göre yüksek Glisemik İndeks’e sahiptir. Dolayısı ile bu yüksek Glisemik İndeks sebebi ille endişelenilmektedir.

Lakin bir porsiyon (yaklaşık 200 gr) karpuzun sadece 11 gramı karbonhidrat gerisi ise su dur.

Dikkat etmeniz gereken yüksek Glisemik indeks‘ e sahip olduğu için hızla emilip kan kan dolaşımına geçer. Fakat içerisinde fazla karbonhidrat olmadığı için Glisemik yük‘ü düşüktür.

Bir porsiyon (yaklaşık 200 gr) karpuzun Glisemik yük‘ünü hesaplayalım.

Glisemik yük = (76 x 11 gram karbonhidrat) / 100) = 8

Bu elde ettiğimiz değer ile bir porsiyon (yaklaşık 200 gr) karpuz düşük Glisemik yük‘lü bir yiyecektir.

Sonuç olarak bir porsiyon karpuz yiyen bir kişinin kan glikoz seviyesinde büyük bir artış olmayacaktır.

Farklı bir yönden baktığımızda Glisemik indeks‘ i düşük bir gıdayı fazla miktarda tükettiğimizde kan şekerini çok yüksetebilir.

Sonuç olarak;

Karbonhidratın hem niteliğini hem de niceliğini göz önünde bulundurduğumuzda, Glisemik Yük, kan glikozunda meydana gen değişiklikleri anlamada ve hesaplamada Glisemik Yük, Glisemik İndeks‘ten biraz daha iyi bir göstergedir. 

⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Glisemik Yük https://www.diabetes.co.uk/diet/glycemic-load.html#google_vignette

⭐️⭐️ 60+ gıda için glisemik indeks https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/glycemic-index-and-glycemic-load-for-100-foods

⭐️⭐️ Düşük glisemik indeksli diyetlerin metabolik etkileri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2654909/

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni15 Kasım 2024
10 Kasım 2024

Mısır Şurubu – Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu

Vücudumuza besinler yolu ile aldığımız enerji öncesindeki son adımda glikoza çevrilen karbonhidratların doğal olanlarının yanı sıra endüstriyel yollarla üretilen hem üreticilerin karlılığını arttıran hem de bu ürünlerin tüketicisi olan insanların lezzet – tad algısını yükselten Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu‘ nu tanıyalım.

Karbonhidrat yediğimizde, vücudumuz bunları anında enerji için veya daha sonra depolamak için (yani glikojen) glikoza parçalar.

Vücuttaki glikoza yanıt olarak, pankreas insülin hormonunu serbest bırakır. İnsülin, glikozun enerjiye dönüştürülmesi için hücrelere girmesine izin veren bir “anahtar” görevi görür.

Glikoz Şurubu buğday, patates veya pirinç gibi nişastanın parçalanmasıyla yapılır. 

Mısır Şurubu / Yüksek Furuktozlu Mısır Şurubu üretiminde ilk adım mısırın mısır nişastasına öğütülmesidir. Mısır nişastası, seyreltik bir asitle ısıtılarak veya enzimlerle birleştirilerek yüzde 100 glikoz içeren mısır şurubuna hidrolizle dönüştürülür.

Bir besinde Fruktoz ne kadar yüksek ise o kadar tatlıdır.

Örneğin; Üzüm Elmadan, Elma havuçtan tatlıdır, tatlılığı arttıkça içeriğindeki fruktoz artar.

Mısır Şurubu ➖ Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu
(Glikoz şurubu / Nişasta Bazlı Şeker)

Bu ikisi farklıdır, çok zararlı olan ise FRUKTOZ eklenen Mısır şurubudur.

Glikozla karşılaştırıldığında, fruktoz ince bağırsakta pasif olarak daha aşağı emilir ve insülin salgılanmasını uyarmaz.

Glisemik İndeks puanı 87 dir (Sakkaroz 60).

🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻

Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu

  • Saf glikozla fruktoz karşılaştırıldığında, fruktoz insülin ve leptin salgılanmasının yetersizliği ve ghrelinin baskılanmasıyla ilişkilidir. (Leptin size ne zaman tok olduğunuzu, Ghrelin ise ne zaman aç olduğunuzu söyler.)
  • Glikoz seviyemizi yükseltir
  • İnsülin direnci gelişimine neden olur
  • Çok iyi kilo / yağ yapar
  • Trigliseriti yükseltir
  • Karaciğer Hasarı yapar. (Fruktozun aşırı tüketimi)
  • Kalp Hastalığına yol açar. (Fruktozun aşırı tüketimi)
  • Diyabet – Şeker hastaığı gelişimine neden olur. (Fruktozun aşırı tüketimi)
  • Bu yağlar hücre üzerindeki reseptörleri bozar
  • Bunlara insülin reseptörleri de dahil olup diyabetin kapısını aralar
  • Apo-B100 reseptörleri bozulur ve kolesterol hücreye giremez kanda kalır, damarlar tıkanır.

LDL üzerinde Apo-B100 proteinleri bulunur, hücrelerde de Apo-B100 reseptörleri vardır.
Hücredeki reseptörler bozulursa LDL hücreye giremez ve kanda kalır, damar tıkanır
Yani aslında sorun LDL değil, hücreye giremediği icin kanda yüksek kalması

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Konunu Ayrıntılarını Okumayı Sevenler Devam Edebilirler

HFCS‘nin (High Fructose Corn Syrup – Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu) en yaygın formları, %42 veya %55 oranında fruktoz içerir ve bunlar endüstride HFCS 42 ve HFCS 55 olarak adlandırılır.

HFCS‘nin geri kalanı glikoz ve sudur.

HFCS 42 esas olarak işlenmiş gıdalarda, tahıllarda, fırınlanmış ürünlerde ve bazı içeceklerde kullanılır. HFCS 55 esas olarak meşrubatlarda kullanılır. (Bu bilgi FDA web sayfasından alınmıştır.)

Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu (HFCS) günümüzde gıdalardaki fruktozun ana kaynağı olmasının en önemli iki sebebi şeker (sakkaroz) dan %10 ile %30 arası daha ucuz olması ve çok daha tatlı olmasıdır.

Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu (HFCS) eklenen endüstriyel gıdaların raf ömrünü de uzatır. (Ketçap, fıstık ezmesi ve soğuk etler gibi asitli gıdaların tazeliğini, tatlılığını ve dolayısı ile karlılığını arttırır.)

HFCS’nin iki bileşeni olan glikoz ve fruktoz, birçok gıdada doğal olarak bulunur ve sağlığımız için önemlidir. Sorunlar, bu şekerlerin gıda ve içecek ürünlerine eklenmesiyle ortaya çıkabilir.

Gıda üreticilerin önemli bir kısmının önceliği siz müşterilerinin sağlığını değil gıda tüketiminizi (kendi satışlarını) her geçen gün daha da arttırmaktır. Bu sebeple Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu‘nu (HFCS) farklı isimlerle ürünlerine koymakta ve etiketlemektedirler.

Market alışverişinizde aşağıdaki içerikleri görürseniz gıdanın içerisinde Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu (HFCS) olduğunu bilmelisiniz.

  • Kristalin fruktoz 
  • Tapioka şurubu
  • Glikoz şurubu
  • Mısır şurubu
  • İzoglukoz

Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu (HFCS) içeren popüler gıdalar yerine;

  • Gazlı içecek yerine sade maden suyu
  • Tatlandırılmış meyve suları yerine, taze sıkılmış meyve suyu
  • Kutulanmış cips, diyet ürünleri vb gibi yerine çiğ kuruyemişler ve mor renkli meyveler
  • İşlenmiş krakerler yerine haşlanmış/ kızarmış kestane
  • İşlenmiş/beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmekleri deneyin.

⭐️⭐️ KARBONHİDRAT TÜKETİMİNİZİ KISITLAYIN

  • Tüketmeyi düşündüğünüz gıdaları satın alırken etiketlerini (içeriklerini) dikkatle kontrol edin. Öncelikle doğal yani işlenmemiş gıdaları tercih edin.
  • Nadiren Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu (HFCS) içeren gıda tüketebilirsiniz. Dünyanın sonu değil lakin nadiren olması kaydı ile.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu İçeceklerinin Aşırı Tüketimi Bozulmuş Glikoz Toleransına Neden Olur https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8150719/

⭐️⭐️ Yüksek fruktozlu mısır şurubu, enerji alımı ve iştah düzenlemesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19064539/

⭐️⭐️ Diyetle Alınan Fruktozun Kronik Hastalıkların Gelişmesinde ve Prognozunda Etkisi Var mı? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8127591/

⭐️⭐️ Mısır Şurubunun Metabolizmada Oluşturduğu Anarşi Ve Hastalıklarla İlişkisi https://acikerisim.kku.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12587/305

⭐️⭐️ Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubunun immün yağlanması ve Obezite Gelişimi ile İlişkisi https://www.researchgate.net/publication/352040723_Yuksek_Fruktozlu_Misir_Surubunun_Karaciger_Yaglanmasi_ve_Obezite_Gelisimi_ile_Iliskisi

⭐️⭐️ Paketlenmiş gıda tedarikinde eklenen şekerler ve besleyici olmayan tatlandırıcı kullanımındaki küresel eğilimler: halk sağlığı açısından itici güçler ve etkileri https://www.cambridge.org/core/journals/public-health-nutrition/article/global-trends-in-added-sugars-and-nonnutritive-sweetener-use-in-the-packaged-food-supply-drivers-and-implications-for-public-health/A6375EB569DCDA4899730EC40C69D1CC

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni10 Kasım 2024
22 Eylül 2024

HOMA-IR

HOMA-IR – ”Homeostatic Model Assessment” ”İnsülin Direncinin Homeostatik Modeli Değerlendirmesi”

İnsülin direnci, kas, yağ ve karaciğerdeki hücrelerin pankreas tarafından üretilen insüline iyi yanıt vermemesi sonucu bu hücrelerin kandan glikozu kolayca alamaması ve kan şekerini kontrolde tutamaması durumudur.

HOMA-IR vücuttaki insülin direncini ölçmek için kullanılır. Açlık glikoz ve açlık insülin seviyelerinden hesaplanır.

HOMA-IR = Açlık kan şekeri x Açlık insülin değeri ÷ 405

Yetişkinlerde normal açlık kan şekeri değeri 70 – 100 mg/dl

Yetişkinlerde normal açlık insülin değeri 2.0 – 24.9 uIU/mL

HOMA-IR (2.5 altı olmalı)

ÖRNEK:
Açlık glikoz 90 (70 – 100 mg/dl aralığında olduğu için normal diyoruz.)
Açlık insülin 15 ( 2.0 – 24.9 uIU/mL aralığında olduğu için normal diyoruz.)

İki değer de normal. Şimdi HOMA-IR yi hesaplayalım:

HOMA-IR = Açlık kan şekeri x Açlık insülin değeri ÷ 405

HOMA-IR = 90 × 15 ÷ 405

HOMA-IR = 1350 ÷ 405

HOMA-IR = 3,333

Dikkat edin. Kan şekeri 90 normal, İnsülin 15 normal olmasına rağmen HOMA-IR değeri 3,333

Eğer HOMA-IR 2.5 üzeri ise insülin direnciniz var demektir.

Genel olarak 5 yıldan fazla süren insülin direnci üç ana hastalığa yol açar.

  1. Diyabet
  2. Kalp hastalığı
  3. Hipertansiyon

İnsülin Direncinin En Sık 3 Belirtisi

  1. Bel bölgesinde yoğunlaşan kontrolsüz kilo alma
  2. Yorgunluk & bitkinlik & terleme atakları (hiperglisemi/hipoglisemi döngüsü)
  3. Sık sık yeme isteği, gece uykudan kalkıp atıştırıp geri yatma isteği

Kesin Tanı: Basit bir kan incelemesinde HOMA değerine baktıracaksınız.

Tedavi: Günde 100 gr’ın altında karbonhidrat tüketmeniz yeterli olacaktır.

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni22 Eylül 2024
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al