İdrarınıza Mikroskopla Bakalım
İdrarınızı Verdiniz
İdrarın analiz edilmesinin bir diğer basamağı da fotoğrafta da gördüğünüz gibi bir miktar idrarı lamın (Lam, mikroskop altında incelenecek maddelerin, üzerine konulduğu ya da yayıldığı, dar ve uzun, yassı cam parçası. Lamel, lam üstüne konularak mikroskop altında incelenecek cismin üstüne kapatılan küçük, dört köşe veya yuvarlak ve çok ince cam parçası) üzerine konur ve üzerine lamel kapatılarak mikroskop altında deneyimli bir laboratuvar personeli tarafından incelenir.
Aşağıda bahsedilen maddelerin hemen hepsi eser miktarda olabilir. Lakin normalden fazla görülmesi durumunda ilgili hekim tarafından hastanın şikayetleri ile birlikte değerlendirilerek farklı tetkik ve tahliller istenebilir.
Lökositler (Akyuvarlar)
İdrarda lökositlerin 0 – 5 arası olması normal kabul edilir.
Bu miktarın üstünde lökosit varlığı enfeksiyona, inflamasyona yada kontaminasyona bağlıdır.
Genelde çoğu Nötrofildir.
Örneğin İdrarda eozinofil varlığı Akut İnsterstisyel nefrit hastalığının önemli bir bulgusudur.
Lenfositler üriner tüberkülozda görülür.
Kırmız Kan Hücreleri (Eritrositler)
Her idrarda 5 – 10 arasında normal olarak görülür.
Eritrosit miktarınıN 10’un üzeri olması böbrek, idrar yolları hasarına işaret eder.
1 litre idrarda 1 ml kan varlığı idrarı kırmızı yapmaya yeter = Gros hematüri denir.
Hematüri – İdrarda eritrosit hücresinin yüksek olması. (Halk arasında kanlı idrar)
Gros hematüri her zaman devamlılık arz eden kanama anlamına gelmez.
Mikroskobik hematüri en az 2 – 3 idrar örneğinde her sahada 3 eritrosit görülmesidir.
Hematüriler geçici yada kalıcı olabilir.
Geçici hematüri daha çok gençlerde görülür bir süre sonra kaybolur.
Kalıcı hematüriler ise daha çok >50 yaş üstünde görülür geçici olsa bile ciddiye alınıp incelenmeyi gerektirir.
Kalıcı hematüriler detaylı tetkik edilmelidir, böbrek ve böbrek kaynaklı olmayanlar olarak ikiye ayrılır.
Böbreklerdekiler de glomerüler olanlar ve olmayanlar diye ayrılır.
Glomerüler renal hematürilerde: Eritrosit silendirler, dismorfik eritrositler ve >500 mg/dl proteinüri görülür.
Glomerüler renal hematürilerde idrar kola rengindedir.
Hematürlierin incelenmesinde hastadan alınan bilgiler çok önemlidir.
Örneğin: Ani başlayan yan ağrısı ile başlayan aynı taraf kasığına yayılan, bulantı kusmanın eşlik ettiği hematüriler genelde taşa bağlıdır.
İdrarda yanma, ateş ile beraber ise pyelonefrite, idrar yolu enfeksiyonuna bağlıdır.
Bir boğaz enfeksiyonunu takiben birkaç hafta sonra ortaya çıkan hematüri post streptokoksik akut glomerülonefrit yada immünglobülin (IgA ) nefropatisidir.
Hematürinin nasıl geldiği de önemli:
- İşemenin başında görülen hematüri idrar yollarının çıkışına yakın bölge hastalıklarına – sorunlarına bağlıdır,
- İşemenin sonunda görülen hematüri mesane (idrar torbası)- idrar torbasına yakın ürethra (idrar kanalı) yada prostatik (prostat bölgesi) üretradan kaynaklanabilir.
- Miksiyon boyunca kanama ise üst üriner sistem kaynaklıdır.
Aile hikayesi de hematüri tanısında çok nem arz eder.
Familal (Ailesel – Genetik) özellikli hematüriler:
- Polikistik böbrek hastalıklarında
- Alport sendromunda
- Orak hücre nefropatisinde
- Familial nefropatilerde (thin basal membran nefropatisi) görülür.
Silendir
Böbrek tüplerinde sıkışmış protein, iltihap hücreleri, epitel hücreleri yada atıkların tüp şeklini alarak atılmalarıdır.
Fazlaca görülmesi böbrek hastalığını işaret eder.
Hyalen silendirler normal de bulunabilir bunun dışındaki silindirlerin bulunması renal hastalıkları işaret eder.
Hatta silendir içerisindeki hücre patolojinin yerini gösterir.
Silendiri oluşturan organik matriks Tamm – Horsfall mukoproteinidir. Silendir oluştukları tübülün şeklini alırlar, sadece distal tüplerde ve toplayıcı kanallarda silendir oluşur. Proksimal tüplerde ve Henle kulpunda silendir oluşmaz.
İdrar pH sının düşük olması ( asit idrar), idrar akımının az olması, idrar elektrolitlerinin yüksek olması silendir gelişimini tetikler. (yani protein denatürasyonu yapan asit, yavaş akım ve tuz varlığı gibi şeyler silendir oluşumunu arttırır).
Hyalen silendir sağlıklı kişilerde de görülür ve varlığı bir hastalığı göstermez. Aşırı egzersiz, susuz kalma, diüretik kullanımı ile artar.
Eritrosit selendir varlığı ise glomerülonefrit ve vaskülit tanısı koydurur.
Lökosit silendir ve piyüri varlığı piyelonefrit, renal tüberküloz, tübüloinsterstisyel nefritte görülür. Çamurumsu kahverengi silendirler akut tübüler nekroz için diagnostiktir. Waxy-kaba silendirler ilerlemiş böbrek yetmezliklerinde görülür. Yağlı (fatty) silendirler ve lipidüri ve polarize mikroskopta Malta haçı görüntüsü nefrotik sendromda görülür.
Bakteri ve mantarlar
Enfeksiyon varlığını gösterirler.
İdrar sedimentinde bakteri enfeksiyona yada kontaminasyona bağlıdır.
Normal idrar da maya hücreleri görülebilir, vajen, ürethra veya mesane kaynaklı olabilir genellikle kandida çeşitleridir.
Normal idrar sedimentinde bakteri görülmez. Ancak idrar iyi bir besiyeridir ve en ufak kontaminasyon oda ısısında hızla ürer.
İdrar tahlilinde nitrit ve lökosit esteraz varlığı üriner enfeksiyonu gösterir.
Ancak her sahada 15 – 20 yassı epitel var ise bu kontaminasyondur.
İdrar tahlilinde 15 – 20 epitel var ise bu idrar kontaminedir. Kültür için yeni örnek alınmalıdır.
Şüpheli vakalarda suprapubik aspirasyon ile alınan idrarda bir koloni bile enfeksiyonu gösterir.
Genel olarak 100.000 koloni/ ml ve üzeri ( tek bakteri) anlamlı bakteriüriyi gösterir. 100.000 koloni/ml nin altı ve birden fazla bakteri çeşidi var ise bu kontaminasyondur.
Epitel Hücreleri
İdrarda squamöz epitel yani yassı epitel dışarıdan bulaşır.
Yassı epiteller eksternal ürethral kaynaklıdır.
Transisyonel epiteller mesane kaynaklıdır.
İdrarda her sahada 15 – 20 yassı epitel varlığı kontaminasyon işaretidir.
Kristaller
Özellikle ürat kristalleri, oksalat kristalleri gibi metabolik artıklar böbrek taşlarının işaretçisidir. Fazlalığı halk arasında kum dökmek olarak anılır.
Birçok ilaç da idrarda kristal görüntüsüne yol açar. Kristallerin şekli, rengi ve idrar pH sı tanımlamada önemlidir.
Kalsiyum Oksalat (zarf şekilli) kristalleri ile birlikte akut böbrek yetmezliği varlığı etilen glikol (antifiriz) zehirlenmesinde görülür.
Bol miktarda ürik asit kristali (elmas yada fıçı şekilli) ile birlikte akut böbrek yetmezliği tümör lizis sendromunda olur.
Hekzagonal sistin kristalleri sistinüride görülür.
Struvite kristaller: magnezyum amonyum fosfat ve triple fosfat taşları üreyi parçalayan enfeksiyonlar sırasında (Proteus, Klebsiella enfeksiyonu) görülür.
Aklınızda Olsun
İdrar tahlili tek başına bir hastalık teşhisi koydurmaz.
Hastanın şikayetleri muayene bulguları ve diğer bulgular eşliğinde değerlendirildiği zaman idrar tahlili önemlidir.
Yani ay hali – adet görme sırasında idrarda kan görmek hiçbir şey ifade etmeyecektir.
Birçok ilaç alan hastanın idrarında kristal görmek de taş düşüreceğini göstermez.
Kabaca sağlıklı ve hiçbir yakınması olmayan bir bireyin idrar analizindeki hafif sapmalar genellikle araştırma gerektirmez ancak böbrek, idrar yolları hastalıkları, metabolik hastalıklar nedeniyle tedavi takip altındaki hastalar da ise idrar tahlilindeki değişiklikler çok önem arz eder.
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilir
⭐️⭐️ İdrar tahlili https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557685/
⭐️⭐️ İdrar tahlili: kapsamlı bir inceleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15791892/
⭐️⭐️ Böbrek Hastalığının Tanısı ve Tedavisinde İdrar Sediment İncelemesi: Temel Müfredat 2019 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30249419/
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü