Türkiyede yöresel olarak Binbirdelik otu, Kan otu, Kılıç otu, Mayasıl otu, Yara otu, Kuzu kıran, püren ve ingilizcede St. John’s wort adıyla bilinen Hypericum perforatum L., Hypericaceae familyasına dahil ve Avrupa, Asya, Kuzey Afrika ve Amerika Birleşik Devletlerinde yetişen çok yıllık bir bitkidir.

En önemli maddesi Hiperisin dir.

Sarı kantaron (Hypericum perforatum L.) fotodinamik, antidepresan, antiviral, antifungal, antibakteriyel, antiretroviral, antipsoriatik ve antitümör etkileri bulunmaktadır.

Antik Yunanlılara kadar uzanan geleneksel Avrupa tıbbında kullanılan sarı çiçekli bir bitkidir.

St. John’s wort ismi görünüşe göre Vaftizci Yahya’ya atıfta bulunmaktadır, çünkü bitki Haziran sonlarında St. John the Baptist bayramı zamanında çiçek açmaktadır.

  • Tarihsel olarak sarı kantaron, özellikle şeker hastalığı, kanser, karaciğer ve akciğer rahatsızlıkları, mide ve böbrek hastalıkları, diyare, bronşit, uykusuzluk ve depresyon gibi çeşitli rahatsızlıklar için ve yara iyileşmesine yardımcı olmak için kullanılmıştır.
  • Günümüzde, sarı kantaron depresyon, menopoz semptomları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), somatik semptom bozukluğu (kişinin fiziksel semptomlar hakkında aşırı, abartılı kaygı hissettiği bir durum), obsesif-kompulsif bozukluk ve diğer durumlar için teşvik edilmektedir.
  • Sarı kantaron‘un topikal kullanımı (cilde uygulanması) yaralar, morluklar ve kas ağrıları dahil olmak üzere çeşitli cilt rahatsızlıkları için teşvik edilmektedir.

En yaygın kullanılan topikal preparat, taze veya kuru çiçekler veya bitkinin çiçekli toprak üstü kısımlarından yapılan hypericum yağıdır.

Hypericum yağının hazırlanması.

  1. Bitki materyali zeytinyağında cam kapta (1:4 oranında) karıştırılır.
  2. Fermantasyon için ılık bir yerde tutulur.
  3. Bitki materyali ezilir.
  4. Yağ süzülür ve sulu faz sodyum sülfat ile uzaklaştırılır.
  5. Cam kapatılır ve yaklaşık 4-6 hafta boyunca görünür ışığa maruz bırakılır.
  6. Yoğun kırmızı renkte yağ elde edilir.

Bu işlemler sonucu elde edilen ürünün stabilitesi sınırlı olduğu için kahverengi cam şişelerde muhafaza edilmesi gerekir.

Işığa kısa süre maruz bırakmak protohiperisini hiperisine dönüştürürken, maruziyet birkaç hafta sürdüğünde hiperisin diğer ürünlere indirgenir ve yağda çok düşük konsantrasyonlarda bulunur. Hazırlanmış yağın yakut kırmızısı rengi, hiperisinin lipofilik parçalanma ürünlerinden kaynaklanmaktadır. Güçlü bir antimikrobiyal ve anti-inflamatuar ajan olan hiperforini yüksek konsantrasyonlarda elde etmek için, hypericum yağı, oda sıcaklığında ışık almayan bir ortamda meyve kapsüllerinden hazırlanabilir ve daha sonra düşük sıcaklıklarda karanlıkta saklanabilir.

Sarı Kantaron Etkileri Hakkında Şüpheler

  • Sarı kantaron, plasebodan (etkisiz bir madde) daha etkili ve hafif ve orta dereceli depresyon için standart antidepresan ilaçlar kadar etkili görünüyor. Bunun şiddetli depresyon ve 12 haftadan uzun süreler için geçerli olup olmadığı belirsizdir.
  • Sarı kantaron depresyon dışındaki durumlar için de incelenmiştir. Huzursuz bağırsak sendromu, kronik hepatit C virüsü (HCV) enfeksiyonu, HIV enfeksiyonu ve sosyal anksiyete bozukluğu gibi bazılarında, mevcut kanıtlar sarı kantaron‘un faydalı olmadığını göstermektedir.
  • Sarı kantaronun menopoz semptomlarına, yara iyileşmesine ve somatik semptom bozukluklarına yardımcı olabileceği düşünülüyor ancak bunu kesin olarak bilmek için yeterli kanıt bulunmuyor.
  • Sarı kantaronun sigarayı bırakmada, hafızayı geliştirmede veya anksiyete, DEHB ve mevsimsel duygusal bozukluk gibi birçok rahatsızlıkta faydalı olup olmadığını bilmek için yeterli güvenilir kanıt bulunmamaktadır.
  • Sarı kantaron, özellikle büyük dozlarda alındığında güneş ışığına karşı artan hassasiyete neden olabilir. Diğer yan etkiler arasında uykusuzluk, anksiyete, ağız kuruluğu, baş dönmesi, gastrointestinal semptomlar, yorgunluk, baş ağrısı veya cinsel işlev bozukluğu yer alabilir.
  • Sarı kantaron‘un topikal olarak kullanıldığında güvenli olup olmadığını bilmek için yeterli güvenilir bilgi bulunmamaktadır. Güneşe maruz kalmaya karşı ciddi cilt reaksiyonlarına neden olabilir.
  • Sarı kantaronsarı kantaron’u hamilelikte veya emzirme döneminde kullanmak güvenli olmayabilir. Laboratuvar hayvanlarında doğum kusurlarına neden olmuştur. Sarı kantaron kullanan annelerin emziren bebekleri kolik, uyuşukluk ve huzursuzluk yaşayabilir.

Tedavide Kullanımı

Sarı Kantaron İlaç etkileşimleri

Sarı kantaron‘un depresyon için kullanımı ve ilaçlarla etkileşimleri hakkında kapsamlı araştırmalar yapılmıştır.  
Sarı kantaron’un çeşitli ilaçlarla tehlikeli, bazen yaşamı tehdit edici şekillerde etkileşime girebileceği açıkça gösterilmiştir.

Sarı kantaron diğer antidepresanlarla birlikte alındığında, yaşamı tehdit eden bir durum olan serotonin sendromu riskini artırır.

Bu durum, kalp atış hızının hızlanması, yüksek tansiyon ve halüsinasyonlarla karakterizedir.

Sarı kantaron,  aşağıdakiler gibi hayati öneme sahip ilaçlar da dahil olmak üzere birçok ilacın etkisini zayıflatabilir:

  • Antidepresanlar
  • Doğum kontrol hapları
  • Vücudun nakledilen organları reddetmesini önleyen siklosporin
  • Digoksin ve ivabradin dahil olmak üzere bazı kalp ilaçları
  • İndinavir ve nevirapin dahil olmak üzere bazı HIV ilaçları
  • İrinotekan ve imatinib dahil olmak üzere bazı kanser ilaçları
  • Antikoagülan (kan sulandırıcı) bir ilaç olan Warfarin
  • Simvastatin de dahil olmak üzere bazı statinler.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

Sarı kantaron https://www.nccih.nih.gov/health/st-johns-wort

Sarı Kantaron https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-st-johns-wort/art-20362212

Sarı Kantaron Fizibilite Raporu veYatırımcı Rehberi T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/YATIRIMCI%20REHBER%C4%B0/SARI%20KANTARON%20F%C4%B0Z%C4%B0B%C4%B0L%C4%B0TE%20RAPORU.pdf

Hypericum Perforatum’un Geleneksel Tıp Alanındaki Uygulamaları http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1067580

Sarı Kantaron’a Dair (Hypericum Perforatum L.): Morfoloji, Etki Mekanizmaları, Aktivite, Yan Etkileri ve İlaç Etkileşimlerinin İncelenmesi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1634923

Hypericum Perforatum Yapısındaki Kimyasal Bileşenler (Ersoy & Ozkan, 2020; Nürk & Blattner, 2011)

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.