Fiziksel

İzmit Körfezi… Sanayiyle iç içe geçmiş bir doğa parçası. Dışarıdan bakıldığında mavinin ve yeşilin buluştuğu bu bölge, aynı zamanda ülkemizin önemli tersanelerine ev sahipliği yapmaktadır. Ancak ne yazık ki sadece gemiler değil, mikroorganizmalar, böcekler, deniz canlıları ve hava yoluyla taşınan zararlılar da bu sahalarda “faal” durumdadır.

Tersanelerde çalışan yüzlerce emekçi için görünmeyen ancak son derece etkili bir risk tablosu her gün yeniden yazılmaktadır. Bu riskler yalnızca mekanik ya da kimyasal değildir. Doğanın sessiz oyuncuları – yani kara, su ve hava canlıları – zaman zaman hastalık taşıyabilir, alerjik reaksiyonlara sebep olabilir ya da fiziksel zarar verebilir. İşte bu nedenle, iş sağlığı ve güvenliği alanında, çevresel biyolojik tehditlerin sistematik biçimde değerlendirilmesi artık bir tercih değil; zorunluluktur.

Bu çalışma, İzmit Körfezi’nde doğal olarak bulunan kara, su ve hava canlılarının iş sağlığı açısından oluşturabileceği zoonoz, alerjenik, ve fiziksel-tehlikeli temas risklerini bilimsel temele dayalı bir şekilde sınıflandırmakta ve Latince adlarından halkta bilinen isimlerine kadar tüm yönleriyle ortaya koymaktadır. Amaç, bu canlıları korkulacak birer tehdit olarak göstermek değil; farkındalık yaratarak çalışan güvenliğini doğayla uyumlu biçimde artırmaktır.

İzmit Körfezi’nde bulunan kara, su ve hava canlılarının, tersane çalışanları için oluşturabileceği riskleri üç ana başlık altında kategorize edelim.

1. Zoonoz riski (hastalık taşıma potansiyeli)
2. Alerjen riski (solunum/dokunma kaynaklı)
3. Fiziksel-tehlikeli temas riski (ısırma, sokma, toksin)

Her canlı için Latince adı, halk adı, risk türleri, ve özet açıklama tablo formatında aşağıda veriyorum.

Latince Adı	Halk Adı	Risk Türü	Risk Detayı (Özet)
Rattus norvegicus	Lağım sıçanı	Zoonoz, Alerjen	Leptospiroz, hantavirüs; idrar ve dışkıdan alerjen maruziyeti
Rattus rattus	Çatı sıçanı	Zoonoz, Alerjen	Salmonella, tifo; tüy ve dışkı alerjen
Mus musculus	Ev faresi	Zoonoz, Alerjen	Hantavirüs, tifo; inhalan alerjenler
Felis catus	Sahipsiz kedi	Zoonoz	Toksoplazmozis, kuduz (nadiren), tırmalama hastalığı
Canis lupus familiaris	Sahipsiz köpek	Zoonoz, Fiziksel	Kuduz, tenya, ısırık/yaralanma riski
Erinaceus concolor	Kirpi	Zoonoz	Pire taşıyıcılığı, salmonella
Martes foina	Kaya sansarı	Zoonoz	Kuduz potansiyeli, dışkı-bakteri taşıyıcılığı
Bufo bufo	Kara kurbağası	Fiziksel, Alerjen	Deri toksinleri, temasla tahriş
Hyla arborea	Ağaç kurbağası	Alerjen	Deri salgısı hassasiyet oluşturabilir
Testudo graeca	Kaplumbağa	Zoonoz	Salmonella taşıyıcısı
Hemidactylus turcicus	Duvar kertenkelesi	Alerjen (düşük)	Zararsız, nadiren dışkı alerjisi
Lacerta viridis	Yeşil kertenkele	Alerjen (düşük)	Nadiren temas tahrişi
Mytilus galloprovincialis	Midye	Alerjen, Zoonoz	Alerjik reaksiyon; ağır metal ve patojen birikimi
Crangon crangon	Kum karidesi	Alerjen	Kabuklu alerjisi olanlar için riskli
Carcinus aestuarii	Yeşil yengeç	Alerjen	Kabuklu alerjisi, el temasıyla tahriş
Callinectes sapidus	Mavi yengeç	Alerjen	Kabuklu reaksiyonları, temasla tahriş
Pelagia noctiluca	Ateş denizanası	Fiziksel, Alerjen	Ciddi cilt tahrişi, temasla ağrı
Mnemiopsis leidyi	Taraklı denizanası	Alerjen (düşük)	Zararsız, dolaylı etkili (ekosistem bozulması)
Aurelia aurita	Ay denizanası	Fiziksel	Hafif yanık/tahriş
Larus michahellis	Gümüş martı	Zoonoz, Fiziksel	Salmonella, dışkıdan bulaş; saldırgan davranışlar

Latince Adı	Halk Adı	Risk Türü	Risk Detayı (Özet)
Trachurus mediterraneus	İstavrit	Alerjen	Kabuklu-balık alerjisi olanlarda risk; iskelelerde temas
Sparus aurata	Çipura	Alerjen (düşük)	Gıda işleme alanlarında temas alerjisi
Dicentrarchus labrax	Levrek	Alerjen (düşük)	Kabuklu/balık alerjisi olanlar için olası reaksiyon
Engraulis encrasicolus	Hamsi	Alerjen	Gıda kaynaklı alerji; iskele-temas
Pomatomus saltatrix	Lüfer	Fiziksel	Sivri dişler, yanlış tutuşta ısırık riski
Mugil cephalus	Kefal	Alerjen (düşük)	Kıyı balıkçılığı sırasında temas alerjisi
Belone belone	Zargana	Fiziksel	Sivri çenesiyle temas halinde cilt yaralanması
Gobius niger	Kaya balığı	Fiziksel (düşük)	Temasla nadiren cilt tahrişi
Atherina boyeri	Gümüş balığı (Atarina)	Alerjen	Küçük boyutlu ama toplu temasta kabuklu etkisi
Chelon labrosus	Gri kefal	Alerjen (düşük)	Balık işleme alanlarında potansiyel reaksiyon
Callinectes sapidus	Mavi yengeç	Alerjen, Fiziksel	Kabuklu teması; sıkıştırma yaralanmaları
Donax trunculus	Kum midyesi	Alerjen	Kabuklu alerjisi olanlarda ciltte kaşıntı
Cerastoderma glaucum	Lagün midyesi	Alerjen	Kabuklu temas reaksiyonu potansiyeli
Mya arenaria	Kum midyesi (büyük)	Alerjen	El ile temasla hafif alerjen etkisi
Paracentrotus lividus	Deniz kestanesi	Fiziksel	Batma ve toksik iğne tepkileri
Holothuria tubulosa	Deniz hıyarı	Alerjen (düşük)	Ciltte hafif tahriş, nadir
Ophioderma longicauda	Yılan yıldızı	Fiziksel	Tersane kıyı betonlarında elle temasta tahriş
Actinia equina	Kırmızı deniz anası	Fiziksel, Alerjen	Dokunmayla yanma, toksin hassasiyetleri
Phalacrocorax carbo	Karabatak	Zoonoz	Kuş dışkısı ile histoplazmoz riski
Phalacrocorax pygmaeus	Cüce karabatak	Zoonoz	Tersane çatılarında dışkı teması – solunum riskleri

Latince Adı	Halk Adı	Risk Türü	Risk Detayı (Özet)
Ardea cinerea	Gri balıkçıl	Zoonoz, Fiziksel	Dışkı kaynaklı mikrobiyal bulaş; kıyıda saldırgan olabilir
Egretta garzetta	Küçük ak balıkçıl	Zoonoz	Tüy ve dışkı kaynaklı solunum riski (örn. histoplazmoz)
Anas platyrhynchos	Yeşilbaş ördek	Zoonoz, Alerjen	Kuş gribi vektörü, dışkı kaynaklı enfeksiyon riski
Sterna hirundo	Sumru	Zoonoz, Fiziksel	Yuva döneminde saldırganlık, dışkı ile bulaş
Larus ridibundus	Karabaş martı	Zoonoz	Salmonella ve kampilobakter potansiyeli
Columba livia	Güvercin	Zoonoz, Alerjen	Kriptokokkoz, psittakoz; tüy-dışkı solunumu
Corvus cornix	Leş kargası	Zoonoz	Çöp karıştırıcılığı, enfekte dışkı riski
Passer domesticus	Serçe	Alerjen, Zoonoz	Tüy ve dışkı inhalasyonu ile duyarlılık
Delichon urbicum	Ev kırlangıcı	Alerjen	Yuvalama bölgesinde dışkı birikimi, solunum yolu etkisi
Hirundo rustica	Kırlangıç	Alerjen	Tavanlarda yuvalama; dışkı kaynaklı alerjen riski
Falco tinnunculus	Kerkenez	Zoonoz (düşük)	Nadir dışkı teması; yırtıcı olduğu için doğrudan risk düşüktür
Buteo buteo	Şahin	Fiziksel (düşük)	Tersane yakınında yuva varsa savunma davranışı olabilir
Tursiops truncatus	Afalina (şişe burunlu yunus)	Fiziksel (nadir)	İnsan dostudur, ama iskeleye çarpış veya strese girme riski
Delphinus delphis	Bayağı yunus	Fiziksel (nadir)	Kıyı sığlıklarında nadir, kıyıdan gözlem dışında etkileşim az
Mnemiopsis leidyi	Taraklı denizanası	Alerjen (dolaylı)	Plankton dengesi bozucu; balık azalması → dolaylı etki
Beroe ovata	Avcı taraklı	Alerjen (dolaylı)	Ekosistem etkisi, doğrudan temas riski yoktur
Podarcis muralis	Duvar kertenkelesi	Alerjen (düşük)	Nadiren iç mekânlara girer; dışkısı potansiyel alerjen
Vulpes vulpes	Kızıl tilki	Zoonoz, Fiziksel	Kuduz, dışkı ile parazit yayılımı; kıyı bölgesine inebilir
Lepus europaeus	Yabani tavşan	Zoonoz	Tularemi (Francisella tularensis); nadir ama ciddi risk
Martes foina	Kaya sansarı	Zoonoz	Kuduz, evcil hayvanlara saldırı, gece aktif

Latince Adı	Halk Adı	Risk Türü	Risk Detayı (Özet)
Apis mellifera	Bal arısı	Fiziksel, Alerjen	Sokma riski, arı alerjisi olanlarda anafilaktik şok riski
Vespula germanica	Alman eşekarısı	Fiziksel, Alerjen	Saldırgan, sokma sonucu alerjik reaksiyon riski yüksek
Polistes dominula	Kağıt yaban arısı	Fiziksel, Alerjen	Çatı altlarında yuva; beklenmeyen sokmalar
Bombus terrestris	Bombus (büyük arı)	Fiziksel, Alerjen	Nadir sokar, ama alerjisi olanlar için tehlikeli
Culex pipiens	Sivrisinek	Zoonoz, Alerjen	Bataklık alanlarda artar; Batı Nil virüsü taşıyıcısı
Aedes albopictus	Asya kaplan sivrisineği	Zoonoz, Alerjen	Zika, chikungunya; ısırıkla alerjik reaksiyonlar
Phlebotomus papatasi	Tatarcık	Zoonoz	Şark çıbanı (Leishmaniasis) taşıyıcısı
Ixodes ricinus	Kenar (Avrupa türü)	Zoonoz	Lyme hastalığı, Kırım-Kongo kanamalı ateşi potansiyeli
Hyalomma marginatum	Kırım-Kongo kenesi	Zoonoz	Ciddi enfeksiyon riski; hayvanlardan insanlara geçiş
Blatta orientalis	Kara hamam böceği	Alerjen, Zoonoz	Alerjen partikül kaynağı, patojen taşıyıcısı
Periplaneta americana	Amerikan hamam böceği	Alerjen, Zoonoz	Solunum yolu alerjeni; özellikle depo alanlarında görülür
Tenebrio molitor	Un kurdu	Alerjen	Depolarda yaygın; deri döküntüsü ve solunum riski
Dermatophagoides pteronyssinus	Toz akarları	Alerjen	Kapalı alanlarda alerjen partikül maruziyeti
Sarcoptes scabiei	Uyuz akarı	Zoonoz, Fiziksel	Cilt paraziti; temasla bulaşabilir
Lucilia sericata	Yeşil sinek	Zoonoz	Yaralara yumurta bırakabilir (miyazis riski)
Musca domestica	Ev sineği	Zoonoz	Enfeksiyon taşıyıcı; gıda ve açık alanlarda risk
Tipula spp.	Vinç sineği	Alerjen (düşük)	Zararsızdır, ama bazı kişilerde temasla iritasyon
Chironomus spp.	Sivrisinek benzeri sinek	Alerjen	Kıyılarda yoğunluk; ölü bireylerin parçaları alerjen
Forficula auricularia	Kıskaç böceği	Fiziksel (düşük)	Nadiren savunma davranışı, cilde zarar vermez ama rahatsız edici
Armadillidium vulgare	Bokböceği (takoz böceği)	Alerjen (düşük)	Temasla hafif cilt tahrişi, nemli alanlarda yaygın

Latince Adı	Halk Adı	Risk Türü	Risk Detayı (Özet)
Erinaceus europaeus	Kirpi	Zoonoz, Fiziksel	Dışkısıyla parazit taşıyabilir; iğneleri ciltte enfeksiyona yol açabilir
Rattus norvegicus	Lağım sıçanı	Zoonoz	Leptospiroz, hantavirüs, salmonella vektörü
Rattus rattus	Çatı sıçanı	Zoonoz	Veba ve tifo taşıyıcısı; yiyecek depolarında risk
Mus musculus	Ev faresi	Zoonoz, Alerjen	İdrar ve tüy partikülleriyle solunum alerjen riski
Canis lupus familiaris	Sahipsiz köpek	Zoonoz, Fiziksel	Kuduz, echinococcus; ısırma riski; grup saldırıları
Felis catus	Sahipsiz kedi	Zoonoz, Alerjen	Toxoplasma, kuduz; tüy alerjeni ve tırmalama riski
Bufo bufo	Kara kurbağası	Toksik, Fiziksel	Deri bezlerinden toksin salgılar; temasla tahriş
Rana ridibunda	Su kurbağası	Zoonoz (düşük)	Bataklıklarda; salmonella taşıyıcısı olabilir
Testudo graeca	Tosbağa (kara kaplumbağası)	Zoonoz (düşük)	Nadir, ama salmonella bulaştırıcısı
Mauremys rivulata	Nil kaplumbağası	Zoonoz (düşük)	Temasla bakteri geçişi; kirlilikle ilişkili risk artar
Pelophylax bedriagae	Levanten kurbağası	Zoonoz (düşük)	Nemli alanlarda salmonella taşıma potansiyeli
Dolichophis caspius	Hazar yılanı	Fiziksel (düşük)	Zararsız, ama çalışanlarda korku ve panik yaratabilir
Natrix tessellata	Su yılanı	Fiziksel (düşük)	Zehirsizdir, ancak savunmada ısırabilir
Vipera ammodytes	Boynuzlu engerek	Fiziksel, Toksik	Zehirli ısırık riski; ilk yardım gerektirir
Macrovipera lebetina	Koca engerek	Fiziksel, Toksik	Türkiye’de nadir ama zehirli; ağır tıbbi sonuçlar
Glycera spp.	Kan kurdu (polychaeta)	Fiziksel	Isırabilir; küçük ama keskin çeneleriyle kanamalı yara açabilir
Nereis diversicolor	Çok kıllı deniz kurdu	Fiziksel	Elle tutulduğunda ısırabilir; hafif cilt iritasyonu
Branchiostoma lanceolatum	Mızrak başı (ilkel kordalı)	Alerjen (nadir)	Temas alerjisi potansiyeli; nadir tür
Sagitta setosa	Ok kurtçukları (chaetognatha)	Alerjen (dolaylı)	Planktonik, solunum alerjenlerine katkıda bulunabilir
Aurelia aurita	Ay denizanası	Fiziksel, Alerjen	Hafif temasla cilt tahrişi; mevsimsel olarak kıyılarda artar

Bir çalışanın başına düşen cıvata kadar, sinek ısırığı da risk oluşturabilir. Deniz suyunun altında gizlenen denizanası kadar, havada süzülen polen de ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Bu nedenle iş sağlığı yönetiminde “büyük” tehlikeler kadar “küçük” olanlar da dikkate alınmalıdır. Çünkü iş kazası sadece patlama, düşme veya kimyasal sızıntıyla gelmez; bazen bir kuş dışkısında, bir balık dikeninde, ya da bir arının iğnesinde gizlenmiş olarak gelir.

İzmit Körfezi’ndeki canlı çeşitliliği, bölgeye özgü bir zenginliktir. Ancak bu zenginlik, uygun önlem alınmazsa çalışanlar için bir tehdit halini alabilir. Biyolojik riskleri bilmek, görmezden gelmekten daha güçlü bir koruma sağlar. Sizlere yukarıda sunmuş olduğum tablo, yalnızca bir liste değil; sahadaki görünmeyen düşmanlara karşı hazırlıklı olmanın pusulasıdır.

Unutmayalım: Doğa ile barışmak için, önce onu tanımak gerekir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İzmit Körfezi Kıyılarında İnsan Kaynaklı Jeomorfolojik Değişimler ve Süreçler https://www.researchgate.net/publication/354732570_Izmit_Korfezi_Kiyilarinda_Insan_Kaynakli_Jeomorfolojik_Degisimler_ve_Surecler

⭐️⭐️ Kocaeli’de Tarım Ve Hayvancılık http://www.kocaeli.gov.tr/kocaelinde-tarim-ve-hayvancilik

⭐️⭐️ KÖRFEZ SULAKALANI (KOCAELİ) ORNİTOFAUNASI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/79844/T06379.pdf?sequence=1

⭐️⭐️ İZMİT KÖRFEZİ BALIKLARI VE MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/226532/yokAcikBilim_181926.pdf?sequence=-1&isAllowed=y

⭐️⭐️ Türkiye’de Meslek Hastalıkları ve Tersaneler (In English: Occupational Diseases and Shipyards in Turkey) https://www.researchgate.net/publication/341869003_Turkiye’de_Meslek_Hastaliklari_ve_Tersaneler_In_English_Occupational_Diseases_and_Shipyards_in_Turkey

⭐️⭐️ GEMİ İNŞA SANAYİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET001021.pdf

⭐️⭐️ Yılan Sokmalarının Değerlendirilmesi ve Tedavisi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553151/

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.who.int/health-topics/snakebite#tab=tab_1

⭐️⭐️ Yılan ısırığı zehirlenmesi https://www.nature.com/articles/nrdp201763

⭐️⭐️ Zehirli yılan ısırıkları: Klinik tanı ve tedavi https://jintensivecare.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40560-015-0081-8

⭐️⭐️ Yılan ısırığının kronik sağlık etkileri ve maliyeti https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2590171021000102

⭐️⭐️ Antimikrobiyal Yönetimi Çağında Yılan Isırması Sonrası Antibiyotik Kullanımı https://www.mdpi.com/2072-6651/16/1/37

⭐️⭐️ Yeni nesil yılan ısırığı tedavileri ölüm oranını azaltabilir https://www.nature.com/articles/d41586-024-03818-z

⭐️⭐️ Yılan sokmasından korunma, ilk yardım ve tedavi. https://www.outdoorhaber.com/saglik/yilan-sokmasi#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️