Hemen herkesin sağlık dendiğinde aklına ilk gelen, lakin beslenme ve yaşam tarzı ile ihmal ettiği kalp ve damar sağlığı durumunu anlamak için ne yapmalıyız?

Öncelikle, kalp ve damarlarda olabilecek tıkanıklıklar hayati riskler içermesi sebebi ile önlenmesi için çaba harcanması gereken asıl hedef olmalıdır.

Tabi ki içinde bulunduğunuz an itibari ile kalp ve damarlarınızın ne durumda olduğunu bilmek de önemlidir.

Bu yazımızda hedefim damar tıkanıklığınızın olup olmadığı ve ne durumda olduğunu tespit etmek için neler yapıldığını ve neden yapıldığını inceleyeceğiz.

Yeri gelmişken hatırlayalım…

Aterosklerozun patofizyolojisi büyük ölçüde inflamasyonla birlikte lipid taşınımına bağlıdır.

Kalp ve damarlarda tıkanıklıkları anlamanın en kesin yolu anjiyografi dir. Lakin anjiyografi invaziv bir işlemdir. Ve her invaziv işlemde olduğu gibi riskleri mevcuttur.

Güncel tıbbi imkanlarımız farklı testler yolu ile damar tıkanıklıkları tespit edilebiliyor.

Maalesef günümüzde hastaların değerlendirilmesinde öncelik verilmekte olan testlerden çok daha önemli olan hekimin muayenesi ve bulguları olmalıdır…

Peki nedir bu olması gereken hekim muayenesi önce ona bir bakalım.

Hekimler,

Hastayı dinler, sorular sorarak şikayetlerini ve yaşantısına etkilerini sorgulayarak öyküsünü öğrenir buna anamnez denir.

Hastayı tam bir muayene ile değerlendirir. Bu muayene günümüzde genelde gördüğünüz gibi değildir. Muayenenin aslı;

  • İnspeksiyon: Hastanın muayene odasına girdiği andan itibaren başlayan ve şikayetlerine odaklanarak devam eden hekimin gözle hastayı değerlendirmesidir.
  • Palpasyon: Hastanın şikayetlerinin odağı olan vücut bölgesini ve ilgili diğer bölgelerini hekimin elle dokunarak değerlendirmesidir.
  • Perküsyon: Hekimin sol elinin orta parmağını hastanın muayene edeceği bölgesinin orta noktasına gelecek şekilde koyması ve sağ elinin orta parmağı ile sol elin orta parmak ortasına parmağını oynatmadan bilek hareketi ile vurması ile dokudan gelen sesi ve titreşimi değerlendirmesidir.
  • Oskültasyon: Hastanın söz konusu bölgesinin steteskop aracılığıyla dinlenmesidir. Bu yöntem genelde göğüs ve karın bölgesi muayenesinde kullanılır ve değerlendirilir.
  • Olfaksiyon: Hekmiin koku alma duyusu koklama hissi ile muayene ve değerlendirmesidir. Bu kimi alanlarda ayrı kimi alanlarda genel muayene içinde kabul edilir.

Yukarıda saydıklarım hekimliğin esaslarıdır.

Testleri incelerken özellikle aklınızda tutmanız gereken yapılan tüm tetkikler hastayı değerlendirmede hekimin muayenesine yardımcı unsurlardır.

Peki nedir bu testler şimdi de onları inceleyelim…

Kalp Hastalığı Riskini Belirleme ve Damar Tıkanıklığı Testleri

Kanda Lipoprotein (a)

Lipoprotein (a) veya Lp (a), daha yapışkan olan bir tür LDL veya düşük yoğunluklu lipoproteindir.

Lipoprotein (a) nın daha yapışkan olması atardamarlarda tıkanıklıklara ve kan pıhtılarına neden olma olasılıkları daha yüksektir.

Bu sebeplerle, kanda lipoprotein (a) seviyesinin bakılması, toplam LDL kolesterol seviyesine bakılmasından daha spesifik sonuç verdiği için günümüzde öncelikli tercih olma eğilimindedir.

Sonuç olarak, yüksek lipoprotein (a) seviyesi olan kişilerde, atardamarlarında tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için çok yüksek risk taşıdığı düşünülür.

Kanda Apo-B – 100

Karaciğerde üretilen Apolipoprotein B -100, lipitleri gidecekleri yere götürür. Lakin sadece LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein), VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein) ve şilomikronları taşırken, HDL (yüksek yoğunluklu lipoproteinleri) taşınmaz.

Bağırsaklarda üretilen Apolipoprotein B – 48 ise yağ ve kolesterolü karaciğere taşır.

Apolipoprotein B proteini hücrelerdeki reseptörlere bağlanır ve bu da lipoproteinin veya LDL – VLDL hücreye girmesine izin verir. İçeri girdiğinde parçalanır ve yağ ve kolesterolün kana salınmasını sağlar.

Sonuç olarak, yüksek Apolipoprotein B -100 seviyesi olan kişilerde, atardamarlarında tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için yüksek risk taşıdığı düşünülür.

Kanda Açlık kan şekeri

Açlık kan şekeri (glikozu), diyabet sınırının altı (126 mg/dl) dahil olmak üzere tüm konsantrasyonlarda kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir.

Diyabetes mellitus (DM), hem makrovasküler yapıyı (aterosklerotik değişiklikler yoluyla) hem de mikrovasküler yapıyı (lipohiyalinozis yoluyla) etkileyerek serebral damar sistemine zararlı bir etki uygular.

Sonuç olarak, yüksek açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri seviyeleri atardamarlarda tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için yüksek risk taşır.

Kanda HbA1c

Hemoglobin A1c testi, glikozlanmış hemoglobin, HbA1c veya kısaca A1c olarak da bilinir ve kişinin son 60-90 güne ait ortalama şeker (glikoz) seviyesini yüzde olarak ifade eder. 

Yukarıda yazılı olan açlık kan şekeri (glikozu) ile aynı sebeplerle HbA1c ölçümü önemlidir.

Sonuç olarak, yüksek açlık kan şekeri ve tokluk kan şekeri seviyeleri atardamarlarda tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için yüksek risk taşır.

Sonuç olarak, yüksek açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri ve HbA1c seviyeleri, atardamarlarda tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için yüksek risk taşır.

Kanda Açlık insülin

Aşırı kilo ve obezite (özellikle viseral); hareketsiz yaşam tarzı, aşırı karbonhidrat alımı lehine dengesiz beslenme, kronik stres, diyabet oluşturan ilaçların uzun süreli kullanımı, genetik nedenler vb. nedenlerle vücut hücrelerinin insüline duyarlılığı azalır. Hücreler, insüline normal şekilde yanıt vermedikleri için kandaki şekeri (glikozu) hücre içine almazlar yada yeteri kadar almazlar ve bu nedenle pankreas, normal kan şekeri seviyelerini korumak için daha fazla insülin salgılar.

Zamanla (yıllar içinde), pankreas artık insülin salgılanmasını artırma telafi edici manevrasında başarılı olmayacaktır, bu nedenle başlangıçtaki insülin direnci önce prediyabete ve ardından belirgin tip 2 diyabet’e dönüşür.

Yukarıda yazılı olan açlık kan şekeri (glikozu) ve HbA1c ile aynı sebeplerle açlık insülin ölçümü önemlidir.

Sonuç olarak, yüksek açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, HbA1c ve insülin seviyeleri, atardamarlarda tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için yüksek risk taşır.

HOMA-IR değeri

Homeostasis Model Assessment Insulin Resistance (HOMA-IR), açlık glukoz değerinin açlık insülin ile çarpılıp bu değerin 405’e bölünerek elde edilir. Bu formül ile, 2.5 üstü bir değer, insülin direncinin varlığını gösterir.

Yukarıda yazılı olan açlık kan şekeri (glikozu, HbA1c ve açlık insülin ile aynı sebeplerle açlık HOMA-IR hesaplanması önemlidir.

Sonuç olarak, yüksek açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, HbA1c, insülin ve HOMA-IR seviyeleri, atardamarlarda tıkanıklıklar ve kan pıhtılarıyla ilişkili kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi rahatsızlıklar için yüksek risk taşır.

Kanda HDL

Lipoprotein HDL’nin iki önemli rolü vardır: İlki ters kolesterol taşınmasını destekler. İkincisi, iltihabı düzenler.

HDL kolesterol seviyelerinin kardiyovasküler olay riskiyle ters orantılı olduğunu görülmektedir.

Lakin aksi durumlar da görülmesi sebebi ile tek başına değil diğer testlerle birlikte anlamlı bir yargı kurulması mümkündür.

Damarlarda tıkanma enflamasyon kaynaklıdır. HDL’nin hücrelerden kolesterolün dışarı atılmasını destekleme yeteneği mevcuttur. Bu süreç, atardamar duvarında köpük hücrelerinin birikmesini en aza indiriri.

Lakin, HDL’nin ayrıca antiaterojenik olabilen ek özellikleri vardır.

Örneğin, HDL etkili bir antioksidandır.

HDL’nin başlıca proteinleri olan apoA-I ve apoA-II ile plazmada HDL ile birlikte taşınan paraoksonaz gibi diğer proteinlerin antioksidan özelliklere sahip olduğu iyi bilinmektedir.

Sonuç olarak, HDL, bu lipoproteinlerin aterojenliğini azaltan bir süreçte düşük yoğunluklu lipoproteini (LDL) engelleme kapasitesine sahiptir.

HDL ayrıca diğer antiinflamatuar özelliklere de sahiptir.

Endotel hücrelerinde yapışma moleküllerinin ifadesini engelleme yetenekleri sayesinde, kan monositlerinin atardamar duvarına alınmasını azaltırlar.

HDL’nin bu antioksidan ve antiinflamatuar özellikleri, ateroskleroz gelişimine karşı koruma açısından kolesterol dışarı atma fonksiyonu kadar önemlidir.

Kanda Trigliserid

Trigliserid / HDL-C Oranı oranı = 4 > olması istenir.

”Bildiğiniz Gibi Değil Bu Trigliserid” üzerine tıklayarak yazımızı okuyabilirsiniz

Kanda Troponin Testi

Troponin, kalp kaslarında bulunan bir enzimdir. Kalp kaslarında hasar meydana geldiğinde bu enzim zarar gören hücrelerden kana karışır.

Kalp krizi, miyokardit gibi durumlarda troponin seviyeleri yükselir.

Göğüs ağrısıyla acile başvuran hastalarda EKG normal çıksa bile troponin testi yüksekse, kalp krizi ön tanısı ile takibe alınır.

Kanda troponin bakılması kalp damar tıkanıklığı ve kalp krizi tanısında önemlidir.

Kanda CK-MB (Kreatin Kinaz-Miyokard Band) Testi

Kreatin kinaz (CK), iskelet kası, miyokard ve beyinde en fazla miktarda bulunan hücre içi bir enzimdir.

CK-MB testi, kalp kasına özgüdür. (CK–MM, CK–MB ve CK–BB izoenzimleri mevcuttur.)

CK-MB testi, troponin kadar sıklıkla kullanılmasa da göğüs ağrısıyla hastaneye başvuran hastalarda tanıya yardımcı olması için istenmektedir.

Kanda Yüksek Duyarlıklı CRP (hs-CRP) Testi

CRP testi genellikle enfeksiyonları tespit etmek için kullanılır.

Lakin yüksek duyarlıklı CRP (hs-CRP) testi, damar tıkanıklığına işaret eden enflamasyonu ölçer.

Vücutta enfeksiyon olmamasına rağmen hs-CRP değeri yüksekse, kalp damarlarında inflamasyon riski yüksektir.

hs-CRP, kalp damar hastalığı riskini değerlendirmede çok etkilidir.

Kanda D-Dimer Testi

D-Dimer, kan pıhtılarının varlığını gösteren bir testtir. Genellikle pıhtılaşma bozukluklarının tanısında kullanılır. Ancak, kalp krizlerinde ve pulmoner emboli (akciğere pıhtı atması) gibi durumlarda da D-Dimer testi yüksek çıkabilir. Göğüs ağrısıyla birlikte bu testin yüksek çıkması, kalp krizi veya aort yırtılması gibi ciddi problemlerin göstergesi olabilir.

Kanda PLAC Testi

PLAC testi, kanda Lp-PLA2 enzim aktivitesini ölçen ve koroner kalp hastalığı riskini belirlemek, damarlarınızda bulunan plakların risk durumunu ve reaktivitesini ölçmek için kullanılır.

PLAC testi, şah damarı ve büyük damar tıkanıklıklarını önceden tespit edebilmek için kullanılır.

PLAC testi, yüksek çıktığında damarlarda plak olmasa bile, kanda plak oluşumu için risk faktörleri bulunduğunun göstergesidir.

Gördüğünüz gibi testlerin hiçbiri tek başına kesin değil.

Bu testlerin yanı sıra damar tıkanıklığı durumunuzu öğrenmek için görüntüleme yöntemleri de mevcuttur.

  • Bilgisayarlı tomografi anjiyografi (BT Anjiyo)
  • MR anjiyografi
  • Ekokardiyografi

Hekiminizin gerek görmesi durumunda bu yöntemler de uygulanmaktadır.

Doğal Yaşayın Doğal Beslenin Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Lipoprotein (a) https://my.clevelandclinic.org/health/articles/25226-lipoprotein-a

⭐️⭐️ Lipoprotein (a): Genel Bir Bakış ve Çeşitli Hastalıklarla İlişkisi https://dergipark.org.tr/tr/pub/totm/issue/13147/158560

⭐️⭐️ Apo B Testi https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/24992-apolipoprotein-b-test

⭐️⭐️ APOB geni https://medlineplus.gov/genetics/gene/apob/

⭐️⭐️ Troponin https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507805/

⭐️⭐️ Kardiyovasküler bir risk faktörü olarak diyabet: Makro ve mikro vasküler komplikasyonların küresel eğilimlerine genel bir bakış https://academic.oup.com/eurjpc/article/26/2_suppl/25/5925419

⭐️⭐️ Diyabetlilerde küçük damar tıkanıklığı ile büyük atardamar aterosklerotik inmeler: Hasta özellikleri, sonuçlar ve inme mekanizmasının öngörücüleri https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6301229/

⭐️⭐️ Diyabetik hastalarda karotis aterosklerozunun yaygınlığı. Karotis arterlerinde ultrason yüksek çözünürlüklü B-mod görüntüleme https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1425091/

⭐️⭐️ Hiperinsülinemi https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24178-hyperinsulinemia

⭐️⭐️ Ateroskleroz https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16753-atherosclerosis-arterial-disease

⭐️⭐️ İnsülin bağımlı diyabetiklerde insülin duyarlılığı ve damar hastalığı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/5646096/

⭐️⭐️ Diyabeti olmayan yetişkinlerde insülin direnci ve kardiyovasküler olay riski: meta-analiz https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23300589/

⭐️⭐️ İnsülin direnci/hiperinsülinemi: Uzun zamandır hafife alınan önemli bir kardiyovasküler risk faktörü https://www.frontiersin.org/journals/cardiovascular-medicine/articles/10.3389/fcvm.2024.1380506/full

⭐️⭐️ HDL kolesterolü kalp hastalığına karşı koruma sağlamadığında https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/when-hdl-cholesterol-doesnt-protect-against-heart-diseasehttps://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/when-hdl-cholesterol-doesnt-protect-against-heart-disease

⭐️⭐️ HDL Kolesterol Hakkında Sorular https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/questions-about-hdl-cholesterol

⭐️⭐️ HDL ve kardiyovasküler hastalık: Aterojenik ve ateroprotektif mekanizmalar https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21304474/

⭐️⭐️ HDL’nin Antiinflamatuar Özellikleri https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/01.res.0000146094.59640.13

⭐️⭐️ HDL kolesterol, çok düşük LDL kolesterol seviyeleri ve kardiyovasküler olaylar https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17898099/

⭐️⭐️ Metabolik Sendrom ve Kardiyovasküler Hastalıklar İçin Bir Risk Belirteci Olarak Trigliserid/Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein Kolesterol (TG/HDL-C) Oranı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10001260/

⭐️⭐️ Trigliseridler ve Kardiyovasküler Hastalık. https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/cir.0b013e3182160726?ct=39994

⭐️⭐️ Trigliseridlerin HDL-Kolesterole Oranının Yüksek Olması Yaygın Koroner Hastalığı Öngörüyor https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2664115/

⭐️⭐️ Trigliseridler + yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol dislipidemisi, yaşlı kadınlarda koroner risk faktörüdür: Yaşlılarda Kardiyovasküler Çalışma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16207260/

⭐️⭐️ Koroner Kalp Hastalığını Tahmin Etmek İçin Lp-PLA2 Aktivitesi İçin PLAC Testi https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2020/0101/p44.html

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.