Balık İşleme Sektöründe Mesleki Sağlık Riskleri
Balık İşlemede – Mesleki Fiziksel Riskler
Balık işleme – temizleme işinde çalışanlar, tekrarlayan kas – eklem hareketleri nedeniyle kas-iskelet sistemi hastalıkları riskine maruz kalırlar. Özellikle uzun süreli ve sürekli olarak aynı hareketleri yapma, bilek, el, omuz ve sırt bölgelerinde ağrı, inflamasyon (iltihaplanma) ve tendinit (tendon iltihabı) gibi sorunlara neden olabilir.
Bu tür kas-iskelet sistemi hastalıkları, öncellikle çalışanların iş gücünü düşürür. Uzun vadede ise işten ayrılmalarına yol açabilir. Özellikle eleman bulmakta zorluk yaşayan bu sektör için ciddi bir sorundur.
Balık işleme tesislerinin genelinde soğuk ortamda çalışma zorunluluğu vardır.
Soğuk, vücut ısısının düşmesine, kan damarlarının daralmasına ve kasların gerginleşmesine neden olabilir. Bu durum, özellikle dolaşım sorunları olan kişilerde el ve ayaklarda uyuşma, donma ve Raynaud sendromu gibi rahatsızlıklara yol açabilir.
Ayakta sabit – durarak çalışma özellikle yatkınlığı olan çalışanların bacaklarında varis – venöz yetmezik gelişimine yol açar.
Uzun süreli soğukta çalışmanın etkisiyle, çalışanlar daha kolay hastalanabilir ve bağışıklık sistemleri zayıflayabilir.
Ergonomik olmayan çalışma koşulları da balık temizleyicilerin sağlığını olumsuz etkiler. Çalışanların boylarına uygun ergonomik koşullar oluşturulmadığında, yüksek veya alçak tezgahlarda eğilerek veya kambur durarak çalışma, bel ve sırt ağrılarına neden olabilir.
Yetersiz aydınlatma ve uygun olmayan ekipman kullanımı iş kazası riskini artırırken, kötü – yetersiz havalandırma çalışanların genel sağlık durumunu olumsuz etkiler.
- Tekrarlayan hareketlerin neden olduğu kas-iskelet sistemi hastalıkları
- Soğuk ortamda çalışmanın dolaşım ve bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri
- Ergonomik olmayan koşulların yol açtığı kas-iskelet sistemi sorunları
Kimyasal ve Biyolojik Tehlikeler
Balık işleme sürecinde kullanılan kimyasallar, çalışanların sağlığı için önemli bir risk oluşturur. Balıkların temizlenmesi ve korunması amacıyla kullanılan dezenfektanlar, temizlik maddeleri ve koruyucu kimyasallar, cilt tahrişine, alerjik reaksiyonlara ve solunum yolu problemlerine yol açabilir. Özellikle formaldehit gibi bazı kimyasalların uzun süreli maruziyeti, kanser riskini artırabilir.
Balıklar, çeşitli mikroorganizmalar ve parazitler için taşıyıcı olabilir. Balık temizleyiciler, bu mikroorganizmalarla doğrudan temas halinde olduklarından, enfeksiyon riskiyle karşı karşıyadır. Özellikle Listeria, Salmonella ve Vibrio gibi bakteriler, gıda zehirlenmelerine ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca, parazitler de balık yoluyla insanlara bulaşarak sindirim sistemi rahatsızlıklarına ve diğer enfeksiyonlara yol açabilir.
Gıda kaynaklı enfeksiyon ve kontaminasyon tehlikeleri, balık işleme sektöründe çalışanların dikkat etmesi gereken önemli bir konudur.
Hijyenik olmayan koşullarda balıkların işlenmesi, çapraz kontaminasyona neden olabilir. Bu durum, hem çalışanların hem de tüketicilerin sağlığını tehlikeye atar. Özellikle çiğ veya az pişmiş balık tüketimi, enfeksiyon riskini önemli ölçüde artırır.
- Balık işleme kimyasallarının cilt, solunum yolu ve kanser üzerindeki etkileri
- Mikroorganizmalar ve parazitlerin yol açtığı enfeksiyonlar
- Gıda kaynaklı kontaminasyonun sağlık üzerindeki sonuçları
Hijyen ve Kişisel Koruyucu Ekipman
Balık işleme sektöründe çalışanların sağlığını korumak için standart koruyucu ekipman gerekliliklerine uyulması büyük önem taşır. Bu ekipmanlar, çalışanları kimyasal, biyolojik ve fiziksel tehlikelerden korur. Su geçirmez eldivenler, önlükler, maskeler ve gözlükler, çalışanların ciltlerini, solunum yollarını ve gözlerini koruyarak enfeksiyon ve tahriş riskini azaltır.
El hijyeni, enfeksiyonların önlenmesinde kritik bir rol oynar. Balık temizleyiciler, yeterli sıklıkta ellerini yıkamalı ve dezenfekte etmelidir. Özellikle tuvaletten sonra, yemek yemeden önce ve balıklarla temas ettikten sonra el hijyenine özen göstermek, enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltır. El yıkama protokollerinin uygulanması ve düzenli denetlenmesi, hijyen standartlarının sağlanmasına yardımcı olur.
Kişisel koruyucu donanımın (KKD) doğru kullanımı ve düzenli bakımı, etkinliğini artırır. Eldivenlerin delinmesi veya yırtılması durumunda hemen değiştirilmesi, maskelerin doğru şekilde takılması ve solunum yollarını tam olarak kapatması, gözlüklerin yüzü tam olarak sarması ve görüşü engellememesi önemlidir. Ayrıca, Kişisel koruyucu donanımın (KKD)’nin düzenli olarak temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi, hijyenin korunmasına yardımcı olur.
“Hijyen, sadece bir gereklilik değil, aynı zamanda çalışanların sağlığını ve iş verimliliğini koruyan bir yatırımdır.”
Ergonomik Risk Faktörleri
Balık temizleme işi genellikle uzun süreli ayakta çalışmayı gerektirir. Bu durum, bacaklarda şişlik, varis, bel ağrısı ve yorgunluk gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Uzun süre ayakta kalmak, dolaşım sistemini zorlayarak kanın bacaklarda birikmesine yol açar. Bu nedenle, çalışanların düzenli olarak mola vermesi, oturarak dinlenmesi ve bacaklarını yükseltmesi önemlidir.
Tekrarlayan hareketlerden kaynaklanan rahatsızlıklar, balık temizleyicilerde sıkça görülen bir sorundur. Sürekli olarak aynı hareketleri yapma, tendonların iltihaplanmasına, sinir sıkışmalarına ve kas spazmlarına neden olabilir. Bu tür rahatsızlıklar, iş verimliliğini düşürür ve çalışanların yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Ergonomik olmayan aletlerin kullanımı da bu sorunları daha da artırabilir.
İş istasyonlarının ergonomik olarak düzenlenmesi, çalışanların sağlığını korumak için hayati öneme sahiptir. Tezgah yüksekliğinin ayarlanabilir olması, çalışanların eğilmeden veya kambur durmadan çalışmasına olanak tanır. Ayrıca, aletlerin kolayca erişilebilir olması, tekrarlayan hareketlerin azaltılmasına yardımcı olur. Yeterli aydınlatma ve uygun havalandırma da iş istasyonlarının ergonomik düzenlenmesinin önemli bir parçasıdır.
| Risk Faktörü | Sağlık Etkisi | Önleme Yöntemi |
| Uzun Süreli Ayakta Çalışma | Bacaklarda Şişlik, Bel Ağrısı | Düzenli Molalar, Oturarak Dinlenme |
| Tekrarlayan Hareketler | Tendon İltihabı, Sinir Sıkışması | Ergonomik Aletler, Hareket Çeşitliliği |
| Ergonomik Olmayan İş İstasyonları | Kas Gerginliği, Yorgunluk | Ayarlanabilir Tezgahlar, Uygun Aydınlatma |
Yasal Düzenlemeler ve İş Güvenliği
Balık işleme sektörü, genel yasal sağlık standartları, çalışanların sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla belirlenmiş İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve yönetmelikleri, İş Kanunu vee yönetmelikleri hükümlerine uymakla yükümlüdür.
Bu kanun ve yönetmelikler, işverenlerin ve çalışanların uyması gereken temel kuralları içerir. İşverenler, işyerinde hijyenik koşulları sağlamak, uygun ekipmanları temin etmek ve çalışanlara gerekli eğitimleri vermekle – verilmesini sağlamakla yükümlüdür.
İşveren ve çalışan sorumlulukları, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının etkin bir şekilde yürütülmesini sağlar.
İşverenler, risk değerlendirmesi yaparak tehlikeleri belirlemeli ve önleyici tedbirler almalıdır.
Çalışanlar ise, iş güvenliği kurallarına uymak, koruyucu ekipmanları kullanmak ve sağlık sorunlarını bildirmekle sorumludur.
Ortak sorumluluk anlayışı, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesine katkı sağlar.
Meslek hastalıklarının tespiti ve bildirimi, sağlık kayıtlarının tutulması ve ilgili mercilere raporlanması, yasal bir zorunluluktur.
Meslek hastalıkları, işyerindeki koşullardan kaynaklanan ve çalışanların sağlığını olumsuz etkileyen rahatsızlıklardır. Bu hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi, çalışanların yaşam kalitesini artırır ve iş gücü kaybını azaltır.
İşverenler, meslek hastalığı şüphesi olan çalışanları derhal sağlık kuruluşlarına yönlendirmelidir.
- İşverenlerin yükümlülükleri: Hijyenik koşulları sağlama, ekipman temini, eğitim verme
- Çalışanların sorumlulukları: Kurallara uyma, ekipman kullanma, sağlık sorunlarını bildirme
- Meslek hastalıklarının tespiti ve bildiriminin yasal gereklilikleri
Sağlık Taramaları ve Koruyucu Önlemler
Periyodik sağlık muayeneleri, balık işleme sektöründe çalışanların sağlığını takip. etmek ve korumak için önemli bir araçtır.
Bu muayeneler, çalışanların genel sağlık durumunu değerlendirmek, meslek hastalıklarını erken teşhis etmek ve risk faktörlerini belirlemek amacıyla yapılır.
İşyeri hekimi muayenesi sonrası işletmede çalışan kişilerin yaptıkları işe ve tespit edillen özel sağlık durumlarına göre işyeri hekimi tarafından belirlenen, kan testleri (Hemogram, ALT, AST, BUN, Kreatin, Glukoz, HbA1c vb gibi) röntgen filmleri (Akciğer, bel vb gibi), odiyometri (işitme testleri) ve göz (Snell testi vb gibi) muayeneleri gibi çeşitli tıbbi değerlendirmeleri içerir.
Erken teşhis ve önleme stratejileri, meslek hastalıklarının ilerlemesini engellemek ve çalışanların sağlığını korumak için kullanılır.
Riskli işlerde çalışanlar, belirli aralıklarla sağlık kontrolünden geçirilir ve gerekli önlemler alınır.
Örneğin, solunum yolu rahatsızlığı olan çalışanlara maske kullanımı önerilirken, kas-iskelet sistemi sorunları olan çalışanlara ergonomik düzenlemeler yapılır.
Erken teşhis, tedaviye başlama ve hastalığın ilerlemesini önleme açısından kritik öneme sahiptir.
Sonuç ve Öneriler
Balık temizleyiciler için risk azaltma stratejileri, işyerindeki tehlikeleri en aza indirmek ve çalışanların sağlığını korumak amacıyla uygulanır. Bu stratejiler, iş süreçlerinin iyileştirilmesi, ekipmanların güncellenmesi, eğitimlerin verilmesi ve hijyen standartlarının yükseltilmesi gibi çeşitli önlemleri içerir. Risk azaltma, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesinde önemli bir rol oynar.
Sektörde sağlık ve güvenlik kültürünün geliştirilmesi, çalışanların bilinçlenmesini, işverenlerin sorumluluklarını yerine getirmesini ve tüm paydaşların işbirliği yapmasını gerektirir. Sağlık ve güvenlik kültürünün oluşturulması, eğitimler, seminerler, bilgilendirme kampanyaları ve ödül sistemleri gibi çeşitli yöntemlerle desteklenmelidir. Bu kültür, işyerindeki herkesin sağlığını ve güvenliğini ön planda tutmasını sağlar.
Gelecekteki iyileştirmeler için eylem planı, sektördeki sağlık ve güvenlik standartlarını yükseltmek amacıyla oluşturulur. Bu plan, risk değerlendirmesi sonuçlarına göre belirlenen öncelikli alanlarda iyileştirmeler yapmayı hedefler. Eylem planı, kısa, orta ve uzun vadeli hedefler içerir ve düzenli olarak güncellenir. İyileştirme çalışmaları, çalışanların katılımıyla gerçekleştirilir ve başarılar düzenli olarak değerlendirilir.
Sonuç olarak, balık işleme sektöründe çalışan balık temizleyicilerin sağlığını korumak için kapsamlı bir yaklaşım gereklidir. Bu yaklaşım, risk azaltma stratejileri, sağlık ve güvenlik kültürünün geliştirilmesi ve sürekli iyileştirme çabalarını içerir.
Bu sayede, sektördeki çalışanların yaşam kalitesi artırılabilir ve iş verimliliği yükseltilebilir.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Balık, balık ürünleri ve balık işleme ortamında Listeria monocytogenes ve diğer Listeria türlerinin yaygınlığı : Sistematik bir inceleme ve meta-analiz https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969723065397
⭐️⭐️ Balık parazitleri ve halk sağlığı açısından riskler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9501379/
⭐️⭐️ Su Ürünleri Sektöründe Karşılaşılan Meslek Hastalıkları ve Önlemleri https://www.researchgate.net/profile/Ozlem-Aydogan/publication/342567335_Su_Urunleri_Sektorunde_Karsilasilan_Is_Hastaliklari_ve_Meslek_Hastaliklari/links/5f16e9c745851515ef3bf598/Su-Ueruenleri-Sektoeruende-Karsilasilan-Is-Hastaliklari-ve-Meslek-Hastaliklari.pdf
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü