1 Temmuz 2025

İşyerinde Maskelenmiş Ağrıların Gölgesinde İş Güvenliği İçin Tehlike

Günümüzde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının görünmeyen nedenleri arasında ilaçların etkileri giderek daha fazla öne çıkmaktadır. Çoğunlukla masum bir ağrı kesici ya da basit bir ateş düşürücü gibi görünen ilaçlar, aslında üretim hatlarından vinç kabinlerine, laboratuvarlardan sıcak döküm atölyelerine kadar birçok farklı sektörde çalışma güvenliğini tehdit eden sessiz faktörler arasında yer alır. Özellikle reçetesiz temin edilebilen ve “güvenli” olduğu varsayılan analjezik-antipiretik ilaçlar, bilinçsiz ya da denetimsiz kullanıldığında kaza riskini katlayan bir etkiye dönüşebilir.

İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları olarak bizler, sadece ağır makinelerin, elektrik panolarının, toksik kimyasalların ya da yüksek platformların oluşturduğu riskleri değil; bir çalışanın çantasındaki ağrı kesicinin dahi, üretim sürecinde zincirleme tehlikelere yol açabileceğini görmek zorundayız. Bu farkındalık, sadece bireysel sağlık takibini değil, işyerindeki genel risk değerlendirmelerinin de ilaç etkileriyle birlikte yeniden ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Özellikle ağrı eşiğini yükselten, sersemliğe neden olan, mide kanaması veya kardiyak sorunları tetikleyebilen ilaçlar, üretkenlikten çok kazaya, devamsızlığa ve kronik sakatlıklara kapı aralamaktadır. Oysa çoğu zaman ağrıyı gidermek için alınan bu ilaçlar, sorunu çözmek yerine daha büyük bir riski görünmez hale getirmektedir.

Türkiye’de en yaygın kullanılan 7 analjezik/antipiretik ilacın, iş sağlığı ve güvenliği açısından taşıdığı riskleri ortaya koymaya çalıştım. Amacım, hem işyeri hekimlerine hem de iş güvenliği uzmanlarına, göz ardı edilen farmakolojik etkenlerin sahadaki pratik sonuçlarına dair bilimsel ve sistematik bir bakış açısı kazandırmaktır.

Unutulmamalıdır ki:
“Ağrıyı bastırmak, riski önlemek değildir.”
İlaçların iş kazalarındaki dolaylı payı, artık ihmal edilemeyecek kadar büyüktür.

Bu 7 analjezik/antipiretik ilaç için hazırladığım Tehlike Fişlerini ve sonrasında da karşılaştırmalı tabloyu sizlere sunuyorum..

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

🟧 Tehlike Fişi – Parasetamol (Paracetamol, Asetaminofen, Parol, Minoset, Tylol)

İlaç Türü: Analjezik – Antipiretik
Etken Madde: Parasetamol (Acetaminophen)
Kullanım Amaçları: Hafif-orta şiddette ağrılar, ateş düşürme
Risk Etkenleri:
- Yüksek dozda karaciğer hasarı (hepatotoksisite)
- Belirtiler gizlendiği için aşırı fiziksel zorlanmaya neden olabilir.
Belirtiler:
- İştahsızlık, bulantı, yorgunluk, sarılık (geç evre)
Acil Durum Yaklaşımı:
- 4 gram/gün üzerinde alımda acil sağlık değerlendirmesi
- Karaciğer fonksiyon testleri
Önerilen Önlemler:
- Günlük maksimum doz eğitimi (maksimum 4 g/gün aşılmamalı)
- Reçetesiz ve sürekli kullanımın izlenmesi
- İşe devam eden ağrılı çalışanlar işyeri hekimi tarafından izlenmeli
- Ergonomik düzenlemelerle ağrı nedenleri ortadan kaldırılmalı
İş Sağlığı ve Güvenliğine Etkileri
- Belirti vermeyen karaciğer yüklenmesi
- İş yükünü artırabilir (maskelenmiş ağrı)
- Kronik kullanımda iş gücü kaybı ve halsizlik
- Özellikle sıcak ortamlarda karaciğer yükü artabilir.

🟨 Tehlike Fişi – İbuprofen (Nurofen, Advil, Brufen)

İlaç Türü: NSAİİ (Steroid olmayan anti-inflamatuar)
Etken Madde: İbuprofen
Kullanım Amaçları: Kas-iskelet ağrıları, baş ağrısı, adet sancısı, romatizmal ağrılar
Risk Etkenleri:
- Mide kanaması,
- Mide ve bağırsak ülseri
- Böbrek fonksiyonlarında bozulma
- Böbrek yetersizliği,
- Tansiyon artışı
- Baş dönmesi, halsizlik
İSG’ye Etkileri:
- Dolaşım problemleri → verim düşüklüğü
- Mide rahatsızlığı → işe devamsızlık
- Uzun süreli ayakta çalışanlarda mide kanaması riski
- Dikkat gerektiren işlerde denge ve refleks sorunları
- Susuz kalınan ortamlarda böbrek stresi artar
Belirtiler:
- Mide ağrısı,
- Siyah dışkı,
- Baş dönmesi
Acil Durum Yaklaşımı:
- Mide kanaması şüphesi varsa derhal sağlık müdahalesi
Önerilen Önlemler:
- Yemekle alınmalı, Aç karnına alınmaması konusunda uyarı
- Böbrek rahatsızlığı olanlarda önerilmemeli
- Sıcak çalışma alanlarında kullanımı hekim kontrolünde olmalı
- Uzun süreli kullanımda işyeri doktoru kontrolü

🟥 Tehlike Fişi – Tramadol (Contramal, Tramosel, Dolorex)

İlaç Türü: Zayıf opioid analjezik
Etken Madde: Tramadol hidroklorür
Kullanım Amaçları:
- Şiddetli ağrılar,
- Ameliyat sonrası dönemler
Risk Etkenleri:
- Bağımlılık riski (uzun süreli kullanımlarda)
- Sersemlik, dikkat azalması, konsantrasyon bozukluğu
- Solunum depresyonu (çok nadir ama ciddi)
İSG’ye Etkileri:
- Refleks yavaşlaması → kazaya davetiye
- Uyuklama → düşme/yaralanma riski
- Vinç, forklift, yüksekte çalışma gibi işlerde ciddi risk
- Karar verme ve reaksiyon sürelerinde düşüş
- Psikomotor becerilerin bozulması nedeniyle kazaya açık hale gelir
Belirtiler:
- Sersemlik,
- Mide bulantısı,
- Konuşma bozukluğu
Acil Durum Yaklaşımı:
- Nefes darlığı,
- Bilinç kaybı durumunda 112
Önerilen Önlemler:
- Tramadol kullananlar ağır makine kullanan personele verilmemeli – aktif makine/vinç operatörü olmamalı
- Psikometrik değerlendirme yapılmalı
- Kullanım sırasında vardiya değişimi, dinlenme planlanmalı
- Psikolojik destek sistemi kurulmalı (bağımlılığa karşı)

🟧 Tehlike Fişi – Diklofenak (Voltaren, Dikloron, Cataflam, Diclomec)

İlaç Türü: NSAİİ
Etken Madde: Diklofenak sodyum/potasyum
Kullanım Amaçları: Romatizmal hastalıklar, bel ağrısı, eklem problemleri, kas zedelenmeleri
Risk Etkenleri:
- Kardiyovasküler riskler – Kalp-damar hastalığı riskini artırabilir (uzun vadeli kullanımda)
- Mide problemleri, Mide kanaması,
- Karaciğer enzimlerinde yükselme
- Cilt reaksiyonları (nadir)
İSG’ye Etkileri:
- Kalp rahatsızlığı olan çalışanlarda güvenlik riski artışı
- İşe devamlılık artsa da, temel rahatsızlık ilerler
- Zorlayıcı fiziksel aktivitelerde kalp krizi riski
- İş yerinde kalıcı sakatlık riski artar (maskelenmiş hasar)
Belirtiler:
- Göğüs ağrısı, nefes darlığı, mide ağrısı
Acil Durum Yaklaşımı:
- Göğüs ağrısı varsa acil sağlık desteği alınmalı
Önerilen Önlemler:
- Uzun süreli kullanımlarda EKG ve tansiyon kontrolü
- 5 günden uzun süreli kullanımda işyeri hekimi izni alınmalı
- Gıda ile birlikte alınmalı
- Alternatif tedavi yolları düşünülmeli (fizyoterapi, rotasyon)

🟨 Tehlike Fişi – Naproksen (Apranax, Naprosyn)

İlaç Türü: NSAİİ
Etken Madde: Naproksen sodyum
Kullanım Amaçları: Kas-iskelet ağrıları, iltihaplı ağrılar, migren
Risk Etkenleri:
- Kardiyovasküler yan etkiler
- Mide rahatsızlığı – Mide ağrısı, ülser
- Baş ağrısı, vertigo (baş dönmesi)
İSG’ye Etkileri:
- Baş dönmesi nedeniyle iş kazası riski
- İstirahat edilmesi gereken durumlarda çalışmaya devam edilir
- Özellikle sıcak çalışma alanlarında dehidrasyonla birlikte risk artar
- Vardiya düzenlerinde performans kaybı yaşanabilir
Belirtiler:
- Mide bulantısı, baş ağrısı, baş dönmesi
Acil Durum Yaklaşımı:
- Mide yanması ve baş dönmesi devam ediyorsa tıbbi müdahale
Önerilen Önlemler:
- Dinlenmeden iş başına dönülmemesi gerektiği eğitimi
- Günlük doz takibi yapılmalı
- Kişisel tıbbi geçmişe göre kullanım kararı verilmeli
- Alternatif non-farmakolojik ağrı yönetimi önerilmeli

🟥 Tehlike Fişi – Kodein (Opioid Kombinasyonu – Parol Plus, Dolorex Plus, Codergocris)

İlaç Türü: Zayıf opioid (genellikle kombinasyon ilaçlarda)
Etken Madde: Kodein fosfat
Kullanım Amaçları: Orta-şiddetli ağrılar, öksürük kesici
Risk Etkenleri:
- Dikkat eksikliği
- Bağımlılık riski
- Uyuşukluk, dikkat kaybı
- Solunum yavaşlaması (yüksek dozda)
İSG’ye Etkileri:
- İş makinesi operatörleri için yüksek kaza riski
- Refleks kaybı nedeniyle el aletleriyle çalışma riski
- Kazalara sebep olabilecek yorgunluk hali
- Dönemsel uyuşukluk → üretkenlik düşüşü
Belirtiler:
- Uyuklama, hafıza bozukluğu, bilinç bulanıklığı
Acil Durum Yaklaşımı:
- Solunum yavaşlaması → hemen sağlık birimine haber verilmeli
Önerilen Önlemler:
- Kodein kullanıcıları fiziksel tehlikeli işlerde görevlendirilmemeli
- Kısa süreli ve hekim önerisiyle kullanılmalı
- Araç ve ağır makine kullanımı sırasında yasaklanmalı
- Kullanım öyküsü olan personel takip altına alınmalı

🟩 Tehlike Fişi – Aspirin (Asetilsalisilik Asit)

İlaç Türü: Salisilat
Etken Madde: Asetilsalisilik Asit
Kullanım Amaçları: Hafif ağrılar, kan sulandırma
Risk Etkenleri: Kanama, mide rahatsızlığı
İSG’ye Etkileri:
- Travmatik işlerde kanama riskini artırabilir
Belirtiler:
- Burun kanaması, mide yanması
Acil Durum Yaklaşımı:
- Kanama şüphesinde derhal durumu yetkiliye bildirmek
Önerilen Önlemler:
- Yüksek kesici-delici aletle çalışanlarda aspirin kullanımı izlenmeli

💊 💊 💊

Ağrı Kesici ve Antienflamatuar İlaçlara Ait Tehlike Fişleri – Karşılaştırmalı Tablo

🟦 İlaç Adı	💠 Etken Madde	🧪 İlaç Türü	🎯 Kullanım Amaçları	⚠️ Risk Etkenleri	🚨 Belirtiler	🛟 Acil Durum Yaklaşımı	🛡️ Önerilen Önlemler	🦺 İSG’ye Etkileri
Parasetamol (Parol, Minoset)	Parasetamol	Analjezik – Antipiretik	Hafif-orta şiddette ağrılar, ateş	Karaciğer hasarı, fiziksel zorlanma maskesi	İştahsızlık, sarılık, yorgunluk	4 g/gün üzeri alımda acil değerlendirme	Maksimum doz eğitimi, reçetesiz kullanım izleme	Maskelenmiş ağrı → yük artışı, sıcak ortamda karaciğer yükü artar
İbuprofen (Nurofen, Advil)	İbuprofen	NSAİİ	Kas-iskelet, baş ağrısı, adet sancısı	Mide kanaması, böbrek fonk. bozulması	Mide ağrısı, siyah dışkı, baş dönmesi	Mide kanaması şüphesi → acil sağlık müdahalesi	Aç karnına alınmamalı, sıcak ortamda dikkat	Böbrek stresine bağlı performans düşüşü, refleks azalması
Tramadol (Contramal, Dolorex)	Tramadol HCl	Zayıf opioid analjezik	Şiddetli ağrılar, cerrahi sonrası	Bağımlılık, refleks kaybı, solunum depresyonu	Sersemlik, mide bulantısı, konuşma bozukluğu	Nefes darlığı/bilinç kaybı → 112	Makine/vinç kullanımı yasak, psikometrik takip	Reaksiyon süresi düşer, kazaya açık hale getirir
Diklofenak (Voltaren, Diclomec)	Diklofenak	NSAİİ	Bel, romatizma, kas ağrıları	Kalp-damar riski, mide problemleri	Göğüs ağrısı, mide ağrısı	Göğüs ağrısı → acil yardım	5 günden fazla kullanımda doktor izni, EKG	Fiziksel zorlanmada kalp krizi riski, hastalık maskelenmesi
Naproksen (Apranax)	Naproksen sodyum	NSAİİ	Migren, kas-iskelet, iltihap	Mide ülseri, vertigo, kardiyo risk	Mide bulantısı, baş ağrısı	Mide yanması + baş dönmesi devamında müdahale	Dinlenmeden işe dönülmemesi, doz kontrolü	Baş dönmesi → iş kazası riski, sıcak ortamda risk artışı
Kodein (kombinasyonlu) (Parol Plus, Dolorex Plus)	Kodein fosfat	Zayıf opioid (kombinasyon)	Orta-ağır ağrı, öksürük	Uyuşukluk, dikkat kaybı, bağımlılık	Uyuklama, hafıza kaybı	Solunum yavaşlaması → tıbbi müdahale	Fiziksel işlerde görevlendirilmemeli	Operatörler için yüksek kaza riski, verim düşüşü
Aspirin	Asetilsalisilik asit	Analjezik, Antipiretik, Antiagregan	Hafif ağrılar, kan sulandırma	Kanama riski, mide tahrişi	Mide yanması, burun kanaması	Kanama şüphesi → bildirim	Kesici-delici işlemlerde kullanımı izlenmeli	Travmatik işlerde kanama riski artışı

📌 Notlar:

🟥 Yüksek Riskli: Tramadol, Kodein – Bilinç ve refleks etkileri ciddi iş kazası riski doğurur.
🟨 Orta Riskli: NSAİİ’ler – Özellikle mide ve kardiyovasküler sistem üzerine etkilidir.
🟧 Düşük-Orta Risk: Parasetamol – Karaciğer yükü nedeniyle dikkatli doz takibi gerektirir.
🟩 Destekleyici Not: Aspirin – Kan sulandırıcı etkisi, belirli iş gruplarında dikkat gerektirir.

“Ağrı Geçer, Kaza Kalır: Farmakolojik Farkındalık Hayat Kurtarır”

İşyeri kazalarının sebepleri genellikle makro düzeyde değerlendirilir: ekipman arızası, kişisel koruyucu donanım eksikliği, dikkatsizlik, eğitim yetersizliği… Ancak bu nedenlerin çoğu zaman altında yatan sessiz bir aktör vardır: ilaçların fiziksel ve zihinsel performansa olan etkileri. Tramadol’ün sersemliği, ibuprofen’in mikro kanamalar riski, parasetamol’ün sinsi karaciğer yükü ya da kodein’in refleks zayıflatıcı etkisi; hepsi kazaya giden yolda “görünmeyen basamaklar” gibidir.

Bu nedenle her işyeri hekiminin reçete verirken, her iş güvenliği uzmanının risk analizi yaparken, çalışanların düzenli kullandığı ilaçları sorgulaması ve risk hesaplamasına dahil etmesi, artık bir tercih değil; etik ve yasal bir zorunluluktur. Çünkü işyeri sadece makinelerden oluşmaz. İnsan, bedenini ve zihnini ilaçla yönetiyorsa, bu etkileşimin çalışma sahasına yansımaması imkânsızdır.

Bu tabloyu okuyan her uzman, artık şunu sormalıdır:

“Çalışan ağrısız mı, yoksa ağrısını bastırmış mı?”

Eğer cevabı ikincisiyse, tehlike hala oradadır.

Unutmayalım:
Her analjezik bir ilaçtır, ama her ilaç masum değildir.
İlaç takibi, sadece reçete kontrolü değil; bir iş güvenliği tedbiridir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İbuprofen Toksisitesi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526078/

⭐️⭐️ Ateş düşürücü https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/antipyretic

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni1 Temmuz 2025

30 Mayıs 2025

Karanfil Yağından Öjenol Dişinize Dolgu Oluyor

🦷 🦷 🦷

Diş Hekimliğinde Geçici Dolgu Maddesi

Öjenol (eugenol), (4-allyl-2-methoxyphenol), karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen aromatik bir bileşiktir. Diş hekimliğinde geçici dolgu maddesi, kalıcı dolgu öncesi dişi korumak, sinir dokusunu yatıştırmak ve geçici süreyle çiğneme işlevini devam ettirmek amacıyla kullanılır.

Öjenol (eugenol), bu tür geçici dolgular için ideal olan ZOE (Zinc Oxide Eugenol) adı verilen materyalin temel bileşenlerinden biridir.

Bu dolgu, özellikle dişin canlı dokularının yatıştırılmasında kullanılır çünkü öjenol analjezik (ağrı kesici) ve antiinflamatuvar özellikler taşır.

Çinko oksit (ZnO): Toz formunda bulunur.
Öjenol: Karanfil yağından elde edilen doğal bir fenolik bileşiktir.

Bu iki madde karıştırıldığında, sertleşen, dişe kolayca uygulanan ve belirli bir süre boyunca dayanıklılık gösteren geçici bir restoratif madde oluşur.

🦷 🦷 🦷

Kimyasal Özellikleri ve Etki Mekanizması

Karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen Öjenol, fenolik yapısı sayesinde anti-inflamatuar, analjezik ve antiseptik özellikler gösterir. Çinko oksit ile karıştırıldığında, bu bileşenler arasında bir reaksiyon gerçekleşir ve çinko öjenolat oluşur. Bu reaksiyon sonucunda elde edilen siman, diş dokularına karşı biyouyumlu olup, geçici restorasyonlar için uygun bir materyal haline gelir.

🦷 🦷 🦷

Klinik Kullanım Alanları

Karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen Öjenol içeren geçici dolgu materyalleri, diş hekimliğinde çeşitli amaçlarla kullanılır:

Geçici Dolgu Maddesi Olarak: Diş çürüklerinin temizlenmesinden sonra, kalıcı dolgu yapılana kadar dişi korumak amacıyla kullanılır.
Pulpa Sedasyonu: Öjenolün sedatif etkisi sayesinde, pulpa dokusunun yatıştırılmasına yardımcı olur.
Kaide Materyali Olarak: Amalgam gibi restoratif materyallerin altına konularak, termal izolasyon sağlar ve pulpa üzerindeki irritasyonu azaltır.

🦷 🦷 🦷

Öjenol Avantajları

Analjezik ve Anti-inflamatuar Etki: Öjenol, diş pulpasındaki ağrıyı azaltır ve inflamasyonu kontrol altına alır.
Kolay Uygulanabilirlik: ZOE simanları, toz ve likit formunda olup, kolayca karıştırılarak uygulanabilir.
Biyouyumluluk: Diş dokularıyla uyumlu olup, geçici restorasyonlar için güvenle kullanılabilir.

🦷 🦷 🦷

Öjenol Dezavantajları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Rezin Bazlı Materyallerle Uyuşmazlık: Öjenol, rezin bazlı kompozit materyallerin polimerizasyonunu inhibe edebilir. Bu nedenle, ZOE simanlarının kompozit dolgularla birlikte kullanılması önerilmez.
Mekanik Dayanıklılık: ZOE simanları, uzun süreli restorasyonlar için yeterli mekanik dayanıklılığa sahip değildir. Bu nedenle, sadece geçici çözümler için uygundur.

🦷 🦷 🦷

Karanfil yağı gibi bitkilerden elde edilen Öjenol, diş hekimliğinde geçici dolgu maddesi olarak önemli bir yere sahiptir. Analjezik ve anti-inflamatuar özellikleri sayesinde, diş tedavilerinde hastaların konforunu artırır. Ancak, rezin bazlı materyallerle olan etkileşimleri ve mekanik dayanıklılığı göz önünde bulundurularak, uygun endikasyonlarda kullanılması önemlidir.

🩺 🩸🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Eugenol’ün Farmakolojik Özellikleri ve Sağlık Faydaları: Kapsamlı Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8357497/

⭐️⭐️ Eugenol: Çok yönlü farmakolojik etkilere sahip doğal bir bileşik https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21299140/#:~:text=Eugenol%20possesses%20significant%20antioxidant%2C%20anti,in%20humans%20have%20been%20studied.

⭐️⭐️ Ağ farmakolojisi ve moleküler yerleştirme teknolojisi ile ağrı tedavisinde öjenolün transdermal uygulanmasının mekanizması üzerine çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405844024057530

⭐️⭐️ Analjezik ve anti-inflamatuar etki için öjenol bazlı jel formülasyonunun geliştirilmesi ve değerlendirilmesi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/98040061/ap.2022.11.1-libre.pdf?1675162402=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DDevelopment_and_evaluation_of_eugenol_ba.pdf&Expires=1744405754&Signature=WwNa278uecseGyVsCAgSwDHgygrOdLqJ-gYkIjtXq1lQiuR7bz~z~22RTF50XIIgMpaYaqZEPpTBuJKRTcRpufDYN~jiEjoYp1Uo-BEWgDLoAKIpj5rOo56wP5Sebv033ROnI8ySCI~-jl~I9YFvCqSxPCpQ9zPoHo-YdcVbmZ-zY3pYZ-Of5KF4gryRzM7GBp57duxfPI9XzGUXxokJFSmaMUyRpr8kspN2dBykB5GZN66WMb2Uu265jlUy-jktPG9SvAHHyHBv8oo7yPm25DmPC8FK56KLpWkEXSmzcDUFnVPUegXlrS3u9QylNTemCFWX25wcZp4Y6y7fOgLblQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

⭐️⭐️ Geliştirilmiş analjezik ve anti-inflamatuar etkiler için naproksen- öjenol ile birlikte yüklenen farmasötik emüljellerin üretimi ve karakterizasyonları https://www.mdpi.com/2310-2861/8/10/608https://www.mdpi.com/2310-2861/8/10/608

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni30 Mayıs 2025

18 Mayıs 2025

Ağrı Kesicilerin İş Sağlığı ve Güvenliğini Tehdit Ettiğini Biliyor musunuz?

İşyeri hekimi olarak çok fazla talep edilen – çalışanlar tarafından reçetelenmesinin en çok istenen ilaç grubu ağrı kesiciler (analjezikler).

Genele baktığımızda ağrı kesiciler (analjezikler), iş yaşamında en sık başvurulan farmakolojik ajanlardandır. Özellikle ağır fiziksel eforun gerektiği, tekrar eden hareketlerin görüldüğü ve ergonomik açıdan zorlayıcı koşullarda çalışan bireylerde, bu ilaçlar günlük yaşamın bir parçası haline gelebilmektedir. Lakin çalışanların bilinçsiz ya da sürekli şekilde ağrı kesici kullanması, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından çok sayıda doğrudan ve dolaylı risk yaratmaktadır.

Bu yazıda yer alan bilgilerle sizlere ağrı kesicilerin çalışanların,

Performansına olan etkisini,
İşe devamlılıklarına olan etkisini,
İş kazası ihtimaline etkilerini,
İş Sağlığı ve Güvenliği sisteminin genel işleyişi üzerindeki etkilerini

Sunacağım..

💊 💊 💊

1. İş Performansı Üzerine Etkileri

1.1. Fiziksel Performans Üzerindeki Maskelenmiş Etki

Parasetamol, ibuprofen ve diklofenak gibi yaygın ağrı kesiciler, ağrıyı geçici olarak maskeleyerek çalışanın işine devam etmesini sağlar. Bu durum kısa vadede olumlu gibi görünse de, uzun vadede ciddi sorunlara yol açar:

Kas-iskelet sistemi bozuklukları ilerleyebilir çünkü kişi ağrıyı hissetmeden iş yükünü sürdürür.
Zorlanma kaynaklı mikrotravmalar, hissedilmediği için önemsenmez ve kronikleşir.
Ağrıyı baskılamak, aslında vücudun “dur, dinlen” sinyalini yok saymak anlamına gelir.

Bu bağlamda ağrı kesiciler, çalışanın aşırı eforla çalışmasına neden olarak performansın kalitesini değil, sadece süresini artırır. Uzun vadede bu durum iş gücü kaybı, sağlık harcamalarının artması ve üretim kalitesinde düşüşe neden olur.

💊 💊 💊

1.2. Psikomotor Performans ve Dikkat

Tramadol, kodein gibi opioid sınıfı ağrı kesiciler ve bazı kas gevşeticiler (Parafon, Muscoflex gibi kombinasyonlar) uyuklama, sersemlik, konsantrasyon kaybı, yavaş refleksler gibi etkiler yaratabilir.

Bu durum özellikle:

Hassas makine kullanımı
Yüksekte çalışma
Vinç ve forklift kullanımı
Elektrik işleri

gibi dikkat ve reaksiyon süresi gerektiren görevlerde iş kazası riskini ciddi ölçüde artırır. Bu ilaçları kullanan bireyler farkında olmadan çevresel tehlikelere karşı daha savunmasız hale gelir.

💊 💊 💊

2. İşe Devamlılık (Devamsızlık – Presenteizm – Absenteizm)

2.1. Presenteizm (Hasta halde çalışmaya devam)

Ağrı kesicilerin sürekli kullanımı, çalışanın hasta olmasına rağmen işine devam etmesine neden olabilir (presenteizm).

Bu durum:

İş kalitesinde düşüş
Hatalı üretim
İş kazası riski
Uzun vadeli performans kaybı

gibi olumsuzluklara yol açar. Ağrı hissetmeyen çalışan, aslında taşıyamayacağı bir yükü taşımaya çalışır. Bu da ileride daha ciddi sağlık sorunlarını tetikler.

💊 💊 💊

2.2. Absenteizm (İşe Gelememe)

Ağrı kesicilerin yan etkilerinden dolayı gelişen mide rahatsızlıkları, baş dönmesi, karaciğer ve böbrek sorunları gibi problemler, çalışanın işe devamını engelleyebilir. Bu da absenteizmi, yani işe gelememe oranlarını artırır.

Özellikle:

Diklofenak ve ibuprofen gibi NSAİİ’ler → mide kanaması ve ülser
Tramadol → mide bulantısı, baş dönmesi
Parasetamol → karaciğer toksisitesi (yüksek dozlarda)

devamsızlık nedenlerinin başında yer alabilir.

💊 💊 💊

3. İş Kazası İhtimali

3.1. Refleks ve Reaksiyon Süresinde Bozulma

Tramadol ve kodein gibi ağrı kesiciler, motor koordinasyonu zayıflatarak çalışanların çevresel uyarılara zamanında tepki vermesini engeller.

Bu durum:

Vinç operatörlerinde yanlış manevra
Yüksekte çalışanlarda denge kaybı
Hareketli hatlarda el-yüz kazaları

gibi iş kazalarına davetiye çıkarır.

💊 💊 💊

3.2. Bireysel Sorumluluk ve Yanıltıcı Güven

Ağrı kesici kullanan çalışan, kendini olduğundan sağlıklı hissedebilir. Bu da yanıltıcı bir özgüven oluşturur. Özellikle kas-iskelet sistemine binen yük artar, kişi zorlanmaya devam eder ve bu da ani incinmeler, düşmeler, lif yırtıkları ile sonuçlanır.

💊 💊 💊

3.3. Kaza Zincirinde Dolaylı Etki

Ağrı kesici kullanan bir çalışanın:

Dikkatsizlikle yaptığı bir hata,
Geç algıladığı bir ses/uyarı,
Yavaşladığı bir refleks,

bir başka çalışanın da güvenliğini tehlikeye atabilir. Yani bu tür ilaçlar bireysel değil, kolektif güvenlik üzerinde de risk oluşturur.

💊 💊 💊

4. İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemine Etkileri

4.1. Sağlık Gözlem Süreçlerinin Karmaşıklaşması

Ağrı kesici kullanan çalışanlarda semptomlar baskılandığı için işyeri hekiminin gerçek durumu değerlendirmesi zorlaşır.

Bu da:

Yanıltıcı muayene sonuçları
Gerçek meslek hastalıklarının gizlenmesi
Erken müdahale fırsatlarının kaçırılması

gibi sonuçlara yol açar.

💊 💊 💊

4.2. Risk Değerlendirme Sonuçlarının Sapması

Süreğen ağrısı olan ancak ilaçla bunu baskılayan çalışanlar, risk analizlerinde “sağlıklı” olarak görünebilir. Bu da:

Risklerin olduğundan düşük değerlendirilmesine
Önlem düzeyinin yanlış belirlenmesine
KKD ve dinlenme sürelerinin yetersiz tasarlanmasına

neden olur.

💊 💊 💊

4.3. İşveren Sorumluluğu ve Hukuki Risk

İşveren, çalışanların ağrı kesici bağımlılığına kayıtsız kalırsa, özellikle iş kazalarında kusurlu bulunabilir. “İlaç etkisinde çalıştırmak”, yasal anlamda işverenin önlem alma sorumluluğuna ters düşer. Dolayısıyla sürekli ilaç kullanımının:

Takip edilmesi
Belgelendirilmesi
Kısıtlanması

işverenin yasal yükümlülükleri arasındadır.

Genel bilgilendirme – değerlendirme sonrası 5X5 matriks ile ağrı her gün en az bir tane ağrı kesici kullanan çalışan örneği üzerinden hazırladığım risk analizini sizlere sunarken katkılarınız ile zaman içerisinde daha da geliştireceğimizden eminim.

💊 💊 💊

Ağrı Kesici Türleri ile Çalışanlar İçin Risk Analizi Tablosu

Ağrı Kesici Türü (Etken Madde/ Grup)	Tehlike Kaynağı (Risk Etkeni)	Maruz Kalma Olasılığı	Şiddet (Etkilenme Düzeyi)	Risk Puanı (Olasılık × Şiddet)	Risk Seviyesi	Kontrol Önlemleri
Parasetamol ParacetamolAsetaminofen	Karaciğer hasarı (özellikle alkolle birlikte), doz aşımı riski	4 Yüksek	4 Yüksek	16	🔴 Çok Yüksek	– Bilgilendirme ve karaciğer fonksiyon takibi- Alternatif ağrı yönetimi yöntemlerinin önerilmesi
İbuprofen (Advil, Nurofen vb.)	Mide kanaması, böbrek hasarı, tansiyon artışı	3 Orta)	4 Yüksek	12	🔴 Yüksek	– Yemekle birlikte alınması gerektiği eğitimi- Sürekli kullanımın engellenmesi için rehberlik
Diklofenak (Voltaren, Dikloron)	Kalp-damar sistemi üzerinde yük, mide ülseri riski	3 Orta	4 Yüksek	12	🔴 Yüksek	– Doktor kontrolü dışında sürekli kullanımı yasaklamak- İş hekimi danışmanlığı ile reçete takibi
Naproksen (Apranax, Naprosyn)	Mide irritasyonu, böbrek yükü, baş dönmesi	2 Düşük	3 Orta	6	🟠 Orta	– Günlük dozun aşılmaması gerektiği vurgulanmalı- Reçetesiz alınmaması için bilgilendirme afişleri
Ketoprofen (Profenid, Fastjel)	Fotosensitivite (güneşe karşı hassasiyet), mide rahatsızlıkları	2 Düşük	3 Orta	6	🟠 Orta	– Açık alanda çalışanlar için özel uyarı- Cilt temasına yönelik KKD önlemleri
Meloksikam (Mobic, Melox)	Uzun süreli kullanımda böbrek yetmezliği	2 Düşük	3 Orta	6	🟠 Orta	– Kronik kullanım kontrolü- İş hekimi tarafından izlenmeli
Etodolak (Dolarin)	Mide ve bağırsak sistemi üzerinde toksisite	2 Düşük	2 (Düşük)	4	🟢 Düşük	– Alternatif olarak daha az yan etkili ağrı kesicilere yönlendirme
Tramadol (Ağrı kesici opioid)	Bağımlılık, sersemlik, düşme riski	2 Düşük	5 Çok Yüksek	10	🟠 Orta	– Operatör ve vinç kullanıcılarda kullanımı yasaklamak- Psikomotor test ve gözlem yapılmalı
Kodein (Opioid kombinasyonu)	Uyuklama, dikkat dağınıklığı, bağımlılık riski	2 Düşük	5 Çok Yüksek	10	🟠 Orta	– Kodein içeren ilaç kullanan personel ağır işlerde görevlendirilmemeli
Parafon, Muscoflex-D (Kas gevşetici + ağrı kesici kombinasyonu)	Reaksiyon zamanında gecikme, motor koordinasyon azalması	3 Orta	3 Orta	9	🟠 Orta	– Makine, yüksekte çalışma gibi alanlarda görev sınırlaması
Metamizol (Novalgin, Agrippal)	Alerjik reaksiyon, anafilaktik şok riski (nadir ama ciddi)	1 Çok Düşük	5 Çok Yüksek	5	🟢 Düşük	– Bilinen alerjisi olanlar için fişleme yapılmalı
Aspirin (Asetilsalisilik asit)	Kanama riski, mide problemleri	2 Düşük	3 Orta	6	🟠 Orta	– Fiziksel travma riski yüksek işlerde alınmadan çalışılmamalı

Bütün bu bilgiler sonrasında elde dilen verilerin doğru değerlendirilmesi ve olası sorunları önleyici uygulamalar yapılmalıdır.

Stratejik Önerilerde sizlere uygulama için çözüm önerileri veriyorum.

Muhakkak ki öncelikle firma yöneticilerinin ortak felsefede olmalarının yanı sıra özellikle bu konuda görüş birliğinde olmaları çok önemlidir.

Çünkü yaşadığımız günlerde ilaçların özellikle de ağrı kesicilerin suistimali – umarsız kullanımı vb gibi pek çok sebeple çalışanların duyarsız yaklaşımı, tepkili olmaları gibi sorunlarla karşılaşma ihtimali çok yüksektir.

Bu zorlu süreç iyi örnekler, düzenli eğitimler vb gibi iyi niyetli yaklaşımlarla başarı ile sonuçlanacağına eminim.

Saygılarımla…

Stratejik Öneriler

Alan	Uygulama
İşyeri Hekimi Sistemi	Ağrı kesici kullanımı düzenli olarak sorgulanmalı.
Eğitim ve Bilinçlendirme	İşçiye ağrı kesicinin “çözüm değil geçici bastırma” olduğu anlatılmalı.
Ergonomi ve İş Tasarımı	Ağrıyı önleyici müdahaleler (dinlenme alanı, uygun pozisyonlar) geliştirilmelidir.
Rehberlik Sistemi	Kronik ağrısı olan çalışanlar için fizyoterapist veya psikolojik destek sunulmalı.
İlaç Politikası	Reçetesiz ve sürekli kullanım yasaklanmalı, kayıt altına alınmalıdır.

SONUÇ

Ağrı kesiciler, işyerinde ciddi fiziksel rahatsızlıkların ve yetersiz ergonomik koşulların bir sonucu olarak yaygınlaşır. Lakin bu ilaçların bilinçsiz veya sürekli kullanımı, sadece bireysel sağlık sorunlarına değil, iş kazalarına, üretim düşüklüğüne, hukuki sorumluluklara ve İSG sisteminde çöküşe neden olabilir.

Bu nedenle, ağrı kesici kullanımı sadece tıbbi değil aynı zamanda stratejik bir İSG yönetim meselesi olarak ele alınmalı, bireysel ihtiyaçlardan çok sistematik koruma anlayışı ile yönetilmelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İlaç kullanımı: Daha Fazla Bilgi Edinin – Reçetesiz satılan ağrı kesicilerin güvenli kullanımı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK361006/

⭐️⭐️ Ağrı ve Ağrı Kesici İlaçların Kan Basıncına Etkileri https://link.springer.com/article/10.1007/s11906-022-01205-5

⭐️⭐️ Aspirinin ağrı kesici olarak kullanılmasının yan etkileri https://www.nhs.uk/medicines/aspirin-for-pain-relief/side-effects-of-aspirin-for-pain-relief/

⭐️⭐️ İbuprofen https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542299/

⭐️⭐️ Deksketoprofen ve diğer ağrı kesici ilaçların karşılaştırılması (2018’den 2021’e kadar inceleme) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332222002074

⭐️⭐️ Opioid komplikasyonları ve yan etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18443635/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni18 Mayıs 2025

12 Nisan 2025

Evde Öjenol ile Ağrı Kesici Merhem Yapalım

🩺 🩸🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺

Ağrı Kesici Merhem ve Jellerde Aktif Bileşen

Doğal Bir Analjezik Olarak Öjenol

Öjenol, başta karanfil (Syzygium aromaticum) olmak üzere çeşitli bitkilerden elde edilen, güçlü aromatik ve farmakolojik özelliklere sahip bir fenolik bileşiktir. Esas olarak doğal bir analjezik (ağrı kesici) ve antiinflamatuvar madde olarak tanımlanır. Bu özellikleri sayesinde, geleneksel tıpta ve modern farmasötik ürünlerde özellikle topikal merhem ve jellerde aktif bileşen olarak kullanımı yaygınlaşmıştır.

Etki Mekanizması

Öjenolün ağrı kesici etkisi, birkaç temel biyolojik mekanizma üzerinden gerçekleşir

Lokal Anestezik Etki

Öjenol, periferik sinir uçlarında sodyum kanallarını bloke eder.
Bu sayede ağrı sinyallerinin sinir hücrelerinden iletimini engeller.
Özellikle cilde sürüldüğünde, uygulanan bölgede geçici uyuşukluk sağlar.

Prostaglandin Sentezinin İnhibisyonu

Ağrı ve inflamasyonun ana mediyatörlerinden biri olan prostaglandinlerin üretimini baskılar.
Bu etki, non-steroidal antiinflamatuvar ilaçlara (NSAİİ) benzerlik gösterir.

TRPV1 (Kapsaisin Reseptörü) Modülasyonu

Ağrı algısında görevli olan Transient Receptor Potential Vanilloid 1 (TRPV1) kanalını etkileyerek, yanma hissini hafifletir.

Antioksidan Aktivite

Hücre düzeyinde serbest radikal temizliği yaparak, inflamatuvar süreçlerin neden olduğu hücre hasarını azaltır.

Kullanım Alanları ve Formülasyonlar

Öjenol, aşağıdaki topikal ürünlerde aktif bileşen olarak bulunabilir:

Ürün Türü	Kullanım Amacı
Ağrı kesici merhemler	Kas, eklem ve romatizmal ağrıların giderilmesi
Jeller	Spor sonrası kas ağrıları, burkulmalar, ezikler
Transdermal bantlar	Kronik bel ağrısı ve siyatik gibi durumlarda
Balm ve losyonlar	Hafif baş ağrısı ve boyun tutulmalarında

Dozaj ve Konsantrasyon

Topikal formülasyonlarda öjenol genellikle %1 ila %5 oranında kullanılır.
Daha yüksek konsantrasyonlar ciltte iritasyona neden olabileceğinden dikkatli doz ayarlaması gereklidir.
Jel formüllerinde alkol bazlı taşıyıcılarla çözülerek emilimi artırılır.

Yan Etkiler ve Önlemler

Cilt tahrişi, yanma hissi ve alerjik reaksiyonlar en sık görülen yan etkilerdir.
Uzun süreli kullanımda ciltte hassasiyet oluşturabilir.
Hamilelik ve emzirme döneminde, doktor kontrolü olmadan kullanılmamalıdır.

Evde Hazırlanabilecek Basit Bir Merhem Örneği

Aşağıda verilen karışımların etkinliği ve tabi ki yan etkileri kişiden kişiye değişebilir. Bu sebeple herhangi birini denemeden önce hekiminizin onayını almalısınız.

Doğal Ağrı Kesici Merhem (Öjenol Bazlı)

Malzemeler

🔹 3 yemek kaşığı hindistancevizi yağı
🔹 1 çay kaşığı arı mumu
🔹 10 damla saf karanfil yağı (yüksek öjenol içerir)
🔹 5 damla lavanta yağı (sakinleştirici etki)

Yapılışı

Tüm içerikler benmari usulü ısıtılarak karıştırılır, kavanoza dökülüp soğutularak kullanılır.

Kullanım: Günde 2 kez ağrılı bölgeye masaj yaparak uygulayın.

Öjenol Bazlı Merhem (Kas ve Eklem Ağrıları İçin)

Malzemeler

2 yemek kaşığı Hindistan cevizi yağı

1 yemek kaşığı balmumu

10 damla öjenol (karanfil yağı)

Yapılışı

Balmumu ve Hindistan cevizi yağını benmari usulü eritin.

Ocaktan aldıktan sonra öjenolü ekleyin.

Karışımı cam kavanoza aktarın ve soğumaya bırakın.

Kullanım: Günde 2 kez ağrılı bölgeye masaj yaparak uygulayın.

Öjenol + Zencefil Merhemi (İltihaplı Ağrılar İçin)

Malzemeler

2 yemek kaşığı shea yağı
1 çay kaşığı toz zencefil veya 10 damla zencefil yağı
10 damla öjenol

Yapılışı

Shea yağını ısıtın ve eridikten sonra öjenol ve zencefili ekleyin.
Homojen karışımı kavanoza koyun.

Kullanım: Romatizma ve diz ağrılarında etkilidir. Günde 1-2 kez kullanın.

Nane + Öjenol Soğutucu Merhem (Baş ve Boyun Ağrıları İçin)

Malzemeler

1 yemek kaşığı balmumu
2 yemek kaşığı jojoba yağı
5 damla nane yağı
5 damla öjenol

Yapılışı

Balmumu ve jojoba yağını eritin.
Yağlar karışınca nane ve öjenolü ekleyin.
Soğuması için kavanoza aktarın.

Kullanım: Şakaklara ve enseye hafifçe sürerek baş ağrısını hafifletir.

Lavanta + Öjenol Merhemi (Sakinleştirici ve Ağrı Giderici Etki İçin)

Malzemeler

2 yemek kaşığı kakao yağı
10 damla lavanta yağı
10 damla öjenol

Yapılışı

Kakao yağını benmari yöntemiyle eritin.
Aromatik yağları ekleyin ve karıştırın.
Kavanoza alın ve soğutun.

Kullanım: Kas gerginliği ve stres kaynaklı ağrılarda kullanılır.

Zerdeçal + Öjenol Merhemi (Anti-enflamatuvar ve İyileştirici)

Malzemeler

1 yemek kaşığı zeytinyağı
1 yemek kaşığı balmumu
1 çay kaşığı toz zerdeçal
10 damla öjenol

Yapılışı

Zeytinyağı ve balmumunu eritin.
Zerdeçal ve öjenolü ekleyin, karıştırın.
Karışımı kavanoza koyup soğumaya bırakın.

Kullanım: Ezilme, morarma, hafif kas yırtıkları gibi durumlarda uygulanabilir.

🩺 🩸🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺 🩸 🩺

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Eugenol’ün Farmakolojik Özellikleri ve Sağlık Faydaları: Kapsamlı Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8357497/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Daha Fazla

Genel, Sağlık Bülteni12 Nisan 2025