Pentan Dolum Hattında Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı Senaryosu
Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk üçüncüsü Pentan Dolum Hattında Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı Senaryosunu inceleyebilirsiniz.
Pentan gibi son derece yanıcı ve uçucu bir kimyasalın dolumu sırasında yaşanabilecek olası sızıntılara karşı personelin acil müdahale, tahliye ve izolasyon kabiliyetlerini artırmak.
Tatbikat sayesinde:
- Sızıntı tespit prosedürlerinin etkinliği,
- Alan tahliyesi hız ve doğruluğu,
- İlk müdahale ekiplerinin koordinasyonu,
- İletişim ve alarm sistemlerinin işlevselliği,
- Kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanım becerileri,
test edilmiş olacak.
Tatbikatın Kapsamı
Tatbikat, dolum alanı, dolum hattı, kontrol odası, toplanma alanı ve giriş-çıkış yolları gibi birimleri kapsayacak.
Tatbikat sürecinde gerçek sızıntı olmayacak; olay yapay bir sızıntı düzeneğiyle simüle edilecek.
Tatbikat Senaryosu
Varsayılan Durum
- Tank dolum işlemi devam ederken, dolum hortumu bağlantı flanşından hafif bir pentan sızıntısı meydana gelir.
- Operatör, dolum alanında anormal koku ve hafif nem fark eder.
- Hızlıca alarm verir ve prosedürler devreye alınır.
- Alan tahliye edilir, sızıntı izolasyonu yapılır.
Hedefler
- Dolum operatörlerinin sızıntı algılama reflekslerini ölçmek.
- Alanın güvenli şekilde tahliyesini gerçekleştirmek.
- Müdahale ekibinin olay yerine güvenli şekilde intikalini ve izolasyonu sağlamak.
- Alarm, anons ve iletişim sistemlerinin işlerliğini test etmek.
- Acil durum prosedürlerine uyum seviyesini değerlendirmek.
Katılımcılar
| Rol | Sorumluluk |
|---|---|
| Dolum Operatörleri | Sızıntıyı tespit etmek ve alarmı tetiklemek |
| Acil Durum Müdahale Ekibi | Sızıntıya müdahale ve izolasyonu sağlamak |
| Güvenlik Görevlileri | Alan tahliyesi ve giriş çıkış kontrolü |
| İlk Yardım Ekibi | Olası yaralanmalara müdahale |
| Alan Sorumluları | Toplanma ve sayım işlemleri |
| İletişim Koordinatörü | İç ve dış iletişimi sağlamak |
| Gözlemciler (Tatbikat İzleyicileri) | Performans ölçmek ve kayıt tutmak |
Ön Hazırlıklar
- Tatbikat öncesinde tüm katılımcılara görev ataması ve kısa eğitim verilir.
- Sahte sızıntı aparatı dolum hortumuna kurulur (kontrollü şekilde simülasyon yapılacak).
- Alarm sistemlerinin çalıştığı test edilir.
- Tahliye rotaları ve toplanma alanı güncellenir, tabelalar kontrol edilir.
- Koruyucu donanımlar (KKD – Solunum maskesi, eldiven, gözlük vs.) hazır hale getirilir.
- İlk yardım setleri ve yangın söndürme cihazları gözden geçirilir.
Tatbikat Akış Planı
Başlangıç
- Tatbikat komutanı megafon veya telsiz anonsu ile “Tatbikat başlatılıyor” komutu verir.
- Tüm alan personeline tatbikatın gerçek tehlike olmadığı anons edilir.
Olay Tespiti
- Dolum operatörü dolum sırasında bağlantı noktasında “sızıntı” olduğunu fark eder.
- Sızıntıyı gördüğünde:
- Hemen dolum işlemini durdurur.
- Acil durum alarmını devreye sokar (buton veya telsiz kodu ile).
- En yakın amire bilgi verir.
Alarm ve Anons
- Alarm sistemi devreye girer (sesli ve ışıklı uyarılar başlar).
- Anons sistemi üzerinden, ilgili kodla tüm personele tahliye emri verilir: “Dikkat! Pentan Dolum Alanında Acil Durum. Lütfen en yakın çıkış yolundan toplanma alanına tahliye olunuz!”
Tahliye
- Tüm personel, panik yapmadan en kısa kaçış rotalarını kullanarak toplanma alanına hareket eder.
- Her çıkış noktasında güvenlik görevlileri yönlendirme yapar.
- Engelli veya yardıma ihtiyacı olan personel için destek timi hazır bekler.
Saha İzolasyonu ve İlk Müdahale
- Acil durum müdahale ekibi olay yerine koruyucu ekipmanla intikal eder.
- Sızıntı kaynağına yaklaşmadan önce:
- Rüzgar yönü kontrol edilir.
- Alanın elektriksel enerjisi kesilir (yangın tehlikesi için).
- İlk müdahale ekibi:
- Sızıntı noktası çevresine bariyerler kurar.
- Absorban malzemeler kullanarak sıvı yayılmasını önler.
- Olası yangın riskine karşı köpüklü yangın söndürme cihazları hazırda bekletilir.
Toplanma Alanı Yönetimi
- Alan sorumluları toplanma alanında personel yoklaması yapar.
- Eksik personel varsa, acil müdahale ekibine haber verilir.
- Herkesin KKD’yi doğru kullanıp kullanmadığı gözlemlenir.
Tatbikat Sonlandırılması
- Tatbikat komutanı sahayı kontrol ettikten sonra megafon/telsiz aracılığıyla tatbikatın bittiğini anons eder.
- Tüm personel normal faaliyet alanına yönlendirilir.
Değerlendirme
Tatbikat sonrası, katılımcılardan ve gözlemcilerden geri bildirim toplanır. Değerlendirilecek ana başlıklar:
| Değerlendirme Kriteri | Ölçüm Hedefi |
|---|---|
| Sızıntı tespit süresi | < 30 saniye |
| Alarm tetikleme süresi | < 1 dakika |
| Tahliye süresi | < 3 dakika |
| KKD doğru kullanımı | %100 |
| İzolasyon tamamlama süresi | < 5 dakika |
| İletişim ve koordinasyon başarısı | %95 ve üzeri |
Tespit edilen eksiklikler için ilave eğitimler veya prosedür güncellemeleri planlanır.
Riskler ve Önlemler
Tatbikat sırasında gerçek yaralanma veya paniğin önüne geçmek için:
- Her noktada ilk yardım ekipleri hazır bekler.
- Yangın riski için gerçek söndürücüler bulundurulur.
- Elektrik hatları gerekli alanlarda devre dışı bırakılır.
- Solunum riski olan alanlarda gerçek gaz ölçümleri yapılır.
Tatbikat Sonrası Raporlama
Tatbikatı takiben 3 iş günü içinde kapsamlı bir “Tatbikat Değerlendirme Raporu” hazırlanmalıdır.
- Değerlendirme bağımsız gözlemciler tarafından yapılmalıdır.
- Puanlar net ve gerekçeli olmalıdır.
- Gözlemler açıklamalı ve geliştirici nitelikte yazılmalıdır.
- Her bir aşama için ayrı fotoğraf/video kaydı yapılması önerilir.
Raporda İçeriğinde olması gerekenler;
- Gerçekleşenler ve hedefler arasındaki farklar,
- Eksik kalan uygulamalar,
- İyileştirme önerileri,
- Bir sonraki tatbikat için aksiyon planı.
Sonuç
Bu tatbikat, pentan gibi kritik kimyasallarla çalışan bir tesiste yaşamsal öneme sahiptir.
Tatbikatın gerçekçi yapılması, personelin bilinç ve refleks düzeyinin yükseltilmesini sağlar.
Her başarılı tatbikat, olası bir gerçek acil durumda hayat kurtarır.
Pentan Dolum Hattı Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı – Değerlendirme Formu
| Başlık | Bilgi |
|---|---|
| Tatbikat Adı | Pentan Dolum Hattı Sızıntı ve Tahliye Tatbikatı |
| Tatbikat Tarihi | …/…/202…. |
| Tatbikat Yeri | …………………………… ……..Firması Dolum Alanı / Pentan Depolama Tesisi |
| Tatbikat Yöneticisi / İSG Koordinatörü | [Ad Soyad] |
| Gözlemciler | [Ad Soyad – Unvan] |
| Tatbikata Katılan Birimler | Operatörler, Acil Durum Müdahale Ekibi, Güvenlik, İlk Yardım, İletişim |
| Tatbikata Katılan Personel Sayısı | ……. |
| Tatbikat Başlangıç Saati | …:… |
| Tatbikat Bitiş Saati | …:… |
Tatbikat Puanlı Değerlendirme Cetveli
| Değerlendirme Başlığı | Kriterler | Puan Aralığı | Açıklamalar |
|---|---|---|---|
| Tatbikat planlaması ve hazırlıklarının yeterliliği | Tatbikat planlaması ve hazırlıklarının yeterliliği | ||
| Tatbikat başlangıcında yapılan bilgilendirme kalitesi | Açıklık, tehlike vurguları, prosedürler | ||
| Sızıntı Tespiti | Sızıntı 30 saniye içinde doğru tespit edildi | 0–10 puan | 0 = Hiç tespit edilmedi, 10 = Anında tespit |
| Alarm verme hızı ve doğruluğu | Alarmın hızlı ve doğru verilmesi | 0–10 puan | 0 = Alarm verilmedi, 10 = Anında alarm |
| İlk müdahalede ekipman seçimi doğruluğu | |||
| İlk müdahale süresi (reaksiyon hızı) | |||
| Tahliye Başlangıcı | Alarm sonrası hızlı tahliye başlangıcı | 0–10 puan | İlk tespitten ve Alarmdan ne kadar süre sonra tahliye başladı |
| Alan tahliyesinin organizasyonu | Güvenli alanlara tahliye düzeni | ||
| Tahliye Süresi | Tüm personelin 3 dakika içinde toplanma alanında olması | 0–10 puan | Güvenli alanlara tahliye hızı |
| Toplanma alanına erişim ve yoklama doğruluğu | Tüm personelin toplanması ve eksiksiz yoklama | ||
| Alan güvenliğinin sağlanması | Girişlerin kapatılması, izolasyon, çevre emniyeti | ||
| Toplanma Alanı Yönetimi | |||
| KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) Kullanımı | Doğru ve eksiksiz KKD kullanımı | 0–10 puan | 0 = Eksik/kötü kullanım, 10 = Eksiksiz ve doğru |
| Acil Müdahale Ekibi İntikali | Müdahale ekibinin hızlı gelmesi | 0–10 puan | 0 = Müdahale yok/geç, 10 = Anında intikal |
| Sızıntının İzolasyonuna Başlama Süresi | Sızıntının 5 dakika içinde kontrol altına alınması | 0–10 puan | 0 = Başarısız, 10 = Hızlı ve güvenli izolasyon |
| Sızıntı İzolasyon tekniklerinin uygunluğu | |||
| Sızıntının kontrol altına alınma süresi | |||
| Sızıntı Alanının Kontrol Altına Alınması | |||
| İlk Yardım Müdahalesi | Olası yaralanmalara doğru ilk yardım müdahalesi | 0–10 puan | 0 = Hatalı/eksik müdahale, 10 = Hızlı ve doğru müdahale |
| Ekip içi iletişimin etkinliği | Ekip içi ve dışı iletişim kalitesi | 0–10 puan | Sızıntı anında net ve anlaşılır iletişim |
| Müdahale birimleri arasındaki koordinasyon | Yangın, güvenlik, sağlık ekiplerinin uyumu | ||
| Komuta ve kontrol yapısının işlerliği | Yetkilendirme ve liderlik uygunluğu | ||
| Tatbikat sonrası değerlendirme toplantısının etkinliği | Personel sayımı ve güvenliğin sağlanması | 0–10 puan | 0 = Eksik sayım/karmaşa, 10 = Tam ve düzenli sayım |
| Tatbikatın gerçekçiliği |
Ayrıntılı Puanlama Tanımları (Her Kriter İçin Geçerli)
| Puan | Ayrıntılı Açıklama |
|---|---|
| 10 | Eylem anında ve mükemmel şekilde gerçekleştirildi. Hız, doğruluk, ekip uyumu ve prosedürlere tam uygunluk sağlandı. Hata yok. |
| 9 | Çok küçük ve önemsiz bir gecikme ya da hata oldu, ancak genel süreç çok başarılı şekilde yürütüldü. İyileştirme gerektirmez. |
| 8 | Küçük bir hata veya gecikme yaşandı (örneğin birkaç saniye içinde düzeltildi), genel başarı yüksek. İyileştirme önerilir. |
| 7 | Birkaç küçük hata veya kısa gecikmeler görüldü. Müdahale veya tahliye sorunsuz tamamlandı ancak hız/koordinasyon iyileştirilebilir. |
| 6 | Belirgin bir gecikme veya birkaç orta seviyede hata oluştu. İşlemler tamamlandı ancak süreç akıcı değildi. Eğitim ihtiyacı var. |
| 5 | Orta düzeyde aksama yaşandı. Gecikme/hata birimi olumsuz etkiledi. Süreç tamamlandı fakat ciddi iyileştirme gerekiyor. |
| 4 | Kritik hatalar yapıldı. Gecikmeler ciddi boyutta. Prosedüre uyulmadı. Müdahale başarısızlığa yakın. Tatbikatın yeniden yapılması gerekli. |
| 3 | Çok ciddi hatalar yapıldı. Müdahale/tahliye işleyişi başarısız oldu. Can güvenliği riske atıldı. Acil eğitim şart. |
| 2 | Müdahale veya tahliye tam anlamıyla gerçekleşmedi. Kritik güvenlik adımları atlandı. Organizasyon tamamen başarısız. |
| 1 | Müdahale veya tahliye hiç başlamadı veya tamamen yanlış uygulandı. Ekipler panikledi/uyumsuzdu. Yeniden yapılandırma şart. |
| 0 | Hiçbir aksiyon alınmadı. Prosedürler tamamen ihlal edildi. Hayati tehlike seviyesi çok yüksek. Tatbikat değil gerçek bir kriz ortamı oluştu. |
Doldurulacak Değerlendirme Tablosu
| Değerlendirme Başlığı | Verilen Puan (0-10) | Açıklama / Gözlem |
|---|---|---|
| Sızıntı Tespiti | [ ] | … |
| Alarmın Verilmesi | [ ] | … |
| Tahliye Başlangıcı | [ ] | … |
| Tahliye Süresi | [ ] | … |
| KKD Kullanımı | [ ] | … |
| Acil Müdahale İntikali | [ ] | … |
| Sızıntının İzolasyonu | [ ] | … |
| İlk Yardım Müdahalesi | [ ] | … |
| İletişim Süreçleri | [ ] | … |
| Toplanma Alanı Yönetimi | [ ] | … |
Tatbikat Puanı Değerlendirmesi
| Toplam Puan | Performans Değerlendirmesi |
|---|---|
| 90–100 | Mükemmel (Profesyonel Seviye) |
| 80–89 | Çok İyi (İyi Uygulama) |
| 70–79 | İyi (Ufak İyileştirme Gerekiyor) |
| 60–69 | Orta (Ciddi İyileştirme Gerekiyor) |
| 0–59 | Zayıf (Tatbikat Tekrarı ve Eğitim Şart) |
Güçlü Yönler
- [Örneğin: Personelin hızlı tahliye refleksi çok iyi.]
- [Örneğin: İletişim ekipmanı kusursuz çalıştı.]
- [Örneğin: İlk müdahale ekibi KKD kullanımında tam başarı sağladı.]
İyileştirme Gereken Alanlar
- [Örneğin: Bazı personeller toplanma alanına giderken KKD’lerini doğru takmadı.]
- [Örneğin: Alarm butonuna ulaşım süresi beklenenden uzundu.]
- [Örneğin: Tahliye yönlendirme tabelalarının bazıları eksik.]
Önerilen İyileştirici Faaliyetler
| Öneri | Sorumlu Birim | Hedef Tamamlanma Tarihi |
|---|---|---|
| Dolum alanı alarm butonlarının daha görünür hale getirilmesi | Bakım Departmanı | …/…/2025 |
| KKD kullanımı konusunda ek eğitim verilmesi | İş Güvenliği Birimi | …/…/2025 |
| Tahliye rotası tabelalarının güncellenmesi | İSG Koordinatörlüğü | …/…/2025 |
| İletişim kodlarının sadeleştirilmesi | Acil Durum Ekip Lideri | …/…/2025 |
Genel Değerlendirme
Tatbikatın genel başarı düzeyi %___ olarak ölçülmüştür.
(Gözlemciler tarafından genel performans % puanla belirtilecek.)
| Adı Soyadı | Ünvan | İmza |
|---|---|---|
| İşveren / işveren vekili / İSG Koordinatörü | ||
| İSG Yöneticisi | ||
| Acil Durum Müdahale Ekibi Lideri | ||
| Gözlemci 1 | ||
| Gözlemci 2 |
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page
⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub
⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis
⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419
⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896
⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü