Cevabı en başta vereyim. Kesinlikle D vitamini fazlasında zehirlenme OLMAZ.

Merak edenler için ayrıntılar aşağıda;

Bir insanın normal şartlarda günlük D Vitamini ihtiyacı 4.000 Ünite dir.

Bir TÜRK (ırkı) vatandaşımız, haziran ayının ortasında ailesi ile Anıtkabire ziyarete gitsin. Dış mekanları tam öğle saatinde kısa kollu gömlekle 1 (bir) saat kadar zaman gezdiğini kabul edelim.

Vatandaşımız 20 dk da 20.000 ünite D vitamini üretir. 1 saatlik Anıtkabir dış mekan gezisi sırasında 60.000 ünite D vitamini üretmiş olacak. Daha günün kalanında güneş gördükçe üreteceği D vitaminlerini de düşünün.

Kaynak: Tübitak

Gelelim verdiğim mavi renkte yazılı örneğimde akla gelmesi muhtemel başka sorulara,

  • Niye, TÜRK (ırkı) vatandaşımız?
  • Niye, Haziran?
  • Niye, Öğle saati?
  • Niye, Kısa kollu gömlek?

Niye, TÜRK (ırkı) vatandaşımız? CEVAP: Çünkü ten rengi D vitamini sentezini etkiler. Deri rengi koyulaştıkça D vitamini sentezi DÜŞER.

Koyu renkli (Afrika Kökenli) siyahi bir kişi 20 dk da 6.000 ünite D vitamini üretir. 1 saatlik Anıtkabir dış mekan gezisi sırasında 18.000 ünite D vitamini üretmiş olacak.

Niye, Haziran? CEVAP: İnsanlar D vitamininin %80 kadarını güneşten gelen UVB ışınları ile vücuttaki kolesterolden sentezler.

İnsan vücudunda D vitamini sentezlenebilmesi için güneş ışınının belli bir açıda gelmesi lazım. Bu açı ülkemiz için Mayıs-Eylül aylarında var. Ocak ayında güneş olsa bile D vitamini sentezlenmez

Niye, Öğle saati? CEVAP: Güneş ışınlarının en dik ve etkili olduğu saatle 11.00 – 15.00 arasıdır. Ayrıca Mevsim (özellikle yaz ayları), ekvator çizgisine yakınlık, yükseklik (yükseldikçe UV ışınlarının etkisi artar), ozon tabakasının durumu (bazı bölgelerde daha incedir), havanın bulutlu olup olmaması ve arazinin yapısı (örneğin ormanlık alanlarda UV ışınları daha az etkilidir), UV ışınlarının şiddetini etkileyen önemli çevresel unsurlardır.

Niye, Kısa kollu gömlek? CEVAP: Vücudun güneşe temas eden yüzeyinin baş-boyun % 9, her Kol % 9 (Wallace’sın dokuzlar kuralı) olduğu bilgisine göre; kısa kollu giyinen biri baş ve boyun da hesaba eklendiğinde vücudunun yaklaşık 25% i güneş görmüş olacak ki bu da güneşten faydalanmak için yeterli bir vücut yüzeyidir.

Kaynak: Tübitak

BİLGİ: UVB kısa dalga boyundadır (280-320 nm). UVB ışınları güneşin dik açı ile geldiği dalga boyunda bulunuyor. Yapılan bir çalışma, dünya üzerinde UVB alımı yani D vitamini sentezi için sadece güneşin yeterli olduğu bölgelerin 37. kuzey paraleli ile 37. güney paraleli arasında kalan Ekvator Bölgesi olduğunu gösterdi.

D Vitamini Nasıl Sentezleniyor İnceleyelim

Güneş ışınlarının cilde temas etmesi ile “7-dehidrokolesterol” den 25 (OH)D üretilir. Bu depo formudur. Sağlık kuruluşlarına baş vurduğunuzda sizden alınan kan tetkiklerinde ölçülen 25 (OH)D depo formudur.

Peki güzel bu depo form insanların işine yarar mı? Yok hayır, bu hali ile İNAKTİF olup bir işlevi olmaz.

Bu 25 (OH)D depodan yavaşça salınıp böbreğe gider ve “1-a/hidroksilaz” enzimi ile “1.25 (OH)2 D3” formuna dönüşünce işimize yarar hale gelir.

D3 Vitamin takviyesi kullanırken yanında magnezyum alınması gerekir…!!! Bunun sebebi de böbrekte inaktif formu (25 (OH)D depo) aktif hale getiren “1-a/hidroksilaz” enziminin magnezyum ile çalışmasıdır..

25 (OH)D depo formun sadece %1 kadarı aktifleştirilir. Yani böbrekteki “1-a/hidroksilaz“enzimi Vitamin D3 için aynı zamanda hız kısıtlayıcıdır. Vücuda giren her birim aktifleştirmez. Bu da her gün güneş altında mayo ile saatlerce kalıp yüzbinlerce (örneğin 4 saatte 240 bin ünite) 25(OH)D üretilmesini önleyen bir vücut kontrol sistemimiz var. Siz yine de kontrol sistemine güvenip çok zorlamayın..!!

Muhakkak aldığı takviyelerin prospektüslerini okuyanlardan ”zaten ben ilaç kullanırken zaten aktif form kullanıyorum, aldığım fazla miktar ne olacak?” diyenler olacaktır. Okuma devam o zaman.

“24-hidroksilaz” diye bir enzimimiz var. Bu enzim Hem depo form olan 25(OH)D , hem de aktif form olan “1,25 (OH)2 D3” formunu biyolojik olarak bağlar ve inaktif hale getirir. Yeni oluşan yapı yapı suda çözünür, İDRARLA ATILIR.

Yani ne aktif ne inaktif form toksik etki seviyesine çıkamıyor. En baştaki sorunun ve cevabın sebep sonuç ilişkini artık biliyorsunuz.

Buraya kadar muhtemelen akla gelmeyen bir soruyu da ben sorup cevaplayayım.

K2 vitamini olmadan tek başına yüksek doz D3 zarar verir mi? CEVAP: Verir

D3 vitamini kalsiyum fosfor metabolizması için önemlidir. D3 bağırsaktan kalsiyum emilimi için gereklidir. Fakat kalsiyum kanda kalırsa damarda kireçlenme, böbrekte taş oluşur.

Kalsiyumu kemiklere çekmek için K2 gereklidir. Bu neden D3 alırken K2 ile beraber alınmalı

EK BİLGİLER:

  • Siyah tenlilerde melaninler UVB’yi filtreler, bu sebeple daha az D3 sentezler.
  • Tül perde, cam, güneş kremi, makyaj malzemeleri D vitamini sentezini engeller.
  • D vitamin ortalam değerinin tespiti için 4 kıtada belirli sayıda insandan alınan kan değerlerinin ortalaması ve çan eğrisi ie belirlenmiştir.

YORUM BENDEN – KARAR SİZİN

  • Ölçülen Vitamin D seviyesi inaktif formdur. (Yukarıda yazmıştım) İnaktif formun vücuda yararı olmadığı için seviyesinin kaç olduğunu tartışmak ne kadar doğru… Karar sizin..!!
  • Kan test yaptırdığınızda yapılan yere göre değişse de vitamin D normal değer aralığı 20 – 70 ng/ml. Yani 21 ng/ml. de normal, 69 ng/ml. de normal. 3 kattan fazla bir aralık var. Ne kadar doğru… Karar sizin..!!
  • Güneşin farklı aylarda geliş açısına göre vitamin D üretiminin etkilendiğini biliyoruz siz de yukarıda okudunuz. Bu durumda ekvator bölgesinde yaşayan bir kişi ile kutuplara yakın bölgede yaşayan birinin vitamin D metabolizması farklı olacağı için vitamin D nin bölgesel normal değerlerini bulmak gerekmez mi? Karar sizin..!!

Ben takip ettiğim hastalarda, öncelikle kendi muayene bulgularım ve kişiden aldığım (genellikle de çok soru ile bunalttığım) anamneze göre kararımı veririm. Tetkiklerine baksam da dikkate alma oranım çok düşüktür.

İllaki vitamin D seviyesi hedefi isteyen olursa mümkünse 80 ng/ml. yapmaya çalışın 55 ng/ml. in altına düşürmeyin diyorum.

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.