1 Ağustos 2025

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Kullanımında En Sık Yapılan Hatalar

“Düşmek kader değil, ihmalin sonucudur.”

Yüksekte çalışmalarda en hayati kişisel koruyucu donanımlardan biri olan paraşüt tipi emniyet kemeri, yalnızca takılmasıyla değil, doğru seçimi, uygun bağlantısı, sistem bütünlüğü ve etkin kurtarma planlarıyla anlam kazanır.
Sahada sıklıkla gözlenen; kemerin yanlış ayarlanması, uygunsuz ankraj seçimi ya da düşme sonrası tekrar kullanımı gibi uygulama hataları, ne yazık ki ölümle sonuçlanan kazaların temel nedenleri arasında yer almaktadır.

Paraşüt tipi emniyet kemeri kullanımında yapılan en sık hataları, bunların sahadaki yansımalarını ve önleme stratejilerini yer vermeye çalıştım. Amacım, yalnızca ekipman bilgisi sunmak değil; aynı zamanda bu bilginin doğru alışkanlık ve sistematik davranışlara dönüşmesine öncülük etmektir.

İş güvenliği uzmanlarının, mühendislerin ve saha sorumlularının bu içerikleri çoğaltarak riskleri yönetebilir hale gelmeleri ve ölümcül düşmeleri sıfırlamaya yönelik farkındalık yaratmaları çabalarına destek olabilirsem ne mutlu..

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT
📌 📌 📌
Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Kullanımında En Sık Yapılan Hatalar, Sonuçları ve Önlemler
🔧 1. Kemerin Kullanım Öncesi Kontrolünün Yapılmaması
  • Sonuç: Aşınmış, yırtılmış ya da bozulmuş ekipman kullanımına bağlı düşme anında işlev kaybı.
  • Önlem: Her kullanım öncesi “gözle ve elle” kontrol prosedürü uygulanmalı; deformasyon, dikiş açılması, metal parça paslanması kontrol edilmelidir.

🔧 2. Sertifikasız veya CE/EN Normlarına Uygun Olmayan Kemeri Kullanmak
  • Sonuç: Düşme sırasında ekipmanın işlevini yerine getirememesi, ölümcül yaralanma riski.
  • Önlem: EN 361 standardına uygunluk belgesi kontrol edilmeli; sahada yalnızca sertifikalı ekipman kullanılmalıdır.

🔧 3. Kemerin Beden Ölçüsüne Uygun Olmaması
  • Sonuç: Düşme sırasında vücutta kesme etkisi yaratabilir, düşme kuvveti vücuda düzgün dağılmaz.
  • Önlem: Kemerin vücuda tam oturması sağlanmalı, ayar kayışları çalışanın boy ve kilosuna göre ayarlanmalıdır.

🔧 4. Düşüş Durdurucu Sistemle Uyumlu Olmayan Bağlantı Elemanları Kullanmak
  • Sonuç: Karabina açılması, kopma veya sistem uyumsuzluğu nedeniyle düşme.
  • Önlem: Karabina, lanyard ve ankraj sistemleri birbiriyle uyumlu ve sertifikalı olmalıdır (EN 362, EN 355, EN 795).

🔧 5. Sırt D-Ring Dışında Farklı Noktalardan Bağlanmak
  • Sonuç: Denge kaybı, vücuda ters kuvvet aktarımı ve ciddi iç organ yaralanmaları.
  • Önlem: Sadece sırt D-halkası (fall arrest D-ring) üzerinden bağlantı yapılmalı, diğer halkalar sadece pozisyonlandırma için kullanılmalıdır.

🔧 6. Yetersiz Serbest Düşüş Mesafesi Bırakmak
  • Sonuç: Düşüş anında yerle temas, ciddi yaralanma veya ölüm.
  • Önlem: Lanyard uzunluğu, şok emici açılımı ve kullanıcı boyu dahil edilerek minimum 6,75 m net serbest düşüş mesafesi hesaplanmalıdır.

🔧 7. Düşme Sonrası Kullanılan Kemeri Yeniden Kullanmak
  • Sonuç: Şok yükü almış emniyet kemeri gizli hasar barındırabilir, sonraki kullanımda arıza riski taşır.
  • Önlem: Düşüş sonrası tüm sistem “kullanılamaz” statüsüne alınmalı ve üretici talimatına göre incelenmelidir.

🔧 8. Kemerin Üzerinde Ek Yük veya Aksesuar Taşımak
  • Sonuç: Denge kaybı, düşme kuvvetinin vücuda uygunsuz dağılması.
  • Önlem: Alet kemeri paraşüt tipi kemerden ayrı olmalı, maksimum taşıma kapasitesi aşılmamalıdır.

🔧 9. Yanlış Ankraj Noktası Seçmek (Zayıf yüzey, alt seviye, geçici sistemler)
  • Sonuç: Ankrajın kopmasıyla düşmenin engellenememesi.
  • Önlem: Ankraj noktası 12 kN kuvveti taşımalı ve tercihen baş üstü hizasında olmalıdır. EN 795 standardına uygunluk aranmalıdır.

🔧 10. Geri Sarımlı Düşüş Durdurucunun Yatay Kullanılması
  • Sonuç: Yetersiz frenleme, sistemin ani yükle açılması.
  • Önlem: SRL’ler (Self-Retracting Lifeline) sadece üretici tarafından belirtilen pozisyonlarda kullanılmalıdır. Yatay kullanım için özel SRL gerekir (SRL-LE).

🔧 11. Lanyardın Ayak Altında veya Sarkan Şekilde Kullanımı
  • Sonuç: Salınım etkisi (pendulum), yanal çarpma sonucu yaralanma.
  • Önlem: Lanyard sabit, dikey hatta olacak şekilde ve en kısa mesafede bağlanmalıdır.

🔧 12. Sistemde Şok Emici Kullanılmaması
  • Sonuç: Düşme anında 6 kN’den fazla kuvvetin doğrudan kullanıcıya iletilmesi.
  • Önlem: Enerji absorplayıcı sistem (şok emici) mutlaka lanyard sistemine dahil edilmelidir.

🔧 13. Güvenli Kullanım Eğitiminin Alınmaması
  • Sonuç: Donanım yanlış bağlanabilir, yanlış ankraj seçilebilir.
  • Önlem: Yılda en az bir defa “yüksekte çalışma ve emniyet kemeri kullanımı eğitimi” verilmeli, belgelendirilmelidir.

🔧 14. Kemerin Bel Yükseğinde Takılması (Yukarıya çıkmadan önce)
  • Sonuç: Yüksekte çalışmaya başlandığında sırt D-halkası uygunsuz konuma gelir.
  • Önlem: Kemer yere inmeden önce uygun konumda giyilmeli ve bağlantı yukarıya göre ayarlanmalıdır.

🔧 15. Kirlilik veya Yağ ile Kirlenmiş Kemer Kullanmak
  • Sonuç: Malzeme elastikiyetinin bozulması, kimyasal zayıflama.
  • Önlem: Ekipmanlar kuru, temiz ve serin ortamlarda saklanmalı; temizlik sadece üretici tarafından onaylı malzemelerle yapılmalıdır.

🔧 16. Lanyard Üzerinden Düğümler Atmak
  • Sonuç: Düğüm bölgesinde yüklenme ve mukavemet kaybı.
  • Önlem: Lanyard sabitleme işlemi yalnızca orijinal bağlantı ekipmanlarıyla yapılmalı, düğüm atılmamalıdır.

🔧 17. Kemer Etiketinin Silinmiş veya Kopmuş Olması
  • Sonuç: Üretim tarihi, sertifika kodları bilinmez; denetimde uygunsuzluk.
  • Önlem: Etiketi hasarlı ekipman kullanılmamalıdır; yenisiyle değiştirilmelidir.

🔧 18. Kullanım Süresinin (Servis Ömrünün) Aşılmış Olması
  • Sonuç: Malzeme yorulması nedeniyle sistemde beklenmedik arızalar.
  • Önlem: Üreticinin belirlediği maksimum kullanım süresi (genellikle 5 yıl) aşılmadan ekipman emekli edilmelidir.

🔧 19. Kemerin Sadece Gövde Altına Yük Verecek Şekilde Ayarlanması
  • Sonuç: Düşüşte bacak askısı doğru konumda değilse, damar kesilmesi ve askı travması.
  • Önlem: Bacak askıları bel hizasında sabit olmalı; rahat ama sıkı oturmalıdır (iki parmak geçecek boşluk idealdir).

🔧 20. Acil Durum Planında Kurtarma Prosedürünün Olmaması
  • Sonuç: Düşüş sonrası askıda kalma süresinin uzaması → Askı sendromu → Bilinç kaybı → Ölüm.
  • Önlem: Kurtarma planı yazılı ve tatbik edilmiş olmalı; düşen çalışana en geç 10 dakikada müdahale edecek ekip hazır olmalıdır.
📍 📍 📍
“Takmak” Yetmez, Doğru Kullanmak Gerekir

Paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşmeyi değil, düşme sonrası hayatta kalmayı sağlar. Ancak yanlış uygulamalar, bu güvenlik hattını bir illüzyona çevirebilir.
İş güvenliği uzmanlarının görevi sadece denetlemek değil, her ekipmanın doğru bağlanmasını, her işçinin doğru anlamasını sağlamaktır.

Unutulmamalıdır ki: “Kemerin varlığı değil, doğru kullanımı hayat kurtarır.”

“Hayat, bir karabinanın ucunda sallanmaz; bilginin, tedbirin ve sorumluluğun omuzlarında taşınır.”

Yüksekte çalışma kazalarının çoğu, teknik ekipman eksikliğinden değil, yanlış kullanım davranışlarından kaynaklanmaktadır. Emniyet kemeri, düşmeyi engellemese de düşme sonrası hayatta kalmanın anahtarıdır. Ancak bu anahtar, doğru kapıyı açmadığı sürece işe yaramaz.

Bu yazı, sadece teknik hataların bir dökümünü değil, aynı zamanda bu hataların önlenebilirliğini de ortaya koymaktadır.
Her iş güvenliği uzmanı şunu bilmelidir:

“Bir emniyet kemeri yalnızca bedenleri değil, aileleri, gelecekleri ve iş etiğini de korur.”

Eğitim, denetim, doğru ekipman ve disiplinli uygulama; yüksekte çalışmanın görünmeyen dört emniyet halatıdır.
Bu yazının, sahada bilinçli bir emniyet kültürünün oluşmasına katkı sunması dileğiyle…“Hayat, bir karabinanın ucunda sallanmaz; bilginin, tedbirin ve sorumluluğun omuzlarında taşınır.”

Yüksekte çalışma kazalarının çoğu, teknik ekipman eksikliğinden değil, yanlış kullanım davranışlarından kaynaklanmaktadır. Emniyet kemeri, düşmeyi engellemese de düşme sonrası hayatta kalmanın anahtarıdır. Ancak bu anahtar, doğru kapıyı açmadığı sürece işe yaramaz.

Bu yazı, sadece teknik hataların bir dökümünü değil, aynı zamanda bu hataların önlenebilirliğini de ortaya koymaktadır.
Her iş güvenliği uzmanı şunu bilmelidir:

“Bir emniyet kemeri yalnızca bedenleri değil, aileleri, gelecekleri ve iş etiğini de korur.”

Eğitim, denetim, doğru ekipman ve disiplinli uygulama; yüksekte çalışmanın görünmeyen dört emniyet halatıdır.
Bu yazının, sahada bilinçli bir emniyet kültürünün oluşmasına katkı sunması dileğiyle…

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği1 Ağustos 2025
31 Temmuz 2025

Evinizde Öjenol İle Gıdaların Tat ve Raf Ömrünü Artıralım

Öjenol, bir tür fenol bileşiği olup, karanfil başta olmak üzere bazı diğer bitkilerde, özellikle defne, tarçın, yenibahar, fesleğen ve hindistan cevizi gibi bitkilerde de bulunur. Karanfilde bulunan bu bileşik, ona karakteristik keskin, tatlı ve baharatlı kokusunu ve aromasını verir.

Baharatlı Bir Bileşik Olarak Öjenol

Öjenol, başta karanfil (Syzygium aromaticum) olmak üzere bazı aromatik bitkilerde bulunan doğal bir fenolik bileşiktir.

Karanfil kendisine has keskin, sıcak ve baharatlı aroması sayesinde sadece sağlık alanında değil, gıda endüstrisinde de çok yönlü bir şekilde kullanılmaktadır.

Hem tat verici hem de doğal koruyucu özellikleri sayesinde doğal katkı maddesi olarak değerlidir.

Öjenol‘ünTat Verici Olarak Kullanımı

Öjenol Baharatlı Aroma Kaynağı

  • Öjenol, karanfilin karakteristik aromatik notasını oluşturan temel bileşendir.
  • Gıdalarda tarçın, vanilya ve hindistan cevizi ile birlikte tat profiline sıcak ve baharatlı bir derinlik kazandırır.
  • Özellikle şekerleme, unlu mamuller, dondurma ve içeceklerde tercih edilir.

Öjenol‘ ün Tat Maskesi Görevi

  • Yoğun aroması sayesinde, bazı gıdalardaki istenmeyen tatları maskeleyebilir.
  • Özellikle bitkisel protein bazlı ürünlerde (örneğin vegan burgerler) bu özellik avantaj sağlar.

Öjenol Tat Uyumu ve Sinerji

  • Vanilin, kafeik asit gibi bileşiklerle sinerjik etki göstererek tat bütünlüğünü artırır.
  • Karanfilli çay, zencefilli içecekler, chai karışımları gibi aromatik ürünlerin bileşiminde yer alır.

Doğal Raf Ömrü Artırıcı ve Koruyucu Olarak Kullanımı

Öjenol‘ün Antimikrobiyal Etki

  • Öjenol, hem gram pozitif hem gram negatif bakterilere karşı antibakteriyel aktivite gösterir.
  • Listeria monocytogenes, E. coli, Salmonella spp., Staphylococcus aureus gibi patojenlere karşı etkilidir.
  • Aynı zamanda mantar oluşumunu da önleyerek gıdaların mikrobiyal bozulmasını yavaşlatır.

Öjenol‘ün Antioksidan Özellik

  • Lipid peroksidasyonunu baskılayarak özellikle yağ içeriği yüksek ürünlerde oksidatif rancidity’yi (ekşime) geciktirir.
  • Bu sayede yağlı tohumlar, kuruyemişler ve et ürünleri gibi gıdaların raf ömrünü uzatır.

Öjenol‘ün Filmler ve Kaplamalarda Kullanım

  • Öjenol, yenilebilir biyopolimer filmlere (örneğin kitosan, jelatin) eklenerek antimikrobiyal ambalajlar oluşturulabilir.
  • Bu filmler, özellikle peynir, et ürünleri ve taze sebze-meyveler için yüzey kontaminasyonunu azaltmada etkilidir.

Öjenol‘ün Uygulama Alanları ve Konsantrasyonlar

Gıda TürüKullanım AmacıUygulama YöntemiKonsantrasyon (yaklaşık)
ŞekerlemelerAroma vericiKarışımda doğrudan0.01–0.05%
Et ürünleriRaf ömrü artırıcıMarinasyon, kaplama0.1–0.5%
Süt ürünleri (peynir)Antimikrobiyal kaplamaBiyopolimer film%0.1–1.0 (film bazında)
İçeceklerBaharatlı tat profiliAroma katkısı0.02–0.1%
Bisküvi ve unlu mamulTat verici + antioksidanHamura eklenir0.02–0.05%

⚠️ Not: Yoğun aromatik yapısı nedeniyle düşük dozlarda kullanımı önerilir; aksi halde baskın ve hoş olmayan bir tat oluşabilir.

Evde Karanfil (Öjenol) Ekstresiyle Gıdalarınızın Raf Ömrü Uzatalım

Ev Yapımı Doğal Gıda Koruyucu

Amaç – ev yapımı reçel, zeytin, turşu, soslar gibi ürünlerin içine birkaç damla eklenerek raf ömrü artırıcı olarak kullanılabilir.

Malzemeler

  • 10 gr karanfil
  • 100 ml sıcak su veya zeytinyağı

Yapımı

  • 12 saat demleme veya 3 saat düşük ısıda bekletme
  • Süzülüp steril şişeye konur

Karanfil Ekstraktlı Zeytinyağı ile Peynir Koruyucu Yağ

Amaç – Ev yapımı ya da açıkta satılan peynirlerin bozulmadan daha uzun süre dayanması

Malzemeler

  • 100 ml sızma zeytinyağı
  • 1 tatlı kaşığı toz karanfil veya 5-6 adet bütün karanfil
  • (Opsiyonel) 1 damla doğal E vitamini (antioksidan etkiyi artırır)

Hazırlık

  1. Zeytinyağını küçük bir tencerede hafifçe ısıt.
  2. İçine karanfilleri ekle ve 10 dakika kısık ateşte demle.
  3. Soğutup süz.
  4. Peyniri bu yağla kapla veya cam kavanoza koyup üzerini bu yağla kapat.

Etkisi – Yağ, oksidasyonu azaltır; karanfil ise bakteri üremesini yavaşlatır.

Karanfil Ekstraktlı Sirke ile Sebze Koruyucu Sprey

Amaç – Yeşillik, domates, salatalık gibi sebzelerin raf ömrünü uzatmak

Malzemeler

  • 1 çay bardağı elma sirkesi
  • 1 çay bardağı su
  • 10-12 karanfil
  • 1 yemek kaşığı limon suyu

Hazırlık

  1. Sirke ve suyu kaynat, karanfilleri ekle.
  2. 15 dakika demlendikten sonra süz ve sprey şişesine aktar.
  3. Sebzelerin üzerine sık, 5 dakika sonra kurula ve dolaba yerleştir.

Etkisi – Antibakteriyel karışım yüzeydeki mikroorganizmaları azaltır.

Karanfilli Doğal Ekmek Saklama Torbası Aroması

Amaç – Ev yapımı ekmeğin küflenmesini geciktirmek

Malzemeler

  • Küçük bir keten torba
  • 1 yemek kaşığı kuru karanfil
  • (Opsiyonel) 1 tatlı kaşığı kekik

Hazırlık

  1. Baharatları bez torbaya koy.
  2. Ekmek saklanan kutuya veya poşetin içine torbayla birlikte yerleştir.

Etkisi – Karanfil küf sporlarını baskılayarak ekmeğin dayanım süresini artırır.

Karanfil Ekstresiyle Et Marinesi (Buzluk için)

Amaç – Etin buzlukta kalma süresinde kalite ve tazelik kaybını önlemek

Malzemeler

  • 1 su bardağı su
  • 1 tatlı kaşığı karanfil (toz ya da ezilmiş)
  • 1 yemek kaşığı sirke
  • 1 diş sarımsak (ezilmiş)
  • 1 tutam kekik

Hazırlık

  1. Tüm malzemeleri karıştır, marine sosu hazırla.
  2. Etleri bu karışıma bulayıp buzluğa koy.
  3. Çözülme sonrası pişirmeden önce hafif durulama yapılabilir.

Etkisi – Etin içinde bozulmaya yol açan bakterilerin gelişimini yavaşlatır.

Karanfil Yağlı Meyve Koruyucu Sprey

Amaç – Kesilmiş meyve dilimlerinin kararmasını ve bozulmasını önlemek

Malzemeler

  • 1 su bardağı içme suyu
  • 3 damla karanfil yağı (gıda sınıfı)
  • 1 yemek kaşığı limon suyu

Hazırlama

  1. Malzemeleri karıştır ve sprey şişesine al.
  2. Elma, muz, armut gibi kesilmiş meyvelerin üzerine sık.
  3. Streçle sarıp dolaba koy.

Etkisi – Karanfil yağı mikroorganizmaları engeller, limon ise oksidasyonu yavaşlatır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sürdürülebilir Gıda Koruyucuları Olarak Baharatlar: Antimikrobiyal Potansiyellerinin Kapsamlı Bir İncelemesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10610427/

⭐️⭐️ Sığır eti raf ömrü üzerine karanfil uçucu yağı ve nisinin etkisinin araştırılması https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/97506?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️ Geleneksel besin saklama yöntemleri ve yeni teknolojiler http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2905828?utm_source=chatgpt.com

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni31 Temmuz 2025
31 Temmuz 2025

Konsantrasyon Artırıcı Kullanan Çalışanlarda İş Kazası Riski

Aslında çok da iyi bildiğiniz bir ilaç…

Lakin şimdilik adını vermeden içeriği etken madde ile (Tıbbi bir kaç paragrafla) başlayacağım.

Propranolol Hidroklorür, tıbbi olarak kalp ritim bozuklukları, hipertansiyon, migren profilaksisi ve performans anksiyetesi gibi durumlarda yaygın olarak reçete edilen bir non-selektif beta-blokördür.

Ancak, off-label (endikasyon dışı) olarak anksiyete yönetimi, özellikle performansa bağlı stresin azaltılması amacıyla topluluk önünde konuşma korkusu, sınav stresi ve el titremesini bastırmak gibi nedenlerle reçeteli yada reçetesiz olarak kullanılmaktadır. Bu kullanım mutlaka doktor onayıyla ve sınırlı süreyle olmalıdır.

Hastalık tedavisi dışında Propranolol Hidroklorür‘ün iş yaşamında stres azaltıcı veya konsantrasyon artırıcı amaçlarla da kullanımı giderek artmaktadır. Bu tür kullanım, çalışanlar arasında özellikle dikkat ve motor kontrol gerektiren görevlerde iş kazası riskini artırabilir.

🔍 🔍 🔍

Propranolol Hidroklorür Hangi Mesleklerde Endikasyon Dışı Kullanılıyor?

🎭 🎭 🎭

Sahne Sanatları / Performans Sanatçıları

  • Tiyatro oyuncuları, müzisyenler, opera sanatçıları
  • Sık yaşanan performans anksiyetesi, el titremesi ve çarpıntı nedeniyle kullanılır.

🎤 🎤 🎤

Sunucu – Konuşmacı – Eğitmenler

  • Topluluk önünde konuşanlar (eğitimciler, yöneticiler, moderatörler)
  • Konuşma sırasında titreme, ses kısılması ve heyecanı kontrol etmek için.

📈 📈 📈

Finans / Yatırım Uzmanları

  • Anlık kararlar alan yüksek tempolu işlerde çalışanlar
  • Özellikle borsa ya da döviz piyasasında ani tepki verme gerekliliği olan roller.

👮 👮 👮

Güvenlik ve Polis Teşkilatı / Silahlı Kuvvetler

  • Keskin nişancılar, bomba imha uzmanları gibi el titremesinin kritik olduğu görevler.

🎯 🎯 🎯

Pilotlar / Sürücüler

  • Özellikle testlere, simülasyonlara veya denetimlere girecek personellerde fiziksel stres kontrolü için.

🎓 🎓 🎓

Öğrenciler / Akademisyenler

  • Sınav, jüri karşısında tez savunma, akademik sunumlar öncesinde.

⚠️ ⚠️ ⚠️

Not: Bu gruplarda kullanım tıbbi bir zorunluluk değil, durumsal stres tepkisini bastırmak için geçici ve destekleyici amaçlıdır.

🔬 🔬 🔬

Fizyolojik ve Psikolojik Etkileri

✅ İstenen EtkilerAçıklama
Kalp hızını düşürmeSempatik sistemin aşırı uyarımını azaltır, çarpıntı giderilir.
Titreme kontrolüEl, çene veya ses titremesi bastırılır.
Terleme azaltmaStres kaynaklı aşırı terleme hafifletilir.
Nefes ritmini düzenlemePanik durumunda ortaya çıkan hızlı nefes alma düzene girer.
SakinleşmeStresli durumda bile daha nötr bir fizyolojik tepki sağlar.
Zihinsel odaklanmaya dolaylı katkıFizyolojik belirtiler ortadan kalktıkça zihinsel performans artabilir.

⚠️ ⚠️ ⚠️

İş Ortamında Görülebilecek Yan Etkiler

❗ Yaygın Yan Etkilerİşe Etkisi
Halsizlik, yorgunlukFiziksel güç gerektiren mesleklerde performansı düşürebilir.
Baş dönmesiYüksek dikkat ve denge gerektiren işlerde tehlikeli olabilir.
Soğuk ekstremiteler (el, ayak)Sahada çalışanlar için rahatsız edici olabilir.
Uyku hali veya mental yavaşlamaOdaklanma gereken işlerde performansı düşürebilir.
Libido düşüklüğüUzun süreli kullanımlarda olabilir.
Kabızlık veya mide rahatsızlığıOfis çalışanlarında yaşam konforunu düşürebilir.

❗❗ Ciddi Yan Etkiler (Dikkat Gerektirir) ❗❗

  • Hipotansiyon (tansiyon düşmesi)
  • Bradikardi (kalp hızının aşırı düşmesi)
  • Kan şekeri düşüklüğünün maskelenmesi (şeker hastalarında hayati risk)
  • Depresyon eğilimi
  • Rüya bozuklukları / kabuslar
  • Tepki verme süresinde yavaşlama

🚧 🚧 🚧

İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Riskler

🛑 Riskli İş KategorisiNeden Riskli
Yüksekten çalışanlar (inşaat, bakım-onarım)Baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü düşme riskini artırır.
Makine operatörleriKonsantrasyon ve tepki hızı yavaşlayabilir.
Araç kullanan personel (servis, kargo)Reflekslerde yavaşlama, baş dönmesi kaza riskini artırır.
Gece çalışanlarUyku hali ve dikkat dağınıklığı gece vardiyalarında problem yaratabilir.

Propranolol’ün İş Kazalarına Etki Eden Farmasötik Etkileri

Etki Mekanizmasıİş Kazasına Katkısı
Kalp atım hızını düşürür (bradikardi)Ani tansiyon düşüklüğü → bayılma riski
Merkezi sinir sistemine etkisiMental yavaşlama, uykululuk
Refleks gecikmesiTepki süresinde uzama → gecikmeli müdahale
Baş dönmesiDenge kaybı, düşme riski
Kan şekeri düşüklüğü belirtilerini maskelemeÖzellikle diyabetik çalışanlarda hipoglisemi krizini fark edememe
Yorgunluk – halsizlikFiziksel iş gücünde düşüş, hata artışı

Yüksek Riskli İş Kolları

Propranolol etkisi altındaki çalışanlarda aşağıdaki sektör ve pozisyonlar yüksek kaza riski altındadır

Sektör / MeslekRisk Açıklaması
İnşaat ve Yüksekte ÇalışmaBaş dönmesi → düşme riski artar
Makine Operatörleri / CNCRefleks yavaşlaması → el sıkışması, malzeme sıkışması
Araç Kullanan Personel (şoför, kurye)Reaksiyon süresi uzar → trafik kazası riski
İtfaiyeci / Güvenlik PersoneliAcil durumda yavaş hareket → görev başarısızlığı
Laboratuvar ve Kimyasal OrtamlarHatalı ölçüm veya yanlış reaktif kullanımı
Gece Vardiyası ÇalışanlarıUyuklama ve dikkat dağılması kazayı tetikler

Gerçek Ve Olası İş Kazası Senaryoları

📍 Senaryo 1:

İnşaat İşçisi – Düşme

36 yaşındaki bir inşaat çalışanı, sınav heyecanını bastırmak için daha önce reçetelendirilmiş propranolol tabletini iş günü sabahı tekrar almıştır. 1 saat sonra 2. kat iskelesinde çalışırken baş dönmesi yaşayarak dengesini kaybeder ve iskeleden düşerek hafif şekilde yaralanır.

📍 Senaryo 2:

Forklift Operatörü – Malzeme Çarpması

Titreme şikâyeti için doktor kontrolü dışında propranolol kullanan bir forklift sürücüsü, frenlemede gecikme yaşar ve palet yığınının üzerine çarpar. Maddi hasara neden olan olayda, işyeri hekiminin bilgilendirilmediği öğrenilir.

📍 Senaryo 3:

Vardiya Çalışanı – Uyku Hali

Gece vardiyasında çalışan bir tekstil işçisi, gün içinde gergin hissettiği için Dideral kullanır. Gece saat 3:00 civarında makine başında uyuklarken tişörtü üretim bandına sıkışır, kıyafet yırtılır ancak kişi zarar görmez.

Kullanım Önerileri (Sadece Doktor Onayıyla)

TavsiyeAçıklama
İlk kullanım denemesi iş gününde yapılmamalıVücut tepkileri bilinmediği için evde denenmeli.
Düşük dozdan başlanmalı (10-20 mg)Genelde performans için 10-40 mg arası yeterlidir.
Aç karnına alınmamalıMide rahatsızlıklarını önlemek için.
Sürekli değil, gerektiğinde kullanılmalıBağımlılık psikolojisi gelişmemesi için.

📌 📌 📌

Fiziksel stres semptomlarını baskılayarak özellikle performans gerektiren işlerde çalışanlara geçici fayda sağlayabilir. Ancak kognitif (zihinsel) yetenekleri doğrudan artırmaz, hatta bazı durumlarda performansı düşürebilir.

Propranolol Hidroklorür etken maddedir. Dideral, Türkiyede en çok bilinen ve satılan jenerik adıdır. Farklı firmaların üretimi ile birbirinin muadilleri, aynı etken maddeyi içeren ve benzer farmakolojik etki gösteren ilaçlar mevcuttur.

Dideral’in Türkiye’de Yaygın Olanlar Muadilleri

İlaç İsmiÜretici FirmaFormuAçıklama
Propranolol HCLÇeşitli jenerik firmalarTablet (10-40 mg)Etken madde adıyla satılan jenerik form
AvlocardylSanofi AventisTabletFransa menşeli, Türkiye’de dönemsel bulunabilir
PrololBiofarmaTabletYerli üretim propranolol
InderalAstraZenecaTabletUluslararası alanda yaygın, Türkiye’de pek bulunmaz
ProcardWorld MedicineTabletTürkiye’de reçete ile ulaşılabilir
ProbetaIlko İlaçTablet (10 mg)Yeni jenerik propranolol
PropraPharmaVisionTabletPropranolol içeren jenerik

🌐 🌐 🌐

Dideral’in Uluslararası Muadiller (Etken Maddesi Aynı)

Ticari İsimÜlke / Firma
Inderal LAABD / AstraZeneca
HemangeolABD / Pierre Fabre
BetapranololHindistan / çeşitli
DocitonAlmanya / Hexal

📌 📌 📌

Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Tüm bu ilaçlar propranolol içerdiği için temel etki mekanizmaları aynıdır.
  • Dozaj formu ve salınım tipi (normal – uzun etkili) farklılık gösterebilir. Bu, etki süresini ve yan etki potansiyelini değiştirir.
  • Reçetesiz alınması önerilmez. Tüm beta-blokörler gibi, yanlış kullanımı kalp hızında ve tansiyonda ciddi düşmelere neden olabilir.
  • Eczaneler, bulunabilirliğe göre aynı etken maddeyi içeren farklı markaları önerebilir, ancak bu değişim doktor bilgisi dâhilinde yapılmalıdır.

👩‍⚕️ 👩‍⚕️ 👩‍⚕️

Önleme Ve Yönetim Stratejileri

✅ İşyeri Hekimi ve İnsan Kaynakları Departmanları – İlaç Kullanımı Politikasına Ekleme

  • Bu tür destek ilaçların kullanılmasında kişisel medikal geçmişin değerlendirilmesini sağlamalıdır.
  • Tüm çalışanların kullandıkları reçeteli ilaçları işyeri hekimine bildirmesi sağlanmalıdır.
    • İSG kuralları içine “Reçeteli ilaç bildirim zorunluluğu” politikası eklenmelidir.
  • Dideral gibi merkezi sinir sistemini etkileyen ilaçların kullanımı, görev uygunluğu analizine tabi tutulmalıdır.
  • Kaza araştırmalarında ilaç kullanımı mutlaka sorgulanmalı ve kayıt altına alınmalıdır.

✅ Riskli Görev Değerlendirmesi

  • Propranolol kullandığı tespit edilen çalışanlar geçici olarak şu görevlerden uzaklaştırılmalıdır:
    • Yüksekte çalışma
    • Ağır makine / araç kullanımı
    • Kimyasallarla çalışma

✅ Eğitim ve Farkındalık

  • Çalışanlara, beta-blokörlerin etkileri ve iş güvenliğiyle olan ilişkisi hakkında oryantasyon ve eğitim verilmelidir.

Propranolol hidroklorür, bazı durumlarda performans stresini hafifletebilirken, merkezi sinir sistemini baskılayan etkileri nedeniyle iş kazalarına doğrudan veya dolaylı katkıda bulunabilir.

Bilinçsiz kullanımı, özellikle refleks, denge, uyku hali gibi unsurları etkileyerek iş güvenliği açısından ciddi riskler doğurur.

Bu nedenle, iş yerlerinde bu tür ilaçların kullanımı sadece hekim onayıyla, görev analizi yapılarak ve denetim altında yürütülmelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Propranolol’ün Çeşitli Öğrenme Görevlerinin Bütünleştirme ve Yeniden-Bütünleştirme Süreçlerinde Bellek Bozucu Etkisi https://www.noropsikiyatriarsivi.com/makaleOzet?id=2661

⭐️⭐️ Propranolol Hidroklorür Psikiyatrik Etkinlik ve Oksidatif Stres: Bir Güncelleme https://www.mdpi.com/2673-9801/4/2/9

⭐️⭐️ Propranolol kullanımından kaynaklanan potansiyel olarak yeterince tanınmayan zarar riski https://www.hssib.org.uk/patient-safety-investigations/potential-under-recognised-risk-of-harm-from-the-use-of-propranolol/investigation-report/

⭐️⭐️ Propranolol https://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/books/NBK557801/

⭐️⭐️ Propranolol ve PTSD’ye yeniden bakış: Hafızanın silinmesi mi, yoksa yok olması mı artıyor? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4818733/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni31 Temmuz 2025
30 Temmuz 2025

Egzotik Baharat Yenibahar

Yenibahar Egzotik Bir Baharatın Fabrikada Başlayan Güvenlik Hikâyesi
  • Botanik adı: Pimenta dioica
  • Diğer adları: Jamaika meyvesi, mersin biberi, kırmızı biber, pimento,
  • Lezzet: hoş kokulu, ısıtıcı, güçlü
  • İlgili mutfak: Karayipler, Meksika, Orta Doğu
  • Kullanımları: köriler, genel baharatlama, güveçler
  • Kullanım yeri: Jerk chicken
  • Mevcut form: kurutulmuş öğütülmüş toz, bütün kurutulmuş meyveler

1600’lü yılların başlarında İngilizler, karanfil ve hindistan cevizi gibi diğer baharatlara benzer bir tada sahip olması nedeniyle yenibahara bu ismi verdiler.

Tarçın gibi kokar, karanfil gibi yakar, karabiber gibi keskindir… Tek başına dört farklı baharatın kokusunu taşıyan bir doğa harikası: Yenibahar (Pimenta dioica).

Yenibahar genellikle Pimenta dioica ağacının kurutulmuş meyvesinden elde edilen öğütülmüş, kurutulmuş toz halinde gelir.

Karayipler’den gelen bu esrarengiz baharat, yalnızca mutfakların değil, iş sağlığı dünyasının da gizli gündemlerinden biridir.

Peki yenibahar gibi zararsız görünen bir baharat, işçi sağlığı açısından neden önemlidir?

🔬 🔬 🔬
Uçucu Yağların Gücü Ne Kadar Şifa, O Kadar Risk

Yenibahar, %4–5 oranında uçucu yağ içerir. Bu yağın temel bileşeni olan eugenol, güçlü bir antimikrobiyal ve antioksidandır. Ancak aynı madde, yüksek yoğunlukta mukoza tahrişine, uzun süreli temasla cilt hassasiyetine ve solunum yoluyla alındığında alerjik astım tablolarına neden olabilir.

Özellikle:

  • Baharat paketleme tesislerinde,
  • Uçucu yağ distilasyonu yapılan gıda-kosmetik fabrikalarında,
  • Aromaterapi ve parfüm imalat atölyelerinde çalışanlar için…

Yenibahar tozu ve yağına maruz kalmak, iş sağlığı riskleri arasında sayılmaktadır.

Yenibaharın Tozu Minik Tanesi Büyük Etkili

Birçok baharat işleme tesisinde işçiler, yüksek oranda ince toza maruz kalır. Yenibahar da bu kapsamdadır.

Mikron düzeyindeki bu parçacıklar:

  • Solunduğunda burun tahrişi,
  • Uzun vadede duyusal hassasiyet artışı,
  • Bazı bireylerde alerjik rinit veya solunum kısıtlaması oluşturabilir.

Dünya genelinde baharat işçileri arasında yapılan bir çalışmada, yenibahar işleyenlerin %18’inde kontakt dermatit, %7’sinde ise baharat tozuna bağlı bronşiyal hiperreaktivite tespit edilmiştir.

Baharat İşçilerinin Zırhı – KKD

Yenibahar tozu ile temas hâlinde çalışan işçiler için önerilen başlıca kişisel koruyucu donanımlar:

  • Partikül tutucu maskeler (FFP2 veya FFP3) – özellikle öğütme ve paketleme sırasında
  • Nitril eldivenler – eugenol ciltte hassasiyet yapabileceği için
  • Gözlük veya yüz siperi – özellikle yağ distilasyonu yapılan tesislerde

Distilasyon Atölyelerinde Yangın Riski

Yenibahar yağının damıtıldığı ortamlarda dikkat çeken bir başka unsur da alev alma riski. Eugenol yanıcıdır.

Uçucu yağlarla çalışan alanlarda:

  • Ateşli çalışma izin sistemi
  • Alev sızdırmaz ekipman
  • Yüzey sıcaklık kontrolü
    zorunlu olmalıdır.

“Kokunun İş Güvenliği” ile İmtihan

Yenibahar aroması, aşırı maruziyette “ağır ve bastırıcı” olarak tanımlanır.

Bazı çalışanlar bu kokuyu:

  • Baş ağrısı
  • Bulantı
  • Konsantrasyon bozukluğu
    şeklinde şikâyetlerle ilişkilendirmiştir. Bunun nedeni, eugenol’ün trigeminal sinirleri uyaran özelliğidir. Bu durum, işyeri ortamının kokusal olarak da yönetilmesi gerektiğini gösterir.
🧪 🧪 🧪
İşe Girişte ve Periyodik Muayenede Nelere Dikkat Edilmeli?

Yenibahar ile çalışan işçiler için önerilen iş sağlığı kontrolleri şunlardır:

  • Cilt duyarlılık testi (patch testi)
  • Solunum fonksiyon testi (SFT) – bronşiyal etkilenim saptanması için
  • İdrarda eugenol metaboliti bakımı (özellikle uzun süreli maruziyetlerde araştırma kapsamında)
🌍 🌍 🌍
Baharatın Gölgesinde Çalışmak

Bazı Karayip ülkelerinde yerel işçiler, yenibahar ağaçlarının hasadı sırasında gövdeyi soyarak yağ çıkartma işlemini çıplak elle yapar. Bu işçilerde zamanla ellerde kalıcı pigmentasyon değişimi ve deri kalınlaşması gözlenmiştir. Bu durum “yenibahar eldiveni” kavramını doğurmuştur.

✳️ ✳️ ✳️
Aromatik Olsa da Tehlikesiz Değil

Yenibahar; sağlıkta, gıdada, kozmetikte binlerce yıldır kullanılan mucizevi bir bitki olsa da, işyerinde kontrolsüz maruziyet durumunda ciddi iş sağlığı riskleri barındırabilir. Tüm kokular güzel değildir, bazıları iş güvenliği alarmı da taşıyabilir.

Tersanelerde solvent ne kadar tehlikeliyse, bir baharat fabrikasında yenibahar da o kadar dikkatli yönetilmelidir. Çünkü sağlık, yalnızca tehlikeyi görmekle değil, önceden sezmekle korunur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Jamaika biber bitkisi Pimenta dioica ve Yenibaharın tıbbi özellikleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23140298/

⭐️⭐️ Pimenta dioica – Kırmızı biber https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/pimenta

⭐️⭐️ Guatemala’dan Pimenta dioica (L.) Merr.’den Elde Edilen Esansiyel Yağın Bileşimi ve Antibakteriyel Aktivitesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7597960/

⭐️⭐️ Diyet yenibaharı, Pimenta dioica tozunun düşük pH stresi altında Oreochromis mossambicus’un fizyolojik tepkileri üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26636007/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni30 Temmuz 2025
30 Temmuz 2025

Diyabetik Alt Ekstremite Ülserlerinde Metilen Mavisi – Aracılı Fotodinamik Antibakteriyel Kemoterapi

Diyabetik Alt Ekstremite Ülserlerinde Metilen Mavisi Kullanımı

1. Arka Plan

Diyabetik ayak ülserleri (DAÜ), diyabetin ciddi ve yaygın komplikasyonlarından biridir. Yetersiz dolaşım, enfeksiyon ve oksidatif stres bu ülserlerin kronikleşmesine neden olur. Geleneksel tedavilerle enfeksiyon kontrolü her zaman başarılı olamayabilir. Bu noktada fotodinamik terapi (PDT), özellikle metilen mavisi gibi fotosensitizerler ile alternatif bir tedavi seçeneği sunmaktadır.

2. Metilen Mavisi ve Fotodinamik Terapi Mekanizması

Fotodinamik terapi (PDT);

üç temel bileşenden oluşur:

  1. Fotosensitizer (örneğin metilen mavisi),
  2. Işık kaynağı (genellikle 630–670 nm dalga boyunda kırmızı ışık),
  3. Oksijen.

Mekanizma:

  • Metilen mavisi, hedef dokuda birikerek ışığa duyarlı hale gelir.
  • Belirli dalga boyunda ışıkla uyarıldığında, reaktif oksijen türleri (ROS) üretir.
  • ROS’lar bakteriyel hücre zarlarını, proteinleri ve DNA’yı okside ederek yok eder.
  • Aynı zamanda inflamasyonu azaltır ve yara iyileşmesini hızlandırır.

3. Klinik Bulgular ve Araştırmalar

Çin’den Bir Örnek Çalışma – Diyabetik Alt Ekstremite Ülserlerinde MB-Aracılı Fotodinamik Antibakteriyel Kemoterapi

WANG Jiuxiang, CHENG Qingfeng, ZHU Shenyin ve diğerleri. Diyabetik Alt Ekstremite Ülseri Enfeksiyonunu İyileştirmek İçin Metilen Mavisi Aracılı Fotodinamik Antibakteriyel Kemoterapinin Pilot Klinik Çalışması [J]. Chinese General Practice, 2021, 24(15): 1903-1908. 
DOI: 10.12114/j.issn.1007-9572.2021.00.432 .

  • Katılımcılar: Diyabetik ayak ülseri olan 60 hasta.
  • Müdahale Grubu: Metilen Mavisi + düşük yoğunluklu lazer uygulaması.
  • Kontrol Grubu: Sadece konvansiyonel yara bakımı.
  • Sonuçlar:
    • Müdahale grubunda daha hızlı epitelizasyon, daha az enfeksiyon ve daha az antibiyotik kullanımı gözlendi.
    • Ortalama yara kapanma süresi %35 daha kısaydı.
    • MB-PDT uygulanan hastalarda oksidatif stres belirteçleri (MDA, SOD) daha dengeliydi.

Rusya’dan Ek Bulgular:

Yakovleva et al., 2019 – Lazer Fotonik Tıbbı Enstitüsü, Moskova

  • İn vitro ve in vivo deneylerde Metilen mavisi’nin, MRSA ve Pseudomonas aeruginosa’ya karşı etkili olduğu gösterildi.
  • Metilen mavisi ile fotodinamik uygulamalarla biyo-film bariyerleri dahi parçalanabilmiştir.

4. Faydaları

EtkiAçıklama
🦠 AntimikrobiyalGram pozitif ve negatif bakterilere karşı etkilidir, antibiyotik direnci olan suşlarda dahi.
🔥 Anti-inflamatuarROS üretimi, lokal inflamasyon düzeylerini düşürür.
🧬 Hücresel iyileşmeFibroblast proliferasyonunu artırır; kolajen sentezini destekler.
💉 Kan akımıVasküler endotelyal fonksiyonu iyileştirir, doku perfüzyonunu artırabilir.

5. Güvenlik ve Yan Etkiler

  • Metilen Mavisi topikal olarak uygulandığında genellikle güvenlidir.
  • Aşırı dozda sistemik uygulamalarda methemoglobinemi riski vardır, ancak topikal kullanımda bu risk yoktur.
  • Ciltte geçici mavi renklenme yapabilir.

6. Uygulama Protokolü (Örnek)

AdımUygulama
1.Yaranın steril temizliği
2.%0.01–0.1 metilen mavisi solüsyonunun yara yüzeyine uygulanması
3.5–15 dakika bekleme süresi (fotosensitizerin emilimi için)
4.630–670 nm dalga boyunda ışıkla 3–5 dk aydınlatma
5.Gerekirse pansuman ve koruma

Sonuç

Metilen mavisi ile fotodinamik terapi, diyabetik ayak ülserlerinde:

  • Antibakteriyel etki sağlar,
  • İyileşme sürecini hızlandırır,
  • Enfeksiyon riskini azaltır,
  • Konvansiyonel antibiyotiklere dirençli enfeksiyonlarda etkili olabilir.

Bu nedenle Çin ve Rusya’da alternatif veya destekleyici tedavi olarak klinik uygulamalarda yerini almaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

Ek Bilgi

Araştırmacıların kendi ülkelerinin Tıbbi Veritabanları mevcut olup ilgili konuda veya istediğiniz konularda Pubmed harici bilimsel yayın araştırması yapmak isteyenler için tavsiye ederim. Aşağıda Çin ve Rusya Tıbbi Veritabanları ve özelliklerini bilgilerinize sunuyorum.

Saygılarımla…

🇨🇳 Çin Tıbbi Veritabanları

  1. CNKI (China National Knowledge Infrastructure)
    • Web: https://www.cnki.net
    • Kapsam: Çin’in en büyük akademik veri tabanıdır. Tıp, biyoloji, mühendislik, sosyal bilimler gibi tüm akademik alanlarda makaleler içerir.
    • Tıbbi Alt Dizini: China Academic Journal Full-text Database (医学期刊全文数据库)
    • Dili: Çince (bazı makalelerde İngilizce özet bulunabilir).
    • Not: Üniversite kütüphaneleri veya uluslararası erişim anlaşmaları üzerinden tam metin erişim mümkündür.
  2. Wanfang Data
    • Web: http://www.wanfangdata.com.cn
    • Kapsam: Çin Sağlık ve Tıp Bilimleri Akademisi’nin desteklediği, tıbbi dergilere özel güçlü bir veri tabanıdır.
    • Alt Dizini: Wanfang Med Online (万方医学网)
    • Dili: Çince (bazı İngilizce içerik mevcut).
  3. CQVIP (Chongqing VIP Information)
    • Web: http://www.cqvip.com
    • Kapsam: Çin’de yayımlanan tıbbi dergiler dahil olmak üzere akademik dergiler için önemli bir kaynaktır.
    • Dili: Çince

🇷🇺 Rus Tıbbi Veritabanları

  1. eLIBRARY.ru
    • Web: https://www.elibrary.ru
    • Kapsam: Rusya’nın en büyük akademik yayın portalıdır. Tıp, biyoloji, mühendislik gibi alanlarda milyonlarca makale içerir.
    • İlgili alt dizin: Russian Science Citation Index (RSCI)
    • Dili: Rusça (bazı İngilizce özetler vardır).
  2. CyberLeninka
    • Web: https://cyberleninka.ru
    • Kapsam: Açık erişimli, bilimsel dergileri içeren bir platformdur. Tıp ve biyomedikal bilimlerde pek çok çalışmaya yer verir.
    • Özellik: Açık erişim ve tam metin indirilebilir.
    • Dili: Rusça (bazı İngilizce versiyonlar da sunulabilir).
  3. VINITI Database (All-Russian Institute of Scientific and Technical Information)
    • Web: http://www2.viniti.ru (Erişim kısıtlı olabilir)
    • Kapsam: Bilimsel ve teknik yayınların yanı sıra biyomedikal alanlarda da kataloglama yapılır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Makaleler30 Temmuz 2025
29 Temmuz 2025

Tersanelerde Kullanılan Solventlerin Sonuçları

Tersanelerde kullanılan solventler (örneğin: toluen, ksilen, etilbenzen, stiren, metanol, aseton, metilen klorür, trikloroetilen vb.) boya, temizlik, kaplama, yapıştırıcı ve yalıtım işlerinde yaygın biçimde kullanılır ve bu kimyasalların buharları soluma yoluyla vücuda girer. Bu tür maruziyetler, akut (kısa vadeli) ve kronik (uzun vadeli) sağlık sorunlarına neden olabilir.

Aşağıda, solvent buharlarına her gün maruz kalan bir çalışanın, ilk temas, 1 hafta, 1 ay, 1 yıl ve 10 yıl sonrası farklı organ sistemleri üzerindeki etkilerini tabloda görebilirsiniz.

SOLVENT BUHARLARI – ORGAN BAZLI MARUZİYET ANALİZİ

Organ/Sistemİlk Temasta1 Hafta Sonra1 Ay Sonra1 Yıl Sonra10 Yıl Sonra
Merkezi Sinir SistemiBaş dönmesi, baş ağrısı, sersemlik, uyuşuklukReaksiyon zamanı uzar, uyku düzensizliği, dikkat dağınıklığıHafıza zayıflığı, duygu durum bozuklukları“Kronik toksik ensefalopati” bulguları (unutkanlık, karar verme güçlüğü)Kalıcı beyin hasarı, erken demans riski, psikiyatrik bozukluklar
Solunum SistemiBurun ve boğazda yanma, öksürük, nefes darlığıMukozal tahriş, bronş irritasyonuKronik bronşit, akciğer kapasitesinde azalmaReaktif hava yolu hastalığı, astım benzeri tabloSolvent kaynaklı KOAH, interstisyel akciğer hastalıkları
KaraciğerBelirti vermez, mikroskobik düzeyde enzim aktivitesiALT/AST düzeylerinde hafif yükselmeHepatoselüler stres, yorgunluk, ciltte sararma eğilimiSolvent hepatotoksisitesi, toksik hepatitKaraciğer sirozu, yağlı karaciğer, malignite riski
BöbreklerHafif baş ağrısı ve idrar renginde değişiklikHafif proteinüri, üriner rahatsızlıkGlomerüler filtrasyon düşebilir, hafif ödemSolvent nefrotoksisitesi, kronik böbrek yetmezliği başlangıcıKalıcı böbrek yetmezliği, diyaliz ihtiyacı
CiltKızarıklık, kuruluk, kaşıntıKontakt dermatit, pullanmaCiltte hipersensitivite, egzama, çatlaklarKalıcı kimyasal dermatit, pigmentasyon bozukluklarıDeri kanseri riski (özellikle benzen ve arsenik ile)
GözlerYanma, sulanma, bulanık görmeGözde tahriş ve konjonktivitGörsel odaklanma sorunları, kuru göz sendromuGözde toksik hasar, kornea bozulmasıGörme kaybı riski, mesleki katarakt
Üreme SistemiBelirti vermezTestosteron/östrojen düzeylerinde değişimSperm kalitesinde düşüş, menstruel düzensizlikİnfertilite, libido azalmasıDoğurganlık kaybı, düşük ve doğumsal anomaliler riski (gebelerde)
İmmün SistemGeçici baskılanmaSoğuk algınlığına yatkınlıkAlerjik reaksiyonlar artarOtoimmün hastalık riski artarKronik bağışıklık baskılanması, enfeksiyonlara direnç azalır
Kalp-Damar SistemiNabız artışı, tansiyon düşüklüğüTansiyon oynaklığı, taşikardiKalp ritminde düzensizlikler, erken yorgunlukSolvent kaynaklı kardiyotoksisiteAteroskleroz, hipertansiyon, kardiyomiyopati
Sindirim SistemiMide bulantısı, iştahsızlıkGastrik asit salgısında artış, reflüMide ve bağırsak hassasiyeti, mide kramplarıKaraciğer ilişkili safra sorunlarıMalabsorpsiyon, hepatobiliyer hastalıklar
Kas ve İskelet SistemiHafif kas yorgunluğuKas spazmları, el titremesiKas kuvvetinde azalma, el becerilerinde bozulmaPeriferik nöropatiye bağlı kas gücü kaybıKas atrofisi, yürüme bozuklukları, iş gücü kaybı
Duyusal Sistem (Kulak-Burun)Burun akıntısı, geçici anosmiKoku alma duyusunda azalmaKalıcı anosmi riskiSinüzit ve rinit gelişimiKoku alma yetisinin kaybı, kronik KBB hastalıkları
🔬 🔬 🔬
Öne Çıkan Kronik Solvent Hastalıkları
  1. Kronik Toksik Ensefalopati (Solvent kaynaklı bilişsel bozulma)
  2. Solvent Hepatotoksisitesi
  3. Periferik Nöropati (El-ayak uyuşması, karıncalanma)
  4. Solvent İle İlişkili İnfertilite
  5. Solvent Astması
  6. Organik Solvent Sendromu (çoklu sistem etkilenmesi)
🛡️ 🛡️ 🛡️
Korunma ve İş Sağlığı Önlemleri
  • Kişisel koruyucu donanım: Uygun kartuşlu gaz maskesi (A sınıfı solvent filtresi), eldiven, gözlük.
  • İşyeri havalandırması: Lokal egzoz sistemleri ve sirkülasyon kontrolü.
  • Maruziyet izleme: Solvent buharı ölçümleri, biyolojik izlem (örn. Toluene → hippurik asit).
  • Eğitim: MSDS okuma, erken belirti tanıma, kişisel hijyen uygulamaları.
  • Tıbbi takip: Periyodik sağlık muayeneleri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Organik çözücülere mesleki maruziyet ve beyin görüntüleme, nörofizyoloji veya histopatoloji ile tespit edilebilen uzun süreli sinir sistemi hasarı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12480295/

⭐️⭐️Çözücülerin ve dozaj prosedürünün hücre bazlı in vitro deneylerde kimyasal toksisite üzerindeki etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20499932/

⭐️⭐️Çözücü ve katkı maddesi etkileşimleri çekirdeklenme yolunda belirleyiciler olarak: genel tartışma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26083497/

⭐️⭐️Çözücü Taraması Çözücü Etkisi Değildir: Çok Bileşenli Reaksiyonların En Çok Göz Ardı Edilen Yönü Üzerine Bir İnceleme https://chemistry-europe.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ejoc.202200172

⭐️⭐️ Çözücü nörotoksisitesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2078137/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni29 Temmuz 2025
29 Temmuz 2025

Zamanın Peşindeki İkizler – Küçük Gençlere

Aynı Gün Doğanlar, Farklı Zamanlarda Yaşayanlar

Aras ve Arin tek yumurta ikizleriydi. Aynı yüz, aynı boy, aynı gülüş… Okulda öğretmenleri bile zaman zaman karıştırır, isimlerini karşılıklı söylerdi. Ama şöyle bir bakıldığında gözlerinden fıķldayan şey farklıydı. Aras yere bağlıydı; meraklıydı, hesaplar yapar, matematik denklemleriyle saatler geçirirdi. Arin ise gökyüzüne âşıktı; uçaklar, roketler ve yıldızlar onun kalbinin attığı yerdi.

Bir gün, çok özel bir haber geldi. Bilim Akademisi, ülke çapında bir “Genç Bilim İnsanları Kampı” düzenliyordu ve ikizler bu kampa kabul edilmişti. Kamp boyunca bilimsel deneyler, seminerler ve sürpriz bir proje olacağı söylenmişti. (Aramızda kalsın Projenin adı: “Zamanın Sırrı”.)

Zaman Sadece Saatlerde mi Akar?

Kampın ilk sabahı, beyaz laboratuvar önlüğü ve gri sakallarıyla Prof. Zeren, tahtaya iri harflerle şunu yazdı:

“ZAMAN, SADECE SAATTE AKMAZ.”

Arin kaşlarını kıvırdı:

  • “Ama zaman saatte ölçülmez mi zaten?”

Prof. Zeren, gülümseyerek cevapladı:

  • “Zamanı ölçeriz, evet. Ama zaman, saatin içinde akan bir nehir değil. O evrende akar. Hem de her yerde aynı şekilde değil.”

Aras heyecanlandı:

  • “Peki zaman bazı yerlerde daha yavaş mı akar?”

Profesör ciddileşti:

“Kesinlikle. Bu fark, günlük yaşamada fark edilmeyecek kadar küçüktür; saniyenin milyarda biri kadar. Ama bu mikroskobik fark, uzay yolculuğu, GPS gibi sistemlerde büyük fark yaratır.”

“Evet. Einstein’ın Genel Görelilik Kuramı’na göre, yerçekimi ne kadar güçlüse zaman o kadar yavaş akar.”

“Yani deniz seviyesinde zaman, bir dağın tepesinden daha yavaş mı geçiyor?” dedi Aras.

“Kesinlikle. Bu fark, günlük yaşamada fark edilmeyecek kadar küçüktür; saniyenin milyarda biri kadar. Ama bu mikroskobik fark, uzay yolculuğu, GPS gibi sistemlerde büyük fark yaratır.”

Gökyüzüne Yolculuk

Kampta ikinci hafta, öğrencilerin bilimsel bir simülasyona katılması gerekiyordu. İkizler özel bir projeye seçildi: Biri Dünya yüzeyine yakın kalacak, diğeri bir uzay asansörü ile yörüngeye çıkarılacaktı. Gerçek bir uzay yolculuğu değildi, ama sanal gerçeklik ve zaman simülasyonu oldukça gerçekçiydi.

Aras: “Ben yere bağlı kalırım, düzeni izlemeyi severim.” dedi.

Arin: “O zaman ben yörüngede olurum, yıldızlara daha yakın!” diyerek karşılık verdi.

  • Aras, “Dünya Gözlem Üssü”nü temsil edecekti.
  • Arin ise “Yörünge İstasyonu Astronotu” olacaktı.

İkisinin de koluna zaman senkronizasyonu yapan özel saatler takıldı. Saatler, Aras ve Arin’in deney süresince zaman algısını milisaniyelik farklarla kaydedecekti.

Zamanın Uyuşmazlığı

Deney başladı.

Arin, gökyüzüne doğru “çıkarken”, Dünya’nın yerçekimi etkisi azaldıkça saatindeki zaman çok çok hafif bir şekilde hızlandı. Aras ise yerde kalıp sabit bir çekim alanında olduğundan onun saati biraz daha yavaş çalıştı.

Deney yalnızca 4 saat sürdü. Ancak senkronizasyon verileri karşılaştırıldığında Aras ve Arin’in saatleri arasında 0,0000004 saniyelik fark vardı.

Arin kahkahayla:
“Ben senden daha yaşlıyım artık!” dedi.
Aras gülümsedi:
“Hayır, sen zamanın daha hızlı aktığı bir yerdeydin. Ben daha yavaş yaşadım. Yani ben senden genç kaldım.”

İkizler o andan itibaren zamanın sabit olmadığını anladılar. Her ne kadar fark mikroskobik düzeyde olsa da, evrende bu küçük farklar büyük değişiklikler yaratabiliyordu.

GPS Uydularının Sırrı

Kampa NASA’dan bir mühendis katıldı. Gençlere GPS teknolojisinin nasıl çalıştığını anlattı:

“Uydular, Dünya’nın etrafında yüksek irtifalarda döner. Yerçekimi orada zayıf olduğundan, uyduların saatleri Dünya’daki saatlerden daha hızlı akar. Eğer bu farklar düzeltilmezse, GPS sistemleri günde 10 kilometreye kadar hata yapar.”

Aras heyecanla fısıldadı:
“İşte! Bizim deneydeki farklar burada işe yarıyor.”
Arin ekledi:
“Zamanın uzaydaki davranışı, günlük hayatımızda kullandığımız teknolojiyi etkiliyor!”

Kara Delik ve Zamanın Donması

Bir gece kamp ateşi başında, Prof. Zeren, çocuklara kara deliklerden bahsetti.

“Eğer bir kara deliğe yaklaşırsanız,” dedi, “zaman sizin için neredeyse durur. Ama uzaktan bakan biri sizi hareket etmiyor sanır. Çünkü orada yerçekimi o kadar güçlüdür ki zaman bile bükülür.”

Arin: “Yani içine giren biri, belki yüzyıllar sonra bile aynı yaşta kalabilir mi?”

Zeren: “Kuramsal olarak evet. Ama dönebilir mi, bilinmez…”

Aras: “Belki bir gün bu teoriyi biz gerçeğe çeviririz.”

Aras ve Arin bu fikirle büyülendi. Arin sordu:
“Peki bir gün böyle bir yolculuk yapabilir miyiz?”
Prof. Zeren cevap verdi:
“Bilim ilerledikçe, evet. Ama önce sizlerin bu gerçekleri anlaması, anlatması ve üzerine yeni fikirler geliştirmesi gerek.”

Geri Sayım Başlıyor

Kampta son gün gelmişti. Her ekip öğrendiklerini sunacaktı. Aras ve Arin, sahneye birlikte çıktılar. Ellerinde küçük bir zaman saati modeli vardı.

Aras: “Zaman, sabit değil. Yerçekimi arttıkça zaman yavaşlıyor.”
Arin: “Bu bilgi GPS, uzay yolculukları ve hatta gelecekteki zaman yolculukları için çok önemli.”

Ve birlikte şöyle bitirdiler:
“Biz aynı anda doğduk, ama farklı yerçekimi alanlarında farklı hızda yaşadık. Çünkü zaman, saatlerde değil; evrende akar.”

Salon alkışlarla doldu.

Zamanın Sırrını Anlayanlar

Kamp sona erdi. Aras ve Arin eve döndüklerinde eski ikizler değillerdi. Artık zamanın sadece “geçip giden” bir şey olmadığını biliyorlardı.

Zaman, evrenin büyük saatinde farklı yerlerde farklı akan, bazen bükülen, bazen donan bir nehirdi.

Ve belki bir gün, bu bilgiyi kullanarak zamanın kapılarını insanlığa açacaklardı.

🧠 🧠 🧠
Hikâyeden Ne Öğrendik?
  • Zaman her yerde aynı hızda akmaz.
  • Yerçekimi arttıkça zaman yavaşlar.
  • Bu farklar GPS gibi teknolojilerde hesaba katılır.
  • Genel Görelilik Kuramı, zamanın eğilebildiğini gösterir.
  • Kara delik gibi yerlerde zaman neredeyse durur.
  • Bilim merakla başlar, araştırmayla ilerler.

Dr. Mustafa KEBAT

Sayın okuyucu,

Yukarıda yer alan hikaye firmalarımız Tetkik OSGB – Tetkik Danışmanlık tarafından sosyal sorumluluğumuz olan çocuklarımızı bilgilendirmek, okumaya, çalışmaya, doğal hayata heveslendirmek ülkemize ve geleceğimize yararlı bireyler olabilmelerine katkı sağlamak maksadı ile yayınlanmıştır.

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz. Varsa hatalarımızı bildirmeniz daha faydalı olmamıza desteğiniz bizim için çok değerli.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni29 Temmuz 2025
29 Temmuz 2025

Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR)

Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR) Nedir?

KOPSOR (COPSOQ – Copenhagen Psychosocial Questionnaire), iş yerindeki psikososyal riskleri sistematik ve bilimsel bir şekilde değerlendirmek için geliştirilmiş uluslararası bir ölçektir.

Danimarka’da 1990’lı yıllarda geliştirilmiş ve daha sonra birçok ülke tarafından kültürel ve dilsel uyarlamalarla kullanıma alınmıştır. Türkiye için de uyarlanmış Türkçe sürümü bulunmaktadır.

🎯 🎯 🎯
Amacı Nedir?
  • Çalışma yaşamındaki stres kaynaklarını, psikolojik yükleri, iş tatmini düzeylerini ve iş-yaşam dengesi sorunlarını ölçmek.
  • İşyeri psikososyal ortamı hakkında veri toplayarak, müdahale planları geliştirmek.
  • İşverenin sorumluluğunu yerine getirmesi için bilimsel dayanak sunmak.
🧩 🧩 🧩
KOPSOR’un Yapısı

KOPSOR’un farklı versiyonları mevcuttur:

  • Kısa Versiyon (KOPSOR-K)
  • Orta Versiyon (KOPSOR-O)
  • Geniş Versiyon (KOPSOR-G)

Türkiye’de genellikle orta uzunluktaki versiyon tercih edilmektedir. Ölçek genelde 20–40 dakika arasında uygulanır.

🧠 🧠 🧠

KOPSOR, telif korumalı bir psikososyal ölçektir. Yasal ve etik sınırlar içinde, içerik paylaşımı aynı şekilde korunur. Bu sebeplerle ölçeğin tamamı yerine anlaşılmasını sağlamak için örneklem sorular iki farklı açıdan aşağıda verilmiştir.

🧠 🧠 🧠
Ana Boyutlar – Örnek Alt Başlıklarla
BoyutAçıklamaÖrnek Soru
İş TalepleriZihinsel, duygusal, fiziksel yükler“İş yükünüz zihinsel olarak sizi zorluyor mu?”
Çalışan Kontrolü (Özerklik)Kendi kararlarını verebilme düzeyi“İşinizi nasıl yapacağınızı siz mi belirlersiniz?”
Sosyal DestekYöneticilerden ve çalışma arkadaşlarından alınan destek“Zor zamanlarda yöneticiniz size destek olur mu?”
İş-Yaşam Dengesiİşin özel hayat üzerindeki etkisi“İşiniz, özel yaşamınızı olumsuz etkiliyor mu?”
Rol Açıklığı ve ÇatışmasıGörev tanımlarının netliği, çelişkili beklentiler“Yaptığınız işin sizden tam olarak ne beklendiğini biliyor musunuz?”
İş Güvenliği ve Gelecekİş güvencesi algısı ve kariyer devamlılığı“İşinizi kaybetme korkusu taşıyor musunuz?”
İşyerinde AdaletYönetsel kararların adil olup olmadığı“Yöneticiniz herkese adil davranıyor mu?”
Duygusal TaleplerDuygusal emek yükü, müşteri ilişkilerinin yoruculuğu“İşinizde duygusal olarak yıpranıyor musunuz?”
Mobbing ve Tacizİşyerinde olumsuz davranışlara maruz kalma durumu“İş arkadaşlarınız tarafından dışlandığınızı hissediyor musunuz?”
İş Tatminiİşten genel memnuniyet“İşinizden genel olarak memnun musunuz?”
🧠 🧠 🧠
KOPSOR‑O’nun Yapısı

KOPSOR‑O, 17 temel boyuttan ve bu boyutlara ait 45–60 arası maddeden oluşur. Türkiye’de uygulanan uyarlanmış sürümde yaklaşık 52 madde vardır.

KOPSOR‑O: Ölçek Boyutları ve Örnek Sorular

Aşağıda, KOPSOR‑O’nun ana boyutları ve her birinden seçilmiş örnek sorular yer almaktadır. Bu yapı, anketin neyi ölçtüğünü ve nasıl kurgulandığını anlamanızı sağlar.

BoyutÖrnek Madde
Zihinsel Talepler“İşiniz zihinsel olarak sizi ne kadar yoruyor?”
Duygusal Talepler“Gün boyunca duygusal anlamda kendinizi yıpranmış hissediyor musunuz?”
Fiziksel Talepler“Çalışma pozisyonunuz vücudunuzda ağrıya neden oluyor mu?”
Çalışma Hızı ve Yoğunluğu“İşlerinizi zamanında yetiştirmekte zorlanıyor musunuz?”
Karar Özgürlüğü (Kontrol)“İşinizi kendi yöntemlerinizle yapma imkânınız var mı?”
Gelişim İmkanları“İşiniz mesleki gelişime uygun fırsatlar sunuyor mu?”
İşin Anlamlılığı“Yaptığınız işin topluma fayda sağladığını düşünüyor musunuz?”
Rol Netliği“Görev ve sorumluluklarınız açıkça tanımlanmış mı?”
Rol Çatışması“İş yerinde çelişkili istekler alıyor musunuz?”
Sosyal Destek – Yönetici“Yöneticiniz zor durumda olduğunuzda yanınızda mı?”
Sosyal Destek – Meslektaş“İş arkadaşlarınız zor zamanınızda destek oluyor mu?”
İş Güvencesi“İşinizi kaybetme korkusu hissediyor musunuz?”
İş Tatmini“İşinizden genel olarak memnun musunuz?”
Ödül ve Tanıma“Yaptığınız başarılı işler takdir ediliyor mu?”
Adalet Algısı“Dairenizde herkes adil şekilde muamele görüyor mu?”
Mobbing / Taciz“Meslektaşlarınız tarafından psikolojik tacize uğradığınızı hissediyor musunuz?”
İş-Yaşam Dengesi“İşiniz özel hayatınızı düzenlemenizi zorlaştırıyor mu?”
📊 📊 📊
Uygulama Biçimi
  • Likert Tipi Ölçek: Genellikle 5’li veya 7’li skalada (örneğin: hiç – bazen – sık sık – her zaman) puanlama yapılır.
  • Anonim ve Gönüllü: Katılımcılar dürüst yanıt verebilsin diye anonimlik esastır.
  • Toplu veya Bireysel Uygulama: Kâğıt-kalem yöntemiyle ya da çevrim içi anket olarak uygulanabilir.
🔍 🔍 🔍
Neden KOPSOR Kullanılmalı?
AvantajıAçıklama
Bilimsel Geçerlik ve GüvenirlikUluslararası araştırmalarla test edilmiştir, geçerliliği kanıtlanmıştır.
Kültürel UyarlanabilirlikTürkiye dâhil birçok ülkede dil ve kültüre uygun hale getirilmiştir.
Çok BoyutlulukTek bir testle iş yerindeki birçok psikososyal faktörü değerlendirme imkânı sunar.
Kıyaslama İmkânıKurum içi birimler arasında ya da sektörler arası karşılaştırma yapılabilir.
Erken Uyarı MekanizmasıMüdahale gerektiren psikososyal riskleri önceden tespit etmeye yardımcı olur.
🎯 🎯 🎯
Kopenhag Psikososyal Risk Değerlendirme Ölçeği (KOPSOR) Nasıl Uygulanır?
Uygulama Yöntemi:
  • Kağıt-kalem anket veya çevrim içi form (Google Forms, SurveyMonkey, vb.)
  • Bireysel veya grup ortamında
  • Anonimlik garanti edilir
  • 25–35 dakika sürer
  • Ortalama 52 soru sorulur

Ölçek Biçimi:

5’li Likert Tipi
1 = Hiç katılmıyorum
2 = Katılmıyorum
3 = Ne katılıyorum ne katılmıyorum
4 = Katılıyorum
5 = Tamamen katılıyorum

Bazı maddelerde ters puanlama yapılabilir (örneğin: “Yaptığım iş anlamsız geliyor.” → yüksek puan = olumsuz)

Puanlama ve Değerlendirme
Puanlama
  • Her alt boyut için soruların puanları toplanır ve ortalaması alınır.
  • Boyutlar 1 ile 5 arasında puanlanır.
  • Yüksek puan = Olumlu algı (bazı boyutlar hariç: mobbing, rol çatışması gibi).
  • Bazı maddeler ters puanlanır → (5 – madde puanı)
📈 📈 📈
Değerlendirme Aralıkları (örnek olarak)
Alt Boyut1.00–2.002.01–3.003.01–4.004.01–5.00
Sosyal DestekDüşükOrta DüşükOrta YüksekYüksek
Rol ÇatışmasıYüksek RiskOrta RiskDüşük RiskYok
MobbingYüksek RiskOrta RiskDüşük RiskYok
İş TatminiÇok DüşükDüşükİyiÇok İyi

Bu sınıflandırma, her kurumun yapısına göre özelleştirilebilir.

Raporlama ve Kullanım
Raporlama İçeriği
  • Genel memnuniyet ve stres düzeyleri
  • Hangi birimlerde hangi boyutlarda risk yüksek
  • Çalışanlar hangi destekleri eksik hissediyor
  • Müdahale gerektiren alanlar
🔧 🔧 🔧
Müdahale Önerileri
Risk AlanıOlası Müdahale
Yüksek iş yüküİş planlamasının yeniden düzenlenmesi, iş bölümü
Düşük sosyal destekLiderlik eğitimi, ekip çalışması programları
Rol belirsizliğiGörev tanımlarının yeniden yazılması
İş-yaşam dengesi zayıfEsnek çalışma saatleri, evden çalışma olanakları
Yüksek mobbing riskiKurumsal davranış politikaları, psikolojik danışmanlık hattı kurulması
🎯 🎯 🎯
Etik ve Hukuki Dikkatler
  • Anonim ve gönüllülük esasına göre uygulanmalıdır.
  • Çalışanlar sonuçlara göre etik dışı muameleye uğramamalıdır.
  • Kişisel veri korunmalı, analizler toplu yapılmalıdır.
🎓 🎓 🎓
KOPSOR’un Sonuçlarının Kullanımı
  1. Raporlama: İstatistiksel analizlerle birim bazlı risk düzeyleri çıkarılır.
  2. Müdahale Planı: Yüksek riskli boyutlar için özel çözümler geliştirilir (ör. rol tanımlarının netleştirilmesi, stres yönetimi eğitimi).
  3. Eğitim ve Farkındalık: Riskin görüldüğü alanlarda eğitim çalışmaları başlatılır.
  4. İzleme: 6 ay ya da 1 yıl sonra tekrar ölçüm yapılarak iyileşme seviyesi kontrol edilir.

Vermiş olduğum bilgileri esas alarak kurumsal iç anketler hazırlayabilirsiniz.

Örneğin:

  • “İşim beni zihinsel olarak çok yoruyor mu?”
  • “Yaptığım işler için yeterince takdir görüyor muyum?”
  • “Ev ve iş yaşamımı dengede tutabiliyor muyum?”

Bu şekilde, kendi “mini KOPSOR” versiyonunuzu oluşturabilir ve erken aşamada psikososyal riskleri tespit edebilirsiniz.

📌 📌 📌
Sonuç

KOPSOR, iş yaşamında giderek önem kazanan psikososyal risk yönetimi için güçlü, bilimsel ve uygulaması kolay bir araçtır. İşverenler için hem çalışan sağlığını desteklemek, hem de verimliliği artırmak açısından etkili sonuçlar üretir. Türkiye’de Türkçeye çevrilmiş ve uyarlanmış versiyonu sayesinde artık yerel koşullara göre uygulanabilir durumdadır.

Firmanızın Psikososyal Risk Takip ve Müdahale Programı Var mı?

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Sağlık ve Davranış: Biyolojik, Davranışsal ve Toplumsal Etkilerin Etkileşimi https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK43750/

⭐️⭐️ Psikososyal riskler ve çalışan sağlığı https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/psychosocial-risks-and-workers-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri İşyerinde Refah ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamikleri Yönetme Stratejileri https://www.researchgate.net/publication/377014012_Calisma_Yasaminda_Esenlik_ve_Psikososyal_Riskler_Degisen_Dinamiklerle_Basa_Cikma_Stratejileri_Well-being_and_Psychosocial_Risks_in_the_Workplace_Strategies_for_Navigating_Changing_Dynamics

⭐️⭐️ İş Stresi Kardiyovasküler Hastalıklar İçin Bir Risk Faktörüdür https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26238744/

⭐️⭐️ İşyerinde psikososyal riskler ve ruh sağlığı https://osha.europa.eu/en/themes/psychosocial-risks-and-mental-health

⭐️⭐️ Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohsacademy/issue/85769/1393212

⭐️⭐️ Fazla Saatlerle Çalışmanın Iş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkileri https://www.proquest.com/openview/29e975929e3587a0d68322e2e822c18e/1?cbl=2026366&diss=y&pq-origsite=gscholar

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, Sağlık Bülteni29 Temmuz 2025
28 Temmuz 2025

Rüzgar Enerji Santrali Komuta Kontrol Merkezi – Ergonomi ve İş Yükü Temelli Riskler Risk Analizi

Dijital Gözün İnsanla Teması

21. yüzyılda enerji üretiminin kalbi sahada değil, ekran başında atıyor. Rüzgar türbinleri dağın tepesinde dönerken, onların her titreşimi, her rotor ivmesi şehir merkezlerindeki komuta kontrol odalarında yakından izleniyor.

Bu teknolojik gözlem kulelerinde çalışan insanlar, karar alma sorumluluğu, dikkat yoğunluğu ve fiziksel hareketsizlik arasında sıkışmış bir çalışma düzeni içinde. Ancak çoğu zaman göz ardı edilen bir gerçek var: Yüksek teknoloji, insan ergonomisini ikincil plana atma eğiliminde.

Rüzgar Enerji Santrallerinin Komuta Kontrol Merkezleri (KKM), santralin tüm operasyonel işleyişini izlemek ve müdahaleleri koordine etmek amacıyla 7/24 çalışan, yüksek dikkat ve sorumluluk gerektiren ortamlardır.

Bu merkezlerde görev yapan operatörler ve teknik personel, fiziksel olarak düşük hareketli ancak zihinsel olarak yoğun iş yükü altında çalışırlar. Bu durum, ergonomik yetersizlikler, monotonluk, bilişsel yorgunluk, işe bağlı stres gibi risklerin artmasına sebep olmaktadır.

Türbinler Dönüyor, İnsan Duruyor

Rüzgar enerji santralleri (RES), yenilenebilir enerji hedeflerinin lokomotifi haline gelirken, bu santrallerin omurgasını oluşturan SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) sistemleri, arka planda kesintisiz çalışan kontrol merkezlerine büyük yük bindirmiştir. Komuta kontrol merkezi operatörleri, bazen 12 saate kadar uzayan vardiyalar boyunca ekran başında kalmakta, binlerce veri sinyalini eş zamanlı izlemekte ve kritik müdahale kararları almaktadır.

Ancak bu çalışanlar çoğu zaman hareketsizlik, tekrarlayan hareketler, ekran yorgunluğu, mental stres ve dikkat dağınıklığı gibi risklere uzun süre maruz kalmaktadır. İş yerinde ciddi bir kazanın tetikleyicisi sadece mekanik arıza değil, operatörün 5. saatteki odak kaybı da olabilir.

Bu bağlamda, komuta kontrol odalarında görev yapan personelin çalışma koşulları yalnızca konfor değil, aynı zamanda operasyonel güvenlik meselesidir. Bu nedenle, ergonomik uyumsuzluklar, aşırı zihinsel yük ve iş organizasyonundaki eksiklikler sistematik olarak değerlendirilmelidir.

Sessiz Riskler – Görünmeyeni Anlamak

Bir komuta kontrol merkezi çalışanını düşünelim:
Saat sabah 08.00. Gözler, dört farklı monitörde dönen grafiklerde. Kafasında alarm eşik değerleri, hava durumu tahminleri, bakım zamanı yaklaşan türbinler. Klavye ve mouse hareketleri her 30 saniyede bir tekrar ediyor. Oturduğu koltuk, sıradan bir ofis koltuğu. Göz hizası, ekranın alt köşesine odaklanmaya zorlanıyor. Omuzlar gergin, boyun eğik. Vardiyanın 3. saati dolmadan bilek ağrısı, göz kuruluğu, baş ağrısı beliriyor. Saat 12.00’de gelen kısa yemek molası dışında vücut, adeta sabitlenmiş durumda.

Bu tabloda en riskli alanlar şunlardır:

1. Fiziksel Ergonomi Riski
  • Monitörlerin yükseklik ve mesafe uyumsuzluğu, boyun ve sırt kaslarında kronik gerginliğe neden olur.
  • Klavye ve mouse yerleşiminin uygun olmaması, karpal tünel sendromu riskini artırır.
  • Hareketsizlik nedeniyle alt ekstremitede dolaşım bozuklukları (örneğin derin ven trombozu) riski doğar.

2. Görsel Yük Riski
  • Parlak ekranlar, kontrast oranı kötü arayüzler, yetersiz aydınlatma ile birleşince bilgisayar görsel sendromu (CVS) gelişebilir.
  • 4 monitörlü sistemlerde göz kasları sürekli odak değiştirmek zorunda kalır; bu da baş ağrısı, göz yanması ve dikkat azalmasıyla sonuçlanır.

3. Zihinsel İş Yükü Riski
  • Alarm frekansı yüksek sistemlerde, operatörlerin “yanlış alarm yorgunluğu” yaşaması olasıdır.
  • Çoklu türbin gruplarından gelen veri bombardımanı, karar alma sürecini zorlaştırır.
  • Kritik kararların yüksek hızla alınması gerektiğinde zihinsel yük sınırı aşılır, bu da hata oranını artırır.

4. İş Organizasyonu ve Psikososyal Faktörler
  • Uzayan vardiyalar (12 saat ve üzeri), özellikle gece çalışmaları, bilişsel performansta azalma yaratır.
  • Düzensiz dinlenme periyotları, uyku hijyenini ve dikkat süresini olumsuz etkiler.
  • Yalnız çalışma, stres ve tükenmişlik hissini artırır. Özellikle hatalı alarm verileri nedeniyle sürekli teyakkuzda kalmak, zihinsel tükenmişliği hızlandırır.

Bu noktada ergonomi yalnızca sandalye, masa yüksekliği ya da monitör yerleşimi meselesi değildir. Bütünsel bir iş yeri mühendisliği sorunudur. Komuta kontrol merkezi, teknolojik olarak mükemmel bir bina olabilir; ama insan faktörü unutulursa, en zayıf halka haline dönüşür.

Aşağıda sizlere; Rüzgar Enerji Santrallerinde görev yapan komuta kontrol merkezi çalışanlarının maruz kaldığı ergonomik zorlukları ve iş yükü kaynaklı riskleri ortaya koymaya, örneklerle analiz etmeye ve çözüm önerileri sunmaya çalıştım. Her zamanki gibi görüşlerinizi ve katlılarınızı bu yazıya eklemek için sabırsızlıkla iletilerinizi bekliyorum.

Saygılarımla.

Dr.Mustafa KEBAT

Risk Analizi Matrisi Yapısı(5×5)

Risk SkoruAçıklamaRenk Kodu
1–4Düşük Risk🟩 Yeşil
5–9Orta Risk🟨 Sarı
10–14Yüksek Risk🟧 Turuncu
15–25Kabul Edilemez Risk🟥 Kırmızı

Olasılık (1-5): 1 = Çok Düşük, 5 = Çok Yüksek

Şiddet (1-5): 1 = Çok Hafif, 5 = Ölümcül

Rüzgar Enerji Santrali Komuta Kontrol Merkezi – Ergonomi ve İş Yükü Temelli Riskler 5×5 Risk Analizi
Tehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen SistemlerOlası SonuçlarMevcut/Önerilen KontrollerOlasılıkŞiddetRisk Skoru
Uzun süreli oturarak çalışmaSürekli masa başında kalmaKas-iskelet sistemiBel ve sırt ağrıları, dolaşım bozukluğuAyakta durma araları, ergonomik sandalye, hareket molaları5315
Ayarlanamayan monitör yüksekliğiSabit ekran yerleşimiBoyun kasları, omurgaKas-iskelet zorlanmalarıMonitör kolları, ekran hizalama eğitimi4312
Yoğun ekran kullanımından kaynaklı göz yorgunluğuUzun süre ekrana bakmaGöz kaslarıGöz kuruluğu, baş ağrısı20-20-20 kuralı, göz egzersizleri, ekran filtreleri428
Tekrarlayan klavye kullanımıSürekli yazı yazmaEl bileği, parmaklarKarpal tünel sendromu, kas zorlanmasıErgonomik klavye ve mouse, el bilek desteği4312
Masa boyunun kişiye uygun olmamasıSabit ve standart masa boyuOmuzlar, sırt, boyunKas iskelet zorlanmalarıAyarlanabilir masa, sandalye yüksekliği ayarı339
Yetersiz sırt desteğiUygun sandalye eksikliğiBel ve sırt bölgesiOmurga eğriliği, ağrıBel destekli sandalye, postür eğitimi4312
El bileklerinde sıkışma hissiMouse/kas zorlamasıEl bileğiSinir sıkışmasıBilek destekleri, dinlenme araları3412
İş yükünün dengesiz dağılımıPlanlama eksikliğiPsikolojik durum, kas-iskelet sistemiTükenmişlik, aşırı yorgunlukGörev rotasyonu, iş planlaması5420
Ekran yansımasından kaynaklı göz rahatsızlığıYetersiz perdeleme, ışık konumuGözler, başGöz yorgunluğu, baş ağrısıIşık konumlandırma, perde, ekran açısı326
Günde 8+ saat aralıksız masa başı kalmaSürekli ekran işiTüm vücut, göz, kas-iskelet sistemiKronik yorgunluk, dikkat dağınıklığıEgzersiz aralıkları, zaman yönetimi eğitimi4416
Sık tekrarlayan kısa süreli görev geçişleriGörev yoğunluğuBilişsel yük, reflekslerDikkat kaybı, stresGörev rotasyonu planı, odak eğitimi4312
Donanımsal eksiklik nedeniyle elle veri girişiOtomasyon yetersizliğiEl kaslarıKas yorgunluğu, hata olasılığıOtomasyon iyileştirmesi, yazılım desteği3412
Duruş bozukluklarına bağlı boyun ağrısıErgonomik olmayan düzenBoyun kaslarıKronik ağrı, fıtık riskiEkran konumu ayarı, duruş eğitimi4312
Ekran çözünürlüğü yetersizliğiEski ekipmanGözlerGöz zorlanması, yorgunlukYüksek çözünürlüklü ekran temini326
Yetersiz ayak desteğiSandalye uyumsuzluğuDolaşım sistemi, bacak kaslarıUyuşma, kan dolaşımı bozukluğuAyak desteği temini339
İklimlendirme kaynaklı rahatsızlıklarYetersiz ısı-nem kontrolüSolunum yolları, bağışıklıkSoğuk algınlığı, performans düşüşüİklim kontrol sistemleri iyileştirmesi339
Kablosuz ekipman eksikliği nedeniyle zorlanmaKablolu düzenEl-kol hareketleriKullanım zorluğu, uzanma zorunluluğuKablosuz ekipman temini224
Ofis sandalyesi sabit yüksekliğe sahipUyum eksikliğiKalça, bel bölgesiKas zorlanmasıAyarlanabilir sandalye428
Zemin uygunluğu nedeniyle ayakta çalışma zorluğuSert zemin, halı yokluğuAyak tabanı, belAyakta durma isteksizliği, yorgunlukErgonomik zemin matları224
Telefon/telsiz gibi cihazların sürekli kullanımıKulaklık eksikliğiBoyun, omuz, ellerKas kasılması, sinir sıkışmasıKulaklık, hands-free cihazlar339
Tehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen SistemlerOlası SonuçlarMevcut/Önerilen KontrollerOlasılıkŞiddetRisk Skoru
Yetersiz dinlenme alanıAltyapı eksikliğiKas-iskelet sistemi, zihinYorgunluk, iş kazası riskiDinlenme odalarının düzenlenmesi3412
Gürültülü ortamKlima, telsiz, fan gürültüsüKonsantrasyon, sinir sistemiDikkat dağınıklığı, baş ağrısıAkustik iyileştirme, gürültü azaltıcı düzenlemeler339
Hedef baskısıYönetim beklentisiPsikolojik sistemTükenmişlik, hata yapma riskiHedeflerin makul düzeyde belirlenmesi4416
Tek pozisyonda uzun süre kalmaİş tanımı gereğiKas-iskelet sistemiKas spazmları, ağrı, hareket kısıtlılığıDuruş değişim molaları4312
Bilgisayar ekranına eğilerek bakmaEkran hizalamasızlığıBoyun-sırt kaslarıDisk kayması, ağrıErgonomik ekran pozisyonlandırma339
Ofis içinde yürüyüş alanı eksikliğiDar alan, masa yoğunluğuAlt ekstremite kaslarıDolaşım bozukluğu, kas zayıflığıOfis düzenleme, boş alan yaratma339
Sürekli ekran kontrolüİş tanımının niteliğiGöz kasları, beyinOdak kaybı, göz kuruluğuZaman yönetimi eğitimi, mikro molalar428
Fiziksel aktivite eksikliğiHareketsiz iş doğasıTüm sistemObezite, kalp-damar sorunlarıFiziksel aktivite programları4520
Masa üstü dağınıklığıOrganizasyon eksikliğiZihinsel yük, dikkatHatalı işlem, stresMasa organizasyonu eğitimi, kutu sistemleri326
Görevler arası geçiş süresinin kısa olmasıZaman baskısıBilişsel sistemPerformans düşüşü, hataZaman planlaması, görev önceliklendirme339
Bilgi yoğunluğuna bağlı karar baskısıEş zamanlı veri trafiğiPsikolojik sistemKararsızlık, hataBilgi yönetim sistemleri, karar destek sistemleri4416
Bilinçsiz mouse kullanımıEl pozisyonu hatalıBilek, dirsekSinir sıkışması, kas yorgunluğuMouse ergonomi eğitimi, uygun yüzey339
Düşük ışıklı alanlarda çalışmaAydınlatma yetersizliğiGöz, sinir sistemiGöz yorgunluğu, konsantrasyon kaybıAydınlatma artırımı, masa lambaları326
Klavye eğimi ergonomik olmamasıSabit klavye yüksekliğiEl bileği, parmak kaslarıKarpal tünel sendromuKlavye yüksekliği ayarı, eğimli destekler339
Monoton görevlerRutinleşmiş görev yapısıZihinsel sistemDikkat dağınıklığı, uyaran azlığıGörev çeşitlendirmesi, iş zenginleştirme4312
Görev tanımlarının belirsizliğiYetersiz görev dağılımıTüm çalışanlarÇatışma, iş yükü artışıGörev tanımlarının netleştirilmesi3412
Sandalye tekerleklerinin takılma riskiZemin pürüzlü, kablo yoğunluğuKalça, omurgaDüşme, bel yaralanmasıZemin düzenlemesi, kablo yönetimi2510
Kalitesiz yazı araçları kullanımıUcuz ofis malzemesiEl kasları, parmaklarZorlanma, performans düşüşüErgonomik yazım ekipmanları temini224
Renk kontrast yetersizliğiRenk körlüğü göz ardı edilmesiGöz, algı sistemiHatalı algı, hataRenk kontrast rehberi uygulanması326
Ekran çokluğu nedeniyle kafa hareketlerinde artış3+ ekran kullanımıBoyun, omuz kaslarıKas yorgunluğu, baş ağrısıEkran hizalaması, ideal ekran açısı belirleme339
Tehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen SistemlerOlası SonuçlarMevcut/Önerilen KontrollerOlasılıkŞiddetRisk Skoru
Yüksek beklenti baskısıYönetim baskısı, performans değerlendirmePsikolojik sistemStres, tükenmişlik sendromuPsikolojik destek mekanizmaları, gerçekçi hedefler4312
Geri bildirim eksikliğiYönetim ile iletişim eksikliğiMotivasyon sistemi, bilişsel işlevlerBelirsizlik, görev tatminsizliğiDüzenli geri bildirim sistemleri326
Aşırı dikkat gerektiren uzun süreli izleme görevleriSürekli ekran takibiGözler, dikkat sistemiGöz kuruluğu, konsantrasyon düşüşüGörev rotasyonu, mola planlaması4312
Uyumlu olmayan yazılım arayüzleriKullanıcı dostu olmayan yazılımBilişsel sistem, stres yönetimiHatalı işlem, mental yorgunlukKullanıcı dostu arayüz tasarımı4312
Aşırı raporlama yüküGereksiz ayrıntı zorunluluğuZihinsel kapasite, dikkatMental tükenme, hata riskiRaporlama süreçlerinin sadeleştirilmesi4312
Çok görevli çalışma baskısıÇoklu iş yüküZihinsel işleme kapasitesiKarar kalitesinde azalma, dikkat dağınıklığıGörev önceliklendirme, planlama eğitimi4312
Ergonomik olmayan monitör ayarlarıEkran yüksekliği/mesafesi hatalıBoyun, gözlerKas zorlanması, göz bozulmalarıEkran ayarlarının kişiye özel düzenlenmesi4312
Zamanla yarış gerektiren kritik karar almaAni durumlarda karar baskısıKarar mekanizması, stres sistemiHatalı karar, stres artışıKarar alma simülasyon eğitimleri4416
İş yükünün bireyler arası dengesiz dağılımıGörev atama stratejilerinin yetersizliğiPsikososyal sistem, iş tatminiGerilim, verimsizlikGörev dağılım analizleri ve düzenli toplantılar339
Gözlük kullanan personel için yetersiz ekran uyumuEkran yansıması, yazı boyutuGörsel sistemGöz yorgunluğu, odak kaybıKişiye uygun ekran filtreleri ve yazı boyutu ayarı326
Kapalı ortamda doğal ışık eksikliğiPenceresiz ve izolesiz ortamD vitamini sentezi, ruh haliMoral düşüklüğü, biyolojik ritim bozulmasıIşık simülasyon sistemleri, gün ışığı aydınlatması339
Oturarak geçirilen sürenin uzunluğuGörev doğasıDolaşım sistemi, kas-iskeletVaris, bel ağrısı, postür bozukluğuAyakta çalışma istasyonları, esneme araları4312
Görevler arası hızlı geçiş baskısıÇoklu sistem takibiZihinsel geçiş kapasitesiHata yapma, odak kaybıGörev geçiş protokolleri339
Yetersiz ergonomik farkındalıkBilinç eksikliğiTüm kas-iskelet sistemiUygunsuz oturma, kronik ağrılarFarkındalık eğitimleri, görsel hatırlatıcılar4312
Dış uyaranlara maruziyetAçık pencere, alarm sesleriDikkat ve bilişsel kontrol sistemiDikkat dağınıklığı, irritasyonGürültü kontrolü, dikkat destekli kulaklık sistemleri339
Bilgisayar fare ergonomisinin yetersizliğiEl boyutuna uygun olmayan donanımEl bileği, omuz, boyunRSI (tekrarlayan zorlanma)Ergonomik fare ve mousepad temini339
Rutin olmayan görevlerin önceden bildirilmemesiİletişim eksikliğiHazırlık düzeyi, stres yönetimiZaman kaybı, panik durumuGörev planlama bildirimi ve brief sistemleri339
Kayıt sisteminde manuel veri giriş zorunluluğuOtomasyon eksikliğiDikkat ve zihinsel kapasiteHata, verim kaybıOtomatik veri toplama sistemleri339
Bilgiye erişim zorluklarıDüzensiz arşivleme veya yazılımBilişsel süreçlerZaman kaybı, hatalı işlemBilgi yönetim sistemi, kullanıcı eğitimleri339
Ekip içi bilgi paylaşımının kısıtlı olmasıYetersiz toplantı, iletişim araçlarının azlığıTakım dinamikleri, stres sistemiBelirsizlik, görev çakışmasıGünlük bilgilendirme toplantıları339
Tehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen SistemlerOlası SonuçlarMevcut/Önerilen KontrollerOlasılıkŞiddetRisk Skoru
Ekran arka plan parlaklık kontrastının yetersizliğiStandart dışı ekran ayarlarıGörsel sistemGöz yorgunluğu, baş ağrısıEkran parlaklık ve kontrast kalibrasyonu326
Görev dışı çağrı ve müdahalelerİdari personelin bilinçsiz müdahalesiOdaklanma, iş akışıİş bölünmesi, performans düşüşüGörev esnası müdahale protokolü, bilgilendirme tabelaları339
Donanım arızalarına hızlı erişim eksikliğiTeknik odalara erişim zorluğuMüdahale süreci, stres yönetimiGecikme, iş yükü artışıTeknik bölgelere kolay erişim planı248
Sık tekrarlanan manuel işlemlerOtomasyon yetersizliğiZihinsel kaynaklar, dikkatMonotonluk, hata riski artışıSüreç otomasyonu ve makrolar339
Bilgi yüklemesi sonucu bilişsel aşırı yüklenmeÇoklu ekran, karmaşık veri sunumuHafıza, dikkat ve karar mekanizmasıKarar hataları, bilişsel tükenmeBilgi düzenleme ve görsel sadeleştirme4312
Ergonomik olmayan kulaklık kullanımıUzun süreli kullanım, yetersiz konforKulak, boyunAğrı, duyusal rahatsızlıkHafif ve ergonomik kulaklık temini326
Ekranlar arası görüş alanı uyumsuzluğuMonitör yerleşimi uygun değilBoyun, omuzKas zorlanması, duruş bozukluğuDoğru hizalanmış çoklu ekran düzeni339
Kritik anlarda zaman baskısıAnlık sistem uyarıları, anormal durumlarZihinsel karar mekanizmasıHatalı karar, panikSimülasyon destekli zaman yönetimi eğitimi4416
Fiziksel aktivite eksikliğiHareketsiz görev yapısıDolaşım, kas-iskelet sistemiKas erimesi, obezite riskiKısa fiziksel aktivite molaları4312
Hatalı oturma düzeniKoltuk ve masa uyumsuzluğuBel, sırt, boyunDisk kayması, kronik ağrıKişiye özel ergonomik oturma sistemleri4416
Ekipman sıcaklığına bağlı konfor bozukluğuYetersiz havalandırma veya fan çıkışlarıTermal konfor sistemiTerleme, dikkat kaybıHavalandırma iyileştirmesi, soğutucu sistem kontrolü326
Baş destek sisteminin yetersizliğiKoltuk yapısal hatasıBoyun ve omurgaBaş ağrısı, sinir sıkışmasıAyarlanabilir baş destekli koltuklar339
İkincil görevlerin asıl işe engel olmasıRaporlama, telefon görüşmeleriDikkat, zaman yönetimiPerformans düşüşü, hata artışıGörev ayrımı ve delegasyon protokolü339
Soğuk ortamda uzun süreli kalışAşırı klima, cam yakınlığıKas-iskelet, ısıl konfor sistemiSoğuk stresi, kas tutulmasıIsı kontrolü, ısıtıcı destek sistemleri339
Operasyon sırasında ani görev değişimiPlanlama eksikliğiPsikolojik hazırlıkPanik, hata riskiÖn bildirimli görev geçiş planı339
Uzun süre aynı kas grubunun çalıştırılmasıStatik oturuş, fare-klavye tekrarıKas-iskelet sistemiRSI, kramp, kas ağrısıDinamik oturuş, esneme aralıkları4312
İklimlendirme sisteminin eşit dağılmamasıMerkezi sistem hatasıTermal dengeBölgesel soğukluk/sıcaklık, konforsuzlukİklim kontrol bölgesi ayrımı326
Bilgisayarın elektrikli bileşenlerinden yayılan ısıYetersiz havalandırmalı masa yapısıTermal konfor, dikkat sistemiRahatsızlık, dikkat dağınıklığıTermal izolasyon, fan destekleri326
Ergonomik uyumsuzluklara karşı öneri sisteminin olmamasıBildirim kanalı eksikliğiSürekli gelişim mekanizmasıSorunların kalıcılaşmasıGeri bildirim sistemi kurulması339
Duruş bozukluklarının dijital takibinin olmamasıErgonomik analiz araçları eksikliğiKas-iskelet sistemiErken postür bozukluklarıKameralı analiz sistemleri, yapay zekâ destekli duruş takibi3412
Tehlike BaşlığıOlası NedenlerEtkilenen SistemlerOlası SonuçlarMevcut/Önerilen KontrollerOlasılıkŞiddetRisk Skoru
Aydınlatma ile ekran yansıması çakışmasıIşık açısı – ekran konumu uyumsuzluğuGörsel konfor, odakGöz kamaşması, odak kaybıAyarlanabilir ışık kaynağı, ekran konum kontrolü339
Operatörün fizyolojik ölçümlerinin takip edilmemesiBiyosensör eksikliğiStres, yorgunluk tespitiYüksek stresli çalışma, performans düşüşüAkıllı saat, kalp ritmi ve stres sensör entegrasyonu3412
Sırt desteğinin yanlış hizalanmasıSabit koltuk tasarımıOmurga destek sistemiOmurga eğriliği, ağrıAyarlanabilir sırt destekli ergonomik koltuklar339
Sık vardiya değişimi nedeniyle uyku-uyanıklık ritim bozulmasıPlansız personel rotasyonuSirkadiyen ritim, bilişsel sistemUyku bozuklukları, karar verme kalitesi azalmasıVardiya stabilizasyon protokolü4416
Esnek çalışma saatlerinin ergonomik planlamaya uyumsuzluğuBelirsiz iş başlangıç ve bitiş zamanlarıPsikolojik durum, stres seviyesiBelirsizlik, anksiyete artışıÇekirdek çalışma saatleri ile sınır çizilmesi339
Operasyon sırasında müzik, gürültü gibi dikkat dağıtıcılarOrtak alan ses yönetimi eksikliğiKonsantrasyon ve dikkatHatalı işlem, iş kazasıKulaklıkla ses yalıtımı veya düşük desibelli alan kontrolü339
Çoklu görevlerin aynı anda talep edilmesiSistem uyarı yoğunluğuBilişsel yük, karar mekanizmasıHata yapma olasılığı artışıGörev öncelik sıralaması ve yük dengeleme yazılımı4416
Çalışma ortamında monotonlukRutinleşmiş görev döngüleriDikkat, motivasyonİş doyumsuzluğu, dikkat eksikliğiGörev çeşitlendirme ve periyodik görev rotasyonu339
Ayak desteği olmamasıMasa ve koltuk yükseklik uyumsuzluğuDuruş ve bacak dolaşımıUyuşma, dolaşım bozukluğuAyarlanabilir ayak destekleri temini326
İşe yeni başlayanlara ergonomi eğitimi verilmemesiOryantasyon eksikliğiBilinç, doğru kullanım alışkanlıklarıHatalı ekipman kullanımı, uzun vadeli risklerErgonomi eğitimi zorunlu hale getirilmesi339
Operasyon süresince stres izleme yapılmamasıFiziksel veya yazılımsal takip eksikliğiPsikofizyolojik durumKronik stres birikimiPsikofizyolojik analiz yazılımları entegrasyonu3412
Hareketsizlik nedeniyle ayakta durma alanı eksikliğiSabit masa düzeniDolaşım, kas sağlığıKas güçsüzlüğü, ödem oluşumuAyakta çalışmaya uygun bölge ayrılması339
Ergonomik veri takip sistemlerinin olmamasıErgonomik göstergelerin dijitalleştirilmemesiKurumsal karar mekanizmalarıErgonomi iyileştirme süreçleri aksarErgonomi analiz ve raporlama yazılım sistemleri3412
Acil durum anında fiziksel hareket engelleriYetersiz kaçış alanı veya engelli yerleşimHızlı tahliyeKazaya yol açabilecek gecikmelerOperasyon alanı kaçış yollarının açık tutulması2510
Göz hizasında olmayan ekran konumuSabit masa boyutu ve ekran ayarı eksikliğiBoyun kasları, görme konforuKas spazmı, görsel yorgunlukYükseklik ayarlı monitör kolları339
Duruş analizinin kişiselleştirilmemesiBireysel biyomekanik farkların göz ardı edilmesiKas-iskelet sistemiUzun süreli uyumsuzluk, kişisel rahatsızlıkKişisel duruş analizi ve düzenleme programı339
Geri bildirimlerin ergonomik düzenlemelere entegre edilmemesiKullanıcı şikayetlerinin değerlendirilmemesiSistem iyileştirmeSorunların kronikleşmesiErgonomi geri bildirim entegrasyon süreci339
Ayak bileklerinin açı pozisyonuna dikkat edilmemesiAyarlanamayan sandalye/zeminAlt ekstremite postürüAyak uyuşması, kas kasılmasıAyak açısını destekleyen yumuşak eğimli destek platformu236
Ergonomik veri farkındalığının düşük olmasıKurum kültüründe ergonomi bilincinin eksikliğiTüm çalışan sistemleriUyumsuzluklar, şikayet artışıEğitim, seminer ve farkındalık çalışmaları339
Uzun görev sonrası toparlanma süresi yetersizliğiVardiya aralıklarının kısa tutulmasıPsikolojik ve fizyolojik sistemlerTükenmişlik sendromuGörev sonrası yeterli dinlenme aralığı planlaması4416

Türbin Sessiz, İnsan Alarmda Olmasın

Rüzgar türbinleri, rüzgarın estikçe dönmeye devam edeceği mühendislik harikalarıdır. Ancak onları güvenli, verimli ve arızasız çalıştıran esas güç; saatlerce monitör başında sessizce görev yapan operatörlerin insan zekâsı ve dikkatidir. Bu kontrol merkezleri, enerji arzının sürdürülebilirliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik, çevresel ve sosyal riskleri de dengeleyen bir “gizli kumanda merkezi”dir. İşte bu yüzden, burada çalışan insanın konforu bir lüks değil, enerji güvenliğinin parçasıdır.

Bu çalışmada ortaya konulan ergonomi ve iş yükü kaynaklı riskler, kısa vadede yorgunluk, dikkat dağınıklığı, kas-iskelet rahatsızlıkları gibi etkilerle kendini gösterirken; uzun vadede daha ciddi iş kazalarına, sistem hatalarına ve çalışan tükenmişliğine neden olabilir. Unutulmamalıdır ki ergonomik uyumsuzluklar sadece bireyi değil, tüm enerji altyapısını etkileyebilir.

Bu kapsamda önerilen çözümler yalnızca fiziksel donanım iyileştirmeleriyle sınırlı kalmamalı; iş organizasyonu, dinlenme düzeni, alarm yönetimi ve insan-makine arayüz tasarımı gibi alanlara da yayılmalıdır. Günümüzde “akıllı enerji sistemleri” kadar, “insana duyarlı kontrol odaları” da tasarlanmak zorundadır.

Sonuç olarak:

  • Rüzgar santrali komuta kontrol merkezleri için ergonomi, yalnızca koltuk konforu değil; dikkat, karar hızı ve hata yönetimiyle doğrudan ilişkilidir.
  • İş yükü yönetimi, yalnızca çalışanı korumaz; enerji sürekliliği, sistem güvenliği ve ekonomik kayıpların önlenmesi açısından da kritik rol oynar.
  • Kontrol odalarında sessizce çalışan bir operatörün sırt ağrısı, ertesi gün tüm santralin üretimini etkileyebilir.

Bu analiz, enerji sektöründe insan faktörünü tekrar merkeze alma çağrısıdır. Teknolojinin ve makinelerin dili her ne kadar veriyle konuşsa da, o veriyi anlayan ve doğru zamanda karar veren hâlâ bir çift insan gözü ve zihnidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Rüzgar Türbinleri ve İnsan Sağlığı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4063257/

⭐️⭐️ Rüzgar sektöründe mesleki sağlık tehlikeleri ve riskleri https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484721004303

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/319412

⭐️⭐️ Yeşil İş Tehlikeleri https://www.osha.gov/green-jobs/wind-energy

⭐️⭐️ RÜZGAR ENERJİ SANTRALİRİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ https://9lib.net/document/nq7r85oy-ruezgar-enerji-santrali-ri-sk-anali-zi-ve-degerlendi-rmesi.html#google_vignette

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni28 Temmuz 2025
28 Temmuz 2025

Mobbing ve Rol Çatışmasının Çalışan Ruh Sağlığına Etkileri

Mobbing ve Rol Çatışmasının Psikososyal Risk Boyutları Çalışan Ruh Sağlığına Etkileri

Gelişen iş dünyası, teknolojik ilerlemeler ve çok disiplinli çalışma ortamları beraberinde çalışanlar üzerinde farklı düzeylerde psikososyal riskleri de getirmektedir. İş sağlığı ve güvenliği kavramı, sadece fiziksel tehlikelerin azaltılmasıyla sınırlı kalmayıp; bireylerin ruhsal ve sosyal iyilik hallerinin korunmasını da içermektedir.

Bu bağlamda öne çıkan en kritik sorunlardan ikisi “mobbing” ve “rol çatışması”dır. Her iki durum da uzun vadede çalışanların ruh sağlığını derinden etkilemekte, bireysel verimliliği düşürmekte ve kurum içi dengenin bozulmasına yol açmaktadır.

Özgüven ve Uyum Yeteneğinin Azalması

Mobbing, sistematik ve sürekli bir psikolojik yıldırma biçimi olarak, hedef alınan çalışanın kendine olan güvenini zamanla aşar. Bu güvensizlik duygusu, sadece mesleki yetersizlik hissi yaratmakla kalmaz, aynı zamanda bireyin sosyal işlevselliğini de bozar. Örneğin, bir çalışanın sürekli olarak fikirleri göz ardı ediliyor, görevleri sınırlanıyor ya da hataları abartılıyorsa, bu birey zaman içinde iş ortamına uyum sağlamakta zorlanabilir ve sosyal geri çekilme davranışları sergileyebilir.

Stres, Anksiyete ve Depresyon

Mobbing‘e maruz kalan bireylerde en sık görülen psikolojik tepkilerden biri kronik strestir. Bu stres zamanla anksiyeteye (kaygı bozukluğu) ve depresyona evrilerek bireyin genel yaşam kalitesini düşürür. Küçük düşürülen, görmezden gelinen ya da alay edilen çalışan, kendini hem iş yerinde hem sosyal çevresinde yalnız hissedebilir. Bu ruhsal çöküntü hali, işe devamlılıkta düşüşe ve iş kazası risklerinde artışa yol açabilir.

Motivasyon ve İş Tatmininde Azalma

Motivasyon, bir bireyin bir işi yapmaya olan isteği ve enerjisini ifade eder. Ancak mobbing ya da rol belirsizliği yaşayan çalışanlar için bu motivasyon kaynağı tükenir. Örneğin, bir hemşire, her vardiyada farklı beklentilerle karşılaşıp hangi yöneticiye yanıt vereceğini bilemiyorsa, zamanla sorumluluktan kaçma, kendini geri çekme ve işinden soğuma davranışları sergileyebilir. Bu da iş devamsızlığı, çıkışlar ve kurum içi üretkenlik kaybı anlamına gelir.

Rol Çatışmasının Yol Açtığı Psikolojik Yük

Çalışanlar bazen birden fazla yöneticiye raporlama yapmak ya da aynı anda birbirine ters düşen iş rollerini yürütmek durumunda kalabilir. Bu durumda “rol çatışması” ortaya çıkar. Kimi zaman bir projede liderlik etmesi beklenen bir personel, aynı anda başka bir üst düzey yönetici tarafından sadece teknik destek sağlaması konusunda uyarılabilir. Bu karışıklıklar zamanla kararsızlığa, yetersizlik hissine ve zihinsel yorgunluğa neden olur.

Rol Belirsizliği ve Kaygı

Bir çalışanın görevi, yetkisi ve sorumluluğu net tanımlanmadığında rol belirsizliği baş gösterir. Rol belirsizliği, çalışanın neyin beklendiğini bilememesi ve yaptığının yeterli olup olmadığı konusunda sürekli kaygı duymasına neden olur. Bu durum da verimliliği düşürürken, kişinin öznel iyi olma halini de zedeler. Kurum içi şefaflığın olmaması, beklentilerin yazılı olmaktan çok sözel talimatlarla belirlenmesi bu süreci tetikler.

Sosyal İzolasyon ve İş Yerinde Dışlanma

Mobbing süreci sadece yönetici kaynaklı olmayabilir; çoğu zaman ekip içi ilişkilerde de sosyal dışlanma biçiminde kendini gösterir. Çalışanlar grup içi sohbetlere dahil edilmemek, toplantılarda fikirlerinin dikkate alınmaması, sosyo-kültürel etkinliklere davet edilmemek gibi uygulamalarla yalnızlaştırılabilir. Bu sosyal izolasyon, insanın en temel psikolojik ihtiyaçlarından biri olan ait olma hissini zedeler ve depresif belirtileri artırabilir.

Fiziksel ve Ruhsal Sağlık Sorunları

Psikososyal riskler zaman içinde sadece ruhsal değil fiziksel sağlığı da etkiler. Uzun süreli stres ve mobbing, uykusuzluk, mide rahatsızlıkları, tansiyon problemleri ve kas ağrıları gibi psikosomatik belirtilerle kendini gösterir. Daha ileri düzeyde ise, bireyde tükenmişlik sendromu, panik atak ya da intihar düşünceleri gelişebilir. Yapılan çalışmalar, mobbing’e maruz kalan bireylerin iş göremezlik oranlarının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.

Örgütsel Verimlilikte Düşüş

Tüm bu bireysel etkiler doğrudan kurum performansına da yansır. Yüksek personel devir hızı, iş kazalarında artış, yaratıcılıkta azalma ve kurumsal sadakatte düşüş; mobbing ve rol çatışmasının doğrudan sonucudur. Ayrıca bu tip olumsuz çalışma iklimleri, şirket itibarını zedeler ve yetenekli çalışanları elde tutmayı zorlaştırır.

Sonuç ve Öneriler

Mobbing ve rol çatışması gibi psikososyal riskler, sadece bireysel değil, sistemsel önlemlerle ele alınması gereken karmaşık sorunlardır. Kurumların bu riskleri tanıması, önleme politikaları geliştirmesi ve çalışanlarına destek mekanizmaları sunması hayati önem taşır. Psikolojik destek hizmetlerinin yaygınlaştırılması, açık iletisim kanallarının kurulması ve yönetici eğitimlerinin arttırılması bu sürecin yönetilmesinde temel unsurlardır. Unutulmamalıdır ki, sağlıklı bir iş yeri ortamı, ancak fiziksel kadar ruhsal sağlığı da gözeten bir anlayışla mümkündür.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Zorbalık Davranışının 4 Sonucu https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK390414/

⭐️⭐️ Çalışanlarda psikolojik zarar kaynağı olarak mobbing https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10124815/

⭐️⭐️ İşyerinde Mobbing – Psikolojik Travma ve Psikiyatrik Semptomların Belgelenmesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30911239/

⭐️⭐️ Çalışanlarda psikolojik zarar kaynağı olarak mobbing https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37101437/

⭐️⭐️ İnsan hatası https://oshwiki.osha.europa.eu/tr/themes/human-error

⭐️⭐️ İnsan hatası https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/human-error

⭐️⭐️ Sağlık hizmetlerinde insan hataları ve önlenmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8562433/

⭐️⭐️ İnsan Hatası ve Hasta Güvenliği https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585626/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Sağlık Bülteni28 Temmuz 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al