Metilen Mavisi, ilk kez 1876 yılında Heinrich Caro tarafından sentezlenen sentetik bir boya olup zamanla medikal alanda çok yönlü kullanım potansiyeliyle dikkat çekmiştir.
Fenotiazin türevi olan Metilen Mavisi, Batı tıbbında özellikle redoks potansiyeli, mitokondriyal fonksiyonlar üzerindeki etkileri ve antimikrobiyal özellikleriyle çeşitli tıbbi endikasyonlarda değerlendirilmektedir.
Metilen Mavisi Nedir?
- Kimyasal adı: Methylthioninium chloride
- Moleküler yapı: Fenotiazin türevi
- Özellikleri:
- Redoks ajanı
- Mitokondri fonksiyonlarını destekleyici
- Fotosensitizer (fotodinamik terapide)
- Antimikrobiyal
- Monoamin oksidaz inhibitörü (zayıf MAOI etkisi)
Metilen Mavisi Onaylı Klinik Kullanım Alanları
Metilen Mavisi İle Methemoglobinemi Tedavisi
Metilen Mavisi , FDA tarafından methemoglobinemi tedavisi için onaylıdır. Bu durumda hemoglobin demirinin Fe3+ formuna oksidasyonu nedeniyle oksijen taşıma kapasitesi azalır. Metilen Mavisi , NADPH-bağımlı methemoglobin redüktaz yoluyla demiri tekrar Fe2+ formuna dönüştürürek oksijenasyon fonksiyonunu geri kazandırır.
Doz: IV 1-2 mg/kg (maksimum 7 mg/kg/gün)
Metilen Mavisi Cerrahi Boya Ajanı
Genel cerrahi, onkoloji ve jinekolojik prosedürlerde lenf nodu haritalama, fistül takibi ve tümör sınır belirleme için kullanılır.
Metilen Mavisi Antiseptik ve Antimikrobiyal Ajan
Topikal olarak cilt enfeksiyonlarında, oral mukoza lezyonlarında ve yara bakımında kullanılır. Gram pozitif ve negatif bakterilere, bazı mantarlara ve protozoalara etkilidir.
Metilen Mavisi Klinik Kullanımlar Tablosu
| Klinik Alan | Kullanım | Açıklama |
|---|---|---|
| 1. Methemoglobinemi | Antidot | FDA onaylı, hemoglobini normal forma geri indirger. |
| 2. Septik Şok | Vazopressör destek | NO-sentaz inhibitörü olarak periferik dilatasyonu azaltır. |
| 3. Cerrahi – Boyama Ajanı | Laparoskopi, onkoloji | Lenf nodu haritalama, fistül tespiti, nöro-onkolojide tümör sınırı belirleme. |
| 4. Alzheimer ve Nörodejenerasyon | Klinik araştırma | Tau protein agregasyonunu engelleyici etkiler araştırılmakta. |
| 5. Fotodinamik Terapi | Onkoloji, diş hekimliği | Kanserli hücrelere karşı ROS üretimiyle etkili. |
| 6. Psikiyatri (deneysel) | Hafif MAOI etkisi | Antidepresan etki, bilişsel güçlenme üzerine araştırılmakta. |
Metilen Mavisi Deneysel ve Klinik Araştırma Alanları
Metilen Mavisi – Nörodejeneratif Hastalıklar ve Alzheimer
Metilen Mavisi, tau protein agregasyonunu inhibe ederek Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatabileceği hipoteziyle çok sayıda klinik çalışmanın konusu olmuştur. Wischik et al. tarafından yürütülen Phase II ve III çalışmalarda MTC (Rember®) adlı Metilen Mavisi türevi bileşik kullanılmıştır. Sonuçlar, bellek kaybında anlamlı azalma ve fonksiyonel beyin alanlarında aktivasyon artışı göstermiştir.
Metilen Mavisi – Nöroproteksiyon
İskemi-reperfüzyon hasarına karşı nöronları koruyabilir.
Parkinson, ALS, Alzheimer gibi dejeneratif hastalıklar üzerinde antiapoptotik ve antioksidan etkileri araştırılıyor.
Metilen Mavisi – Septik Şok ve NO-Sentaz İnhibisyonu
Metilen Mavisi, nitrik oksit sentaz (NOS) üzerinde inhibitör etki göstererek vazodilatasyonu azaltır ve şok durumlarında periferal vasküler direnci artırır. Septik şok hastalarında dopamin ve norepinefrin gereksinimini azaltabileceği gösterilmiştir (Clifton et al., 2003).
Metilen Mavisi,Metilen Mavisi, gram pozitif ve negatif bakterilere karşı etkilidir.
Biofilm yıkımı: Dental uygulamalarda ve yara tedavisinde fotodinamik şekilde kullanılır.
COVID-19 sürecinde: Metilen Mavisi, oksijen taşıyıcı kapasiteyi artırma ve ROS modülasyonu açısından deneysel tedavilere dahil edilmiştir (Moreno et al., 2021, JAMA Open).
Metilen Mavisi – Mitokondriyal Fonksiyonlar ve Bilişsel Performans
Metilen Mavisi , mitokondride kompleks I ve III arası elektron transferini destekleyerek ATP sentezini artırabilir.
Gonzalez-Lima ve ark. tarafından yapılan deneylerde, düşük doz Metilen Mavisi uygulaması sonrasında farelerde bellek performansında anlamlı artış gözlemlenmiştir. (PubMed: Riha et al., 2005; Gonzalez-Lima & Auchter, 2015)
Klinik çalışmalar: Hafif bilişsel bozukluk (MCI) ve Alzheimer öncesi dönemde bilişsel performansı destekleyici potansiyeli gösterilmiştir.
Metilen Mavisi – Fotodinamik Terapi (PDT)
Metilen Mavisi ışıkla aktive olduğunda reaktif oksijen türleri (ROS) oluşturarak fotodinamik ajan olarak kullanılır. Diş hekimliği, dermatoloji ve onkolojide kullanım alanı bulur.
Metilen Mavisi Seçili PubMed Kaynakları
| Çalışma | Konu | Bulgular |
|---|---|---|
| Gonzalez-Lima & Auchter, 2015 (Neurobiology of Aging) | MB’nin hafıza üzerine etkisi | Düşük doz MB, hafıza görevlerinde performansı artırdı. |
| Clifton & Leikin, 2003 (Critical Care Medicine) | Septik şokta MB | MB, periferik vasküler direnci artırdı, kan basıncını düzenledi. |
| Medhi et al., 2013 (Brain Research) | MB ve Parkinson modeli | Dopamin nöronlarını oksidatif hasara karşı korudu. |
| Wainwright et al., 2017 (Photodiagnosis and Photodynamic Therapy) | MB ile fotodinamik tedavi | MB ışıkla aktive edildiğinde bakterisidal etki gösterdi. |
Metilen Mavisinin Farmakokinetik ve Farmakodinamik Özellikler
- Emilim: Oral yoldan emilim orta derecededir. IV formda biyoyararlanım %100’dür.
- Yarılanma Ömrü: 5-24 saat aralığında.
- Dağılım: Plazma proteinlerine bağlanma %75 civarındadır.
- Metabolizma: Karaciğerde metilen mavisi, lökometilen mavisine dönüşür.
Metilen Mavisi Güvenlik ve Dozaj
| Uygulama Türü | Doz Aralığı | Not |
|---|---|---|
| IV Antidot | 1–2 mg/kg | 5 dakika içinde infüze edilir. |
| Oral Nootropik (deneysel) | 0.5–2 mg/kg/gün | Klinik deney düzeyinde; reçetesiz kullanımı önerilmez. |
| Topikal Fotodinamik | %0.01–0.1 solüsyon | Dermatoloji ve yara tedavisi için. |
Metilen Mavisinin Yan Etkileri
- Mavi idrar, ciltte renklenme (zararsızdır).
- Serotonin sendromu riski (SSRI ile birlikte dikkat!)
- Yüksek dozda hemolitik anemi (özellikle G6PD eksikliği olan bireylerde).
Metilen Mavisinin Yan Etkiler ve Kontrendikasyonları
- En sık görülen: idrar renginde mavi renklenme, mide bulantısı, baş ağrısı
- Yüksek dozlarda: Hemolitik anemi (G6PD eksikliği olanlarda)
- Serotonin sendromu: SSRI, SNRI ve MAOI ilaçlarla birlikte kullanımda dikkatli olunmalıdır.
Metilen Mavisinin Klinik Çalışma ve Yayın Örnekleri (PubMed)
- Riha PD et al., 2005. Neurobiology of Learning and Memory – Metilen Mavisi , hafıza birleştirme süreçlerini güçlendirir.
- Clifton J et al., 2003. Critical Care Medicine – Septik şokta vazopressör desteği.
- Wischik CM et al., 2015. Journal of Alzheimer’s Disease – Tau agregasyonunun baskılanması.
- Wainwright M et al., 2017. Photodiagnosis and Photodynamic Therapy – Metilen Mavisi ile fotodinamik antimikrobiyal etki.
Metilen Mavisinin Nootropik (Bilişsel) Kullanımı (Araştırma Aşamasında)
- MB, hafıza birleştirme sürecini (memory consolidation) destekleyebilir.
- Klinik öncesi veriler umut vericidir, ancak FDA onayı yoktur.
- Bazı araştırmacılar, fMRI ile oksijen tüketimi ve beyin aktivitesinde artış gözlemlemiştir.
Metilen Mavisinde Regülasyon ve Resmi Durum
FDA Onayı: Methemoglobinemi tedavisi ve cerrahi işaretleyici olarak onaylı.
EMA (Avrupa): Benzer şekilde sınırlı kullanımda ruhsatlıdır.
Off-label Kullanım: Alzheimer ve sepsis gibi durumlarda klinik araştırma çerçevesinde.
Takviye olarak piyasada satılan ürünlerin yasal durumu net değildir ve kalite kontrol sorunları olabilir.
Metilen Mavisi Sonuç
Metilen Mavisi i, Batı tıbbında hem akut toksikolojik durumlarda hem de ileri seviyedeki nörodejeneratif ve septik tablolar için değerli bir farmakolojik ajan konumundadır.
Düşük dozlarda nöroprotektif etkileri halen klinik olarak test edilmekte olup, gelecekteki potansiyel kullanımları arasında Alzheimer, Parkinson ve mitokondriyel hastalıklar yer almaktadır. Lakin her durumda dikkatli doz titrasyonu ve etkileşim analizi şarttır.
Metilen Mavisi Kaynakları
- Gonzalez-Lima F, Auchter AM. (2015). Neurobiol Aging, 36(2): 857–863.
- Clifton J, Leikin JB. (2003). Crit Care Med, 31(2): 621-625.
- Wischik CM et al. (2015). J Alzheimers Dis, 44(2): 705–719.
- Riha PD, Rojas JC, Gonzalez-Lima F. (2005). Neurobiol Learn Mem, 84(3): 241–245.
- Wainwright M, Crossley KB. (2017). Photodiagnosis Photodyn Ther, 19: 292–299.
- U.S. FDA Drug Label: Methylene Blue. https://www.accessdata.fda.gov
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Zhao, M., Liang, F., Xu, H., Yan, W., & Zhang, J. (2016). Methylene blue exerts a neuroprotective effect against traumatic brain injury by promoting autophagy and inhibiting microglial activation. Molecular Medicine Reports, 13(1), 13–20. https://doi.org/10.3892/mmr.2015.4551
⭐️⭐️ Stelmashook, E. V., Genrikhs, E. E., Mukhaleva, E. V., Kapkaeva, M. R., Kondratenko, R. V., Skrebitsky, V. G., & Isaev, N. K. (2019). Neuroprotective Effects of Methylene Blue In Vivo and In Vitro. Bulletin of Experimental Biology and Medicine, 167(4), 455–459. https://doi.org/10.1007/s10517-019-04548-3MDPI+5journals.rcsi.science+5journals.rcsi.science+5
⭐️⭐️ Enfekte yaraların metilen mavisi fotodinamik tedavisi ile tedavisi: Etkili ve güvenli bir tedavi yöntemi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1572100020304051,
⭐️⭐️ Bennett ve ark., 1992 ;
⭐️⭐️ Gonzalez-Lima ve ark., 1997 ;
⭐️⭐️ Gonzalez-Lima ve ark., 1998a ;
⭐️⭐️Liang ve ark., 2008 ). Bu nedenle, mitokondriyal metabolizmayı iyileştirmeyi amaçlayan müdahalelerin hem hasta hem de normal beynin işlevine fayda sağladığı varsayılmaktadır. Metilen Mavisi, bu hedefe ulaşmak için ideal bir ilaç gibi görünmektedir. Metilen Mavisi‘yi etkili bir hafıza güçlendirici olarak gösteren çalışmalar
⭐️⭐️ Yaygın Antioksidan Derideki Yaşlanma Belirtilerini Yavaşlatıyor https://popsci.com.tr/12626-2/?utm_source=chatgpt.com
⭐️⭐️ Metilen Mavisinin İnsan Cildinin Uzun Ömürlülüğü İçin Yaşlanma Karşıtı Potansiyelleri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28559565/
⭐️⭐️ Metilen Mavisinin Yaşlanma Karşıtı Bir İlaç Olarak Potansiyelleri https://www.mdpi.com/2073-4409/10/12/3379
⭐️⭐️ Metilen Mavisinin insan cildi ve mercan resifleri sağlığı için ultraviyole radyasyon koruma potansiyelleri https://www.nature.com/articles/s41598-021-89970-2https://www.nature.com/articles/s41598-021-89970-2
⭐️⭐️ Metilen Mavisinin hafızayı geliştirme ve nöroproteksiyon üzerindeki nörometabolik mekanizmaları https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3265679/
⭐️⭐️ Metilen Mavisi hücresel yaşlanmayı geciktirir ve temel mitokondriyal biyokimyasal yolları güçlendirir https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17928358/
⭐️⭐️ Metilen Mavisinin sinir sisteminde hücresel ve moleküler etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19760660/
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü